مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ آذر ۱۳۳۶ نشست ۱۳۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه ۱۳۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۷ آذر ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور آقایان دکتر امیر حکمت- خلعتبری
۳- بیانات آقایان دکتر بینا و وزیر امور خارجه راجع به بحرین
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر امور خارجه
۶- شور اول گزارش کمیسیون راه راجع به استخدام پنج نفر کارشناس راه‌آهن از خارجه
۷- تعیین موقع جلسه بعد ختم جلسه
مجلس دو ساعت و ده دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای اردلان (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس- اسامی غائبین جلسه ذیل قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه آقایان: یارافشار- دکتر اصلان افشار- سنندجی قبادیان- سعیدی- عبدالحمید بختیار- مجید ابراهیمی- عامری- هدی مرتضی حکمت- سلطان‌مراد بختیار- دکتر امین ابتهاج- صفاری- اکبر- دکتر پیرنیا- مهندس فروغی- دکتر هدایتی- دکتر دیبا- صراف‌زاده- امیر بختیار- دکتر اسدی- قوام دیهیم- اعظم زنگنه- سالار بهزادی- معین‌زاده- مهندس بهبودی- صارمی- شادلو- اورنگ- مشایخی- محمودی قنات‌آبادی- دکتر مشیر فاطمی- ثقه‌الاسلامی- رامبد
غائبین بی‌اجازه آقایان: دکتر طاهری- دکتر جهانشاهی- اریه- مشار اخوان
نایب رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- در اظهارات جلسه گذشته بنده مختصر اشتباهاتی هست که درست کرده‌ام می‌دهم به اداره تندنویسی
نایب رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- شکایتی است که تقدیم می‌کنم
نایب رئیس- در صورت مجلس دیگر نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب می‌شود.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر امیر حکمت خلعتبری
نایب رئیس- نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود آقای دکتر امیر حکمت
دکتر امیر حکمت- آقایان همکاران محترم توجه می‌فرمایند وظیفه ما نمایندگان علاوه بر بحص و مداقه در وضع قانون یک وظیفه دیگری هم داریم و آن دنبال کردن جریانات روز است و اگر اوضاع و احوال را نامناسب می‌بینیم باید اظهار بکنیم البته ایراد این مطالب منحصر به این نیست که ببینیم دولت چه می‌کند وضع تمام افراد مملکت باید مورد توجه باشد و اینجا تذکر داده شود و بنده از کسانی هستم که به شهادت آقایان از گفتار حقایق در اینجا هیچ وقت کوتاهی نکرده‌ام و نمی‌کنم و حتی اگر بر اثر عرض حقایق اشخاصی از بنده برنجند باز هم خودداری نمی‌کنم ولو این که به ضرر من هم تمام بشود (احسنت) این وظیفه ما است. جناب آقای ذوالفقاری معاون نخست‌وزیر که از دوستان بنده بوده و هستند و همه آقایان علاقه‌ای به ایشان دارند از این که به مجلس تشریف می‌آورند و به بیانات آقایان نمایندگان دقت و توجه می‌فرمایند در حقیقت ایشان دو وظیفه بسیار مهمی دارند یکی این که مطالبی که اینجا گفته می‌شود در دستگاه دولت و در هیئت دولت مطرح بکنند و بحث بکنند و در حقیقت خواسته مجلس و خواسته مردم مورد توجه دولت قرار بگیرد دوم این که چون سمت سرپرستی دستگاه تبلیغات را هم دارند به عقیده بنده حق این است که مطالبی که اینجا گفته می‌شود چون گفتنش برای مردم مفید است عیناً در دستگاه رادیو انعکاس پیدا بکند و همین طور در جراید به خصوص بنده خیال می‌کنم باید جراید را راهنمایی بکنند مطالبی که اینجا گفته می‌شود به همان صورت در جرائد منتشر بشود بنده اینجا گله‌ای دارم از آقایان ارباب جراید و مخبرین آنها که اینجا تشریف دارند از لحاظ این که مطالب مختلف زیاد برای درج در جراید دارند و صفحات روزنامه‌ها گنجایش همه آنها را ندارد اغلب بنده می‌بینم که مذاکرات مجلس را می‌خواهند مختصر کنند در این اختصار اغلب اصل مطلب از بین می‌رود گاهی آنچه اینجا گفته شده با آنچه آنجا نوشته می‌شود متفاوت است به این جهت بنده گاهی مقتضی می‌دانم که به اشخاص تذکراتی بدهم که این طور گفته نشده و این طور بوده است و حتی بعضی جاسات مشروح مذاکرات را ببرم و نشان بدهم بنابراین بنده توقعم این است که تمام دستگاه‌ها در این مطالب یک قدری بیشتر توجه داشته باشند مطالبی که اینجا گفته می‌شود مطالب اصولی است و به نفع مملکت است و باید توجه کرد که صحیح منعکس بشود یک مطلبی که امروز بنده می‌خواهم عرض کنم راجع به اضاع روز است بعضی توقعات می‌بینم در جراید نوشته می‌شود از طرف برخی دستجات که متأسفانه اکثراً راه تعددی و اجحاف به عموم را همواره در پیش گرفته‌اند از آنجایی که وظیفه دستگاه‌های مدیره مملکت بر این است که همواره نفع اجتماع را بر نفع فرد و دسته‌جات ترجیح بدهد در این باره می‌خواهم مواردی را من باب مثل عرض بکنم تا اولیای دولت واقعاً توجه داشته باشند در این دو سه روزه در جراید اخبار و آگهی‌ها و عریضه‌های سرگشاده‌ای را دیدم که صنف کفاش یا خیاط یا خرازی فروش بر علیه فروشگاهی که در جریان افتتاح است هیاهویی بر پا کرده‌اند البته آقایان در شهرهای ممالک خارجی نوع این فروشگاه‌ها یا مغازه‌های بزرگ را بسیار دیده‌اند که تا چه اندازه موجبات رفاه خانواده‌ها و مردم را به طور عموم فراهم کرده‌اند و انسان تمام ما یحتاج خود را می‌تواند به اقل بها به مجرد ورود به آنجا فراهم کند و این مغازه‌ها برای هر طبقه کارمندان دولت گرفته تا مردم دیگر و بالاخره کلیه جامعه ساکن یک شهر و یک مملکت موجب آسایش و رفاه گشته و از همین راه است که دیگران مبادرت با جحاف گران‌فروشی نمی‌کنند (بهبهانی- اما جنس داخلی تهیه می‌کنند) حالا که ما هم می‌خواهیم نظیر آن را برای رفاه عمومی به وجود بیاوریم و نظایر آن را به تدریج دائر کنیم بنده می‌بینم که این دسته‌جات قلیل هیاهو بر پا می‌کنند و سد راه این دستگاه‌ها می‌شوند (صحیح است)
(دکتر بینا- اینها خون مردم را به شیشه گرفته‌اند) در صورتی که بنده فکر می‌کنم که باید نوع این دستگاه‌ها متعدد باشد (صحیح است) و روز به روز باید زیادتر بشود (صحیح است) آقایان به خوبی توجه دارند امروز مثلاً مزد دوخت یک دست کت و شلوار کم کم به سیصد تا پانصد تومان رسیده است (صحیح است) می‌بینید یک شلوار را استاد خیاط می‌دهد به یک شاگردی که ده الی ۱۲ تومان آن شاگرد در روز مزد می‌گیرد و برای دوخت یک کت هم ۱۵ تا ۲۰ تومان به شاگرد مزد می‌دهد ولی پانصد تومان یا چهار تومان و حداقل ۲۵۰ تومان مزد می‌گیرد یک مستخدم دولت چطور می‌تواند ۲۵۰ تومان مزد دوخت یک دست لباس را بدهد اجحاف و تعدی را به سر حدی رسانیده‌اند که حد ندارد هیچ خجالت هم نمی‌کشند مثلاً ملاحظه بفرمایید قیمت یک جفت کفش کم کم از سی تومان رسیده به صد و صد و بیست تومان قیمت کفش خانم‌ها که خیلی هم بیشتر است و هیچ حسابی هم در بین نیست (صحیح است)
این است که بنده یقین دارم دولت توجهی به این حرف‌ها و نغمات نخواهد کرد و باید توجه داشت که واقعاً در مملکت رقابت در دستگاه‌ها به طور صحیح وجود داشته باشد و باید رقابت را به وجود بیاورند و همین بنگاه‌ها یکی از وسایل مبارزه با گران‌فروشی است که همیشه مورد توجه همه بوده است (صحیح است) مثلاً ملاحظه بفرمایید یک دستگاه کفاشی در قسمت پرورشگاه به وجود آورده‌اند که بنده پریروز یک جفت کفش که آنجا درست کرده بودند دیدم که بسیار کفش ممتازی بود و برابری می‌کرد با بهترین کفش کفاشی‌های این شهر بنده که حساب رویه و زیره و مزدش را کردم دیدم که به ۲۲ تومان تمام می‌شود و آن کفش را آقایان با ۱۲۰ تومان هم در کفاشی‌ها نمی‌توانند بخرند معلوم نیست بچه مناسبت باید اینقدر تفاوت قیمت وجود داشته باشد (مهندس اردبیلی- دولت توجه ندارد) وظیفه هر دولت هر دستگاه هر مسئولی که می‌خواهد هزینه زندگی را پایین بیاورد و از این گران‌فروشی جلوگیری بکند این است که این نوع دستگاه‌ها و فروشگاه‌ها را تشویق بکند و زیاد بکند (صحیح است) بنده می‌خواهم یک عرض دیگری هم بکنم و شاید بعضی از آقایان موافق نباشند و نبوده‌اند از وقتی موضوع آزادی تجارت اینجا مطرح شد همیشه شنیده می‌شود که باید دستگاه‌ها حافظ منافع صاحبان صنایع باشد ولی صاحبان صنایعی که منصف باشند و در کار تجارت اصول رقابت را مراعات بکنند و شما آقایان دیدید راجع به صنایع اعلیحضرت فقید تشویق کردند مخصوصاً صنایع نساجی و سایر صنایع را ملاحظه کردند و در نتیجه دستگاه‌هایی به وجود آمد در مملکت و همه نوع تشویق و همکاری با این دستگاه‌ها شد ولی بعد در عمل دیدیم همین قدر که جنگی پیش آمد و جنس از خارج نرسید اینها پست‌ترین اجناس را به قیمت گزاف به مردم تحمیل کردند بعد هم در موقعی که اوضاع مملکت به واسطه اشغال خارجی‌ها هرج و مرج بود آقایان ملاحظه کردند که آنها هم یکی مزاحمین این مملکت شدند صاحبان صنایع به عنوان این که کارخانه آنها دخل و خرج نمی‌کند برای این که کارگرها را بیکار نکنند آمدند از دولت مبالغ هنگفت ۲ میلیون و ۳ میلیون و ۵ میلیون پول گرفتند به عنوان این که این کارخانه‌ها نگاه بداریم و برخلاف حق و حقیقت بدترین پارچه‌ها و گران‌ترین جنس‌ها را دادند مبالغی هم از دولت پول گرفته‌اند و الان باید از دولت بپرسیم که اینها این پول‌ها را پس داده‌اند یا نه؟
ما اطلاع داریم که اکثر این پول‌ها رفته است به خارج و این نوع اجحاف قابل تحمل نیست و باید فکری برای این کار کرد این بود وقتی که صحبت از آزادی تجارت شد و صحبت این که در مقابل صنایع خارجی از صنایع داخلی باید حمایت کرد بنده گفتم حمایت از صاحبان صنایعی باید کرد که واقعاً به وظایف خود عمل می‌کنند مثل صاحبان صنایع ممالک دیگر یعنی جنس مرغول به بازار می‌آورند و به قیمت مناسب می‌فروشند البته آقایان می‌دانند که مزد در ایران از همه ممالک ارزانتر است اگر این کارخانه‌ها بخواهند درست عمل بکنند با این مزد کم می‌توانند رقابت کنند پارچه خوب بدهند به قیمت مناسب هم بدهند آن وقت حقیقتاً سود بازرگانی که آمد به میدان جنس خارجی نمی‌تواند رقابت بکند ولی وقتی نمی‌کنند و می‌خواهند سو استفاده کنند بدیهی است باید ما هم منافع عموم را در نظر بگیریم منافع اکثریت مردمی که لباس می‌پوشند ما نمی‌توانیم برای حمایت از چهار نفر پنج نفر ده نفر مردم را در مضیقه بگذاریم این وظیفه دولت و همه ماست که حمایت از مردم بکنیم که ببینیم چه راهی برای رفاه آنها هست و برای زندگی و آسایش مردم کدام راه مناسبتر است ولو این که به ضرر و زیان و یا به قیمت جلوگیری از منافع اشخاصی تمام بشود به این مناسبت بنده خواستم عرض کنم در مملکت ما باید سعی کنیم تعداد این نوع فروشگاه‌ها را زیادتر کنیم هم در تهران و هم در سایر شهرستان‌ها و همه نوع مساعدت لازم بان‌ها بشود الان لباس در این فروشگاه‌ها خواهید دید با پارچه و دوخت ۲۵۰ تومان الی سیصد تومان مزد باید بدهید که لباس خودتان را بدوزید البته دستگاه‌هایی در صدد این هستند که موجباتی فراهم بکنند و به هر وسیله‌ای هست کارشکنی بکنند و نگذارند که این فروشگاه‌ها کار بکنند بنده توجه آقایان را به این قضیه جلب می‌کنم یکی از همکاران محترم آقای دکتر بینا و آقای پروفسور اعلم نقل می‌کردند هتل هیلتن در اسلامبول چهل تومان در روز قیمت دارد در صورتی که الان پست‌ترین مهمانخانه‌های تهران که هیچ گونه وسیله‌ای هم ندارد اطاقی را به کمتر از صد تومان نمی‌دهند (صحیح است) و این نیست مگر این که یک محل خوبی برای آسایش مسافرین درست کرده‌اند خرج و دخل هم می‌کند مردم هم در رفاه هستند مسافرین خارجی هم برای سیاحت می‌آیند به این مملکت برای این که موجبات رفاه و آسایش مردم را فراهم می‌کنند و ما اگر می‌خواهیم این وسایل را فراهم کنیم باید دنبال کنیم و با این کلاهبرداری که می‌شود مبارزه کنیم و به جایی برسیم که هم استفاده برای صاحبان آنها داشته باشد و هم آسایش و رفاه مردم فراهم بشود (صحیح است)
نایب رئیس- آقای ارسلان خلعتبری.
ارسلان خلعتبری- آقایان توجه دارند که دولت یک قدم مهمی در امر کشاورزی اخیراً برداشته است یعنی ۳۵۰ میلیون تومان از اعتبار حاصل از قانون اصلاح پشتوانه اسکناس را به خصیص به امر کشاورزی داده است (مهندس فروهر- به شرط این که به طور صحیح مصرف شود) برای بنده مطلب از این جهت قابل توجه است و هیچ تردیدی نیست که کشور ما شروع به یک تحویل اقتصادی کرده است و خواهد کرد این تحول اقتصادی در امر کشاورزی مملکت بدون تردید اثر دارد و اگر همان طور که اقتصاد کشور پیشرفت می‌کند کشاورزی کشور به همان تناسب پیشرفت نکند این تحول به نفع مملکت نخواهد بود (نمایندگان- صحیح است) امروز یک نکته خیلی مهمی را می‌خواهم به عرض آقایان برسانم نمایندگان دولت هم تشریف دارند اینجا دو وزیر هم هستند امر کشاورزی فعلاً بستگی دارد در واقع به حیات اکثریت مردم این مملکت اگر از کشاورزی حمایت نشود به تناسب ترقی اقتصادی کشور کشاورزی کشور پیشرفت نخواهد کرد بر این باید از کشاورزی حمایت شود و علت این که باید از کشاورزی حمایت شود این نکته مهم است که عرض می‌کنم درآمد رشته کشاورزی در کشور ما متناسب با درآمد رشته‌های دیگر نیست (نمایندگان- صحیح است)
خرج کشاورزی روز به روز در مملکت زیادتر می‌شود (صحیح است) و به نام این درآمد کشاورز روز به روز تنزل خواهد کرد (صحیح است) و به همین جهت اگر بنده برنامه حمایتی وجود نداشته باشد که درآمد کشاورز را بالا ببرد و اگر درآمد کشاورزی در مملکت به تناسب رشته‌های دیگر ترقی نکند روی قاعده طبیعی کشاورزی نه فقط به همین حال فعلی باقی خواهد ماند بلکه آقایان تردید نداشته باشند که در ظرف چند سال تنزل خواهد کرد و بلکه سقوط خواهد کرد این یک مطلب بسیار مهمی است که در این موقع که دولت می‌خواهد برنامه کشورزی را شروع بکند در نظر داشته باشد و این نکته را می‌خواهم به عرض آقایان برسانم که اشخاصی اخیراً افکار را می‌گویند و می‌نویسند بدون این که توجه داشته باشند که تئوری با عمل فرق دارد تئوری با عمل در یک مملکت نمی‌تواند در مملکت عیناً مورد تقلید قرار بگیرد برای این که شرایط و اوضاع و احوال و همه چیز در مملکت دیگر فرق می‌کند حال بنده می‌خواهم یک احصاییه به عرض آقایان برسانم ما که می‌خواهیم تئوری‌ها و قوانین و خصایص سایر ممالک را تقلید بکنیم باید توجه داشته باشیم حالا بنده یک مملکتی به عنوان نمونه مثال می‌زنم که ما کار کشاورزی خودمان را با آنها تطبیق می‌کنیم اول از همه بنده می‌خواهم امریکا را مثال بیاورم آقایان توجه بفرمایند امریکا در سالی که به ژوئن ۱۹۵۷ منتهی شده است ۵ هزار میلیون دلار برای حمایت کشاورزی خرج کرده یعنی در یک سال به بانک زمین برای محدود کردن زراعت ۴۴۷ میلیون دلار کمک می‌کند و برای اصلاح زمین ۲۳۷ میلیون دلار کمک می‌کند برای کمک به شکر ۶۵ میلیون دلار کمک به پشم ۵۷ میلیون دلار کمک به صادرات و معاملات پایا پای و فروش برای ارز خارجی ۱۳۱۸ میلیون دلار قیمت تمام شده خالص قرضه‌های مربوطه به حمایت از قیمت و خرید ۲۰۸ میلیون دلار سایر مخارج ۲۷۳ میلیون دلار برای برنامه دیگر کشاورزی قرضه‌هایی غیر از حمایت قیمت ۲۳۲ میلیون دلار قرضه به شرکت‌های تعاونی روستایی برق ۲۵۹ میلیون دلار، کمک به مواد غذایی به
مدارس و اشخاص محتاج ۲۶۰ میلیون دلار برنامه‌های غذای ظهر مدارس ۹۹ میلیون دلار مطالعه برای ازدیاد محصول و بازار ۱۵۹ میلیون دلار، سرویس جنگل ۱۵۱ میلیون دلار، برنامه‌ها و مخارج اداری دیگر ۵۰۵ میلیون دلار، حالا در آمریکا تثبیت قیمت هست یعنی کشاورز محصول خودش را مطابق قیمتی که اعلام می‌شود که نزدیک به قیمت بازار است به دولت امریکا می‌دهد، در موقعی محصول اگر قیمت بازار آزاد بیشتر بود کشاورز محصول خودش را به بازار می‌فروشد از تتمه استفاده می‌کند و اگر قیمت بازار کمتر از پولی بود که کشاورز از دولت قرض نموده محصول متعلق به دولت امریکا می‌شود بنابراین در کشور امریکا قیمت هیچ وقت در وضع زندگی و درآمد کشاورز تأثیر ندارد حالا با این احوال بنده اخیراً مقاله‌ای خواندم از رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس نمایندگان امریکا در مجله یو. اس. نیوز که در آنجا می‌گوید که کلیه آلات و ادوات تولیدی که در امر کشاورزی است معادل ۱۵۶ هزار میلیون دلار است و کلیه آلات و ادواتی که در غیر کشاورزی است و در صنعت است ۱۵۹ هزار میلیون دلار در واقع از لحاظ تأسیسات مساویند ارزش کالاهای کشاورزی و صنعت در امریکا مساوی است اما درآمد یک نفر که در ده زندگی می‌کند ۸۶۸ دلار است در سال، و حد وسط درآمد یک نفر که در شهر زندگی می‌کند ۲۰۱۰ دلار است، توجه فرمودید و آن وقت درآمد کشاورزی شش درصد درآمد عمومی امریکا را تشکیل می‌دهد آن دستگاه به آن عظمت، در یک همچو کشوری درآمد کشاورزی فقط ۶ درصد درآمد ملی و عمومی کل مملکت امریکا را تشکیل می‌دهد به همین جهت در امریکا از دهات به شهرها هجوم می‌آورند و روز به روز جمعیت شهرها زیاد می‌شود و یک فکری تازه پیدا شده که واحد کوچک کشاورزی دیگر از لحاظ اقتصادی مفید نیست و این فکر طرفدار پیدا کرده که واحده‌های بزرگ کشاورزی بشود تا بتواند نفع و فایده‌ای داشته باشد آن طرز تفکر در آنجا است ولی دولت امریکا می‌گوید خیر برای حفظ کشاورزی مملکت باید این بودجه باشد اگر دولت امریکا حمایت نکند کشاورزی امریکا سقوط خواهد کرد در چهار سال اخیر دولت امریکا برای حمایت از قیمت‌ها هفت هزار میلیون دلار به کشاورزان امریکا پول داد مصاحبه آقای وزیر کشاورزی مجلاتش اینجا هست معهذا مسترونسن وزیر کشاورزی امریکا گفته است بعد از ۲۵ سال زحمت و خسارت ما در امریکا در امر کشاورزی موفقیت به دست نیاوردیم بنابراین آقایان ببینید چقدر کشاورزی در وضع حاضر از لحاظ ترقی صنعت، از لحاظ ترقی اقتصادی در دنیا قیمت دارد که دولت امریکا می‌گوید ما توفیقی به دست نیاورده‌ایم، آن وقت در امریکا چیزهایی که هست و در اینجا نیست آن این است که زراعت مکانیزه کامل هست، دفع آفات کامل هست بهداشت کامل هست، بانک‌های اعتباری کامل هست، شرکت‌های تعاونی کاملی هست، حمایت از قیمت‌ها هست، تنزل قیمت‌ها نیست، راه برای فرستادن محصول به بازار هست و این حمایت هم هست که کشاورزی امریکا سرپای خودش می‌تواند بایستد ما وقتی که برنامه صنعتی و برنامه کارهای عظیم عمران و آبادی را شروع کردیم اگر توجه به کشاورزیمان نداشته باشیم آقایان سقوط کشاورزی حتمی است، پس باید در یک همچو موقعی برای کشاورزی متناسب با درآمد رشته‌های دیگر بشود و درآمد فعلی تنزل پیدا نکند، اگر تنزل پیدا کرد دهاتی‌ها می‌آیند به شهر، مالکین هم در اطراف تهران زمین می‌خرند که در ظرف یک سال پنج برابر بالاتر بفروش برسد و این زحمت هم از شانه‌شان برداشته بشود این یک مسأله‌ای بود که می‌خواستم عرض کنم، اما جهات این که درآمد کشاورزی ما کم است آقایان توجه بفرمایند در مملکت ما یک چیزهایی هست که این چیزها سبب تنزل درآمد کشاورزی می‌شود، یکی آفات جوی و طبیعی است همین دو سال پیش به میبد در اصفهان و یزد و کرمان و کاشان چه بالئی به سر مردم آمد دویست، سیصد میلیون تومان خسارت وارد شد که هیچ چیز نمی‌تواند جبران کند، همین یک ماه پیش در ملایر و همدان و قزوین تگرک آمده و باران بی‌موقع تمام محصول کشمش مردم را از بین برده، (دکتر دادفر- در مراغه) و در مراغه، دیگر بدتر ملاحظه بفرمایید این چیزهایی است که اگر در سایر جاها اتفاق بیفتد فوری جبران می‌شود ولی اینجا نمی‌شود خراب شدن قنات دیگر یک چیزی نیست که اصفهانی و یزدی بتواند دویست میلیون تومان برای تعمیر قنات صرف کند یکی آفت است دیگر آفت هیچ چیز برای کشاورز باقی نگذاشته است، من اشخاص زیادی را می‌شناسم که صدها هزار تومان برده‌اند خرج کرده‌اند در پنبه سال اول آفت آمده همه را از بین برده است مرکبات ما دارد در اثر آفت از بین می‌رود، آقایان اسرائیل در سال گذشته سیصد میلیون تومان صدرات پرتقال داشت، در مجله تهران اکونومیست ملاحظه بفرمایید ما پرتقال و پنبه و سایر محصولات‌مان از آفت دارد از بین می‌رود، بنابراین برای کشاورز دیگر درآمدی باقی نمی‌ماند (مهندس اردبیلی- آفت حیوانی هم همین طور) آفت حیوانی و امراض حیوانی نسل گاو و گوسفند ما را از بین خواهد برد شما آقایان نمی‌دانید چقدر خسارت وارد می‌شود ما درست اطلاع نداریم سالی معادل صد تا دویست میلیون تومان گاو و گوسفند از بین می‌رود، اینها چیزی است که درآمد کشاورزی را به تدریج کم می‌کند، محصول خشکبار آذربایجان به تدریج کم خواهد شد، محصول پنبه مازندران به تدریج کم خواهد شد، دستمزد زیاد است، وقتی دستمزد زیاد شد دیگر کسی پنبه نمی‌کارد و زراعت نمی‌کند دیگر امروز زراعت توتون در گیلان و مازندران صرف ندارد، از روی احتیاج زارع می‌کارد اگر روی حساب صحیح باشد دیگر زراعتش واقعاً صرف نمی‌کند زراعت چغهدر تا دو سال دیگر با این کیفیت صرف نخواهد کرد، آقایانی که در امر کشاورزی واردند توجه می‌کنند که بنده چه دارم عرض می‌کنم تا دو سه سال دیگر کسی پول ندارد خرج قنات بکند برای این که سال به سال مزد بالا می‌رود، و دیگر قنات‌های خراب آباد نخواهد شد و دیگر کسی پول نخواهد داشت که قنات تازه احداث کند و این بهترین سیستم زراعت ما از بین خواهد رفت، اینها یک مسایلی است که تمام در جای خودش باید توجه بشود، آقایان خیال می‌کنند که زراعت با تراکتور فایده دارد؟ با اشخاص خیلی زیادی صحبت کرده‌ام حتی زراعت با تراکتور هم در خیلی از جاها منفعت ندارد، تراکتور گران است، خرج تعمیرش به قدری است که هیچ کس از عهده‌اش برنمی‌آید، الان صدها تراکتور در گوشه‌های ایران در دهات خوابیده، یک آهن قراضه‌ای است که پولش راکد مانده، بنابراین زراعت با تراکتور هم در این شرایط صرف نمی‌کند، بنده از لحاظ این که یک برنامه حمایت لازم است بیش از این نمی‌خواهم به آقایان عرض کنم، برای این که وقت من رو به اتمام است، فقط می‌خواهم دو سه مطلب را به دولت تذکر بدهم، آقایان برای کشاورزی باید یک برنامه‌های خاصی داشته باشیم.
نایب رئیس- آقای ارسلان خلعتبری، دو دقیقه دیگر وقت دارید، ببینید هر چه لازم است اول بفرمایید.
ارسلان خلعتبری- عرض کنم یکی این که باید اشخاص تشویق بشوند و دولت باید وسایل تشویق و حمایت را فراهم بکند، یکی هم این که مزاحمت مأمورین را کم بکند و بعد برنامه‌ای برای حمایت درست کند که زراعت کشاورزی برای مردم صرف بکند و چون وقت ندارم دیگر بیش از این در این موضوع عرضی نمی‌کنم، فقط می‌خواهم عرض کنم آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند در مملکت ما صنعت نفت دارد ترقی می‌کند، توسعه پیدا خواهد کرد و این توسعه البته مفید است به حال مملکت، بسیار مبارک است انشاءالله که ما درآمد بیشتر داشته باشیم ولی آقایان توجه بفرمایید در قبال ترقی صنعت نفت باید کشاورزی هم ترقی کند، اگر نکرد ایران مثل ونزوئلا می‌شود، ونزوئلا نه کشاورزی دارد، نه محصولات داخلی، بنابراین تمام مایحتاج خودش را از کشورهای خارج وارد می‌کند، مزد هم خیلی بالا است و حقوق خیلی زیاد است، اما جنس به قدری گران است که هر چه دست مردم می‌آید برای اجناس خارجی داده می‌شود، بنابراین اگر در قبال صنعت نفت کشاورزی ما حمایت نشود که ترقی کند بنده معتقد هستم که این تحول اقتصادی به ضرر مملکت است و مآلا به ضرر کشاورزی است و نتیجه این می‌شود که ما خودمان غذا نداشته باشیم، احتیاجات خودمان را نداشته باشیم و مجبور باشیم از خارج وارد کنیم و محتاج به خارج باشیم، صادرات ما کم خواهد شد واردات ما زیاد خواهد شد، سطح زندگی کشاورزی بالا نخواهد رفت، اینها یک مسایلی است که در قبال این برنامه، دولت باید در نظر بگیرد و یک برنامه حمایت کشاورزی باید بنویسد و بیاورد تصویب بشود و اجرا بشود والا کشاوزی ما از بین خواهد رفت این ۳۵۰ تومان که ما داریم فقط برای تعمیر قنوات مخروبه قدیمی کرمان کافی نیست، کرمان هشتصد قنات مخروبه دارد و پانصد میلیون تومان خرج دارد که آباد و تعمیر بشود (احسنت، احسنت)
۳- بیانات آقایان دکتر بینا و وزیر امور خارجه راجع به بحرین
نایب رئیس- آقای دکتر بینا بفرمایید.
دکتر بینا- بنده به عنوان قبل از دستور خواستم از حضور جناب آقای وزیر امور خارجه در مجلس شورای ملی استفاده کرده به عرض برسانم: به قراری که خبرگزاری‌ها رسماً اطلاع داده‌اند مجدداً در مجلس عوام انگلستان از طرف دولت انگلیس درباره بحرین اظهاراتی شده است، من می‌توانم از روی اطمینان کامل بگویم که این جریان مایه تأسف عموم ایرانیان گردیده است (صحیح است) دولت انگلیس که با ما دوست و هم پیما می‌باشد چرا در مواردی که منافع او اقتضا می‌کند از قلب حقیقت و سعی در تضییع حق ما ابائی ندارد و مراعات شرایط دوستی و هم پیمانی را نمی‌کند، من نمی‌دانم چرا دولت شاهنشاهی در قبال این حق کشی‌ها، آن هم در مواردی که واقعاً حق به جانب ما است اقدام به عمل نمی‌آورند که حقوق حقه ایران محفوظ بماند، به عقیده بنده باید ملاحظات را کنار گذاشت و ما هم بی رودر بایستی مطالب حقه خودمان را برای روشن ساختن اذهان جهانیان بگوییم، بنده از آقای وزیر امور خارجه سؤال می‌کنم آیا ایشان اظهاراتی را که در مجلس عوام انگلستان شده است خوانده‌اند و اگر خوانده‌اند چه اقدامی نموده‌اند؟ بقیه وقتم محفوظ خواهد ماند، بعد از بیانات آقای وزیر امور خارجه عرایضی دارم که بعد عرض می‌کنم (احسنت)
نایب رئیس- آقای وزیر امور خارجه بفرمایید
وزیر امور خارجه (دکتر اردلان)- آقایان محترم!
اینجانب هم با کمال تأسف اظهاراتی را که نماینده محترم بدان اشاره نمودند دیده‌ام.
اولاً- به نمایندگان محترم مجلس شورای ملی اطمینان می‌دهم که دولت شاهنشاهی از هیچ اقدام مقتضی در برگردانیدن بحرین به خاک اصلی کوتاهی نکرده و نخواهد
کرد (احسنت) و چنان که ملاحظه فرمودید در تقسیمات جدید کشور بحرین را که سابقاً بخشی از استان فارس بود به صورت استان مستقلی در آوردیم.
ضمناً چون می‌بینم انتظار دارید که بنده در جواب مطالبی که در مجلس عوام انگلستان عنوان شده است نظر دولت شاهنشاهی را به عرض برسانم با آن که کرارا خود بنده در مواقع مختلفه دلایل حقه خودمان را مبسوطا بیان کرده‌ام معهذا مجدداً علاوه بر دلایل غیر قابل انکاری که سابقاً ذکر کردم به مناسبت اظهاراتی که در مجلس عوام شده است قسمتی از دلایل دیگری را که مبنی بر حق حاکمیت ایران بر بحرین است عرض می‌کنم. در مجلس عوام آن طور که خبرگزاری‌ها اطلاع داده‌اند در مورد حق حاکمیت ایران بر بحرین از طرف دولت انگلیس اظهار شده است که این ادعا دنبال ادعاهای مکرری است که در ۱۵۰ سال اخیر توسط ایران اقامه شده و این ادعا در نظر دولت انگلستان بی‌اساس تلقی می‌گردد. اگر همان طور که در مجلس عوام اظهار شده است به یک صد و پنجاه سال قبل برگردیم و تقریباً از اواخر قرن هجدهم به این طرف را مورد بحث قرار دهیم می‌بینیم حاکمیت ایران صرف ادعا نبوده و ایران در واقع و عملاً بر جزایر بحرین حکومت داشته (صحیح است) و شیوخ بحرین هر وقت آزاد بودند یا حکومت مرکزی اقتدار داشته است خود را مأمور و خراج گزار دولت مرکزی ایران می‌دانستند (صحیح است) و پرچم ایران بر فراز عمارت حکومت نشین جزیره در اهتزاز بوده است.
(صحیح است) حالا اجازه بدهید از تفصیل آن مجملی به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم تا اگر برای خود اولیای امور انگلستان هم در مورد این کیفیات نسیانی روی داده باشد این تذکر بی‌فایده نباشد. در حدود سال ۱۷۶۶ خلیفه ابن محمد مؤسس خاندان شیخ فعلی به بحرین رفت و در آنجا اقامت گزید و حاکمیت ایران را بر این جزایر شناخت و دولت ایران هم او را به عنوان شیخ حکمران جزیره تعیین نمود. خلیفه ابن محمد تا دم مرگ به شاه ایران وفادار بود. پس از درگذشت او پسرش احمد بن خلیفه بر مسند حکومت بر نشست. در این هنگام حکومت مرکزی ایران سرگرم مسایل گوناگون داخلی بود و احمد از این موقع استفاده کرده و در سال ۱۷۷۹ از پرداخت مالیات به حکومت فارس باز زد ولی دولت فوراً قوائی به بحرین اعزام راشت و شیخ تسلیم شد. در سال ۱۷۸۲۳ دو طایفه از اعراب که با خاندان این خلیفه عداوت دیرینه داشتند به جزیره بحرین تاختند ولی شیخ بحرین حملات آنها را دفع و تسلط خود را بر بحرین تثبیت گردانید. در سال ۱۷۹۰ که مجدداً ایران گریبانگیر جنگ‌های داخلی شد شیخ از پرداخت مالیات امتناع ورزید ولی به محض این که کار حکومت مرکزی سر و سامانی یافت و قوایی برای تأدیب شیخ اعزام شد شیخ در سال ۱۷۹۹ نه فقط استدعای عفو نمود بلکه مالیات‌های معوقه را نیز پرداخت (صحیح است)
این جریانات تا سال ۱۸۲۰ تکرار می‌شد و دولت گاهگانی قوایی به بحرین اعزام می‌داشت در همان سال ۱۸۲۰ هم دولت بحریه خود را به بحرین فرستاد ولی با طوفان شدیدی مواجه گردید و کشتی‌ها قبل از آن که به بحرین برسند به زمین نشستند و قوای دریایی ایارن به بحرین نرسید. در حلال این احوال بود که شیخ بحرین به قرارداد معروف به قرارداد ۱۸۲۰ که بین شرکت هند شرقی وعده از شیوخ خلیج فارس منعقد شده بود ملحق گردید در اینجا نه آقایان نمایندگان محترم شاید فرصت داشته باشند و نه جای آن است که وارد جزئیات کیفیت الحاق شیخ به این سند بشویم ولی یک نکته باید مخصوصاً مورد توجه قرار گیرد و آن این است که هیچ گاه در بحرین انقلابی روی نداده که در اثر آن جزیره از سررزمین اصلی خود منتزع شود (صحیح است) و شیخ علم استقلال برافرازد (صحیح است) و بخواهد یا بتواند با کسی مستقلاً از جانب خود قراردادی منعقد سازد البته چنان که شرح آن گذشت مکرر شیخ بحرین در مواقعی که حکومت مرکزی دچار ضعف می‌گردید سر پیچی‌هایی می‌کرد ولی این گونه حرکات به موجب هیچ قاعده یا قانونی منشأ استقلال بحرین و انتزاع آن از ایران محسوب نمی‌شود علمای حقوق متفق‌القول هستند که اگر قسمتی از مملکتی علیه حکومت مرکزی قیام کرد وقتی می‌توان آن را مستقل خواند که تمام آثار اعمال حاکمیت از طرف دولت اصلی محو شود و باز نیاید در صورتی که در مورد ایران این نظریه صدق نمی‌کند منظور قرارداد ۱۸۲۰ هم ابداً این نبود که استقلال شیخ بحرین از طرف انگلستان شناخته شود به طوری که عرض شد این قرارداد را شرکت هند شرقی با شیوخ خلیج منعقد ساخت که به اصطلاح از دزدی‌های دریایی و برده فروشی جلوگیری به عمل آید شیوخ بحرین حتی بعد از این تاریخ خود را تابع و مامور حکومت مرکزی می‌دانستند گذشته از اینها در سال ۱۸۲۲ حق حکمیت ایران بر بحرین از طرف مأمور سیاسی انگلیس در خلیج ضمن قرار نامه شناخته شد (صحیح است) که گویا بعد که دولت انگلیس متوجه این عمل مأمور خود می‌شود او را از مقام خود معزول می‌سازد. حتی در سال ۱۸۶۰ شیخ بحرین به موجب عریضه که بنا صرالدین شاه نوشت رسماً و آشکارا وفاداری خود را به دولت ایران اعلام نمود و بعد در سال ۱۸۶۹ لردکلارندن آن نامه معروف را دایر به شناسایی حق حاکمیت ایران نه فقط بر بحرین بلکه در آب‌های خلیج فارس به حاجی محسن خان کاردار ایران در لندن نگاشت که عیناً ترجمه آن را برای آقایان نمایندگان محترم می‌خوانم. (احسنت) آقا عطف به نامه مورخ شانزدهم ماه جاری اینجانب دایر به اعلام وصول نامه مورخ سیزدهم شما متضمن دو مراسله شیخ بحرین اینک توقی را اظهار می‌دارد که این جانب با وزیر هندوستان تماس گرفته و مسئله وضع شیخ بحرین را کلاً مطالعه نموده‌ام از این فرصت استفاده می‌کنم که نظریات دولت علیاً حضرت ملکه انگلستان را در این باره به استحضار شما برسانم. دولت انگلستان بدون هیچ اشکالی تصدیق می‌کند که دولت شاه اعتراض نموده است که اولیای دولت انگلستان اعتنایی به حق حاکمیت ایران بر بحرین ننموده‌اند دولت انگلستان به نحو شایسته آن اعتراض را مورد توجه قرار داده است ولی حقیقت مطلب به طوری که شما و دولت شاه بدون شک اطلاع دارند آن است که شیوخ بحرین در مواقع مختلف با دولت انگلیس مستقیماً عهدنامه‌هایی منعقد ساخته‌اند و به شما اطمینان می‌دهم دولت انگلیس صرفاً برای جلوگیری از دزدی دریایی و برده فروشی و نگهداری قوای انتظامی در خلیج است که شیخ را ملزم (حشمتی- ملزم یعنی مجبورش کرده‌اند.) به تعهدات خود می‌داند هر گاه دولت ایران برای این منظورها مستعد و آماده نگهداری نیروی کافی در خلیج باشند این کشور از یک وظیفه پر زحمت و پرخرجی راحت خواهد شد (احسنت) ولی اگر شاه مهیای عهده کردن این وظایف نباشند دولت علیاحضرت ملکه انگلستان نمی‌تواند تصور بکند که اعلیحضرت می‌خواهند به واسطه عدم تنبیه بی‌نظمی و جنایت در این آب‌ها رواج بگیرد. حاجتی نیست که از احساسات دوستانه دولت علیا حضرت ملکه انگلستان نسبت به ایران و میل آنها به این که پیوسته تا حد امکان تمایلات شاه را برآورند اطمینان بدهم در خصوص این مسئله احتراماً اظهار می‌دارد که دولت علیا حضرت ملکه انگلستان مقرر خواهند داشت هر وقت عملاً میسر باشد هر گونه اقدام به فشار و تنبیهی را که رفتار شیخ بحرین آن را درباره او ایجاب نماید قبلاً به استحضار دولت ایران برسانند ولی دولت انگلستان نمی‌تواند رضایت بدهد که مأمورین خود را که سرپرستی امور انتظامی خلیج به دست آنها سپرده شده است از اعمال حق مجازات شیخ بحرین به وسیله تدابیر فوری در مواقعی ممنوع سازد که مراجعه به دربار تهران تأخیرهایی را در برداشته باشد که ممکن است صلح عمومی خلیج را به مخاطره اندازد ولی هر وقت چنین امری ضرورت پیدا کند گزارش کامل آن به اطلاع دولت ایران خواهد رسید.
با تقدیم احترامات- کلارندن. انتهی
جای تعجب است که دولت انگلیس که ما او را پای بند و مقید به تعهدات خود می‌شناسیم چنین سند رسمی و معتبری را تا دیده انگاشته و در پارلمان انگلیس درباره حق حاکمیت ایران بر بحرین صحبت از ادعای ایران می‌کنند با کمال تأسف به همین هم اکتفا نکرده اظهار داشته‌اند دولت انگلیس به وظایف خود در حفظ استقلال بحرین عمل خواهد کرد و به فرمانروای جزیره هم در این باب اطمینان داده‌اند گله ما بیشتر از این قسمت اظهارات است زیرا در قسمت حق حاکمیت ایران بر بحرین بحثی نیست گله ما از این که چرا دولت دوست و متحد ما به اظهاراتی مبادرت کند که شیوخ را تشجیع نموده و نگذارد که حل این مسئله زودتر صورت عمل به خود بگیرد (صحیح است) (احسنت) در خاتمه به طوری که همیشه گفته‌ام حالا هم بر این عقیده هستم که باید امیدوار بود بلکه اطمینان داشت که با روابط حسنه که بین ایران و انگلستان موجود است و پایه آن براساس اتحاد و اتفاق استوار می‌باشد با مذاکرات دوستانه و از راه مسالمت آمیز این مسئله که برای ما حیاتی است به زودی حل شود و این قسمت از خاک میهن که مردمان آن را از شیخ گرفته تا پایین برادران دور افتاده خود می‌دانیم مجدداً به ایران عزیزمان باز گردند که اثرات آن در تحکیم روابط بین ایران و انگلستان و همکاری صمیمانه آینده بین دو کشور زائدالوصف مهم می‌باشد اخیراً مشاهده شده است اعلامیه‌هایی هم از طرف کشورهای برادر عرب ما در این باره صادر شده است (همهه نمایندگان)
(حشمتی- چه برادری آقا بس است) (مهندس جفرودی- مجلس به این لغت معترض است) شدید لازم باشد اشاره مختصری هم راجع به این اعلامیه‌ها بشود. برادران عرب ما باید بدانند که بحرین یک قطعه از بدن ماست و مسئله بحرین برای این امر حیاتی است (صحیح است) همان طور که دولت شاهنشاهی در مسایل حیاتی برادران عرب تا به حال علی رغم منافع خود از بذل هیچ گونه کمک و همراهی دریغ نداشته آنها هم باید احترام مسایل حیاتی ما را منظور دارند (صحیح است) در غیر این صورت هیچ گونه توقعی از ما نباید داشته باشند. (صحیح است- احسنت) این نکته را نیز باید در نظر بگیرند که موضوع بحرین یک امر داخلی ایران است (صحیح است) و آقایان نمایندگان محترم می‌دانند که دولت و ملت ایران نسبت
به مداخله دول بیگانه در امور داخلی کشور چه تعصبی دارند و به احدی اجازه نمی‌دهند که در امور داخلی ایران مداخله نمایند. (صحیح است- احسنت)
نایب رئیس- آقای دکتر بینا بقیه صحبت‌تان را بفرمایید
دکتر بینا- با عرض تشکر از بیانات جناب آقای وزیر امور خارجه که نمایندگان محترم مجلس شورای ملی را از اقدامات دولت در این زمینه مستحضر فرمودند به عرض همکاران محترم می‌رسانم همچنان که اطلاع دارند مسئله بحرین برای کشور ما یک مسئله حیاتی است و جا دارد هر چه بیشتر در جلسات مجلس شورای ملی راجع به این موضع بحث شود تا ملت ایران از جریان کار با خبر گردد بنده در تأیید بیانات مستدل و مستند جناب آقای وزیر امور خارجه می‌خواهم حقایقی را به سمع دنیای آزاد و دموکرات و زمامداران و سمئولین سیاست خارجی بریتانیای کبیر برسیانم آقایان جای هیچ گونه تردیدی نیست که در نتیجه مساعی شبانه روزی و سیاست مدیرانه شخص اول مملکت ما امروز در این منطقه حساس وضع ثابتی داریم و یک کشور قوی و قابل اعتمادی می‌باشیم و با این قدم‌هایی که برمی‌داریم به حکم ضرورت در تمام شئون سیاسی و اجتماعی توفیق پیدا خواهیم کرد به طوری که برای دولت انگلستان نیز دوستی چنین ملت و مملکتی قدر و قیمت دارد و ما معتقدیم که جلب اعتماد و دوستی دولت بریتانیای کبیر با سیاست جدیدی که در روابط خود با ملل دنیا پیش گرفته برای کشور ما حائز کمال اهمیت می‌باشد بنابراین برای تحکیم مبانی مودت نباید اجازه داد که این نوع اختلافاتی که در واقع علل موجودیت تاریخی آن مرتفع گردیده خدشه‌ای در روابط دو کشور وارد سازد دولت انگلستان باید یقین داشته باشد که دولت و ملت ایران مناقع آن کشور را تشخیص داده و به هیچ‌وجه قصد تضییع آن را ندارد دولت انگلستان که با ما هم عهد و پیمان می‌باشد و معتقد است که روابط خود را با ما روی پایه جدیدی گذاشته و براساس احترام متقابل با ما همکاری می‌نماید و از بین رفتن عوامل سابق را از مظاهر این سیاست جدید و تعقیب آن وقتی ما را کاملاً اطمینان می‌دهد که اثرات خارجی برچنین سیاستی مترتب باشد و اثرات آن این است که زمامداران دولت بریتانیای کبیر و مسئولین سیاست خارجی آن کشور حاضر شوند حقی را که خودشان نیز ایمان دارند که مال ماست و ما حق خود را می‌خواهیم در واگذاری آن عناد به خرج ندهند و بگذارند خاک عزیز ایران به ایران ملحق گردد جناب آقای وزیر امور خارجه باید مسئولین سیاست خارجی انگلستان را متوجه سازند که طرف معامله بودن با دولت و ملت ایران خیلی به صرفه و صلاح دولت انگلستان است و مأمورین آن دولت نباید در امور یکی از نواحی ایران دخالت‌های مستقیم و ناروا بنمایند (صحیح است)
البته بنده نه به عنوان تهدید بلکه به عنوان مصلحت تقاضا دارم دولت بزرگی مانند انگلستان که به ملل بزرگ هند و پاکستان آزادی داد بر سر جزیره‌ای که خاک مسلم کشور ایران است نباید این همه سرسختی به خرج بدهد (صحیح است، احسنت) و در نظر داشته باشد که اگر دولت انگلستان قبل از قضایای نفت کمترین توجهی به خواسته‌های حقه مردم این کشور کرده بود این اوضاع در ایران رخ نمی‌داد (صحیح است) و این همه صرمه به طرفین وارد نمی‌شد. اکنون نیز بنده به نام یک فرد ایرانی عقیده دارم که به صرفه و صلاح طرفین است که به این جریانات در بحرین خاتمه داده شود (مهندس اردبیلی- انشاءالله) زمامداران دولت انگلستان باید تشخیص بدهند که اقدامات مردم بحرین برای الحاق به ما در وطن به کمک دسته‌جات نهضت مقاومت سری در این منطقه به حد اعلای خود رسیده دولت انگلستان نباید این وضع را نادیده بگیرد.
آقایان امروز ملل دنیا به این حقیقت پی برده‌اند که دیگر ایشان نمی‌تواند بنده و برده انسان دیگری باشد انسان باید آزاد بوده و آزاد زندگی نماید متأسفانه مدت زمانی این عقیده ژان ژاک روسو که می‌گفت بشر آزاد متولد شده ولی در بندگی زندگی کرده است در دنیا حکومت می‌کرد ولی امروز دیگر با ملل بیدار دنیا این بازی را نمی‌توان کرد. آقایان انصاف دهید ملل دنیا در هر جا و همه جا دوا طلب حق واقعی خود هستند بحرینی‌های ایرانی واقعی می‌گویند ما ایرانی هستیم و باید تحت حکومت ایرانی زندگی کنیم حال دولت علیه بریتانیای کبیر که با ما در دوستی باز کرده و ادعا دارد با یک روح صمیمیت و تساوی با یک ملت کهن سالی که هنوز آثار تمدن او در همین ممالک اروپایی باقی است رفتار انسانی کند یعنی حق را به صاحب حق ادا کند آقایان آیا تصدیق ندارند که بحرین از لحاظ تاریخی سنن و آداب و عادات و ملت و قومیت ایرانی است؟ (صحیح است) و جزو ایران بوده است؟
آیا می‌توان در مقابل حقیقت هم تردید کرد؟ آقایان مگر کسی شک دارد که بحرین جز لاینفک ایران است؟ تاریخ دور نیست جلو چشم ماست. چنان که جناب آقای وزیر خارجه بیان داشتند آرشیو وزارت خارجه پر از اسناد و مدارکی است که نشان می‌دهد بحرین همیشه به احکام ایرانی اداره می‌شده. جناب آقای دکتر اردلان شما که مرد مجرب و در سیاست وارد هستید باید جدیت فرمایید که قضایای بحرین در دوره وزارت خارجه شما در مجلس ۱۹ تمام شود آقایان وقتی نهضت مقاومت سری سعی دارد و می‌کوشد زادگاه خود را از چنگال اجنبی رهایی بخشد مردم بشر دوست انگلستان نیز باید کمک کنند تا ساکنین قطعه‌ای از خاک ایران که برای الحاق به میهن اصلی خود فداکاری و از جان گذشتگی می‌نمایند توفیق حاصل کنند. جناب آقای وزیر امور خارجه بنده صراحتاً به جنابعالی می‌گویم یکی از علل عدم پیشرفت کار و نرسیدن به مقصود و حل نشدن موضع این است که هنوز در بسیاری از مناطق حساس از طرف دولت انگلستان کارمندانی وجود دارد که خمیره آنها از سیاست قدیم درست شده و آنان نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند وضع فعلی را پیش چشم خود مجسم سازند و مسلماً اگر کارمندان جوان و با افکار حدید و عالم به وضع موجود دنیا به این مأموریت‌ها اعزام شوند تسهیلات عمده‌ای در پیدا کردن راه حل به دست خواهد آمد ولی متأسفانه نماینده دائم انگلستان در بحرین از طرفداران این مکتب قدیم و سیاستی است که نمی‌تواند وضع موجود را در نظر بگیرد به طوری که در زیر پرده و با دخالت‌های ناروای خود اخلال کرده و زمینه را برای رفع بحران و اختلاف مشکل‌تر می‌سازد. آقایان اعمال زور و زجر و شکنجه اهالی و دستور توقیف تنها روزنامه‌ای که در بحرین منتشر می‌شود و هزاران اقدامات ناشایست دیگر در نتیجه بی‌اطلاعی طرفداران همین مکتب قدیم است که احساسات مردم شرافتمند و میهن‌پرست بحرین را متأثر می‌سازد چنان که چندی قبل کمیته عالی اجراییه نهضت مقاومت سری بحرین ضمن اخطاری به نماینده انگلستان تذکر داده که به زودی تمام قدرت را از دست وی خارج ساخته و مهین‌پرستان زمام امور را به دست خواهند گرفت من اطمینان دارم شیخ فعلی بحرین که یک نفر ایرانی اصیل است به احترام تعهدات اجداد خود باطناً حامی و طرفدار میهن‌پرستان بحرین می‌باشد دولت انگلستان و دنیای آزاد باید بداند که مردم بحرین به هیچ‌وجه زیر بار ننگ جدایی نخواهد رفت و برای خنثی ساختن نقشه‌ها و مقاومت در برابر اجنبی مردم شرافتمند بحرین و تمام طبقات اعم از تاجر و کارگر و کاسب و برزگر با هم متحد بوده و با نظم و ترتیب بی‌نظیری در برابر تمام اقدامات مامورین انگلستان و کارشکنی‌های آنان متحیر بوده و تا نیل به مقصود ایستادگی خواهند کردند و نهضت وطن‌پرستان بحرین به دنیا نشان خواهند داد که این نهضت مردم بحرین همان نهضت واقعی ملت ایران است که در عروق و شرائین مردم این کشور ریشه دوانیده است.
بارها از پشت همین تریبون گفته‌اند که نهضت‌های ایران منتسب به یک دسته و گروهی از مردم ایران نیست زیرا اگر صفحات تاریخ ایران را ورق بزنیم و از مد نظر بگذرانیم به این حقیقت بارز پی می‌بریم و می‌بینیم که نهضت ملت ایران پردامنه‌تر و عمیق‌تر از آن است که تصور می‌شود. دنیا باید بداند این جنب و جوش دنباله همان نهضتی است که روزی ایرانیان را برای اخراج بیگانگان تحت عنوان شعوبیه روزی تحت عنوان اخوان الصفا روزی به نام بابکی و خرم دینان روز دیگر برای ملی کردن نفت و امروز هم برای الحاق بحرین به ما در وطن به صدا درآورده است. جهانیان باید بدانند که مردم وطن‌پرست و غیور و قهرمان بحرین اقدامات خود را برای رهایی از چنگال جور و ستم ادامه خواهند داد و در این مورد مردم و مجلس ایران نیز با هموطنان خود برای تحصیل آزادی متحد و هم صدا می‌باشند. آقایان ما تاکنون در مجامع بین‌المللی نسبت به مسایلی که برای برادران عرب حیاتی بوده است از هیچ نوع کمکی فروگذار نکردیم آنان نیز در مسایل به شمار می‌رود و ایرانیان آن را عضوی از بدن خود می‌دانند باید به ما کمک کرده و تقاضاهای ما را احترام بگذارند در غیر این صورت نباید من بعد در هیچ جا از ما توقعی داشته باشند جای بسی تعجب و تأسف و تأثر است که هم پیمانان و ملل دوست مسلمان تا دیروز که ما حرفی نمی‌زدیم اصلاً ساکت بودند و به قول ملل عرب در تحت‌الحمایگی ساختگی بریتانیا حرفی نمی‌زدند اکنون که ما می‌خواهیم حق خود را بگیریم ملل مسلمان به نفع دولت انگلستان بقای وضع موجود را طالب‌اند حقاً باید گفت که از ماست که بر ماست (دکتر دادفر- خودشان هم تحت‌الحمایه‌اند) معنی برادری را هم فهمیدیم جناب آقای وزیر امور خارجه آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی با فیصله دادن به این مشکل بی‌گمان یکی از افتخارات بزرگ تاریخی نصیب دولت و مجلس شورای ملی ایران خواهد شد و به عقیده بنده حل این مشکل از حل مشکل نفت به غرنج‌تر نیست آقایان بیایید برای مدتی که از عمر دوره ۱۹ قانونگذاری باقی است و همین یک موضوع و حل آن را برنامه و وجهه همت خود قرار دهیم تا مادام‌العمر با سربلندی و افتخار زندگی نماییم من یقین دارم ملت بزرگ و آزادمنش انگلستان به ندای وجدانی ملت ایران جواب مثبت خواهد داد ملیون و آزادیخواهان انگلستان و با حسن تفاهمی که در زمامداران
انگلستان سراغ دارم این موضوع را با حسن‌نیت و به طریق مرضی‌الطرفین فیصله خواهند داد (صحیح است) (احسنت)
۴ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
نایب رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی (ناصر)- یک لایحه‌ای به مجلس شورای ملی تقدیم می‌کنم برای این که اجازه بفرمایند اضافات و ترفیعات سال ۳۵ که در سال ۳۵ اعتباری نداشته از صرفه‌جویی‌های سال ۳۶ پرداخت شود و همچنین یک قسمتی از تفاوت اضافه و ترفیعات سال ۳۴ هم از محل سال ۳۶ پرداخت خواهد شد (احسنت)
دکتر امین- برای اشل کارمندان هم یک کاری بکنید.
نایب رئیس- به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع می‌شود. آقای وزیر امور خارجه
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه (دکتر اردلان)- به همت و کمک آقایان نمایندگان محترم برای ما یک اعتباری منظور شد که برای سفارتخانه‌هایمان منزل بخریم ولی در عمل مواجه با پرداخت عوارض و مالیات‌های زیادی می‌شویم و تمام ممالک حاضرند صرف‌نطر کنند و معاف کنند به شرط این که ما هم همان کار را بکنیم. این است که در این زمینه ماده واحده‌ای تقدیم می‌شود.
۶- شور اول گزارش کمیسیون راه راجع به استخدام پنج نفر کارشناس راه‌آهن از خارجه
نایب رئیس- لایحه استخدام پنج نفر کارشناس برای راه‌آهن مطرح است گزارش کمیسیون راه رسیده قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی
کمیسیون راه لایحه شماره ۲۷۱۵ دولت راجع به استخدام پنج نفر کارشناس راه‌آهن از خارجه را مطرح و مورد شور قرار داده با توضیحاتی که آقای وزیر راه دادند ماده واحده به شرح ذیل تصویب و اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
ماده واحده- وزارت راه اجازه داده می‌شود که مدت خدمت پنج نفر از کارشناسان تبعه آلمان غربی را که در خدمت راه‌آهن دولتی ایران بوده‌اند و مدت استخدام آنها پایان یافته برای مدت دو سال دیگر از تاریخ خاتمه قرارداد قبلی که با حقوق و مزایای دریافتی به شرح زیر می‌باشد:
۱- آقای مهندس کریستیان اشمید ماهیانه بیست و پنج هزار ریال حقوق ریالی به اضافه دو هزار و پانصد مارک آلمان و سایر مزایای متعلقه
۲- آقای دکتر لودلف کلی ماهیانه بیست و پنج هزار ریال حقوق ریالی به اضافه دو هزار و پانصد مارک آلمان و سایر مزایای متعلقه.
۳- آقای هانریخ هاسکامپ ماهیانه بیست و سه هزار ریال حقوق ریالی به اضافه دو هزار مارک آلمان و سایر مزایای متعلقه.
۴- آقای کارل هنس شولتس ماهیانه بیست هزار ریال حقوق ریالی به اضافه یک هزار و پانصد مارک آلمان و سایر مزایای متعلقه.
۵- آقای گرهارد سیسگرت ماهیانه بیست هزار ریال حقوق ریالی و یک هزار و پانصد مارک آلمان و سایر مزایای متعلقه. تمدید نموده و حقوق و مزایای آنها را از اعتبارات راه‌آهن دولتی ایران تأمین و پرداخت نمایند.
مخبر کمیسیون راه- مهندس فروهر
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه با حضور آقای معاون وزارت راه لایحه راجع به استخدام پنج نفر کارشناس آلمانی برای راه‌آهن را مطرح و پس از مذاکراتی با گزارش کمیسیون راه موافقت شد اینک خبر آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون بودجه- مشایخی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه اخیر خود با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه لایحه شماره ۲۷۱۵ دولت راجع به استخدام پنج نفر متخصص آلمانی برای امور بنگاه راه‌آهن را رسیدگی و تصویب نمود اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب رئیس- کلیات مطرح است آقای صدرزاده فقط در کلیات اسم نوشته بودند که حضور ندارند. مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) اعلام رأی می‌کنیم رأی می‌گیریم به ورود در ماده واحده آقایانی که موافق هستند قیام بفرمایند، تأمل بفرمایید شماره شود (اکثر برخاستند) تصویب شد شور در خود ماده واحده است. آقای مهندس هدایت
مهندس هدایت- بنده اصولاً به علت این که مهندسین ایرانی شایسته‌ای داریم که در راه‌آهن می‌توانند خدمات شایسته‌ای بکنند ولی برای این که دولت توجهی به آنها ندارد و حقوق کافی به اینها نمی‌دهد نمی‌توانند از وجود این اشخاص استفاده کنند و با استخدام خارجی مخالف هستم به علاوه این لایحه به نظر بنده چند تا موضوع مبهم هم دارد. ملاحظه بفرمایید که به یک مهندسی که در قسمت اول این ماده واحده ذکر شده است ماهیانه دو هزار و پانصد تومان به اضافه دو هزار و پانصد مارک آلمان پرداخت می‌شود، یعنی ماهی هفت هزار و پانصد تومان پرداخت می‌شود و آن وقت نوشته است سایر مزایای متعلقه، این سایر مزایای متعلقه چه حدودی دارد؟ متلغش چیست؟
برای چیست؟ دوم این که تاریخ مدت و خاتمه خدمت در این لایحه معلوم نشده است نوشته است از تاریخ خاتمه خدمت تا مدت دو سال، بنده توقع دارم که نماینده محترم دولت اولاً بگویند این اشخاص برای چه کاری استخدام شده‌اند و چه وظایفی را انجام می‌دهند ثانیاً این سایر مزایای متعلقه حدش چیست؟ و این مدت دو سال تا کی خواهد بود؟ بنده خیال می‌کنم که اگر دولت به مهندسین و متخصصین ایرانی بیش از این توجه کند، با حقوق بسیار کمتری شاید نصف، شاید ثلث حقوق همین متخصصین از متخصصین ایرانی که بسیار شایسته‌تر هستند می‌تواند در استخدام بیاورد اصلاً این روزها مد شده است همه‌اش خارجی، جناب آقای ارسلان خلعتبری ملاحظه فرمودید تذکر فرمودند در کنسرسیوم با وجود این که قید شده است که باید ایرانی استخدام شود و شرکت ملی نفت باید این موضوع را کاملاً مراعات کند در همه شئونش الان مد شده است تمام به خارجی‌ها مراجعه می‌شود، تمام کارها به خارجی‌ها مراجعه می‌شود و منافع آن به جیب خارجی می‌رود آقایان ما جایی که متخصص نداریم اذعان داریم که باید خارجی بیاوریم ولی آنجایی که داریم باید از ایرانی استفاده کنیم اینها لااقل اگر منفعتی هم ببرند برای مملکت خرج خواهند کرد. خارجی همین کارها را می‌گیرد و دست دوم می‌دهد به ایرانی این را مجلس شورای ملی آقایان نمایندگان محترم باید بدانند که اینجا تمام کارهایی که به خارجی‌ها واگذار کرده‌اند در واقع آن را ایرانی‌ها انجام می‌دهند، سربازخانه‌ها و لوله کشی را خود ایرانی‌ها انجام می‌دهند ولی با قیمت نازلتری و این بیست درصد سی درصد اختلاف به صورت ارز از این مملکت خارج می‌شود. بنده نمی‌خواهم وزارت راه حالا که این پنج نفر را می‌خواهد استخدام بکند در فشار قرار بگیرد ولی این اصول باید در اینجا رعایت بشود و باید از ایرانی حمایت بشود وقتی ما پول خودمان را داریم در مملکت خودمان خرج می‌کنیم باید در درجه اول از ایرانی حمایت بشود و اگر در کاری متخصص نداشته باشیم بروند خارجی بیاورند این بود عرض بنده
نایب رئیس- آقای مخبر
مهندس فروهر (مخبر کمیسیون راه)- در غیاب وزیر راه و معاون وزارت راه که اینجا تشریف نیاورده‌اند بنده تا اندازه‌ای که از این لایحه اطلاع دارم به سمع آقایان نمایندگان محترم می‌رسانم. بنده خودم یکی از طرفداران جدی حمایت از متخصصین ایرانی هستم و بارها از پشت این تریبون به صورت سؤال به صورت قبل از دستور توجه دولت را جلب کرده‌ام، حتی اقدامی هم که سال گذشته شد، در لایحه بودجه ۳۶ متأسفانه حالا آقای وزیر دارایی تشریف برده‌اند، در لایحه بودجه ۳۶ گذاشته شد که این تبعیضی که برای طبقه تحصیل کرده مملکت هست که اسباب دلسردی‌شان می‌شد تا حدی می‌خواستیم از سیصد تا هفتصد تومان بدهند و جبران شود آن هم متأسفانه دولت فعلی انجام نداد (احسنت) و مهندسین و متخصصین دلسردند بنده ادعا نمی‌کنم که ایران متخصص و مهندس به اندازه کافی دارد هیچ تعصب صنفی مهندسی ندارم، به هیچ عنوان. بنده متخصصین تمام قسمت‌های دیگر و علوم بین‌المللی را به یک چشم نگاه نمی‌کنم که ایرانی را نگاه می‌کنم این موضوعی که اسباب دلسردی این طبقه شده است این را عرض می‌کنم بنده در کمیسیون برنامه هم که عضو هستم توجه سازمان برنامه را هم جلب کرده‌ام، برای این نوع متخصصین ما مانع نمی‌شویم، بسیار خوب مسئولین می‌گویند ما متخصصینی می‌خواهیم و اگر نیایند این برنامه می‌خوابد یا آن سد می‌خوابد یا آن راه می‌خوابد ما نمی‌گوییم که نیاورند، بنده در آنجا هم گفتم الان هم استدعا می‌کنم که این آقایانی که یک دوره‌ای بوده‌اند و یک دوره دیگر استخدام‌شان تمدید می‌شود مکلف باشند یک معاون ایرانی و مهندس ایرانی داشته باشند که حقوق‌شان بین این هفت هزار و پانصد تومان و آن ۶۴۳ تومان که به رتبه ۹ خودمان می‌دهند باشد تا بتوانند بالاخره در انقضای مدت انشاءالله از این ایرانی‌ها بیاورند جای آنها و جای آنها را بگیرند بنده این را می‌گویم، حالا باز اگر متخصصین دیگری هم می‌خواهند آن را هم بیاورند ولی معاون ایرانی برایشان بگذارند، این است که بنده معتقدم چون دولت در کمیسیون توضیح داد که ما احتیاج داریم بنده در کمیسیون بودم وزیر راه بالصراحه توضیح داد که مادیزل‌هایی‌ها داریم (پرفسور اعلم- همین پنج تا) بنده اطلاع ندارم بیشتر و نمی‌توانم خدمتتان عرض کنم گفتند این پنج تا را ما احتیاج داریم و لازم داریم و کمیسیون هم تصویب کرد و البته حالا بسته برای آقایان محترم است ولی می‌خواستم اینجا این همکاری که مجلس همیشه کرده و لوایح را تصویب کرده و وسیله کار را در دست دولت گذاشته است دولت هم به دردهای خودش برسد حالا درد ماها هیچ شهرستان‌ها عقب است و کار نمی‌شود، هیچ، به درد خودش برسد دولت که هرچه لایحه می‌آورد ما تصویب می‌کنیم هر حقوقی که می‌خواهد می‌دهیم لااقل کاری بکند که دو سال چهار سال ده سال دیگر به این مرحله برسیم که از این خارجی‌ها بی‌نیاز شویم حالا آنها قمر مصنوعی و این حرف‌ها دارند و ما آن ادعاها را نداریم ولی کاری بکنید که بتوانیم این اقدامات را بکنیم و احتیاجات عمومیان: پلمان، سدمان کشاورزیمان را تا حدی بتوانیم به دست خودمان انجام دهیم این توضیحی بود که خدمت آقایان عرض کردم و استدعا می‌کنم چون شخص وزیر راه شخص شریفی است و احتیاج دارد تصویب بفرمایید.
نایب رئیس- آقای پرفسور اعلم
پرفسور اعلم- اولاً بنده خیلی متشکرم از جناب آقای مهندس فروهر که دفاعش مخالفت بود
نایب رئیس- اشتباه نشود مخبر از نظر کمیسیون دفاع کرد و عقیده شخصی‌شان را هم گفتند
پرفسور اعلم- ولی من تعجب می‌کنم که یک کاری است از وزارت راه ما می‌خواهیم اینجا تصویب کنیم نه خود آقای وزیر راه و نه معاون ایشان تشریف دارند (یکی از نمایندگان- رفته‌اند کرمان) خوب بعد که تشریف می‌آوردند توضیح می‌دادند بنده نمی‌فهمم گرفتاری‌های راه‌آهن با همین ۵ تا آلمانی بر طرف می‌شود و دیگر تمام کارها درست می‌شود؟ در یک مملکتی که قانون گذرانده‌اند که حق استخدام ایرانی ندارید چطور می‌آیید ۷۵۰۰ تومان به خارجی می‌دهید؟ (یکی از نمایندگان- ده هزار تومان) این گناه است در صورتی که مطمئن هستیم که همه این کارها را ایرانی‌ها می‌کنند والله گناه است چرا این کار را می‌کنید؟ ما اطبای خودمان را می‌گذاریم و می‌رویم از خارج بالتازار می‌آوریم (دکتر مشیر فاطمی- پدر ما را اطبا در می‌آورند) بله معلوم می‌شود
آقای دکتر فاطمی ۱۰ تومان ویزیت داده‌اند (دکتر مشیر فاطمی- بنده که الحمدالله محتاجش نیستیم)
شما که هر وقت پیش ما آمده‌اید که الحمدالله مفت گذشته این تبعیض است این یک نوع کمپلکس انفریوریته ایجاد کردن است در این مملکت که همیشه خارجی را بر ما تحمیل می‌کنند و یک پول زیادی می‌دهند و بدبختی این است که نتیجه هم نمی‌گیرند با این همه خارجی که آورده‌ایم چه نتیجه‌ای گرفته‌ایم؟ میلیون‌ها پول ما را بردند نتیجه چه شد؟ آخر گناه است که پول این ملت را بدهند به خارجی‌ها، لااقل اگر می‌خواهید بدهید به یک ترتیب صحیحی بدهید، بگویید فلان خارجی بیاید اینجا یک سال دو سال بماند و بعد اشخاصی را تربیت کند و جای خودش بگذارد الان هم توی این لایحه مدت نگذاشته‌اند و ننوشته‌اند برای چه استخدام می‌شوند؟ هیچ توضیح نداده‌اند برای چه؟
ذوالفقاری (معاون نخست‌وزیر)- برای کارهای راه‌آهن است
پرفسور اعلم- برای چه چیز راه‌آهن؟ برای ریل‌ها، ریل‌ها که متخصص نمی‌خواهند آنچه که احتیاج دارید بگویید بگویید برای لکوموتیوها، برای تربیت اشخاص، برای همین دیزل‌ها، مدت هم بگذارید این جوری که نمی‌شود سربسته تصویب کرد
نایب رئیس- آقای خلعتبری مخالفید (خلعتبری- من موافقم ایشان مخالف بودند) بفرمایید.
عمیدی‌نوری- این استخدام جدید نیست همان کسانی بوده‌اند که در استخدام بوده‌اند.
خلعتبری- بنده می‌بینم در مجلس یک عصبانیتی بر علیه وزارت راه به علت نداشتن راه وجود دارد در این تردیدی نیست که ما همه‌مان راه می‌خواهیم و وزارت راه هم نمی‌تواند راه در اختیار ما بگذارد بنده از آقایان تقاضا می‌کنم بودجه‌ای که برای وزارت راه تصویب کرده‌اند و در اختیار وزارت راه گذاشته شده آن بودجه را مطالعه بفرمایند بنده تردید ندارم که در وزارت راه تلف می‌شود خاکپاشی می‌شود، اینها تمام درست است ولی در کجاست که نمی‌شود لایحه تمام وزارتخانه‌ها را تصویب می‌کنیم و لایحه وزارت راه که می‌آید با عصبانیت مجلس که ما راه نداریم رو به رو می‌شویم علت این که ما راه نداریم این است که ما اعتبار نمی‌دهیم به وزارت راه شما ۱۲۰ میلیون تومان پول به جان مولم دادید در ظرف دو سه سال ده کیلومتر راه نساخته اول کار یک مهندس ایرانی دو سال پیش ایستاد و گفت فکر اینها غلط است متدشان غلط است راه‌شان غلط است بعد آمدند بعد از مدت‌ها
نایب رئیس- آقای خلعتبری راجع به لایحه بفرمایید
خلعتبری- بنده می‌خواهم ثابت کنم و نتیجه بگیرم این است که (مهندس اردبیلی- مجبور به استعفایش کردند) عصبانیت ما در مورد ساختن راه جهات دیگری دارد ولی در این لایحه بنده دیدم این اشخاص ارزانترین متخصصینی هستند که تا به حال برای ایران آورده‌اند و این را باید دلیل کنیم مدرک کنیم در مقابل متخصصین امریکایی و انگلیسی و غیره و متخصصین آلمانی سازمان برنامه که برای صنعت نساجی استخدام شده‌اند با ماهی ۵۰ هزار تومان و ۶۰ هزار تومان که هر سالی دو سه دفعه باید بیایند به ایران و بروند و در اینجا هم نیستند و اگر قیاس است چطور با آنها قیاس نکنیم، چطور است که سازمان برنامه به متخصص آلمانی ۵۰ هزار تومان می‌دهد ولی وزارت راه ماهی ۵۰ هزار تومان، شش هزار تومان نمی‌تواند متخصص بیاورد؟ در مجلس باید این مطالب را رسیدگی کرد، با کمال سادگی چند نفر آلمانی به پیشنهاد دولت آمدند و با کمترین حقوق ۵ سال اینجا کار کردند، حالا هم برای دو سال دیگر وزارت راه می‌خواهد از وجود آنها استفاده کند. حقوق‌های آنها هم متناسب است بنابراین دیگر جهت ندارد یک لایحه‌ای که می‌دانیم لازم است رد کنیم برای این که جان مولم راه نساخته است، باید پدر جان مولم را درآورد که راه بسازد ربطی به این عمل ندارد، طرز عمل اشخاص همیشه یکسان نیست و همیشه نباید توی سر ملا زد، اگر راست می‌گویید به سر جان مولم بزنید. جاهای دیگر را بزنید، خارجی‌های دیگر را بزنید که خارجی‌ها بفهمند. کنسرسیوم را بزنید نه این که وزارت راه را بزنید، نظارت را در همه جا اعمال کنید در این پول‌هایی که خرج می‌شود تلف می‌شود اعمال کنید. آن وقت مهندسین ایرانی و مقاطعه کارها که در رأس کارها قرار می‌گیرند ما هی به آنها می‌گوییم دزد و دزد و دزدی کرده‌اند چه دزدی‌اند؟ یک خارجی که می‌آید به او کاری ندارند در صورتی که مزایا و حقوق‌های زیاد و همه چیز هم بهشان می‌دهند و ما عادت کرده‌ایم که به وزارت راه و مهندسین ایرانی فحش بدهیم و تجلیل از خارجی‌ها بکنیم. به نظر بنده این لایحه خیلی ساده است و شأن مجلس هست که به آن رأی بدهد.
نایب رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی موافقید؟ (دکتر مشیر فاطمی- بنده موافقم) آقای سعید مهدوی موافقید (سعید مهدوی- بنده موافقم) آقای احمد طباطبایی مخالفید بفرمایید.
احمد طباطبایی- عرض کنم که جناب آقای خلعتبری با یک حال عصبانی صحبت فرمودند، خیلی عصبانی بودند و عصبانیت‌شان از این جهت بود که فرمودند ما به متخصص خارجی ۵۰ هزار تومان می‌دهیم و حالا چون حقوق این متخصص وزارت راه ۸ هزار تومان است اشکالی ندارد بنده معتقدم به این که اگر کسی یک عمل بدی کرد نباید مجوز بشود برای یک عمل بد دیگری، آن عمل بد بوده است این عملی را هم که می‌کنیم بد است چون آنجا بد کردیم اینجا هم بکنیم؟ این صحیح نیست اولاً در این لایحه هیچ معلوم نیست تاریخ خاتمه خدمت استخدام این آقایان متخصصین کی بوده (عمیدی‌نوری- دو سال بوده) بنابراین تاریخ خاتمه خدمت آنها کی بوده و کی تمام شده است که ما بدانیم دو سال بوده، این دو سال کی تمام شده؟
(بزرگ‌ابراهیمی- چهار ماه و ده روز است) آن ۴ ماه و ده روز هم که عده است ربطی به آن ندارد استخدام آنها کی بوده و کی تمام شده آیا این آقایان در این مدت حقوق می‌گرفته‌اند الان حقوقی می‌گیرند یا نمی‌گیرند؟ مجوزی دارد یا ندارد ما باید برای حقوق دوره گذشته مجوز بدهیم و این لایحه برای گذشته آنها مجوزی است اینها چیزهایی است که در این لایحه نیست به اضافه آقایان والله بالله به خدا بی‌آیید یک کاری کنید که از متخصص داخلی استفاده کنید متخصص خارجی ما نداریم، اینهایی هم که می‌آیند اینجا مثل نداشتن است چون اینهایی که می‌آیند اینجا به نام متخصص و با حقوق‌های گزاف استخدام می‌کنیم ثمره عمل‌شان با مهندسین خودمان برای ما یکی است مثل نداشتن است نه آنها برای ما کار می‌کنند نه اینها خوب اگر می‌بایست برای ما کار نکنند و پول از بین برود و تفریط بشود چرا آنها بخورند پول را بگذارید در همین جا تفریط بشود ایرانی بخورد و به دیگری ندهیم آقایان برای یک دفعه بی‌آیید استخدام خارجی را ممنوع بکنید بگویید نمی‌خواهیم والا به خدا الان این حقوق هفت هزار تومانی را که به متخصصین خارجی می‌دهید اگر نصف آن را سه هزار تومان آن را به متخصصین و مهندسین ایرانی که در خدمت دولت هستند بدهند همان کار را می‌کنند در صورتی که به هیچ کدام سه هزار تومان حقوق نمی‌دهید آن وقت مزایای دیگر هم دارد، از برای رضای خدا اگر برای یک مرتبه همین متخصصین و همین مهندسین خودمان را بیاورید می‌بینید که خیلی از خارجی‌ها بهتر کار می‌کنند و اگر هم کار نکردند مثل این است که آنها نکردند
نایب رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی
دکتر مشیر فاطمی- عرض کنم اولاً اینجا ایراد گرفتند که مدت این قرارداد چقدر است بنده مخبر کمیسیون نیستم ولی چون دیدم وزیر و معاون وزارت راه نیست از این جهت که لایحه یک قدری صراحت دارد توضیح عرض می‌کنم در اینجا نوشته است از تاریخ خاتمه قرارداد قبلی قرارداد قبلی هم به تصویب مجلس رسیده بنابراین در این گزارش توجه نکرده‌اند و حق بود که به قرارداد سابق هم مراجعه می‌کردند و تاریخش را می‌گذاشتند قرارداد سابق با تصویب مجلس در دوره هجدهم بود و این قسمت خیال می‌کنم شاید تقصیر خودمان شده باشد، دوم این که آقایان همچو اظهار می‌دارند مهندسین ایرانی، مهندسین ایرانی خوب ۷، ۸ تا ۱۰ تا ۲۰ مهندس آنهایی که واقعاً می‌شود ازشان استفاده کرد بیشتر نداریم خوب آنها هم نمی‌روند ما مهندس عالی‌مقام داریم آقای مهندس جفرودی به خدا نمی‌رود نمی‌کند، مهندسین عالی مقام که داریم استاد دانشگاه است یک موانعی دارد نمی‌تواند برود. مهندسین عالی مقامی که ما داریم هر کدام‌شان یک گرفتاری دانشگاهی و غیره دارند که نمی‌توانند بروند به علاوه این راه‌آهن که امروز چهار پنج هزار کارمند و تکنسین دارد آقا اینها را کی تربیت کرده؟ اغلب آنها را آلمانی هایی که به تدریج آمدند ایران در راه‌آهن آنها را تربیت کردند. اما مطلب اساسی این است که به عقیده بنده الان یک هیأت اقتصادی آلمانی در تهران است که از طرف صدر اعظم آلمان مأموریت دارد ریاست این هیئت با یک شخصی از نمایندگان مجلس ملی آلمان است که رئیس کمیسیون اقتصادی خارجی است و این شخص با هیأت خودش مأموریت دارد که امور اقتصادی ایران را مطالعه کند و ببیند چه نوع کمک‌هایی می‌تواند بکند از نظر این که همکار مجلسی ما هم در مجلس هست خوب ممکن است وزارت راه با آنها یک مذاکراتی بکند و یک متخصصین عالی‌مقامی را به طور مجانی و شاید برای یک مدت محدود بیاورند اینجا که یک کلاس‌هایی تشکیل بدهند و معلومات را بالا ببرند ولی اینها اشخاصی که آستین‌شان را بالا می‌زنند و می‌روند توی این تونل‌ها و راه‌ها حقیقتش این است همان طور که جناب آقای خلعتبری فرمودند ما زیاد داریم مته بخشخاش می‌گذاریم آقایان ماهیانه چندین میلیون دارید پول می‌دهید به راه‌آهن، آقایان راه‌آهن تنها مؤسسه‌ای که به عقیده بنده کار و خدمت خودش را کرده بر خلاف راه‌سازی وزارت راه که کارش خوب نیست هم پیشرفت کرده و هم خوب کار کرده و همه کارها واقعاً به دست مهندسین لایق ایرانی که آنجا هستند و الان رئیس و معاون هستند به اتفاق مهندسین آلمانی که در راه‌آهن هستند شده و ما باید قدر آنها را بشناسیم.
نایب رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات شده پیشنهادات به ترتیبی که واصل شده است قرائت می‌شود
(به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی.
اینجانب پیشنهاد می‌کنم به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود. مهدوی
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم،
بزرگ‌ابراهیمی.
پیشنهاد می‌نمایم مذاکرات در کلیات کافی است.
عمیدی‌نوری
نایب رئیس- آقای سعید مهدوی بفرمایید.
سعید مهدوی- بنده تصور می‌کنم مطالبی که در اطراف این لایحه گفته شد کفایت می‌کند و به خصوص مخالفین هم مطالبی که راجع به مهندسین ایرانی گفتند بسیار خوب و به موقع و به جا بود و بایستی سعی کرد حتی‌المقدور مهندسین ایرانی را در کارها دخالت داد اما یک مطلبی را که بنده می‌خواهم تذکر بدهم این است که قضایا را نباید با هم مخلوط کرد چه بسا متخصصین خارجی در این مملکت خوب کار نکرده‌اند و ما ناراضی هستیم و مهندسین هم همین طور اما این لایحه‌ای را که دولت آورده از نظر دور نداشته باشید و ما عوض تشویق و تقدیر که یک عده آلمانی آمده‌اند و خدمت کرده‌اند و دستگاه دولتی ما هم از آنها تعریف می‌کند و ما هم حرکت مخالفی از آنها نشنیدیم بهتر این است که اصلاً اگر مهندس خارجی در ایران خدمت می‌کنند اگر واقعاً خدمت می‌کنند از آنها تشویق بشود و همه را به یک چوب نرانیم و تصور می‌کنم که مطلب تازه‌تری هم نباشد که باز گفته شود.
نایب رئیس- آقای معاون نخست‌وزیر
معاون نخست‌وزیر (ناصر ذوالفقاری)- ایرادهایی که نماینده محترم گرفته‌اند در مقدمه لایحه خود وزارت راه توضیح کافی داده شده که بنده عین مقدمه را برای آقایان عرض می‌کنم وزارت راه از نظر توسعه خطوط جدید و به منظور پیشرفت در امر ساختمانی و بهره‌برداری و همچنین نگاهداری پل‌ها و تونل‌ها و عملیات حفاظتی و استحکامی و ریل‌گذاری و انجام پروژه‌های جدید و تقویت کادر فنی به استناد موافقت کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی در سال ۱۳۳۴ دوازده نفر کارشناس آلمان غربی را برای مدت یک سال به موجب پیمان نامه‌های منعقده جهت خدمت در راه‌آهن دولتی ایران استخدام و مشغول کار نموده است در سال گذشته که مدت پیمان کلیه آنها به پایان رسید چون میسر بود که از ادامه خدمت چند نفر از کارشناسان مزبور صرف‌نظر شود و به جای آنها از وجود کارکنان ایرانی استفاده گردد از نظر صرفه‌جویی در بودجه پیمان هفت نفر از آنان تجدید نشد و از خدمت برکنار شدند ولی چون به وجود پنج نفر دیگر از کارشناسان مزبور احتیاج داشتند این بود که این لایحه را تقدیم کردند این توضیحی است که بنده می‌خواستم به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم.
نایب رئیس- آقای ارباب موافقید با پیشنهاد کفایت مذاکرات؟
(ارباب- موافقم) آقای عمیدی‌نوری موافقید؟
(عمیدی‌نوری- موافقم) آقای بهبهانی مخالفید بفرمایید
بهبهانی- بنده خیال می‌کنم که اساساً شأن مجلس در این است که اجازه بفرمایند هر کدام از آقایان نسبت به هر لایحه‌ای که مطرح است اظهار نظر بکنند و مخالفت کردن با اظهارنظر همکاران به نظرمن اصولاً درست نیست ولی اینجا یک مطلبی جناب آقای ذوالفقاری فرمودند که محرک بنده شد راجع به این که در مورد این لایحه صحبت کنم.
نایب رئیس- در لایحه نمی‌توانید صحبت کنید.
بهبهانی- راجع به کفایت مذاکرات آن این است که ایشان فرمودند در مقدمه این لایحه ذکر شده است بر این که از چه جهت ما این ۵ نفر را می‌خواهیم استخدام کنیم اگر قرار باشد در مقدمه هر لایحه‌ای هر وزیری اظهار نظر بکند و مجلس هم بخواهد مطیع اظهار نظر وزیر باشد پس مخالفت با اظهار نظر آقایان و مقدمه توأم بشود حق این است که مجلس شورای ملی که مرکز بحث و انتقاد و مشاوره است آقایان اجازه بفرمایند لوایحی که می‌آید با یک پیشنهاد کفایت مذاکرات همکاران دیگرشان را از اظهار نظر درباره لایحه محروم نکنند (سلطانی- احسنت)
نایب رئیس- آقای عمیدی‌نوری موافقید بفرمایید.
عمیدی‌نوری- بنده خیال می‌کنم همه نمایندگان محترم در مواقعی که موضوع وزارت راه و راه‌آهن و کارهای دولت چه دولت گذشته و چه دولت فعلی صحبت شده همه از پیشرفت راه‌آهن راضی بودند همه‌مان می‌گفتیم تنها جایی که اثر و عمل دیده می‌شود راه‌آهن است و خوشبختانه در کار راه‌آهن هم یک اصلاحات دقیق‌تری شده که حتی لکومتیوش تبدیل شده به صورت دیگر که تقریباً در هر کدام از خط شمال و جنوب ۴، ۵ ساعت مدت کم شده و وضع راه‌آهن هم خوب شده چرا خوب شده؟ البته یک متخصصین خارجی در این راه‌آهن هستند، در امور فنی نظارت می‌کنند یک قسمت‌شان هم همین عده هستند.
این لایحه استخدام جدید که نیست اینها همان آقایانی هستند که مشغول بودند، کار کردند راه‌آهن ما را به وضع فعلی حفظ کردند ما از آنها قدردانی و تقدیر می‌کنیم بنابراین خیال می‌کنم که مطلب تازه‌ای نیست آقایان موافقت بفرمایید که دیگر بحثی در کفایت مذاکرات نکنیم البته اگر پیشنهادات اصلاحی دارند معنی ندارد در خود ماده بدهند این است که بنده خودم این را یک مطلب ساده‌ای می‌دانم استخدام جدید نیست تمام این انتقادات‌هایی که می‌کنید از سازمان برنامه بکنیم و باید هم بکنید، در سازمان برنامه آقا ماشین‌نویس از خارج استخدام می‌کنند
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد چون پیشنهادی نرسید، برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۷ -تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس- مجلس را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه ساعت ۹ صبح دستور هم لوایح موجوده.
(مجلس نیم ساعت به ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی- اردلان