مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ دی ۱۳۳۷ نشست ۲۵۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۲۵۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه شانزدهم دی ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- طرح صورت‌مجلس
۲- بیانات قبل از دستور آقای دکتر سعید حکمت
۳- اعلام و وصول سه لایحه عادی و دو لایحه فوری از مجلس سنا
۴- طرح و تصویب یک فوریت طرح پیشنهادی از مجلس سنا راجع به رسیدگی به دارایی نمایندگان مجلسین
۵- اعلام تصویب صورت‌مجلس
۶- طرح و تصویب یک فوریت لایحه راجع به تعیین عرض آب‌های ساحلی ایران
۷- طرح لایحه مربوط به مصرف ششصد و نود و هشت میلیون و پانصد هزار ریال بقیه پذیره قرارداد شرکت نفت پان‌امریکن
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس ده صبح به ریاست آقای عماد تربتی (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- طرح صورت‌مجلس:
نایب‌رئیس- صورت اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین بااجازه- آقایان:
اخوان، مهندس فروغی، فرود، دکتر حسن افشار، دادگر، مسعودی، برومند، دکتر عدل، موسوی، مهندس اردبیلی، محمود ذوالفقاری، مهندس شیبانی، دکتر امیر حکمت، حکیمی، غضنفری، دولتشاهی، اعظم زنگنه، شادمان، بوربور، اورنگ، دولت‌آبادی، قنات‌آبادی، تیمورتاش، سنندجی، رامبد، قراگزلو.
غایبین بی‌اجازه- آقایان:
صادق بوشهری، دکتر فریدون افشار، کورس اریه، دکتر اصلان افشار، دکتر طاهری، عامری، قرشی، مهندس فیروز.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان:
صراف‌زاده، فولادوند، دکتر دادفر، دکتر سید امامی، اردلان، ارباب، بزرگ ابراهیمی، دکتر سعید حکمت، بزرگ‌نیا، مهندس سلطانی، صدرزاده، دهقان.
نایب‌رئیس- اعتراضی بر صورت‌جلسه نیست؟ (اظهاری نشد) تصویب صورت‌جلسه پس از حصول اکثریت اعلام خواهد شد. آقای پردلی.
پردلی- شکایتی است از اهالی زابل تقدیم می‌شود.
نایب‌رئیس- به کمیسیون عرایض ارجاع می‌شود. نطق‌های قبل از دستور آغاز می‌شود. آقای دکتر سعید حکمت.
۲- بیانات قبل از دستور آقای دکتر سعید حکمت
دکتر سعید حکمت- همکاران محترم مذاکراتی که در مجلس محترم نا پیرامون لایحه مربوط به اطفال بزهکار صورت گرفت و آقایان سناتورها تذکرات مفیدی درباره امر مهم- جرایم و مجازات مجرمین دادند اینجانب را بر آن داشت که شمه‌ای از اطلاعات خود را در این مورد به عرض همکاران محترم مجلس شورای ملی برسانم.
در کنفرانس اخیر جرم‌شناسی در بروکسل که تشکیل یافت و اینجانب نیز افتخار عضویت آن را داشتم علمای عالی‌مقام کشورهای مختلف جهان در نتیجه جربیاتی که داشتند مطالب اساسی و در عین حال حساس و قابل مطالعه‌ای را درباره زندانیان و چگونگی مجازات مجرمین بیان فرمودند که اینجانب گزارش جامعی از نتیجه این کنفرانس را برای اطلاع و مطالعه مسئولین امور ارسال داشتم. لکن خلاصه مذاکرات مزبور این بود که اکنون محافل قضایی و انتظامی دنیا به این مطلب معترف شده‌اند که دیگر مقصود از زندانی کردن یک مجرم گرفتن انتقام از او نیست بلکه منظور اصلی اصلاح و تهذیب اخلاق او است که به علل مختلف به ارتکاب جرمی مبادرت کرده است.
در این کنفرانس گفته شد همان‌طور که یک طبیب حاذق پس از تشخیص بیماری شفای بیمار را با داروهایی که تجویز کرده به عهده پرستار می‌سپارد در این مورد نیز دستگاه قضایی پس از اعلام محکومیت یک مجرم او را به دستگاهی تحویل می‌دهد که طی مدت (زندانی بودن) او را از مرضی که مبتلا می‌باشد نجات دهد.
کما این که هم‌اکنون در نیویورک یک خانم خیر عمر و ثروت خود را صرف تهذیب اخلاق جوانان منحرف این شهر معظم کرده است.
با کمال خوشوقتی این فکر از مدتی قبل در افکار عمومی و به خصوص نزد قضات محترم دادگستری و مأمورین انتظامی ما نیز ایجاد شده و از طرف دستگاه‌های دولت یهم استقبال شایان توجهی صورت گرفت و عملاً با تشکیل انجمن حمایت زندانیان مساعدت کردند و در نتیجه طی یکی دو سال اخیر قدم‌های مؤثری در بهبود وضع زندانیان و به خصوص خانواده آنان برداشته شده و به همین جهت در همان محلی که در گذشته جوانان منحرف کشور را در بدترین و سخت‌ترین شرایط نگاه‌داری می‌کردند و در نتیجه یک حس شدید انتقام‌جویی به جای ارشاد و هدایت در آنان به وجود می‌آمد فعلاً وضع طوری شده که در آن محل مدارس ابتدایی، کلاس‌های حرفه‌ای تشکیل شده و به دست زندانیان کارهای دستی و کارهای صنعتی انجام می‌پذیرد و از نظر بهداشت هم وضع آنان به کلی تغییر کرده و با رأفت و مهربانی در صدد تهذیب اخلاق آنان برمی‌آیند.
نتیجه این تغییر روش این شده است که طبق آمار موجود در سال گذشته در دارالتأدیب زندان تهران در حدود ۲۰ نفر فارغ‌التحصیل کلاس ششم ابتدایی داشته‌اند و هنرستان‌های حرفه‌ای رل بسیار قابل توجهی در اشتال زندانیان به کار و فرا گرفتن فنون به عهده دارد و امید است با این ترتیب علاوه بر این که در زندان به تعلیم و تربیت زندانیان توجه می‌شود پس از مدت کوتاهی خانواده آنان بتوانند از دستمزد آنان برای صرف هزینه روزانه استفاده نمایند. و حتی با مقداری از این درآمد قسمتی از بودجه زندان نیز تأمین گردد.
در ضمن فرزندانی که به علت انحراف تحویل زندان گردیده بودند شخص مطلع و بصیر در یک فن به جامعه تحویل گردند.
و مسلماً به علت تغییر اساسی مالی که در زندگی آنان با روش تعلیم و تربیت ایجاد می‌شود دیگر از روی استیصال عمل خلافی از آنها سر نخواهد زد و به طوری که معروض گردید خانواده آنان نیز فراموش نشده و از اعتبار دستمزد زندانیان تا اندازه‌ای مضیقه مالی خانواده‌شان مرتفع خواهد شد.
برای رفاه حال زندانیان اقدام مهم دیگری در نظر گرفته شده است و آن عبارت از تأسیس صندوق تعاون است که از محل دستمزد زندانیان به وجود خواهد آمد و به وسیله مؤسسات عام‌المنفعه از قبیل شیر و خورشید سرخ، هدایت جوانان، پیش‌آهنگی، سازمان شاهنشاهی و خدمات اجتاعی هم مساعدت‌های مالی در نظر گرفته‌اند که البته وجود این صندوق در پیشرفت مؤسسات حرفه‌ای سهم به سزایی خواهد داشت.
آقایان نمایندگان محترم یک زندانی که از طرف دستگاه عدالت محکوم به محرومیت از آزادی شده اگر در یک محیط نامناسب و آلوده دوران محکومیت را طی کند نه تنها از این مجازات نفعی برای او و جامعه متصور نیست بلکه به عکس منحرف‌تر و ناپاک‌تر از روزی که تحویل زندان شده بود به جامعه برمی‌گردد.
بنابراین محیط زندان باید طوری باشد که واقعاً امکان تهذیب اخلاق زندانی در طول مدتی که در زندان است وجود داشته باشد.
خوشبختانه در بازدیدی که قبل از مسافرت اخیر از تأسیسات زندان تهران کردم برای شناساندن مؤسسات تعلیم و تربیتی خودمان به جهانیان فوق‌العاده مؤثر بود و من توانستم با اطلاعاتی که داشتم این تأسیسات را به نحو شایسته‌ای بشناسانم.
یکی از مؤسسات مفید و ذی‌قیمت فعلی ما اداره کشف جرم و هویت و انگشت‌نگاری است که تصور می‌کنم قسمتی از آن با کمک اداره همکاری ایران و آمریکا تهیه شده و فعلاً افسران جوان و تحصیل‌کرده شهربانی که تخصص در این فن دارند آن را اداره می‌کنند. در حقیقت این دستگاه‌ها چه از نظر مجرم و چه از نظر جامعه حائز کمال اهمیت است.
با کمال خوشوقتی باید به اطلاع همکاران برسانم که مؤسسات کشف جرم و انگشت‌نگاری و عکس‌برداری شهربانی در حال حاضر به قدری مجهز و مدرن است که تقریباً نظیر همان تأسیساتی است که در ممالک اروپایی و آمریکایی وجود دارد و در اینجا لازم می‌دانم به عرض همکاران محترم برسانم که بسیار به جا است برای تشویق کارمندان این تأسیسات هم شده آن دسته از همکاران که علاقه‌مند به شناختن این مؤسسات هستند بازدیدی از آن به عمل آورند.
در هر حال امیدوارم انجمن حمایت زندانیان و دستگاه قضایی مملکت به وسیله انجمن‌های خیریه و همکاری مؤسسات عام‌المنفعه بتواند در تهذیب اخلاق زندانیان و حمایت از خانواده آنان توفیق حاصل نماید.
به موجب آماری که در دی ماه سال جاری تهیه شد تهداد ۱۶۸۶ نفر زندانی در زندان‌های تهران وجود دارد که از این عده ۱۵۳ نفر راننده و ۷۸۷ نفر کارگر و عمله و ۳۶۲ نفر زارع و عده دیگر از صاحبان مشاغل مختلفه از قبیل آهنگر و تجار و مکانیک و غیره دیده می‌شوند.
این آمار به خوبی ثابت می‌کند که علت زندانی شدن این عده تنها بیکاری و گرسنگی نبوده بلکه جهل و نادانی و عدم توجه به مقررات مملکتی است که آنها را از نعمت آزادی محروم ساخته است و با توجه به این مطلب باید در بالا بردن سطح فکر و اطلاعات آنان اقدام نمود. اگر این عده را بتوانند به وسایل مجهزی که در اختیار دارند تربیت کنند مسلماً هم به خود زندانی و هم به خانواده او بالنتیجه به جامعه خدمت شایانی انجام داده‌اند.
به عقیده متخصصین اکثر این عده بیماری‌های روحی و عصبی دارند که باید در محیط آرام زندان به مداوای آنان پرداخت. فرضاً همین ۱۵۳ نفر راننده متخلف اگر به سوابق و علل زندانی کردن آنها توجه گردد معلوم می‌شود که تربیت غلط و آشنا نبودن به وطایف اجتماعی که طبعاً عدم اطاعت از مقررات رانندگی را به بار می‌آورد باعث شده که در زندان به سر برند و اگر بنا باشد در محیط زندان آنها را به وظایف خود آشنا نسازند و چندین بار هم که به زندان بروند و مرخص گردند باز همان روش سابق را دنبال کرده و حتماً جری‌تر و گستاخ‌تر از روز اول خواهند شد.
من به تأثیر و یا عدم تأثیر تصمیمات اخیر شهربانی و یا موضوع یک‌طرفه کردن خیابان‌ها و سایر وسائلی که برای بهبود وضع رانندگی اتخاذ می‌کنند کاری ندارم بلکه معتقدم با وضع مقررات جدید برای جلوگیری از تخلفات و به درد این طبقه از جامعه هم رسیدگی کرد.
به عقیده من و با مطالعه‌ای که در این زمینه دارم یکی از علل عمده تصادفات در شهر این است که رانندگان تاکسی مجاز هستند بدون داشتن مسافر در خیابان‌های شهر رفت‌وآمد کنند و بدیهی است در این خیابان‌های شلوغ وقتی راننده تاکسی بخواهد با یک چشم در جستجوی مسافر و با چشم دیگر به کار رانندگی بپردازد نتیجه همین می‌شود که می‌بینیم. بنابراین باید مثل شهرهای پرجمعیت ممالک متمدن برای تاکسی‌ها ایستگاه‌های معینی در خیابان‌های شهر به وجود آورد تا هم راننده تاکسی مجبور نباشد به دنبال مسافر در خیابان‌ها حرکت کند و هم مسافر ناچار نباشد برای پیدا کردن تاکسی در وسط خیابان بایستد و باعث تصادف گردد نصب تاکسی‌متر که هم‌اکنون در اکثر کشورها معمول و متداول است اقدام مهم دیگری است که از کثرت بروز تصادفات می‌کاهد در غیر این صورت و با مبلغ ناچیزی هم که فعلاً کرایه تاکسی‌ها است این وضع مغشوش سر و سامانی پیدا نخواهد کرد و عدم مقررات قانونی این قبیل رانندگان پیش‌آمدهای ناگواری را به بار می‌آورد که هر روز مواجه به آنها هستیم.
مأمورین انتظامی نیز که الحق از جان گذشتگی نشان می‌دهند و تا حال چندین قربانی هم در راه انجام وظیفه داده‌اند باید بیش از پیش متوجه وظیفه خطیری که دارند باشند زیرا کمترین بی‌توجهی و مسامحه آنان در وطایف محوله بزرگ‌ترین سوانح و خطرات را در بردارد.
مطلب مهم دیگر که برای تهذیب اخلاق زندانیان که در ممالک اروپایی آزمایش شده و هم‌اکنون مورد اجرا است موعظه و ارشاد زندانیان توسط مبلغین و علمای مذهبی می‌باشد.
سال گذشته در بازدیدی که از زندان نیویورک نمودم و مطالعه‌ای که در باره برنامه روزانه زندانیان به عمل آوردم متوجه شدم که همه روزه برای زندانیان یک ساعت موعظه توسط مبلغین مذهبی انجام می‌گیرد طبیعی است به همان اندازه که بهداشت و غذای کافی برای جسم یک فرد زندانی لازم است غذای روحی که همان ارشاد از طرف مربیان مذهبی می‌باشد نیز لازم و ضروری است و مسئولین امر اظهار می‌کردند که این نوع تربیت در روح سرکش زندانی نهایت درجه مؤثر و مفید و سودمند بوده است.
من امیدوارم فعالیت انجمن حمایت زندانیان و کمک دادگستری و شهربانی وسیله‌ای باشد که دیگر یک زندانی پس از بیرون آمدن از زندان کینه‌ای از طرز رفتاری که با او شده به دل نداشته باشد زیرا شواهدی بسیاری در دست است که زندانی شدن سرپرست یک خانواده باعث شده که کانون خانوادگی او از هم متلاشی گردد مثلاً چند ماه قبل شنیدم درب اطاق دادستان تهران باز شده و مردی پریشان حال وارد اطاق گردید. در مقابل میز دادستان ایستاده و با لحن تأثرآوری گفته آقای مدعی‌العموم من آمدم اینجا که از دست مدعی‌العموم به خود مدعی‌العموم شکایت کنم. چه کسی باید به داد من برسد. مطلب را تحقیق کردم معلوم شد که این مرد به علت ارتکاب جرمی به ده سال زندان محکوم شده چند روز قبل که مدت زندانی او تمام شده و آزاد گردیده هر چقدر تلاش کرده بود از زن و دو فرزند خود که قبل از محکومیت سرپرستی آنان را داشت اثری پیدا نکرده و این مرد بینوا پس از ناامید شدن از یافتن افراد خانواده خود آمده و به قول خودش از دست مدعی‌العموم به مدعی‌العموم شکایت کند آقایان نمایندگان محترم شک ندارم که هیچ یک از آقایان محترم با این طرز احقاق حق و با این کیفیت اجرای عدالت موافق باشند زیرا اگر مقصود از اجرای عدالت و تنبیه زندانی که پس از گذراندن دوران محکومیت و خروج از زندان این خواهد بود که از زن و بچه و خانواده اثری باقی نماند به عقیده من همان به که احقاق حق نکنند و اجرای عدالت نفرمایند امروز در اکثر ممالک مترقیه دنیا به جای کلمه زندان جملة ملایم‌تری از قبیل خانه تربیت و تهذیب اخلاق نام‌گذاری نموده‌اند و حس تنبه و اطاعت به مقررات را بیشتر در نزد زندانی با این ترتیب ایجاد می‌نمایند.
زیرا این یک امر مسلم و بدیهی است که زندان محل گرفتن انتقام نیست و اصولاً مقصود از زندانی کردن مجرم اصلاح او است ولی متأسفانه تاکنون وضع ما طوری بوده که اگر فرضاً مقصری تحویل زندان می‌شد در آنجا مجرم واقعی و خطرناک به جامعه تربیت می‌شد در هر حال با توجه به عرایضی که معروض گردید جا دارد مسئولین دستگاه‌های قضایی و انتظامی توجه بیشتری در امر زندان و تربیت و تأدیب آنان منظور و اقدامات اساسی به درد این طبقه از افراد منحرف و محروم جامعه مبذول بفرمایند (صحیح است- احسنت).
۳- اعلام وصول سه لایحه عادی و دو لایحه فوری از مجلس سنا
نایب‌رئیس- لوایحی از مجلس سنا رسیده است پنج لایحه است که سه لایحه آن عادی است توزیع خواهد شد و به کمیسیون‌های مربوطه فرستاده می‌شود که دو لایحه آن با قید فوریت در مجلس سنا تلقی شده است که مجلس باید راجع به فوریت آنها تصمیم بگیرد و پس از تصویب فوریت به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع خواهد شد.
۱- لایحه مربوط به اصلاح قانون استخدم نیروهای مسلح شاهنشاهی است که از سنا ارسال گردیده که به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۲- لایحه قانونی مربوط به اطفال بزهکار که از مجلس سنا آمده است که چاپ و به کمیسیون دادگستری ارجاع می‌شود.
۳- لایحه قانونی مربوط به دارایی وزراء و نمایندگان جلسین و کارمندان دولت که در مجلس شورای ملی تصویب شده ولی چون تغییراتی در مجلس سنا داده شده است چاپ و برای اظهار نظر و توجه به آن
تغییرات به کمیسون ارجاع می‌شود یکی هم طرح قانونی آقایان سناتورها است مربوط به دارایی نمایندگان مجلسین که با قید فوریت در مجلس سنا مطرح شده است که تکلیف فوریت آن باید معلوم شود یک لایحه دیگری است مربوط به آب‌های ساحلی که با قید فوریت در مجلس سنا تلقی شده است که تکلیف آن هم از نظر فوریت معلوم شود.
۴- طرح و تصویب یک فوریت طرح پیشنهادی در مجلس سنا راجع به رسیدگی به دارایی نمایندگان مجلسین
نایب‌رئیس- طرح قانونی مربوط به دارایی نمایندگان مطرح است و قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
طرح مربوط به دارایی نمایندگان مجلسین که در جلسه روز ۱۰/۱۰/۱۳۳۷ مجلس سنا به قید دو فوریت از طرف جمعی از آقایان نمایندگان به مجلس سنا تقدیم و یک فوریت آن در همان جلسه تصویب شده بود در جلسه روز شنبه سیزدهم دی ماه ۳۷ مجلس سنا مطرح و به تصویب رسید.
اینک یک نسخه از طرح مصوبه فوق برای استحضار عالی و طرح در مجلس شورای ملی به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا- محسن صدر
طرح مربوط به دارایی نمایندگان مجلسین
ماده واحده هر یک از نمایندگان مجلسین پس از تصویب اعتبارنامه ظرف ۲ ماه صورت دارایی خود و همسر و فرزندان تحت ولایت قانونی خود را به رئیس مجلس تسلیم می‌نماید و سه ماه به آخر دوره نمایندگی نیز تغییرات حاصل در دارایی را مجدداً به همان مرجع تسلیم می‌کند هر یک از رؤسای مجلسین صورت‌های مزبور را برای رسیدگی به کمیسیونی مرکب از اعضایی کمیسیون‌های دادگستری و عرایض مجلسین مربوط ارجاع می‌کنند تا اگر معلوم شود اضافه دارایی از طریق غیرمشروع به دست آمده گزارش آن به مجلس تقدیم گردد که طبق مقررات قانونی مورد رسیدگی قرار گیرد. نسبت به نمایندگان فعلی مجلسین مدت تسلیم اولین صورت دارایی ۲ ماه بعد از تصویب این قانون خواهد بود طرح فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه روز شنبه سیزدهم دی ماه ۱۳۳۷ شمسی به تصویب مجلس سنا رسیده است.
رئیس مجلس سنا- محسن صدر
نایب‌رئیس- فوریت مطرح است که در نتیجه اگر تصویب شد یک شوری خواهد بود و بعد به کمیسیون خواهد رفت و به مجلس برخواهد گشت اصل موضوع قابل مذاکره نیست در اطراف فوریت باید صحبت کرد. آقای عمیدی نوری در فوریت مخالفید؟ بفرمایید.
عمیدی نوری- قراری که بین مجلسین شورای ملی و سنا راجع به فوریت‌ها بود مربوط به لوایحی است که ابتدا داده شده باشد و از یک مجلس به مجلس دیگر برود نه این که یک لایحه‌ای که مجلس شورای ملی تصویب کرده برود به مجلس سنا و مجلس سنا آن را تجزیه بکند و یک ماده از آن لایحه‌ای که مجلس شورای ملی تصویب کرده است این را علیحده به صورت طرح دو فوریتی بیاورد و آن‌وقت ما اینجا از نظر فوریت صحبت کنیم بحث کنیم تکلیف این کار را مجلس شورای ملی معین کرده مجلس شورای ملی در لایحه مربوط به رسیدگی به دارایی وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان دولت یک ماده ۹ اضافه کرد به طرح دولت یعنی تأیید کرد اصلاح کرد چون نظرش این بود که اعضای مجلسین هم به دارایی‌شان رسیدگی بشود منتهی با عبارت (هر کس مقرری دریافت می‌دارد) در لایحه نوشته بود (مرآت اسفندیاری- در لایحه ننوشته بود) اطلاع ندارید جنابعالی همین‌طور بود که عرض کردم رفت به کمیسیون در کمیسیون دادگستری برای احترام قوه مقننه برای همان موضوعی که در مجلس سنا بحث شد این فکر پیش آمد که این را جدا کنیم و عنوان ماده را هم بنویسیم صریحاً رسیدگی به حساب نمایندگان که بدانند هیچ فرقی بین افراد ملت ایران از نظر مقام نیست وزیر وکیل و همه مردم از نظر حقوق یکسانند منتهی از جهت آثار کار و طرز رسیدگی هر کدام وضع خاصی دارند به همین جهت ما جدا کردیم ماده ۹ را به صورت خاصی تنظیم کردیم که هم با اصل مصونیت تطبیق می‌کند و هم رسیدگی به حساب نمایندگان مجلسین با خود قوه مقننه باشد که اگر طبق اصل کلی در هر امری نمایندگان مجلسین هم خدای نکرده اگر هر کدام در مضان اتهامی بودند طبق مقررات گزارش صلب مصونیت تهیه و تسلیم دستگاه شوند بنابراین ماده ۹ در لایحه‌ای که مجلس شورای ملی تصویب کرد بسیار هم صحیح بوده است و به موقع هم بوده اصلاً بنده معتقد نیستم که جدا بشود این بد است که ما در لایحه رسیدگی به حساب کارمندان دولت یک ماده‌ای که مربوط به نمایندگان مجلسین است برداریم و بعد همان ماده را در یک طرح دیگری برای خودمان بیاوریم در حالی که اگر قانون جامع باشد و در آن قسمت مربوط به دارایی نمایندگان مجلسین و وزرا و کارمندان دولت هم بلند شأن قانونیش هم به نظر بنده بالاتر است تا جدا بکنیم این است که بنده معتقد هستم این طرح نمایندگان مجلس سنا با لایحه‌ای که مجلس شورای ملی تصویب کرد و ماده ۹ را جدا کرده هر دو توأماً رسیدگی بشود بعد هم عقیده خود بنده این است و این‌طور استنباط می‌کنم که همان ماده ۹ سر جایش باشد بتر است از نظر قانوی بهتر است (احمد طباطبایی- نفرمایید بهتر است بفرمایید این بدتر است) این است که به عقیده خودم با عنوان فوریت مخالفم و معتقدم که این طرح نمایندگان سنا با لایحه‌ای که برگشته و آمده توأماً در کمیسیون رسیدگی بشود که تکلیفش معلوم باشد.
پروفسور اعلم- که دو مرتبه برود به سنا و دو مرتبه بیاید اینجا.
نایب‌رئیس- آقای صارمی.
صارمی- یک قسمت از بیانات همکار محترم آقای عمیدی نوری مورد موافقت بنده هم هست ولی تذکر دادند به اینکه این لایحه باید طوری باشد که توأماً رسیدگی بشود حالا هم وقتی فوریت تصویب بشود نتیجه این‌طور خواهد شد که توأماً رسیدگی می‌شود وقتی هم به یک فوریت رأی بدهیم چون حالا مطرح نمی‌شود و به کمیسیون دادگستری احاله می‌شود و بعد در مجلس مطرح می‌شود و بالنتیجه آن مقصدی که جنابعالی داشتید حاصل خواهد شد یعنی هر دو لایحه در کمیسیون دادگستری رسیدگی خواهد شد و در یک موقع در مجلس شورای ملی رسیدگی خواهد شد بهتر این است که به فوریت اول رأی بدهید و چون مدتی هم است که این لایحه باقی مانده است و از این مجلس به آن مجلس رفته و برگشته و در خارج هم سوء تعبیراتی شده است متناسب این خواهد بود که به فوریت رأی داده شود.
نایب‌رئیس- عده‌ای از آقایان درخواست صحبت کرده‌اند چون فوریت مطرح است و بیش از یک موافق و یک مخالف نمی‌تواند طبق آیین‌نامه صحبت کند لذا اعلام رأی می‌کنم رأی می‌گیریم به یک فوریت این لایحه آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. به کمیسیون ارجاع می‌شود یک شوری خواهد بود.
۵- اعلام تصویب صورت‌مجلس
نایب‌رئیس- چون عده برای رأی کافی است تصویب صورت‌مجلس اعلام می‌شود.
۶- طرح و تصویب یک فوریت لایحه مربوط به تعیین عرض آب‌های ساحلی ایران
نایب‌رئیس- فوریت لایحه مربوط به آب‌های ساحلی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۱۲۴۴۸ (۲۴/۹/۳۷) مربوط به اصلاح قانون تعیین حدود اّ‌های ساحلی و منطقه نظارت ایران مصوب ۲۴ تیر ماه ۱۳۱۳ که در جلسه ۲۹/۹/۳۷ به قید فوریت به مجلس سنا تقدیم و فوریت آن در همان جلسه به تصویب رسیده بود در جلسه روز شنبه سیزدهم دی ماه هزار و سیصد و سی و هفت مجلس سنا مطرح و با اصلاحاتی به تصویب رسید.
اینک یک نسخه از لایحه مصوب فوق برای استحضار عالی و طرح در مجلس شورای ملی به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا- محسن صدر
لایحه راجع به اصلاح قانون تعیین حدود آب‌های ساحلی و منطقه نظارت ایران مصوب ۲۴ تیر ماه ۱۳۱۳
ماده ۱- حق حاکمیت ایران در خارج قلمرو خشکی ایران و آب‌های داخلی شامل منطقه از دریاها متصل سواحل ایران که دریای ساحلی نامیده می‌شود می‌باشد.
ماده ۲- حق حاکمیت مزبور شامل فضای هوایی فوق دریای ساحلی و زیر کف دریای ساحلی نیز می‌باشد.
ماده ۳- عرض دریای ساحلی ایران در خط مبدأ آب‌های مزبور (دوازده) میل دریایی است و خط مبدأ و حدود آب‌های ساحلی را دولت با رعایت قواعد مسلم حقوق بین‌المللی عمومی تعیین خواهد کرد.
ماده ۴- در مواردی که سواحل ایران مجاور یا مقابل سواحل کشور دیگری باشد اگر به ترتیب دیگری بین طرفین توافق نشده باشد حد فاصل بین آب‌های ساحلی ایران و آب کشور خط منصفی است که کلیه نقاط آن از نزدیک‌ترین نقاط خطوط مبداء طرف به یک فاصله باشد.
ماده ۵- هر جزیره متعلق به ایران اهم از این که داخل دریای ساحلی ایران یا خارج از آن باشد دارای دریای ساحلی مخصوص به خود طبق این قانون می‌باشد جزایری که به فاصله کمتر از ۱۲ میل دریایی از هم واقعند مجموعاً در حکم جزیره واحدی بوده و حد دریای ساحلی آن از جزایری محسوب می‌گردد که نسبت به مرکز مجمع‌الجزایر از همه دورترند.
ماده ۶- آب‌های واقع بین ساحل کشور و خط مبدأ و همچنین آب‌های واقع بین جزایر متعلق به یران که فاصله آنها از یکدیگر از ۱۲ میل دریایی تجاوز نکند آب‌های داخلی کشور محسوب می‌گردد.
ماده ۷- حق صید و سایر حقوقی که ایران در ماورای دریای ساحلی خود دارد به اعتبار خود باقی است.
ماده ۸- موادی از قانون مصوب ۲۴ تیر ماه ۱۳۱۳ و سایر قوانین که با این قانون مغایرت دارد در قسمتی که مغایر است ملغی‌الاثر می‌باشد.
لایحه فوق مشتمل بر هشت ماده در جلسه روز شنبه شیزدهم دی ماه ۱۳۳۷ شمسی به تصویب مجلس سنا رسیده است.
رئیس مجلس سنا- محسن صدر
نایب‌رئیس- با فوریت مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) چون با فوریت این لایحه مخالفتی نشده است لذا رأی می‌گیریم به فوریت آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد یک شوری خواهد بود و به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۷- طرح لایحه مربوط به مصرف ششصد و نود و هفت میلیون و پانصد هزار ریال بقیه پذیره قرارداد شرکت نفت پان‌آمریکن
نایب‌رئیس- در جلسه سابق قانون مربوط به اصلاح قانون دیوان محاسبات مطرح بود و به اتمام رسید و از نظر این که لوایح فوری در دستور واقع شد تصویب فوریت لوایح به منزله تغییر دستور است یکی از آن لوایح قانون مربوط به استفاده از پذیره بود که چون فوریتش تصویب شده است و از کمیسیون هم گزارش آن رسیده و چاپ هم شده است مطرح است و قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم شورای ملی
به طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است در موقع طرح لایحه مربوط به قرارداد شرکت نفت پان‌آمریکن به استحضار رسید که نحوه استفاده از مبلغ بیست و پنج میلیون دلار پذیره ضمن لوایح مخصوص تعیین و برای تصویب تقدیم خواهد شد و در دو مورد لوایحی جمعاً به مبلغ ۰۰۰٬۷۰۰٬۱۰ دلار تقدیم و به تصویب رسید اینک چون در نظر است از مبلغ نه میلیوم و سیصد هزار دلار بقیه نیز برای مصارف ضروری خارج از بودجه کشور استفاده شود لهذا ماده واحده زیر به قید فوریت تقدیم و استدعای تصویب آن را دارد.
ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ ششصد و نود و هفت میلیون و پانصد هزار ریال (۰۰۰٬۵۰۰٬۶۹۷ ریال) هم‌ارز مبلغ نه میلیون و سیصد هزار دلار (۰۰۰٬۳۰۰٬۹ دلار) بقیه پذیره نفت دریافتی از شرکت نفت پان‌آمریکن را برای مصارف مشروحه زیر مورد استفاده قرار دهد.
الف- برای توسعه آبیاری
در نواحی مرزی به وسیله وزارت کشاورزی
۰۰۰٬۰۰۰٬۵۰۰٬۱ ریال هم‌ارز
۰۰۰٬۰۰۰٬۲۰ دلار
ب- برای ایجاد لوله نفت از گچساران به شیراز به منظور تأسیس کارخانه کود شیمیایی در شیراز که در اختیار شرکت ملی نفت گذاشته می‌شود و اقساط استهلاک آن به دولت مسترد می‌گردد تا برای اعطا وام‌های صنعتی طبق ماده ۲ قانون اصلاح پشتوانه استفاده می‌شود
۰۰۰٬۵۰۰٬۱۸۷ ریال هم‌ارز
۰۰۰٬۵۰۰٬۲ دلار
ج- برای تکمیل بقیه ساختمان‌های نیمه تمام کشور اعم از مرکز و شهرستان‌ها
۰۰۰٬۵۰۰٬۹۷ ریال هم‌ارز
۰۰۰٬۳۰۰٬۱ دلار
د- برای هزینه‌های عمرانی و فرهنگی و بهداشتی شهرستان‌ها در مواقعی که هیئت دولت در ضمن سرکشی و در محل و با رسیدگی‌هایی که ضرورت آن را تشخیص دهد
۰۰۰٬۵۰۰٬۱۸۷ ریال هم‌ارز
۰۰۰٬۵۰۰٬۲ دلار
هـ- برای خرید یا ساختمان بعضی از سفارتخانه‌های ایران
۰۰۰٬۵۰۰٬۳۷ ریال هم‌ارز
۰۰۰٬۵۰۰ دلار
جمع
۰۰۰٬۵۰۰٬۶۹۷ ریال هم‌ارز
۰۰۰٬۳۰۰٬۹ دلار
تبصره- به منظور تسریع در انجام هزینه‌هی قسمت (د) رعایت مقررات قانون محاسبات عمومی در مواردی که هیئت دولت تصویب نمایند الزامی نیست.
نخست‌وزیر- دکتر اقبال
وزیر دارایی- ناصر
نایب‌رئیس- چون در کلیات مختلفی نیست لذا رأی می‌گیریم به ورود در مواد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است. آقای عمیدی نوری بفرمایید.
عمیدی نوری- ماده واحده‌ای که مطرح است راجع به استفاده از بقیه محل پذیره‌ای است که از شرکت نفت پان‌آمریکن دولت به دست آورده است و بیش از ۹ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار موضوع این ماده واحده است در مقدمه لایحه ذکر شده است که ما محل استفاده از این ۲۵ میلیون دلار را اختصاص داده‌ایم برای مصارف ضروری خارج از بودجه کشور این عبارتی است که در مقدمه ذکر شده است در نظر است از مبلغ نه میلیون و سیصد هزار دلار برای مصارف ضروری خارج از بودجه کشور مصرف شود بنابراین اقلامی که از بند (الف) تا بند (و) ذکر شده است می‌بایستی اقلامی باشد خارج از بودجه کشور و در این صورت اقتضا دارد ببینیم که این اقلام واقعاً از نظر خود پروژه‌ها چیست و چه چیز است و طرز حسابش چه جور است برای این که اقلام مربوط به بودجه کشور اگر این قانون دیوان محاسبات و تفریغ بودجه و این حرف‌هایی که از نظر مالی داریم به قوت خودش باقی باشد و عمل شود بایستی محاسباتش هم به آنجا برود اما وقتی که خارج بود از بودجه کشور بنده نمی‌دانم این تشریفات چه می‌شود و این ابهام پیش آمد می‌خواستم از طرف دولت توضیح داده شود که آیا محاسبه خرج این ۹ میلیون پذیره و این اقلامی که هست آیا مربوط به دیوان محاسبات عمومی و همین‌طور مربوط به لایحه تفریغ بودجه خواهد شد و آیا این که ۹ میلیون پذیره خارج از بودجه کشور است چون در مقدمه ذکر شده است خارج از بودجه کشو راست و بنده عقیده‌ام این است که هر چه از خزانه ملت ایران خرج می‌شود بایستی حسابش دقیقاً رسیدگی بشود و به حساب عمومی مملکت باشد و حتی پروژه‌های هر کدام هم معلوم باشد که چیست و محاسبات هر کدام هم معلوم باشد به این جهت بود که این تذکر اول را خواستم به عرض برسانم و تذکرات بعدی بنده همان‌طور که عرض کردم چون این اقلام خارج از بودجه کشور ذکر شد بایستی یک پروژه‌های خاصی باشد و ضرورت آن پروژه‌ها که ما از پذیره نفت که بک عایدی اتفاقی است که یک مرتبه برای مملکت به وجود آمده است باید برای اجرای یک پروژه‌های ضروری که خیلی مورد احتیاج است و موضوع پروژه هم معلوم باشد استفاده بکنیم در بند (الف) نوشته شده است برای توسعه آبیاری در نواحی مرزی به وسیله وزارت کشاورزی چقدر؟ صد و پنجاه میلیون ریال این عبارت کلی برای توسعه آبیاری در نواحی مرزی به وسیله وزارت کشاورزی چیست (رامبد- وزارت کشاوری آن هم با وضع حاضر مخصوصاً) بنده وارد آن بحث نیستم از نظر قانون و از نظر پروژه عرض می‌کنم ما می‌خواهیم پذیره نفت را برای مخارج ضروری خارج از بودجه کشور خرج کنیم و این بسیار کار صحیحی است چون این پول نفت است پول اتفاقی است که گیر ما آمده است و دیگر هم نخواهد آمد قدر این را باید خوب بدانیم و بایستی به مصرف صحیح برسانیم به همین جهت از نظر مرز، نواحی مرزی اسم جالبی است طبیعتاً ـدثیر روحی در افکار نمایندگان مجلس می‌کند به جای این که ما همه معتقد هستیم که باید نواحی مرزی بیشتر بهش توجه شود (صفاری- مربوط به مرزهای جنوبی است) البته مرزهای جنوبی هم این‌طور است که آقای صفاری فرمودند اما آیا صحیح نبود که این ۱۵۰ میلیون ریالی که در بند (الف) ذکر شده و به وسیله وزارت کشاورزی بایستی اجرا بشود این معلوم می‌شد این پروژه‌ها چیست؟ کجا است و چه باید بشود خرج هر پروژه چیست ضمن توسعه آبیاری در بودجه وزارت کشاورزی یک اقلام بودجه‌ای هست برای آبیاری اینها ضمیمه آن می‌شود. این پروژه‌ها چیست کجا خرج می‌کنند بعد حسابش چیست کی رسیدگی می‌کند این است که به نظر بنده خیلی به موقع است که نماینده محترم دولت توضیح بفرمایید که در بند (الف) این ۱۵۰ میلیون ریالی که برای توسعه آبیاری به وسیله وزارت کشاورزی خرج می‌شود شامل چه پروژه‌های بسیار ضروری است و حساب هر کدام چقدر است که ما بدانیم چطور خرج می‌شود و چطور آباد می‌شود و فردا از این محل چه منفعتی عاید این نواحی مرزی می‌شود مخصوصاً که مرزهای ما خیلی وسیع است در مملکت ما در این کشور پهناوری که ما داریم و مرزهای وسیعش باید بدانیم که چه می‌کنند در بند (ب) که یک پروژه خاصی ذکر شده است از این جهت بسیار مفید است برای این که قید شده است برای ایجاد لوله نفت از گچساران به شیراز خوب این یک مطلب مشخصی است و یک پروژه معینی است و البته می‌شود روی این فکر کرد گفت که یک خرجی است خارج از بودجه کشور و یک چیز ضروری پیش آمده است ما می‌خواهیم که فارس آباد شود و یک کار مهم بکنیم بعد از این عبارت عبارت دیگر قید شده است برای ایجاد لوله نفت از گچساران به شیراز منظور تأسیس کارخانه کود شیمیایی در شیراز تا اینجا نهاده شود البته بنده وارد به جهت این پروژه هم نیستم که این پروژه تأثیرش چیست آیا نتیجه خواهد داد یا نه و این دستگاه نفعش چیست فقط بنده اتفاقاً روز پنج‌شنبه با یک کسی که از متخصصین است استاد دانشگاه و رئیس یکی از دانشکده‌ها است صحبت بود او می‌گفت که این که یک کارخانه کود شیمیایی در خوزستان به وجود می‌آید لوله‌کشی می‌شود به شیراز و یک کارخانه هم در آنجا بخواهند به وجود بیاورند مجموع محصول این دو کارخانه چقدر خواهد بود و آیا کافی برای مصرف است یا نه اینها یک مسائل فنی است که مربوط به اجرای آن است و از نظر متخصصین قابل رسیدگی است ولی چون این تذکر را مرد مطلعی به من می‌داد و می‌گفت معمول این است که در کارخانه‌ها اول مصرفش را تعیین می‌کنند بعد هم هر قدر مصرفش زیادتر شد آن کارخانه را توسعه می‌دهند نه این که دو کارخانه یا سه کارخانه با تولیدات کم و خرج زیاد و پراکنده در نقاط مختلف کشور تأسیس می‌کنند این یک بحث فنی است ولی چون شنیده بودم خواستم به عرض برسانم اما بعد از این این‌طور نوشته است که برای این که این کارخانه به وجود بیاید این پول را در اختیار شرکت ملی نفت می‌گذاریم یعنی معلوم شد که اجراکننده این نقشه شرکت ملی نفت است و آن‌وقت چه کند شرکت ملی نفت این پول را به صورت اقساط به دولت برگرداند و دولت برای اعطای وام‌های صنعتی طبق ماده ۲۰ قانون اصلاح پشتوانه استفاده کند اینجا بنده خواستم توضیحی بخواهم که یک ابهامی از نظر بنده رفع شود ما در قانون استفاده از پشتوانه ۳۵۰۰ میلیون ریال برا یامور صنعتی اختصاص دادیم ۳۵۰۰ میلیون ریال هم برای کشاورزی یک قانون خاصی است تصویب هم شد این رقمی که در اینجا ذکر شده است و ما از نظر اختصاص پول پذیره برای اعتبار این لوله‌کشی اینجا قبول کردیم اما در ضمن این یک قانون دیگری را هم می‌خواهیم اصلاح کنیم می‌خواهیم اصلاح کنیم می‌خواهیم آن ۳۵۰۰ میلیون ریال را اضافه کنیم چون ظاهرش این است با این عبارت پیچیده‌ای که هست که بعد از این که ۱۸۷ میلیون ریال را دادیم به شرکت ملی نفت به صورت وام و او این کارخانه
را به وجود آورد، اقساط پول را برگرداند و دولت برد برای وام صنعتی به این ترتیب آیا میزان ۳۵۰۰ میلیون ریال که طبق قانون وام صنعتی اختصاص دادیم برای امور صنعتی این رقم اضافه شود با جزء آن است به نظر بنده ظاهرش این است که با این عبارت این ۱۸۷ میلیون ریال هم باید اضافه بشود در حالی که بنده معتقد نیستم که با یک قانونی که اجازه خرج برای کار خاصی تصویب می‌کنیم توی شکم این قانون یک چیزهای دیگری به وجود بیاوریم خصوصاً این که ما طبق آیین‌نامه نمی‌توانیم به موجب ماده واحده مسائل مختلف را به صورت بند (ب) و (و) و درهم تصویب کنیم این است که این ماده هم به نظر بنده مهم است و تمنی می‌کنم که این مطلب توضیح داده شود و روشن شود اما بند (ج) ما گفتیم برای کارهای ضروری خارج از بودجه این پول باید خرج شود بند (ج) چیست برای تکمیل بقیه ساختمان‌های نیمه تمام کشور اعم از مرکز و شهرستان‌ها ۹۷ میلیون ریال بنده تصور می‌کنم اعتبار ساختمان آنچه که در دستگاه‌های ما هست چه برای مرکز و چه برای شهرستان‌ها جزو بودجه کشور بوده (ناصر ذوالفقاری- نبوده) اگر نبوده چطور این ساختمان‌ها تا به حال آمده بالا و نیمه تمام مانده محال است که ساختمانی در بودجه کشور پیش‌بینی نشده باشد و آمده باشد بالا و نصفه کاره مانده اگر بوده در بودجه که ظاهراً هم استنباط می‌شود دیگر بودجه‌ای ندارد بنده اعتراض داشتم که چطور می‌شود در این که یک ساختمان‌هایی از نظر بودجه کسر داشته باشد و در سال بعد تکلیفش را معلوم نکرده باشند و نصفه کاره مانده باشد و از بین رفته باشد خصوصاً این که اعتباراتی از سازمان برنامه و محل‌های دیگر برای این ساختمان‌های نیمه تمام منظور شده است مثلاً بنده خوب می‌دانم راجع به ساختمان‌های نیمه تمام فرهنگ از اعتبارات سازمان برنامه و اعتبارات دیگر و همین‌طور قرضه تصویب شده و آنجا همه حل شده در این صورت چطور ما می‌توانیم از این محل پذیره برای این ساختمان‌های نیمه تمامی که مربوط به بودجه مملکتی است از این محل بیاییم به این مصرف برسانیم خصوصاً این که این حساب مخلوط می‌شود فردا چه جور این حساب تفکیک خواهد شد که از نظر حساب بودجه مملکت چه خرجی شده برای این ساختمان‌ها و از نظر این حساب چه خرجی شده ما هم در مقدمه متذکر شده‌ایم که پذیره نفت را باید برای کار خارج از بودجه کشور تخصیص بدهیم در این صورت چرا آورده‌ایم اینجا و نکته دیگر این که بنده معتقدم که ساختمان‌های نیمه تمام شهرستان‌ها مقدم بر مرکز است (صحیح است) برای این که در مرکز ما ساختمان‌های عظیم کوه‌پیکری داریم ماشاءالله شرکت ملی نفت ۱۱ طبقه می‌سازد و بانک کشاورزی ۱۴ طبقه ساخته است و یک مسابقه ساختمان در مرکز در بین دستگاه‌ها شروع شده است اما در شهرستان‌ها که حتی مستخدم دولت اگر به شهری برود خانه ندارد باور کنید که من یک بازپرس را در یکی از شهرهای شمال دیدم این شخص می‌گفت من یک اطاق در مهمانخانه گرفته‌ام و زندگی می‌کنم برای این که جا ندارم شما حساب بکنید که قوه قضاییه ما به جای این که محلی بسازد دستگاه ساختمان‌های عدلیه خودش را در آن محل جا بدهد و برای قضات خودش لااقل یک اطاق و دو اطاقداشته باشد که حیثیت قضایی‌شان محفوظ باشد در یک اطاق مهمانخانه بازپرس زندگی می‌کند (صارمی- ادارتش هم جا ندارند) ادارات هم همین طور وضع زندگی آنها هم این‌طور است و بنده معتقدم که اگر مجلس شورای ملی این تصمیم را دارد که این رقم را تأیید کند عقیده بنده این است که لااقل اینجا قسمت مرکز را حذف کنیم و بگوییم که این اعتبارات برای ساختمان‌های نیمه تمام شهرستان‌ها عملی و انجام بشود (احسنت) البته بند (د) به نظر بنده تنها موردی است که می‌شود منطبق با این کار دانست فقط بند (د) خارج از بودجه و امر ضروری است باید تشکر کرد از دولت دکتر اقبال که برای اولین بار در مملکت به امر اعلیحضرت همایونی این برنامه اجرا شده که هیئت اجتماع می‌روند به استان‌ها و به شهرستان‌ها و رسیدگی می‌کنند به حوایج ضروری و واقعاً یکی از قدم‌های بسیار خوب است و اغلب هم شده در این گزارش‌هایی که دولت‌ها داده‌اند و برنامه‌هایی که بنده دیدم به یک نکات ضروری و بهداشتی و فرهنگی و تشکیلاتی در این مسافرت به شهرستان‌ها برخورده‌اند ولی گرفتار نداشتن پول شده‌اند این بند (د) اگر رقمش بیشتر بشود بنده موافق هستم (صحیح است) برای این که رقمش هم خیلی کم است یک رقم خیلی مناسب در این ارقام برای این کارهای ضروری خارج از بودجه مملکتی در این جا به وجود آمده است که اگر دولت در این مسافرت‌ها به یک همچو مواردی برخورد دستش بسته نباشد مخصوصاً که آقایان توجه دارید که وقتی دولت می‌رود به شهرستان‌ها و با مردم تماس می‌گیرد وقتی این تماس حسن اثر دارد که عمل پشت سرش باشد (صحیح است) والا این مردمی که با آغوش باز الآن در خوزستان این‌طور دولت را استقبال کردند فردا احتیاجاتی را به عرض دولت رساندند و آنجا یادداشت کردند و آمدند اجرا کنند محل نداشته باشد چه اثری دارد این است که به نظر بنده بند (د) از هر جهت مفید است جز این که بنده معتقدم که باید رقم را بالاتر برد که دست دولت بازتر باشد که بتواند با بودجه بیشتری در جریان مسافرت به شهرستان‌ها و استان‌ها این‌گونه قدم‌های ضروری و فوری را زودتر بردارد و بند (هـ) هم برای خرید سفارتخانه‌ها به نظر بنده کاری است که برای شئون مملکت بوده است اما آن قدر ضروری هم نیست که بیاوریم جزو این کار و از محل پذیره این خرج را بکنیم هیچ عیبی نداشت که این بند را جزو بودجه مملکتی می‌گذاشتند و این را برای یک کار ضروری‌تر از این که خیلی داریم اختصاص بدهیم (ابتهاج- در بودجه هست) در بودجه هم که هست بند (و) برای امور عمران مرزی که با تصویب هیئت وزیران مصرف می‌شود این هم محل کارش خوب است ولی ایراد بنده از لحاظ بودجه‌ای همان بود که عرض کرده و منتظر توضیح جناب آقای معاون وزارت دارایی هستم.
نایب‌رئیس- آقای انواری.
معاون وزارت دارایی (انواری)- قسمت اول فرمایشات جناب آقای عمیدی نوری راجع به عنوان خارج از بودجه کشور بوده و همچو تصور فرمودند که ما نوشتیم خارج از بودجه کشور یعنی مخارج بشود بدون این که حسابی تهیه بشود و یا این که به دیوان محاسبات نرود خیر این‌طور نیست برای تمام این اقلامی که خرج می‌شود حسابی تهیه می‌شود و وزارت دارایی می‌آید به دیوان محاسبات می‌رود و این جمله‌ای که ما گذاشتیم منظور این است که اعتبار این خرج‌ها در بودجه‌ای که به تصویب مجلس رسیده است نیست و البته نظرتان در این قسمت تأمین است و تمام این اعتبارات که خرج می‌شود حسابی به دیوان محاسبات خواهد رفت هیچ‌وقت ممکن نیست از پول‌های دولت خرجی بشود و حسابش به دیوان محاسبات نرود اما قسمت اول راجع به توسعه آبیاری در نواحی مرزی به طور کلی در نظر داشته باشید که پروژه‌اش هست و قسمت‌هایی که ضرورت دارد و قطعاً توجه خواهید فرمود در موقع ضرورت شاید مطلع بشوید که به چه مصرف خواهد رسید (رامبد- کجاست؟) پروژه‌اش هست قسمت دوم که راجع به لوله‌کشی است و هیچ ارتباطی به دستگاه‌های دیگر ندارد این مبلغی که ما گذاشته‌ایم فقط هزینه لوله‌کشی است از گچساران تا شیراز که وقتی این لوله آمد آن‌وقت از لحاظ کار برای مصرف شهر و از لحاظ کود شیمیایی مصرف خواهد شد راجع به قسمت ساختمانی که فرمودید این را در نظر داشته باشید که در بودجه کل کشور اعتبار به اندازه‌ای نیست که تمام احتیاجات ساختمانی را تأمین کند به علاوه این ساختمان‌ها دو سال و سه سال طول می‌کشد در سال اول که تمام نمی‌شود سال دوم باید اول نیمه تمام‌ها را تمام کرد بعد شروع ساختمان جدید اگر اعتباری داشته باشیم بکنیم چون اعتباری که هست کافی نیست این اعتبار خواسته شده که ساختمان‌های نیمه تمام را زودتر تمام کنیم که مورد استفاده قرار بدهیم که هم ادارات دولتی بدون جهت کرایه خانه نپردازند و هم از محل‌هایی که مناسب نیست به ساختمان‌های دولتی منتقل بشوند ما سعی می‌کنیم که این اعتبار برای این قسمت مصرف بشود و در قسمت خرج این اعتبار فقط برای شهرستان‌ها هم که فرمودید جناب آقای عمیدی نوری ما برای مرکز ننوشته‌ایم ما نوشته‌ایم کشور و نظر دولت برای شهرستان‌ها است اولاً مطمئن باشید قرار است ساختمان‌های نیمه تمام شهرستان‌ها را تمام کنیم (صدرزاده- به شرطی که فراموش نفرمایید) سایر قسمت‌هایی را هم که جناب آقای عمیدی نوری موافقت فرمودند و نظری نداشتند.
نایب‌رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- همیشه گفتگوی نمایندگان شهرستان‌ها در مجلس بر مدار این مطلب است که این‌همه عملیات عمرانی و آبادانی که در تهران شده است در شهرستان‌ها نشده است این خلاصه گفتگوهایی است که ما در هر جلسه و در هر لایحه‌ای که اینجا مطرح می‌شود هر چند روز یک دفعه‌ای بحث می‌کنیم (احمد مهران- و کسی هم گوش نمی‌دهد) اتفاقاً این از آن لوایحی است که در آن تا حدی راجع به عمران شهرستان‌ها و نواحی مرزی مملکت که محرومیت‌های زیادی دارند یک توجهی می‌شود و بنده تصور نمی‌کنم که اگر این لایحه را به همین شرایط به نحوی که در اینجا ذکر شده است عمل بکنند تا حدی عقب‌افتادگی‌های شهرستان‌ها را ممکن است ترمیم کند در موضوع مسئله توسعه آبیاری نواحی مرزی در بنگاه آبیاری چند روز قبل از این هم صحبت بود در آنجا پروژه‌های بسیار متعددی برای نواحی مرزی کشور وجود دارد ولی به واسطه نداشتن اعتبار نتوانسته‌اند آنها را به مرحله عمل در بیاورند فقط یک مطالعه‌ای شده است و یک وقتی هم صرف شده و مخارج هم شده است ولی از مرحله مطالعه به مرحله عمل بیرون نیامده است این است که یک رقمی در اینجا برای نواحی مرزی در مورد توسعه آبیاری آن نواحی به وسیله وزارت کشاورزی تخصیص داده شده مسئله دوم برای ایجاد لوله نفت است از گچساران به شیراز آقایان محترم مسبوق هستند که در چند جلسه قبل بنده اینجا راجع به مسئله فارس به طور کلی مذاکره کردم یکی از اقداماتی که دولت برای این ناحیه در نظر گرفته است و از نقطه نظر نزدیکی شیراز به گچساران این بوده است که یک لوله‌ای کشیده شود و از این لوله از گازی که الآن در آن نواحی به هدر می‌رود و سوخته می‌شود استفاده شود ولی اگر این گاز به وسیله لوله بیاید به شهرستان شیراز طبعاً کارخانه‌ها و بنگاه‌هایی که در آنجا به وجود خواهند آمد از این لوله استفاده خواهند کرد و از طرف دیگر یک کارخانه کود شیمیایی هم بنا هست وزارت صنایع در قراردادی که کرده است به وجود بیاورد و مزیت این قرارداد این است که از این کارخانه آن کود شیمیایی را که تهیه بکند مازاد بر آنچه که در ایران مصرف خواهد شد آن شخصی که تعهد کرده است این کارخانه را ایجاد نماید مازاد آن را هم به خارج حمل می‌کند و این یکی از اقدامات بسیار بسیار مفید و مؤثر است که برای آبادانی کشور طبق راهنمایی شخص اعلیحضرت همایونی انجام می‌شود (صحیح است) و مردمفارس از این مسئله فوق‌العاده ابراز تشکر و قدردانی می‌کنند و اما نکته‌ای که در اینجا فرمودند جناب آقای عمیدی نوری راجع به برگشتن اقساط این پول برای وام‌های صنعتی خاطرتان را به این اخباری که در روزنامه اطلاعات دیشب درج شده بود متوجه می‌سازم که این وام‌های صنعتی با توجه زیادی که مردم کرده‌اند اعتبارات آنها نزدیک به اتمام است و قرار گذاشتند که از وام‌های کشاورزی فعلاً در وام‌های صنعتی استفاده بکنند که بعداً مسترد شود و این یک امر بسیار مفیدی بوده است که صورت گرفته و عمل شده است که مقداری از سرمایه‌های مردم و شرکت‌ها که ممکن بود خدای نخواسته به خارج برود الآن در ایران در کارهای عمرانی رفته است و حالا این اقساطی که مسترد می‌گردد خودش می‌رود برای وام‌های صنعتی که آن وام‌ها دوباره برای حوایج عمومی برمی‌گردد و به نظر می‌آید که تذکر این نکته در اینجا مفید بوده است اما راجع به تکمیل ساختمان‌های نیمه تمام کدام شهری را ما داریم از شهرستان‌های ایران که ما ساختمان نیمه تمام در آنجا نداشته باشیم یا درسه نیمه تمام یا آسایشگاه معلولین نیمه تمام من گمان می‌کنم که این لازم‌ترین قدم است و خدا کند همان‌طور که آقای انواری اینجا وعده دادند ما از بیاناتشان اتخاذ سند می‌کنیم که در شهرستان‌ها مصرف بکنند و فردا نیاورند در اینجا و مصرف ساختمان بانک کشاورزی بکنند یا به قول آقای عمیدی نوری فردا در مسابقه ساختمانی مرکز مصرف نگردد و عملاً یک مدتی این عملیات عمرانی و ساختمانی را اختصاص بدهند به شهرستان‌ها (صحیح است) والا چه فایده دارد و فرض کنید در شیراز و اصفهان و مازندران صد هزار تومان در مرکز خرج می‌کنید ممکن نیست که مانع بشوید از هجوم و تجمع مردم به مرکز حالا چون مطلب پیش آمد می‌خواهم عرض کنم خوب همین بانک کشاورزی ممکن است بیست میلیون تمام شده باشد بانک رهنی هم که در مسابقه از آن عقب نمانده ۶۰ میلیون می‌خواهد ساختمان کند خوب این می‌شود ۸۰ میلیون اگر این ۸۰ میلیون دست کشاورز و دست مردم شهرستان‌ها داده بشود چقدر می‌توانستند توسعه کشاورزی بدهند؟ و چقدر ممکن بود که مسکن تهیه بکنند که مردم از بی‌مسکنی نجات پیدا کنند تمام این پول تمرکز پیدا کرده است در یک عمارتی که یک عده مردم بروند و در آنجا بنشینند (صارمی- و زائد بر احتیاج) مسئولیت یک مأمور و خدمت یک مأمور این است که بتواند آن قانونی که دستش داده‌اند خوب اجرا بکند قانون چه بوده است؟ قانون این بوده است که پول بدهند مردم خانه بسازند پول بدهند به مردم که زراعت بکنند نه این که عمارت بسازند به هر حال بنده تصور می‌کنم که این نکته هم بسیار لازم است به شرط آن که منحصراً در شهرستان‌ها انجام بشود اما راجع به بند (دال) که مربوط است به موردی که هیئت دولت می‌روند به شهرستان‌ها آخر فلسفه رفتن هیئت دولت به شهرستان‌ها چیست؟ مقصود یک ملاقات یا یک پذیرایی نیست اینها به این نیت می‌روند که از حوایج مردم اطلاع پیدا کنند و واقعاً به شهرستان‌هایی که رفته‌اند یک اقداماتی هم کرده‌اند از حق نباید گذشت مقصود این است که رفته‌اند از نزدیک گرفتاری‌های مردم را ببینند خوب فرض کنید هیئت دولت رفته است به اهواز رفته است نواقصی را دید البته می‌گوید این نواقص را با مسئولیتی که دارم انجام می‌دهم بعد پول و اعتبار این را نداشته باشد که انجام بدهد این اثر بدی خواهد داشت یعنی بر یأس و نارضایتی مردم می‌افزاید و خاطر آنها را مکدر می‌کند (صحیح است) بنابراین این بند (دال) یکی از مواد لازم این لایحه است مخصوصاً حالا که دولت این مسئله سرکشی به استان‌ها و شهرستان‌ها را شروع کرده است البته این را هم باید عرض کنم که عبارت این نکته باید اصلاح شود که این مخصوص به کلیه شهرستان‌ها است اعم از این که قبلاً سرکشی شده باشد یا بعداً سرکشی بشود بسیاری از شهرستان‌ها قبلاً سرکشی شده است و اعتبار کافی نداشته‌اند مثل آذربایجان خراسان (یک نفر از نمایندگان- به خراسان نرفته‌اند) و فارس البته اینها سرکشی شده است ولی هنوز حوایجشان رفع نشده است البته یک نقاطی هم باقی مانده است که بعداً سرکشی می‌شود به هر حال حوایج شهرستان‌هایی که مورد بازدید دولت واقع شده یا می‌شود باید از این محل تأمین شود اما راجه به این مسئله بودجه‌ای که فرمودید و قانون محاسبات عمومی اگر نظر محترم باشد در تبصره فقط در انجام هزینه‌های قسمت (دال) گفته شده است که رعایت قانون محاسبات لازم نیست و آن بند (دال) هم به همان هزینه‌های عمرانی و فرهنگی و بهداشتی شهرستان‌ها است در مواقعی که هیئت دولت به شهرستان‌ها می‌روند که هم فوریت دارد و هم لزوم خوب مثلاً فرض بفرمایید در یک نقطه می‌روند احساس می‌کنند که یک مخارجی برای مبارزه با فلان بیماری ضرورت دارد و اگر بخواهند که این را بیندازند در کشمکش مناقصه و مزایده تمام آن بیماران خدای نخواسته از بین می‌روند پس بنابراین لازم است این خرج از قید تشریفات آزاد باشد و به همین مناسبت در قسمت آخر ماده واحده در تبصره ذکر شده است فقط در قسمت بند (د) است که رعایت مقررات قانون محاسبات همومی را لازم ندارد ولی در باقی موارد لازم است امیدوارم با حسن توجهی که نمایندگان محترم عمران و آبادی شهرستان‌ها دارند در تصویب این قانون تأکید بفرمایند و امیدوارم که زودتر این قانون به مورد اجرا گذاشته شود و ما بتوانیم از این پذیره فقط در عمران و آبادی شهرستان‌ها استفاده کنیم.
نایب‌رئیس- آقای رامبد مخالفید؟
رامبد- بلی.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
رامبد- مطالب بسیار شایان توجهی را جناب آقای عمیدی نوری اینجا بیان فرمودند که بنده هم از لحاظ این که طوالش حوزه انتخابیه بنده یک قسمتی است که صددرصد کشاورزی است و اگر دستگاهی خارج از تهران به نام وزارت کشاورزی موجود بود قاعدتاً بایستی این شهرستان زیاد با آن تماس داشته باشد، فعلاً توجه دولت را به این نکته جلب می‌کنم اما در مورد بند اول این لایحه آبیاری در نواحی مرزی به وسیله وزارت کشاورزی این جمله بسیار بسیار فریبنده و شاید هم واجب و لازم باشد برای توسعه آبیاری در نواحی مرزی برای این که یکی از قسمت‌های مملکت را که بایستی بیشتر از این که توجه شده است توجه بشود نواحی مرزی است ولی این وزارت کشاورزی که بیش از سه ماه است نتوانسته است چواب یک نامه را بدهد که به او نوشته شده وزارت کشاورزی در مقابل سوخت خانمانسوزی که در تمام گیلان شده است و حتی سازمان‌های دولتی که مربوط به آنها نبوده است قدم برداشته‌اند بازرس فرستاده‌اند و حتی بانک ملی به سهم خودش حاضر شده است که برای این که استان گیلان از بین نرود کمک بکند راجع به سوخت گیلان چه اطلاعی دارید و چه اقدامی خواهید کرد سه ماه است هنوز جواب کاغذ دولت هم داده نشده در یک همچو سازمانی شما چطور می‌خواهید بدون مطالعات قبلی در وضع حاضری که دولت میل دارد تومان به تومانش به مصرف واقعی برسد این مبلغ را دولت بی‌حساب به دست این وزارتخانه بدهد این لغت بی‌حساب را بنده می‌خواهم اینجا توضیح بدهم بنده مخبر کمیسیون کشاورزی هستم (صارمی- بیچاره وزارت کشاورزی) و در لوایح وزارت کشاورزی ناگزیر بیشتر دقت می‌کنم اهم و اساس هر لایحه‌ای این است که یک روز به اسم بذر یک روز به اسم نهال یک روز به اسم درخت یک روز به اسم جنگل می‌آیند یک سند دست این وزارتخانه می‌دهند که عملیات کشاورزی مستثنی از قانون دیوان محاسبات و اصول مزایده و مناقصه باشد (دکتر شاهکار- بسیار کار غلطی است) بقیه مطلب تمام حواشی است که خودبخود در پیرامون سایر قوانین موجود هست در یک همچو سازمانی که مطلب مطالعه شده‌ای که سال‌های طولانی کارهای دیگرش انجام شده و فقط برای پول انجام نشده بود شما چطور می‌خواهید پول را بگذارید در اختیار آنها که هر طور دلشان می‌خواهد بکنند آن هم با وضع موجود مملکت که ما احتیاج داریم که هر تومان را بدانیم که کجا خرج می‌کنیم شما قبل از این که این پول را در اختیار وزارت کشاورزی بگذارید از وزارت کشاورزی سؤال بفرمایید با صد هزار دلار به رایگان قیمت یک کارخانه‌ای دادند به ایران که این چوب‌های ایران که فقط برای توی بخاری مصرف می‌شود و آن چوب را که به خارج می‌فرستید یک تومان می‌فروشید و بعد خارجی‌ها تبدیلش می‌کنند و صد تومان می‌فروشند با این کارخانه چوب خودتان را تبدیل بکنید به چوب قابل استفاده قریب چهرا سال است که عملیات وزارت کشاورزی فقط محدود است به تصویب هزینه سفر کسانی که برای گردش به شمال می‌خواهند تشریف ببرند (یکی از نمایندگان- کاملاً صحیح است) لوایح در مجلس شورای ملی تصویبش گاهی به تعویق می‌افتد بنده هم تصدیق می‌کنم که باید دقت و توجه بیشتری بشود که در موقع اجرا به اشکال برنخورد ولی آن چیزهایی که تصویب شده هم پول هم وسایلش را در اختیار گذاشته چرا انجام نمی‌شود می‌خواستید در این چهار سال این کار را انجام بدهید بنابراین بنده در قسمت اول دو موضوع را تفکیک می‌کنم برای این که هم از توجهات دولت اطمینان دارم که مطلب عبث و بی‌جهتی را به مجلس شورای ملی پیشنهاد نمی‌کند قطعاً برای آبیاری در مرز یک احتیاجاتی پیش آمده است که آقایان نمایندگان محترم هم به این موضوع توجه دارند ولی آقای ذوالفقاری شما که از طرف دولت این جا تشریف دارید این لایحه را به صورتی که می‌فرمایید می‌خواهید اجرا بشود یا پولی را که برای مصارف گوناگون در وزارت کشاورزی در اختیار متصدیان وزارت کشاورزی می‌گذارید این دو تا را توضیح بفرمایید اگر قسمت اول است بنده پیشنهاد داده‌ام که برای توسعه آبیاری در نواحی مرزی به وسیله دولت برای این که ۵ یا ۶ سازمان آبیاری مختلف بنده در این مملکت سراغ دارم که تنها قسمتی که کوچک‌ترین اقدامی در این مورد نمی‌کند وزارت کشاورزی است (احسنت) قسمت دومی که من لازم بود به عرض آقایان برسانم در تمام دنیا شهرهای بزرگ وسایلی دارند که دهات و شهرهای کوچک از آن وسایل محروم هستند ولی در هیچ جای دنیا غیر از ایران این اختلاف سطح فوق‌العاده بلکه خارق‌العاده نیست بنده که به اکثر
ممالک دنیا و می‌توانم ادعا کنم که پنج قاره دنیا را رفته و دیده‌ام این اختلاف وجود ندارد اگر در امریکا ساختمان ارکندیشن وجود دارد لااقل در دهاتش هم یک اطاق وجود دارد (صحیح است) اگر در نقاط دورافتاده‌ای مثل آفریقا در دهاتش اصلاً وسیله زندگی نیست در شهرهایش هم از ایتالیا سنگ وارد نمی‌کنند بنده شهرستان دوری را به آقایان نشان نمی‌دهم یک شهرستانی که نماینده‌اش اینجا در حضور آقایان است طالش استدعا می‌کنم نماینده دولت تشریف بیاورند در پشت این تریبون بفرمایند برای این صد هزار نفر ملت ایران که در مرز هستند دولت ایران آنجا چه دارد؟ (یکی از نمایندگان- ژاندارمری) ژاندارمری را هم خانه‌اش را بنده بلاعوض داده‌ام که حالا بلند نمی‌شوند (خنده نمایندگان) آقایان نمایندگان شما گاه بیگاه حضور اعلیحضرت همایونی شرفیاب می‌شوید و اعلیحضرت همایونی با آن دلسوزی می‌فرمایند کارهای مملکت باید جلو برود ملت باید واقعاً وضع زندگی‌شان بهتر بشود بنده می‌خواستم ببینم چطور با ساختمان ۲۰ طبقه بانک کشاورزی که اصلاً در اکثر نقاط بد آب‌وهوا نماینده ندارد تابلو دارد ولی نماینده ندارد می‌خواهد این بانک فعالیت کند؟ (صحیح است) بنده با اجازه آقایان یک پیشنهادی دادم که چون در پیشنهاد بیش از ۵ دقیقه نمی‌شد صحبت کرد خیلی هم از حضور مبارکتان معذرت می‌خواهم که اینجا جسارت کردم در حضور مجلس مقدس زیادتر از آنچه باید صحبت شد ولی برای بند (ج) که تکمیل بقیه ساختمان‌های نیمه تمام کشور است این نکته لازم به توضیح است هر ساختمانی که قرار می‌شود ساخته بشود ابتدا یک بودجه‌ای تصویب می‌کنیم برآورد می‌کنیم مهندسین ایرانی را که گفته‌اند برآوردهای آنها خوب نبود ماشاءالله چیزی که زیاد شده است مهندسین مشاور خارجی است این مشاورینی که توی مملکت خودشان هیچ نیستند و اینجا که می‌آیند طراز اول دنیا می‌شوند اینها لابد هر کاری که برآورد می‌کنند بودجه‌اش در نظر گرفته شده است و تصویب شده است منتهی تغییر اطاق رئیسش که هفتاد هزار تومان خرج سیم‌کشی آن شده آن برآورد نشده یک استدعایی که دارم این است که این خرج را نگذاریم برای ساختمان‌های شهرستان‌هایی که دولت در آنجا ساختمان ندارد برای آنها که اطاق ندارند که دادگاه تشکیل بدهند قاضی هم نمی‌فرستند البته قاضی که در تهران روز در ساختمان کاخ دادگستری کار می‌کند و شب هم در بهترین هتل‌ها می‌گذراند حاضر نمی‌شود برود جایی که باید توی چادر زندگی بکند بند (ج) برای خرید بعضی سفارتخانه‌های خارجی است آقایان محترم به خارج تشریف برده‌اند ملاحظه فرموده‌اند سازمان فعلی وزارت خارجه ما با احتیاجات کنونی مملکت ما وفق نمی‌دهد (صحیح است) سفیر کبیرهایی که جز لقب سفیر کبیری و برای گذراندن دوره استراحت در آن ممالک هیچ کاری ندارند در خیلی ممالک وجود دارد که تعداد اعضای سفارت بیشتر از تعداد تبعه ایران در آن ممالک است بنده اسن مطلب را به اعضای یکی از سفارتخانه‌ها گفتم گفتند که برای حفظ مناسبات سیاسی بوده است بعد مطالعه کردیم دیدیم در عرض سال حتی یک نامه بین آن سفارتخانه و آن دولت مکاتبه نشده (دکتر شاهکار- بین سفیر و وزارت خارجه هم یک نامه مبادله نمی‌شود) قبل از این موضوع بهتر بود که سازمان وزارت خارجه و احتیاجاتش بررسی می‌شد که آن وقت معلوم می‌شد که این ساختمان‌ها را برای احتیاجات یا برای استراحت سفری می‌خواهند.
صارمی- برای قست اخیر.
دکتر شاهکار- خیلی ولخرجی می‌شود.
رامبد- یک قسمتی را در آخر به عرضتان می‌رسانم ما یک مملکت داریم شاهنشاه ما هم در رأس قوه مجریه، قضاییه و مقننه تشریف دارند و یک همکاری و همفکری و وحدت کلمه باید موجود باشد شاهنشاه تشریف بردند به امریکا و محصلین ایرانی آمدند شرفیاب شدند احتیاجات زندگی خودشان را به عرض رساندند عرض کردند که ما نمی‌دانیم چه جور تبعه دولت ایران هستیم که یک نفر محصل به علل نامعلومی از دولت پول می‌گیرد حتی مازاد بر احتیاجات تحصیلش هم پول جمع می‌کند که موقع رفتن ابزار طبابت هم ارز برای خودش می‌خرد و اما محصلین دیگر هستند که دیناری از دولت پول نمی‌گیرند هیچ حتی برای خرید ارز هم اکثراً کمیسیون ارز و بانک ملی اشکالاتی ایجاد می‌کند مطلب خیلی قابل توجهی است اعلیحضرت همایونی به شاگردان ایرانی وعده فرمودند که برای کار آنها ترتیبی داده می‌شود که عموم محصلین ایرانی کمک خرج تحصیلی بگیرند و بعد برگردد و به مملکت خودش خدمت بکند می‌دانید نتیجه این دستور به کجا کشید؟ نتیجه کار به اینجا کشید آن کسی که صد دلار می‌گرفت آوردند از قسمت مصرف اول پذیره فقط کردند دویست دلار و آن کسی که اصلاً هیچ نمی‌گرفت گفتند که دندت نرم حالا باز هم تو باید هیچ چیز نگیری و دم نزنی آقایان اجازه بفرمایید اگر این مطلبی که اعلیحضرت همایونی فرمودند دولت خودش را موظف به اجرای اوامر ملوکانه می‌داند و علاوه بر گفتن عمل هم می‌کند حقش بر این بود که فکر می‌کردند این محصلین که همه تبعه یک مملکتند ولی با دو قانون دارند زندگی می‌کنند یکی ارز می‌گیرد و دیگری نمی‌گیرد اگر بنا هست که بدهید و لازم است که بدهید به کسی که آنجا دارد تحصیل می‌کند و خوب هم تحصیل می‌کند باید بدهیم کسی را نمی‌شود محکوم کرد به جرم این که در سال دیرتر به دنیا آمده‌ای یا دو سال دیرتر به مدرسه یا آمریکا رفته‌ای (عده‌ای از نمایندگان- پنج ماه دیرتر) پنج ماه دیرتر رفته‌ای به تو نمی‌دهیم ولی به آن کسی که چند ماه زودتر رفته است باید بدهیم (دکتر مشیر فاطمی- می‌گیرد و ده سال هم آنجا می‌ماند) آقایان اگر این ارز زائد است و نباید داد به هیچ کس ندهید از حالا هم بغض و کینه بین طبقات مختلف دانشجویان بی‌جهت به وجود نیاورید جا داشت جناب آقای ذوالفقاری که اینجا تشریف دارند و می‌خواهند از لایحه دفاع کنند در هیئت دولت می‌فرمودند آقای نخست‌وزیر در قسمت اول پذیره اینجا بلند شدند و صراحتاً فرمودند که برای این کار فکری می‌کنیم به همین مناسبت بنده پیشنهادم را پس گرفتم صورت‌جلسه آن موقع را مطالعه بفرمایید من پیشنهاد دادم که به همه یک جور باید نگاه کرد آقای نخست‌وزیر فرمودند برای این کار یک فکری می‌کنیم فکرش همین جا بود بنده با معذرت از تصدیع آقایان محترم استدعا می‌کنم در موقع تصویب مواد این لایحه اگر قسمتی از عرایضم مورد قبول آقایان باشد توجه بفرمایند (صحیح است- احسنت احسنت)
نایب‌رئیس- آقای صارمی.
صارمی- قسمتی از بیانات آقایان کاملاً نافع بود و بایستی دولت در نظر بگیرد و در اجرای لایحه‌ای که تقدیم داشته است به کار برد بنده اجازه صحبت که خواستم خواستم تذکری راجع به یک قسمت از بیانات جناب آقای عمیدی نوری که قوانین را مطالعه می‌فرمایند توضیحی عرض کنم و آن موضوع لوله‌کشی گاز از گچساران به شیراز بود البته جناب آقای صدرزاده تذکراتی دادند و بایستی عرض بکنم به این که در گچساران گازی متصاعد می‌شود و از بین می‌رود و مورد مصرف در آنجا ندارد و مورد مصرفش نقطه آباد و معمور و نزدیک آن شیراز خواهد بود (عمیدی نوری- چقدر تا شیراز فاصله دارد؟) به طور یقین نمی‌دانم گویا در حدود ۲۴ یا ۲۵ فرسنگ فاصله‌شان بیشتر نباشد به علاوه برای نقاط بین راه می‌توانند سوخت بسیار ارزانی به دست بیاورند و حتی مقدمه تحول صنعتی آن نقطه می‌شود و کارخانجاتی که وجود دارد با یک سوخت ارزانی اداره می‌شود و از این گذشته چون این موضوع تحت نظر مستقیم شخص اعلیحضرت همایونی بوده است بسیار مورد دقت قرار گرفته است و برای کود که گفته شد امکان دارد که ۹۲ هزار تن محصول کارخانه کود شیمیایی آنجا در ایران مصرف نشود (مهندس دهستانی- مسلماً مصرف می‌شود) در قرارداد قید شده که سازنده کارخانه متهد است که اگر کود محصول کارخانه مورد مصرف واقع نشود بازار خارج برای او تهیه بکند یعنی یک صادراتی بر صادرات ایران افزوده بشود فرمودند به این که در زمستان کارخانه‌ای دایر می‌شود اولاً اضافه بکنم به این که مازاد از گازی که مصرف نمی‌شود برای کارخانه کود شیمیایی اختصاص داده می‌شود و یک قسمت در محل برای کارهای صنعتی مصرف می‌شود فرمودند اگر چنانچه در خوزستان کارخانه‌ای تأسیس بشود بایستی همان را توسعه داد در صورتی که این نظریه درست نیست کارخانه کود شیمیایی بایستی در نقاط مختلف مملکت تأسیس بشود زیرا در ممالکی هم که وسیله حمل‌ونقل ارزان در دسترس هست موقعیت جغرافیایی از قبیل رودخانه‌ها بهشان کمک کرده است در یک جا به وجود نمی‌آورند در تمام نقاط مختلف کارخانه‌هایشان را به وجود می‌اورند در شعاع نقاط مختلفه که در آن شعاع بتوانند مواد حاصله را به مصرف برسانند بدون این که کرایه زیادی برای حمل‌ونقل آن پرداخته بشود فرض بفرمایید اگر این کارخانه در خوزستان نصب بشود نمی‌شود محصول آن را با این کرایه فعلی به آذربایجان برد و در آذربایجان هم اگر نصب کردیم احتیاج نیست که با پرداخت کرایه فوق‌العاده زیادی که چند برابر قیمت خودش می‌شود برویم در آذربایجان مصرف بکنیم مضافاً به این که کارخانه کود شیمیایی که در خوزستان انشاءالله در سال آینده سازمان برنامه می‌خواهد به کار بیندازد و نمی‌دانیم که کی این کار انجام می‌گیرد اگر این کارخانه در آنجا دایر شد محصول آن با محصول کود شیمیایی کارخانه‌ای که در شیراز دایر می‌شود دو نوع است و می‌دانیم که برای کود شیمیایی در محصولات کشاورزی انواع مختلف مورد احتیاج است بنابراین نوع کود شیمیایی حاصله در شیراز و نوع خوزستان مختلف خواهد بود (مهندس هدایت- به شرطی که راه هم ساخته شود که مثل سیمان فارس در انبارها نماند) امیدواریم که انشاءالله البته راه هم ساخته شود بندر بوشهر را می‌گویند که سازمان برنامه مشغول مطالعه است که بسازد امیدواریم که انشاءالله آن هم ساخته بشود موضوع ساختمان‌های نیمه تمام اینجا مذاکراتی شد آقایان خواستند اتخاذ سند بفرمایند از بیان آقای انواری ما می‌گوییم قانون هم که وضع می‌شود توجه نمی‌شود در قانون کمک به بانک کشاورزی و بانک رهنی تصریح شد که هشتاد درصد از این اعتبارات بایستی در شهرستان‌ها مصرف بشود من به شما تذکر می‌دهم خواهش می‌کنم که نتیجه این قانون را مطالعه بفرمایید و به من بفرمایید چطور عملی شده والا بنده دنبال این موضوع
را خواهم گرفت اگر منتهی به هر وضعی شود اما بانک رهنی می‌بایست صدی هشتاد از اعتباراتش را به شهرستان‌ها بدهد وقتی مراجعه می‌کنید که یک شعبه‌ای در یک شهر مورد احتیاج تأسیس کند می‌گوید این کار سه چهار پنج میلیون خرج دارد در حالی که ملاحظه می‌کنید که چقدر خرج می‌کنند و می‌بینید که در تهران چقدر وام می‌دهد و آقایان برای ساختمان در تهران پروژه تهیه می‌کنند برای شهرستان‌ها قانون دارید. ما قانون وضع کردیم. باید این قانون را مورد توجه قرار بدهید آقایان اتخاذ سند از بیان شما می‌کنند من نمی‌دانم می‌شود اتخاذ سند کرد یا خیر. مخصوصاً این موضوع را به نمایندگان دولت که اینجا تشریف دارند تذکر می‌دهم که رسیدگی بفرمایید و ببینید که بانک رهنی در این مورد چه اقدامی کرده است و در اجرای این قانون اقدام کرده است یا نکرده است و تذکر می‌دهم تا این موضوع را روشن بفرمایید و واقعاً دقت بفرمایید که این وضع درست بشود من می‌بینم که ساختمان‌های لوکسی که تهیه می‌شود همین بانک کشاورزی. این آقایان که در این ساختمان‌های لوکس می‌روند تبختر و تکبرشان خیلی بیشتر می‌شود حالا چون اطاقشان را مبله کرده‌اند فرش عالی تهیه کرده‌اند پشت آن میز که می‌نشینند تکبرشان زیادتر می‌شود چون اطاق مبله شده تمبر و تبختر آقا زیادتر شده است وقتی هم که به او مراجعه می‌کنید با یک تکبر و تعرضی جواب می‌دهد ساختمان بانک کشاورزی را توجه بفرمایید این ساختمان‌هایی که ما می‌کنیم در حدود احتیاجات است؟ این ساختمان بانک کشاورزی را ملاحظه بفرمایید تا ده سال پانزده سال دیگر زائد بر احتیاجش است نکنید این کار را، در این شهرستان‌های بدبخت ادارات دولتی اصلاً محل سکونت ندارند (صحیح است) و اغلب اتفاق می‌افتد که ما می‌خوانیم یک محلی اجاره کرده‌اند. مال‌الاجاره ندارند بپردازند آن‌وقت مالک تعمیر نمی‌کند و آنها را تهدید به اخراج می‌کند اغلب مستخدمین شما در زحمت هستند و زیر سقف‌های شکسته زندگی می‌کنند و در اینجا این هزینه‌ها می‌شود امیدواریم دولت به این موضوع توجه بکند و اصلاً متذکر باشد که صدی هشتاد از این مبلغ به نحوی که فرمودند در شهرستان‌ها به مصرف برسد و ما اینجا اتخاذ سند می‌کنیم با توجه به این موضوع نسبت به این لایحه رأی خواهیم داد و امیدواریم که همین را متذکر باشید که این بیان شما ایجاد مسئولیت برای دولت می‌کند. جناب آقای سلطانی درست مرقوم فرموده‌اند نوشته‌اند عمارت ۱۵۰ میلیون تومانی خود سازمان برنامه را هم بفرمایید. سازمان برنامه یک تعهداتی داشته است کارهای فوری داشته است، قبل از این که برنامه دوم شروع بشود هر وقت به آن مراجعه می‌شود می‌گویند اعتبار نداریم باید تأمین اعتبار کنیم بعد من نمی‌دانم اعتبار چطور می‌شودکه این ساختمان شروع می‌شود یا خارج از تعهداتش وقتی خارج از کارهای فوریش کارهای دیگری شروع می‌کنند ۴۰ میلیون برای مطالعه می‌دهد گو این که با تصویب کمیسیون سازمان برنامه است ولی کمیسیون سازمان برنامه فکر می‌کند که این سازمان تعهدات فوری خودش را انجام می‌دهد و علاوه بر آن این کارها را می‌خواهد انجام بدهد ولی سازمان برنامه این قسمت‌های تعهداتی که کرده است انجام نمی‌دهد و آن‌وقت این قسم هزینه‌ها می‌کند و امیدواریم کفایت طوری بشود که جلوگیری از این کارها خواهد شد.
نایب‌رئیس- پیشنهاد مفایت مذاکرات رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پس از بیانات آقای صارمی پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌کنم. - صدرزاده
نایب‌رئیس- آقای صدرزاده توضیحات خودتان را بدهید.
صدرزاده- عرض کنم حضور آقایان که یک مبلغی از بابت پذیره نفت در اختیار کشور هست مطابق قانونی هم که سابقاً بوده است برای هر مصرفی که بخواهند خرج بکنند باید به تصویب مجلس برسانند این لایحه هم که تنظیم شده است برای همین امر است در کلیات هم گمان می‌کنم که مذاکرات به قدر کفایت به عمل آمده است البته یک قسمت مالی که راجع به شهرستان‌ها فرمودید این نکته‌ای است که مکرر در مجلس صحبت شده است ولی اگر بخواهید اثر قطعی از این کار بگیرید این ۱۳۶ نفر منهای ۱۲ نفر که نمایندگان محترم تهران هستند و اتفاقاً آنها هم با ما هم‌عقیده هستند بقیه آقایان نمایندگان شهرستان‌ها هستند. یک روزی یک طرحی اینجا تنظیم بکنید و تصویب بفرمایید و دولت را برای مدتی نسبت به کارهای تازه در مرکز تهران محروم بکنند تا این که توجهی به کار شهرستان‌ها بشود والا نه با این جریان عادی که ملاحظه می‌فرمایید فایده ندارد و اگر یک تومان در شهرستان‌ها خرج می‌کنند هزاران تومان در تهران خرج می‌کنند و تا این فکر را نکنید هیچ نتیجه‌ای ندارد حالا به هر حال چون این لایحه مخصوصاً یک قسمتی از موادش مربوط به شهرستان‌ها است تصور می‌کنم که آقایان محترم توجه بفرمایند که این لایحه زودتر تصویب شود و اصلاحاتی که به نظرشان می‌رسد بیان بفرمایند بلکه به موقع به اجرا در بیاید و نسبتاً در وضع شهرستان‌ها یک بهبودی حاصل شود.
نایب‌رئیس- آقای ارباب با پیشنهاد کفایت مذاکرات مخالفید؟
ارباب- بله.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
ارباب- قبلاً سؤالی است از وزارت کشور راجع به توزیع گوشت که تقدیم می‌کنم در کفایت مذاکرات پیشنهاد جناب‌آقای صدرزاده این بود که بعد از بیانات جناب آقای صارمی به کفایت مذاکرات رأی داده شود اینجا بنده حق گله ندارم که چرا پس از بیانات مهدی ارباب نفرمودید مذاکره کافی باشد؟ (صدرزاده- به جنابعالی هم ارادت دارم) اما جریانی که اینجا گفته می‌شود تمام معایب بیان می‌شود تمام احتیاجات گفته می‌شود آخرش هم همان لایحه تصویب می‌شود آقایان استدعا می‌کنم یک فرمولی پیدا کنید که این لوایحی که هست این مطالبی که هست به اینها عمل بشود والا در اینجا می‌گوییم و در جلسات صحبت می‌کنیم عاقبت همان لایحه‌ای که می‌آورند همان تصویب می‌شود اما این که بنده با کفایت مذاکرات مخالف هستم امروز بایستی حق به بنادر و جزایر داده شود (صحیح است) امروز باید سهم آنها تعیین بشود (صحیح است) آقایان وزارت کشاورزی با چه وسیله‌ای امروز آبیاری را توسعه خواهد داد؟ این را یک دولتی بیاید به ما حالی بکند اگر بنگاه مستقل آبیاری است و دو تا سه اختصاصی چند میلیونی قشم که مردم پولش را می‌دهند و چند سال است بلاتکلیف است (یکی از نمایندگان- مال کجا؟) مال قشم باور بفرمایید ده هزار بار در این ادارات بالا و پایین رفته‌ام هنوز اقدام نکرده‌اند وزارت کشاورزی با چه وسایلی می‌خواهد انجام بدهد؟ برای پز دادن برای تشکیلات برای اتومبیل‌ها بروید اقصی نقطه مملکت ببینید آثار وجود این اشخاص چیست؟ حالا فصل هم مناسب است تمنی می‌کنم به معیت ارادتمند طیاره برای شما تهیه می‌کنم بیایید بندرعباس و میناب و جزایر را ببینید مملکت چطور است به علاوه این عایدات نفت مال جنوب است (صارمی- آقا مال مملکت است) اقلاً چرا فکری برای خودش نمی‌فرمایید اقلاً چرا به خودش نمی‌دهید یک توجهی بفرمایید آقایان (صارمی- عایدات نفت مال مردم است) مسلول به قدری در جنوب زیاد است که اینجا جا ندارند پذیرایی کنند ما گفتیم سر کوه گنو مردم می‌آیند یک آسایشگاه می‌سازند دولت بیاید راهش را بسازد خرجش یک میلیون می‌شود از روزی که من نماینده بندرعباس شده‌ام به همه موکلین، همین استدعا را دارم هر روز هم وعده می‌دهند ولی هنوز توجه نکرده‌اند آقای برای رضا خدا بیایید یک راه یک میلیونی بسازید که یک آسایشگاهی تأسیس بشود که این‌همه مسلول را به مرکز نیاورند و جا نباشد و در راه نمیرند مکرر پیشنهاد کردم که یک راه ساحلی ساخته بشود (صارمی- اینها مربوط به پیشنهاد کفایت مذاکرات نیست) جنابعالی که پارامانتر هستید می‌دانید که در کفایت مذاکرات راجع به راه ساحلی باید تذکر داد راه ساحلی آقا کشور را آباد می‌کند در حیات کشور مؤثر است در صیانت کشور مؤثر است اما آنجا بیشتر از ۵۰۰ جزیره داریم که اسمش را درست نمی‌دانند این پول‌ها باید خرج آنها بشود اما بانک کشاورزی همین‌طور که فرمودید مقام و جلال و عظمت و دستگاه و بیا و برو هست اما پانصد تومان در میناب کسی نمی‌تواند بگیرد. یک فکری بکنید اصل موضوع صحیح است. قانون صحیح است. حدا سایه اعلیحضرت را از سر ما کم نکند که راه‌ها را باز کردند که این پول‌ها بیاید توی این مملکت ولی شما یک فکری بکنید شما نمایندگان ولایات هستید آنهایی هم که نمایندگان مرکز هستند باور کنید از این بی‌ترتیبی هذل خولی دارند آقایان یک فکری بکنید یک تبصره‌ای پیشنهاد کنید تصویب کنید دولت را در مقابل امر انجام شده قرار بدهید.
نایب‌رئیس- آقای ابتهاج با کفایت مذاکرات موافقید؟ (ابتهاج- بله) بفرمایید.
ابتهاج- بنده با کیفیت مذاکرات موافقم برای این که می‌بینم اولاً آقایان وزرا تشریف ندارند که به ما توضیح بدهند در ثانی جناب آقای انواری از جایشان بلند نشدند که یک کلمه توضیح بدهند و اختلاف و ایران هیچ یک از این آقایان در این اقلام نیست تمام اینها ضرورت دارد منتهی موضوع الا هم بالا هم است می‌گویند کدام‌یک را جلوتر بیندازید مثلاً موضوع آبیاری مهم است که در کدام نقطه می‌خواهد خرج شود (یک نفر از نمایندگان- در گیلان) بنده هم می‌خواهم عرض کنم که مثلاً سد سفیدرود ساخته شده است و قسمت زیادی از گیلان را از آب بی‌نیاز می‌کند ولی برای بندر پهلوی مفید نیست و محصول آنجا صیفی‌کاری است و آب احتیاج دارد تقاضایشان این است که در حدود یک سی‌ام پول را بدهند به آنها قرض بدهید خودشان می‌ایند چاه می‌زنند آب در می‌آورند و بعد مسترد بدارند مسئله سفارتخانه‌ها (باقر بوشهری- در بنادر در بندر بوشهر آب خوردن نیست) بندر بوشهر را که بنده الآن اطلاع پیدا کردن که آب خوردن ندارند به عقیده بنده ما برای سفارتخانه‌ها ۵/۲ میلیون دلار تصویب کردیم ولی در این قسمت الآن در داخل کشور ما مخارج خیلی ضروری ساختمانی داریم اینها ذکر شده است الآن چند شهرداری است در گیلان که با داشتن ۵۰ هزار تومان می‌تواند برقش را دایر بکند به عقیده بنده این مقدم است بعد از این که آقای انواری توضیح دادند و نظر آقایان را تأمین کردند بنده تصور می‌کنم مذاکرات کافی باشد.
نایب‌رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند
(چند نفری برخاستند) تصویب نشد. آقای خلعت‌بری شما موافقید یا مخالف؟
خلعت‌بری- موافقم.
نایب‌رئیس- آقای ارباب مخالف هستید؟
ارباب- بله، بله.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
ارباب- بنده با اصل موضوع که از محل پذیره برای حوایج مرزی آنچه در مرحله اول لازم است خرج شود موافقم ولی مخالفت بنده در طرز اجرایش است.
پروفسور اعلم- اینها را که گفتید.
ارباب- می‌خواهم مخالفت خودم را عرض بکنم.
نایب‌رئیس- مذاکره بین‌الاثنین نفرمایید. بیاناتتان را ادامه بدهید و دیگر بیانات سابق را هم خواهش می‌کنم تکرار نفرمایید.
ارباب- راجع به بنگاه مستقل آبیاری آقایان عرض می‌کردم این بنگاه موقعیتش از نظر کشور و اهمیت آن کمتر از اهمیت سازمان برنامه نیست برای این که در مرحله اولیه امر حیاتی برای کشور ما آب هست (صحیح است) و این اراضی خیلی زیاد است حالا کار به جایی رسیده که افراد می‌روند چند نفر وسیله حفاری تهیه می‌کنند تا با قرض و بدبختی یک مقداری آب پیدا کنند اصلش سیاست آبیاری این مملکت را باید این دستگاه در دست بگیرد آن‌وقت کارهای کوچک را می‌تواند انجام بدهد اما حالا مردم را سرگردان می‌کند وزارت کشاورزی هم بهانه‌ای که برای عدم اجرای این قانون همان بنگاه است و این آقایان لایحه تنظیم می‌کنند به مجلس می‌آورند رأی می‌گیرند تصویب می‌کنند ولی در عمل چه می‌کنند؟ دولت این را برای ما روشن بکند که آیا می‌خواهد با چه دستگاهی عمل بکند اگر این بنگاه مستقل آبیاری است که ما چندین سال است دیده‌ایم و لیاقت و شایستگی آنها روشن شده است اگر این است آقایان که حتماً اجرا نمی‌شود اگر دستگاه دیگری هست بیایید ببینید چه دستگاهی است دیگر وضع بهداشت نواحی جنوب است نه طبیب است نه دارو داریم نه وسایل داریم مردم با یک مختصر مرضی از بین می‌روند وزارت بهداری هم نهایت حسن نیت را دارد اما جواب به وکیل چه می‌دهند می‌گویند خودتان بروید دکتر و طبیب و داروساز پیدا کنید ما استخدامشن می‌کنیم یک جا در بعضی امور خیلی میل ندارند که آقایان نمایندگان حقوق موکلین خودشان را حفظ کنند یک جا مأمورمان می‌کنند که برویم طبیب پیدا کنیم داروساز پیدا کنیم آقا کدامش درست است متأسفانه هیئت دولت تشریف ندارند من به هیئت دولت و به رئیس آن کمال اطمینان را دارم ولی هم‌آهنگ هم باید باشد. البته جنابعالی که گوشتان موسیقی شنیده وقتی یک دستگاهی غیر هم‌آهنگ شد هر گوشه‌اش یک طوری جواب داد البته آنچه حسن نیت رئیس دولت داشته باشد نتیجه این است که بنده عرض می‌کنم ادارات بندرعباس آقا جا ندارند فرمانداری کل یک ساختمان ندارد ادارات باید بروند خانه‌هایی اجاره کنند به قیمت گران مردم را هم به زحمت بیندازند یک توجهی بفرمایید که این قبیل ساختمان‌هایی که مورد احتیاج خود دولت هست اقلاً از این محل انجام شود موضوع بانک کشاورزی بار دیگر بنده متذکر می‌شوم که آقایان این دستگاه اگر برای تهران است بسیارخوب اگر برای مملکت است شعاع عمل او به اقصی نقطه مملکت نمی‌رسد (صحیح است) و این را تمنا می‌کنم جناب آقای ناصر ذوالفقاری معاون محترم نخست‌وزیر برای خیر عموم این را در هیئت دولت مطرح کنند که یک فکری بکنند این تشریفات زیاد مشکلات زیاد یک بدبختی اگر می‌خواهد هزار تومان وام بگیرد این قدر مشکلات جلو او می‌گذارند که نتواند بگیرد آقایان خیلی اشخاص هزینه مقدماتی می‌دهند و بعد صرف‌نظر می‌کنند از وام هم استفاده نمی‌کنند تمنی دارم این قسمت را هم توجه بفرمایید و این دو سه موردی که بنده عرض کردم اجرا کنند بنده قول می‌دهم که شش ماه دیگر اینجا صحبت نکنم.
نایب‌رئیس- آقای انواری.
انواری (معاون وزارت دارایی)- به طور کلی آقایان با این لایحه موافقند منتهی قسمت‌هایی راجع به طرز اجرایش است قسمت اول راجع به آبیاری به وسیله وزارت کشاورزی. اداره و بنگاه ذیصلاحیت بنگاه آبیاری است ناچار مؤسساتی که هست اگر خرجی مربوط به آن قسمت بود باید به وسیله همان قسمت اجرا بشود منتهی تفاوتی که دارد این اعتبارات را در مصرفش دولت نظارت دارد مسلم به طور کلی دولت در ارقام مخارج نظارت دارد ولی یک اعتباراتی است مربوط به وزارتخانه‌ها که هر وزیری نظارت دارد ولی این اعتباراتی که در اینجا ذکر شده دولت خودش نظارت دارد و تصور می‌کنم این تصوراتی که آقایان می‌کنند از بنگاه آبیاری ما در بعضی موارد کاری انجام داده است یا نه اما در این مورد انجام خواهد شد اما در قسمت ساختمان‌های مرزی که جناب آقای ارباب فرمودند اینها یک قسمتش ساختمان است مال شهرستان‌ها است یک شهرهایی که دولت رفته است احتیاجات را تشخیص داده است گذاشتیم برای اینهایی که لازم دارند از این اعتبارات استفاده کنند مصرف کنند اعتبار دیگری نیست که مورد اشکال باشد یا آقایان تصور نکنید که ضرورت ندارد آنچه از پذیره نفت برای مخارج ضروری کشور منظور کرده بودیم در اینجا آقایان موافقت بکنید که این مخارج ضروری با نظارت دولت انجام بگیرد.
نایب‌رئیس- آقای خلعت‌بری موافقید؟
خلعت‌بری- بله بنده موافق هستم و بسیار لایحه خوبی هست و البته توضیحاتی هم که از طرف آقایان داده شد بسیار مفید بوده برای جلب توجه دولت ولی تذکراتی هم بود برای این که این لایحه بهتر بشود یکی ۱۵ میلیون تومان برای امور آبیاری است امور آبیاری آقایان می‌دانند که با طریقه‌ای که جدیداً در مملکت ما شروع شده محتاج به مخارج خیلی سنگینی است ممکن است که بعضی از پروژه‌ها سال‌ها طول بکشد قسمت عمده از این پول را هم مستهلک بکند و صرف بکند و نتیجه‌ای عاید نشود این است که بنده از نظر کمک به دولت پیشنهادی تقدیم کرده‌ام و معتقدم که بند (الف) و بند (واو) بهتر است توأم بشود بند (الف) می‌گوید: برای توسعة آبیاری در نواحی مرزی به وسیلة وزارت کشاورزی بند (واو) می‌گوید: برای امور عمرانی مرزی که با تصویب هیئت وزیران مصرف می‌شود امور آبیاری در حقیقت همان امور عمران است بنابراین اگر ۱۲ میلیون به وزارت کشاورزی می‌دهید و بعد سه میلیون تومان در اختیار دولت می‌گذارید عقیده بنده این است که هم ۱۵ میلیون تومان و هم سه میلیون و هفتصد هزار تومان را در اختیار دولت بگذاریم برای امور عمرانی و آبیاری آن‌وقت جمع این دو می‌شود ۰۰۰٬۷۰۰٬۱۸ تومان بعد دولت خودش تشخیص بدهد که کجا برای آبیاری صلاح است و کجا برای امور عمرانی این یک پیشنهاد است (بسیار صحیح است) بنابراین از اختیار یک وزارتخانه هم خارج می‌شود و می‌افتد دست دولت و دولت وقتی که قصدی کرد ببینید آقایان بنده شنیده‌ام در خراسان آقا یقرشی همکار سابق ما یک سدی برای آب ساخته و چندین فرسخ را مشروب می‌کند و این سدهای کوچک و سدهایمتوسط اینها چیزهایی است که برا یولایات خیلی ضرورت دارد و با چند صد هزار تومان هم می‌شود درست کرد ولی همان کار را دولت باید ده میلیون تومان مصرف بکند و به جایی نرسد قسمت دوم بنده معتقد هستم که چند جای کار را ناقص کردن صحیح نیست اگر ما پنج جا کار کامل بکنیم بهتر از صد جا کار ناقص است این‌طور قسمت گذاشتن برای هر شهری و هر شهرستانی بنده متقد هستم که در شرایط فعلی مملکت سواحل جنوب ما از همه جای مملکت خراب‌تر است و از همه جا محروم‌تر و محتاج‌تر بنابراین بنده واقعاً هیچ وقت تقاضا نمی‌کنم که یک دینار از این پول به مازندران بدهید اینها هم برادر ما هستند همه با هم برادر هستیم بنده می‌خواهم تقاضا کنم که دولت این مسائل را در نظر بگیرد همین اواخر آقایان مسبوقند که مسافرین بیچاره برای این که در کویت کار پیدا بکنند پنجاه‌تا پنجاه‌تا و صدتا صدتا می‌روند هنوز معلوم نیست که چند نفر از ایرانی‌ها را در دریا غرق کرده‌اند حالا وقتی که ما چنین وضعی داریم اینجا که قلم هست برای خرید و ساختمان سفارتخانه‌ها ۳۷ میلیون ریال بنده پیشنهاد کرده‌ام که این ۳۷ میلیون ریال را بگذاریم برای سواحل جنوب (صحیح است) بله پیشنهاد کردم بگذاریم برای سواحل جنوب بدون رودربایستی برای این که با این سه میلیون و هفتصد هزار تومان می‌شود دو سه چیز درست کرد که اقلاً سیصد نفر مشغول کار شوند می‌شود مقداری آب آورد که مردم زراعت کنند بنده خواستم توجه آقایان را جلب کنم که این قسمت سواحل جنوب را در اینجا مورد توجه توجه قرار بدهند و مردم هم به دولت امیدوار بشوند که نروند کوچ نکنند بیایند موجب آبادی کشور بشوند انشاءالله یک پیشنهاد دیگری دارم در بند (د) بند (د) می‌گوید برای هزینه‌های عمرانی و فرهنگی و بهداشتی شهرستان‌ها در مواقعی که هیئت دولت در ضمن سرکشی در محل و با رسیدگی‌هایی ضرورت این را تشخیص دادند به عقیدة بنده بین شهرستان‌ها تبعیض نباید قائل شد جاهایی هست که دولت رفته است و دیده و مشاهده کرده بنابراین چرا ما اینجا این‌طور بگوییم (غضنفری- تبعیض شده) مثلاً در آمل پارسال بیمارستان آنجا در اثر زلزله خراب شده و هنوز اطاق عمل آنجا را اصلاح نکرده‌اند که بنده شنیده‌ام جراحی یا پذیرایی از مرضی را زیر چادر می‌کنند و هیئت دولت هم هنوز نرفته است به آنجا پس بنابراین بنده معتقدم دست دولت را باز بگذاریم و بگوییم در شهرستان‌هایی که دولت ضرورت آن را تشخیص می‌دهد حالا این کرمان است یا مازندران است هر جا هست مانعی ندارد این یک قدری ابهام دارد نوشته است در نواحی که هیئت دولت رفته‌اند و سرکشی کرده‌اند حالا اگر دولت قبول کند که جاهای دیگر را هم اضافه کنند بنده عرضی ندارم و بنده منظورم این است که در مضیقه نباشند عرض دیگرم این بود که آقای ارباب تذکر دادند ما باید این لایحه را تصویب بکنیم مسلماً هم تصویب می‌کنیم ولی یک نکته هست ما از این لوایح و قوانین زیاد تصویب کرده‌ایم من می‌خواهم به دولت یک پیشنهادی بکنم و آن این است در خارجه و بعضی از ممالک مرسوم است که برای کارهایی که مورد ضرورت است و مورد توجه است یک نفر برای آن کار مسئول می‌کنند و او را می‌خواهند و می‌آورند که در این کار مراقبت بکن و نظارت بکن عیب این که در مملکت ما قانون تصویب می‌شود و می‌افتد توی دست‌انداز همین است چون بین ادارات هم‌آهنگی نیست مکرر شده آقایان وزرا
کارهایی که با همدیگر دارند از بس کارشان نامرتب است نمی‌توانند برسند و بعد که در مجلس می‌آیند در کمیسیون‌ها به هم می‌گویند که آقا آن کار را انجام دادی آن را هم انجام بده و وقتی می‌پرسیم می‌گویند که ما وقت دیدن همدیگر را نداریم علتش هم این است که هم‌آهنگی بین دستگاه‌های ما نیست و همه کارها درگیر مخالف‌خوانی دستگاه‌های ما است مثلاً سیستم آمریکا یک نفر را می‌آورند و رئیس‌جمهور می‌گوید خواهش می‌کنم این کار را انجام بده آن یک نفر مسئول است نه این که آن یک نفر خودش عمل مستقل بکند این یک نفر نظارت می‌کند در وزارت فلان صنایع در وزارت کشور در وزارت فلان در ادارات مختلف (مهندس هدایت- خلاصه وزیر پذیره بشود) این همه مأمورین صحیح‌العمل داریم این همه مهندسین عالی‌مقام داریم یک نفر را نخست‌وزیر بخواهد بگوید این کار ضروری است فوری است اگر فوری نبود جزو بودجه می‌رفت پس این طور به طور استثنایی یک نفر را تعیین بفرمایید که مراقب اجرای این برنامه بشود هرجا گیر کرد دنبالش برود و مردم بدانند به او مراجعه کنند و او اطلاعات لازم را در اختیار هیئت وزیران و نخست‌وزیر بگذارد این را بنده پیشنهاد نمی‌کنم شفاهاً می‌گویم که برای این پروژه‌ها مثل آقای مهندس طالقانی که امور سد کرج را مراقبت می‌کنند یک نفر را پیدا کنند که دنبال این کارها برود بنده این را من باب تذکر عرض کردم.
نایب‌رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد می‌کنم که مذاکرات کافی باشد. - ابتهاج
نایب‌رئیس- چون بار دوم است که پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌رسد بدون مذاکره باید رأی گرفت آقایانی که با کفایت مذاکرات موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد آقای دکتر شاهکار به عنوان مخالف می‌توانید صحبت کنید.
دکتر شاهکار- علت اینکه آقایان با کفایت مذاکرات موافقت نمی‌فرمایند قطعاً این مطلب است که این رویة معمولی که لوایح دولت با فوریت می‌آید و بعد هم در اطرافش توضیحات عجیب و غریب از طرف بعضی از روزنامه‌نویس‌ها داده می‌شود مجلس شورای ملی فارغ از هر گونه انتشاراتی که در خارج می‌شود در اجرای وظایف خودش حداکثر کوشا و با اهتمام هست و در مطالبی که طرح می‌شود با صلاحیت صحبت می‌کند و به‌هیچ‌وجه راجع به تکالیف خودش کوتاهی نخواهد کرد نظارت در خرج و دخل مملکت و چگونگی مخارج از وظایف اولیه مجلس شورای ملی است (صحیح است) ۲۵ میلیون دلار از راه پذیره خارج از بودجه کشور نصیب مردم ایران شد و تمام این امید را داشتند و حالا هم دارند و تبدیل به یأس نشده است که در این گرفتاری‌های مردم و این فقر و فاقه‌ای که دارند گشایشی پیدا بشود و برای مردم یک کمکی بشود در ۹ شهریور ۱۳۳۷ آقایان آمدید ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار از این پول را رأی دادید به مصارفی که برای تجدید خاطر آقایان به عرضتان می‌رسانم برای امور فرهنگی و عمرانی و اقتصادی و مواصلات ۰۰۰٬۳۷۵٬۳ دلار برای تجدید ساختمان‌های نیمه تمام کشور سه میلیون دلار برای هزینه دفع آفات ۷۵ میلیون ریال بابت عمران اراضی خالصه و اعتبار استان فارس و کمک به دانشجویان مقیم امریکا که همکار محترم آقای رامبد تذکر دادند در آنجا هم ۵۲ میلیون و پانصد هزار ریال این مبالغی بود که رأی دادیم و بعد یک میلیون دلار در روز ۲۷ شهریور ۱۳۳۷ به وزارت دارایی اجازه دادند برای کمک به آسیب‌دیدگان زلزله نواحی غرب به مصرف برسد از این ۲۵ میلیون دلار یک چهارده میلیون و هفتصد هزار دلار و یک یک میلیون دلار اعتبار تصویب شده است و بقیه ۹ میلیون و سیصد هزار دلار از این پول مانده است از این آقایانی که اینجا تشریف دارند بنده خیال می‌کنم که شنیدم و عددم اشتباه نباشد که صدی هفتاد و پنج آقایان به اروپا تشریف برده‌اند سویس یک مملکت فوق‌العاده غنی است آقای معاون رئیس دولت استدعا می‌کنم توجه بفرمایید یادداشت بفرمایید این سویس که در چهارراه اروپا قرار گرفته است و یکی از آقایان که مأموریت رسمی از طرف دولت ایران داشته‌اند نقل می‌کردند که این سویس هیچ‌وقت مهمانی نمی‌دهد یک وقتی یکی از سیاست‌مداران ما که مقام بسیار بزرگی در خارج از کشور دارد با وزیر خارجه آنجا که رئیس تشریفات هم هست صحبت می‌کرد گفت آقا ما این قدر غنی نیستیم که مهمانی بدهیم و خرج بدهیم ما یک ملت کوچکی هستیم و فقیر و از این جهت است که نمی‌توانیم این گشادبازی‌ها را بکنیم در کشور ما حسن نیت هم هست ولی ما همیشه کرنا را از دهن گشادش نمی‌زنیم کرنا یک دهن بزرگ دارد و یک دهن کوچک آدم عاقل که می‌خواهد کرنا بزند و روده‌اش پاره نشود باید از دهن کوچکش بزند ما از دهن بزرگ باد می‌کنیم و روده‌مان پاره می‌شود یعنی در مملکتی که دیشب در روزنامه خواندید که در فرماشیر و بم دو هزار نفر از مبتذل‌ترین مرض‌هایی که امروزه در دنیا هست و از الفبای علوم طب است فوت کرده‌اند (مرآت اسفندیاری- این خبر صحیح نیست آقا تقصیر استاندار است که این خبر غلط را داده است) اگر من جای جنابعالی بودم آقای مرآت گریه می‌کردم (مرآت اسفندیاری- چون دروغ بوده است گریه نمی‌کنم) اجازه بدهید اگر خدای نکرده درست باشد اولاً من امیدوارم جناب آقای اسفندیاری که این خبر صحیح نباشد اما عرض کردم اگر صحیح نباشد اما عرض کردم اگر صحیح باشد که آقا می‌دانید و من هم می‌دانم اگر صحیح نباشد چرا روزنامه‌ها سابوتاژ می‌کنند جای تأسف است وقتی که در روزنامه نوشته می‌شود که در قاچاق ارز نماینده مجلس و نماینده سنا مؤثر است بنده استدعا از مقام محترم ریاست می‌کنم که این مطلب را ساکت نگذارند (صحیح است) اگر راست است چرا مردمان کثیف در بین شما هست اگر دروغ است چرا دهنشان را خرد نمی‌کنید؟ ببینید قوه مقننه را چگونه تضعیف می‌کنند من جناب آقای مرآت اسفندیاری از خدا می‌خواهم که فرمایش آقا صحیح باشد و انشاءالله هم صحیح است. دو هزار نفر نه دویست نفر نه دو نفر ولی اگر مطلب صحیح باشد تصدیق بفرمایید که قابل تأسف است (مرآت- ولی چون صحیح نیست قابل تأسف هم نیست) الآن نماینده محترم می‌فرمایند صحیح است در هر حال جنابعالی که علاقه‌مند به ترقی مملکتتان هستید انشاءالله که قضیه کرمان صحیح نباشد ولی گرفتاری‌های داخلی را که آقا ملاحظه می‌فرمایند صحیح است در یک چنین شرایطی آقای پروفسور جمشید اعلم صحبت در این است که الآن ایستگاه هوایی برای پارکینگ اتومبیل‌های مردم بسازند این را روی مثالی که عرض کردم گفتم ما کرنا را از دهن گشادش می‌زنیم از این ۲۵ میلیونی که آمد آقایانی که علاقه‌مند هستند به اصلاح امور مملکت و وضعیت مردم امیدوار بودند که یک دری به دیواری بخورد دری به پنجره‌ای بخورد یک پولی گیر بیاید از برای اینکه جلوگیری بشود از مرض‌های اولیه که در تمام دنیا در فرهنگ‌های ملل راقیه از بین رفته است از قبیل تراخم از قبیل سرخچه از قبیل این جور امراض که هنوز در مملکت ما قتل و غارت می‌کند ما در چنین وضعیتی هستیم و آن‌وقت یک بندی آورده‌اند در اینجا که بیایید برای نمایندگی‌های خارجی‌مان خانه بخریم از برای اینکه حیثیت شئون دولت شاهنشاهی در خارجه حفظ بشود بنده صددرصد موافقم که حیثیت ما در خارج رعایت شود اما در مملکتی که هنوز اشخاصی هستند که ۵ نفرشان در خانواده یک جفت کفش ندارند ما بیاییم برویم دنبال مطالبی و اموری که برای ما لوکس است ما حق نداریم که مقدمات را ول کنیم برویم دنبال مؤخر و دنبال لوکس از این جهت است که بنده تقاضا می‌کنم به این مطالب و پیشنهادی که می‌کنم توجه بفرمایید. پیشنهاد بنده چیست؟ از این ۱۵ میلیون یعنی ۱۴ میلیون و هفتصد هزار دلاری که خرج شده است بنده از آقای معاون محترم وزارت دارایی جداً تقاضا می‌کنم و مطلبی را که تقاضا می‌کنم در صورت‌جلسه درج می‌شود که برای هفته آینده صورتی برای ما بیاورند از این ۱۵ میلیون و هفتصد هزار دلار این این نه جنبه استیضاح دارد نه جنبه سؤال دارد بنده استدعا می‌کنم به عنوان یک فرد علاقه‌مند به اصلاح که مجلس شورای ملی بداند که ۰۰۰٬۷۰۰٬۱۵ دلار چه شده است می‌ماند برای ۰۰۰٬۳۰۰٬۹ دلار شما را به خدا اولاً این ارقامی که ملاحظه می‌فرمایید همه‌اش خوب است آقا الاهم فالاهم یک دستوری است بسیار عادی یعنی اگر بنده جوراب ندارم که پای طفل صغیر ۹ ساله‌ام بکنم ظلم می‌کنم خیانت می‌کنم که بروم اتومبیل بخرم، اول باید بروم جوراب بخرم پای طفلم بکنم از این جهت است که بنده پیشنهاد می‌کنم به عنوان نماینده تهران به نمایندگی از ولایات که من با اجازه آقایان که این بند (ج) (مرآت اسفندیاری- بنده پیشنهاد دادم) مانعی ندارد بنده مفتخرم از این که با جنابعالی همفکری کرده‌ام. بنده پیشنهاد کرده‌ام که این بند (ج) و بند (ب) بودجه‌اش ضمیمه بند (د) بشود (صحیح است) یعنی برای امور عمرانی و فرهنگی و بهداشتی شهرستان‌ها (احسنت) دلیلش را عرض می‌کنم چیست یک وقتی آقایان این مطالب را اینجا ما می‌گوییم و آقایان هم تز بنده را بارها شنیده‌اند که بنده عرض کردم که در امور داخلی و کارهایی که مربوط به خود ما است باید با کمال شهامت و بی‌پروایی نقایصی که در کارهایمان هست بگوییم تز دوم این است که به خارجی مربوط نیست ما فرهنگمان عقب است فرهنگمان عقب است معنایش این نیست که دکتر مهران تقصیر دارد به خدا قسم در نهایت شرافت و جدیت کار می‌کند اما وقتی شما از یک جوان ۱۶ ساله کلاس چهارم متوسطه می‌پرسید چند مملکت مثال بزن که تویش (چ) باشد او می‌گوید چالوس بنده و جنابعالی باید سرمان را بیندازیم پایین آقای نماینده محترم شهرستان مشهد آقای کدیور آقای دکتر ضیایی این آماری که از شهرستان مشهد گرفته‌اند ملاحظه فرموده‌اید که صدی هشتاد اهالی مشهد بی‌سوادند مشهد را مثال می‌زنم چون دیشب آمار شهرستان مشهد را می‌خواندم وقتی می‌گویند بی‌سواد یعنی نمی‌تواند بنویسد حسن فرزند ربابه نه بیشتر جناب آقای صدرزاده در هیچ جای دنیا این را شما بردارید این مطلب را ببینید یک کتابی هست که هر سال چاپ می‌شود اینفورمیشن پلیز آلماناک اطلاعاتی است که اداره بین‌المللی آمریکا از دنیا می‌دهد بنده دارم هر یک از آقایان بخواهند تقدیم می‌کنم اگر خدای نکرده این آمار صحیح
باشد شرم‌آور است که در این تاریخ که الآن نتایج علم در دور مدار خورشید می‌گردد در ایران هنوز بلد نباشند بنویسند حسن فرزند حسینعلی ما در این موقع می‌خواهیم ساختمان نیمه تمام اپرا و هتل‌ها را تمام کنیم (پروفسور اعلم- اینهاهم لازم است) عرض کردم الاهم فالاهم آقا مدارج علمی را آورده‌اید بالا اونیورسیته را طوری کرده‌اید اما برای یک آدم کور چهل چراغ لازم نیست یک وقتی هم گفتند که دکتر شاهکار با تلویزیون مخالف است عرض کردم وقتی شما هنوز چشم مردم را باز نکرده‌اید اینها لازم نیست وقتی ایراد کردند که دکتر شاهکار بدون دلیل با تلویزیون مخالفید این را عرض کردم صحیح نیست عرض کردم موقعی که دارو صدی بیست و پنج گمرک می‌دهد معافیت تلویزیون معنی ندارد و خوشبختانه موضوع دارو را هم اصلاح فرمودید تشکر می‌کنم این معنایش این نبود که ما تلویزیون نمی‌خواهیم حالا من عرض می‌کنم ضرورت فوق‌العاده دارد از نظر حیثیت داخلی و خارجی و غیره و غیره آقا پول پذیره را صرف این کار نکنید بگذارید آقایان سرمایه‌های خصوصی این کار را بکنند و این پول را صرف فرهنگ و بهداشت برای شهرستان‌هایی که فاقد این وسایل هستند بکنید به این مصارف برسانید این مطلب بنده بود وگرنه زنهار من نمی‌گویم که ما هتل نمی‌خواهیم ما تمام تجملات را لازم داریم مفتخریم که ۲۵۰۰ سال سابقه شاهنشاهی داریم البته از یک عده تازه به دوران رسیده هم مراتب علمی و فضیلتمان بالاتر است اما وقتی مقایسه کنیم می‌بینیم که در شهر مقدس مشهد طبق آماری که اداره آمار کل کشور شاهنشاهی داده است صدی هشتاد مردم فاقد سواد هستند من اگر اختیار داشتم می‌گفتم که این ۹ میلیون و خرده‌ای را صرف فرهنگ کنید یا صرف بهداشت کنید در مملکتی که می‌بینیم هنوز سرخچه و کچلی و تراخم مردم را می‌کشد می‌گویم فقط صرف این کار بکنید نماینده بوشهر برای بنده می‌نویسد که در بوشهر آب نوشیدنی آب مشروب نیست در موقعی که شما آب ندارید آب که و من‌الماء کل شیء حی در موقعی که شما آب آشامیدنی ندارید مجاز نیستید که بروید برای سفارت ایران در اسپانی رزیدامن بخرید هیچ عقل سلیمی نمی‌کند (کدیور- این مطالب به آقای وزیر فرهنگ تذکر داده شده و آقای وزیر فرهنگ توجه نکردند مدارسی که در مشهد تأسیس شده صدی بیست به خرج مردم شده از طرف وزارت فرهنگ هیچ اقدامی برای دهات و برای شهرستان‌ها نشده است) خود آقایان بهتر از بنده می‌دانید استدعا دارم که در موقع طرح پیشنهاد سعی بفرمایند و توجه بفرمایند این مبلغ کوچکی که از این عمل مانده است یعنی از ۲۵ میلیون ۹ میلیون مانده است بند (ج) و بند (هـ) ضمیمة بند (د) بشود یعنی برای امور عمرانی و فرهنگی و بهداشتی شهرستان‌های ایران است استدعایی که بنده دارم.
نایب‌رئیس- آقای معاون نخست‌وزیر.
معاون نخست‌وزیر- بنده توضیح مختصری می‌خواستم راجع به فرمایشات جناب آقای دکتر شاهکار در باب شرحی که دیروز در روزنامه‌ها خوانده‌اند که در کرمان سرخچه پیدا شده است عرض کنم صبح بنده این سؤال را از وزارت بهداری کردم تا این ساعت خبری به وزارت بهداری نرسیده است و دارند تعقیب می‌کنند راجع به روزنامه‌ها هم البته وزارت بهداری جوابش را خواهد داد راجع به قسمت‌های دیگر بیاناتی فرمودند که قسمت عمده‌اش را حق داشتند و باید هم می‌فرمودند البته خیلی چیزها صحیح است ولی لایحه‌ای که دولت آورده است این را درست قربان مطالعه کرده و موارد احتیاج را آورده است مثلاً ایراد عمده‌ای که جنابعالی گرفتید قسمت (ج) بود که ساختمان‌های نیمه تمام منظور هتل دایر است این را بنده جداً تکذیب می‌کنم که ابداً همچو فکری نیست از این پولی که خواسته شده است یک شاهی آن برای ساختمان هتل نیست و اتفاقاً یک قسمت از آن برای تکمیل ساختمان‌های فرهنگی و بهداشتی است یک قسمت از آن برای این است قسمت دیگری که فرمودند راجع به بند (الف) بود قسمت (الف) و (واو) که جناب آقای ارسلان خلعت‌بری هم فرمودند می‌خواستم خدمتتان عرض کنم که این قسمت (الف) در اختیار بنگاه مستقل آبیاری فقط برای ساختمان سدها و آبیاری است در قسمت (واو) در اختیار عمران مرزی است که تا به حال اقدامات مؤثری کرده و تحت نظر آقای وزیر جنگ است و مختص همان چیزی است که خودتان فرمودید در مورد سواحل جنوب است که دارند اقداماتی هم می‌کنند و در اختیار آنها است مثلا برای قسمت چاه و کارخانه‌های برق کوچک است که در آن قسمت‌ها بتوانند کارهای خودشان را انجام دهند این توضیحات مختصری بود که خواستم برای روشن شدن ذهن آقایان عرض کرده باشم.
نایب‌رئیس- آقای مشایخی موافقید؟ بفرمایید.
مشایخی- عرض کنم که یک کشور وسیعی که در آن نیازمندی‌های عمومی را باید مورد اجرا قرار داد با در نظر گرفتن امکانات مورد بحث واقع شده است و در این موقع نمایندگان محترم توجه دارند و می‌گویند برای رفع نیازمندی‌های این کشور باید مصرف کرد بنده معتقد هستم که در مملکت ما باید کارهای مفیدی هرچه بیشتر انجام شود این تذکر را هم باید بگویم که در این کشور هم کارهایی شده است و می‌شود و این‌طور نیست که هیچ‌گونه اقدامی برای احتیاجات عمومی جمعیت این مملکت نشده باشد و توجهی به این مسائل حیاتی و مهم نکرده باشند خیر از نظر فرهنگ اگر بودجه‌های سالانه کشور مراجعه کنیم می‌بینیم که در هر سال در بودجه کشور اعتبارات جدیدی برای بسط فرهنگ در نقاط مختلف در نظر گرفته نشده است اگر می‌گوییم این اعتبارات کافی نیست که البته که کافی نیست لیکن با توجه به بنیه مالی کشور آیا مقدور بوده است که برای وزارت فرهنگ یا وزارت بهداری اعتبارات بیشتری از نظر بودجه عمومی کشور تخصیص داده شود البته مقدور نبوده است یا کسر بودجه‌هایی که در سنوات اخیر در بودجه کشور بوده است و مخصوصاً با توسعه روزافزون تعداد دانش‌آموز در کشور دولت و قوة مقننه به این امر مهم و اساسی و حیاتی توجه کرده است زیرا در هر سال در بودجه کشور مقدار قابل توجهی اضافه اعتبار نسبت به سال قبل در نظر گرفته شده است. بنابراین جناب آقای دکتر شاهکار اگر آماری رسیده است که در خراسان تعداد بی‌سوادها صدی هشتاد است بنده هم عقیده دارم که بایستی تمام وسایل را برای بسط فرهنگ در تمام کشور اتخاذ کرد و باید سعی کرد که بی‌سواد در کشور نباشد اما اگر منصفانه نگاه کنیم باید معتقد باشیم که با توجه به امکانات مالی مملکت و بودجه کشور این اعتباراتی که داده شده است قابل توجه بوده است. بنده می‌خواهم عرض کنم که فرهنگ و بهداشت در مملکت ما خیلی خیلی توسعه و نفوذ یافته البته به مرحله کمال نرسیده است ولی اگر نگاه کنیم به سازمان‌های فرهنگی و بهداشتی و اعتبارات اینها تنها اعتبارات محدود به اعتبارات بودجه‌ای کشور نبوده است از اعتبارات سازمان برنامه هم برای این منظور کمک شده است و از سایر قسمت‌ها هم مثل شیر و خورشید سرخ و سایر بنگاه‌هایی که کارهای عمومی و عام‌المنفعه می‌کنند اینها هم کمک‌های مؤثری کرده‌اند و می‌کنند و انشاءالله ادامه می‌دهند و ادامه پیدا می‌کند و امیدواریم که بنیه مالی ما به جایی برسد که برای نیل به این هدف مقدس و بزرگ بتوانیم اعتبارات بیشتری برای تعمیم فرهنگ و بهداشت کشور در نظر بگیریم راجع به فرهنگ من یک نمونه‌ای از اطراف تهران به عرض می‌رسانم حالا اگر شما بخواهید بفرمایید که شهر ری مورد توجه واقع شده است شهر ری کاملاً یک شهرستان است و سابقاً یک قصبه‌ای بیشتر نبوده است در این منطقه در حال حاضر ۱۲ هزار محصل تحصیل می‌کنند البته این رقم فوق‌العاده قابل توجه است (احمد طباطبایی- شهر ری هم جزو تهران محسوب می‌شود این دلیل نیست) عرض کنم مقصود بنده این است که وقتی ما صحبت می‌کنیم که در خراسان صدی هشتاد بی‌سواد هست در عین حال من می‌خواهم به سهم خودم بگویم که اگر آن آمار صحیح باشد که انشاءالله امیدواریم صحیح نباشد ملاحظه بفرمایید که در این چند سال اخیر نسبت به سابق در امر فرهنگ چه پیشرفت‌هایی شده است. شهر ری آقا ۱۲ هزار محصل دارد این رقم با توجه به جمعیت این شهر رقم بزرگی است. این رقم ۱۲ هزار محصل که در دهکده‌های اطراف تهران می‌توانند تحصیل کنند. به عقیدة من نماینده عظمت و بسط و تعمیم فرهنگ است و فرهنگ ما برای بسط در تمام کشور در حدود امکانات خودش مساعی کافی اعمال کرده است. (عمیدی نوری- جمعیتش چقدر است؟) جمعیت شهر ری در حدود سی هزار نفر و بلوک غار و فشافویه در حدود ۱۰۰ هزار نفر در پنج شش سال پیش جمعیت آن همین قدر بوده است ولی تعداد محصل آن در حدود دو سه هزار نفر بوده است و امروز ۱۲ هزار نفر تحصیل می‌کنند. در خود شهر ری چندین دبیرستان هست و در همین شهر ری حتی دبیرستان دخترانه ۶ کلاسه است که دوشیزگان تحصیل می‌کنند بنابراین وقتی که می‌خواهیم انتقاد کنیم و بگوییم که بایستی در کشور بیشتر از این خدمت کرد باید این حقیقت را هم اعتراف کنیم که خدماتی در این کشور شده است و می‌شود (صارمی- آمار بی‌سوادان مشهد مربوط به زوار بی‌سوادی است که آنجا جمع شده‌اند) در چند شب قبل جناب آقای صارمی نماینده محترم در مرکز حزب ملیون سخنرانی کردند راجع به کارهای عمرانی که در کشور شده است که بنده افتخار استماع بیانات ایشان را داشتم بنده حقیقتاً از آمار و اطلاعاتی که ایشان جمع‌آوری کرده بودند و از موضوع سخنرانی ایشان فوق‌العاده خوشحال شدم زیرا با مطالعه و دقت هر چه بیشتر کارهای عمرانی مملکت مورد رسیدگی ایشان قرار گرفته بود و مخصوصاً مطالبی که بنده اینجا تذکر می‌دهم برای تأیید بیانات ایشان است و بنده عقیده دارم که در مملکت ما تحت رهبری اعلیحضرت همایون شاهنشاهی خدماتی انجام شده است و به حد کمال نرسیده است (صحیح است) و باید کوشش کنیم به این که به هدف نهایی خودمان که عبارت از تعمیم فرهنگ و بهداشت است برسیم اما نباید هم بگوییم که کارهایی نشده است اما راجع به این بودجه و این لایحه‌ای که دولت آورده است برای استفاده بقیه پذیره باید گفت که البته ما خیلی بیشتر از اینها احتیاجات داریم خیلی کارها داریم ما یک بودجه کشور داریم یک بودجه برنامه هفت ساله دوم بودجه برنامه هفت ساله دوم کشور از درآمدهای نفت است و بودجه کشور از درآمدهای عمومی کشور است در موقعی که بودجه برنامه هفت ساله دوم مطرح شد تمام ما توجه داشتیم که با این بودجه و با این پول‌ها و کارها مملکت البته بهشت برین نخواهد شد ایران با این پول‌ها
و با این کارها بهشت برین نخواهد شد و از این نقطه نظر ما همان اعتباری که بود تصویب کردیم و در آن تصویب نظر ما به الاهم فالاهم بود سدبندی‌ها و آن چیزهایی که به کارهای تولیدی کشور کمک خواهد کرد در درجه اول اهمیت بود که اعتبار و انجام آن را در برنامه دوم هفت ساله کشور گذاشتیم و امیدواریم به نتیجه مطلوب برسیم با توجه به نیازمندی‌های کشور دولت آمده است و می‌گوید برای انجام یک قسمت دیگر از نیازمندی‌های کشور من تشخیص می‌دهم که باید این کارهای مفید انجام بشود اگر ما به جای ۲۵ میلیون دلار پذیره ۲۵۰ میلیون دلار از راه پذیره یا دویست میلیون پوند از راه دیگر یعنی یک اعتبار نامحدودی داشتیم البته دولت باید یک لوایحی به مجلس می‌آورد برای کارهای مهم‌تر و بزرگ‌تر و تمام چیزهایی که هر یک از ماها فکر می‌کردیم و می‌خواهیم و تمام چیزهایی که ملت می‌خواهد اما حالا دولت آمده است می‌گوید که برای این ۲۵ میلیون دلار یعنی همان‌طور که جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند در حدود ۱۶ میلیون آن که محل مصرفش قبلاً تعیین شده است حالا برای این ۹ میلیون دلار بقیه دولت می‌گوید این کارهای مفید را می‌خواهم انجام دهیم آیا آبیاری در نقاط مرزی کشور کار خوبی نیست؟ البته کار خوبی است ما همه می‌گوییم که چرا گازهای ما در خوزستان به هدر می‌رود حالا دولت آمده است می‌گوید که می‌خواهم لوله بکشم از خوزستان به شیراز برای استفاده از همین گازهایی که به هدر می‌رود که بسیار کار مفیدی است و می‌گوید بعداً هم می‌خواهم از این گاز بهره‌برداری کنم و برای کود شیمیایی استفاده کنم و به تدریج اقساطش را هم مستهلک می‌کنم وقتی مستهلک کردم آن پولی که باقی می‌ماند می‌گذاریم به محل پشتوانة اسکناس برای توسعه کارهای صنعتی این کار البته یک کار بسیار مفیدی است آقا ما برای همه جا همه چیز می‌خواهیم ولی با این اعتبار موجود باید وقتی یکی را انجام دادیم به بقیه برسیم. بنابراین با توجه به این که در تمام شئون کشور ما علاقه‌مند هستیم که کارهای اصلاحی و عمرانی و تولیدی انجام شود با توجه به اینکه وضع مالی ما اجازه نمی‌دهد که تمام کارها را یک مرتبه انجام بدهیم قدرت امکان برای تمام آنها در کشور نیست برای این که بتوانیم کارهای لازم‌تری را انجام بدهیم دولت می‌گوید از این محل می‌خواهم این کارها را انجام بدهم برای فرهنگ و بهداشت و لوله‌کشی گاز و ساختمان‌های نیمه تمام را هم که آقای معاون نخست‌وزیر صراحتاً فرمودند که ما هتل نمی‌خواهیم بسازیم می‌خواهیم آن ساختمان‌هایی که نیمه تمام مانده است تمام کنیم یعنی این به تمام معنی تزی است قابل توجه برای کارهای عمرانی و تولیدی این مملکت و به تمام معنی مفید است این است که بنده به سهم خودم از آقایان نمایندگان محترم استدعا می‌کنم که رأی بدهند و موضوع را خاتمه بدهند (صحیح است- احسنت). نایب‌رئیس- دو پیشنهاد در باب کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم مذاکرات کافی باشد. - دکتر بینا
ریاست معظم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم مذاکرات کافی باشد. - امیدسالار
نایب‌رئیس- چون بار اول تقدیم پیشنهاد کفایت مذاکرات نیست و در مراحل بعد البته بدون مذاکرات باید فقط رأی گرفته شود و بنابراین رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نایب‌رئیس- چون پیشنهادات زیادی رسیده است و وقت هم منقضی است بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنج‌شنبه ۱۸ دی ماه دستور دنباله همین لایحه خواهد بود.
(مجلس سه ربع ساعت بعدازظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی- عماد تربتی