مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۳

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۱۶ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۳

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۲۱

جلسه: ۱۸۳

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه شانزدهم خرداد ماه ۱۳۴۴

فهرست مطالب:

۱-قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۲- بیانات قبل از دستور آقای کیهان یغمایی- بانوجهانبانی و آقایان: قولادوند- پاینده

۳- تصویب صورتجلسه.

۴- بقیه مذاکره در شور اول گزارش کمیسیون آب و برق راجع به حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی

۵- شور اول گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به موافقتنامه حمل و نقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی

۶-شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به اتومبیل‌های شخصی اعضا وزارت خارجه که از ماموریت مراجعت میکنند و ارسال به مجلس سنا.

۷- مذاکره در گزارش کمیسیون دارائی راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرح‌های عمرانی کشور.

۸- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ با قید یک فوریت.

۹- طرح و تصویب فوریت لایحه راجع به ارجاع اختلافات احتمالی وزارت جنگ با کارخانه نورد آویاسیون به داوری.

۱۰-اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی از از مجلس سنا.

۱۱- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده- ختم جلسه

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه (۱۶)خرداد ماه ۱۳۴۴

مجلس ساعت نه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.

۱ ـ قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

غائبین با اجازه ـ آقایان:

رهبر ـ مهندس صدقیانی ـ دکتر کلالی ـ دکتر کیان ـ بانو تربیت.

غائبین بی اجازه ـ آقایان:

فیصلی ـ مرتضوی ـ دکتر مصباح زاده.

غائبین مریض ـ آقایان:

احتشامی ـ بختیار بختیاریها ـ مهندس پرویز بهبودی ـ دکتر حاتم ـ دکتر سامی راد ـ دکتر عدل ـ دکتر غنی ـ تیمسار سرلشکرهمایونی ـ مصطفوی نائینی.

۲ ـ بیانات قبل از دستور آقای کیهان یغمائی ـ بانو جهانبانی و آقایان: فولادوند ـ پاینده

رئیس ـ نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم. آقای کیهان یغمائی تشریف بیاورید.

کیهان یغمائی ـ با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و همکاران محترم شکر و سپاس فراوان به درگاه خداوند متعال که شاهنشاه محبوب و عدالت کستر ما یعنی چشم و چراغ کشور ایران، پرچمدار استقلال ایران که همواره بر دلها حکومت می‌کنند و همچنین علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی نیکوکار ایران بعد از یک مسافرت نسبتا طولانی به میهن عزیز مراجعت فرمودند همه آقایان شاهد و ناظر بودید که ملت ایران با چه شور و شعفی از موکب مبارک اعلیحضرتین استقبال کرد و چشمهای منتظر ۲۲ میلیون ملت ایران روشن شد (صحیح است) به کوری چشم دشمنان ایران و آنها که هنوز نتوانسته‌اند محبوبیت اعلیحضرتین را بین ملت شاهدوست ایران درک نمایند هر روز که به جلو می‌رویم علاقه و دلبستگی ملت ایران نسبت به شاهنشاه بیشتر شده و قدر نعمت را وقتی از نعمت دور می‌شود بهتر حس می‌کند به موجب تلگرافات و نامه هائی که در چند روز به اینجانب رسده وظبفه دارم از پشت تریبون این مکان مقدس یعنی از خانه ملت بار دیگر مراتب حق شناسی و فداکاری و جانبازی مردم شریف خراسان را به پیشگاه ذات اقدس شهریاری معروض بدارم و اعلام نمایم که مردم خراسان مخصوصا اهالی غیور و خدمتگزار شهرستان مشهد مقدس در جوار مرقد مطهر حضرت ثامن الائمه علیه السلام همواره سعادت و سلامت و طول عمر و دوام سلطنت شاهنشاه محبوب و همچنین علیا حضرت شهبانوی بزرگوار و ارجمند و والا حضرت ولایتعهد را از پیشگاه قادر متعال مسئلت دارند و در راه وظیفه ملی خود که حراست و عظمت تاج و تخت سلطنت شاهنشاهی ایران که بهترین سمبل استقلال و بزرگداشت کشور ایران است مثل گذشته به شهادت تاریخ آماده جانبازی و فداکاری و از خود گذشتگی هستند امید است احساسات پاک مردم خراسان به پیشگاه شاهنشاه عظیم الشأن مقبول افتد. مسافرت اخیر شاهنشاه محبوب ما بطوریکه در جراید داخلی و خارجی منتشر شده برای ملت ایران و کشور ایران همیشه حاوی خیر و برکت و موجب سر بلندی و افتخار و عظمت کشور باستانی ما بوده و هست در اینجا لازم می دانم اشاره کنم به مطلبی که بحث روز است جواب عده‌ای از آقایان نمایندگان پارلمان ایران به قطعنامه تو خالی و دور از حقیقت چند نفر از نمایندگان مجلس عوام انگلستان که بطور یقین قطعنامه مذکور بر خلاف نزاکت و روش سیاسی عمیق دولت و ملت پادشاهی کشور پادشاهی انگلستان صادر گردید در بین ملت ایران و دنیا حسن اثر فوق العاده داشت و به موقع است که اعلام کنم نمایندگان پارلمان که از طرف ملت خدمت می‌کنند همیشه هشیار و بیدار بوده وظیفه مقدس ملی راکه به عهده دارند به موقع با کمال نزاکت سیاسی انجام می‌دهند و چون مطالب بی ارزش قید شده در قطعنامه ارتباطی به دولت و ملت انگلستان نداشته به نظر اینجانب جواب نمایندگان ایران تا همان حدود صحیح و کافی بوده است و امیدواریم این جریانات غیر معقول و عاری از حقیقت تکرار نشود با کمال صراحت که تصور می‌کنم عقیده تمام همکاران عزیز این باشد اعلام می‌کنم امنیت اجتماعی، امنیت قضائی محاکم، طرز دادرسی ما از هر جهت مورد اطمینان و اعتماد و اگر از اغلب کشورهای جهان بهتر نباشد بدتر نیست (صحیح است) و کشور ایران بر پایه اعلامیه حقوق بشر و اساس منشور ملل متحد و در محیطی امن و آرام و قانونی و قابل اعتماد با رعایت قوانین مصوبه مجلسین در سرنوشت خود مختار است و با تدبیر خاصه شاهنشاه محبوب بطوریکه دنیا متوجه شده است عدالت اجتماعی ما روز بروز رو به گسترش می‌رود و بطوریکه می‌بینیم سرمشق قسمتی از کشورهای جهان قرار گرفته است (صحیح است) آنچه نباید ناگفته بماند این است که وضع دنیا در قرن حاضر به صورتی در آمده است که کشورها و ملتها بدون قیم سرنوشت خودشان را تعیین می‌کند بطوریکه همکاران محترم اطلاع دارند افتخاری که اخیرا در مسابقه ورزشی منچستر نصیب ورزشکاران محبوب و عزیز ما شد مایه کمال مسرت و خوشحالی است در واقع این افتخار مربوط به تمام ملت ایران و کشور ایران است و بار دیگر به دنیا ثابت شد که ایران و ایرانی در تمام مراحل اجتماعی تاریخ کهن دارد و در دنیا پیش قدم و سرمشق بوده است (صحیح است) به درگاه پروردگار توانا سپاسگزاریم که اگر سابقه ذهنی بسیار تلخ از بعضی از ایرانیهای تحصیل کرده منچستر

داریم که بطور قطع اغفال شده بودند در مقابل جوانان پاکدل و میهن پرست و دارای صفای باطن که همیشه شعار آنها خدا ـ شاه ـ میهن است با هنر نمائی خود در مسابقه ورزشی آنچنان گوی سبقت را ربودند (صحیح است) که نظرها و افکار عمومی جهان به این موفقیت جلب شد و موجب افتخار گردید و وجود این سربازان وطن بسار نازنین اسباب افتخار است چون چون در این رشته اطلاعات کاملی ندارم حق سخن با همکار محترم جناب آقای حبیبی است که بموقع خود در این مکان مقدس با ذکر جزئیات از جوانان برومند و آبرومند ما تجلیل فرمایند دعای ملت ایران پشتیبان سلامتی و موفقیت آنهاست (صحیح است) عمل دولت و اعلامیه صادره بموقع راجع به تثبیت وضع دانشجویان ایرانی که تا این تاریخ در خارج از کشور مشغول تحصیل هستند شایان توجه و در خور تحسین است تمام خانواده‌های علاقه مند را از نگرانی خارج کرد امید وارم دولت جناب آقای هویدا همانطور که در این مورد اقدام و با یک نظر واقع بینانه بموقع عمل کرد به پیروی از نیات عالیه شاهنشاه و ارشاد کمیسیون خاص مجلس شورای ملی در سایر موارد مربوط به دانشجویان با تنظیم برنامه‌های اصولی و صحیح تدابیر لازمه را اتخاذ فرمایند بمصداق

‹‹ شکر نعمت نعمتت افزون کند ››

در اوایل سال جاری که شهرستان مشهد و مردم مشهد افتخار زیارت اعلیحضرت همایون شاهنشاه را داشتند و بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه طبق معمول سنواتی به آستان قدس رضوی مشرف می‌شوند و علاقه و احترام خاصی به دربار ولایتمدار حضرت ثامن الحجج علیه السلام دارند. در فرودگاه جلوی صف سناتورها و نمایندگان خراسان ضمن ابراز عنایت و تفقد فرمودند که ارتباطات و جاده‌های اصلی و فرعی خراسان فقیر است و دولت وظیفه دارد توجه و اقدام فوری بکند بر شما است که این وظیفه را نسبت به سهم خودتان در مجلسین ادامه بدهید عنایات شاهنشاه مورد حق شناسی مردم خراسان قرار گرفت و در اجرای امر ملوکانه دولت دست بکار شد جناب آقای مهندس شالچیان وزیرراه لایق وکاردان و پرکار (موسوی ماکوئی ـ وزیر لایقی هستند) مثل همیشه با لیاقت و کاردانی شخصا چند روزی در مشهد توقف کردند و به امر ملوکانه بعکس چندین ده ساله گذشته به جاده‌های خراسان توجه فوری شد باز بنده مأموریت دارم از طرف مردم خراسان از ایشان حق شناسی کنم (احسنت). (یک نفر از نمایندگان ـ همه جا همینطور بوده است همه از ایشان متشکرند) کارهائیکه از روز ۲۱ یا ۲۲ فروردین بیمه در ظرف همین یک ماه و خرده‌ای که در خراسان انجام شده و یا در برنامه قرار گرفته و یا در مرحله اقدام است بحسب وظیفه‌ای که به من واگذار شده است در اینجا به عرضتان می رسانم:

۱ـ راه قوچان ـ مشهد از دوطرف شروع شده جاده تمامش آسفالته ساخته می‌شود.

۲ـ برای آسفالت راه قوچان ـ بجنورد نقشه برداری شروع شده اعتبار آن تأمین گردیده عملی خواهد شد.

۳ـ گردنه‌های راه تربت حیدریه که معروف به قتلگاه است از بین رفته و راه بهتری از طریق فریمان احداث و رفع ناراحتی‌های قبلی می‌شود

۴ـ راه آسفالته نیشابور ـ مشهد که قسمتی باقیمانده در دست اقدام است و تمام خواهد شد.

۵ـ خیابانهای فردوس و طبس از بودجه وزارت راه آسفالت می‌شود.

۶ـ فرودگاه بیر جند آسفالت می‌شود.

۷ـ ساختمان راه کلات ـ مشهد که چندین صد سال است آرزوی مردم خراسان می‌باشد در دست اقدام قرار گرفته مشغول نقشه برداری هستند و بودجه آن تأمین گردیده امید است این راه زودتر عملی و منطقه با استعداد کلات از صورت نا مطلوب قبلی خارج گردد و بطوریکه آقایان اطلاع دارند یکی از پادشاهان نامی ایران نادر شاه افشار قصر دیدنی که از آثار باستانی بسیار ارزنده است در کلات داشته علاقه مندان لاعلاج برای دیدن این قصر با قاطر مسافرت می‌کنند که بهیچ وجه با زمان حال و وضع فعلی مملکت مطابقت ندارد احداث این راه در امور اقتصادی و اجتماعی مردم خراسان مخصوصا مرز نشین‌های کلات اثر فوق العاده خواهد داشت.

۸ ـ ساختمان راه سرخ شروع شد پانزده پل ساختمان آن تمام شده امید است این راه هم زودتر بپایان برسد و مورد استفاده مردم قرار گیرد. منطقه سرخس هم از نظر ایجاد تحول فوق العاده در تولید خراسان بسیار مؤثر است.

۹ـ راه آسفالته بجنورد ـ شاه پسند در برنامه سال

آینده قرار گرفته و با این ترتیب راه آسفالته مشهد، تهران از طریق شمالی سر تا سری خواهد شد.

۱۰ـ اتصال راه دو استان کرمان ـ خراسان از طریق راور به دی هوک اعتبار آن پادار شد و انشاءالله ساختنان آن هم بزودی شروع خواهد شد.

البته آقایان مستحضر باشند دهها سال است به جاده‌های خراسان بهیچ وجه توجهی نشده و با اینکه استان زر خیز و وسیعی است متأسفانه از اغلب استانهای کشور عقب مانده بود اینک که در اجرای اوامر ملوکانه جناب آقای مهندس شالچیان وزیر راه با سرعت علاقه مندی دست بکار ساختمان راههای خراسان شده‌اند بنده وظیفه دارم از طرف مرده خراسان از عنایات ملوکانه سپاسگذاری نموده از توجه دولت و خدمات ارزنده و فوری و قاطع جناب آقای مهندس شالچیان وزیر راه تشکر و قدر دانی نمایم امیدوارم برنامه‌های دست عمل یکی بعد از دیگری خاتمه یابد و موجب حق شناسی بیشتر مردم خراسان گردد (موسوی ماکوئی ـ آقای مهندس شالچیان از جمله وزرائی هستند که همه از ایشان متشکرند). چند روز قبل خدمت جناب آقای دکتر اقبال رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت نفت بودم و چون از مسافرت خارج مراجعت فرموده بودند حسب الوظیفه از ایشان دیدن کردم ضمن ملاقات برحسب تقاضای اولیاءمحترم دانشگاه مشهد از ایشان درخواست کردم حال که با کمال تأسف دولت امکانات نداشت از بودجه عمومی سال ۱۳۴۴ کمکی به رفع احتیاجات دانشگاه مشهد بنماید در حدود امکان توجهی در این قسمت از بودجه‌های مخصوص شرکت ملی نفت بفرمایند جناب آقای دکتر اقبال مثل همیشه با روی گشاده چون احتیاج مبرم دانشگاه مشهد را تشخیص دادند بلا فاصله مبلغ ده میلیون ریال برای ایجاد کافه تریا مخصوص دانشجویان و سایر احتیاجات دانشگاه مشهد به اختیار رئیس دانشگاه مشهد گذاشتند که بنده وظیفه خود می دانم از طرف خود و مردم خراسان و دانشجویان و اساتید و اولیاء دانشگاه خراسان از ایشان تشکر نمایم (صائب – این محبت را در مورد دانشگاه اصفهان هم فرمودند) آقایان بخوبی اطلاع دارند زحمات و خدمات جناب آقای دکتر اقبال در مسافرت ۴۵ روزه خود به کشورهای آمریکا و اروپا با ارشاد و هدایت ذات اقدس شهریاری به سهم خود قابل تحسین و تقدیر است (صحیح است) انتظار این است که نتیجه این مسافرت و کوششها با مصالح و منافع عمومی ملت و کشور ایران توأم باشد و صنعت عظیم نفت ایران که حقا صورت مطلوب و پسندیده بخود گرفته در طریق خدمت به مملکت و مردم ایران روز به روز پیشرفت نموده و به جلو برود (احسنت).

از دوست خود جناب آقای میر فندرسکی معاونت وزارت امور خارجه که در جلسه تشریف دارند خواهشمندم به اطلاع دولت برسانند مدتها است دولت مکلف شده قانون تقسیمات کشوری را بمجلس تقدیم نماید با کمال تأسف دو سال از عمر مجلس گذشت و توجهی در این مورد نشده برای آخرین بار تذکر می‌دهم که دولت در این مورد توجه فورا مبذول و لایحه مذکور را به مجلس تقدیم نمایند.

نظر دولت را به تبصره‌های سال ۱۳۴۴ کشور جلب می‌نمایم مقرر است تا اوایل تیر ماه آئین نامه مخصوص کسانی را که از چند محل از صندوق دولت حقوق می‌گیرند به مجلس تقدیم و به این موضوع که صورت نا پسندی پیدا کرده سر و صورت بدهند با انتخاب وزیر جدید دارائی انتظار عمومی بر این است در سیاست قند وشکر دولت تجدید نظر شود و راه حل مناسبی که متضمن تمام جهات از نظر سرمایه گذاری در کارخانجات دولتی ـ ملی ـ تجار، مخصوصا مصرف کننده باشد تدوین و به مجلس اعلام دارند در حال حاضر سیاست قند و شکر پسندیده نیست این توضیح موجب سؤال نمایندگان مجلس شورای ملی و سنا از دولت هم شده و تقریبا بحث روز شده با کمال تأسف موضوعی که در این بحث مطرح نیست مصرف کننده قند وشکر است (صحیح است) مرتبا از جهات دیگر قضیه صحبت می‌شود بنده به دولت هشدار می‌دهم می گویند تحت عنوان مبادلات مرزی روزی هزار تن شکر بدون اجازه از کویت به کشور وارد می‌شود تجار عربی میدان استفاده خوبی پیدا کرده اندشکر درشیخ نشین کویت کیلوئی ۵۰/ ۶ ریال و ۷ریال است در بنادر و شهرهای ما کیلوئی ۵۰/ ۱۰ ریال فروش می‌شود (مرتضوی – اصولا مبادلات مرزی تحت عنوان کمک به مرزنشینان یک بلائی شده است برای اقتصاد مملکت) و تمام درآمد آن به جیب چند نفر تاجر عربی سرازیر می‌شود به این وضع نامطلوب هم باید رسیدگی و تصمیم مقتضی و فوری اتخاذ شود موقعی که دنیا شکر

را کیلوئی ۵۰/ ۶ ریال می‌فروشد چرا باید به دست مصرف کننده ۲۶ ریال برسد بهر حال درخواست بنده از دولت این اطست که راه حلی اصولی و سالم و دقیق با رعایت تمام جوانب کار برای موضوع قند وشکر پیدا کنندو به این خیمه شب بازی‌ها خاتمه بدهند این مطلب فوق العاده حائز اهمیت است و جادارد دولت هر چه زودتر سیایت بهتری اتخاذ و عملی کند از جناب آقای وزیر دارائی جدید همین انتظار هست که با بررسی کامل و دقیق با توجه به صنعت عظیم قند و سرمایه گذاری که در این راه شده و همچنین ورود یا عدم ورود قند وشکر از خارج و تجدید نظر در حقوق گمرک و عوارض و سایر عناوین مختلف و خلاصه تغییر وضعیت مصرف کننده فکر اساسی بفرمائید.

در مورد پیش آمد اسف انگیز آسایشگاه مسلولین مشهد سؤالی از دولت کرده‌ام انتظار دارم زودتر جناب آقای وزیر بهداری جواب بدهند و موضوع برای اطلاع عموم روشن گردد.

از اینکه همکاران محترم حوصله فرموده و عرایضم را استماع فرمودید تشکر می‌کنم (احسنت).

رئیس ـ خانم جهانبانی بفرمائید.

بانو جهانبانی ـ با اجازه مقام ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم تشریف فرمائی ذات اقدس ملوکانه و علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی نیکوکار ایران را به وطن به عموم هم میهنان مخصوصا نمایندگان محترم مجلس شورای ملی که مأمور به ثمر رساندن انقلاب اصیل شهریار ایران هستند تبریک عرض می‌کنم (صحیح است) سالهاست که شاهنشاه در هر یک از مسافرتهای معروف و بزرگ خودشان به آسیا و به اروپا و آمریکا علاوه بر تحکیم روابط حسنه بین ایران و کشورهای دیگر در شناساندن ایران عزیز به دنیا بزرگترین قدم را برداشته‌اند و با اینگونه مسافرتهای تاریخی شاهنشاه است که اکنون بر خلاف گذشته مردم سراسر دنیا ایران را آنطور که هست می‌شناسند. شاهنشاه در نیمکره جنوبی جهان از سه پایتخت مهم هفت شهر مهم۵۰ مرکز صنعتی و اقتصادی و نظامی و بهداشتی وفرهنگی وتاریخی، هوائی، دریائی و غیره بازدید فرمودند در برزیل، آرژانتین، کانادا چندین مصاحبه مهم مطبوعاتی فرمودند ۱۸ نطق رسمی به زبانهای خارجی فرمودند که مورد استقبال فوق العاده مراجع بین المللی واقع و در مطبوعات دنیا اثر بسیار نیکوئی داشت و به همین دلایل بود که از تاریخ و فرهنگ ایران در مقالات خارجی با تکریم فراوان و به طور مقدس یاد شد و مقرر گردید در دانشکده‌های خارجی کرسیهائی برای آشنایی فرهنگ و هنر ایران تشکیل شود موضوع پیشرفت کشور ایران و اقدامات شاهنشاه و انقلابی که به ابتکار رهبر عالیقدر ما در ایران به وقوع پیوسته و لیاقت ملت کهنسال و نجیب و مصمم ایران موضوع روز و مورد تقدیر همه مردم کشورهای دنیاست. تشکیل سپاه بهداشت، سپاه ترویج و مبارزه با بیسوادی و آزادی سیاسی بانوان را از شاهکارهای اساسی و اقدامات بسیار مفید و سودمند جهانی شاهنشاه ما می دانند (صحیح است) بفرموده یکی از بزرگان جهان حالا ما بیائیم بررسی کنیم و به بینیم در مقابل اقدامات بزرگ رهبر عالیقدر خود ما برای کشورمان چه کرده‌ایم و در راه شناساندن این کشور کهنسال فرهنگ ما یا به اصطلاح امروزی‌ها آموزش و پرورش ما از سالها پیش چه عملی کرده است و چه روشی اتخاذ نموده است. چند روز پیش از طرف انجمن دبیران تاریخ و جغرافی و علوم اجتماعی دعوتی از اینجانب به عمل آمد که چند نفر از فرهنگیان عزیز نمایندگان مجلس شورای ملی نیز تشریف داشتند دبیران علوم اجتماعی مطلبی را که مربوط به بیست سال گذشته است برای ما بیان داشتند که برای هر فرد وطن پرستی موجب کمال تأسف و نگرانی می‌شود همچنانکه ما متأسف و نگران شدیم بد نیست شما نمایندگان محترم مجلس شورای ملی از مطلب مستحضر شده و در این تأسف و نگرانی با ما هم عقیده شوید. دبیران علوم اظهار می‌داشتند که از سالها قبل در دوره ابتدائی برای تاریخ و جغرافی نمره‌ای جدی منظور نشده است یعنی سالهاست تیشه برداشتند و به ریشه ملت ما می‌زنند و می‌گویند در دوران ابتدائی آنجا که وطن پرستی پی ریزی و پایه گذاری می‌شود شاگرد هر نمره‌ای از تاریخ و جغرافی بگیرد و قبول خواهد شد (صحیح است) ولی برای سایر دروس اهمیت قائلند. ما نمی دانیم این کار سرچشمه گرفته است ولی می دانیم که چندین سال است در کلاسهای متوسطه مثلا در کلاس ۴ طبیعی برای سه درس تاریخ، جغرافی، علوم اجتماعی فقط ۲ ساعت درس گذارده‌اند و فقط شاگرد از این سه درس

با یک نمره ۷ قبول می‌شود یعنی اگر مطلقا تاریخ نداند جغرافی هم نخواند فقط علوم اجتماعی را کمی مطالعه نماید قبول خواهد شد یعنی فرزندان ایران لازم نیست بدانند تاریخ چندین هزار ساله پادشاهی ایران چه بوده، لازم نیست بدانند حدود و ثغور کشور عزیز ما کجاست و در دنیا از نظر جغرافیائی چه می‌گذرد و از جنبه تاریخی و جغرافیائی ما چه روابطی با سایر ملل داریم. پس این فرهنگ ما بوده است که از سالها قبل چنین نقشه‌های بی اساس برای تدریس اساسی ما تدوین می نوده است و مدت قریب بیست سال به همین طریق عمل شده است. اکنون دبیران علوم ضمن نوشته بسیار حساسی که قرائت می‌کنم تقاضا دارند از وزارت آموزش و پرورش که به پیشنهاد آنها که فقط مبتنی بر وطن پرستی و شاه دوستی است برای سال تحصیلی آتی ترتیب اثر فوری بدهند و هم اکنون که آئین نامه جدید دبیرستانها در دست اقدام است پیشنهاد آنها هم عملی شود. دبیران علوم اجتماعی می‌گویند سالهاست ما این مشکل را با وزرای فرهنگ وقت در میان گذارده‌ایم آنها هم پیوسته قول مساعد داده‌اند ولی هرگز بدان عمل نشده است. اینستکه از پشت این تریبون مقدس که کعبه آمال ملت است از وزیر محترم آموزش و پرورش و همکاران علاقمندشان می‌خواهم که به این مطالب مهم و اساسی توجه فرمایند و در دروس تاریخ و جغرافی انقلاب مقدسی در آموزش و پرورش بوجود آید و قسمتی از نامه و پیشنهادات دبیران علوم اجتماعی قرائت می‌شود.

بررسی و تاریخ حوادث سالهای اخیر مخصوصا حادثه تأسف انگیز کاخ مرمر که موجب رنج و ملال هر ایرانی واقعی گشته نشان می‌دهد که در کشور ما به بسیاری از مسائل ملی و اجتماعی که جنبه تعلیماتی دارد توجه جدی مبذول نشده و در این زمینه عدم علاقه و آشنائی به جغرافی و تاریخ مملکت و تعالیم میهن پرستی و ایجاد روح استقلال طلبی به شدت رو به ضعف و سستی نهاده است. بی توجهی نسبت به اجرای برنامه هائیکه در کشور ما محرک واقعی احساسات وطن دوستی و احترام به معتقدات ملی را تشکیل می‌دهد سالهای گذشته مخصوصا بعد از خاتمه جنگ دوم جهانی بوسیله دایه‌های مهربانتر ازما در به عنوان اینکه کشور بیشتر به مهندس و پزشک و متخصص فنی نیازمند است از بسط و توسعه آموزش تاریخ پر افتخار کشور ما و شناسائی گنجینه‌های نهفته سرزمینهای آباء و اجدادی سر باز زده و با این روش روابط معنوی و ملی نسل جوان را با گذشته قطع کرده‌اند و حاصل آن اعمال خیانت باری است که اخیرا بوسیله منحرف و همکاران وابسته به آنان ظهور می‌نماید.

به عقیده ما بازگرداندن ارزش و اعتبار علوم اجتماعی در مدارس ابتدائی و متوسطه در وضع حاضر یک درمان اصلی و منطقی است. جوانانیکه در دوره تحصیل درس میهن پرستی نیاموزند و کشور خود را نشناسند و به مسائل اجتماعی جامعه وارد نباشند چگونه می‌توانند منشاء خدمتی بوطن خود باشند با توجه به اینکه کشور ما با داشتن ۲۵۰۰ سال تاریخ مدون همیشه دارای رژیم شاهنشاهی بوده است. متأسفانه باید گفت در حال حاضر محدود ساختن ساعات تدریس تاریخ و جغرافیا و بی اعتبار بودن نمرات آنان در مدارس ابتدائی و متوسطه به صورت بی ارزش ترین درسهای وزارت آموزش و پرورش در آمده است در این صورت باید پرسید کدامیک از دروس می‌تواند ترقی و رشد فکری و ملی و تنویر افکار جوانان وطن ما را تأمین و تضمین نماید. با توجه به این مسائل مهم مملکتی دبیران علوم اجتماعی پایتخت پیشنهاد می‌نمایند که مسئولین وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی فرهنگ برای جلو گیری از انحطاط فکری جوانان مملکت در باز گرداندن ارزش و اعتبار این درس میهنی عملا با تصویب این پیشنهاد در احیای نام و شأن قوم ایرانی و آنچه به تاریخ پر افتخار و تابناک ما تعلق دارد وطن پرستی و شاه دوستی خود را یکبار دیگر به ثبوت برساند.

پیشنهادات

۱ ـ دروس تاریخ و جغرافیا و تعلیمات اجتماعی در کلاسهای دبستانی جزء دروس اصلی محسوب ونمرات این سه درس در امتحانات کلاسهای ۵و۶ ابتدائی هم سطح دروس فارسی وریاضی گردد.

۲ ـ نمره درس تاریخ و جغرافی و تعلیمات اجتماعی در کلاسهای دوره اول متوسطه از ۷ به ۱۰ افزایش یابد و هم سطح دروس فارسی و ریاضی گردد.

۳ ـ نمرات دروس تاریخ و جغرافی و تعلیمات اجتماعی در دوره دوم دبیرستانها رشته‌های طبیعی و ریاضی از هم تفکیک و هر کدام یک درس مستقل و در سه ساعت تدریس

شود و نمره آنها هم سطح دروس فارسی قرار گیرد.

۴ ـ در کلاسهای ۶ متوسطه ریاضی طبیعی و فنی و دختران و دانشسراهای مقدماتی و کلاسهای تربیت معلم ودر تمام هنرستانهای صنعتی و کشاورزی یک ساعت در هفته برای تدریس تاریخ تحولات اجتماعی ایران و یک ساعت در هفته برای تدریس جغرافیای اقتصادی ایران اختصاص داده شود و نمرات امتحانی آنها هم سطح دروس فارسی قرار گیرد.

رئیس ـ آقای فولادوند بفرمائید.

فولادوند ـ بنام خداوند. بنده قصد داشتم در جلسه گذشته مکنونات قلبی خودم و نمایندگان ملت عزیز ایران را مبنی بر شادی و مسرت از مراجعت ذات عزیز اعلیحضرت همایون شاهنشاه بکشور خودشان به سمع مجلس شورای ملی رسانده و بار دیگر با شادی قلب تبریک ورود و خیر مقدم بحضور مبارک معظم له عرض کرده باشیم در جلسه گذشته فرصتی برای بنده ایجاد نشد ولی چون وظیفه‌ای است قلبی و ملی با اجازه از مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم بنده امروز به این امر لازم مبادرت می‌ورزم این را هم می دانند بارها گفته‌ایم و بارهای دیگر خواهیم گفت شاه ما جانی است که در کالبد ایران است (صحیح است) و از نیروی شاهنشاه نیرو می‌گیریم و از ایمان شاهنشاه ایمان می‌گیریم و از قدرت شاهنشاه قدرت می‌گیریم و از هدف شاهنشاه هدف می‌گیریم و بار دیگر با قلبی پر از حقشناسی و نعمت شناسی بحضور شاهنشاه بزرگ و عزیز خودمان عرض می‌کنیم که ما قدر زحمات، زحمات اکثرا طاقت فرسائی که فقط یک بشر می‌تواند به نیروی الهی و الهام الهی متحمل بار آنها بشود ما می‌فهمیم که کشور ما در هر مسافرتی که اعلیحضرت به خارج می‌فرمایند چه اندازه به قدر و قیمت و عظمت ایران می‌افزایند (صحیح است) چه اندازه روز به روز قدر بیشتر ایران را آنچنان که شایسته یک کشور باستانی و یک کشور خدمتگزاراز نوع بشری است بجهانیان میشناسانند و الحمدالله مبینیم با تشکر از کشورهای مهمان نواز دعوت کننده برزیل، آرژانتین، کانادا و فرانسه چگونه قدر شاهنشاه ما را بجا میاوردند و لازمه عزت و احترام را بشخص معظم له می‌گذارند و چگونه پایه ارتباط آینده را با ایران عزیز ما مستحکم می‌دارند بنده با اجازه نمایندگان محترم مراتب تشکر و قدر دانی خودمان را از این کشورها از پشت این تریبون با قلبی واقعا آکنده از محبت بسمع این کشورهای عزیز و دولتهای آنها می رسانم (احسنت) شاه پرستی ما ایرانیان شک ندارد و سه هزار سال است چنین بوده و بعد از این هم چنین خواهد بود این شعر فردوسی که هزار سال قبل گفته که:

چو ایرا نباشد تن من مباد

صادق بوده و صادق است و ادامه زمان صادق خواهد بود و عرض می‌کنم که برای فرد فرد ایرانی راه شاه، شاهراه خواهد بود این مختصری بود از مکنونات قلبی یک سرباز منظوری که امروز ارادت داشتم از تصدیع این بود که بسمع نمایندگان مجلس شورای ملی و مردم خارج از مجلس برسانم که اخیرا همینطور که همه اطلاع دارند کمیسیونی برای بررسی وضع جوانان وضع تحصیلی و بررسی مسائل آموزش و پرورش جوانا در مجلس شورای ملی تشکیل شده است این کمیسیون در مجلس سنا هم تشکیل شده و بنده افتخار نیابت ریاست کمیسیون را دارم این کمیته بسیار مفتخر است در تحت ریاست مستقیم معظم ریاست مجلس شورای ملی انجام وظیفه می‌کند و اینجا بنده قصد داشتم که از طبقه ارباب نظر و صاحب نظران در داخل و خارج کشور استمداد و استفاده بکنم و همچنین از افکار ارزنده نمایندگان محترم مجلس شورای ملی تمنا بکنم هر کدام از نمایندگان محترم که نظری داشته باشند و بخواهند ارشادی بفرمایند بجلسات کمیسیون خوش آمدند و با کمال اخترام و ارادت از نظریات صائب آنها استفاده خواهیم کرد چون این کمیسیون که شاید قدری هم تشکیل آن دیر شده بعقیده ارادتمند یک ارزش عمیق اجتماعی دارد و خواهد داشت و می‌بایستی با لطف و کمک همه نمایندگان محترم و همه ایرانیان چه در داخل و چه در خارج کشور بتواند به وظائف خود بنحو احسن ادامه بدهد و نتایج لازم را برای همان کاری که برای آن تشکیل شده یعنی بررسی وضع تحصیلی جوانان مملکت بگیرد گزارشا عرض می‌کنم البته بعد از تبریک ورود به دوست عزیزم جناب آقای دکتر کلالی که انشاءالله به ایشان خوش گذشته باشد و ارمغانهای خوبی برای وطن آورده باشند گزارشا عرض می‌کنم که این کمیسیون که با حضور نمایندگان فرهنگی کشور و نمایندگان دانشگاهی تشکیل می‌شود تقدم بر مطالعه

وضع تحصیلی جوانان ایرانی در خارج از کشور دارد و در این فصل هم ما بتجربه مجبور شده‌ایم که یک امعان نظر و دقت بیشتری در معایب شاید نمی دانم یا اشتباهات مدیریت بکنیم و فعلا بهر صورت در علل گمراهی تعداد انگشت شماری از محصلین مشغول غور و بررسی هستیم البته گزارش بنده اینجا نمی‌تواند زیاد طولانی باشد منظور بنده این بود که بعرض نمایندگان محترم برسانم ولی در این نکته از عرایضم بنده به خاطرم رسید که اولا استدعای جلب توجه نمایندگان محترم را بکنم برای اینکه این مطلب به عقیده بنده یک مطلب حیاتی است ودیگر عرض بکنم که بنده نفهمیدم دخالت یک عده معدودی ظاهرا چهل و نه نفر از نمایندگان کارگر جناح چپ مجلس انگلستان در یک امری که صرفا برای ما جنبه ملی وطنی دارد چه بوده البته اینجا بایستی عرض بکنم که ما خودمان دقت داریم که مطالب را با هم قاطی نکنیم و بدانیم که موضوعات چه هست و از کجا ممکن است سرچشمه بگیرد ولی بنده وظیفه ملی خودم دانستم که در این مسئله شایدهم از این وضع نابسامان تحصیلی پاره‌ای جوانان ایرانی سرچشمه گرفته است صحبت بکنم و مطالبی را به سمع ملت ایران برسانم البته بنده خوشحالم که ما در این وظیفه و در این جنبه ملت ایران و نمایندگان ملت ایران تنها نیستیم با کمال خوشوقتی بنده دیدم که در خود انگلستان افکار عمومی و روزنامه‌های انگلستان مطالبی در تقبیح این عمل ۴۹ نفر نمایندگان کارگر انگلیسی بچاپ رسانده‌اند نشریه‌ای که انصافا نشریه محترمی هم هست بنام دیلی تلگراف در انگلستان که یک شماره از آن بدست بنده رسیده شماره چهار شنبه پنجم خردادماه جاری است یک مطالبی نوشته بود که بنده خیلی مناسب دیدم که ترجمه آنرا اینجا بعرض نمایندگان مجلس شورای ملی ایران برسانم و مقاله چهار شنبه پنجم خردا دیلی تلگراف چنین می‌نویسد تمنا می‌کنم نمایندگان محترم توجه بفرمایند که خیلی قابل توجه است ‹‹ اگر نمایندگان ایران نمی‌فهمند چرا این ۴۹ نفر نمایندگان کارگر جناح چپ انگلیسی ترتیب اثر به یک رشته شایعات دروغ می‌دهند بگذارید ما یعنی روزنامه دیلی تلگراف این موضوع را بخاطر مطالح ایرانیان توضیح بدهیم ›› سپس می‌نویسید ‹‹ در نظر این پنجاه نفر نماینده انگلیسی ایران مرتکب یک خیانت مدهش گردیده است بدلیل اینکه ایران دارای یک دولت چپ مسلک بی طرف نیست (ترجمه البته تحت اللفظی است) ایران نه تنها متحده دولت آمریکا است ولی چیزی که شاید از نظر نمایندگان بدتر باشد متحد خود بریتانیای کبیر هم هست جنبه گوشه‌ای که خود افکار عمومی انگلستان بعمل اینها زده است خود نمایندگان محترم توجه دارند و بعد ادامه می‌دهد که یک چنین دولت البته بطرز طنز است یک چنین دولت جنایتکار است ممکن است در مرحله عمل زندانیان سیاسی خود را شکنجه بدهد یا ندهد ولی در دنیای خیالی نمایندگان کارگر جناح چپ انگلیسی لازم است که تصور شود که چنین کاری کرده است این جمله خیلی قابل توجه است، والا اگر دولت ایران بتواند ولو بمقدار قلیلی به تنزل اعتبار سیاست باز هم منظور نظر ۴۹ نفری است که اگر دولت ایران بتواند ولو به مقدار قلیلی به سیاست خارجی دولت انگلیس کمک کند بچه درد این نمایندگان می‌خورد›› اینجا باید عرض کنم که تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل اولا خیلی متشکریم که افکار عمومی انگلستان خود به خود متوجه عمل کریه این نمایندگان شده است و آنها هم خودشان متوجه هستند که خدای نخواسته ممکن است که عمل این آقایان یک خدشه‌ای به روابط دوستانه دیرینه این دو ملت بزند ولی بنده اینجا می‌خواهم عرض بکنم که از لحاظ ما تا خلاف آن ثابت نشود که مطمئنم نخواهد شد هیچ شکی نیست که افکار این آقایان یک افکار شخصی بوده است و افکار عمومی ملت و دولت انگلستان و سیاست خارجی انگلستان نمی‌تواند باشد و به همین دلیل هم هست که می‌بینیم در روزنامه‌های انگلستان و خود انگلستان نسبت به این عمل کریه آقایان عکس العمل نشان داده اندولی خوب بنده اینجا فکر می‌کنم که ذیحق هستم از نقطه نظر یک کشوری که سالهای سال است با دولت بریتانیا روابط دوستانه و همکاری و حتی هم عهدی و هم پیمانی داشته‌ایم و حالا هم داریم بنده می‌خواهم تعجب بکنم و گله بکنم از سیاست خارجی انگلستان که چگونه اجازه می‌دهند نسبت به کشور ما و نسبت به یک موضوعی که بستگی به قلوب فردفرد ۲۳ میلیون ایرانی دارد یک چنین دخالتهای بی مزه ناروائی بکنند (روحانی ـ خودشان اینها را لابد قابل ندانسته‌اند) بهر صورت

این گله باقی است و باید هم بدانند که انصافا و ما هم توقع داریم که این کار را بکنند چنانکه متقابلا هر دولتی هم از ما چنین توقعی را می‌تواند داشته باشد عوالم دوستی یک احکامی دارد عوالم همعهدی هم یک احکامی دارد و عوالم هم پیمانی یک احکامی دارد و ما خیلی دوستانه انتظار داشتیم و باز هم انتظار داریم که اجازه انتشار یک چنین اعمالی و نشر یک چنین اکاذیبی را ندهند ولی به هر صورت این را ما می دانیم که انگلستان یک کشوری است آزاد و نمایندگانش هم مثل اینجا آزاد هستند و ممکن است یک عده‌ای که تعداد آنها به ۱/۲۰ تعداد قوای مقننه انگلستان هم نمی‌رسد یک چنین کار ناشایست و بیمزه و خنکی ازشان سر بزند ولی در این جنبه بنده دیدم که کار این آقایان بیشتر شبیه به شوخی است و بنده هم گاهی یک شعر شوخی سر اسبی و به اصطلاح دم دستی می‌گویم و به خاطرم این شعر آمده که بی مناسبت ندیدم برای به اصطلاح یک خورده تفریح خاطر و انبساط خاطر نمایندگان محترم بخوانم که آقایان ما را تهدید کرده بودند به کمیته داری و کمیته سازی، آن اینست که:

گر تو کمیته سازی ما هم کمیته بازیم

با نغمه‌های سازت ما طبل می‌نوازیم

عرض شود اگر قرار باشد کمیته درست بشود یک چیز مضحکی است که خود افکار عمومی کشور انگلستان بنده مطمئنم هم اکنون تقبیح کرده است شوخی بیمزه آقایان را ما هم می‌توانیم کمیته درست بکنیم خیلی آسان است ما هم در کمیته سازی چندین صدسال است که دست توانا و ید طولانی داریم و به بینیم این ۴۹ نفر اصلا چکار می‌کنند روزها چکار می‌کنند، شبها چکار می‌کنند این کارها مخارجی دارد این مخارج رااز کجا تأمین می‌کنند؟ نه تنها از نظر ما بلکه اعمال اینها از نظر خود ملت انگلستان هم پسندیده است یا خیر؟ بهر صورت شوخی به شوخی دیگر کاری نداریم ما هم می‌توانیم از این کارها بکنیم گو اینکه اهلش نیستیم به هر صورت ما برای دولت و ملت کهنسال و توانای بریتانیای کبیر احتراماتی که شایسته آنها است همیشه مراعات می‌کنیم ولی خواستم که عرض بکنم که ما هم به کمک افکار عمومی مردمان موقر و متین خوش سیاست و نگاهدارنده جوانب بین المللی بریتانیا می آئیم و ما هم برای اینها همیشه می‌توانیم درست بکنیم و هیچ مانعی ندارد و یواش یواش شاید دخالت کنیم شاید آنها هم جریاناتی داشته باشند که پنهان کرده‌اند والا اگر آقایان می‌گویند که در ایران زندانیان سیاسی شکنجه می‌شوند این چه زحمتی است که آقایان می‌خواهند کمیته درست کنند با دوستان چپ نمای خودشان بروند در اردوگاههای کار شرق و شرق کره رسیدگی بکنند و وارد بشوند و به بینند آنجا زندانیان سیاسی برایشان شکنجه هست یا نه و فکر می‌کنم در آنجا جواب مثبتی بدست خواهند آورد و آنقدر کار خواهند داشت که به یک کشور مستقل آزاد و دوست و هم پیمان دیگر وقت نخواهند کرد وارد بشوند بنده فعلا عرض دیگری ندارم و امیدوارم که بتوانیم این شوخیهای بیمزه را به همین جا ختم بکنیم با تشکر از مقام ریاست (احسنت).

رئیس ـ آقای پاینده.

پاینده ـ بنده خواستم از یک فرصت کوتاه دو سه دقیقه استفاده بکنم و به آخر جلسه نرسد که ده، پانزده لایحه در آخر جلسه محرمانه تصویب بشود! و یک نکته‌ای را به یکی از دوستان عزیز لژ مطبوعات یاد آوری کنم چون پانزده ماه است که این جریان ادامه دارد در آئین نامه هم گفته شده مخبر یعنی خبر ببر، خبر راست ببر، بنده با کمال تأسف با کمال حرمتی که به صنف شریف مطبوعات می‌گذارم و خود من هم در ردیف آنها بوده‌ام می‌خواهم بگویم اگر این ریش‌ها را سفید نکرده‌ام ولی چند دندان در این کار کشیده‌ام خطاب به مخبر روزنامه اطلاعات عرض کنم که رفیق عزیز چرا آنقدر دروغ پردازی درباره مجلس می‌کنید؟ صورت جلسه اینجا هست بنده می‌خوانم آقای وزیر آب و برق هستند ما هم هستیم در آخرین لحظه در کلیات لایحه صحبت شد و تشریف بردید درست است؟ و خیلی گله مند بودید که کار پیش نمی‌رود من این را می‌خوانم ببینید رفیق گوش بدهید لحن موهن را، منویسد در پایان جلسه، یعنی در پنج دقیقه آخر چند لایحه دولت بررسی و تصویب شد این فرمولی است که یکسال است دوام داردبنده می‌خواهم از ایشان درخواست کنم که به این دروغ پردازی خاتمه بدهند اگر این تکرار بشود بنده محترمانه طرحی تقدیم و تقاضای تصویب می‌کنم که این مخبر دروغ پرداز را دیگر در مجلس راه ندهند این تمام عرض بنده است.

۳ـ تصویب صورت جلسه

رئیس ـ راجع به صورت جلسه قبل نظری نیست؟ آقای مهندس ریاحی

مهندس ریاحی ـ چند اشتباه چاپی بود که به تندنویسی می‌دهم.

رئیس ـ اصلاح می‌شود. آقای مهندس ارفع.

مهندس ارفع ـ چند اصلاح چاپی در عرایض جلسه گذشته بنده است به تندنویسی می‌دهم.

رئیس ـ اصلاح می‌شود، نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه دفعه گذشته تصویب می‌شود.

رئیس ـ آقای معتمدی.

معتمدی ـ ۱۵فقره شکایت واصله تقدیم تقاضای رسیدگی و اعلام نتیجه را دارم.

رئیس ـ آقای کبیری.

کبیری ـ چند فقره شکایت رسیده است که به منظور رسیدگی و صدور اوامر مقتضی تقدیم مقام ریاست می‌گردد.

رئیس ـ آقای موسوی ماکوئی.

موسوی ماکوئی ـ دو فقره شکایت رسیده است تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

۴ـ بقیه مذاکره در شور اول گزارش کمیسیون آب وبرق راجع به حفظ و حراست منابع آبهای زیر زمینی

رئیس ـ وارد دستور می‌شویم دنباله لایحه حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی کشور مطرح است ماده اول قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ماده ۱ـ نظارت در کلیه امور مربوط به آبهای زیرزمینی کشور بعهده وزارت آب وبرق است وزارت نامبرده مکلف است به منظور بررسی آبهای زیرزمینی و جمع آوری آمار و مشخصات چاهها وقناتها و چشمه‌ها و انجام راهنمائیهای فنی در هر منطقه که وسائل فراهم است تدریجا اقدام لازم به عمل آورد.

رئیس ـ در ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۱ـ حفظ و حراست منابع و ذخایر آبهای زیر زمینی و نظارت در کلیه امور مربوط به آن به وزارت آب و برق محول می‌گردد. وزارت نام برده مکلف است تدریجا نیروی انسانی و وسائل کار خود را بقسمی آماده سازد تا بتواند با جمع آوری آمار و مشخصات چاهها و قنات‌ها و چشمه‌ها و رودخانه‌ها وسایر عملیات فنی وضع آبهای زیرزمینی هر منطقه‌ای را مشخص سازد تا بتواند راهنمائی‌های فنی لازم را بعمل آورد. ناصر بهبودی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

در مورد لایحه موضوع حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی پیشنهاد می‌نمایم که تبصره زیر به ماده یک اضافه شود در مواردیکه کلمه نیمه عمیق و عمیق ذکر شده حذف شود.

تبصره ـ منظور از چاه مذکور در مواد این قانون چاههای عمیق و نیمه عمیق می‌باشد. مهندس صائبی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم ماده ۱ به شرح زیر اصلاح شود

ماده ۱ـ در اجرای وظائف بند ج ماده ۱ قانون تأسیس وزارت آب وبرق وزارت نامبرده مکلف است به منظور بررسی آبهای زیرزمینی و جمع آوری آمار و مشخصات چاهها و قنات‌ها و چشمه‌ها و انجام راهنمائیهای فنی اقدامات لازم بعمل آورد. مهندس بهمن آراسته

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده اول لایحه اضافه شود.

تبصره ـ قنواتی که در نتیجه اختلافات مالک و کشاورز یا در نتیجه اختلاف مالکین نسبت به تنقیه آن اقدام نشده بوسیله وزارت آب وبرق تعمیر و ترمیم می‌شود و مخارج آن از ذینفع دریافت می‌شود. پاینده

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم ماده ۱ به شرح زیر اصلاح شود.

‹‹ نظارت و بررسی‌های علمی در کلیه امور مربوط به آبهای زیر زمینی کشور: چه از لحاظ منابع و ذخایر استفاده نشده چه نسبت به آبهائیکه بشکل قنوات و چشمه سارها و چاههای عمیق و نیمه عمیق از آنها بهره برداری می‌شود

چه از نظر مطالعات مربوط بکیفیت و کمیت بعهده وزارت آب و برق خواهد بود.

وزارت نامبرده موظف است در ظرف مدت پنج سال امار دقیق علمی از وضع آبهای زیرزمینی سراسر کشور را بمنظور راهنمائی فنی و استفاده مشروع در اختیار دولت بگذارد و در خلال این مدت حریم قانونی چاهها و قنوات را در سفره‌های گوناگون حوزه‌های کشور تعیین نماید ›› با تقدیم احترامات. دکتر یگانگی

رئیس ـ ماده ۲ خوانده می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۲ـ در حوزه هر شهرستان که پس از بررسی‌های فنی و علمی معلوم شود بر اثر زیادی مصرف سطح سفره آب زیرزمینی پائین می‌رود وزارت آب و برق مراتب را برای اطلاع عموم آگهی می‌نماید در این صورت حفر چاه یا قنات جدید برای مدتی که لازم تشخیص داده شود و در آگهی مزبور ذکر می‌شود ممنوع خواهد بود.

رئیس ـ آقای مهندس اراسته.

مهندس آراسته ـ بنده با کنترل حفر چاه برای جلوگیری از اینکه چاه بی رویه زده نشود صد در صد موافقم ولی با نحوه اجرابه ترتیبی که در ماده۲ نوشته شده است با دلایلی که عرض می‌کنم مخالفم اگر این فرض پیش بیاید که آبهای زیرزمینی دنیا که به شکل یک مخزنی است و در حال تمام شدن است بنده قبول می‌کردم که آگهی بدهید در تمام کشور زدن چاه را قدغن بکنید ولی با رقمهائی که عرض می‌کنم این توهم به هیچ وجه پیش نخواهد آمد فرض بفرمائید تمام آبهای موجوده کره ارض را علماء معادل یک ستون آبی در حدود ۲۵۰۰ متر تشخیص داده‌اند سایر نزولات آسمانی به اندازه قطره آبی است که ۲۵ میلیمتر می‌پوشاند آبهای زیرزمینی البته بطور تقریب که علماء فن زده‌اند معادل با ستون آبی است که ۲۰۰ متر ارتفاع روی سطح زمین را بپوشاند. حد اکثر یعنی معدل بارندگی نزولات آسمانی در تمام ارض معادل بر ۸۸۴ میلیمتر آب در تمام کره ارض است با این ارقام ملاحظه می فرمائید که مگر اینکه یک روزی مقدار آب زیرزمینی که معادل با دویست متر ستون آب در تمام کره ارض است تمام بشود این موضوع نیست ولی اشکال کار کجاست؟ اشکال اینجاست که همانطوریکه باران در تمام کره ارض به تساوی نمی‌آید بعضی جاها کم باران است بعضی جاها پرباران است و این ۸۸۴ میلیمتر در عربستان بصفر می‌رسد و در فومنات به به یک متر و نیم می‌رسد آبهای سطح الارض هم چنین است در یکجا کم است و در یک جا کم است ودر یک جا زیاد است. مقدار آبی که در ایران داریم چقدر است؟ ما سه هزار متر مکعب در ثانیه آب جاری داریم و ۶۰۰ متر مکعب در ثانیه آب قنات داریم اگر فرض بفرمائید در تمام ایران حال حاضر ۲۰۰۰ چاه عمیق و نیمه عمیق باشد که نیست بطور متوسط ۱۲۰ متر مکعب در ثانیه می‌شود یعنی به اندازه یک ثلث رودخانه کارون در دیماه و بهمن ماه. ولی اشکال عدم تقسیم مساوی است حالا تقسیم به چه جور پیدا می‌شود به چه جوری است از لحاظ فنی یک آبروئی است یک سطح قابل نفوذی است و یک سطح جلوگیری کننده از نفوذ که منابع زیرزمینی را می‌دهد دست ما. آیا یک چنین چیزی تابع تصمیمات شهرستان است، شهرستان اصفهان از گوهرنگ تا مرداب گاو خونی آیا از لحاظ فنی ساختمان تمام بحوزه این شهرستان یک جور است؟ ما اگر بگوئیم در حوزه شهر اصفهان زدن چاه ممنوع در کوهرنگ ممنوع در گاو خونی ممنوع در صورتی که نفوذ آب و سطح آبهای زیرزمینی تابع تشریفات نیست و یک جنبه فنی دارد. یک مثال دیگر عرض می‌کنم اگر بگوئیم حوزه عملیات شهرستان شمیرانات چاه زدن ممنوع و در امتداد تپه‌های قیطریه، شیان، لویزان قسمت شمال شمیرانات یک سفره آبی دارد که بوسیله همین تپه‌ها سد شده آب خوب می‌دهد (خواجه نوری ـ همان محدود است) عرض می‌کنم قلهک در ۵۰ متری به آب نمی‌رسد حوزه شهرستانهای شمیرانات تا کجا می‌رود جناب آقای خواجه نوری تا لار و پلور آیا صحیح است که ما یک آگهی بکنیم که در حوزه شمیرانات چاه زدن ممنوع است و از قلهک مشمول بکنیم تا به دره لار چون هیچ ارتباطی به این مطلب ندارد آنجا وضع آب دهی، وضع ساختمان چیز دیگری است اینجا وضع آب دهی طور دیگر. علی ایحال بنده فکر می‌کنم اگر اصلاح بشود به این شکل که بر حسب مناطقی باشد که آن منطقه را وزارت آب و برق پس از بررسیهای علمی

پس از تعیین حدود معین بکند مفید خواهد بود و از این لحاظ گرفتاری برای بعضی اشخاص پیش نمی‌آید.

رئیس ـ آقای مهندس آراسته اگر پیشنهادی در این مورد دارید لطف بفرمائید پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود

(بشرح زیر خوانده شد)

پیشنهاد در لایحه آبهای زیرزمینی.

ماده۲ـ وزارت آب وبرق می‌تواند در مناطقی که در اثر بررسی‌های فنی و علمی معلوم شود سطح سفره آب زیرزمینی پائین می‌رود و یا در مناطقی که طرحهای آبیاری ملی باید انجام شود و یا علل فنی دیگری ایجاب نماید برای مدتی محدود و معین یابرای همیشه حفر چاه عمیق یا نیمه عمیق یا قنات را ممنوع اعلام دارند. ناصر بهبودی

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی

محترما پیشنهاد می‌نمایم در ماده ۲ اضاف شود حفر چاه عمیق در هر شهرستان یا بخش که باعث خشکیدن یا کسر آب قنات موجود نظیر یزد و اردکان شده است بلافاصله ممنوع شود. با تقدیم احترام ـ محمد حسین حکمت یزدی

مقام محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم ماده ۲ سطر دوم به شرح زیر اصلاح شود.

بر اثر زیادی مصرف یا علل دیگر سفره آب، همچنین در آخر ماده ۲ اضافه شود ‹‹ وزارت اب و برق مکلف است بیدرنگ در صدد چاره جوئی‌های لازم بر آید ››

با تقدیم احترامات ـ دکتر یگانگی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم عبارت از این تاریخ ببعد از ماده ۲ حذف شود. پاینده

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود

ماده ۲ ـ در هر منطقه که پس از بررسی‌های فنی و علمی معلوم شود که بر اثر زیادی مصرف سطح سفره آب زیرزمینی پائین می‌رود وزارت آب وبرق حفر چاه یا قنات جدید را برای مدتی که لازم تشخیص بدهد ممنوع اعلام می‌نماید و مراتب را با ذکر حدود قطعی منطقه و مدت بوسیله آگهی بع اطلاع عموم میرساند.

مهندس بهمن آراسته

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم ماده ۲ بشرح زیر اصلاح شود. از این تاریخ ببعد نیز هر کس … بدون دریافت پروانه اقدام بحفر چاه نماید قبل از اقدام باید مراتب را کتبا به وزارت آب و برق اطلاع دهد استفاده از چاه مزبور مشروط بر این است که بهره برداری از آن در شبانه روز بیش از صد متر مکعب نباشد و یا برای مشروب کردن بیش از ۵ هزار متر مکعب بکار برده نشود. شیخ الاسلامی

رئیس ـ ماده سوم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۳ـ از این تاریخ ببعد نیز هر کس می‌تواند در محل مسکونی یا باغچه خود برای مصرف شرب و درختکاری بدون دریافت پروانه اقدام بحفر چاه نماید مشروط بر اینکه اولا بهره برداری از چاه در شبانه روز از صد متر مکعب بیشتر نباشد یا برای مشروب کردن بیش از ۵ هزار متر مربع زمین بکار برده نشود ثانیا قبل از اقدام به حفر چاه مراتب را کتبا بوزارت آب و برق اطلاع دهد.

رئیس ـ در ماده سوم نظری نیست (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌شود قسمت اخیر ماده ۳ (از کلمه مشروط به اینکه) به بعد حذف گردد.

با تقدیم احترامات. امان الله ریگی

پیشنهاد در مورد لایحه آبهای زیر زمینی.

ماده ۳ ـ از این تاریخ هر کس بخواهد اقدام بحفر چاه عمیق یا نیمه عمیق یا قنات نماید باید پروانه مخصوص از وزارت آب و برق دریافت دارد در مناطقی که وزارت آب برق منطقه آزاغد اعلام دارد.

تبصره ۱ـ حفر چاه در محل مسکونی یا باغچه برای مصرف شرب و درختکاری بشرط آنکه بهره برداری

در شبانه روز از صد متر مکعب بیشتر نباشد احتیاج به اخذ پروانه ندارد ولی باید قبل از اقدام بحفر چاه مراتب را کتبا بوزارت آب و برق اطلاع دهد.

تبصره ۲ـ چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی بدون اخذ پروانه اقدام به حفر چاه عمیق یا نیمه عمیق یا قنات نماید که منجر به شکایت اشخاص دیگری گردد فرمانداران مکلفند مراتب را فورا به وزارت آب و برق اعلام دارند تا رسیدگی به موضوع توسط آن وزارت باید دستور توقیف موقت عملیات را صادر نماید. ناصر بهبودی

رئیس ـ ماده چهارم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۴ ـ وزارت آب و برق موظف است به محض تقاضای افراد به منظور راهنمائی‌های فنی متخصصین خود را به محل اعزام و امکان حفر چاه یا قنات را از لحاظ فنی مورد بررسی قرار داده و راهنمائی کند و پنجاه درصد هزینه کارشناسی به عهده متقاضی خواهد بود در مواردی که زارعین با تشخیص وزارت آب و برق قادر به پرداخت ۵۰% هزینه کارشناسی نباشند وزارت آب و برق می‌تواند زارعین را از پرداخت سهم کارشناسی معاف نماید.

رئیس ـ در ماده چهار نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌شود در ماده ۴ قسمتی که مربوط به پرداخت هزینه کارشناسی است از آخر ماده حذف گردد. با تقدیم احترامات. امان الله ریگی

ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌شود ماده ۴ اضافه شود وزارت آب و برق موظف است در ظرف ۱۵ روز کارشناسان خود را طبق در خواست متقاضیان اعزام دارد. دکتر امامی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

احتراما پیشنهاد می‌نماید در آخر ماده چهارم اضافه شود شرکتهای تعاونی روستائی از پرداخت کلیه هزینه‌های کارشناسی معاف باشند. با تقدیم احترام ـ مهندس عدلی

رئیس ـ ماده ۵ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۵ ـ حفر چاه عمیق و نیمه عمیق موتوری یا قنات در نقاطی که وزارت آب و برق به استناد ماده ۲ این قانون یا علل فنی دیگر ممنوعه اعلام می‌کند مجاز نیست.

رئیس ـ در ماده ۵ نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهاد‌های رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

اینجانب پیشنهاد می‌نمایم در مورد ماده ۵ لایحه حفظ و حراست منابع آبهای زیر زمینی یا موارد علل فنی صراحتا ذکر شده و یا این جمله حذف شود. مهندس صائبی

پیشنهاد می‌نماید ماده ۵ حذف شود. ناصر بهبودی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

نظر به اینکه موضوع در ماده ۲ ذکر شده و نظر تأمین است پیشنهاد می‌نماید ماده ۵ حذف شود. مهندس بهمن آراسته

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید در آخر ماده ۵ عبارت ذیل اضافه گردد «ولی عملیات لاروبی و حفر چاههای جدید در پیشکار قنواتی که قبلا موجود بوده و ته زنی و تقویت چاههای عمیق قبلی مجاز خواهد بود. با تقدیم احترامات ـ دکتر یگانگی

رئیس ـ ماده ششم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۶ ـ از تاریخ اجرای این قانون اشخاص یا شرکتها یا سازمانهائی که به منظور تحصیل آب اقدام به حفر چاه عمیق و نیمه عمیق موتوری می‌کنند باید پروانه از وزارت آب و برق تحصیل نمایند و بدون داشتن پروانه افراد یا شرکتها مجاز به انجام عملیات حفاری نخواهند بود. ترتیب و تشخیص صلاحیت و صدور پروانه و شرایط آن طبق آئین نامه‌ای است که وزارت آب و برق تنظیم خواهد نمود. اشخاص و افرادی که پروانه دریافت داشته‌اند موظفند کلیه شرایط مندرج در پروانه مربوط به چاهها و یا قنات هائی را که حفر می‌نمایند رعایت نمایند و در صورت

تخلف پروانه آنان برای مرتبه اول به مدت ۶ ماه و در صورت تکرار برای همیشه از طرف وزارت آب وبرق لغو می‌شود پروانه مذکور در فوق از طرف وزارت آب و برق مجانا صادر خواهد شد.

رئیس ـ در ماده شش نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

اینجانب پیشنهاد می‌نماید قسمت اخیر ماده ۶ بواسطه وجود ماده ۱۵ همین قانون حذف شود. مهندس صائبی

در سطر دوم ماده ۶ بعد از جمله تحصیل آب عبارت (با وسائل موتوری) اضافه شود و در همان سطر بعد از کلمه نیمه عمیق کلمه (موتوری) حذف شود در سطر چهارم همان ماده بعد از جمله انجام عملیات حفاری عبارت (با وسائل موتوری) اضافه شود. ناصر بهبودی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

با احترام پیشنهاد می‌نماید به عبارت ذیل به آخر ماده ۶ لایحه حفظ و حراست آبهای زیر زمینی قلیل از سطر آخر اضافه شود بهره برداری از منابع آب بدون پروانه ممنوع است با تقدیم احترام ـ مهندس ریاحی.

ریاست معظم مجلس شورای ملی

با احترام پیشنهاد می‌نماید ـ به ماده ۶ لایحه حفظ و حراست آبهای زیر زمینی تبصره ذیل اضافه گردد.

تبصره ـ اشخاص یا شرکتها یا سازمانهائیکه به منظور تحصیل آب قبل از تصویب این قانون اقدام به حفر چاه عمیق و نیمه عمیق موتوری یا آرتزین کرده‌اند مکلفند حداکثر ظرف مدت یکماه از تاریخ تصویب این قانون پروانه از وزارت آب و برق تحصیل نمایند و چنانچه قبلا پروانه از مراجع ذیصلاحیت اخذ کرده‌اند در ظرف مدت مذکور باید به تجدید آن اقدام نمایند وزارت آب و برق مکلف است با رعایت مقررات این قانون نسبت به صدور پروانه اقدام نماید همچنین وزارت آب و برق مکلف است پس از انقضای مهلت مذکور از بهره برداری منابع آبی که فاقد پروانه هستند جلوگیری کند. با تقدیم احترام ـ مهندس علیرضا ریاحی

ریاست معظم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در سطر اول ماده ۶ به جای کلمه اشخاص نوشته شود افراد ـ شیخ الاسلامی

رئیس ـ ماده هفت قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۷ ـ برای جلوگیری از اتلاف آب زیر زمینی خصوصا در فصولی که احتیاج به بهره برداری از آب زیر زمینی نباشد مالکین چاههای آرتزین موظفند از طریق نصب شیر و دریچه از تخلیه مداوم آب زیر زمینی خود داری نمایند مأمورین وزارت آب و برق موظفند در صورت مشاهده اینگونه موارد تذکرات لازم را یادآور شده و راهنمائی‌های کافی به عمل آورند.

رئیس ـ در ماده هفت نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده هفت بعد از مالکین چاههای آرتزین (در سطر دوم) عبارت زیر اضافه گردد «در صورتیکه کارشناسان وزارت آب و برق تشخیص دهند که مسدود کردن چاه موجب قطع آب آرتزین نخواهد شد» موظفند الخ …

با تقدیم احترام ـ دکتر یگانگی

ریاست معظم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در سطر چهارم ماده ۷ جمله «…… تذکرات لازم را یادآور شده» حذف و به جای جمله زیر نوشته شود:

مأمورین وزارت آب و برق در صورت عدم رضایت این مورد به مالکین چاهها تذکر می‌دهند و به آنان اخطار می‌نمایند که در مهلت مناسب اقدام نمایند. شیخ الاسلامی

رئیس ـ ماده هشت قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۸ ـ در چاههای آرتزین که از آنها آب زیر زمینی به خودی خود از سطح زمین خارج می‌شود و در چاههای نیمه آرتزین که در آنها سطح ایست آبی بالاتر از سطح اولیه برخورد به آب است مالکین چاه مکلفند بوسیله پوشش جداری و یا طرز مناسب دیگری به تشخیص وزارت آب و برق از نفوذ آب مخزن تحت فشار در قشرهای خشک جلوگیری نمایند.

رئیس ـ در ماده هشت نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده ۸ به شرح زیر اصلاح گردد.

ماده ۸ ـ مالکین چاههای آرتزین و چاههای نیمه آرتزین مکلفند بوسیله پوشش جداری و یا طرز مناسب دیگری به تشخیص وزارت آب و برق از نفوذ آب مخزن تحت فشار در قشرهای خشک جلوگیری نمایند. مهندس بهمن آراسته

رئیس ـ ماده ۹ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۹ ـ در موارد ۷و۸ اگر به اخطار وزارت آب و برق ترتیب اثر داده نشود خود وزارت آب و برق اقدام می‌کند و مخارج آن را از طرف می‌گیرد.

رئیس ـ در ماده ۹ نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

محترما پیشنهاد می‌نماید که تبصره ذیل به ماده ۹ اضافه گردد.

تبصره ـ چنانچه در اجرای دستورات وزارت آب و برق موضوع ماده ۷و۸ موجب کسر یا قطع آب چاه گردد وزارت آب و برق مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود. دکتر زعفرانلو

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده ۹ به شرح زیر اصلاح گردد.

ماده ۹ ـ در مورد مواد ۷و۸ اگر به اخطار کتبی وزارت آب و برق ترتیب داده نشود وزارت آب و برق رأسا اقدام و هزینه آن را از صاحبان چاهها وصول می‌نماید ولی به هر صورت چنانچه در اثر اجرای مواد ۷و۸ نقصانی در مقدار آب چاهها حاصل شد وزارت آب و برق باید از عهده خسارت بر آید نحوه وصول هزینه و تأدیه خسارت طبق آئین نامه این قانون خواهد بود. مهندس بهمن آراسته.

رئیس ـ ماده ۱۰ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۰ ـ وزارت آب و برق در هر موردی که ضروری دانست برای اندازه گیری میزان آبده و کنترل سطح سفره آب زیر زمینی به هزینه خود وسایل دائمی در سر هر چاه عمیق یا نیمه عمیق یا قنات که صلاح دانست نصب کند.

رئیس ـ در ماده ۱۰ نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در ماده ۱۰ سطر اول بعد از جمله ضروری دانست کلمه «می‌تواند» اضافه شود و در سطر آخر جمله «که صلاح دانست» حذف شود. شیخ الاسلامی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده ۱۰ به شرح زیر اصلاح گردد.

ماده ۱۰ ـ وزارت آب و برق مجاز است در هر موردی که ضروری دانست به هزینه خود وسایل دائمی اندازه گیری میزان آبده و کنترل سطح سفره آب زیر زمینی در سر هر چاه عمیق یا نیمه عمیق یا آرتزین و یا نیمه آرتزین و یا

قنات نصب کند. مهندس بهمن آراسته

رئیس ـ ماده یازده قرائت می‌شود.

ماده ۱۱ ـ اشخاص و مؤسسات خصوصی و دولتی موظفند برا ی جلوگیری از آلوده شده مخازن آب زیرزمینی احتیات‌ها ی بهداشتی لازم را بعمل آورند و تذکرات و راهنمائی‌های مأمورین وزارت آب و برق را در این زمینه رعایت و عمل نمایند.

رئیس ـ نسبت به ماده ۱۱ نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادرسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که در ماده ۱۱ لایحه حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی ضمانت اجرا قائل شوند و الا توصیه احتیاج به قانون ندارد. مهندس صائبی

رئیس ـ ماده ۱۲۱ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۲ ـ قنوات و چاههائی که چهار سال متوالی بایر و بدون آب و جاری مانده یا بماند در صورتی که با اخطار قبلی وزارت آب و برق به مالک یا مالکین و تعیین مهلتی که از یک سال تجاوز نخواهد کرد مالک یا مالکین نسبت به دایر کردن قنات یا بهره برداری از چاه اقدام ننمایند متروکه تشخیص داده شده و احداث چاه یا قنات در حریم آنها با اجازه وزارتآب وبرق مجاز خواهد بود.

رئیس ـ آقای سعید وزیری فرمایشی داشتید؟ بفرمائید.

سعید وزیری ـ این ماده از لایحه از مواد خیلی خوب است ولی بصورت یک تیغ دو دم است متأسفانه یا خوشبختانه از جهت اینکه از یک طرف مفهوم این ماده این است که نویسندگان و تنظیم کنندگان این ماده نظرشان اینست که به نحوی قنوات و چاههائی که بایر است و الان آبی ندارند تنقیه بشوند یا بصورت فورس ماژور ترتیبی داده شود که این قنوات دایر بشود اما از طرف دیگر بایستی تصدیق کرد که حق مالک و حق صاحبان اصلی این قنوات و چاهها که مسلما بر اثر قصور یا تقصیر یا حتی تصور آن بیچاره‌ها این قنوات خشک و بایر نمانده‌اند بلکه اینها بر اثر خشکسالی یا بر اثر نداشتن پول این قنوات بایر مانده‌اند و بهر حال بر اثر نداشتن پول جهت تعمیر این قنوات بایر مانده‌اند و اگر این تصور را قبول بفرمائید در حقیقت نمی دانم این آقایان مهندسین کشاورزی که در دهات تشریف داشته‌اند بهتر می دانند. و بنده رقم و عدد نمی‌دهم ولی در خراسان در حدود نود در صد قنوات این استان بایر است و خراب شده است و تا یک سال دیگر بقیه هم خراب خواهد شد با اجرای قانون اصلاحات ارزی قنوات مال زارعین و دهقانان شده است ما به اینها اخطار می‌کنیم که قنوات خودتان را دایر بکنید و اینها یک سال که هیچ تا دو سال هم قادر نیستند که قنواتشان را آباد کنند به این ترتیب یک نوعی از بین بردن حق دهقانان خواهد بود (صحیح است) و آنها نخواهند توانست که آنها را آباد بکنند بنده فکر می‌کنم از این تیغ دو دم آن قسمت مثبتش که برای عمران قنوات و تولید آب است به مجلس داده شده که برای صاحبان قنوات که حالا خرده مالکین هستند دهقانان هستند توام با اخطار به آنها که تا یکسال قنوات خود را دایر کنید تحصیلات عملی نه بصورت خطابه و روی کاغذ و در رادیو گفته شود نه واقعا بر آورد شود خرج عمران قنوات و به اینها اعتبار داده شود بعد از یک سال به نفع خود انها شروع بشود برای عمران آن قنات نه اینکه به اشخاص دیگر اجازه داده شود حالا که زارعین نتوانستند قنوات خود شان را دایر کنند یا الله بروید در حریم چاه بزنید و قنات دایر کنید علی ایحال بده اطمینان دارم یا حداقل ما با اعتقاد به این که دولت نظر اجحافی ندارد و قطعا نظرش این است که این قنوات آباد شود و به نفع صاحبان اصلی انها که همان دهقانان فعلی و خرده مالکین فعلی هستند فکری برای این کار خواهد کرد بنده یک پیشنهادی به این ترتیب تقدیم می‌کنم به حضور مقام ریاست که از طریق شریک کردن یا پرداخت خسارت به نظر کارشناس رضایت صاحبان اولیه قنوات یا چاهها تأمین بشود.

رئیس - پیشنهاد آقای سعید وزیری قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

متمنی است این پیشنهاد مورد توجه قرار بگیرد در ماده ۱۲ از طریق شریک کردن صاحبان اولیه قنات یا چاه و یا پرداخت خسارت طبق نظر کارشناس رضایت صاحبان اولیه قنات تأمین بشود. سعید وزیری.

رئیس ـ ماده ۱۳ قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۳ ـ در موارد مذکور در مواد ۵و۸ در صورتیکه تخلف شود مأمورین انتظامی محل بنا به تقاضای نماینده وزارت آبو برق از ادامه کار جلوگیری خواهند نمود و ذینفع می‌تواند از تعطیل کار طبق مقررات قانونی به دادگاه شکایت نماید ودر موارد مذکور در ماده ۳ در صورت تخلف نماینده مجاز وزارت آب وبرق می‌تواند طبق مقررات مربوطه به آئین دادرسی در خواست رسیدگی فوری بنماید.

ددر مواردی که وزارت آب وبرق تقاضای صدور دستور موقت می‌نماید از دادن تأمین معاف است لکن در صورتی که وزارت آب وبرق محکوم به بی حقی شود مسئول جبران خسارت وارده بطرف دعوی خواهد بود.

رئیس ـ در ماده ۱۳ نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

اینجانب پیشنهاد می‌نمایم: در ماده ۱۳ لایحه حفظ منابع طبیعی قبل از کلمه مسئول جمله دستور دهند ذکر شود. مهندس صائبی.

در ماده ۱۳ سطرهای چهارم وپنجم و ششم حذف گردد. ناصر بهبودی.

رئیس ـ ماده چهاده قرائت می‌شود.

ماده ۱۴ ـ هرگاه برای اجرای طرح‌های وزارت آب وبرق جهت توسعه استفاده از منابع آبهای زیرزمینی و سطحی احتیاج به اراضی اشخاص یا صاحبان مؤسسات خصوصی باشد طبق ماده ۳۳ قانون برنامه سوم عمل خواهد شد در صورتی که در نتیجه اجرای طرح آبی که صاحبان قنوات و چاههای عمیق و نیمه عمیق موتوری یا آرتزین و چشمه و آب جاری سیاه آب داشته‌اند نقصان پیدا کند یا به کلی خشک شود علاوه برجبران خسارت طبق ماده ۳۳ قانون برنامه سوم وزارت آب وبرق مکلف است بقدر نقصان آب که به مصرف شرب اهالی ودامها در فصول زراعتی به مصرف زراعت میرسیده برای مشروب کردن باغ و بستان و اراضی زراعتی ازمنبع یا منابع تأسیسات خود آب در اختیار آنان بگذارد و بهای آن را طبق مقررات و شرایط وزارت آب وبرق بدون احتساب سود سرمایه دریافت کند.

تبصره ـ قبل از شروع به اجرای طرح وزارتآب وبرق در ناحیه‌ای که احتمالا آبهای صاحبان قنوات و چاههای عمیق و نیمه عمیق ممکن است نقصان یابد بوسیله کارشناسان خود آبهای موجود را اندازه گیری خواهد کرد تا زمینه اجرای این ماده قبلا فراهم شده باشد.

رئیس ـ در ماده چهارده نظری نیست ؟آقای مهندس آراسته فرمایشی داشتید بفرمائید.

مهندس آراسته ـ عرض کنم ماده ۱۴ شامل سه قسمت متمایز است یکی اجرای طرح در یک منطقه است وقسمت دوم خریداری و پرداخت بهای زمین است که تأسیسات در آنجاست قسمت سوم جبران خسارت احتمالی است که ممکن است به اشخاص داده شود عرض کنم در قسمت اجرای طرح مقدمه ماده ۱۴ می‌گوید «هرگاه برای طرحهای وزارت آب وبرق حهت توسعه استفاده از منابع آبهای زیرزمینی و سطحی احتیاج به اراضی اشخاص باشد» قدر مسلم این استکه این طرحها یک طرحهائی است مربوط به آبهای زیرزمینی یعنی سد سازی نیست در این لایحه بخصوص عرض می‌کنم ممکن است در مواقع دیگری سدسازی باشد ولی در اینجا برای استفاده از آبهای زیرزمینی است ومنظور تأسیساتی است برای استفاده از آبهای زیرزمینی بهر شکل در ماده دو همین لایحه ما گفتیم که در نقاطی که بعلت استفاده زیاد سطح سفره آب زیرزمینی پائین می‌رود منطقه را ممنوع شده اعلام می‌کنند حالا اگر این خطر را وزارت آب و برق

احساس کند موظف است که اگر در منطقه‌ای سطح سفره آب زیرزمینی پائین رفت اعلام بکند و می‌تواند ماده دو را اجرا نکند بلکه بگذارند چاههای موجود با یک شرایط منظمی استفاده را بکند یعنی یک طرح جدیدی را با صرف مخارج زیادی پیاده بکنند در چنین منطقه‌ای که آب زیرزمینی پائین تر است این مرحله اول مرحله دوم خرید اراضی است ماده ۳۳ قانون برنامه سوم، اولا قانون نیست و لایحه است و هنوز تصویب نشده و بطوری که بنده در مقدمه چاپیش دیده‌ام در جلسه مورخ ۱۸ شهریور ماه ۱۳۴۰ هیئت وزیران به تصویب رسیده در صورتی که قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب دی ماه ۱۳۴۰ است یعنی این تصویب نامه قبل از قانون اصلاحات ارضی بوده است بنابراین در موادش شرایط لازم برای تطبیق با اصولی که فعلا در مملکت منطبق است رعایت نشده است (صحیح است) البته یک اشتباه چاپی هم در اینجاهست که نوشته است ماده ۳۳ طبق تصویب نامه فلان اصلاح شدهو این ماده ۲۳ است نه ماده ۳۳. مطلب سوم جبران خسارت اشخاصی است که آب قنات یا چاههای آنها کم می‌شود، بنظر بنده از لحاظ اجرای طرح فرض می‌کنم که وزارت آب وبرق نه به علت پائین رفتن سطح سفره آب زیرزمینی بلکه به یک علت فنی این تشخیص را داد که در یک منطقه‌ای یک واحد تهیه آب بسیار قوی فراهم بکند وواحد‌های کوچک را از بین ببرد ویا منظم کند وبهر کیفیتی، اگر این اصل را قبول کنیم خرید اراضی در وضع فعلی منطبق با این مواد نمی‌تواند باشد این اراضی یا اراضی بایر و موات است که باید طبق مواد قانون اصلاحات ارضی ومنضماتش اجرا بشود یا اراضی بایری است که متعلق به مالکی است که کشاورزی در آن زمین زراعت می‌کند بنابراین باید علاوه بر تراضی مالک حقوق زارع هم رعایت بشود در قانون برنامه سوم این رعایت نشده ویا این که زمین متعلق به کشاورزی است که در اثر اجرای قانون اصلاحات ارضی مالک زمین شده این آقای کشاورز حق ندارد زمینش را بفروشد، قانون اصلاحات ارضی می‌گوید تا ۱۵ سال حق فروش از این کشاورز سلب شده واین شرط در متن سند فروش قید شده وهیچ محضری وهیچ مقامی نمی‌تواند این زمین را معامله کند مگر این که از او بگیرند ولی راه قانونی دارد، تبصره یک از ماده ۱۹ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی این اجازه را به وزارت کشاورزی داده است که اگر در مواردی تشخیص داد زمین مورد تصرف زارع استفاده بهتری دارد می‌تواند قسمتی از زمین را مجزا کند وبه آن زارع ویا کشاورز اجازه فروش بدهد پس از این ماده می‌شود در جهت مثبت هم نسبت به فروش استفاده کرد عرض کنم قسمت آخر مطلب راجع به جبران خسارت است فرض بفرمائید شخص یا اشخاصی دریک منطقه تعدادی چاه یا قنات زدند در خلال مدتی که نه قانون وزارت آب وبرق بوده ونه منعی داشته ونه دستگاه کنترل کننده‌ای بود بهر کیفیت دو سنگ، پنج سنگ، ده سنگ آب فراهم کرده و تأسیساتی براساس این آب برای خودش احداث کرده حالا اگر بگوئیم ما جبران خسارت این را وقتی که آبش کم شد می‌کنیم، وبه او بگوئیم آقا شما به اندازه بیست لیتر که از آبت کم شده به تو آب می‌دهیم در این مورد یک ضمانت می‌خواهد یعنی ما باید آب را به قیمتی به او بفروشیم که از بهای آبی که برای خودش تمام می‌شد تجاوز نکند ممکن است یک نفر یک چاه نیمه عمیقی داشته یایک تلمبه‌ای، بهر کیفیتی آبی فراهم می‌کرد متر مکعبی دهشاهی حالا با این وضع که مسلما تأسیسات عظیمی خواهد بود و خرجهای پرسنلی و اداری خواهد داشت به او بگوئیم حالا که چاهت خشک شده ما به تو آب می‌دهیم به بهای ۳/۵ ریال و یا یک قران و پنچ شاهی ویا حتی یازده شاهی، بنظر بنده این درست نیست واین تضمین یاید داده بشود که آب به شخص صاحب چاه باید به بهائی که قبل از اجرای طرح بدست می‌آورد داده شود. این است که بنده مواردی را معتقدم که باید به این ماده اضافه شود که این نظر ات را تعدیل کند وبنده به شکل پیشنهادات آنها را عینا تقدیم مقتم ریاست می‌کنم.

رئیس ـ پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

اینجانب پیشنهاد می‌نمایم در ماده ۱۴ سطر دوم لایحه حفظ منابع آبهای طبیعی: بجای جمله آبهای صاحبان

قنوات نوشته شود (آب قنوات) وهمچنین کلمه (ممکن است) در این سطر حذف شود.

باتقدیم احترام ـ مهندس حسن صائبی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌شود که تبصره ذیل به ماده ۱۴ اضافه گردد.

تبصره ۲ـ کارشناسان دادگستری که در محاکم نسبت به اختلاف مربوط به استفاده از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی نظر می‌دهند باید صلاحیت فنی آنان به تأیید وزارت آب وبرق رسیده باشد. دکتر زعفرانلو

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم ماده ۱۴ این طور اصلاح شود.

ماده ۱۴ ـ هرگاه ……… احتیاج به اراضی اشخاص یا صاحبان مؤسسات خصوصی باشد بر اساس قانون اصلاحات ارضی و ملحقات آن با رعایت ماده ۳۳ قانون برنامه سوم (در قسمتی که مغایر با قانون اصلاحات ارضی نباشد) عمل خواهد شد در صورتی که ……… نقصان پیدا کند یا به کلی خشک شود علاوه بر جبران خسارت بشرح فوق وزارت آب وبرق مکلف است ……. الی آخر ماده. دکترمبین

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌شود ماده ۱۴ از لایحه حفظ و حراست آبهای زیرزمینی حذف گردد.

با تقدیم احترامات ـ امان الله ریگی

در ماده ۱۴ در سطر سوم عبارت طبق ماده ۳۳ قانون برنامه سوم چون لایحه برنامه سوم قانون نشده است حذف گردد و متن ماده ۳۳ لایحه درج گردد. ضمنا سطر ماقبل آخر و سطر آخر ماده حذف گردد وبجای آن عبارت زیر اضافه شود.

بهای آب مصرفی به همان قیمتی که موجب ماده ۳۳ لایحه برنامه سوم ارزیابی می‌شود دریافت خواهد شد. ناصر بهبودی

ریاست معظم مجلس شورای ملی

با احترام پیشنهاد می‌نماید تبصره ذیل به ماده ۱۴ لایحه حفظ و حراست آبهایزیر زمینی اضافه شود:

تبصره ـ اشخاص یا شرکتها یا سازمانهائی که قبل از تصویب این قانون اقدام به حفر چاه عمیق و نیمه عمیق موتوری یا آرتزین نموده و عمل آنان به تأیید وزارت آب و برق موجب نقصان منابع آب مورد استفاده مجاورین گردیده مکلف هستند به تشخیص وزارت آب وبرق بقدر نقصان آب که به مصرف شرب اهالی و دامها در فصول زراعت به مصرف می‌رسد از منابع آب خود ویا بهر طریق دیگر بدون دریافت هیچ گونه وجهی جبران نمایند. با تقدیم احترام ـ مهندس ریاحی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده ۱۴ اضافه شود:

تبصره ـ کارشناسان رسمی دادگستری که در امر منابع آب و ئیدروژئولژی اظهار می‌نمایند باید صلاحیت فنی آنان قبلا مورد تأیید وتصویب وزارت آب وبرق قرار گیرد. مهندس معینی زند

ریاست محترم مجلس شورای ملی

احتراما پیشنهاد می‌نماید در سطر چهارم ماده ۱۴ بعد از عبارت (طرح آبی) اضافه شود.

«وبا اجرای مواد ۷ـ ۸ ـ ۹ این قانون الی آخر» با تقدیم احترام ـ مهندس عدلی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۱۴ قانون افزوده شود:

تبصره ـ حقوق ارتفاقی و استفاده تبعی از وضع مجاری آب بهر صورت که باشد و همچنین کلیه موارد اجرای ماده ۳۳ قانون برنامه سوم مانع از اجرای طرحهای وزارت آب وبرق یا طرحهائی که با تأیید وزارت مذکور از طرف مؤسسات ذیصلاحیت دیگر اجرا می‌شود نخواهد شد. در مورد حقوق ارتفاقی و تبعی پس از اجرای طرح خسارت صاحبان حقوق به تشخیص کمیسیونی مرکب از از وزیر آب وبرق ودادستان کل کشور ونماینده شخص ذیحق جبران خواهد شد. پاینده

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در ماده ۱۴ بعد از کلمه زمینی و سطحی

عبارت زیر اضافه شود.

«و تغییر مسیر آبهای کنونی». پاینده

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده ۱۴ بشرح زیر اصلاح گردد.

ماده ۱۴ ـ اراضی مورد نیاز وزارت آب وبرق جهت اجرای طرحهای لازم به شرح زیر تصرف و تملیک خواهد شد.

۱ـ در صورتی که اراضی غیر مزروعی باشد با توجه به مقررات قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی ومنضمات آن عمل خواهد شد.

۲ـ چنانچه اراضی متعلق به مالک بوده و کشاورز در آن زمین زراعت می‌نماید با تراضی مالک و پرداخت حقوق عادله به زارع خریداری خواهد شد.

۳ـ در صورتیکه زمین متعلق به کشاورزی باشد که در اثر اجرای قانون اصلاحات ارضی صاحب زمین شده است با تراضی کشاورز مزبور به استناد تبصره‌۲ ماده ۱۹ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی اقدام خواهد شد.

تبصره ۱ـ در صورت عدم تراضی نظر وزارت کشاورزی لازم الرعایه خواهد بود.

تبصده ۲ـ کلیه عملیات عمرانی که از طرف وزارت خانه‌ها و مؤسسات و سازمانهای دولتی در دهات انجام می‌شود مشمول مقررات این ماده خواهد بود.

مهندس بهمن آراسته

رئیس ـ ماده۱۵ قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۵ ـ آئین نامه اجرائی این قانون از طرف وزارت آب وبرق تهیه وپس از تصویب هئیت وزیران به مورد اجرا کذارده خواهد شد.

رئیس ـ نسبت به ماده ۱۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۵ـ وزارت آب وبرق مکلف است قبل از شروع به اجرای طرحهای لازم در هر ناحیه مقدار آب قنوات وچاههای عمیق و نیمه عمیق و آرتزین و چشمه سارها آبهای جاری ـ سیاه آب آن ناحیه را دقیقا اندازه گیری نموده و فرمهای مخصوصی را که تهیه خواهد نمود به امضای مالک یا مالکین برساند. مهندس بهمن آراسته.

رئیس ـ ماده شانزدهم قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۶ ـ وزارت آب وبرق مأمور اجرای این قانون است.

رئیس ـ نسبت به ماده ۱۶ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۶ ـ چنانچه در نتیجه اجرای طرحهای وزارت آب و برق نقصانی در میزان آبهای مذکور در ماده ۱۵ پیدا شد وزارت آب وبرق مکلف است علاوه برجبران خسارت به موجب ماده ۳۳ لایحه قانونی برنامه سوم (که در هر صورت باید مقررات قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی م منضمات آن رعایت شود) آب نقصان یافته را با دریافت بها در اختیار مالک یا مالکین بگذارد بهر حال بهای واحد آب از بهای واحد آبی که بوسیله مالک یا مالکین تهیه می‌شد تجاوز نخواهد کرد. مهندس بهمن آراسته

رئیس ـ پیشنهادات الحاقی قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ماده الحاقی ـ کارشناسان رسمی دادگستری که مأمور قنائی و حفاری چاههای عمیق و نیمه عمیق و بررسی محل آن و حریم آن و امور مربوط به آن رسیدگی می‌کنند قبل از انتخاب باید صلاحیت فنی آنان را وزارت آب وبرق گواهی نماید. ناصر بهبودی.

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید موضوع حریم قنوات و چاهها عمیق ونیمه عمیق بطوری که بت اصول انقلاب اجتماعی کنونی کشور تطبیق نماید طبق موازین علمی و ضمن مواردی به این قانون الحاق شود. مهندس بهمن آراسته

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده زیر به لایحه قانونی حفظ و حراست آبهای زیرزمینی اضافه شود:

ماده ـ وزارت آب وبرق مکلف است در خصوص ساختمان سد بر روی رودخانه‌های گرگان و مازندران حداکثر ظرف شش ماه مطالعه و پروژه آن را تهیه وبا اشتراک مساعی مادی و معنوی کشاورزان به نقطه مزبور به موقع اجرا گذارند. علی اکبر رهبر

ریاست محترم مجلس شورای ملی

با احترام پیشنهاد می‌نماید. ماده زیر به لایحه حفظ و حراست آبهای زیرزمینی اضافه شود:

ماده ـ وزارت دادگستری مکلف است از کارشناسان وزارت آب وبرق در مورد اختلافات مربوط به آب وآبیاری نظر بخواهد.

با تقدیم احترامات ـ مهندس ریاحی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید که به صاحبان قنوات مخروبه کشور اخطار شود که حداکثر از این تاریخ تا پنج سال دیگر با تسهیلاتی که دولت در اختیار مالکین قنوات خواهد گذارد قنات خود را دائر و آباد نمایند چنانچه غفلتی به عمل آمد پس از این مدت قنوات مخروبه دارای حقی از نظر حد فاصل و غیره ندارد.

با تقدیم احترام ـ ارسنجانی

رئیس ـ لایحه و پیشنهادات برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

۵ـ شور اول گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به موافقت نامه حمل ونقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی

رئیس ـ کزارش شور اول موافقت نامه حمل ونقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران ودولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش شور اول از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور خارجه در جلسه دوم خرداد ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای میر فندرسکی معاون وزارت امور خارجه لایحه شماره ۲۱۹۹۰/۳۰۴۳/۱۸ـ ۱۳۴۳/۹/۲۲ دولت راجع به موافقت نامه حمل ونقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را که به شماره ۱۳۵۸چاپ گردیده مورد رسیدگی قرار دادوماده واحده موافقت نامه را بشرح زیر عینا تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

ماده واحده ـ موافقت نامه حمل ونقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران ودولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که مشتمل بریک مقدمه و بیست ویک ماده ودو ضمیمه می‌باشد ودر تاریخ ۲۶ مردادماه ۱۳۴۳در تهران به امضاء رسیده است تصویب وبه دولت اجازه داده می‌شود اسناد مصوبه آن را مبادله نماید.

مخبر کمیسیون امور خارجه ـ فتح الله مافی

گزارش شور اول از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی

کمیسیون راه با حضور آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه لایحه شماره ۲۱۹۹۰/۳۰۴۳/۱۸ ـ ۱۳۴۳/۹/۲۲ دولت راجع به موافقت نامه حمل ونقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران ودولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را مورد رسیدگی قرار داد وگزارش کمیسیون امور خارجه در این مورد عینا تأیید وتصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

مخبر کمیسیون راه ـ کلانتر هرمزی

رئیس ـ کلیات این لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است نظری نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده برای

شور دوم به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

۶ـ شور دوم وتصویب گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به اتومبیلهای شخصی اعضاء وزارت خارجه که از ماموریت مراجعت می‌کنند وارسال بمجلس سنا

رئیس ـ گزارش شور دوم راجع به اتو مبیلهای شخصی اعضاء وزارت امور خارجه که ازماموریت مراجعت می‌کنند مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش شور دوم از کمیسیون اقتصاد به مجلس شورای ملی

لایحه شماره ۲۵۵۶۹/۲۲۹۵/۱۸ ـ ۴۲/۱۰/۲۵ دولت راجع به تصویب نامه شماره ۹۵۶۷ـ ۴۲/۶/۲۰ در مورد اتومبیلهای شخصی اعضاءوزارت امور خارجه که از ماموریت مراجعت مکنند در جلسه دوشنبه ۴۴/۲/۱۳ کمیسیون اقتصاد برای شور دوم با حضور آقایان دکتر ضیائی ودکتر کیانپور معاونان وزارت اقتصاد و آقایان پیشنهاد دهندگان مورد رسیدگی قرار گرفت و مصوبه شور اول که به شماره ۱۳۱۶به چاپ رسیده بود با مختصر اصلاح در ماده واحده به تصویب رسید. اینک گزارش آن بشرح ذیل تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.

به استناد ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ ماده واحده و دو تبصره آن تصویب می‌شود.

ماده واحده ـ مأمورین ثابت وزارت امور خارجه که با اتومبیل شخصی خود از مأموریت ثابت به ایران مراجعت می‌نمایند ویا اتومبیل خود را ظرف چهار ماه بعداز مراجعت با وسائل دیگر به کشور وارد می‌کنند در صورتی که اتومبیل طبق اسناد خرید لااقل یک سال قبل از ورود به ایران خریداری شده باشد با تصدیق وزارت امور خارجه می‌توانند اتومبیل خود را وارد کشور نموده وجهت استفاده شخصی در اختیار داشته باشند.

تبصره ۱ـ هرگاه مأمورین مذکور اتومبیل خود را در ایران بفروشند ویا به مأموریت مجدد ثابت اعزام شوند و اتومبیل خود را در ایران باقی گذارند باید حقوق گمرکی آن را به مأخذ تاریخ صدور حکم مأموریت جدید پرداخت نمایند.

تبصره ۲ـ مأموریت ثابت از نظر این قانون مأموریتی است که طبق اساسنامه وزارت امور خارجه مصوب ۱۳۳۴ هیئت وزیران پس از توقف لازم در مرکز بمأموری واگذار گردد.

مخبر کمیسیون اقتصاد و بازرگانی ـ دکتر رضوانی

گزارش شور دوم از کمیسیون خارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون خارجه در جلسه ۴۴/۳/۲ با حضور آقای میر فندرسکی معاون وزارت امور خارجه لایحه دولت راجع به اتومبیل‌های شخصی اعضاء وزارت امور خارجه را که از مأموریت مراجعت می‌کنند برای شور دوم رسیدگی ومصوبه کمیسیون اقتصاد را تصویب کرد. اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.

مخبر کمیسیون امور خارجه ـ مافی

گزارش شور دوم از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارائی در جلسه مورخ ۴۴/۲/۲۷ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه دولت راجع به اتومبیلهای شخصی اعضاء وزارت امور خارجه را که از مأموریت مراجعت می‌کنند برای شور دوم رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون اقتصاد را تصویب کرد.

اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.

رئیس کمیسیون دارائی ـ خواجه نوری

رئیس ـ ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

۷ـ مذاکره در گزارش کمیسیون دارائی راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور

رئیس ـ گزارش کمیسیون راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرح‌های عمرانی کشور مطرح است قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارائی در جلسه ۱۰ خرداد ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه شماره ۲۴۵۲ ـ ۱۳۴۴/۳/۵ دولت راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرح‌های عمرانی کشور را که یک فوریت آن تصویب و به شماره ۱۴۰۲ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرار داده و به شرح زیر تصویب نمود: اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید:

ماده واحده ـ به دولت اجازه داده می‌شود برای تأمین قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور قرار داد‌های وام زیر را منعقد نموده و پس از مبادله مفاد آن را به موقع اجرا گذارد.

۱ ـ قرارداد تحصیل وام به مبلغ سی و دو میلیون (۳۲۰۰۰۰۰۰) دلار از بانک بین المللی ترمیم و توسعه به منظور تأمین قسمتی از هزینه ساختمان و ترمیم و اسفالت حدود ۱۶۸۰ کیلومتر راه‌های اصلی کشور شامل پلها و زهکشی و تأسیسات حفاظتی مربوطه و همچنین پرداخت هزینه‌های ارزی خدمات مهندسی و نظارت فنی مربوط به راههای مزبور به مدت بیست و پنج سال با نرخ بهره۱/۲ ۵ درصد در سال نسبت به مانده وصولی باز پرداخت نشده وام تعلق گرفته و هر ششماه یکبار در سررسیدهای اول مه و اول نوامبر هر سال باید پرداخت شود.

در این سررسیدها نسبت به آن قسمت از اعتبار مه هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است فقط کارمزدی معادل ۳/۸ یک درصد پرداخت خواهد شد. این وام در چهل و دو قسط از تاریخ اول نوامبر ۱۹۶۹ به بعد هر شش ماه یکبار باز پرداخت خواهد گردید.

۲ ـ قرارداد تحصیل وام به مبلغ هشت میلیون و پانصد هزار (۸۵۰۰۰۰۰)دلار از بانک بین المللی ترمیم و توسعه به منظور تأمین قسمتی از هزینه ساختمان حدود ۱۵۰۰ کیلومتر راههای فرعی در نواحی گرگان ـ آمل ـ رامسر ـ سفید رود - کرمانشاه ـ همدان و قزوین تأمین هزینه ارزی مربوط به خدمات کارشناسان خارجی و خرید لوازم مربوطه به مدت بیست سال با نرخ بهره ۱/۲ ۵ درصد در سال که نسبت به مانده وصولی باز پرداخت نشده اصل وام تعلق گرفته و هر شش ماه یکبار در سر رسیدهای اول مه و اول نوامبر هر سال پرداخت خواهد شد. در این سررسیدها نسبت به آن قسمت از اعتبار که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است فقط کارمزدی معادل ۳/۸ یک درصد پرداخت خواهد شد. این وام در ۳۱ قسط از تاریخ اول مه ۱۹۷۰ به بعد هر شش ماه یکبار متوالیا باز پرداخت خواهد شد.

۳ ـ قرارداد سیصد و پنجاه و یک میلیون و نهصد هزار (۳۵۱۹۰۰۰۰۰)ریال از سازمان عمران بین المللی آمریکا برای تأمین قسمتی از هزینه تهیه و اجرای طرحهای عمرانی کشور به مدت سی سال با بهره۱/۲ ۳ درصد در سال که به مانده وصولی بازپرداخت نشده وام تعلق گرفته و هر ششماه یکبار متوالیا پرداخت خواهد شد.

این وام سه سال پس از تاریخ اولین دریافت از محل وام از ۵۵ قسط هر ششماه یکبار پرداخت خواهد گردید.

۴ ـ قرارداد تحصیل ده میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰)دلار اعتبار از دولت جمهوری مجارستان برای خرید کالاهای سرمایه‌ای با نرخ بهره۱/۲ ۲ درصد در سال که نسبت به مبالغ استفاده شده بازپرداخت نشده اعتبار تعلق می‌گیرد. هر قسمت از مبالغ استفاده شده از اعتبار باید حداکثر در ظرف هشت سال به اقساط متساوی سالانه متوالیا باز پرداخت گردد.

تاریخ شروع بازپرداخت یکسال پس از پایان دوره شش ماهه‌ای از سال که طی آن اعتبار مورد استفاده قرار می‌گیرد می باشد.

رئیس کمیسیون دارائی ـ محسن خواجه نوری

گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور خارجه در جلسه ۱۱ خرداد ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر یگانه وزیر مشاور و آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی و آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه لایحه شماره ۲۴۵۲ ـ ۱۳۴۴/۳/۵ دولت راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور را مورد رسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون

دارائی در این مورد را عینا تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

مخبر کمیسیون امور خارجه ـ فتح الله مافی

گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی

کمیسیون برنامه در جلسه ۱۱ خرداد ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر یگانه وزیر مشاور و آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی و آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه لایحه شماره ۲۴۵۲ ـ ۱۳۴۴/۳/۵ دولت راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور را مورد رسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون دارائی در این مورد را عینا تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

رئیس کمیسیون برنامه ـ دکتر مصباح زاده

گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی

کمیسیون راه در جلسه ۱۱ خرداد ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر یگانه وزیر مشاور و آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه و آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه شماره ۲۴۵۲ ـ ۱۳۴۴/۳/۵ دولت راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور را مورد رسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون دارائی در این مورد را عینا تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

مخبر کمیسیون راه ـ کلانتر هرمزی

رئیس ـ کلیات لایحه مطرح است آقای دکتر مبین بفرمائید.

دکتر مبین ـ بنده بطور کلی تا آنجا که یادم هست راجع به لوایح وام هر موقع صحبت کردم اگر گفتم که بهره اش زیاد است و دولتهای قبلی با بهره کمتری از این بانک وام گرفته‌اند آمده‌اند جواب داده‌اند که برای هر مطلب بخصوصی یک بهره بخصوصی داده می‌شود و به حساب خودشان خودشان توجیه کردند که در آن موقع اگر بهره صدی چهار بوده امروز نمی‌دهند و ما باید با بهره ۱/۲ ۵ درصد بگیریم ولی ضمن همان صحبت‌ها گفتند برای موارد بخصوص و برای پروژه معین بهره‌ها کم است بنده در گذشته نگاه کردم کلیه وامهائی که دولت ایران گرفته برای راه سازی بهره اش ۳/۴ یک درصد ودون یک درصد بوده و این اولین دفعه ایست که بنده می‌بینم با بهره ۱/۲ ۵ درصد برای راهسازی وام گرفته‌اند. علتش چیست که وقتی کمتر از یک درصد بوده برای اینکه برنامه راه سازی برنامه تولیدی نیست ممکن است مآلا منتج بشود در ظرف سنوات آینده به اینکه تولیدات از نظر فروش به شهرها برسد ولی خود راهسازی برنامه تولیدی نیست و کمکی هم به تولید نمی‌کند فقط کمک خواهد کرد از نظر مصرف و چون برنامه تولیدی نیست که ما از محل آن برنامه تولیدی بهره سنگین بپردازیم همیشه بهره‌ای که برای برنامه راهسازی بوده پائین بوده دولت ایران متوجه بود، الآن بروید سوابق وامها را ببینید خیال می‌کنم وام شماره ۹۷ الف و ب باشد که با بهره کمتر از یک درصد برای راهسازی راه کرمانشاه ـ آوج همدان گرفته شده. بهره ۱/۲ ۵ درصد اولین باریست که این دولت به مجلس عرضه می‌کند، چون در گذشته توجه نشده است و من حالا عرض می‌کنم شاید حرف بنده صحیح نبوده ولی من جواب قانع کننده نگرفتم اما این دفعه من نمی‌خواهم دلیل بیاورم که این بهره سنگین است و شما معادل اصل بیشتر بهره خواهید داد، بنده دلیل نمی‌آورم، بنده استفاده می‌کنم از فرمایشات گذشته افراد این کابینه حالا اگر خود اظهارات خلاف لایحه ایست که امروز به مجلس داده‌اید این دیگر گناهش با بنده نیست با خود آقایان است. جناب آقای مهندس روحانی در جلسه ۱۳۷ فرمودند ما باید از فرصت استفاده کنیم و کسری برنامه سوم را از راه دریافت وامهائی که به صلاح مملکت است پر کنیم من نمی‌گویم که این راهسازی با بهره۱/۲ ۵ درصد به صلاح مملکت هست یا نیست و خود آقایان مختار هستند که ببینند که آیا به صلاح مملکت هست یا نه و این جواب را آقای مهندس روحانی باید بدهند، بنده تقاضا می‌کنم توجه بفرمائید، جناب آقای دکتر یگانه در همین جلسه فرمودند از پنجاه میلیارد ریال که در حدود ۶۰۰ میلیون دلار می‌شود ما اجازه داریم وام بگیریم که دولت تاکنون دویست میلیون دلار بیشتر نگرفته است، این فرمایش ایشان هم باشد تا به موقعش بنده استفاده خواهم کرد دولت در موقعیکه لایحه بودجه مطرح بود وقتی بنده راجع به وام مخالفت کردم به ما گفته شد که از تاریخ تقدیم بودجه برای برنامه سوم

دویست میلیون دلار وام گرفته‌اند این را بنده در جای دیگر استفاده خواهم کرد جناب آقای هویدا نخست وزیر هنگام طرح لایحه پذیره فرمودند باید به عرضتان برسانم اگر بتوانیم امسال این ۱۸۵ میلیون دلار پذیره را برای بعضی از پروژه‌ها خرج کنیم از محل ماده ۷ قرض نخواهیم کرد لذا به نفع ما خواهد بود موقعی که ما می‌خواهیم در باره ۱۸۵ میلیون دلار صحبت کنیم آمدید جواب دادید که من قول می‌دهم این را در جای صحیح خرج می‌کنم پس حالا قرضتان چه معنی دارد هرروز که یک تصمیم نباید گرفت از این مطلب می‌گذرم ووارد عدد می‌شویم چون بیشتر وزرای این دولت دکتر‌های اقتصاد هستند استفاده می‌کنم از شیفر وعدد، در موقع طرح لایحه بودجه در مجلس گفته شد یادم می‌آید که جناب آقای دکتر یگانه فرمودند ما تا آن موقع ۲۰۰ میلیون دلار برای برنامه سوم قرض گرفته بودیم ودر خود بودجه وام گرفته شد تا آن تاریخ عبارت بوداز:

وام الف هیجده میلیون وپانصد هزار دلار.

وام ب چهار میلیون وپانصد هزار دلار.

وام ج چهار میلیون ودویست هزار دلار.

وام ه هفت میلیون وهشتصد و چهل هزار دلار.

وام ح پانزده میلیون دلار.

وام د چهار میلیون وهفتصد ودوازده هزار دلار.

وام و شصت میلیون دلار.

وام ز پنج میلیون و هفتصد وسی هزار دلار.

وام ط پنج میلیون دلار.

جمع این وامها یکصد وبیست میلیون وچهار صدوهشتاد وپنج هزار وچهار صد دلار می‌شود.

این وام در طی لایحه بودجه گرفته شده البته بنده باید توضیح بدهم که دو وام دیگر در لایحه بودجه اجارهاش گرفته شد ومن حساب نکرده‌ام واین دو وام حساب نشده بعدا در ضمن سال آمدید یک لایحه دیگر آوردید به عنوان اجاره تحصیل اعتبار برای قسمتی از هزینه‌های عمرتنی کشور وطی آن در بند یک شصت وهفت میلیون دلار، بند ۲ یک میلیون ونیم دلار، بند ۳ یک میلیون ونهصد وشانزده هزار دلار، بند ۴ پنچ میلیون وهفتصدوسی هزار دلار وام گرفتید جمع می‌شود هفتادوهفت میلیون ویکصد وچهل ونه هزار دلار جمع این دو رقم را اگر حساب کنید ۲۰۲۶۳۵۰۰۰ دلار می‌شود بعداز تصویب لایحه بودجه ۱۳۴۳ این دولت وام گرفته ۲۰۰ میلیون دلار هم که قبل از بودجه گرفته شده بود و می‌شود ۴۰۰ میلیون دلار پس باقی می‌ماند از کل وامی که طبق ماده هفت می‌تواند بگیرد ۲۰۰ میلیون دلار ،۱۸۵میلیون دلار پذیره گرفتید بنده وقتی مخالفت کردم شما گفتید از ماده ۶و۷ هر دو حساب کردیم اگر حساب شده جا برای وام باقی گذاشتید یا نگذاشتید اگر نگذاشتید ماده‌ای که به آن استناد می‌کنید صحیح نیست شما اگر بموجب ماده ۷ می‌خواهید یک ۵۰میلیارد ریال بگیرد ،۵۰ملیارد ریال حق ندارید بگیرید اگر خارج از ماده ۷ است در لایحه بنویسید خارج از ماده هفت. بموجب ماده ۷ حق ندارید وام بگیرید تازه من تعجب می‌کنم در همان تصویب نامه استناد کردید به تصویب نامه‌ای که ۴۰میلیارد ریال اجازه دارید واین تصویب نامه بعدا اصلاح شد و۴۰ میلیارد شد ۵۰ میلیارد دولت حتی این اندازه توجه ندارد که موجب این تصویب نامه‌ای که شما استناد کردید ۴۰میلیارد بیشتر حق ندارید وام بگیرید بعد بند ۷ اضافه شد ۵۰میلیارد طبق تصویب نامه دیگر ودولت مجاز است اگر شما می‌خواهید از ماده ۷برنامه عمرانی سوم استفاده کنید بشرط این که حداکثر وام ۵۰ میلیارد باشد شماره تصویب نامه باید عوض شود این را باید توجه داشته باشید اما بحساب دیگر یعنی حساب بودجه‌ای خود دولت، در آمد برنامه در نصف سال ۴۱ وتمام ۴۲ سی ودو میلیارد ریال بوده در آمد دولت در سال ۴۳ بموجب بودجه دولت ۴۰/۶۰۰ میلیارد ریال بوده در آمد برنامه در بودجه سال ۴۴ حساب شده ۵۵ میلیارد و چهار صد میلیون ریال البته در داخل این ۵۵ میلیارد ۹ میلیارد و۴۶۳ میلیون ریال پیش بینی وام است که اگر این را جدا کنیم می‌شود ۴۵ میلیارد و۹۳۷ میلیون ریال این مال سال ۴۴است بیائیم سال ۴۵و۴۶ را حساب کنیم باید چکار کنیم؟ باید مبلغ پذیره را هم جدا کنیم چون در سال ۴۴ از این پذیره ۱۸۵ میلیون دلار مقداریش در آمد سازمان برنامه رفته داخل بودجه برنامه آنچه که بوده مبلغ ۷ میلیاردو۱۲۵ میلیون ریال بوده این ۷ میلیارد را باید از داخل در آمد سال۴۴ به اضافه وام جدا کنیم تا در آمد تقریبی سال ۴۵و۴۶ حداقلش روشن بشود در آمدسازمان برنامه ما که در سالهای آینده از در آمد امسالمان کمتر نخواهد شد اگر کمتر خواهد شد باید دولت بگوید چون

بما همیشه گفته است که روبتز اید است حالا من درآمد سال ۴۵ را حساب می‌کنم طبق عددی که خودتان دارید از ۵۵/۴۰۰ میلیارد دلار دو رقم ۹ میلیارد و ۴۶۳ میلیون و ۷ میلیارد و ۱۲۵ میلیون را کم کنیم می‌شود برا ی سال ۴۵ در حدود ۳۸ میلیارد ۸۱۲ میلیون و برایسال ۴۶ ـ /۳۸ میلیارد و ۸۱۲ میلیون ریال حالا این ارقام را جمع می‌زنیم می شود ۱۹۶ میلیارد و ۱۶۱ میلیون ریال بعبارت دیگر ما فقط ۴ میلیارد ریال باقی داریم تا دویست میلیارد ریال بموجب ارقامی که خود دولت آورده آیا شما این ادعارا دارید که تمام قروضی که تا حالا گرفته شده توسط دولت گرفته در داخل این ۱۹۶ میلیارد ریاغل هست یا نیست اگر دولت مدعی است که تمام اقلام قروض برای برنامه سوم در داخل ۱۹۶ میلیاردی که ضمن بودجه‌ها داده است هست ۴ میلیارد بیشتر نمی‌تواند قرض بکند اگر نیست که اصلا نمی‌تواند قرض کند ۴ میلیارد ریال دارید در مقابل ۴۰۰ میلیون دلار وام گرفتید این اصلا قابل توجیه نیست دولت این را باید برای ما روشن کند طبق ارقامی که داده این ۲۰۰ میلیارد شده بنده یکمرتبه سؤال کردم در زمان دولت مرحوم منصور اینجا گفتم که شما اگر قرضتان زیاد شد هی گرفتید من نمی‌گویم از ۵۰ میلیارد اضافه می‌شود نه خیر نمی‌شود ولی اگر در امد برنامه از محل ماده ۵ و۶ اگر اضافه شده شما چرا استفاده می‌کنید از ماده ۷ در ماده ۷ گفته به منظور جبران کمبود ۶ وقتی کمبود ندارید چه حقی دارید که از ماده ۷ استفاده کنید پیش پیش چرا استفاده می‌کنید اصلا بطور تقریب ببینید این ۲۰۰ میلیارد ریال پر می‌شود با قروضی که دارید خوب ولش کنید اگر قرض لازم بود به استناد ماده ۷ نگیرید من آن موقع سؤال کردم که اگر بعد معلوم شد که شما از محل ماده ۷ استفاده کرده‌اید و لازم نداشتید و شما ۲۰۰ میلیاردتان تأمین می جور می‌دهید به ملت؟ به چه مناسبت وام بگیرید برای یک کار غیر تولیدی با بهره ۱/۲ ۵ درصد شاید ماده ۶ در آمد برنامه را پر کند شما اقدام خودتان نشان می‌دهید که در آمد ماده ۵و۶ برنامه ۲۰۰ میلیارد شما را پر می‌کند با قروضی که تا حالا گرفته‌اید بنابر این از ماده ۷ به چه مناسبت استفاده می‌کنید؟ اصلا قرض نکنید ۵۰ میلیارد نباشد ص میلیارد باشد مازاد بر ۲۰۰ میلیارد که نباید قرض کنید اینکه برای برنامه دیگر باشد برای برنامه چهارم باشد برای برنامه سوم که مخارجش ۲۰۰ میلیارد بیشتر نیست شما در حدود ۲۰۰ میلیارد باید تهیه بکنید این درآمد را از کجا باید تهیه بکنید؟ از محل ماده ۵ و۶ و به منظور جبران کمبود این دو ماده از ماده ۷ وقتی که درآمد ماده ۵ و ۶ و قروضی که تا به حال گرفته‌اید ۲۰۰ میلیارد را پر کرده دیگر استفاده از محل ماده ۷ چه لزومی دارد؟ بنده دو بار صحبت کردم دو دفعه اخطار کردم که بیائید قانون برنامه عمرانی سوم را بیاورید تصویب کنید کلکش کنده بشود هی هر روز بیائید یک ماده بیاورید به منظور استفاده از ماده فلان الآن لایحه برنامه ۲۰ ماه است که در کمیسیون خوابیده این صحیح نیست بعد خود دولت جوابگو خواهد بود والا گفتن و ترتیب اثر ندادن که فایده ندارد بنده از همکاران محترم تقاضا می‌کنم به این مطلب رسیدگی بفرمایند که دولت از ماده ۷ می‌تواند استفاده بکند به منظور جبران درآمد ماده ۶ یا نه؟ تقاضا می‌کنم موافقت بفرمائید این مطلب، مطلب کوچکی نیست مسئولیتش با اشخاصی است که رأی می‌دهند بنده که به این لایحه رأی نمی‌دهم. تقاضا می‌کنم موافقت بفرمایند برگردد به کمیسیون به این مطلب رسیدگی بشود بر اینکه مجاز هستند که چنین وامی را تصویب بکنند مجاز هستند اگر با ارقام نشان دادند که ما هنوز برای تأمین ۲۰۰ میلیارد برنامه سوم می‌توانیم این کار را بکنیم اگر دلایلی آوردند و نشان دادند ما قانع می‌شویم لااقل بنده از نظر رقم قانع می‌شویم از نظر اینکه این وام صحیح است یا نیست برای کار تولیدی است یا نیست این مطلبی است جداگانه که امروز بنده وارد بحثش نمی‌شوم ولی رسیدگی به ارقام در جلسه علنی و آمدن و گفتن که مطلب و رقم اینطور است و بعد خلافش در عمل دیده شود این صحیح نیست ممکن است جناب آقای دکتر یگانه یا جناب آقای قوام صدری تشریف بیاورند مطالبی بگویند ولی این مطالب اگر همکاران بنده قانع بشوند و رأی بدهند من نمی دانم ولی از روی رقم نیست رقم باید در کمیسیون مطرح بشود با کمال دقت رسیدگی بشود و اگر موافق هستید که این دقت بشود موافقت بفرمائید این لایحه برگردد به کمیسیون و دولت ارقامش را بدهد بنده هم ارقامی دارم بگذاریم

در کنار هم ببینیم ارقام بنده صحیح است یا نظر دولت صحیح است لااقل بنده از نظر رقم قانع بشوم اگر همکاران صلاح نمیدانند ومعتقدند که نشان دادن ارقام در کمیسیون لازم نیست و موافقند که همینطور پس از فرمایش جناب آقای دکتر یگانه و جناب آقای قوام صدری بدون وارد شدن به ارقام بپذیرد و رأی بدهید مسئولیتش متوجه اشخاصی است که رأی می‌دهند (احسنت)

رئیس ـ آقای دکتر یگانه بفرمائید.

دکتر یگانه (وزیر مشاور) ـ عرایض بنده خدمتگزار و هر نماینده دولت که از پشت تریبون مجلس مقدس شورای ملی مطلبی را بعرض می رساند دو نوع است گاهی مسائل نظری است بحث در یک ماده‌ای است که ممکن است نظرات مختلف در باره آن گفته شود ولی گاهی گزارش مسائل مملکتی است که تصور می‌کنم دیگر مطلب نظری نباشد و اگر خلافی در آن گفته بشود هر گوینده‌ای اعم از این خدمتگزار یا خدمتگزار دیگری باشد مسئول مجلسین خواهد بود فرمایشی که فرمودید شاید اطلاعات لازم حضورتان تقدیم نشده که ماده ۷ قانون برنامه سوم تا این ساعت به چند نحو اجرا شده ماده ۷ بصورت اولش بدولت اجازه می‌داد ۴۰ میلیون غرض بگیرد بعد اصلاح شد به عنوان همان ماده ۷ رقم دیگری ندارد شد ۵۰ میلیارد یعنی ۵۰۰۰ میلیون تومان و دولت تا این ساعت که خدمتگزار عرض می‌کنم حضورتان در حدود بیش از ۶۰۰ میلیون دلار برای برنامه سوم اجازه وام داده شده و تا این ساعت ۲۰۸ میلیون دلار قرارداد وام منعقد شده یعنی حدود یک ثلث و ۴۰۰ میلیون دلار هست که دولت مجاز است قرارداد منعقد بکند ولی چون در حال حاضر احتیاج نبوده مبادرت به استقراض نشده و با توجه به اینکه از طول برنامه سوم سه سال هم گذشته یعنی تقریبا دو سال باقی مانده برای سه سال گذشته ۲۰۸ میلیون دلار استفاده شده برای دو سال دیگر ۴۰۰ میلیون دلار باقی مانده ملاحظه می فرمائید دولت چه این دولت خدمتگزار و چه دولت قبلی تازه از این حدود به حدی که می‌توانست استفاده نکرده و این را هم عرض می‌کنم ۲۰۸ میلیون بیشتر استفاده نشده حال آنکه طبق قانون اجازه بیش از ۶۰۰ میلیون دلار است و تمام صورت دیون دولت و پرداختی‌هایش به صورت جزوه‌ای که شاید از این کتاب بودجه سال ۴۴ هم قطور تر باشد ده روز پیش سازمان برنامه برای اطلاع مردم ایران منتشر کرده و این یک سند رسمی دولتی است و هر روزی که آقا بفرمائید هر سندی که بفرمائید تمام حساب و کتاب سازمان برنامه و وام را حضورتان عرض می‌کنم ولی چون واقعا ممکن است اشتباه به عرضتان رسانیده باشند خواستم این توضیح را عرض کنم پس این راجع به ماده ۷ که فرمودید ۵۰ میلیارد که بیش از ۶۰۰ میلیون دلار است پر شده بنده عرض می‌کنم دوثلث دیگرش بافی است ۲۰۸ میلیون دلار است که تازه این ۲۰۸ میلیون هم رقم عمده اش را نگرفتیم هنوز استفاده نشده مجوزش را لطف فرمودید ولی دولت استفاده نکرده بنا براین اگر تمام وام دوره برنامه سوم را حساب بفرمائید ۲۰۸ میلیون دلار پرداختی ما طبق همین بودجه‌ای است که به تصویب رسیده دو میلیارد در هر سال بابت اصل و فرع می‌پردازیم یعنی دویست میلیون تومان کمتر از سی میلیون تومان دلار یعنی در واقع یک بیستم در آمد نفت شما، من خواستم آن ظرفیت پرداخت را در نظربگیرید دولت هیچ وقت ولو مجاز باشد که هر قدر قرض بگیرد تا آن حدودی می‌گیرد که قدرت پرداخت آنرا داشته باشد اصل و بهره وامهای خارجی دو میلیارد و ۲۲۵ میلیون یعنی در حدود ۳۰ میلیون دلار و حال اینکه ما بیست برابر این مبلغ درآمد ارزی از نفت داشته‌ایم پانصد میلیون از کنسرسیوم ۱۸۵ میلیون پذیره بنابر این پرداختی‌های سالانه ما در حدود یک مبلغ بسیار کمی است با مقایسه با در آمد‌های ارزی، و مسلما خدمتگزاران این مملکت اگر تشخیص بدهند به یک حدی وام می‌رسد که نحوه باز پرداختش مشکل می‌شود حاشا که اقدام کنند راجع به برنامه سوم این مال گذشته در طول ۵ سال بود برای سال جاری عرض می‌کنم به تصویب مقدس مجلس شورای ملی رسیده پیش بینی در آمد و هزینه برنامه سوم در امد ۵۵ میلیارد و چهارصد میلیون خرج هم تصویب فرمودید ۵۵ میلیارد و چهارصد میلیون دولت ملزم است امسال خرج بکند اگر نکرد نسبت به عمران مملکت اقدام نشده این تقریبا تکلیف و وظیفه مقدسی است از این مبلغ ۵۵ میلیارد خودتان تصویب فرمودید ۲۲ میلیارد بابت عوارض جدیدی است که وضع شد بیست و هشت میلیارد در آمد نفت سهم سازمان برنامه است رقم ۴ پیش بینی استفاده از وامهای خارجی ۹ میلیارد و ۴۶۳ میلیون ریال

یعنی برای همین امسال هیچ کاری به پنج سال گذشته یا آینده نداریم برای امسال دولت باید ۹۴۵ میلیون تومان وام بگیرد این چیزی است که تصویب شده و این قرارداد که خدمتتان تقدیم شده برای همین امسال به نصف این هم نمی‌رسد بنابر این بنده خواستم در اساس مطلب خدای ناکرده یک اشتباهی نباشد که دولت از حدود ماده ۷ تجاوز کرده نه تنها در مرز ماده ۷ نیستیم بلکه آنچیزی که تا بحال گرفتیم شاید به ثلث آن می‌رسد اما راجع به اساس این قرضه‌ها نسبت به بهره اش فرمودید من در هر قسمت توضیح عرض می‌کنم بعد هم هر وقت امر بفرمائید در اتفاق خود جنابعالی تمام دفاتر هست کتابش هم منتشر شده در ده روز پیش برای استفاده عموم کتابش منتشر شد راجع به بهره بانک بین المللی، ملاحظه فرمودید رقم عمده این وامها در بانک بین المللی است که خود ایران سهم عمده‌ای دارد بانک بین المللی شرایطش فرض بفرمائید مثل بانک رهنی ایران برای دنیا یکسان است راهسازیش یکی است صنایعش یکی است در بعضی جاها بهره یک کمی بیشتر است در بعضی جاها کمتر است این بسته به اوضاع و احوال و بسته به تصمیمی است که بانک بین المللی که خود دولت ایران هم در آن سهام دارد اتخاذ می‌کند و برای تمام دنیا هم یکسان است هیچوقت تبعیضی قائل نمی‌شوند معذرت می‌خواهم با همان عبارت عرض می‌کنم کمتر معمول است که در بهره چانه بزنند بانک بین المللی تمام شرایط و استانداردهایش بطور عمومی طبع و منتشر می‌شود و برای همه یکسان است این است که در لایحه ملاحظه می فرمائید از بانک بین المللی ۱/۲ ۵ درصد است ولی از هیئت عمرانی آمریکا ۱/۲ ۳درصد، چرا اینطور است؟ برا ی اینکه بانک بین المللی بانکی است امانت دار کشورهای دیگر دنیا و سخت گیری آن در وام دادن بیشتر است شرایط خیلی بیشتری را می‌خواهد بهره اش هم بیشتر است استفاده اش هم بین المللی تقسیم می‌شود هیئت عمران بین المللی آمریکا یک جنبه تقریبا کمکی دارد صد در صد انتفاعی و بانکی نیست این است که بهره اش سه و نیم در صد است این را هم بطور توضیح عرض می‌کنم و آنهم بابت پول همان گندمی که امسال خریدم قرار بود پولش را بپردازیم دولت موفق شد با خود هیئت صحبت بکند که این در مدت خیلی طولانی با بهره سه و نیم در صد بپردازد در حقیقت این یک وام جدیدی نیست اگر این را در اختیار دولت نمی‌گرفتیم میبایست پول این گندم به ارز پرداخت شود و این همان گندمی است که دولت سال گذشته خریده است قرارداد دیگری است از دولت جمهوری مجارستان ملاحظه بفرمائید اینجا بهره دو و نیم درصد است تقریبا نصف بانک بین المللی اینهم باز علت دارد در حقیقت این یک اعتباری است که دولت و شاید مؤسسات خصوصی می‌توانند استفاده کنند پولی گرفته نمی‌شود و اگر مناقصه بین المللی گذاشته شد و فروشنده مجارستانی برنده شد و ما جنسی را از دولت مجارستان خریدیم آنوقت این را یک دهم درصد به آنها بهره می‌دهم این را می‌خواستم عرض کنم در تمام قسمتها هر کدام بر اساس ضوابطی است البته هر دولت دولت شاهنشاهی ایران یا دول دیگر سعی می‌کنند که با بهترین شرایط وام بگیرند اما بانک بین المللی هم همیشه منافع تمام کشورهای دنیا حتی منافع کشور قرضه گیرنده را ملاحظه می‌کند اگر وامی را به مصلحت دولت وام گیرنده تشخیص ندهد تصویب نمی‌کند این بود خلاصه عرض بنده و البته تمام معروضاتم آنجائی که جنبه گزارشی دارد بر طبق گزارشهای رسمی دولت است که شخص خدمتگزار توهم نمی‌کند که ذره‌ای درش خلاف باشد ممکن است امر می‌فرمودید تمام متصدیان امر این توضیحاتی که منت امروز خدمتتان عرض کردم خدمتتان تقدیم می‌کردند راجع به اساس این قرضه یک قسمت ۳۲ میلیون دلار برای شاهراههای کشور است که به جنوب می‌کند راه نائین، یزد کرمان ۵۴۰ کیلومتر شاه پسند به مشهد پانصد کیلومتر، مشهد به مرز افغانستان ۲۴۰ کیلومتر، تهران رود هن ۵۵ و رودهن آمل، بابل ۱۵۵ کیلومتر این مال راههای اصلی بود قسمت اول است و فصل تابستان است این راهها شروع شده و مناقصه اش هم گذاشته شده در یک قسمت آسفالت می‌شود و ساخته می‌شود استدعای یک فوریت برای این بود که اینکار در تابستان تمام بشود قسمت دوم راههای فرعی قسمت شمال است این را هم عرض می‌کنم اگر یک راههای معینی در این لایحه اسم برده شده این خدای ناکرده دلیل بر این نیست که خدای ناکرده شاهراههای دیگر فراموش شده آنهائی که جناب آقای دکتر مبین اشاره فرمودند برای سایر راههای فرعی که میزانش خیلی بیشتر از این است درآمدهای داخلی اکتفا

میکرده است این را خواستم عرض کنم که مصرحات این لایحه دلیل عدم توجه به شاهراههای دیگر نیست قسمت سوم مال هیأت عمرانی بین المللی همان ریال پول گندم است که باز از اینجا برای عمران قرض می‌گیریم مال مجارستان را هم عرض کردم که وام نیست یک مطلبی است بنام اعتبار فروشندگان حتی اعتبار به معنای اخص کردیت credit هم هست یعنی به ما اطمینان می‌کنند اگر در یک معامله‌ای آنجا برنده شدند در مناقصه به دولت ایران یا به هر کس بفروشد با بهره دونیم در صد بدهند من استدعا می‌کنم خود آقا به فعالیتهای عمرانی دولت کاملا علاقه مند هستید (دکتر مهندس بهبودی ـ نمونه فعالیت دولت یکی راه هراز است) راه هراز هم یک قسمتش در بیست وچند سال پیش ساخته شد این را هم اگر در یک قسمت کوتاهی به علل جوی یک مختصر خرابی پیدا کرده وزارت راه با تمام مساعی شب و روز کار می‌کند و این راه، خیلی معذرت می‌خواهم چون بیانی فرمودید ناچارم یک عرض بکنم والا جسارت است اگر به سکوت فرمایشتان برگزار بشود. این راهی است که تمام محصولات شمال، تمام تولیدات گرانبهای گرگان را به تهران دو ساعت نزدیکتر می‌کند کرایه را پائین می‌آورد (دکتر بهبودی ـ البته اگر راهی باشد) و آن دشت زرخیز گرگان و مازندران که قسمت شمال شرقی است به وسیله این راه مربوط می‌شود خود جناب عالی که استاد بنده هستید در قسمت فنی و می دانید که این راه راه خوبی است النهایه هر راه جدیدی تا چند سال ریزش دارد بعد از چند سال که تجربه نشان داد محل ریزش‌ها را فهمیدند و تشخیص دادند جلوگیری می‌کنند و من امیدوارم یک روزی از همین راه که جنبه نه تنها تفریحی ندارد و خوشبختانه یک راه اقتصادی است مورد استفاده قرار خواهد گرفت می‌بخشید که از آنجا فرمودید و من خواستم به احترام فرمایشتان جواب عرض کنم این لایحه با تصویبش دستگاههای اجرائی در جنوب همه مشغول کارند این شاهراه مشهد و بندر عباس هر تسریعی بفرمائید موجب نهایت تشکر دولت است و به این معروضاتی که بنده به عرضتان رساندم استدعا می‌کنم توجه بفرمائید روی ارقام اشتباه شده و هیچ به مرز ماده ۷ نرسیدیم حتی عرض کردم به ثلثش رسیدیم و از مبلغ دویست میلیون هنوز همه وجه را نگرفته‌ایم معذرت می‌خواهم از تصدیع کلام.

رئیس ـ آقای دکتر مبین بفرمائید.

دکتر مبین ـ مثل اینکه عرایض بنده درست مورد توجه واقع نشده بنده به هیچ وجه نگفتم که دولت کار نمی‌کند ی از کار کردن دولت تشکر نداریم بسیار متشکریم در قسمتهائی که کار می‌کند، ۲۰۸ میلیون دلاری که اشاره فرمودید ۲۰۸ میلیون دلاری است که استفاده کردید ولی در حدود ۴۰۲ میلیون دلار شما مجوز دستتان هست (دکتریگانه ـ هنوز نگرفته‌ایم) نگرفته‌اید ولی از محل ماده ۷ حساب می‌شود یا نمی‌شود؟ این خارج از ۴۰۰ میلیون است شما اجازه می‌گیرید بعد میآئید می گوئید ثلث آنرا بیشتر استفاده نکرده‌اید وقتی اجازه گرفتید مثل این است که استفاده کردید این دیگر واضح است بهر حال شما هر آن مجاز هستید با اجازه‌ای که از مجلس به شما داده شده قراردادش را ببندید و چون اجازه گرفته‌اید هیچ موقع قرار داد را به مجلس نمی‌آورید شما الان بابت برنامه عمرانی سوم روی هم رفته حدود ۴۰۲ میلیون دلار اجازه وام گرفتن دارید (دکتر یگانه ـ با تصویب مجلس) تصویب شده شما در موقع لایحه بودجه فرمودید ما تا حالا دویست میلیون دلار قرض گرفته‌ایم در خود لایحه بودجه ۱۲۵ میلیون دلار اجازه گرفتید و بعد برای تأمین قسمتی از هزینه‌های کشور ۷۷ میلیون دلار این از کجاست؟ بهر حال راجع به اینکه شما قدرت پرداخت را در نظر می‌گیرید این را من حرفی ندارم مسلما اگر قدرت پرداخت نداشته باشید قرض نمی‌کنید ولی راجع به اینکه بهره با یک استاندارد معینی است تابع استاندارد معینی است از نظر مقررات خود آن بانک ولی شما که می‌خواهید وام بگیرید و این وام غیر تولیدی است وام غیر تولیدی را به چه مناسبت با بهره پنج و نیم درصد می‌گیرید شما باید فکر خودتان را بکنید من چکار دارم به اینکه بهره چند در صد است پنج درصد است یا ده درصد است دولتی که می‌خواهد برای راه سازی با بهره پنج و نیم درصد وام گیرد این را چه جوری توجیه می‌کند برنامه شما برنامه تولیدی نیست که شما با پنج و نیم درصد بگیرید مطلب دیگری که فرمودید که عجله لازم است و این راهها باید ساخته شود از یک طرف فرمودید برای قیمت گندم است شما با اضافه کردن قیمت نفت و بنزین در سال ۴۳ این قسمت را تأمین کردید هزار میلیون تومان اگر این تأمین شده این

دیگر چیست؟ (دکتر یگانه ـ آن به ریال یوده و این به دلار است) ریال و دلار حساب جداگانه است شما قیمت گندم را از ملت ایران به مناسبت اضافه کردن قیمت نفت و بنزین گرفتید در سال ۴۳ هم منظور کردید حالا بعنوان پرداختش در سال ۴۴ نگاه می‌دارید به عنوان وام و (دکتر حسینی ـ گران کردن بنزین ضرر داده به دولت) من عرضی ندارم وقتی که توجیه کردند بودجه را گفتند من ۷۰۰ میلیون تومان اضافه خواهم آورد برای این کار (دکتر حسینی - آن حسابها غلط بود) پس آنجا شما ۷۰۰ میلیون تومان تذمین اعتبار کردید برای قیمت گندم اگر نیست بگوئید اگر هست و موجود است خوب شما خرج راهسازی کنید شما موقعی که می‌خواهید برای راهسازی بدهید پول گندم را نمی‌پردازید می خواهید پول را پیش خودتان نگهدارید بنده منظورم این هست که عجله اش کجاست راه را از محل گندم تأمین کردید عجله شما کجاست که شما این اندازه اجازه نمی‌دهید که برگردد به کمیسیون تا لااقل به این ارقام رسیدگی شود بنده تقاضا کرده بودم همکاران عزیزم موافقت بفرمایند که این لایحه برگردد به کمیسیون و این ارقام رسیدگی شود تقاضای زیادی نکردم از نمایندگان نمی‌خواهید رسیدگی بشود خوب رأی ندهید ولی بهر حال چون پیشنهادی که بنده دادم راجع به رسیدگی به ارقام در کمیسیون طبق آئین نامه پیشنهاد شفاهی می‌بایست باشد بنده کتبا تقاضای برگشت به کمیسیون نمی‌توانم بکنم از مقا محترم ریاست تقاضا می‌کنم نسبت به تقاضای بنده برای برگشت این لایحه به کمیسیون و رسیدگی به ارقام موافقت فرمایند.

رئیس - آقای مهندس والا مخالفید یا موافق؟

مهندس والا ـ بنده مخالفم؟

رئیس ـ آقای خواجه نوری بفرمائید.

خواجه نوری ـ بنده با پیشنهاد آقای دکتر مبین مخالفم جناب آقای دکتر مبین مطالبی که بیان فرمودند ناشی از یک سری اشتباه بوده که آقای دکتر یگانه کاملا توضیح داده‌اند که مجوزی که دولت در قانون سازمان برنامه و در قانون بودجه کسب کرده این مجوز حمل بر آن نباید بشود که حتما از تمام این مبالغ استفاده شده است و وام گرفته شده است هر موقعی که وامی خواسته‌اند می‌آورند به مجلس و از مجلس کسب اجازه می‌کنند که آن قرار داد را امضاء کنند و به مرحله اجراء بگذارند و همانطور که جناب آقای دکتر یگانه توضیح دادند این قرار دادهائی هم که منعقد شده استفاده از این اعتبارات تدریجی و تا بحال نسبت به این ۲۰۸ میلیون دلاری هم که قرارداد منعقد شده شاید بیشتر از نصفش عملا استفاده نشده و بتدریج از این مبالغ استفاده می‌شود براب پیشرفت کار برنامه. اما اینکه فرمودید لایحه برگردد به کمیسیون برای اینکه رسیدگی شود مثل اینکه یک قدری بی لطفی می فرمائید به آن کمیسیونهائی که این لایحه را رسیدگی کردند و مخبرین و رؤسای کمیسییونهائیکه این گزارش را به ساحت مقدس مجلس شورای ملی تقدیم کردند ما که این امضاء را داه‌ایم بیخود ندادیم جناب آقای دکتر مبین تمام ارقام در کمیسیونها با دقت رسیدگی شده توضیح داده شده شرایط باز پرداخت این وامها رسیدگی کردیم امکاه باز پرداخت را دقت کردیم ما به اعتبار کردیت مملکتمان در خارج به اندازه معتقد هستیم و علاقه داریم و نمی‌خواهیم زیر بار وام هائی برویم ه خدای نخواسته این وامها ما را خرد بکندو نتوانیم بپردازیم راجع به اقتصادی بودن این طرحها و اینکه آیا این جاده‌ها قابل استفاده از نظر اقتصادی و قابل استهلاک است از نظر بهره برداری بنده همین اندازه باید اجمالا حضورتان عرض کنم که یک راهی که در یک ناحیه پر جمعیت ایجاد بشود و دارای وسایل کافی برای دادن سرعت به وسائل نقلیه باشد این راه به خودی خود در تخفیف هزینه حمل و نقل در تخفیف هزینه استهلاک وسایل نقلیه در تخفیف استهلاک لاستیک و سایر وسایل حمل و نقل مؤثر است و این تمام صرفه جوئی‌های ارزی اقتصادی است برای مملکت که در طول زمانی که ما این وام را می‌پردازیم همان استفاده کنندگان این وسایل نقلیه و اهالی ناحیه از آن بهره مند می‌شوند و بطور کلی اقتصاد مملکت از این اقدامات بهره مند می‌شود ما در اقتصاد باید سرمایه گزاری را از دو جهت در نظر بگیریم یکی سرمایه گزاریهای مستقیم ست که بوسیله افراد و شخصیتهای حقوقی یا حقیقی انجام می‌شود آن سرمایه گذاریها باید به اصطلاح فرنگی‌ها رانتابلیته و بازگشت مستقیم برای آن مؤسسات و آن شخصیتها داشته باشد و یکی سرمایه گزاری است که دولت برای تمام ملت ایران می‌کند برای اجتماع می‌کند ما نباید توقع داشته باشیم اگر دولت راهی را که

می‌سازد که نسلهای آینده از آن را استفاده خواهند کرد و مسلما درزندگی اقتصادی نسلهای آینده مؤثر خواهد بود در یکسال، دو سال هزینه‌های این راه را بپردازد و در صورتی که ما میدانیم الان در این برنامه سوم هفت هزار کیلومتر جاده فرعی پیش بینی شده است که یک قسمت کوچکی از این جاده‌های فرعی را می‌خواهند با این وامها ایجاد کنند بقیه را با در آمد جاری امسال مملکت هزینه اش را تأمین می‌کنند این یک اقتصاد سالم است این یک سرمایه گذاری سالم است که یک مملکتی بتواند با وسایلی که موجود دارد ودر آمدهای موجود فعلی خودش بیشتر راههای خودش را بسازد ویک مقدار جزئی از این راهها را که صورت دادند حضورتان ازاین محل وامها تأمین می‌کند و علت این که این راههای بخصوص را مؤسسه وام دهنده آمده کنترل کرده است این ناحیه را بازدید کرده است و مقدار محصول این ناحیه را بازدید کرده است و تشخیص داده است که حتی از لحاظ باج گیری و حق عبور ومرور هم اگر می‌خواستند از این راهها بگیرند درآمد این جاده‌ها می‌توانست این وامهارا مستهلک کند تا این اندازه هم خود وام دهنده دقت می‌کند و برای پروژه هائیکه به فرمایش شما قابل برگشت نیست وقابل استهلاک نیست هیچ وقت بانک بین المللی وام نمی‌دهد این یک اصل کلی است که در تمام بانک‌ها حتی بانکهای خودما بر قرار است شما توجه بفرمائید که بانک رهنی یا بانک کشاورزی وقتی به یک پروژه‌ای وام می‌دهد که مطمئن باشد این پروژه قابل برگشت هست و می‌تواند از درآمد خودش وام خودش را بپردازد وقتی یک چنین دقتی در بانک‌های خودمان می‌شود شماباید اطمینان داشته باشید که بانکهای بین المللی این دقت وتوجه رامیکنند، راجع به وام مربوط به گندم فرمودیدیک توضیحی آقای دکتر یگانه به عرضتان رساندند بنده باید اضافه کنم که باز پرداخت این وام با آن ربح نازلش مقرر شده مطابق قرارداد باز هم در مملکت ایران برای برنامه‌های اقتصادی و عمرانی به مصرف برسد یعنی در واقع این وامی است که دولت ایران از بودجه عمرانی خودش برای سالهای آینده گرفته بنده نمیدانم توجه به این مطلب فرمودید که ما الان بدهکاربخارج نیستیم به موجب این وام ما بدهکار به مردم مملکت خودمان هستیم که این اقساط را بتدریج در کشور خودمان برای مصارف عمرانی واقتصادی و اجتماعی بمصرف برسانیم وام دیگری که برای ماشین آلات کشاورزی ووسائل تولیدی است این یکی از سالم ترین وامهائی است که گرفته شده است بدلیل اینکه مارا ملزم کرده که حتما وسایلی را وارد کنیم که برای بالا بردن قدرت تولیدی مملکت ضروری است وثانیا نزولش نازل است، ثالثا این براساس تهاتر از درآمدهائی که همین ماشین آلات کشاورزی و ماشین آلات تولیدی در مملکت فراهم می‌کند این وام قابل پرداخت است با توجه به این توضیحاتی که بنده حضور جنابعالی و سایر همکاران محترم دادم و اطمینان به این که می‌توانم بدهم در کمیسیون دارائی وکمیسیون راه وسایر کمیسیونهائی که الان این گزارش را امضاء کرده‌اند دقتهای لازم از لحاظ اقتصادی بودن وام از لحاظ امکان پرداخت این وام از نظر مصلحت بودن این برنامه‌ها شده است و همان طور که آقای دکتر یگانه توضیح داده این برنامه راهسازی یک برنامه فصلی است والان هم این کارها را شروع کردندو باید به تدریج پرداخت بکنند به مقاطعه کاران تعهدات دولت را این است که بنده استدعا می‌کنم جنابعالی پیشنهادتان را پس بگیرید وبگذارید این لایحه در جلسه امروز رسیدگی شود خیلی از توجه دوستان متشکرم.

رئیس ـ آقای مهندس والا.

مهندس والا ـ مساله وام و گرفتن قرض از خارجی یکی از مباحثی است که من تصور می‌کنم قانون گذاران سابق ما آن چنان در این مورد حساسیت به خرج دادند که در قانون اساسی ما گرفتن وام را موکول به داشتن یک مجوزی از دستگاه قوه مقننه قرار دادند و خوشبختانه آئین نامه داخلی مجلس به این مطلب آنچنان توجه داشته که مدت نطق و صحبت وبحث ومباحثه را نامحدود کرده بنابراین من از یک جهت تعجب می‌کنم برای دولتی که وقتی لایحه بودجه را می‌آورد چندین فقره وام را به صورت تبصره می‌گذارد به استناد استحکامی که در مجلس دارد و آرائی که در مجلس دارد اجازه نطق را آن وقت از وکلا سلب می‌کند چه طور شده این مرتبه (یک نفر از نمایندگان ـشما خودتان مخبر کمیسیون بودجه بودید) بنده نبودم من نمی دانم چطور شده این مرتبه آنقدر مجال

را داد که در این مورد صحبتی بشود خوب لاقل تا این اندازه هم متشکر هستم ولی برای اینکه از ان جمله‌ای که گاه گاه موجب گلایه بعضی دوستان می‌شود کاسته می‌شود اجازه بفرمائید این شوخی را بکنم بنده به آزادگی جناب آقای هویدا که متأسفانه مثل اینکه با مجلس کمی بی لطف هستند و مثل اینکه کمتر تشریف می‌آورند ایمان دارم و مسأله وام مطرح اسن رئیس الوزراء نیست، وزیر راه نیز، وزیر اقتصاد نیز، هیچ کس نیست حضورتان عرض کنم که آقای هویدا را بنده به آزادگیش ایمان دارم همینطور به جناب آقای دکتر یگانه که یکی از دستور العمل‌های شاعر شیرین سخن ما را به کار بسته‌اند. شاعر گفته:

‹‹ مرده آزاد به گیتی نکند میل دو کار

تا همه وقت وجودش به سلامت باشد ››

(مرده آزاده دو کار را نمی‌کند) «زن نگیرد اگرش دختر قیصر باشد ـ (خوب هم آقای هویدا و هم آقای جناب دکتر یگانه این کار را نکرده‌اند) وام نستاند اگر وعده قیامت باشد»بنده این صحبت را کردم که یک قدری از آن حرارتی که بدست آمده بود کاسته بشود من اصولا با گرفتن وام غیر از کارهای تولیدی آن هم با بهره‌های بسیار نازل و حساب شده به هر صورت دیگر مخالفم چرا؟ ما وقتی می آئیم یک وامی را می‌گیریم برای مدت ۲۰ سال یا ۲۵ سال یا ۳۰ سال بعد بایستی بپردازیم (پاینده ـ اصلا قابل طرح نیست) این بدین معنی است که ما نسل‌های آینده را فرزندانمان را و فردایمان را در گروی این کار بگذاریم من یک سؤالی می‌کنم اگر ما به استناد ذخائر نفتی مان هستیم و این امید وجود دارد که روز به روز از ذخایر نفتی مان زیادتر استخراج می‌شود و ما می‌توانیم این وامها را بپردازیم فرض محال که محال نیست اقتصاد دنیا، پیشرفت دنیا یک جوری شد که ما نتوانستیم از نفتمان بهره مند شویم و یک روزی ما نتوانستیم در امد نفتمان را مبنای پرداخت وامهای مان بکنیم آیا جز این است که بدست خودمان ورشکستگی از بین رفتن اقتصاد خودمان و تولیداتی را که داریم امضاء می‌کنیم ما نسلهای آینده را برای مدت ۲۰، ۲۵، ۳۰ سال موظف می‌کنیم که وامی را که امروز ما می‌گیریم بپردازند چه فکری می‌کنید چه راهی برای اینکار در پیش دارید (خواجه نوری ـ از همین تأسیسات استفاده خواهد شد) جناب آقای خواجه نوری چون فرمودن این سرمایه گزاری سالم است و می فرمائید هنوز وام نگرفته خرج کردیم کی اجازه داده که وام نگرفته را خرج کنند؟ کی اجازه داد چرا مجوز نگرفته خرجش می‌کنند؟ من نمیدانم اگر این قرض که جناب آقای خواجه نوری فرمودید اگر مربوط به این است من تعجب می‌کنم که جناب آقای خواجه نوری با تمام ارادت و کوچکی که من دارم خومتتان چرا اینجا بعنوان لیدر اکثریت می فرمائید که ما هنوز وام نگرفته خرجش کردیم حالا مجوز می‌خواهیم (خواجه نوری ـ ما که قرارداد جاده سازی می‌توانیم منعقد کنیم) قرارداد جاده سازی را هم نمی‌توانیم منعقد کنیم مگر اینکه به این مثل عامیانه استناد بکنیم غرض که رسید به صد تومان هر شب بخور مرغ و پلو حضور مبارکتان عرض کنم اولا به این لایحه اگر بخواهید الان رأی بگیرید من رأی کبود می‌دهد این عقیده شخص خودم است البته حضورتان عرض می‌کنم ثانیا من در اینجا یک حساب ساده‌ای دارم ما می آئیم ۳۲ میلیون دلار وام می‌گیریم در ظرف ۲۵ سال یک کاغذ و مداد فکر می‌کنیم حضور همه تان باشد ربح ۳۲ میلیون است قرار۱/۲ ۵ درصد در طول مدت ۲۵ سال با توجه به اینکه می گوئیم هر موقعی که قسطش را می‌دهیم حساب کنیم در مدت ۱۲ سال و نیم حساب کنیم با بهره ۱/۲ ۵ در صد به بینید ما چقدر بهره باید بدهیم من حسابی که کردم و شاید درست نباشد در مدت ۲۵ سال اگر بلافاصله اقساط را بدهیم ۴۴ میلیون دلار باید بدهیم و چون می گوئیم مدت نصف می‌شود ۲۲ میلیون می‌شود آیا آدم عاقل باید ۳۲ میلیون دلار قرض بگیرد که ۲۲ میلیون دلار بهره بدهد و بعد هم برای کارهائی که ما می دانیم، کار راهسازی به آن صورت نیست که امروز حساب بشود که به صورت اقتصادی برگردد چون صحبت راه شد من خودم درد راه دارم و بیش از صد بار در این مجلس و در این مکان راجع به راه خلخال صحبت کردم واقعا ناراحتم که در این مورد دومرتبه تذکر بدهم خدا رحمت کند یادی از مرحوم منصور بکنم موقعی که ایشان وکیل مجلس بودند در یکی از صحبتهائی که کردم راجع به راه خلخال توی صورت جلسه نوشته شده. ایشان فرمودند که من اینکار را می‌کنم آقای زهتاب اعتراض کردند که تو وکیل مجلس هستی هنوز که رئیس الوزراء نشدی چطور می‌توانی این کار را بکنی من می‌خواهم ببینم یک سؤالی است شانس هم به نظر بنده جناب آقای دکتر رشتی در همه چیز مؤثر است حتی نسبت به منطقه شما به بینید بین تهران که مرکز مملکت است با یکی از استانهایش چند تا راه است بین تهران و مازندران واقعا من تبریک عرض می‌کنم به نمایندگان مازندران که

این چنین خوش شانس هستند (دکتر رهنوردی ـ ممکن است راه فیروزکوه هم درست باشد) به بینید چند تا راه ما داریم بین تهران و مازندران و من خیال می‌کنم که کم هم باشد باید زیادتر بشور راه سرتا سری این یک راه، راه فیروزکوه دو راه، راه چالوس سه راه، راه هراز چهار راه، راه آهن پنج راه (دکتر عدل ـ راه هوائی هم دارد) راه هوائی، هم دو تا راه هوائی داریم هشت راه زیرزمینی هم ممکن است درست کنید والله شماره اش از دست من خارج شده و اما بین دو استان زرخیز این مملکت که پایه‌های اقتصادی پایه‌های اساسی مملکت به آن بستگی دارد که گیلان و آذربایجان باشد ما پنجاه سال است که داد می‌زنیم و فریاد می‌کنیم، استغاثه می‌کنیم، تمنا می‌کنیم که این مناطق هم جزئ این مملکت هست که مبادلات جنسی و اقتصادیش از نظر اقتصاد همانطوریکه می فرمائید جناب آقای خواجه نوری را نتابل اینجا است اگر حسابی وجود دارد اینجا است من نمی دانم وکلای آذربایجان دست روی دستشان گذاشته‌اند وکلای گیلان هم همینطور زبانشان بسته است و چیزی نمی‌گویند بعد مجوز می‌گیرند راجع به این راههای موجود، به این مطلب با تأکیداتی که شده من می دانم راه فراموش نشده است بلکه باید یگوئیم این دو منطقه و این دو استان فراموش شده است حالا که آمدیم التماس کردیم این را بگذارید جزو پروژه، مسئولین امر وعده‌ای که بمن دادند این بود یک قسمتی از راه گیلان به آذربایجان مطالعه اش در آخر برنامه سوم خواهد شد می‌گویم کی شروع می‌شود؟ در برنامه چهارم. در صورتی که از برنامه هفت ساله اول من یادم می‌آید وقتی که مرحوم دهقان نماینده خلخال بود در کمیسیونها نظرات نمایندگان بیشتر از حالا مورد توجه می‌شد برنامه اول هفت ساله را از نظر خرج با نظر نمایندگان مجلس نشستند خرج بندی کردند در همان موقع راجع به راه آذربایجان و گیلان پروژه‌ای بود که باید انجام شود پس معلوم شد که مربوط به شخص است همین که مرحوم دهقان ترور شد و از بین رفت ان برنامه هم از بین رفت من نمی دانم بعضی از موکلین من متأسفانه این عقیده را دارند که خلخال به حروف ابجد است یا به حروف دیگر در نحوست قرار گرفته است شاید یکی از دلایل نحوستش برا ی اینست که من وکیلش هستم برای اینکه نمی دانم آیا بیشتر از این مطلب می‌شود یک وکیلی در مورد یک خواسته حقه و یک خواسته مشروع و قانونی موکلینش صحبت بکند که این هم جزء این مملکت است چرا راه برایش درست نمی‌کنید بخاطر خلخال اینکار را نکنید بخاطر آذربایجان و گیلان اینکار را بکنید باز هم نمی‌شود هر مرتبه یک گرفتاری پیدا می‌شود جناب آقای خواجه نوری به جان عزیزتان شما بیشتر از من متأثر می‌شوید برا یاینکه از بنده رئوف تر و مهربانتر هستید وقتی بیایند بگویند به علت نبودن راه سه ماه از سال حتی راه قاطررو هم برای این منطقه وجود ندارد آیا نبایستی وقتی که ما یک پروژه خرجی درست می‌کنیم آنها را الاهم و فالاهم در نظر بگیریم چه جور جواب بدهم شما یک جوابی به من یاد بدهید که اگر فردا یک پیر مرد خلخالی بیاید به من بگوید راه چطور شد جوابی داشته باشم جناب آقای حاذقی خدا را شاهد می‌گیریم این حقیقت است مردم خلخال خواهش کردند دولت وقت که آقای دکتر اقبال بود به خلخال برود شبانه زن و مرد بیل بدست گرفتند یک محوطه‌ای را برای فرود آوردن این طیارات ال ـ ۲۰ آماده کردند جناب آقای دکتر الموتی آنموقع معاون نخست وزیر بودند حتما اطلاع دارند نخست وزیر بودند حتما اطلاع دارند تمام زن و مرد خلخالی آمده بودند و تقاضایشان این بود اول راه دوم راه سوم من در حضور چند نفر از رفقای مجلسی خودم اگر درست یادم باشد آقای مهندس فیروز عدلی بودند جناب آقای جهانشاهی بودند و چند نفر از وکلای اذربایجانی در خدمت آقای دکتر کشفیان رفتیم به خلخال همین آقای دکتر کشفیان که الان وزیر مشاور هستند وزیر کابینه هستند و مسئول هستند سال گذشته همین موقع‌ها بود وقتی خبر بهشان داده شده بود درست مثل اینکه یک روز تاریخی بود تمام زن و مرد تا چند فرسخی پیشواز آمده بودند شهر تعطیل شده بود شهر که نیست خیلی معذرت می‌خواهم یک قصبه متوسط الحال مردم اغز پیرمرد هشتاد ساله در حال نزع بلند شده بودند آمده بودند به دیدن وزیر راه شما از ایشان سؤال کنید که خواسته این مردم چه بود یطوریکه آقای کشفیان که کمتر صحبت می‌کنند در جلوی جمعیت برای مردم صحبت کردند و قول صریح دادند که ما راه برای شما درست می‌کنیم و ابته اگر آقای حبیبی … (حبیبی ـ اگر بنده روزنامه جناب عالی را داشتم صد تا راه می‌ساختم) حقیقتا همین طور است که می فرمائید (حاذقی ـ آقای مهندس والا تنها وزیری که کاری و خوب بوده است آقای مهندس شالچیان است) صحیح است می‌گوید

‹‹ عیب وی چونکه بگفتی هنرش نیز بگوی ›› من واقعا از دکتر کشفیان فوق العاده راضی و متشکرهستم (یکنفر از نمایندگان ـ آقای دکتر شالچیان) بله آقای دکتر مهندس شالچیان برای اینکه کافی است به ایشان یک تذکری بدهید و بعد در اسرع وقت نتیجه بگیرید بله واقعا اینطور است در مقایسه اش نمی‌خواهم از سایر اعضای کابینه صحبت کنم ولی ایکاش سایر وزراء ما اینطوری بودند (یکنفر از نمایندگان ـ همه خوبند آقا) حضورتان عرض کنم که در یکی از لوایح که نمی دانم جزء تبصره‌های بودجه بود یا قانونی جداگانه بود خیال می‌کنم جزء تبصره‌های بودجه بود اگر خاطر نمایندگان محترم باشد نمی دانم ۶۸ میلیون دلار یا ۷۲ میلیون دلار وام بود ظریفی از من پرسید که آقا این چه مصلحتی است که ۶۸ میلیون دلار نشده ۶۹ میلیون دلار، نشده ۷۰ میلیون دلار نشده، ۶۰ میلیون دلار، نشده ۸۰ میلیون دلار. این برای خودم حقیقتا تعجب آور بود که چه فلسفه‌ای ایجاب کرده که این شیفر را بیاوریم من عاجز ماندم از اینکه جوابش بدهم گفت آقا شما که این لایحه را تصویب کردید اقلا می‌پرسیدید خوب رفقای ما سؤال کردند ولی جواب نشنیدندگفتند تو بیا حساب بهره اش را بکن حساب مدت پرداخت این وام را بکن این وامیکه به ۶۸ میلیون دلار گرفتند روی حساب صد میلیوت دلار مبنا گرفتند که به شما پول پول بدهند. دیدم عجب حسابی است و عرض کردم ایکاش که مقدار بهره ایکه به آن تعلق گرفته در طول مدت استهلاک طوری حساب کرده بودند که مقدار پولی که ما باید بدهیم صد میلیون دلار است با بهره اش بنا بر این حساب وام دهنده روی بهره بوده است بهره آن را طوری حساب کرده روی حساب اقتصادی و کابینه اقتصادی چون کابینه ما افتخار می‌کنیم که کابینه اقتصادی است و این وام رسیده به صد میلیون دلار من خیال می‌کنم این برای من شوخی است حالا من سؤال می‌کنم آیا همین حدود است یا خیر وامیکه ما می‌گیریم آنهم با بهره۱/۲ ۵ درصد آنهم با شرایطی که بما تحمیل می‌کنند واقعا موجب تأسف است (احسنت) میگوئید چرا اگرمیخواستید بگوئید فلان کارخانه تولیدی را درست می‌کنیم وام می‌خواهیم بگیریم برای بیکاران کار درست کنیم وام می‌خواهیم بگیریم برای بیکاران کار درست کنیم وام می‌خواهیم بگیریم تحول اقتصادی بوجود بیاوریم وام می‌خواهیم بگیریم ذوب آهن درست بکنیم من از آنهائی بودم که نه تنها رأی سفید می‌دادم بلکه افتخار می‌کردم که ما آمده‌ایم پی ریزی اقتصادیمان را داریم درست می‌کنیم (صحیح است) و طوری داریم افتخار می‌کنیم که از خودش در می‌آورد خرج خودش می‌کند (صحیح است) اما وام می‌گیریم ۵/۵ درصد ۵/ ۶ درصد ۷/۵ درصد بعد میگوئیم جز این بما نمی‌دهند این وام را می‌خواهیم بگیریم ماشین آلات وارد کنیم والله به پیر و پیغمبر یک تاجر ساده آقای کورس تاجر هستند و می دانند ما یکی دو نفر تاجر ورزیده در مجلس داریم (یک نفر از نمایندگان ـ آقای کشفی) بله آقای کشفی امروز مؤسسات خصوصی و کارخانجات خصوصی در خارج دنبال مشتری میگردندکه جنس شان را آب کنند ما وام می‌گیریم برای راه سازی آیا جز ماشین آلات چیز دیگری می‌خواهیم؟ متخصص می‌خواهیم؟ کارگر می‌خواهیم؟ بیل می‌خواهیم کلنگ می‌خواهیم اینها که در داخل مملکت پیدا می‌شود آمدیم وام بگیریم که به استناد این وام برویم ماشین آلات جاده سازی از خارج وارد کنیم (خ. اجه نوری ـ ۲۰درصد هزینه جاده سازی است) بقیه اش چه (خواجه نوری ـ بقیه اش را سازمان برنامه ریال می‌دهد) بقیه اش را سازمان برنامه می‌دهد اینکه ما داریم همان کافی است که هم ارز را تأمین می‌کند و هم احتیاجات اهالی ما را تأمین می‌کند بعلاوه جناب آقای خواجه نوری اصولا اگر تاریخ را ما فراموش کرده باشیم این مربوط به مدت کوتاهی است تحولات صنعتی در آلمان بعد از جنگ بین المللی اول در آن مدت اول رژیمی آمد سرکار که من نمی‌خواهم اسمش را بیاورم ابتدا اقتصادیات کشور را بدون وام خارجی بدون انتشار اسکناس بیخودی با ایجاد کار در آلمان بوجود آورد و یکی از کارهایش راه سازی بود، راهسازی را نه تنها از این نظر است که جذب یک تعداد بیکار باشد ما امروز اگر بتوانیم مملکتمان را صنعتی بکنیم اگر بتوانیم تولیدات مملکت را زیاد بکنیم اگر بتوانیم اعتبارات مملکت را بالا ببریم آن وقت شما می دانید کارگر برای ساختن راه کم خواهید داشت امروز مسئله بیکاری است که دامان ما را گرفته من نمی دانم این متخصصین اقتصادی ما این اکسپرس اقتصادی ما چرا به این سؤال ساده ما نمی‌توانند جواب بدهند ما منابع صنعتی آنچنان داریم که اعلیحضرت همایونی می‌فرمایند مملکت ما غنی ترین مملکت دنیاست و حق هم همین است

(صحیح است) نفت داریم معادن داریم ذغال داریم کوه داریم دشت داریم استعداد انسانی داریم من نمی دانم چرا انداخته‌اید اینها را بقدر کافی هم عجله و کارگر داریم من نمی دانم که بدست آوردن محصول و ثروت که ساده ترین کار است و هر متخصص کار گری را با توجه به اینکه استعداد کارگران ما آن چنان است که در ظرف ۶ماه یا یک سال هر کارگر ساده‌ای می‌تواند فنی بشود و کار فنی بکند آقای صائب غیر از این است؟ شما که نماینده کارگران هستید کارگرهای را فرانسویها گزارش داده‌اند که جزء ممالک نمونه است که در مدت ۶ ماه یک کارگر ساده‌ای را در کار سد سازی آورده‌اند متخصص شده‌اند (صحیح است)(پاک ذات ـ نمونه اش را تشریف ببرید در ارتش ببنید) کاملا صحیح است ما استعداد انسانی داریم واین ثروتی است برای مملکت معادن هم داریم مواد اولیه ما را می‌گیرند میبرند در ژاپن جنس درست می‌کنند دو مرتبه به ما می‌فروشند و البته روزی که ژاپن شروع کرد بفرستادن محصل به خارج و صنعتی کردن مملکتش در همان روز هم ما شروع کردیم این جز تقصیر مسئولین امور است که امروز ما نه تنها یک مملکت صنعتی نیستم اقتصادی هم نیستم حتی یک مملکت کشاورزی هم نیستم اگر مملکت کشاورزی بودیم سال گذشته گندم وارد نمی‌کردیم (دکتر بهبودی ـ امسال هم وارد می‌کنیم) خدا نکند امسال هم وارد بکنیم من از حوصله مجلس واقعا تشکر می‌کنم که دو جلسه است این لطف و کرامت را به بنده عنایت فرمودند وواقعا بنده قصد نداشتم این جلسه مصدع بشوم چون مساله راه به میان آمد تقاضای موکلین من است ومن ویدم «اگر خاموش بنشینم گناه است» از یک طرف و چاهی است که اگر نسنجیده، ندانسته، حساب نشده، کورکورانه در این چاه بیفتیم بیرون آمدن از آن اگر محال نباشد فوق العاده مشکل است (رامبد ـ کاملا صحیح است) من برای اینکه نمایندگان محترم دوستان و سروران عزیزم را از شنیدن کلام ناهنجارم خلاص کرده باشم استدعا می‌کنم آقای رامبد که لیدر فراکسیون حزب مردم هستند ومن تصور می‌کنم سایر رفقای من در اظهار عقیده بامن شریک باشند (صحیح است) ودر این مورد هم همصدا هستند بقیه مطالب را که بنده نگفتم به استحضار مجلس شورای ملی برسانند و آنوقت اگر خواستید رای سفید بدهید مختارید.

رئیس ـ آقای پاینده.

پاینده ـ موضوع عرض بنده یک اخطار نظامنامه است طبق ماده ۱۱۱ امیدوارم مقام ریاست کرمی بفرمایند و این اخطار نظامنامه را اجازه بفرمایند اگر پنج دقیقه شش دقیقه طول کشید اجازه ادامه صحبت به بنده بدهند عرض کنم بنده بخلاف آنچه گفته شد با قرض اگر بصورت صحیحی خرج بشود موافقم عرض کنم این اخطار بنده به معنی مخالفت با اصل کارتلقی نشود چون بسیاری از طرح‌های کوچک کم قیمت در مملکت ما هست که در هر ۱۰ سال سه برابر خودش پول میگیرداند بنابراین گرفتن پول و عاقلانه خرج کردن واجرا کردن کار مشکل نیست و کار بدی نیست اما بایستی هر کاری در کادر خودش در کانال خودش باشد ما به آقای دکتر یگانه احترام می‌گذاریم ولی ایشان از لفظ خودشان استفاده می‌کنند می آیند یک مقداری کلمه می‌گویند و کلماتشان معمولافراموش می‌شود ما اینجا می‌بینیم یک مقداری یعنی سه مقدار ضمن یک ماده آمده دوقرارداد با بانک یک قرداد با دولت مطابق اصل ۲۴ قانون اساسی که ماده ۱۱۱نظامنامه تفسیر کرده این قردادها بایستی مطابق ترتیب ضمن ماده واحده بیاید به مجلس البته در همان ماده ۱۱۱ گفته شده است که اینها بحث نخواهدشد اما آنها یکدفعه آورده‌اند ـ فایده اش این است که کمیسیون ببیند مجلس ببیند و ترتیب صحیح باشد بعد با علم و اطلاع بر روی آن مجلس رأی بدهد ما اینجا که نشستیم مکلفیم موظفیم بهر صورت رعایت این مبانی واین ترتیبات را بکنیم ما یک میراثی از گذشتگان گرفتیم وآیندگان به ما لعنت خواهند کرد که این میراث را کوچک تر از انکه گرفتیم تحویل بدهیم آقای دکتر یگانه این صندلی نه ارث بنده است نه ارث شما فردا نه بنده هستم ونه شما هستید ولی ممکن است بنده نباشم وشما باشید نیایند و بگویند آقایان همه چیز را در هم ریختند بنده اصل ۱۴قانون اساسی را می‌خوانم یکی از دوستان به بنده یادداشتی داده بود که وارد نیست حالا بنده صحبت می‌کنم که به بینند وارد هست اصل ۱۴قانون اساسی، در آذربایجان وگیلان و اصفهان، دست کم صد هزار قربانی برای این کار داده‌اند بستن

عهدنامه‌ها ومقاوله‌ها اعطای امتیازات، امتیازات تجارتی و صنعتی وفلاحتی از اینکه طرف داخله باشد یا خارجه این داخله را در نظر بگیرید و تصور نکنید که بانک دولت نیست یا استدلال بکنید که بانک یک دولت نیست در قانون یک سازمان داخلی را هم گفته‌اند قردادش را بخواهید به بندید مخالف اصل قانون اساسی است مخالف آئین نامه مجلس است این حق را نه مجلس دارد به شما بدهد ونه شما این حق را دارید ونه شما حق داریدچنین تقاضائی بکنید بروند ده تا قرضه دیگر هم ببندند حالا تغییر این اصل هم با مجلس شورای ملی است ماده ۱۱۱ است می‌گوید هرگاه دولت لایحه قانونی به مجلس تقدیم وتصویب عهدنامه یا مقاوله نامه یا قراردادی را که با یکی از دول خارجه بسته می‌شود در آن اصل۲۴معلوم شد که بانک هم مشمول این قانون هست می‌گویند دولت نیست چون در اینجا سه قرارداد است یکی با سارمان عمران بین المللی دولت آمریکا که آن گفتگو ندارد دوتایش هم با بانک بین المللی که بهر حال یک سازمان اصلی داخلی است ومطابق قانون اساسی یعنی اگر آقای کشفی هم پول اضافی داشت و خواست بشما قرض بدهد باید بیاید به مجلس بنایراین جناب آقای خواجه نوری فرمودند کمیسیون دقت کرده است البته همیشه همه کس دقت می‌کند قربانت بروم ولی دقت یک چرخ صد دنده است ممکن است یکیش جا بیفتد بهر صورت اینجا طرح کردن و اختیار دربست به دولت دادن که برود وقرداد ببندد و مفاد آن را مجلس نه ببیند مخالف قانون اساسی است و مخالف آئین نامه است (صحیح است ـ احسنت) و لااقل دولت این مقدار کرم را خواهد کرد که ما ترتیب کارمان را حفظ بکنیم و ارادتمند دولتی هستیم که قرض می‌کند و انشاالله به ترتیب صحیح خرج می‌کند بنده با اجازه مقام ریاست یک نکته دیگر هم از فرصت استفاده می‌کنم و می‌گویم مخبر محترم روزنامه اطلاعات یادداشتی به بنده دادند که این فرمول معمول همه روزنامه هاست بنده می‌خواهم بگویم رفیق عزیز اولا اشتباه دیگری مجوزاشتباه بنده نیست دیگر این که در روزنامه‌های دیگر که بنده ندیده‌ام که نوشته باشند در آخر جلسه ده لایحه تصویب شد بنده نمی دانم از کی باید گله کنم که تاکنون رعایت حیثیت مجلس را نکرده است و تاکنون در این کار اقدامی نکرده و ظاهرا مرجع رسیدگی به این کار هیئت رئسه که باید به روزنامه‌ها تذکر بدهد قربانت بروماین جا خمره رنگرزی نیست که همیشه فرمول مانند بنویسید ده تا لایحه در آخر جلسه تصویب شد این جا آدمهای پر چانه‌ای مثل بنده هستند دوستان دیگر هم هستند بحث و گفتگوهائی هم گاهی می‌شود بدون گفتگو لوایح همین جور از خمره در نمی‌آید این عرضی بود که بنده کردم و علت آنکه خیلی متغیر و عصبانی بودم وخیلی تند بود از آن دوست مطبوعاتی معذرت می‌خواهم امیدوارم این رویه نا مطلوب از همه روزنامه‌ها برداشته شود.

رئیس ـ آقای دکتر یگانه بفرمائید.

دکتر یگانه (وزیر مشاور) ـ بنده اگر نماینده محترم جناب آقای مهندس والا وهمچنین هریک از نمایندگان معظم با آن همه علاقه و احساسات یک عمران بیشتری برای کشور بخواهند وامر فرمایند نه تنها مخالف نیستم وجنبه دفاعی به خود نمی‌گیرم مسلما جوابشان این خواهد بود که دولت با تمام مقدوراتش سعی می‌کند وظیفه را انجام بدهد واین شرط بقای دولت است که به تمام اینها در حدود قدرت انجام بدهد متأسفم که دوست عزیز بنده جناب آقای مهندس والا تشریف ندارند (نمایندگان ـ اینجا هستند) بنده فقط شرطم همین است که با همین عواطف واحساس بخواهید البته نسبت به همه مملکت این راه خلخال هم باور بفرمائید بنده تعجب کردم با این همه راهها که ساخته شده است وبنده در دولت خدمتگزار بودم امروز دیگر مثل اینکه شخصا درمقام تفحص بر آمدم که چه شده این همه راهها ساخته شده واین راه ساخته نشده است اجازه می‌خواهم شخصا این مطلب را بررسی کنم اگر اولویت و نیازمندیهای عمومی بود به عرضتان برسانم واگر هم خدای ناکرده این جاهم اولویت داشت وباز تأخیر شده است به عرضتان برسانم (مهندس والا ـ توجه داشته باشید راه خلخال به گیلان است) هر وجب از خاک ایران عزیز برای ما بسیار عزیز است واز هر نقطه‌ای تاریخ ایران خیلی افتخارات دارد دولت باید برای همه نقاط مخصوصا برای نقاطی که دورترند واز مزایا کمتر استفاره کرده‌اند توجه مخصوص بکند که بیشتر استفاده بکنند اما یکی دو نکته که توضیح فرمودید چون عرض کردم جنبه دفاعی ندارم راجع به پرداخت این وامها در آینده

شاید جناب آقای مهندس والا یکی از اصول عدالت این است که تمام مخارج عمرانی به نسل آینده تحمیل نشود انشاءالله به خواست خداوند از سد دز و سد سفید ورد سالها اولادان ما استفاده می‌کنند از نظر علم اقتصاد هم درست نیست که همه تحمیل به نسل حاضر بشود نسل را ۱۵ سال ۲۰ سال می‌گیریم این اقدامات که در برنامه دوم و سوم شده است بزرگترین اقدامات برای مملکت بوده یعنی ما چن موقعیت مثل سد سفید رود نداریم سد دز هم همین طور سد کرج هم همن طور شاید از نظر عظمت در مملکت تعدادش محدود باشد یا این شاهراهی که ملاحظه فرمودید شاهراهی است که تهران را به جنوب به مرز افغانستان متصل می‌کند البته این نکته کاملا صحیح است باید اولویت در نظر گرفته شود و این را هم عرض کنم که هم مجاهدت دولت و هم عقیده ما بر این است که نفت جزئی از درآمدهای ارزی مملکت است ما قائل به اقتصاد ملی خودمان هستیم که نفت هم جزئی از آن است طبق گزارشهای سازمان برنامه تمام عواید نفت پانزده درصد درآمد ملی ایران است بنابر این تا آن سال گزارش مال ۴۲ است چون یک قدری در آمد نفت بالارفته بنده عرض می‌کنم به ۱۲ درصد نمی‌رسد تمام نفت مملکت ۱۲ درصد در آمد ملی ایران است ۳۰ درصد در آمد کشاورزی همین که فرمودند سوخت شده بله یکی دو سال باران رحمت الهی کم شد سوخت شده ولی فراموش نکنید سی درصد در آمد ارزی مملکت طبق آمار دستگاههای مسئول سی درصد در آمد ملی از راه کشاورزی است راجع به راه که فرمودند البته شاید همان نیت جنابعالی در همین قانون به تصویب رسیده ملاحظه می فرمائید در کشور ما اعتباررات تا آن موقعی که ۱۴۵ میلیارد برای ۵ سال قرار بود خرج کند خوشبختانه پارسال تصویب شد دویست میلیارد این طور گفته می‌شد که بزرگترین رقم را راه می گرفقت یعنی بعد از کشاورزی. کشاورزی و راه سازی ۳۵ میلیارد صنایع و معدن ۱۸ میلیارد برق و سوخت ۲۶ میلیارد ارتباطات و مخابرات ۳۶ میلیارد پس بنا بر این در برنامه سوم در مسئله راه بیش از هر چیز اهمیت داده شده است البته چون در اول فرمودند نمی دانم چه عرض کنم خواسته‌ها و نیازمندیها زیاد است منابع دولت هم در حدودی است که خود آقایان تصویب می‌فرمایند.

اگر کنجی کنی بر عامیان بخش

رسد هر کدخدائی را برنجی

واقعا این کارها بقدری زیاد است که با دویست میلیارد ریال برنامه سوم باز بنده شرمنده هستم که کاری نشده که راه خلخال چرا ساخته نشده و در این مورد بنده شخصا به مقام تفحص بر آیم اما نسبت به اظهارات جناب آقای پاینده که فرمودند البته من به خودم اجازه نمی‌دهم در یک مسئله‌ای که مربوط به نظامنامه داخلی مجلس است عرض بکنم همین قدر از حضورشان این خواهش را می‌کنم که این راههای عمرانی در دست اجرا ست دولت هم مسلما باید اطاعت بکند اجازه بفرمائید اگر نظراتی هست منبعد در تقدیم لوایح رعایت می‌شود ولی این را چون در تابستان می‌خواهیم بگیریم و کار را شروع بکنیم و همه این وام جز آن مبلغ جزئی که مال مجارستان است عرض کردم وامی نمی‌گیریم اگر در یک معامله‌ای برنده شدند که ممکن است برنده نشوند و این اصولا منتفی شود این تصویب بشود و با اجازه تان وزارت راه که مورد توجه همه نمایندگان است در این تابستان وظایفش را انجام بدهد به پائیز برسد ویگر قادر به هیچ را ه اصلی و فرعی نیست تشکر می‌کنم.

رئیس ـ آقای سعید وزیری بفرمائید.

سعید وزیری ـ عرض می‌شود چون لایحه وام است و بنده کلا با دریافت وام در شرایط امروزی دنیا موافقم این است که با ذکر مختصری از دلایل موافقتم عرض می‌کنم به این مناسبت بنده با این لایحه موافقت می‌کنم در یک چنین دورانی این بنفع ما است (مهندس والا ـ مجانی می‌دهند یا پس می‌گیرند ؟)حالا عرض می‌کنم در چنین دورانی پول را به هر کسی نمی‌دهند پول را به هر ملتی به هر دولتی نمی‌دهند به هر کشوری نمی‌دهند این پول به قول بچه‌ها علف خرس که نیست این را بما می‌دهند که می دانند اعتبار داریم می دانند وضع مملکت ما ثابت است آنطوریکه دوست عزیز و

دقیق و خدمتکارم آقای مهندس والا فرمودند (نمایندگان ـ خدمتکار ؟) بله خدمتکار مملکت خدمتگزار صدیق این مملکت جناب آقای مهندس والا فرمودند این وام را بما می‌دهند نه گرویش نسلهای آینده است نه نفت ما هیچکدام از اینها نیست بلکه ضامن آن قدرت پرداخت ما است بازوهای ماست اعتبار ملی ما است و بالا تر از همه حقی است که به گردن این وام دهندگان داریم از جهت حفظ ثبات و امنیت این منطقه از دنیا از جهت حقی که به گردن صلح وآرامش این منطقه از دنیا داریم از لحاظ حفظ روابطی است که در داخل این گروه از ملل و دولت هر چه بیشتر محکم کردن حق زندگی ملل آزاد به گردن این ملل داریم (بالاخانلو ـ پس چرا۱/۲ ۵ در صد بهره می‌گیرند ؟)این مسائل یک مسائل اقتصادی است. مجانی که نمی‌دهند همین قدر که ما بر اثر داشتن چنین حقهائی وام می‌گیریم باید بهره بدهیم دیگر گفتن اینکه در حدود مقررات معاملات معمولی می‌خواهیم بهره ندهیم قبول نمی‌کنند. اما میزان بهره اش کم است یا زیاد است بنده به دلایلی وارد نمی‌شوم وبه اختصار می‌گذرم از این مطلب به این مناسبت که در حقیقت این فرمی است و گویا قطعا همه جا همینطور است می‌گویند پروژه هایتان را بیاورید، برنامه هایتان را بیاورید تا دیده شود که قابل اجرا است و آنوقت با این بهره و با این تسهیلات وام می‌دهند به طور کلی این مؤسسات وام دهنده این مؤسسات بین المللی موظفند که چنین پروژه هائی داشته باشند حالا ما می‌خواهیم پول بگیریم برنامه هایمان را انجام بدهیم آن بانک مؤسسه اعتبار دهنده دیگر این طور برایش میسر و به اصطلاح راه دستش است که بگوید امسال برای پروژه راه سازی پول می‌دهم ما با استفاده از این مقدار این وام را به عنوان راه سازی می‌گیریم ضمن اینکه به عنوان راه سازی می‌گیریم باید به وام دهنده هم بگوئیم که کدام راه را می‌سازیم راه هراز و آمل و بابل را در برنامه مان می گوئیم تردیدی نیست که ما را محدود نمی‌کنند بنده معتقدم بر خلاف این توهم و تصور که جناب آقای مهندس والا فرمودند و دولت هم این را برای خودش یک پر نسیبی قرار بدهد بگوید در مجلسی شورای ملی که صحبت شد من هم وام می‌گیرم که راه را بسازم باید هم ساخته بشود راه هشتپر و خلخال باید ساخته شود و ما این را تصدیق می‌کنیم ما هم دلایل دریافت وام را به عنوان اینکه برای یک پروژه مورد قبول اعتبار دهنده بین المللی است برای اینکه راه هشتپر ساخته شود راه خلخال ساخته شود اتخاذ سند نشود از اینکه با این وامها راه خلخال را نمی‌سازیم بنده خیال می‌کنم صرف نظر نکنیم (دکتر مهندس بهبودی ـ بهتر است که صرف نظر بکنیم) نخیر نمی‌کنیم صرف نظر نمی‌کنیم قصاص قبل از جنایت که نمی‌شود این مسئله علت دریافت وام که هیچ وحشتی ندارد برای دولتی مثل دولت ما برای ملتی مثل ملت ما همانطور که آقای دکتر یگانه فرمودند چرا نسلهای حاضر همه اش را بپردازند آیندگان استفاده خواهند کرد و آنها هم باید بپردازند دیگر این روی رقم و عدد نیست این یکی دین تاریخی است این یک نوع وابستگی و پیوستگی نسلهای آینده است به تاریخ این مملکت و این ملت. تعریفی که ما ناسیونالیست‌ها از اقتصاد می‌کنیم ملت همین ۲۲ میلیونی است که الان هست ملت آنهائی هستند که قرضهای متمادی در این مملکت و در این قاره میزیسته‌اند و با افتخار مرده‌اند و آنهائی که الان هستند و آنهائی که بعد خواهند آمد همه ملت ایرانند، بنده عرایضی هم می‌خواستم بعنوان تذکر دوستانه عرض کنم چون جناب آقای مهندس والا بعنوان مخالف صحبت فرمودند بنده به عنوان موافق صحبت می‌کنم، واقعا در این دوره آقا مخالف و موافق همه موافق با مصالح این مملکت هستند (صحیح است) مخالف مدافع منافع این مملکت است به اندازه‌ای من موافق ساده می‌توانم جایم را با آن مخالف عوض بکنم که آب از آب هم تکان نخورد چون که غرض اندر میان سلامت اوست غرض اندر میان سلامت مملکت است او بعنوان مخالف صحبت می‌کند و اول دلایل مخالفتش را می‌گوید بعد سوگند وفاداری را نسبت به مملکت بنده اول دلایل موافقتم را می‌گویم این را من باب تذکر عرض می‌کنم همانطور که دولت وام را از خارج می‌گیرد بر اساس اعتبارات ما بر اساس احترامات ملت ما فراموش نکنیم که این اعتبارات و این احترامات چون از ملتی که گذشته و آینده اش را به یاد آوریم حیف است که در این رهگذر من یاد آوری نکنم به ملتی که نماینده اش می‌رود در اقصی نقاط ونیا در آنجا بعنوان نماینده ملت به زبانهای مختلف و زنده دنیا حرف می‌زند صحبت می‌کند پاساژ‌ها و رهگذرهای مختلف سیاست دنیا بعنوان یک سیاست مدار بزرگ دنیائی تجزیه

و تحلیل می‌کنند به اعتبار وجود چنین شخصی به اعتبار چنین رهبری که بعنوان نماینده ملتی می‌رود و بر اساس وجود چنین شخصی که پادشاه مملکت ما است ما این احترام جهانی را بدست آورده‌ایم این است که این حق ماست که این وام را بگیریم و وحشتی هم ندارد (صحیح است) ما با اتکا به چنین مزایائی برا اثر استناد به چنین سند‌های زنده‌ای حق داریم که افتخار کنیم ولی واقعا حق این است که جناب آقای وزیر محترم مشاور ما حق این احترام را نگه داریم شما در جای خودتان من در جای خودم حالا که ما از این اعتبارات می‌گیریم وام می‌گیریم واقعا با نحوه خرج کردن این وامها اعتماد و اطمینان خاطر ملت را که در واقع پشتیبان واقعی این وامها ست ما باید حفظ بکنیم ما باید بگوئیم بله راه آمل و هراز باید کشیده بشود برنامه‌های دیگر باید اجرا شود راه طالش باید درست بشود راه خلخال باید درست بشود (معتمدی ـ راه اصفهان و خوزستان هم بایدکشیده شود) یک نکته‌ای در اینجا هست که باید تذکر بدهم به عنوان هزینه‌های ارزی و خدمات فنی تا این هزینه‌های ارزی را یک توضیحی در جلسه کمیسیون نماینده محترم دولت دادند خیلی جالب توجه بود خیلی قابل دفاع است گفت آقا این را به خارجی نمی‌دهیم ما این وامی را که مگیریم به مقاطعه کار می‌دهیم که راه را بسازد هزینه هائی که برای ما در نظر می‌گیرد می گوید من یک مشاور خارجی داشتم (دکتر بهبودی ـ هیچ احتیاجی به مشاور خارجی ندارند) این حرف بطور کلی قابل دفاع است و حرف صحیحی است می‌گوید مقاطعه کار که من این کار را می‌کنم میگوید که اینقدر پول برای مصالح می‌خواهم اینقدر هم برای هزینه ریالی داخله می‌خواهم اینقدر هم برای پیش بینی هزینه‌های ارزی بدهید فرض بفرمائید کارهای مشاوره فنی است (دکتر بهبودی هیچ کدام از مقاطعه کارها مشاور خارجی ندارند بنده هم با شما هم عقیده هستم وقتی نماینده دولت می‌گوید قابل قبول است برای اینکه مقاطعه کار به او گفته و هیچ چاره‌ای ندارد باید قبول کند همین عرضی که آقای وزیر مشاور (اشاره به آقای دکتر یگانه نمودند) خدمتتان عرض می‌کنم که نحوه انجام کار نحوه خرج این وامهائی است که ما با این قدرت و اطمینان خاطر از آن دفاع می‌کنیم و شما بااین محبت عمل و با این دقت دریافت می‌کنیم آقا در نحوه خرج کردن این باید طوری عمل بشود که واقعا به دل مردم بنشیند مردم می‌گویند من که الان قسط آن را باید بدهم و اولادان ما در طی ۲۰ سال ۳۰ سال آینده خواهند داد می‌گویند این وام را گرفتیم به یک مخارجی هم باید برسد باید گفته شود که این کارها شده این جاده‌ها ساخته شده راههای فرعی درست شده این کارهای عمران و آبادی درست به دل مردم اثر کند در تاریخ بماند همین جور که در نتاریخ می‌نویسند جناب آقای دکتر یگانه لایحه را آوردند و آقایان دیگر رأی دادند و تصویب شد اینها می‌نویسند همین لایحه موجب این شد که این ۵ هزار کیلومتر جاده فرعی در دهستانهای نمی دانم خلخال، فلاورجان و لنجان و فلان جا و ابهر فی المثل ساخته شد و این مبلغ گرفته شد این چه عیبی دارد اما این مسأله مهندسین و کارهای مشاورین فنی و اینها خوب البته ما یک وقتی بود که خیلی احتیاج داشتیم به مشاورین خارجی تردیدی نیست تمام ملتهای در حال رشد داشته‌اند و دارند ما هم نمی‌توانیم منکر باشیم در بعضی از رشته‌ها احتیاج داریم از وجودشان استفاده کنیم چون در همین دنیائی که من از شرایطش نام می‌برم و وام به ما می‌دهند روابط بین المللی اجازه می‌دهد هیچ وحشت نداشته باشیم در چنین دنیائی البته استفاده کردن از علم و داشتن افراد ملتهای دیگر هم کاملا مجاز است و حتی لازم است وقتی در فلان قسمت متخصص از خارجه می‌رویم می آوریم آقا یک حدی دارد طوری نباشد که تمام اقدامات ما اینطورباشد (ناطق در این موقع کاغذی را از جیب در آورده نشان دادند) آقای پزشکی تشریف دارند رئیس محترم کمیسیون راه حالا نمی دانم این نامه ایست از وزارت راه دارم که استدعا کرده‌ام این مطلب را اقدام کند یک راهی را نخست وزیر و وزیر راه و آقای رئیس سازمان برنامه و آقاغی رئیس قسمت ارتباطات و قسمت راه سازی خوب التفات می‌کنید جناب آقای مهندس والا؟ آقای نخست وزیر و وزیر راه و آقای رئیس سازمان برنامه و آقای رئیس قسمت ارتباطات سازمان یعنی چهار شخصیت کاملا صالح و منحصرا صالح برای راه سازی اینها آمده‌اند و گفته‌اند که ما بمناسبت مقتضیات محلی و احتیاجات مردم و به مناسبتهای دیگری که به هیچ کس مربوط نیست فقط به ملت و دولت ایران مربوط است و فقط در صلاحیت ما است می‌گویند م یخواهیم این راه از آنجا بگذرد مهندس مشاور می‌گوید

آقای وزیر تو نمی‌فهمی آقای رئیس سازمان برنامه تو نمی‌فهمی (یکی از نمایندگان ـ بدبختی است آقا) حالا لااقل اگر بدبختی هم نباشد اشتباهی است که می‌شود جلویش را گرفت مملکتی که چنین امکاناتی دارد مملکتی که چنین سرمایه ئی دارد مملکتی که چنین افتخاراتی دارد مملکتی که چنین افرادی دارد این مملکت بدبخت نیست این مملکت خیلی هم خوشبخت است خیلی هم محترم است ومفتخر، اشتباه می‌کنید مسئله مربوط به اینست که بیخود لیبرالسیم نباید اینطور پیش برود من میدانم نخست وزیر مملکت میداند وزیر راه مملکت میداند رئیس سازمان برنامه میداند رئیس قسمت سازمان برنامه میداند این مقامات صالح همه میدانند به توچه مربوط است آقای مهندس مشاور این مساله مربوط به بدبختی و خوشبختی نیست دارم تذکر می‌دهم ما در دنیائی هستیم که به هیچ وجه بدبخت نیستیم خیلی خوشبخت هستیم برای اینکه وزیر اینجا نشسته است ومن یاد آوری می‌کنم ایشان هم سرشان را تکان می‌دهند من هم مخصوصا این نامه را نخواندم که اگر این مطلب بخصوص درست نشود ودولت را استیضاح خواهم کرد به یک مناسبت نه به مناسبت که راه از آنجا رد نشد به این مناسبت که چطور دولت نمی‌تواند اعمال قدرت در مقابل مهندس مشاور ومقاطعه کار بکند ومن شخصا تردید ندارم ملت و دولتی، مملکتی که چنین امکاناتی دارد وچنین افتخاراتی دارد ودر چنین شرایطی در بین ملل مختلف زندگی می‌کند قطعا وزیرش تصمیم خواهد گرفت که الان کاری را بکند وغیر از وزیر کسی حق ندارد دخالت کند مدعی نیست خیلی ساده است هیچ محل دعوائی هم نیست من چه می‌گویم؟ می‌گویم: باید وزیر مملکت حرفی که می‌زند عمل بکند من چه می‌گویم ؟می‌گویم: نخست وزیر مملکت ما وقتی حرف می‌زند باید قدرتش محرز باشد تا هرگز در میان مردم در میان هرجای دیگر این امکان نباشد که بگویند خدای نخواسته در جاهای کوچک کوچک حالا شما خیال می‌کنید چرا مهندس مشاور خارجی مقاطعه کار را می‌کند برای اینکه این پانصد هزار تومان یک میلیون تومان خرج است می‌گوید حالا اگر خیلی اسرار دارید این یک میلیون تومان را بده آقا این اشکالش اینجا است دولت می‌گوید که وزیر راه نوشته است که الا بلا این را از اینجا بگذرد پس وزیر راه تقصیر ندارد فقط برای این است که صحبت میلیون خرج است و این مسئله سیاسی نیست این مسئله این جور چیزها جناب آقای وزیر به آسانی می‌شود جلویش را گرفت جناب آقای مهندس والا بعنوان مخالف صحبت کردند من هم بعنوان موافق آیا نمی دانند این راه چطور شد شما شهرستانی هستید آخر این می‌خواهد برود آنجا مردم می‌گویند آقای مهندس والا این راه چطور شد؟ و دوره دیگر مهندس والا از آنجا وکیل می‌شود و انتخاب می‌شود این می‌شود روز از نو روزی از نو این آقا صحیح نیست خیلی معذرت می‌خواهم.

رئیس ـ آقای آموزگار.

آموزگار ـ بر طبق ماده ۹۱ اخطار نظامنامه‌ای دارم.

رئیس ـ بفرمائید.

آموزگار ـ بنده در اصل موضوع وارد نمی‌شوم چه بسا با خیلی از این قراردادها هم موافق باشم اما باید به عرض برسانم که تقدیم این لایحه به این صورت از نظر مقررات داخلی مجلس صحیح نبوده است (صحیح است) ماده ۹۱ آئین نامه را بنده می‌خوانم آقایان توجه بفرمایند ‹‹ لوایح قانونی که از طرف دولت به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود باید دارای موادی متناسب با اصل موضوع باشد و دلایل لزوم آن در مقدمه لایحه به طور وضوح درج و عنوان قانون نیز در آن معین شده باشد هرگاه لایحه‌ای دارای چند ماده یا ماده واحده مشتمل بر اجرائی باشد، باید ارتباط و تناسب کامل با اصل موضوع محفوظ و عنوان لایحه قانونی داشته باشد در غیر اینصورت باید برای هر موضوعی لایحه جواگانه تنظیم و با ذکر دلایل تقدیم جلسه شورای ملی شود ›› چهار قرارداد وام است در این لایحه خیلی از قراردادها و قراردادهای قبلی که آمد به مجلس و رویش بحث شده به تصویسب هم رسیده در این لایحه فرض بفرمائید بنده نسبت به یک وام موافق نیستم به مناسبت زیادی بهره، به مناسبت شرایط قرارداد و راجع به سه مورد دیگر موافق باشم چه رأیی باید بدهم بهتر این بود آئین نامه مان هم این بود که جداگانه اینها را به مجلس می‌دادند و کمیسیون هم رسیدگی می‌کرد آن وقتمی آمد در جلسه علنی رسیدگی می‌شد و نسبت به هر یک از اینها رأی می‌گرفتیم و تعیین تکلیف می‌شد

(دکتر بهبودی ـ صحیح است آقای وزیر مشاور گفتند چون تعطیلات تابستان پیش می‌آید یک جور تواماتقدیم شود) عرض دیگر ندارم خواهش می‌کنم اگر ممکن است به کمیسیون برگردد.

رئیس ـ چند نفر دیگر از همکاران در این لایحه می‌خواهند صحبت کنند چون طبق آئین نامه بیش از چهار ساعت نمی‌توانیم جلسه داشته باشیم با اجازه خانمها و آقایان دنباله بحث این لایحه را به جلسه بعد موکول می‌کنیم.

۸ ـ تقدیم یک فقره لایحه با قید یک فوریت بوسیله آقای معاون وزارت جنگ

رئیس ـ تیمسار شکیبیی فرمایشی دارید بفرمائید.

سپهبد شکیبی (معاون وزارت جنگ) ـ وزارت جنگ ربرای خرید یک مقدار از مهمات مورد نیاز ارتش قراردادی با یکی از کارخانه‌های کشور فرانسه منعقد کرده که در آن پیش بینی نموده که اگر در طی اجرای قرارداد اختلافی پیش امد از طریق دوستانه حل بشود و اگر ممکن نشد به طریق داوری و حکمیت حل بشود از طرفی ما طبق ماده ۲۹ در معاملات دولتی اجازه ارجاع به حکمیت در پیمانها نداریم و چون از نظر صرفه و صلاح و اهمیت موضوع ایجاب می‌کند که با پیشنهاد این کارخانه موافقت بشود تقاضا می‌شود که ارجاع به حکمیت آنها اطاق بازرگانی بین المللی پاریس ئدر مورد رسیدگی اجازه داشته باشد بنابر این لایحه تقدیم می‌شود با قید یک فوریت تا تصویب بشود که با تعطیلات مصادف نشود (بالاخانلو ـ اطاق بازرگانی بین المللی کدام است توضیح بفرمائید) در پاریس است و اسمش اطاق بازرگانی بین المللی است،

۹ ـ طرح و تصویب فوریت لایحه راجع به ارجاع اختلافات احتمالی وزارت جنگ با کارخانه نورد آویاسیون به داوری

رئیس ـ فوریت لایحه مطرح است قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ساحت مقدس مجلس شورای ملی

احتراما به استحضار می رسانم وزارت جنگ برای خرید پاره مهمات مورد نیاز ارتش قراردادی با کارخانه نورد آویاسیون پاریس منعقد نموده است و بر طبق آن پیش بینی شده است اگر اختلافات احتمالی که ممکن است بر اثر تفسیر یا اجرای قرارداد پیش آید به طریق مسالمت آمیز و دوستانه مرتفع نگردید از طریق دائری اطاق بازرگانی بین المللی پاریس حل و فصل گردد. نظر به این که به موجب ماده ۲۹ آئین نامه معاملات دولتی مصوب کمیسیون قوانین دارائی مجلس شورای ملی ارجاع دعاوی به حکمیت منع گردیده و قرارداد مورد نظر کاملا جنبه فنی دارد و طرفین علاقه مند هستند اختلافات اجمالی را هر چه زودتر حل و فصل نمایند و مراجعه به مراجع قضائی این نظر را تأمین نخواهد نمودبه منظورتحصیل مجوزقانونی ارجاع داوری به اطاق بازرگانی بین المللی پاریس طرح لایحه مربوطه با قید یک فوریت به ضمیمه تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارد.

وزیر جنگ ـ سپهبد صنیعی

لایحه مربوط به اجازه ارجاع اختلافات احتمالی وزارت جنگبا کارخانه نورد آو یاسیون به داوری

ماده واحده ـ به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود در قرار دادی که با کارخانه نورد آویاسیون پاریس برای خرید پارة مهمات مورد نیاز ارتش منعقد می‌نماید دعاوی و اختلافات طرفین را به داوری اطاق بازرگانی بین المللی پاریس ارجاع نماید.

نخست وزیر وزیر جنگ وزیر دادگستری

رئیس - فوریت این لایحه مطرح است آقای پاینده مخالفید؟ (پاینده ـ مخالفم) بفرمائید.

پاینده ـ مخالفت بنده با چیزی که مربوط به وزارت جنگ و ارتش هست یک کمی عجیب است بنده با این مخالف نیستم بخصوص در این روزها هم دیروز و هم هفته پیش تأسیسیاتی دیدیم که برای بنده و همه دوستان مایه غرور و سرافرازی بود سازمانهائی را دیدیم که واقعا سازمان خوبی است سازمان ارتش است، سازمان علمی است مسئله مخالفت بنده می‌خواستم توجهتان را جلب کنم که ما همه گرفتاریمان این است که ما یک سازمان واحد هماهنگ نداریم ملاحظه بفرمائید در همین قرارداد که از طرف وزارت جنگ آمده در قرارداد نوشته است ما به داوری مراجعه می‌کنیم در صورتی که مجوز نبوده بنده می‌خواهم عرض کنم واقعا تیمسار معاون وزارت جنگ اگر قرار شدیک آقائی بیاید یک قراردادی ببندد و بعد معلوم شود قرارداد برخلاف قانون بسته شده و بر خلاف چه کسی بسته است عرض کردم بنده ارادت دارم …

(دکتر معتمدی وزیری ـ قراردادکه مخالف قانون نیست ارجاعش را بفرمائید) اجازه بفرمائید آقای دکتر در قرارداد نوشته است اگر مقتضی بداند بنده آنرا می‌گیرم می خوانم در متن نوشته شده است طبق قرارداد بایستی مراجعه بشود به داوری در صورتی که ما مجوز برای این نداریم این قرارداد کی بسته شده اگر بعد از این می‌خواهد بسته بشود یا جلوتر بسته شده و یا یک فکر است این سازمانها همین طور در جا می‌زنند حسابهائی می‌شود که بنده شرمم می‌آید که اینجا بگویم که بنده پانزده ماه گرفتار یک فرمانداری بودم که سواد نداشت و حالا نمی دانم وزارت کشور این تحفه نطنز را می‌خواهد به ریش کی ببندد شما که مشاور حقوقی دارید دستگاه دارید چرا هماهنگ نیست حالا که شده حل هم می‌شود رأی هم می‌دهیم ولی این مشکل هم حل می‌شود دولت باید سعی کند که تکرار نشود.

رئیس ـ آقای دکتر یگانه توضیح می‌دهند. آقای دکتر یگانه تشریف بیاورید.

دکتر یگانه (وزیر مشاور) ـ من تصور می‌کنم برای جناب آقای پاینده شاید این توهم به وجود آمده است که این یک قراردادی است که قرار بوده است تقدیم قوه مقننه بشود و پیش از اینکه تصویب بشود یک قراردادی به امضاء رسیده باشد عرض کرده این طور نیست این قرارداد جداگانه است این قرارداد معانله است که احتیاج به کسب مجوزی ندارد اصولا وزارتخانه‌ها هر کدام استحضار دارید هر روز یک چیزی را اگر بخواهند ضمن آن عقدی که با طرف می‌بندند می گویند اگر اختلافی ایجاد شد برود به حکمیت یعنی فرض بفرمائید ان قرارداد دویست ماده دارد خریدار باید نظری بدهد و یا به اعتبار آن، آن یک مسئله‌ای است که اصلا مجوز نمی‌خواهد در ضمن این قرارداد اگر نخواهد اختلافی بروز کند می‌رود به حکمیت حالا وزارت جنگ برای یک ماده از قراردادی که می‌خواهد منعقد کند آورده به مجلس اگر این اجازه حکمیت را مجلسین التفات فرمودند ایشان هم وقتی قراردادی بخواهند ببندند آن مورد را در نظر می‌گیرند وقتی امروز تصویب نفرمائید دوباره می‌رود با صاحب کالا صحبت می‌کند که مجلسین ایران ارجاع به حکمیت را قبول نکرده‌اند قربان این قرارداد از قراردادهائی نبوده که اجازه بخواهد و این از اختیاراتی است که همه وزارتخانه‌ها دارند خرید اجناس که همه وزارتخانه‌ها می‌خرند بعد از اینکه قرارداد را بخواهند قطعیت بدهند اگر تصویب بشود نسبت به این ماده هم قطعیت می‌دهد اگر تصویب نفرمائید دوباره با فروشنده کالا صحبت می‌کند و یک اشتباهی شده این قرارداد از قراردادهائی نبود که کسب مجوز بخواهد.

رئیس‌ـ نظردیگری نیست؟ (اظهاری نشد) به فوریت لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

۱۰ ـ اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا

رئیس ـ طرح فوریت لایحه‌ای که در جلسه قبل به مجلس تقدیم شده به علت اینکه وقت دیر است و بیش از چهار ساعت جلسه داشتیم به مجلس آینده موکول می‌شود. لوایحی از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع همکاران محترم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

گزارش کمیسیون شماره ۳ مربوط به لایحه شماره ۷/۴۰۷۶ ـ ۴۳/۸/۲ دولت راجع به لغو مجازات شلاغ که ضمن مرقومه شماره ۱۲۲/۲۱۶۵۵ل ق ـ ۱۳۴۳/۱۰/۱۶ از ان مجلس محترم برا ی تصویب مجدد به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دو شنبه دهم خرداد ماه ۱۳۴۴ مطرح به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به ضمیمه ارسال می‌شود.

رئیس مجلس سنا ـ مهندس شریف امامی

رئیس ـ چون در این لایحه اصلاحاتی شده با اجازه خانمها و آقایان بکمیسیون می‌فرستیم تا نظر کمیسیون در مجلس مطرح بشود لایحه دیگری است که از مجلس سنا رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

گزارش کمیسیون شماره ۳ مربوط به لایحه شماره

۱۳۲۹۵/۲۶۰۶۹ـ ۱۳۴۳/۱۰/۳۰ دولت راجع به اصلاح بعضی مواد قانوناستخدام نیروهای مصلح شاهنشاهی که ضمن مرقومه شماره ۳۹۱/۲۳۵۹۹ ل ق ـ ۱۳۴۴/۲/۷ از ان مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه سوم خرداد ماه ۱۳۴۴ مطرح و یک فوریت برا یان پیشنهاد و بدوا فوریت و بعدا لایحه مزبوربه تصویب مجلس سنا رسید.

اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده برا ی تصویب مجدد به ضمیمه ارسال می‌شود.

رئیس مجلس سنا - مهندس شریف امامی

رئیس ـ در این لایحه هم اصلاحاتی شده است که با اجازه خانمها و آقایان به کمیسیون فرستاده می‌شود تا نظر کمیسیون در مجلس مطرح شود.

۱۱ـ قرائت دستور تعیین موقع جلسه آینده ـ ختم جلسه.

رئیس ـ دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

دستور جلسه ۱۸۴

روز سه شنبه هیجوهم خرداد ماه ۱۳۴۴

۱ـ سؤال آقای معتمدی از وزارت آبادانی و مسکن راجع به فاضلاب اصفهان.

۲ـ گزارش کمیسین راجع به اصلاح قانون خرید املاک ورثه اسمعیل قشقائی. شماره چاپ گزارش ۱۴۱۲

رئیس ـ با اجازه خانمها و آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه شنبه ساعت ۹ صبح خواهد بود

(مجلس یک ساعت و پنج دقیقه بعد از ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی ـ مهندس عبدالله ریاضی