مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۶۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۶۴
شنبه ۲۳ تیر ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۶۵
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۶۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۶ تیر ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: اسلامی - آزاد - قبادیان
۳ - بیانات آقای وزیر امور خارجه دایر به بی‌ارزش بودن رأی دیوان دادگستری بین‌المللی راجع به نفت و فسخ شناسایی دولت اسرائیل
۴ - طرح و تصویب گزارش راجع به استخدام افراد جدید شهربانی و ارسال به مجلس سنا
۵ - بقیه مذاکره دو طرح راجع به ترتیب رسیدگی به اوراق مکشوفه از شرکت سابق نفت
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس.
رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: شکرایی - صفوی - بهادری - اورنگ - دولتشاهی - برومند - نصرتیان - بوداغیان - آصف - محمدعلی مسعودی - شهاب خسروانی - افشار - غلامرضا فولادوند - محسن طاهری - قاسم فولادوند - دکتر راجی - محمد ذوالفقاری - صالح طباطبایی - مکی - دکتر شایگان - دکتر معظمی - سلطانی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمودی - خاکباز - قهرمان - قشقایی - سنندجی - امینی - تولیت - اکبر - ابتهاج - آشتیانی‌زاده - رضوی - حاذقی - جواد مسعودی.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: اسلامی یک ساعت - دکتر بقایی یک ساعت - نورالدین امامی آخر وقت یک ساعت
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: محمد هراتی یک ساعت و نیم - تیمورتاش نیم ساعت - صدری نیم ساعت - منصف یک ساعت - عزیز اعظم‌زنگنه یک ساعت - دکتر مصباح‌زاده نیم ساعت.
رئیس - آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم - در صورت مجلس چند عبارت است که یکی مستقبل بوده استقلال نوشته شده بنده اصلاح می‌کنم ولی یک دقیقه این عرضی که می‌کنم آقایان نمایندگان محترم مستحضر باشند در آن جلسه اسبق که مخالفت با این طرح سه فوریتی کردم متوجه این معنی بودم می‌خواهم استعلام بکنم که جنابان آقایان دکتر طاهری، مخبرفرهمند، دکتر بقایی که از طرف مجلس تعیین شده‌اند رفتند آقایان و رسیدگی به این اسنادی که هیچ کس نمی‌تواند درباره آن نسبت به صحت و سقمش اظهاری کند یک نوع مداخله اجرایی است و ممکن است ما را در امر مشکلی قرار بدهد یکی دیگر این که می‌خواستم تذکر بدهم که دولت اسرائیل که به رسمیت شناختن او را هیچ وقت مجلس تصدیق نکرده بود و حالا که این به رسمیت نشناختن از طرف مجلس شورای ملی امر شده است این امر عبث و بیهوده‌ای که آنجا تشکیل کنسولگری شده بود و حالا الغا شده است این نظر و منظور ملت مسلم ایران و مجلسین ایران است و هیچ وقت ما دولت اسرائیل را که اینها بدبختی برای عالم اسلام و دول عربی تهیه کرده‌اند به رسمیت نشناخته و نخواهیم شناخت (صحیح است)
رئیس - آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر - بنده از جناب آقای رئیس اجازه گرفتم به طور خلاصه دو سه کلمه راجع به همین مطلبی که آقا فرمودند عرض بکنم تمام ملت ایران متشکر و ممنونند از وزارت خارجه که کنسولگری ایران را در فلسطین منحل کردند زیرا اسرائیل بر علیه برادران مسلمان ما اقدام می‌کرد و هیچ وقت قلوب مسلمانان ایرانی راضی نمی‌شد که یک دولت پوشالی که با حقه بازی درست شده است برعلیه دولت اسلامی اقدام بکند و بنده تشکرم را از آقای وزیر امور خارجه و دولت عرض می‌کنم در اینجا و امیدواریم همیشه دولت این روش را پیش بگیرد تا برادارن مسلمان ما که ما را همیشه مثل خودشان می‌دانند از قبیل پاکستان و دول دیگر اسلامی بدانند و دلگرم باشند (تیمورتاش - از آن قاضی مصری هم که در دیوان لاهه رأی نداده در اینجا تشکر کنید)
رئیس - آقای اردلان
اردلان - عرض می‌کنم در مذاکرات جلسه قبل بنده یک اشتباهی بوده آنجایی که عرض کردم کارگران ایرانی که زیر چادر زندگی می‌کنند درجه حرارت را ۴۸ سانتی‌گراد عرض کردم و در اینجا اشتباه نوشته شده خواستم اصلاح شود
رئیس - بسیار خوب اصلاح می‌شود آقای دکتر جلالی
دکتر جلالی - اشتباهاتی در صورت جلسه مربوط به نطق بنده هست که اصلاح کرده و به تند نویسی می‌دهم
رئیس - آقای تیمورتاش
تیمورتاش - بنده اعتراضم مربوط به صورت جلسه نبود چون بیانات آقایان هم مربوط به صورت جلسه نبود دو کلمه هم بنده عرض می‌کنم و از آن قاضی مصری که در دادگاه لاهه رأی نداده بود تشکر می‌کنم (صحیح است)
رئیس - دیگر اعتراضی نسبت به صورت مجلس نیست؟ (گفته شد خیر) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد آقای اسلامی
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: اسلامی - آزاد - قبادیان
اسلامی - آقایان محترم اطلاع دارند که رأیی پریروز از دیوان داوری لاهه صادر شده از نظر کمال اهمیتی که این رأی در سرنوشت کنونی و آینده مملکت ایران دارد بنده مطالبی از حقوق بین‌الملل عمومی و قواعد جاری که همین دادگاه‌های قلابی به استناد آن رأی داده‌اند جمع آوری کرده‌ام و استدعا می‌کنم چون این موضع کمال اهمیت را دارد آقایان توجه بکنند بنده آقا ماهیت دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه را در این جملات خلاصه کرده‌ام دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه برای این است که صورت قانونی به مظالم بی‌دادگران بدهد و تشریفاتی برای ارعاب یا اضمحلال دول ضعیف فراهم نماید بنده برای این جمله یعنی دو جمله‌ای که عرض کردم خلاصه ماهیت این دادگاه است دلایلی اقامه می‌کنم که البته به طور مقدمه عرض می‌کنم بعد وارد اصل موضوع می‌شوم البته بعضی از دول بزرگ مخصوصاً بریتانیای کبیر برای این که بعضی از عملیات خود را به صورت مشروع و قانونی در بیاورد این تله سیاسی و یا این دکان و مغازه را تشکیل دادند در گذشته هم ثابت شد یعنی دیوان داوری لاهه که سابقاً بوده منحل کردند (کشاورز صدر - دیوان بلخ) و از بین رفتن آن جامعه ملل به روز جنگ بین‌المللی و سایر تعدیاتی که دول بزرگ در گذشته به دول ضعیف و کوچک کردند ثابت کردند که این مؤسسات و این دکان‌ها یک شاهی یک مثقال به درد دول ضعیف نخواهد خورد و این رأیی که صادر شده به خوبی می‌رساند یعنی بهترین سرمشقی است که ملل کوچک مخصوصاً دول اسلامی و دول شرقی بایستی از حالا فکر کارهای‌شان را بکنند و از این تله سیاسی نجات پیدا بکنند بنده بعد از ذکر این مقدمه در مخدوش بودند و مردود بودن این رأی دادگاه اینجا مطالبی عرض می‌کنم که بدبختانه یا خوشبختانه آقایان توجه ندارند و به این امر مهم حیاتی هم نظری نمی‌کنند (شوشتری - این را که دولت هنوز به مجلس نداده) آقای شوشتری اجازه بفرمایید علاوه بر این طبق بند ۱ - ۲ - ۳ ماده ۳۵ اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری و سایر مواد آن که بنده اینجا ذکر نمی‌کنم همه جا ذکر دول و دولت شده است یعنی دولت‌ها هستند که نماینده به این سازمان‌ها می‌فرستند نه شرکت‌ها هیچ جا اسمی از شرکت نیست در موارد ذکری از دولت است (صحیح است) (فرامرزی - خود دادگاه هم رد کرده شرکت را) اجازه بفرمایید در بند ۱ و ۲ و ۳ و باز هم ماده اول میثاق سابق یعنی آن جامعه ملل که فعلاً منحل شده است در آنجا هم باز تعیین شده که اعضای این جمعیت‌ها و اعضای شورا دولت‌ها هستند همه جا ذکر از دولت است این اینجا باشد باز هم طبق ماده ۳۴ اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه که صراحت می‌گوید فقط دولت‌ها می‌توانند به دیوان بین‌المللی دادگستری رجوع کنند بنابراین با این مواد و با این دلایل اساساً اقامه و طرح دعوای دولت انگلستان در دیوان بین‌المللی دادگستری بر خلاف قانون بوده و به هیچ وجه اهلیت قانونی نداشته است (صحیح است) به این جهت یک شاهی یک پشیزی برای ملت ایران ارزش ندارد و مطلب دیگر طبق بند ۱ از ماده ۳۶ اساسنامه مزبور که می‌گوید دیوان بین‌المللی دادگستری نسبت به کلیه اموری که اطراف دعوی به او رجوع می‌کنند و همچنین نسبت به موارد خاصی که به موجب منشور ملل متحد یا به موجب عهدنامه و قراردادهای جاری پیش‌بینی شده است صلاحیت رسیدگی دارد.
۲ – دولت‌های امضاکننده این اساسنامه می‌توانند در هر موقع اعلام دارند که قضاوت اجباری ... (ملاحظه بفرمایید صلاحیت دیوان را می‌خواهم رد کنم) دیوان بین‌المللی دادگستری را نسبت به تمام اختلافاتی که جنبه قضایی داشته و مربوط به موضوعات ذیل باشد در مقابل هر دولت دیگری که این تعهد را متقبل گردد به خودی خود و بدون قرارداد خاصی قبول می‌نمایند:
الف - تفسیر یک عهدنامه
ب - هر مسئله که موضوع حقوق بین‌المللی باشد.
ج - حقیقت هر امری که در صورت ثبوت نقض یک تعهد بین‌المللی محسوب می‌گردد.
د - نوع و میزان غرامتی که باید برای نقض یک تعهد بین‌المللی داده شود.
ملاحظه بفرمایید در اینجاها هست که دول اگر اعلام بکنند به آن دیوان دادگستری لاهه ملزم هستند که تمام این دادرسی‌ها در آنجا بشود اولاً دولت ایران اعلام نکرد این ماده صراحت دارد باید اعلام بکند دولت ایران اعلام نکرده بنابراین اصلاً وارد نیست به خصوص در موارد دیگر بنده سه چهار بند را خواندم ملاحظه بفرمایید که صحبت از تعهدنامه بین‌المللی است من نمی‌دانم شرکتی که ما با یک شرکت خارجی داریم کجا عهدنامه بین‌المللی خوانده می‌شود (صحیح است) این یک قسمت استناد دادگاه شاید به بنده ۵ از ماده ۳۶ باشد در آنجا هم گفته است اموری که مربوط به امور داخلی و قراردادهای خصوصی باشد از آن اصل کلی مستثنی است در این موضوع ما با یک شرکت یا یک شخص خصوصی طرف معامله هستیم نه با دولت بنابراین از مستثنیات است حق حکمرانی حق حاکمیت هم مطابق اصول مسلمی که در مبحث تفاوت بین حقوق داخلی و حقوق عمومی است آقایان اگر حقوق بین‌المللی مطالعه کرده باشند در آن بحث گفته هر دولتی حق حکمرانی و حق استقلال داخلی دارد که آن هم تطبیق می‌کند به آن موارد و بنابراین از این جهت این رأی که یک نوع کاپیتولاسیونی است مردود خواهد بود یک موضوع خیلی مهمی که دیوان دست نشانده مزبور برخلاف تمام اصول بین‌المللی رأی داده و واقعاً در تاریخ قضاوت دنیا چه خصوصی چه عمومی سابقه ندارد این است که اولاً برای پاسخ دولت ایران توجه بفرمایید چقدر این موضوع بودار است برای پاسخی که از دولت ایران خواسته بود سه روز وقت تعیین کرده که دولت با آن شتاب یک جوابی تهیه کرد که بنده در آن جلسه ایراد کردم که سست بوده و بعد موقعی که نماینده خصوصی می‌رفت با یک هواپیمای خصوصی اعزام شد اما بعد از این که این احتیاطات لازم را کرد چون شنید که دولت ایران در مضیقه مالی است آن حقوق و آن عوایدی که مطابق آن قرارداد شرکت باید به ما بدهد آنها را هم گفتند که در یک بانک بماند؟ تا کی تا شش ماه یعنی برای وصول پاسخ سه روز وقت تعیین کرد اما برای رسیدگی به ماهیت دعوی شش ماه وقت تعیین کرده که به ماهیت دعوای رسیدگی کند منظور از این شش ماه این بوده است که ما در مضیقه مالی بگذارد که ما شاید به زانو در بیاییم (صحیح است)
یک نکته بسیار اساسی که آقایان باید توجه داشته باشید این است که در آن قرارداد تحمیلی گس - گشاییان که در آنجا ذکری از تعیین حکم شده است آن وقتی است که رئیس دیوان داوری لاهه سابق که منحل شده است (چون بعضی از آقایان ارباب جراید اشتباه می‌کنند دیوان داوری لاهه را که متفرعات جامعه ملل سابق بوده است و دیوان مزبور منحل شده است) در آنجا ما به آن رئیس آن آقای رئیس اجازه داده بودیم در آن قرارداد تحمیلی که حکم تعیین کند یکی از نکات اساسی که شاید آقایان در قرارداد گس و گلشاییان توجه نداشتند همین نکته است چون در قرارداد تحمیلی ۱۹۳۳ ذکری از حکم شده بود منظور از حکم رئیس دیوان داوری بوده است بنابراین یک ماده‌ای از قراردادگس - گلشاییان بود که می‌خواستند این رئیس فعلی دیوان بین‌المللی دادگستری را تحمیل کند به جای آن که خوشبختانه آن قرارداد عملی نشد - یک مطلب دیگری که بسیار مضحک است این است که این مغازه بریتانیای کبیر اعلام کرد که ما دو تن نماینده انتخاب کرده و آنها هم دو نفر را تعیین کنند و یک نماینده هم مشترک تعیین کنیم که کار شرکت را تا نتیجه نهایی رسیدگی کند خیلی مضحک است واقعاً نمی‌دانم این آقایان قضات نمی‌دانند یا خیال می‌کنند مردم نمی‌دانند اساساً دولت انگلستان تا حالا خودش برای خودش حقی قائل نبود حالا این دادگاه کاسه از آش گرمتر شده دیوان دادرسی رأی داده است که نماینده دولت انگلستان نه نماینده شرکت اینها را توجه بفرمایید خیلی مهم است بنده بعضی از کتب حقوقی را با خودم آوردم اینجا که متأسفانه وقت نداریم که بنده از روی آنها دلایل قوی‌تری اقامه کنم و شمه‌ای عرض کنم و ثابت کنم که این رأی قانونی نبوده و چون وقت کافی نیست از این قسمت می‌گذرم و به ملت ایران خطاب می‌کنم که در این مورد به هیچ وجه نباید ضعف و زبونی نشان داد و با کمال مقاومت باید ایستادگی کرد برای این که بسیاری از دول کوچک بودند که در جوار دول قوی زندگی می‌کردند ایستادگی کرده و تا حالا سر پا ایستاده‌اند دولت سه میلیونی فنلاند بهترین نمونه‌ای است برای ملت ایران به خصوص که الان (آقای دکتر فاطمی و اعضای محترم دولت توجه بکنند) ملت ایران خواهان این است که امضای پای اعلامیه قانون ۱۳۱۰ را که ما به استناد آن عضو دیوان دادگستری شده‌ایم آن را پس بگیرد و مخصوصاً این که از تمام دول آقای وزیر امور خارجه توجه داشته باشد این خیلی مهم است مخصوصاً از تمام دولی که در سازمان ملل متحد عضو هستند فقط ۲۶ دولت عضویت این دیوان را قبول کرده‌اند منظور این است که آن دول می‌دانستند که آن دادگاه چه بساطی چه دکانی است زودتر متوجه شدند و اصلاً قبول نکردند ما هم باید متوجه بشویم و زودتر از این تله سیاسی به عقیده بنده بیرون بیاییم و از هیچ کس واهمه نداشته باشیم و دول باید در این مورد با کمال قدرت عملیات خودش را تعقیب بکند مجلس و ملت پشتیبانش هستند (صحیح است) خوشبختانه دولت اسلامی و دول همجوار همیشه از ما تقویت می‌کنند روزنامه‌ها حاکی است مخصوصاً بنده سه چهار روزنامه پاکستان امروز به دستم رسید که اینها مهم‌ترین روزنامه‌ها و کثیرالانتشاراتترین روزنامه‌های پاکستان هستند روزنامه پاکستان تایمز، روزنامه دان، روزنامه زمین‌دار، که یک شعر بسیار زیبایی گفته در فداکاری ملت ایران (نمایندگان -
بخوانید) این به زبان اردو است ملاحظه بفرمایید که چه احساساتی راجع به ایران در خارج هست «از فخر سرافراز شده دولت ایران - شد شهره به دنیا و جهان جرأت ایران» عالم متحیر شده از همت ایران، گشتند خجل دشمن و اعدای مصدق، آقای مصدق (ناظرزاده - فارسی است این که اردو نیست) قسمت بالای شعر به زبان اردو است البته مضمون این مقالات چون مفصل است بنده اینجا فقط خلاصه عرض می‌کنم که دولت پاکستان و ملت پاکستان با یک وضعی که به هیچ وجه سابقه نداشته با یک صراحت هر چه تمام‌تر اعلام کرده‌اند که ما از آن ایران و ایران از آن ما است ما دوش به دوش ایران می‌جنگیم اگر یک فرد ایرانی کشته شود مثل این است که یک فرد پاکستانی کشته شده و از دولت‌شان هم خواسته‌اند که نسبت به دولت و ملت ایران کمک‌هایی بکند همچنین روزنامه مصری به دولت مصر اعلام کرد که ما نخواهیم گذاشت ترعه سوئز مورد سوء استفاده دولت انگلستان قرار بگیرد و یک مقالاتی هم روزنامه‌های فرانسوی نوشته‌اند که بنده چون وقتش نیست عیناً تقدیم مقام ریاست می‌کنم و از مجموع این عرایضم می‌خواهم این نتیجه را بگیرم که ما اطمینان داشته باشیم بعضی از دول بزرگ و مخصوصاً دول اسلامی و دولت بزرگ پاکستان که گفته است که ما هشتاد میلیون جمعیت مسلمان هواخواه و پشتیبان ایران هستیم پشتیبان ایران هستند این است که باید با تمام قوا کوشید که این کار به سرانجام برسد و ما نباید به این رأی غیر قانونی که از مرجع غیر صلاحیتدار صادر شده تسلیم بشویم (صحیح است - احسنت)
دکتر طبا - پاکستان در جلسات بین‌المللی هم دوست ایران است.
رئیس - آقای آزاد.
آزاد - اجازه بفرمایید آقای اسلامی تشریف بیاورند پایین (خنده نمایندگان) آقایان در رأیی که دیوان داوری لاهه راجع به شکایت انگلیس صادر کرده مطلعید این رأیی که دیوان لاهه صادر کرده رأیی است ظالمانه و بر خلاف موازین حقوق بشریت و خود مختاری ملل و منشور ملل متحد (صحیح است) کمپانی سابق نفت متجاوز از چهل سال بود که ثروت ایران را مفت و مسلم می‌برد سهمی به ما نمی‌داد در امور داخلی ما به انواع و اقسام دخالت می‌کرد امور اقتصادی و سیاسی کشور ایران را فلج کرده بود پس از این همه مصائب ملت ایران به اتفاق کلمه خواست از منابع ثروت خود استفاده کند به وسیله مجلس شورای ملی صنعت نفت را ملی کرد و این حق یکی از حقوق مسلمه هر ملتی است و اغلب دولت‌ها حتی خود انگلستان صنایع سنگین خود را ملی کرده است. با این حال دیوان داوری لاهه تحت نفوذ انگلیس‌ها علیه حق حاکمیت ملت ایران رأی داده است. ما برای رأیی که دیوان داوری لاهه صادر کرده ارزشی قائل نیستیم و زیر بار این رأی نمی‌رویم (صحیح است) و تا آخرین سر حد امکان برای حق حاکمیت خود ایستادگی خواهیم کرد (صحیح است) و انگلیس‌ها هم باید بدانند که نتیجه این تشبث و فعالیت‌ها غیر از این که روز به روز نفرت ملت ایران را نسبت به خود شدیدتر کنند بهره دیگر نخواهد برد و ملت ایران هیچ وقت از در آشتی با آنها داخل نخواهد شد و رأی بار دیگر تکرار می‌کنم که ملت ایران با تمام قوت و قدرت خود از حق مشروع خود دفاع کرده زیر بار سلطه اجانب نخواهد رفت.
مسأله دیگری که می‌خواهم به عرض برسانم موضوع هرج و مرج و بلاتکلیفی مردم است - (حائری‌زاده - پیشتر نبود؟)
کابینه‌هایی که تا به حال تشکیل شده برای اغلب آنها اسامی پیدا کرده‌اند به کابینه مشیرالدوله می‌گفتند کابینه امید کابینه سید ضیاء را کابینه سیاه اسم گذاشتند و کابینه سردار سپه را کابینه قدرت می‌گفتند من هر قدر فکر کردم که با کابینه آقای دکتر مصدق چه اسمی بگذارم که مناسب با طرز عمل و کارش باشد جز کلمه هو کلمه دیگری پیدا نکردم و به عقیده من اگر اسم این کابینه را کابینه هو بگذاریم مناسب‌ترین کلمه باشد زیرا از روزی که این کابینه تشکیل شده یک قدم راجع به اصلاح امور اقتصادی اجتماعی - قضایی و غیر ه بر نداشته است محور تمام کار مملکت به دست یک عده اشخاص غیر مسئول افتاده هرج و مرج بی‌نظمی دزدی سرتاسر کشور را فراگرفته است در مقابل جلوگیری از این مفاسد کابینه آقای دکتر مصدق در روزنامه‌ها بنای هو را گذاشته و هفته دو سه میتینگ تشکیل می‌دهد تجربه هفتاد و دو ساله زندگی آقای دکتر مصدق و اعضای کابینه‌اش منتهی به این شده که میتینگ و هو بزرگترین دردها را دوا می‌کند و دوای جمع دردها است.
هیتلر وقتی که زمامدار شد برای سرگرم کردن ملت آلمان هر روز یک جنجال تازه‌ای راه می‌انداخت، یک روز مردم را علیه حزب سوسیال آلمان بر می‌انگیخت یک روز علیه حزب کلاه خود و یک روز جدال با کمونیست‌ها را به میان می‌آورد و یک روز غارت اموال یهودی‌ها را و جوانان حساس نازی هم عربده جویان کف می‌زدند و زنده باد هیتلر می‌گفتند ولی یک روز همان مردم خود را مواجه با جنگ دیده و روز دیگر یک آلمان مغلوب ویران و بیچاره، آقای دکتر مصدق و اعضای کابینه او همان رویه هیتلری را پیش کشیده هر روز یک سرگرمی تازه‌ای برای هو و جنجال پیدا کرده سر مردم را گرم می‌کنند مردم را از پشت کسب و کار به میدان بهارستان می‌کشانند میتینگ تشکیل می‌دهند فحش می‌دهند زنده باد می‌گویند در روزنامه‌ها آبروز اشخاص را می‌برند و پس از آن که مردم خسته شده دنبال کسب خود می‌روند (اسلامی - آقای آزاد امروز با آن مقدمه مصلحت نبود این را بفرمایید) باز یک بازی جدید یک مبحث تازه‌ای پیش کشیده سیل هتاکی نسبت به یک عده‌ای سرازیر و عربده زنده باد بلند می‌شود. اگر جریان دو ماهه کابینه آقای دکتر مصدق غیر از این بوده بفرمایید تا بنده نطق خود را پس گرفته معذرت بخواهم.
چند روز قبل قضیه اسناد شرکت نفت مانند بمب در سراسر کشور صدا کرد گفتند ده هزار پرونده راجع به خیانت اشخاص در اداره اطلاعات شرکت نفت موجود است که مربوط به ده هزار خائن است ولی تمام قضایا در اطراف سه نفر دور زد و آن سه نفر عبارت بود از روزنامه طلوع، روزنامه صدای وطن و جواهر کلام بقیه خائنین معلوم نشد کجا رفتند.
آقایان به خاطر دارند روزی که این اسناد پیدا شد دو نفر مأمور رسیدگی به این اسناد شدند یکی معزی یکی پاکروان البته از هویت این پاکروان اطلاعی ندارید ولی من مختصراً او را معرفی می‌کنم - این پاکروان اصفهانی است پدرش اسمش صادق خان است پیشکار صارم‌الدوله است و خواهر این پاکروان زن بشارت است خود این پاکروان مستخدم شرکت سابق نفت بوده و در همین اداره مطبوعات شرکت نفت که این همه سر و صدا راه اندخته خدمت می‌کرده است حالا درست دقت بفرمایید که یک چنین پاکروانی آمده علیه شرکت نفت و خائنین قد علم کرده است.
این پاکروان از دوستان صمیمی آقای دکتر بقایی است ایامی که آقای دکتر بقایی در زندان بود هفته دو سه مرتبه به ملاقات ایشان می‌آمد از طرف شرکت نفت هدیه برای آقای دکتر بقایی می‌آورد اسم این پاکروان در دفتر زندان ثبت است مکرر این پاکروان جعبه‌های مشروب از طرف شرکت نفت سابق برای آقای دکتر بقایی هدیه آورده است و شب‌های عدیده در خانه همین پاکروان با حداد و حسن عرب به می‌گساری مشغول بوده‌اند حالا همین پاکروان و دکتر بقایی می‌آیند فقیه‌زاده را هو می‌کنند (فقیه‌زاده - به کلی دروغ است) که با حداد ناهار خورده ۱۲ تومان پول مهمانی داده‌اند - کابینه آقای دکتر مصدق تا به حال فقط میتینگ داد و در روزنامه‌ها مردم را هو کرده‌اند خدا کند که نتیجه کابینه ایشان مانند حکومت هیتلر بر ملت ایران خطرناک نباشد و به هرج و مرج داخلی خاتمه پیدا کند و ملت ایران گرفتار مصیبت‌های بزرگ‌تری نشود.
در خاتمه می‌خواهم عرض کنم که بعضی اشخاص هستند که اینها از مجلس رفته‌اند بیرون مثل آقای امینی که به اصفهان رفته‌اند و اسامی آقایان جزو غایبین بی‌اجازه محسوب می‌شود بنده می‌خواهم از آقای رئیس سؤال کنم که مطابق قانون اساسی وکیل حق دارد شغل دیگری قبول کند (صحیح است) چون اگر این جور باشد هر یک از وکلا می‌توانند بروند و کار قبول کنند و بعد هم برگردند (صحیح است) بنابراین بنده می‌خواستم عرض کنم که آقای رئیس اسامی اشخاصی که از مجلس بیرون رفته‌اند رسماً اعلام کنند و اسم آنها را از صورت آقایان نمایندگان خارج کنند.
رئیس - اشخاصی که به طور قطع رفته بودند همه اسامی‌شان از صورت مجلس خارج شده فقط آقای امینی بیست روز مرخصی دارند و هیچ گزارشی به مجلس نداده‌اند
محمدعلی مسعودی - نمی‌شود آقا ایشان استاندار هستند.
رئیس - بفرمایید بنشینید
محمدعلی مسعودی - (با صدای بلند) من اخطار قانونی دارم - حق ندارید شما مرخصی بدهید.
رئیس - بفرمایید بنشینید اخطار قانونی چیست؟ به شما تذکر می‌دهم. اگر از آیین‌نامه تخلفی شده اخطار کنید.
محمدعلی مسعودی - مملکت هر که هر که که نشده مرخصی چیست؟
رئیس - بفرمایید بنشینید به شما اخطار می‌کنم.
محمد علی مسعودی - این حرف‌ها چیست این که وضع مجلس نیست
رئیس - به شما دو مرتبه اخطار می‌کنم.
محمد علی مسعودی - من به احترام وکلا می‌نشینم ولی اگر این جریان رسیدگی نشود در جلسه دیگر شرکت نمی‌کنم
رئیس - شرکت نکنید.
محمد علی مسعودی - من و رفقای‌مان شرکت نمی‌کنیم.
رئیس - بنشینید آقا در آیین‌نامه
اگر تخلفی پیش آید باید گفته شود؟
صفایی - شما که حافظ قانون اساسی هستید
رئیس - نطق قبل از دستور است آزاد است
صفایی - حق مرخصی دادن ندارید به کسی که استاندار است
شوشتری - ما مرخصی ایشان را تصویب نکردیم.
آزاد - حکم استانداری صادر کردند.
شوشتری - می‌گویند چون در رادیو اعلام شد که استاندار اصفهان هستند بنابراین از نمایندگی بر کنار هستند (صحیح است)
رئیس - هر کدام که قبول کار کرده‌اند در هیئت رئیسه مطرح شده تصمیم گرفته شده مجلس کار خودش را می‌کند نسبت به آقای شیبانی آقای اقبال و خود جناب آقای دکتر مصدق و همین طور نسبت به آقای امینی هم این معامله خواهد شد (صحیح است) این وظیفه هیئت رئیسه است هنوز هیئت رئیسه تشکیل نشده است که رسیدگی بکند.
محمدعلی مسعودی - پس من خیلی معذرت می‌خواهم و تشکر می‌کنم
رئیس - بنده هم از اخطارهای شما صرف‌نظر می‌کنم. آقای قبادیان
قبادیان - قبلاً باید به عرض آقایان محترم برسانم که این جناب همیشه سعی نموده‌ام فقط در موارد حساس و ضروری و مواقعی که باید مستدعیات مردم به سمع اولیای محترم دولت و آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی برسد و برای رفع حوائج و تأمین رفاه و آسایش عمومی هموطنان عزیزم و حفظ استقلال کشور مطالبی را ایراد نمایم از تریبون و میز خطابه مجلس استفاده کنم و هیچ گاه در صدد آن برنیامده‌ام که در ساحت مقدس مجلس شورای ملی از روی اغراض و نظریات شخصی به هیچ کس و هیچ مقامی تعرض و حمله نمایم و از موقعیت پارلمانی خود سوء استفاده کنم و اما در هیچ موقعی هم از اظهار حقایق خودداری نکرده و در هر موقع که منافع ملک و ملت انتضا کرده حتی‌المقدور خدمتی را که برای مردم و مملکت مفید دانسته در انجام آن کوشا بود و در این راه از هیچ کس و هیچ مقامی ترس و باک نداشته‌ام امروز نیز از فرصت استفاده کرده می‌خواهم مطالبی را به عرض برسانم، عرایض امروز بنده شامل دو قسمت است.
او آنچه مورد نیاز عمومی مردم است و یک قسمت اعظم آن مربوط به استان پنجم حوزه انتخابیه اینجانب می‌باشد و قسمت دوم راجع به امور نفت و امینت کشور و پاره اظهارات که در این خصوص منتشر شده است می‌باشد.
قسمت اول امور بهداری - در قسمت بهداشت کشور به طور کلی و شهرستان‌ها بالاخص هر کس هر چه بگوید کم گفته است برای آن که امروز اگر ما دارای آمار دقیقی بودیم که ارقام صحیح بیماران کشور را نشان می‌داد و در قسمت متوفیات تلفات روز افزون بیمارانی که به واسطه خرابی وضع بهداری و عدم دسترسی مردم به دکتر و دوا تلف می‌شوند معین می‌نمود ما به خوبی متوجه اوضاع آشفته بهداری کشورمان می‌شدیم لکن امروز ما آن آمار را نداریم ولی بدبختانه با وجودی که چنین آماری منتشر نمی‌شود ما کاملاً واقف هستیم که هموطنان ما در چه وضعی به سر می‌برند برای مثال عرض می‌کنم در جایی که در تهران که مرکز است و می‌توان گفت عروس ایران است و در مدت سی سال هر چه توانسته‌اند در آبادی و عمران آن سعی کرده‌اند و با وجودی که اکثر آقایان دکترها در تهران ساکن هستند و حاضر نیستند از تهران به مأموریت شهرستان‌ها بروند و با آن که تقریباً دارای بیمارستان‌ها و داروخانه‌های زیادی می‌باشد وقتی در خانه کسی مریض شد تمام سکنه آن منزل برای تهیه دارو و دکتر آن مریض کوشش می‌نمایند و باز متأسفانه اغلب آنها فقط به واسطه عدم استطاعت خرید داروهای گران قیمت و نداشتن دسترسی به دکتر از بین می‌روند از جناب آقای وزیر بهداری تمنا می‌کنم نسبت به بهداشت استان ۵ توجه عاجلی مبذول دارند حال توجه فرمایید در شهرستان‌های کوچک و قرا و قصبات که نه دکتر هست و نه دوا بر مردم چه می‌گذرد علی‌الخصوص که متأسفانه نصف مردم اکثر شهرستان‌های درجه دوم و سوم و دهات و قصبات به بیماری‌های مالاریا و تراخم و کچلی مبتلا هستند و بدبختانه بیماری خانمان‌سوز سل نیز در بین مردم شیوع پیدا کرده و روز به روز بر عده این بیماران افزوده می‌شود خیلی گله دارم که در چند روز قبل با این که در رادیو و جراید برای تمام استان‌های ایران بر علیه مالاریا اقداماتی از طرف وزارت بهداری شده بود به استثنای کرمانشاه که یک منطقه مالاریا خیز است به این منطقه توجه نمی‌شود از فلاحتی و قسمت آبیاری امور کشاورزی کشور ما و مخصوصاً استان پنجم که اگر به آن توجه شود و نواقص موجوده مخصوصاً مضیقه کم آبی مرتفع شود می‌تواند به تنهایی علاوه بر تأمین کلیه آذوقه کشور سالیانه میزان قابل توجهی غلات و حبوبات و خشکبار به خارجه صادر نماید امروزه به وضعی دچار شده است که حتی بعید نیست در سال آینده دچار قحطی بشود ضمناً نسبت به احشام و اغنام کشور و عوایدی که در سال حاصل می‌شود که به حساب دقیق سالی هشتاد الی یکصد میلیون به انواع مختلف برای خزانه دولت عایدات داشته و دارد تقریباً به صورتی در می‌آید که شاید در آینده نه تنها از این راه دیناری برای دولت منفعت نداشته باشد از قبیل روغن و لبینات و گوشت و پشم و روده بلکه عده بی‌شماری از مردم که از راه تربیت و تعلیف احشام و اغنام ارتزاق می‌نمایند به صف بی‌کاران و فقرا کشور اضافه خواهد شد متأسفانه از طرف دولت نسبت به این طبقه هیچ گونه مساعدتی نشده و نمی‌شود بلکه به قدری حق‌المرتع را زیاد می‌گیرند که باید نصف عوایدشان را فقط از این راه بپردازند اگر دولت توجه نماید و مراتع را به رایگان در اختیار این مردم بگذارد کمک‌های مؤثری به این طبقه و خزانه مملکت می‌شود.
امور اقتصادی و بازرگانی - اوضاع اقتصادی و تجارت کشور مخصوصاً استان پنجم به صورت بسیار رقت آوری در آمده که البته دلایل و جهات بی‌شماری دارد و از همه مهمتر قسمت صادرات و واردات است که اهالی و تجار کرمانشاهان هیچ بهره ندارند راجع به واردات صرف‌نظر از این که سالیانه مقدار متنابهی اشیا لوکس و لوازمات غیر ضروری و لازم از خارجه به کشور ما وارد می‌شود و مبلغ هنگفتی از سرمایه مملکت به صورت ارز به خارج منتقل می‌شود مقدار بسیار زیادی هم به طور قاچاق وارد می‌شود که برای مردم که نفعی ندارد هیچ به صندوق دولت هم دیناری از این راه استفاده نمی‌رسد برای آن که به هیچ وجه بابت حقوق و و عوارض گمرکی وجهی به دولت نمی‌دهند در مقابل به واسطه عدم تشویق بازرگانان صادر کننده و تأمین بهداشت و رفاهیت و آسایش کشاورزان که مولدین حقیقی کشور هستند روز به روز از میزان قلیل صادرات کشور کاسته می‌شود و از این راه نیز خسارت غیر قابل جبران به مردم و خزانه دولت وارد می‌گردد در صورتی که در ارقام مالیات‌های غیر مستقیم که در گذشته بر مردم تحمیل شده توجه شود خواهیم دید که آن اوضاع باعث شده است که امروز تقریباً بازار تجارت و اقتصاد استان پنجم به یک حالت رکود و وقفه و وضع زقت باری دچار و اگر یک سال دیگر به همین منوال بگذرد کلیه تجار صفحه غرب دچار ورشکستگی خواهند شد خوب است به طبقه تجار کرمانشاهان وزارت اقتصاد ملی توجه عاجلی نماید.
امور معارف - اوضاع فرهنگ هم که در درجه اول اهمیت قرار دارد متأسفانه دچار چنان وضع آشفته شده است که شاید خیلی‌ها را از بهبود دستگاه‌های تعلیم و تربیت نا امید ساخته و نمی‌توانند چشم امیدی به کودکان امروز که مردان آینده هستند در صورتی که این وضع ادامه پیدا کند بایستی فاتحه فرهنگ را خواند در حال حاضر صدی هشتاد از محصلین از برنامه فرهنگی شکایت دارند و مخصوصاً در مواقع شروع امتحانات این نارضایتی معمولاً به صورت اعتراضات دسته جمعی و اعتصابات دانش آموزان و دانشجویان متظاهر و آشکار می‌شود و یک عده دیگر هم از محصلین در تمام مدت تحصیلی از وضع ساختمان دبستان و دبیرستان و نداشتن آموزگار و دبیر گله می‌کنند آموزگاران و دبیران هم همیشه از کمی حقوق و نگرفتن ترفیع و مزایا و حقوق و نگرفتن ترفیع و مزایا و اوضاع اسف انگیز خود شاکی و نالان هستند و نتیجه تمام اینها این می‌شود که در آخر هر سال تحصیلی عده زیادی از شاگردان مدارس مردود می‌شوند اغلب آن عده هم که قبول شده‌اند یا به زور و سفارش توصیه و تهدید و تطمیع بوده یا دارای آن معلومات و روح تقوی و فضیلت که مورد توقع و انتظار جامعه می‌باشد نیستند به تمام استان‌های مهم کشور در ایجاد دانشگاه از طرف دولت کمک شده متأسفانه استان پنجم که همیشه پیش قدم در فداکاری بوده فراموش شده است و در صرف این چند ساله در قسمت طرق و جاده‌ها با کوششی که اینجانب نموده و همیشه و عده مساعد داده شده کوچکترین اثری هویدا نیست اغلب آقایان در موقع مسافرت به شهرستان‌ها توجه فرموده‌اند که راه‌های آسفالته و شوسه کشور به چه صورتی در آمده در حالی که سالیانه مبالغ هنگفتی از بودجه مملکت صرف هزینه دستگاه‌های راه‌سازی می‌شود البته نه به صورت حقیقی که مفید به حال کشور و جامعه باشد بلکه نیم بیشتر از آن با حساب سازی‌های گوناگون حیف و میل می‌شود و آن مبلغ هم که مخارج راه سازی می‌شود تقریباً مصروف تعمیرات می‌گردد و آن هم طوری عمل می‌نمایند که برای مخارج آینده مجدداً محلی پیش‌بینی کرده باشند و در قسمت راه‌های اساسی و آسفالته هم یا شروع به کار نمی‌کنند یا اگر شروع کنند باز به نحوی آن کار را انجام می‌دهند که به طور کلی ناقص است و در واقع خرج بی‌مورد شده است و پولی از خزانه دولت رفته است به عقیده اینجانب برنامه پنج ساله راه سازی اگر عملی شود اول باید راه‌های اساسی کشور که دارای اسفالت هستند و میلیون‌ها مصرف برداشته باید تعمیر اساسی شود.
در قسمت‌های دادگستری و پست و تلگراف و آمار و شهربانی و ژاندارمری و مرزبانی نیز معایبی هست چه از طرز رفتار مأمورین با مردم و چه از لحاظ معایب امور اداری که البته آقایان به خوبی مطلع می‌باشند و ذکر جزئیات یکایک آنها موجب طور کلام خواهد شد
البته مطالبی که به عرض آقایان محترم رسید رئوس نکات و خلاصه‌ای از معایب دستگاه‌های اداری ما می‌باشد که در واقع سستی و اهمال دولت‌های گذشته و مخصوصاً دولت‌هایی که از ۱۳۲۰ به این طرف مصدر کار بوده‌اند به وجود آورده‌اند و اکنون به طور میراث به جناب آقای دکتر مصدق و دولت ایشان منتقل شده البته کارهای گذشته هیچ گونه ارتباطی به ایشان ندارد فقط می‌خواستم به صورت تذکر عرض کرده باشم و ضمناً از ایشان تقاضا نمایم که دستور دهند نسبت به این امور رسیدگی و توجه عاجل بنمایند که وزارت بهداری در مورد اعزام پزشک و ارسال دارو مخصوصاً به قسمت‌های مالاریا خیز غرب از جمله کرمانشاه، شاه‌آباد و گیلان و سر پل ذهاب و ایلام و غیره اقدام نمایند و نواقص فعلی بهداری استان پنجم را برطرف سازند و نیز دستور دهند که در قسمت تغییر سیستم کشاورزی استان پنجم و احداث سد برای تأمین آب نقاط حاصلخیز کرمانشاهان اقدام و نسبت به دفع آفات نباتی مخصوصاً سن و ملخ که هر ساله خسارت هنگفتی به محصولات می‌زند پیش‌بینی‌های لازم بنمایند ضمناً به راه سازی و اسفالت جاده‌های کرمانشاهان به شاه‌آباد و گیلان و ایلام و مهران و سر پل ذهاب پشتکوه توجه مخصوص نمایند و دستور دهند اعتبار این راه‌ها را که چنانچه ساخته شود برای مردم و مملکت منافع زیاد دارد به مصرف واقعی خود برسانند و راجع به امور فرهنگی از ایشان استدعا می‌کنم مخصوصاً دستور دهند در درجه اول نسبت به مستدعیات آقایان معلمین و رفع حوائج ایشان اقدام کنند و کادر فرهنگ استان پنجم را از لحاظ دبیر و آموزگار و ایجاد دانشگاه کشاورزی و فنی تکمیل نمایند و اجرای قانون تعلیمات اجباری را در استان پنجم عملی سازند و در درجه دوم چنانچه برنامه‌های درسی فعلی مدارس و نواقصی دارد آن را اصلاح نمایند و مخصوصاً در دروس و تعلیمات به امور مذهبی بیشتر توجه کنند
تمنا دیگر بنده از آقای نخست‌وزیر و وزارت دادگستری تعیین دادستان دادگاه شهرستان کرمانشاه و تکمیل کادر دادگستری آنجا از لحاظ کارمند می‌باشد مخصوصاً راجع به این موضوع تقاضا دارم تسریع نمایند چون اولاً قریب یک سال است که کرمانشاه دادستان ندارد و به واسطه قلت کارمندان دادگستری اکثر کارهای مردم متوقف مانده است.
یک تقاضای دیگری نیز دارم و آن رسیدگی به وضع کارمندان دولت است تقریباً کلیه کارمندان ادارات دولتی استان پنجم از نگرفتن ترفیع و اضافه حقوق سال‌های گذشته خود شکایت دارند و می‌گویند در این خصوص تبعیضاتی شده است و این امر موجبات دلسردی آنان را در کارها فراهم ساخته بنده از جناب آقای نخست‌وزیر و وزارت دارایی تمنا دارم نسبت به انجام درخواست آقایان کارمندان توجه مخصوص مبذول فرمایند.
رئیس - آقای قبادیان وقت شما تمام شد
قبادیان - چند دقیقه به من وقت بدهید تا عرایضم را تمام کنم.
صاحب‌جمع - مانعی ندارد
رئیس - باید رأی گرفته شود اکثریت نیست این که می‌فرمایید مانعی ندارد این وظیفه شما نیست ثانیاً باید عده باشد که رأی بگیریم و حالا عده کافی نیست.
شوشتری - اگر در جراید چیزهایی نوشته شده اینها اهمیتی ندارد همه شما را می‌شناسند.
قبادیان - بنده از مقام ریاست استدعا می‌کنم چند دقیقه به بنده وقت بدهند.
رئیس - محتاج به رأی مجلس است باید رأی گرفت.
دکتر کیان - حالا که اکثریت نیست اجازه بفرمایید مطالب خودشان را بگویند.
رئیس - اگر اکثریت نیست مجلس را ختم می‌کنم (پس از چند دقیقه عده برای رأی کافی شد) این که بنده این کار را نکردم برای این است که سابقه نشود و الا خود بنده موافقم برای ده دقیقه ادامه صحبت آقای قبادیان آقایانی که با ده دقیقه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بفرمایید.
قبادیان - و اما قسمت دوم عرایض بنده به طوری که قبلاً به عرض رساندم عرایض امروز بنده شامل دو قسمت است که یک قسمت آن مربوط به حوائج و نیازمندی‌های عمومی اهالی استان پنجم می‌باشد که به طور فهرست و خلاصه عرض شد و قسمت دوم مربوط به ملی شدن نفت و مطالب مربوط به آن است گرچه در موضوع نفت صحبت زیاد و نوشته زیاد منتشر شده است و ملت ایران نفت خودش را ملی کرده است ولی باز هر چه در این باره بنویسند و در اطراف این امر حیاتی بگویند حق مطلب را آن طور شاید ادا نتوان کرد - معذلک از نظر رعایت اهمیت موضوع و مخصوصاً از آنجا که عده‌ای برخلاف حقیقت و انصاف بعضی اتهامات به این جانب وایل نسبت داده‌اند می‌خواهم برای روشن شدن اذهان عمومی پاره حقایق را به سمع آقایان محترم برسانم و برای آن که مطلب به طور واضح و صریح بیان شود لازم است سه موضوع را عرض کنم. اول طرز رفتار انگلیس‌ها برای به دست آوردن قرارداد ننگین و باطل ۱۹۳۳ با ملت ایران مخصوصاً عشایر و ایلات
دوم عکس‌العملی که مستقیم و غیره مستقیم در برابر ملی شدن صنعت نفت در ایران از طرف انگلیس‌ها می‌شود
سوم - نسبت‌هایی که در این خصوص به اشخاص فداکار و میهن پرست می‌دهند (شوشتری- اگر در جراید چیزی نوشته شده نباید چندان اهمیت داد) به طوری که آقایان محترم کم و بیش می‌دانند در پنجاه سال قبل امتیازی انگلیس‌ها از دولت ایران به منظور استخراج نفت به نام امتیازنامه دارسی تحصیل کردند که تا مدت بیست سال دیناری به دولت ایران ندادند و صدمات بسیاری هم به ملت ایران زدند که باز تا حدی اطلاع دارید و من کاری به آنها ندارم لکن در سی سال پیش که دولت انگلیس احساس خطر کرد و متوجه شد که بالاخره نمی‌تواند از این منبع سرشار ثروت کشور ما سال‌ها ی متمادی بدون دردسر منفعت ببرد دست به یک رشته عملیات شدید خصمانه زد و با یک سیاست مزدورانه حکومتی را در ایران روی کار آورد که بتواند مقاصد پلید خود را به صورت ظاهراً قانونی اجرا نماید یا به عبارت روشن‌تر امتیازنامه دارسی را به قرارداد مردود ۱۹۳۳ تبدیل نماید - البته در سی سال پیش وضع سیاسی بین‌المللی طور دیگر بود و قدرت انگلیس هم در دنیا به مراتب بیش از امروز بود و تقریباً می‌توان گفت انجام این عمل برای انگلیس‌ها خیلی ساده بود لکن با این حال آن قدرها هم این کار یعنی (تحمیل) قرارداد باطل ۱۹۳۳ به طور ساده انجام نشد بلکه به قیمت جان و مال بسیاری از مردم این کشور تمام شد و خانواده‌های زیادی را در این راه از بین بردند ضمناً با کمک به فساد عمومی ارکان اخلاق مردم ایران را به طوری متزلزل نمودند که برای مدت مدیدی اصلاح آن ممکن نخواهد بود به این معنی که وقتی دولت انگلیس متوجه شد که ملت ایران ساکت نخواهد نشست تاحق خود را از آنها نگیرد در درجه اول سعی نمود روح تقوی و فضیلت را در مردم از بین می‌برد و با رواج بازار افترا و ارتشاع و الکل و تریاک در تمام شئون سیاسی و اداری در بین مردم ایران حس وطن دوستی و اعتماد و اتفاق را در مردم بکشد و وقتی پایه و اساس اخلاقی مردم را سست نمود یک عمل دیگر را لازم بود انجام می‌داد و آن از بین بردن ایلات و عشایر و از بین بردن سران ایلات بر آمد برای آن که وقتی مردم ایران دارای روح شهامت و میهن دوستی و تقوی و فضیلت بودند و تمام مرزهای کشور ایران در برابر حملات قوای بیگانه با سینه‌های گشاده جوانان غیور و وطن پرست ایلات و عشایر محصور و محفوظ بود و وقتی حکومتی در ایران روی کار بود که به ملت ایران اتکا داشت مسلماً شرکت بیگانه انگلیسی نمی‌توانست امتیازنامه دارسی را که در دوران حکومت استبدادی به دست آورده بود به صورت قرارداد ظالمانه و ننگینی در آورد و برای مدت بیشتری بر ملت ایران تحمیل نماید - روی همین اصل در مرحله اول حکومت که مایل بودند بر ملت ایران تحمیل کردند و در مرحله دوم خصائل اخلاقی مردم ایران را از بین بردند و در مرحله سوم برای آن که همیشه خود را در ایران کاملاً آزاد بدانند و برای آن که هر وقت بخواهند به ایران نیروی نظامی بفرستند بدون کوچکترین تماس و برخورد با قوای ملی این کار را انجام دهند تصمیم به از بین بردن سران عشایر و ایلات ایران گرفتند و مخصوصاً در دو منطقه نفت خیز خوزستان و غرب چنان بلایی بر سر عشایر و ایلات آوردند که تاریخ از ذکر وقایع آن شرم خواهد کرد
آقایان محترم این که در دوره گذشته سعی شد مناطق غرب و جنوب ایران از وجود افراد سلحشور و غیور و مردان میهن‌پرست عشایر پاک شود و سران ایلات و عشایر به آن وضع فجیع و رقت آور که ملاحظه فرمودید به سر برند و از بین بروند برای آن بود که اگر انگلیس‌ها به واسطه قدرت و نفوذ سیاسی که آن وقت در مرکز کشور ما داشتند نتوانستند مقاصد شوم خود را عملی نمایند با توسل به قوه قهریه و سوء استفاده از قدرت بین‌المللی که در آن موقع داشتند و نمونه‌اش را دیروز دیدیم به وسیله اشغال ایران آن کار را انجام دهند و چنانچه افراد سلحشور ایلات در آن حال وجود داشتند و آزادی عمل از آنها سلب نشده بود محققاً عملیات آنان را خنثی می‌نمودند پس برای آن که علاج واقعه قبل از وقوع شده باشد لازم بود که عشایر از بین بروند و قدرت و آزادی عمل از آنها گرفته شود مخصوصاً دو ایل بختیاری و کلهر که مالک نقاط نفت خیز بودند در هر حال این کار را هم به طوری که دیدید انجام دادند و به آن وضع یک قرارداد ظالمانه را بر مردم برخلاف حق میل مردم ایران تحمیل نمودند و تا سال ۱۳۲۰ با آن عمل ناجوانمردانه و مذموم طبق دستور نخست‌وزیرشان بدون کوچکترین برخورد یا مانعی از دو طرف کشور ما را به وسیله قوای نظامی اشغال کردند و آن همه زیان و خسارت به کشور ما وارد ساختند که تا بیست سال دیگر اثرش باقی است آری دولت و مجلس انگلستان که خود را به دنیا در ظاهر آزادی خواه معرفی کردند و در آن وقت مدعی بودند که برای استخلاص و آزادی کشورهای ضعیف با آلمان می‌جنگد در حقیقت از
هر ظالمی ظالم‌تر و حق‌کش‌تر است کما آن که آن روز آن طور صلاح دیدند که کشوری مانند ایران را که سه هزار سال سوابق تاریخی و فرهنگی داشته با متفق دیگر خود اشغال نظامی نماید و پس از آن همه ظلم و فشار و تعدی که گرفتن ارز و در دست داشتن خطوط شوسه در راه آهن و غیره با قدرتی بعد از جنگ مجدداً آن را تخلیه کنند.
البته این عمل انگلیس برای رهایی ملت ضعیف ایران از زیر چنگال اشغالگران آلمان نبود بلکه فقط برای حفظ منابع نفتی که سال‌ها است چرخ‌های اقتصادی او را می‌گرداند غارت ثروت طبیعی ایران بود این بود خلاصه بیان معامله انگلیس و طرز رفتارش با دولت و ملت ایران مخصوصاً ایلات کشور درباره به دست آوردن قرارداد منحوس ۱۹۳۳ و اما عکس‌العمل که انگلیس‌ها در برابر ملی شدن صنعت نفت از خود نشان می‌دهند اجمالاً این است که در خارج از کشور ما سعی می‌نمایند که ایران را ظالم و خود را مظلوم جلوه‌دهند و افکار عمومی جهانیان را بر ضد ملت و دولت ایران برانگیزند البته با وجودی که مردم دنیا به خوبی به مظالم انگلستان و سیاست استعماری آن در آسیا و مخصوص در ایران واقف هستند معذلک این از وظایف وزارت امور خارجه است که شدیداً از این عمل انگلستان جلوگیری نماید دوم آن که در ایران به وسیله سخنرانی‌های رادیو لندن دست به یک رشته تبلیغات زده‌اند که مردم را نسبت به عملیات و اقدامات دولت در مورد اجرای قانون ملی شدن نفت و نحوه عملیات آن در آینده و خساراتی که ممکن است طبق پیش‌بینی رادیو لندن از این راه به ملت ایران وارد آید به این نمایند که البته آن هم با بیداری و هشیاری مردم امروز ایران خود به خود منتفی و زحمت بی‌حاصلی است که سخنگویان رادیو لندن متحمل می‌شوند
سوم آن که با اعزام طیارات و ناوهای جنگی و قوای نظامی در صدد تهدید و ارعاب دول و ملت ایران برآمده و می‌خواهند وسائل ترس و وحشت مردم را فراهم نمایند صرف‌نظر از آن که امروزه اوضاع بین‌المللی دنیا به هیچ دولتی اجازه تجاوز به خاک کشور دیگر نمی‌دهد زمامداران انگلستان غافل از آن که ملت ایران امروز با پنجاه سال و سی سال پیش تفاوت بسیار دارد و دیگر اجازه غارت و چپاول به سهامداران شرکت سابق نفت نمی‌دهد و نمی‌گذارد مایه حیاتی او را انگلیس‌ها به یغما ببرند و خود از فقر و مذلت از بین بروند اگر این امر به قیمت از بین رفتن ۱۸ میلیون ایرانی و اشغال آتش جنگ جهانی سوم تمام شود بر مردم ایران است که مثل کوه در مقابل فشار بیگانه ایستادگی نماید و ضمناً خواستم عرض کنم که ملت ایران به رأی دیوان داوری لاهه تمکین نخواهد کرد و خوشقتم که دولت هم خوب فهمید و به صلاحیت این دادگاه بین‌المللی که برای از بین بردن حقوق ممالک ضعیف است اعتراض کرد و ملت ایران هم هیچ ارزش قانونی به رأی این دادگاه قائل نیست اما قسمت اخیر عرایض بنده: در موقعی که اینجانب با کسب اجازه از مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی به منظور رسیدگی به حوزه انتخابی خود و معالجه و استراحت در غرب بودم یکی از کسانی که در میدان سیاست از من شکست خورده و خود به طرفداری از اجانب فخر و مباهات می‌نماید و به این صفت در نزد خاص و عام معروف است متأسفانه در دولت آقای دکتر و در هیئت دولت نیز شرکت دارد و اینجانب صرفاً روی نظر احترامی که به شخص جناب آقای دکتر مصدق و اکثر آقایان وزرا کابینه ایشان دارم از ذکر نام آن خودداری می‌نمایم به تحریک ایشان همان دسته که مدت‌ها است علناً و قانوناً نمی‌توانند فعالیتی نمایند گزارشاتی بر علیه اینجانب داده که من قصد دارم امنیت منطقه غرب را مختل سازم مردم را برضد حکومت ایران و به نفع انگلیس‌ها مجهز نمایم و با کابینه آقای دکتر مصدق و ملی شدن صنعت نفت در ایران هم مخالفت کنم و ضمناً یکی دو روزنامه معلوم‌الحال را هم تحریک می‌نماید بر علیه اینجانب در این زمینه مطالبی انتشار دهند
گرچه میل نداشتم از آن نظر که حمل بر تظاهر نشود به آن اراجیف پاسخی ندهم لکن چون ممکن است انتشار این مطالب سوء تفاهماتی اینجاد نماید ناگزیر برای روشن شدن اذهان عمومی به طور خلاصه عرض می‌کنم از بعد از شهریور ۱۳۲۰ به این طرف تنها منطقه‌ای که توانست آرامش و امنیت خود را حفظ نماید منطقه استان پنجم بود که به شهادت پرونده‌های متعددی که در وزارت جنگ و وزارت کشور و ستاد ارتش موجود می‌باشد یگانه کسی که در برقراری امنیت آن حدود سهم به سزایی داشته این جانب بوده‌ام و وقتی که همان گزارش دهنده خود و بستگانش در صدد تشکیل حزب کومله و سازش با پیشه‌وری بر آمد و خیالات خامی نه تنها برای اخلال امنیت منطقه غرب بلکه ایجاد یک حکومت خودمختار و مستقل کرد و در سر می‌پرورانید تنها کسی که در صدد جلوگیری از عملیات خائنانه او در غرب بر آمد و توانست با تشکیل اتحادیه عشایر غرب عملیات مملکت بر باد ده او و یارانش را خنثی نماید و امنیت و آرامش آن منطقه را حفظ کند بنده بودم دیگر این که اینجانب همیشه تابع محض در برابر قانون و مقررات مملکتی بوده و هستم در تمام عمر کلیه قوانین مصوبه مملکتی را محترم شمرده‌ام و هیچ گاه بر خلاف قانون عملی مرتکب نشده‌ام و برای انگلیس‌ها که بیش از یکصد سال است ملت ما را با تزویر و حقه بازی در حال اسارت و بندگی نگاه داشته و دودمان شخص این جانب را به باد داده‌اند و مسبب آن همه بدبختی و مذلت برای خود بنده بوده‌اند نه تنها بر نفع آنها کاری نکرده‌ام بلکه همیشه چون خاری در چشم آنها و عمال و ایادی آنان بوده‌ام بلی آن دیگران بوده‌اند که به نفع اجانب جام خود را سر کشیده‌اند و برای استفاده و خوش آیند دیگران می‌خواستند کشور ایران را به تجزیه و ملت آن را برده و اسیر دیگران نمایند
دیگر آن که گفته‌اند من مخالف کابینه آقای دکتر مصدق و ملی شدن صنعت نفت در ایران هستم.
اولاً باید عرض کنم که من دارای آن روح شهامت و صراحت لهجه بوده و هستم که موافقت و مخالفت خود را با هر دولتی خیلی صریح و روشن بیان نمایم و اگر امروز نسبت به کابینه آقای دکتر مصدق اظهار موافقت نمایم حمل بر آن نشود که برای رعایت پاره‌ای ملاحظات می‌باشد برای آن که من همیشه نسبت به شخص جناب آقا دکتر مصدق که از جمله مردان با تقوی و صدیق و یکی از بزرگترین سیاستمداران درستکار مملکت ما می‌باشند و به پاس خدماتی که به ایران نموده‌اند ایمان و علاقه کامل داشته و دارم و از سال‌های قبل معتقد بوده‌ام که اگر قدمی در راه اصلاح امور این مملکت برداشته شود به وسیله ایشان خواهد بود و روی این نظر در اولین فرصتی که به دست آوردم عقیده خود را عملاً ثابت کردم و آن اوایل دوره چهاردهم که به تصدیق خود آقای دکتر مصدق اولین شخصی که از وکلا آن دوره به ایشان پیشنهاد ریاست مجلس شورای ملی را نمود من بودم و نسبت به این پیشنهاد هم پافشاری بسیار کردم لکن خود ایشان این کار را قبول نکردند و باز در همان دوره چهاردهم بنده از کسانی بودم که مصراً از ایشان تقاضا نمودم زمامداری کشور را قبول نمایید و حتی چندین دفعه به اتفاق آقایان فرخ و امیر جنگ و چند نفر دیگر از آقایان به منزل ایشان رفتم و روی این تقاضا اصرار زیاد کردم منتهی ایشان مایل بودند که طوری قبول زمامداری نمایند که بتوانند پس از استعفا یا سقوط کابینه مجدداً به عنوان نمایندگی به مجلس بیایند و چون قانونی که این عمل را تجویز کرده باشد به تصویب نرسیده بود ایشان هم قبول نخست‌وزیری نکردند.
البته این احترام و اعتمادی است که بنده به شخص ایشان داشته و دارم و امروز اگر ذکری از گذشته شد فقط برای آن بود که حقیقت امر روشن شود و نسبت به کابینه فعلی ایشان هم که با ابراز تمایل مجلسین و موافقت اعلیحضرت همایونی روی کار آمده‌اند و تقریباً اتمام مردم کشور از هر دسته و طبقه حامی و پشتیبان آن هستند و یک کابینه صدی صد ملی است و اکثر آقایان وزرا آن از مردانی شریف و رجال متقی و وطن‌پرست این مملکت هستند که هر یک به نوبه خود به کرات امتحان لیاقت و شایستگی و وطن پرستی خود را داده‌اند با یک نظر احترام می‌نگرم معذلک باز باید عرض کنم که ملت ایران غیر از قضیه نفت که امروز در درجه اول اهمیت قرار دارد انتظارات و توقعات دیگری هم دارند که البته باید به آن توجه بشود و من مخصوصاً از جناب آقای دکتر مصدق تقاضا دارم نسبت به تغییر و تبدیل بعضی از رؤسای ادارات دولتی استان پنجم تجدیدنظر بفرمایند و مخصوصاً در این موقع که همکار محترم سابق ما آقای سرتیپ شیبانی که خود از افراد شاه پرست و میهن دوست و از اعضا جبهه ملی می‌باشد به سمت استاندار استان پنجم معین شده‌اند با توجه به سوابق و اطلاعاتی که ایشان در منطقه غرب دارند نسبت به تأمین آسایش و رفاهیت مردم غرب و شروع اصلاحات اساسی در آنجا اقدام خواهند فرمود از این حسن انتخاب خیلی خوشوقت هستم در خاتمه یک نکته دیگری را باید عرض کنم و آن این است که گفته‌اند من مخالف با ملی شدن صنعت نفت در ایران هستم در صورتی که وقتی صحبت از طرح ملی شدن صنعت نفت در مجس به میان آمد اولین وکیلی که از صف اکثریت این امر را با حسن نظر و ایمان و علاقه کامل قبول کرد و به آن لایحه رأی داد من بودم و امروز نیز از صمیم قلب طالب اجرای قانون ملی شدن نفت در سراسر ایران هستم و در این مکان مقدس آمادگی خودم و عموم مردم غرب و مخصوصاً ایل کلهر را برای جان بازی در راه اجرای قانونی ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور به جناب آقای دکتر مصدق و عموم مردم ایران اعلام می‌داریم و با صدای بلند به آن ناپاک مردانی که جز حربه کثیف تهمت و افترا سرمایه دیگری ندارند خاطر نشان می‌نمایم که من قبل از آن که وکیل مجلس شورای ملی باشم یک نفر ایرانی هستم و خود و فرزندان و ایل و عشیره‌ام باید در راه مجد و عظمت و ترقی و سربلندی ایران فدا شویم و آن روز که پای حفظ استقلال مملکت در بین باشد و آنان با جامه‌دان‌های پر از جواهر و کامیون‌های پر از ثروت مانند اسلاف‌شان به آن سوی مرزها فرار کنند من و خانواده‌ام باید
در سنگر مقدم دفاع از ایران مانند پدران‌مان شربت شهادت بنوشیم.
ما به دولت جناب آقای دکتر مصدق با ایمان راسخ کمک خواهیم کرد و جواب دندان شکنی باید بدهند و اولین کسی که مثل سرباز فداکاری بکند و جان خود را در این راه بدهد من و ایل بنده هستند و تحریکاتی که نسبت به ایل خدمتگزار کلهر دست زده‌اند من می‌دانم از چه ناحیه‌ای است از آن اشخاص کسانی هستند که با پیشه‌وری همداستان بوده و غالبشان در مسکو هنوز مشغول تشکیلاتی هستند و من به احترام آقای مصدق‌السلطنه اسم کسانی که در کابینه ایشان کار می‌کنند نمی‌برم آقای مصدق‌السلطنه مرد بزرگی هستند و ایرانی‌ها از خدا می‌خواستند که یک نفر مرد ملی روی کار بیاید و مثل شمع و پروانه دور دکتر مصدق و حکومت او را بگیرند و استقلال ایران را به تمام معنی به دنیا اعلام کنند متأسفانه در بعضی از دوایر دولتی هم که باز به احترام ایشان اسم نمی‌برم بعضی تحریکات غرض آمیز هست و من از دولت ایشان استدعا می‌کنم که به این تحریکات خاتمه بدهند زیرا در دولتی که طرف اعتماد ملت ایران است نبایستی این تحریکات بشود و بنده عقیده دارم اگر ملت ایران اختلافی هم دارند امروز باید این اختلاف را کنار بگذارند و دست اتحاد و اتفاق به هم بدهند امروز اگر ما دکتر مصدق را ضعیف بکنیم اساس سیاست ایران را ضعیف کرده‌ایم ما بایستی به تمام معنی آقای مصدق‌السلطنه و هیئت دولت را تقویت بکنیم و مخصوصاً نسبت به بعضی از آقایان من کمال احترام را دارم و نسبت به بعضی از آقایان هم کمال رنجش را دارم ولی به پاس احترام افکار عمومی و به پاس احترام خدمت به مملکت ایران تا آخرین نقطه امکان سعی خواهم کرد که به توفیق الهی این موقعیت مهم اساسی از دست نرود ضمناً می‌خواستم عرض کنم و متأسف هستم که دولت شوروی که نماینده در دیوان لاهه داشته است به عنوان کسالت خودداری کرده است از دادن رأی ولی از دو نفر از آقایان دیگر که رأی ندادند کمال تشکر را دارم قسمت دیگری از مطالبم ماند که در جلسه آینده می‌گویم (احسنت)
رئیس - از ده دقیقه هم یک قدری گذشته.
قبادیان - یک اعلامیه هم آقای کشاورزصدر داشتند که به وسیله بنده می‌خواستند قرائت کنند.
۳ - بیانات آقای وزیر امور خارجه دایر به بی‌ارزش بودن رأی دیوان دادگستری بین‌المللی راجع به نفت و فسخ شناسایی دولت اسرائیل.
رئیس - وارد دستور می‌شویم آقای وزیر امور خارجه فرمایشی دارید بفرمایید.
وزیر امور خارجه (آقای کاظمی) - دو سه نفر از ناطقین محترم راجع به رأی دیوان دادگستری لاهه اظهاراتی فرمودند شاید مقتضی باشد بنده هم چند کلمه‌ای از طرف دولت عرض کنم (غضنفری - از طرف همه است) بنده از طرف دولت عرض می‌کنم دفعه اولی که شکایت دولت انگلیس از طرف دیوان دادگستری به دولت رسید بلافاصله ما عدم صلاحیت دیوان را اعلام کردیم بنده خودم یک تلگرافی راجع به عدم صلاحیت دیوان مخابره کردم و گفتم وقتی که متن دادرسی رسید البته نظریات تفصیلی خودمان را خواهیم گفت و بنده از همان وقت معتقد بودم که نه دیوان صلاحیت دارد رسیدگی کند و نه این که دولت انگلستان صلاحیت دارد که به دیوان مراجعه کند اما دیوان صلاحیت ندارد از لحاظ آن که حقوقی که ناشی از حق حاکمیت یک ملتی است در دیوان دادگستری قابل طرح نیست (صحیح است) و اما دولت انگلیس صلاحیت ندارد برای این که طرف ما شرکت سابق نفت است (صحیح است) نه دولت انگلیس (صحیح است) و اگر دولت انگلیس مدعی است که در آنجا دارای اسهامی است و این اسهام به او حق می‌دهد که دخالت بکند آن هم به عقیده ما باطل است داشتن اسهام دلیل این نیست که دولت انگلیس بتواند در این کار وارد شود و تازه مثل دیگران صاحب اسهامی است که می‌تواند مطابق قانون بین‌المللی خصوصی به محاکم مربوطه مراجعه کند و دلایل دیگری هم بر عدم صلاحیت داشتیم این دفعه بود که خبر دیوان به ما رسید یعنی رئیس دیوان به ما مراجعه که دولت انگلستان تقاضای تدابیر احتیاطی کرده است باز هم ما به همان عقیده سابق باقی بودیم و باز این که مهلتی که داده شده بود خیلی کم بود یعنی به قدری مهلت کم بود که اسباب تعجب تمام دنیا شد معذالک در ظرف سه چهار روز ما به قدری که فرصت داشتیم و به قدری که وقت اجازه می‌داد دلایلی تهیه شد و فرستادیم ولی نه استمهال کردیم و نه نماینده فرستادیم، هیچ کدام، فقط نظریات‌مان را به دیوان مراجعه کردیم و آن اسناد منتشر شد و به استحضار قضات رسید (دکتر طبا - خیلی هم خوب تهیه شد) اما وقتی که این رأی عجیب غریب دیوان به ما رسید معلوم شد رأیی که داده‌اند کم‌تر تا حال سابقه داشته است و به عقیده ما دور از انصاف و عدالت بود (صحیح است) بلافاصله دولت ایران نظر خودش را اعلام کرد یعنی گفت که هیچ نوع صلاحیتی برای دیوان قائل نیستیم و هیچ نوع ارزش هم برای رأی دیوان قائل نیستیم (صحیح است) و اقدامات فوری هم در این باب شد و اما راجع به موضوعی که آقای اسلامی اشاره فرمودند خود دولت متوجه بود یعنی در ماده ۳۶ اساسنامه جزء دوم آن موضوع قضاوت اجباری است خیلی از دول آن قضاوت اجباری را قبول نکردند بلکه عده کمی یعنی ۲۶ دولت آن را قبول کردند برای این که درست اطراف عمل را بسنجیم و یک مطالعاتی بکنیم یک هیئتی انتخاب شدند و این هیئت مشغول مطالعات قضایی و حقوقی هستند که به زودی نظر آن هیئت اعلام خواهد شد چه در مجلس و چه در خارج و چیزی که بنده امروز هم به سفیر انگلیس گفتم این است که دولت ایران به هیچ وجه به این رأی دادگاه ارزش قائل نیست (صحیح است) و هیچ کدام را اهمیتی نمی‌دهد ایشان پیش بنده آمدند و اظهار می‌کردند که دولت انگلیس رأی دیوان را قبول کرده (اسلامی - خیلی لطف کرده) و دولت انگلیس تقاضا کرده است که آن دو نفر نماینده ایران را تعیین بکنند بنده به ایشان با صراحت جواب دادم که دولت ایران به آن رأی جواب نمی‌دهد و آن را به رسمیت نمی‌شناسد و هیچ نوع اقدامی هم نمی‌کند بعد ایشان پرسیدند که چه خواهید کرد گفتم تا هر جایی که مقتضی باشد جلو خواهیم رفت و مصالح و منافع ملت ایران حفظ می‌کنیم (صحیح است) مطلب دیگری که می‌خواستم عرض کنم آقایان اشاره فرمودند از نمایندگان یعنی از قضات مصری و لهستانی که در آنجا بوده‌اند و از روی حق و عدالت رأی داده‌اند تشکر کنیم (صحیح است) و یک موضوعی را که بنده از طرف دولت می‌خواست عرض کنم این است که به پشتیبانی افکار عمومی و منویات مجلس شورای ملی و مجلس سنا حقوق و منافع ایران را حفظ خواهیم کرد و تا هرجا که لازم باشد جلو خواهیم رفت (احسنت)
رئیس - دو موضوع در دستور داریم یکی راجع به قسمت شهربانی است که به رأی رسیده یعنی کفایت مذاکرات تصویب شده و اعلام رأی شده و یکی هم موضوع طرحی است که آقایان داده‌اند سه فوریت آن پذیرفته شده و مذاکرات را هم رأی داده‌اند آن را هم بعد از این کار مطرح می‌کنیم و پیشنهادات مربوطه قرائت می‌شود حالا باید رأی بگیریم به پیشنهاد کفایت مذاکرات آقای رفیع بفرمایید.
رفیع - آقای وزیر امور خارجه در دو موضوع صحبت کردند و راجع به بنی اسرائیل صحبتی نکردند، عموم ملت ایران منتظر هستند که بدانند در این بابت چه اقدامی کرده‌اند (صحیح است) بنده از طرف کمیسیون خارجه عرض می‌کنم در صورتی که ایشان اقدام کرده‌اند اگر چنانچه نماینده را خواسته‌اند از ایشان تشکر می‌کنم و اگر به همان حال اولیه باشد تشکر ندارد
رئیس - آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه - بنده تصور می‌کردم در این موضوع محتاج نباشد عرض بکنم به جهت این که دولت ایران دیروز تصمیم خودش را اجرا کرد و ژنرال کنسولگری که در بیت‌المقدس بود منحل کرد و رسیدگی به کار آنجا را محول کرد به عمان و از این طرف هم دولت مصمم نیست راجع به شناسایی رسمی دولت اسرائیل اقدام دیگری بکند و نماینده‌ای هم از اسرائیل در ایران قبول نکرده و نخواهد کرد (احسنت) (اسلامی - تکلیف لیره‌ها چه می‌شود؟) فکرش را می‌کنیم.
۴ - طرح و تصویب گزارش راجع به استخدام جدید افراد شهربانی و ارسال به مجلس سنا.
رئیس - در لایحه شهربانی پیشنهاد کفایت مذاکرات شده بود و اعلام رأی شده بود رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصوب شد، پیشنهادات قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای صفایی به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم پس از جمله (و شهربانی کل نیز مجاز است افراد و ردیف افرادی که) جمله «به موجب این قانون استخدام شده» اضافه گردد - صفایی
رئیس - آقای صفایی.
صفایی - برای توجه آقایان نمایندگان بایستی این عبارت از ماده واحده را بخوانم که منظور اصلی از این پیشنهاد بنده معلوم بشود در ضمن این ماده واحده که برای تکمیل کادر افراد شهربانی در حدود پانصد، ششصد نفر تقدیم شده است یک جمله‌ای هست که به عرض آقایان می‌رسانم.
در این لایحه نوشته شده: شهربانی کل نیز مجاز است افراد و ردیف افرادی که به جهات و علل اداری فاقد صلاحیت برای ادامه خدمت در شهربانی تشخیص می‌شوند از خدمت شهربانی بر کنار نماید این عده‌ای که استخدام شده‌اند به این شکل یعنی یک عده افرادی که موقتاً استخدام شده‌اند برای تکمیل کادر از افراد مشمول
چون ممکن است یک عده‌ای برای فرار از خدمت نظام وظیفه حاضر بشوند موقتاً این استخدام را قبول بکنند ولی در ضمن عمل دارای یک اخلاقی باشند که حقاً صالح برای خدمت در شهربانی نباشند بنابراین این حق برای شهربانی کل که این افراد را اگر صالح ندانست از خدمت بر کنار بنماید بسیار به جا و صحیح است ولی ظاهر این عبارت به نظر بنده کلی و مبهم آمده است یعنی اختیاری است که ممکن است شامل شود به کلیه افراد شهربانی و کلیه پاسبانانی که امروز مشغول خدمت هستند ولو این که به موجب غیر این قانون استخدام شده باشند.
اگر منظور صرف همین افراد است صد درصد بنده با این نظر موافقم چون ممکن است واقعاً افراد صالح نباشند شهربانی کل یا وزارت کشور این حق را داشته باشد اینها را بر کنار نماید ولی اگر این ابهام شامل این بشود که کلیه افراد شامل این بشوند که هر وقت شهربانی کل خواسته باشد به خدمت آنها خاتمه بدهد صحیح نیست.
این بود که بنده دو کلمه اضافه کردم و آن عبارت این است که شهربانی کل نیز مجاز است افراد و ردیف افرادی که به موجب این قانون استخدام شده‌اند اگر به جهات و علل اداری فاقد صلاحیت اداری باشند از این جهت است که من خواهش می‌کنم جناب آقای وزیر کشور که من به حسن نیت‌شان اعتقاد و اعتماد دارم موافقت بفرمایید چون این قانونی است که الی‌الابد بایستی اجرا بشود و حسن نیت ایشان تنها کافی نیست و مسلماً ایشان این حسن نیت را دارند و سوء استفاده از این ابهام نخواهند کرد ولی چون قانونی است برای آتیه و ممکن است از این ابهام بعدها سوء استفاده بشود استدعا می‌کنم با این پیشنهاد موافقت بفرمایند که مطرح بشود که افرادی که به موجب این قانون استخدام می‌شوند اگر صالح نبودند از خدمت برکنار بشوند این توضیح بنده بود اگر اشخاص دیگری هم منظورشان است چون ممکن است در بین افراد شهربانی افرادی باشند که صالح برکنار باشند اگر این هم منظورشان هست این را هم بفرمایند را مجلس موافق بود رأی می‌دهد.
رئیس - آقای وزیر کشور بفرمایید.
وزیر کشور - بنده عرض کردم قبلاً راجع به این موضوع آقایان محترم لطف بفرمایید که زودتر این کار تمام بشود هر نظری هم که آقایان داشته باشند از نقطه‌نظر شهربانی و وزارت کشور بفرمایند ما رعایت می‌کنیم و البته اشخاصی پیدا می‌شوند در شهربانی که باید اخراج بشوند روز پیش یک مذاکراتی اینجا شد که پاسبان‌ها این طورند و آن طورند. بنده ناچارم عرض کنم که شهربانی کل هم مثل تمام ادارات دولتی است آدم خوب تویشان زیاد است اتفاق می‌افتد که آدم ناصحیح هم پیدا می‌شود ولی فراموش نشود که اینها اشخاصی هستند که توی کوچه‌ها می‌گردند و حافظ همه چیز اهالی هستد به نظر بنده باید اینها قدردانی بشوند اگر دو نفر پاسبان توی اینها پیدا بشود که اشخاص ناصحیحی باشند نباید به حساب همه گذارد حقوقی که به اینها می‌دهند کافی برای زندگان یک نفر نیست و اینها با آن حقوق با خانواده‌شان زندگی می‌کنند و معذالک اسلحه در دست‌شان است و خدمت می‌کنند بنده استدعا می‌کنم که نسبت به این قسمت موافقت بفرمایید که زودتر تمام بشود چون ما را در مشکلی گذاشته یعنی ما به اشخاص اسلحه داده‌ایم تربیت‌شان کرده‌ایم ولی به ایشان حقوق نمی‌توانیم بدهیم و این لایحه برای این است که دو سال خدمت زیر پرچم آنها قبول بشود این است که بنده از آقایان استدعا می‌کنم بر بنده منتی بگذارند و این را قبول بفرمایند که ما راحت بشویم (صفایی - این کلمه اضافه نشود؟) به نظر بنده لازم نیست ما خودمان نظرتان را تأمین می‌کنیم.
رئیس - آقای ملک‌مدنی بفرمایید
ملک‌مدنی - عرض کنم بنده برای رفع شبهه آقای صفایی عرض می‌کنم نظر جنابعالی در همین لایحه تأمین شده این لایحه عطف به اشخاصی است که اشاره کرده‌اند بایستی استخدام بشوند و استخدام شده‌اند وقتی که لایحه را داده‌اند به مجلس استخدام کرده‌اند قضیه هم این است که اگر اینها دوره ۵ ساله‌شان را در کادر شهربانی انجام وظیفه کردند ۲ سال وظیفه‌شان به اصطلاح جزء خدمتشان محسوب بشود و اگر چنانچه همان طور که فرمودند ۵ سال خدمتشان را انجام نداند مشمول آن دو سال نیستند توجه کنید نظر جنابعالی در قانون مراعات شده است مخصوصاً با توضیحی که جنابعالی دادید و جوابی که آقای وزیر کشور دادند بنده هم از نظر کمیسیون کشور دادند عرض می‌کنم که قضیه هم همین بوده که شما فرمودید و بنده هم در تأیید بیان آقای وزیر کشور عرض می‌کنم که مجلس شورای ملی همیشه از افراد شهربانی تقدیر کرده آقای وزیر کشور توجه بفرمایند این طور نیست که شما فکر کردید مجلس شورای ملی و نمایندگان همیشه خدمت افراد شهربانی را از افسر و افراد عادی تقدیر کرده و مورد تقدیر است ما همه می‌دانیم که اینها حافظ جان و مال و حیثیت و شئون مردم هستند در این شهر و در مواقع خطر هم همیشه انجام وظیفه کرده‌اند (صحیح است)
رئیس - آقای صفایی
صفایی - بنده متوجه توضیح جناب آقای وزیر کشور نشدم اگر توضیح‌شان مشعر بر این بوده است که خاتمه دادن به خدمت همین عده افراد است بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم چون بیان ایشان کافی است برای بنده ولی اگر مقصود تمام افراد شهربانی است آن را هم بفرمایند چون منظور این است که قانون ابهامی نداشته باشد.
اسلامی - احتیاج به قانون ندارد این از اختیارات وزیر کشور است
رئیس - آقای مخبر بفرمایید.
مخبر کمیسیون کشور - (آقای ناظرزاده کرمانی) - آنچه بنده واحده استنباط کردم مجلس با تصویب این ماده موافق است در چند جلسه قبل که آقای وزیر کشور در کمیسیون کشور توضیحاتی می‌دادند گفتند که این ۵۷۰ نفری که الان خدمتشان تمام شده اسلحه‌شان را گرفته‌اند در شهر می‌گردند برای حفظ انتظامات ولی حقوق‌شان داده نمی‌شود یکی از آنها سؤالی کرده بود از آقای معاون شهربانی که شما در منزل‌تان شام و ناهار دارید؟ گفته بله - کلفت هم دارید؟ گفته بله گفته عائله هم دارید گفته بله گفته است ما هم تمام اینها را داریم منهای حقوق حالا تکلیف ما را معلوم کنید چهار ماه است که حقوق اینها داده نشده و معطل و سرگردان مانده‌اند امروز آنچه باید مجلس تصویب بکند این است که دو سال خدمت از این ۵ سال جزء خدمت نظام وظیفه آنها محسوب بشود به علاوه در مجلس صحبتی شد راجع به اهمیت شهربانی حقش هم همین است که به شهربانی بیشتر توجه بشود چون افراد شهربانی با مردم سر و کار دارند، ناموس مردم، زندگی مردم، انتظامات مردم همه به دست مأمورین شهربانی است و این ماده واحده هم یک قسمتش نظریه آقایان را از همین لحاظ تأمین می‌کند زیرا وقتی که اشخاص خانواده‌دار و اصیل به خدمت شهربانی باشند بیشتر و بهتر منظور آقایان تأمین این است که بنده خواهش می‌کنم موافقت بفرمایید زودتر این کار بگذرد پیشنهاد زیادی هم نیست آقای صفایی یکی همین پیشنهاد جنابعالی است و یک پیشنهادی هم آقای فرهودی داده‌اند که گویا خودشان نیستند بنابراین حضرتعالی موافقت بفرمایید پیشنهادتان را پس بگیرید تا این لایحه تصویب شود و آقای وزیر کشور هم از این دردسری که پیدا کرده‌اند خلاص بشوند زیرا اشخاص اداری می‌دانند یک عضو اداره وقتی چند ماه حقوق نگرفت چقدر اداره او اشکال دارد برای رئیس مخصوصاً اشخاصی که به این ترتیب استخدام شده باشند و عده‌شان هم ۵۷۰ نفر باشد بنابراین بنده استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید آقای صفایی پیشنهادتان را پس بگیرید.
صفایی - اجازه بفرمایید دو کلمه توضیح بدهم
رئیس - توضیحی ندارد اگر استرداد می‌کنید بفرمایید و الّا توضیح ندارد باید رأی گرفت
صفایی - با یک کلمه استرداد می‌کنم.
رئیس - بفرمایید
صفایی - مطلب بر آقای مخبر کاملاً مجهول بود به نظر بنده هیچ یک از آقایان نمایندگان مخالف با تصویب این لایحه نیستند و همه معتقدند که به پاسبانان که حافظ ناموس و جان و مال مردم هستند باید حقوق داده شود هیچ بحث در این قضیه نبود بحث در این است که این اختیاری که به شهربانی داده می‌شود آیا نسبت به این عده است یا نسبت به کل افراد مقصود بنده این بود که این نسب معلوم بشود و الّا در تصویب آن هیچ بحثی نیست و همه رأی خواهند داد و عرض کردم آقای وزیر کشور هم اگر توضیح صریح بدهند که ببینیم مقصود چیست بنده قانع می‌شوم منظور این است که ابهامی نداشته باشد مع‌الوصف اگر آقایان معتقدند که ابهامی ندارد بنده پس می‌گیرم.
رئیس - پیشنهادی از آقای فرهودی رسیده است چون خودشان نیستند فقط قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم لایحه به ترتیب ذیل تصویب شود: به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و مزایای افراد و ردیف افراد شهربانی را که قبل از تصویب بودجه سال ۱۳۲۹ استخدام شده‌اند مطابق تشخیص وزارت کشور از محل اعتبارات مصوب بپردازد - فرهودی
رئیس - یک پیشنهاد دیگر هم رسیده است که قرائت می‌شود ولی وارد نیست (پیشنهاد آقای شوشتری به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌کنم در قانون قید شود افرادی که یا داوطلب و یا اداره شهربانی آنها را استخدام می‌کند به طور دقت به سابقه آنها رسیدگی شده که هیچ گونه سابقه سویی نداشته باشند - شوشتری
رئیس - این از وظایف اولیه شهربانی است و وظیفه اداری است.
شوشتری - اجازه بدهید یک توضیح کوچکی بدهم
رئیس - توضیح ندارد دیگر پیشنهادی نیست رأی می‌گیریم به این لایحه (صفایی - یک اصلاح عبارتی هم در تبصره شد) آن اصلاح شده رأی می‌گیریم به ماده واحده با اصلاح تبصره آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر قیام کردند) تصویب شد و به مجلس سنا فرستاده می‌شود
۵ - بقیه مذاکره در طرح راجع به ترتیب رسیدگی به اوراق شرکت سابق نفت.
رئیس - طرح راجع به اوراق نفت مطرح است پیشنهاداتی که رسیده قرائت می‌شود
جمال امامی - یک چیزی تهیه شد که به جای آن مطرح شود
اسلامی - بنده پیشنهادی کرده بودم که این از دستور خارج بشود
رئیس – آن روز دادید و پس گرفتید به عنوان خرج از دستور نمی‌شود به عنوان سکوت باید باشد
اسلامی - وزیر دادگستری نبود اجازه ندادید صحبت کنم.
شوشتری - آن طرح سه فوریتی جنگل‌ها چه می‌شود؟
رئیس - در دستور گذاشته‌ایم آن هم مطرح خواهد شد (شوشتری - خیلی مهم است قربان) مسکوت ماندن لایحه وقتی ممکن است طرح بشود در مجلس که اصل موضوع مطرح نشده باشد و رویش بحث نشده باشد.
اسلامی - مکرر سابقه دارد که مطالبی که طرح شده بود و یک چنین پیشنهادی داده شده
رئیس - حالا ماده مربوطه را قرائت می‌کنند توجه کنید
(ماده ۱۴۷ آیین‌نامه به شرح زیر قرائت شد)
هر یک از نمایندگان حق دارد از مجلس کتباً تقاضا نماید که طرح یا لایحه قانونی که به مجلس مراجعه شده است موقتاً یا دائماً مسکوت بماند در این قبیل موارد در خصوص رد یا قبول این تقاضا قبل از آن که در موضوع اصل بحث شود پس از توضیح مختصر پیشنهاد کننده و پاسخ آن از طرف یک مخالف که باید با رعایت اختصار کامل به عمل آید و محدود به بحث در موضوع باشد رأی گرفته می‌شود و در صورتی که تقاضای متعددی بشود و منجر به اخذ رأی گردد تعیین حق تقدم و تأخر با رئیس مجلس است مگر در مواردی که تقدم آن مطلب در نظامنامه تصریح شده باشد.
رئیس - آقای اسلامی توضیح‌تان را بدهید
اسلامی - اولاً بده در خود این ماده که قسمت اولش مورد استناد مقام ریاست است عرض می‌کنم مقصود از این ماده این است که آن کسی که پیشنهاد داد بدون این که وارد اصل موضوع بشود نه این که تصور بشود اساساً بعد از این که صحبت شده نمی‌شود پیشنهاد کرد این طور نیست علت تقدیم این پیشنهاد برای این بوده که روز اول که اینجا صحبت شده بود و آقای جمال امامی و بعضی از آقایان گویا اینجا صحبت کردند و در اطراف این موضوع صحبت شد که از طرف مجلسین یک اشخصی انتخاب شود و با یک قضات عالی رتبه‌ای هم در کار تفتیش اوراق و اسناد شرکت سابق نفت مشارکت داشته باشند این منظور اولیه آقایان بود در جلسه اول بعد این طرح تهیه شد بنده همان روز هم با این طرح مخالفت کردم نه از این نظر که رسیدگی به این اسناد و اوراق نشود خیر بنده عرض کردم که ما برای هر کاری که دولت می‌خواهد بکند برای هر نظر که می‌خواهیم به دولت اعلام بکنیم نباید موجب بشود که هر روز بیاییم اینجا قانون وضع بکنیم الان ملاحظه بفرمایید همان عرضی که بنده آن روز کردم محقق شده صورت مذاکرات مجلس گواه است بنده عرض کردم که چند روز وقت مجلس را خواهد گرفت
تیمورتاش - مجلس چه کاری مهمتر از این دارد؟
اسلامی - عرض کنم شما آقای تیمورتاش چون نماینده ملت هستید حق دارید همیشه به دولت بگویید که فلان پرونده را بیاورد ببینید یا نمایندگان دیگر ببینند مطابق قانون اساسی حق هر گونه نظارت بر تمام امور دارید این هیچ احتیاجی به وضع قانونی ندارد که ما بیاییم این چند روز وقت مجلس را بگیریم سه دفعه صحبت کنیم سه دفعه رأی بدهیم در کلیات صحبت کنیم الان هفتاد تا هشتاد تا پیشنهاد اینجا هست منظور آقایان این بوده که از طرف مجلس نمایندگان انتخاب بشوند الان هم سه نفر از اینجا و سه نفر از مجلس سنا که البته مردمان مورد اعتمادی هستند رفته‌اند کنترل می‌کنند یک دادستانی هم هست که او هم مورد اعتماد هه مردم است و آقای وزیر دادگستری هم به شما اطمینان دادند که به هیچ وجه این اوراق و اسناد و پرونده‌ها گم نخواهد شد بنابراین دیگر به چه مناسبت ما برای یک کاری که وظیفه دولت است ما بیاییم اینجا قانون وضع بکنیم و بیهوده وقت مجلس را تلف کنیم (صحیح است) به این جهت بنده پیشنهاد کردم چون منظور اولیه آقایان که شرکت نمایندگان مجلس و شرکت بعضی از قضات عالی رتبه است تأمین شده بنابراین پیشنهاد کردم این لایحه مسکوت بماند.
رئیس - برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم تمام پیشنهادات استرداد شده است یک پیشنهاد هست که گویا مورد موافقت همه آقایان است
شوشتری - بنده هم پیشنهاد داده‌ام
معدل - آقای رئیس بنده پیشنهادم را پس نگرفته‌ام.
عامری - من پیشنهادم را استرداد نکرده‌ام
جمال امامی - آقای عامری ملاحظه بفرمایید اگر پیشنهادی که داده شده مرود پسندتان نشد بفرمایید
رئیس - بسیار خوب مطرح خواهد شد آقای فرامرزی بفرمایید
فرامرزی - عرض کنم ما در هر موردی نباید یک قاعده تازه‌ای بگذاریم
تیمورتاش - وقتی که مطابق قاعده نشد مجبوریم
فرامرزی - مطابق قاعده که نشده شما حق دارید دولت را استیضاح کنید بالاخره شما یک تشکیلاتی دارید، یک دولتی دارید دولتی است که شما اینجا بهش رأی اعتماد داده‌اید، یک جریانی پیدا شده، کشف شده شما باید به دولت تذکر بدهید که یا این را در معرض افکار عمومی بگذار دولت می‌تواند این را باز بکند دادستان طبق آن تشکیلاتی که دارد برود برسد ببیند صحیح است یا صحیح نیست رسیدگی بکند (تیمورتاش - پس شکایت شما از دادگستری چیست؟) نمی‌فهمم یعنی چه؟ یعنی من گفتم که کارها را توی هم بکنید؟ دولت و ملت کار همدیگر را بکنند؟ من هیچ وقت این حرف‌ها را نزدم گفتم دادستان بد را باید برداشت دادستان خوب گذاشت نه این که مجلس بنشیند کار دولت را بکند این صحیح نیست دولت باید این اسناد را مطابق تشکیلات و قانون و مقرراتی که در این مملکت گذاشته شده است و هست رسیدگی بکند و در معرض افکار عامه بگذارد و ما اساساً حق دخالت نداریم اگر اعتماد نداریم باید استیضاح بکنیم اگر نمی‌کند باید بهش تذکر بدهیم اگر کوتاهی کرده باید ازش سؤال بکنیم اما در کارش نباید دخالت بکنیم گفت کدخدا حسین کار پسرهایش نباید بکند باید کدخدا حسین کار خودش را بکند و پسرهایش کار خودشان را بکنند.
اردلان - آقای رئیس ایشان که موافق بودند. اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - نوبت شما که نرسیده تازه نوبت آقای سعید مهدوی است بعد نوبت آقای ملک‌مدنی بعد نوبت شما رأی می‌گیریم. (بعضی نمایندگان - آقای فرامرزی موافق بودند) آقای مهدوی بفرمایید
مهدوی - آقای فرامرزی به عنوان موافق صحبت کردند آقای رئیس. بنده عقیده‌ام بر خلاف نظر آقای فرامرزی است (فرامرزی - من به عنوان مخالف صحبت کردم) ما به روش دولت در این کار معترضیم ما طرفدار مطبوعات هستیم ولی این را هم نباید منکر شد که بعضی اوقات یک عده از مطبوعات اغراض شخصی را با بعضی چیزها مخلوط می‌کنند (فرامرزی - مثل وکلا هستند مثل وزرا هستند، مثل تجار هستند) ولی دولت نباید در این قسمت دامن بزند ما می‌گوییم که یک اسنادی کشف شد. این اسناد تا نتیجه نهایی رسیدگی معلوم می‌شود نباید افشا بشود و در روزنامه منتشر بشود (یکی از نمایندگان - چرا؟) برای این که شرکت سابق نفت را ما منحل کرده‌ایم شما می‌گوید که سدان چندین کلید توی جیبش هست این شخص عقلش نمی‌رسد که وقتی یک کلید را ازش خواستند برود یک عده اشخاص خدمتگزار را معرفی بکند به عنوان جاسوسی؟ شما می‌آیید یک عده اشخاص را در این مملکت مفتضح می‌کنند بعد از یک ماه می‌آیند می‌گویند اینها حقه بوده بنده معتقدم که دولت کار خودش را بکند ولی روش دولت باید این طور باشد که این اسناد را جمع‌آوری بکند رسیدگی بکند جاسوس را با خدمتگزار مملکت جدا بکند (صحیح است) آن وقت بدهد دست روزنامه‌نویس وقتی که آبروی اشخاص رفت آن وقت چه فایده دارد که بگویید این طور نبوده، وقتی آبروی من رفت وقتی امروز بنده را جاسوس معرفی کردید در روزنامه‌ها یک ماه دیگر چه فایده دارد که بگویید این را حقه زده‌اند درد ما همه این است ما نگفتیم که دولت حق ندارد ما گفتیم که از مجلس سه نفر ناظر باشند دولت کار خودش را بکند عمل خودش را بکند (اسلامی - قانون لازم نیست دولت بکند) سه نفر از نمایندگان مجلس آن هم به انتخاب مجلس نه که دولت انتخاب بکند دولت حق ندارد دعوت بکند بایستی مجلس انتخاب بکند و نظارت داشته باشد و اول افشای نام هم نکند.
رئیس - آقای اسلامی این پیشنهاد سکوت را مسترد بفرمایید و موافقت کنید که این پیشنهادی که رسیده خوانده شود گمان می‌کنم که خود شما که با این پیشنهاد موافق باشید (اسلامی - بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم)
(پیشنهاد به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی مجلس شورای ملی در تأیید عمل جناب آقای نخست‌وزیر مبنی بر دعوت سه نفر از نمایندگان هر یک از مجلسین و دادستان کل برای نظارت در تحقیق راجع
به مدارکی که از شرکت سابق نفت به دست آمده است ماده واحده زیر را تصویب می‌نماید.
ماده واحده - اسناد و مدارکی که از شرکت سابق نفت به دست آمده است باید کلاً در اختیار کمیسیون منتخب از طرف آقای نخست‌وزیر مرکب از دادستان کل و ۶ نفر از نمایندگان مجلسین قرار گیرد و دادستان کل مکلف است با حضور هیئت مزبور به اسناد مکشوفه مراجعه و آنچه منطبق با قانون مجازات عمومی است به وسیله دادیاران دیوان کشور که در این مورد کلیه اختیارات قضات تحقیق را دارند محاکم عمومی مراجعه نماید و آنچه جرم نیست ولی دلیل ارتباط مشروع ایرانیان با شرکت سابق نفت است به وسیله وزیر دادگستری در جلسه علنی مجلس شورای ملی اعلام خواهد شد.
جمال امامی خویی
رئیس - آقای جمال امامی
جمال امامی - جناب آقای فرامرزی ما همه از جنابعالی توقع داریم به طوری که نشان داده‌اید طرفدار اصول باشید (فرامرزی - مسلماً این طور هستم) ولی گاهی بدبختانه شما عصبانی می‌شوید و منحرف می‌شوید (فرامرزی - تصدیق نمی‌کنم) چرا تصدیق خواهید فرمود ببینید قربان احساسات یک موضوعی است، حق و حقانیت یک چیز دیگر ممکن است بنده به شما ارادت داشته باشم معایبتان را نبینم ولی آن چیزی را که عیب تشخیص دادم با همه ارادتم به جنابعالی باید بگویم (فرامرزی - صحیح است) عرض کنم کدخدا حسینی که از طرف ما نیست کدخدا حسینی در این موضوع از طرف دولت است ما که به کار دولت دخالت نمی‌کنیم دولت در کار ما دخالت می‌کند (شوشتری - کدخدا حسین خربزه شیرینی دارد) خیال می‌کردم شما این را خواهید فرمود ولی دیدم آمدید و فرمودید مجلس در کار دولت مداخله می‌کند چرا جار و جنجال برپا شد؟ چرا شد اگر دولت از طریق مشروع در این کار دخالت کرده بود این جار و جنجال به پا می‌شد؟ یعنی اگر دادستان دخیل بود این اسناد را لاک و مهر می‌کرد و در اختیار خودش می‌گرفت و دستگاه دولتی در این کار دخالت می‌کرد کسی حرفی می‌زد؟ با وجود این که شخص شما کجا ۲۰ دفعه گفته‌اید که به دستگاه دادگستری اعتماد ندارید (فرامرزی - شما دارید؟) من هم ممکن است نداشته باشم ولی به قول فرنگی‌ها (رزن دوپلو) است و خود این عمل اگر نمی‌شود ما اعتراض داشتیم ولی آیا حق دولت این است و حق بوده است که بگوید آقای دکتر فاطمی شما بروید و دخالت بکنید حالا دکتر فاطمی عضو دولت است باز او بود قبول می‌کردیم ولی یک صنف غیر مسئولی که اصلاً مسئولیت قانونی ندارند من هم نمی‌دانم کی‌ها هستند ممکن است اشخاص خیلی خوبی باشند خیلی هم مفید باشند ولی به عنوان هیئت نظارت خلع ید بروند دخالت بکنند این مسئولیتش با کی است با این هیئت است؟ با مجلس است؟ با دولت شما می‌باشد؟ این را تشریح بکنید برای من که این مسئولیت به گردن مجلس است یا به گردن دولت وقتی که دستگاه نظارت هیئت خلع ید نفت جنوب منحصراً در این عمل دخالت بکند مسئولیتش به گردن شما است یا به گردن دولت ما بایستی کار بکنیم که این عمل لوث نشود بنده آمدم اینجا پیشنهادی کردم بعد دیدم عده‌ای مایلند این عمل در دستگاه دولت باشد تاختند به من که می‌خواهید این عمل در مجلس درست بشود قبلاً پیشنهاد کرده بودیم که به اختیار ۳۰ نفر باشد یعنی اعضای کمیسیون‌های دادگستری مجلسین تقریباً ۳۰ نفر می‌شود ۱۸ نفر از مال مجلس شورا و ده ۱۲ نفر مال سنا است با حضور وزیر دادگستری یعنی عضو دولت و دادستان دیوان کشور به این کار رسیدگی کنند گفتند که بد است ولی دکتر مصدق وقتی که ۶ نفر را خودش از مجلسین معین کرد گفتند این منطقی است و خوب است، گفتیم ۳۰ نفر دخالت بکنند با حضور وزیر دادگستری و دادستان دیوان کشور گفتند نه ولی وقتی که نخست‌وزیر گفت آقای دکتر طاهری آقای دکتر بقایی و آقای فلان و سه نفر هم از سنا دخالت بکنند گفتند خوب است و حالا که گفتند ۶ نفر بیا و ببین چه هو و جنجالی به راه انداختند و قبولش کردند.
رئیس - درباره پیشنهادتان بفرمایید
جمال امامی - در هر صورت منطق و استدلال که در مملکت ما رواجی ندارد و صحبت صحبت حب و بغض است عرض کنم آن پیشنهادی که کردم گفتند این طور نباشد خوب ما آمدیم نشستیم با آقایان عقل ناقصمان را روی هم کردیم گفتیم که خوب حالا یک کاری بکنیم که امریه آقای نخست‌وزیر اجرا شده باشد چون ایشان هر امری صادر بکنند باید اجرا بکنیم امریه ایشان اجرا شده باشد و این اسناد هم برای شما یا فلان روزنامه‌نگار تنها نیست یا فلان عطار یا فلان پا برهنه مگر در مملکت مصون نیست مگر در مملکت همین وکیل است که مصون است؟ این که نیست بابا شما مدافع تمام ملت هستید نباید بگذارید که فلان روزنامه‌نویس هم اگر جرمی مرتکب نشده به او هم اسناد خیانت بدهید من چندین بار اینجا گفتم قبل از این که مدافع خودتان باشید باید مدافع ملت ایران باشید (صحیح است) همین چون اسمی از وکیل برده شده یا برده نشده باید مداخله کنیم نه اصلاً اگر اسم وکیل هم برده نشود ولی فلان عضوی از اعضا ایران اسمش برده شود شما باید مداخله کنید باید کاری بکنید که بی‌جهت کسی متهم نشود برای خود دولت هم این بد است سوء ظن یعنی چه؟ او که نظری ندارد دکتر مصدق که نمی‌خواهد برای شما پاپوش بدوزد خلاصه ما آمدیم گفتیم هم امریه ایشان را اطاعت بکنیم و هم این اسناد مصون بماند یعنی افراد ملت تا اندازه‌ای قلب‌شان مطمئن باشد که برای آنها پاپوش دوزی نمی‌شود تا حالا هر چه شد من بعد نشود آوردیم این طرح را با موافقت آقایان تهیه و تنظیم کردیم آقایان هم لطف فرمودند و پیشنهادات خود را پس گرفته از جناب آقای عامری هم تقاضا می‌کنم هر پیشنهادی داده بودن ایشان هم همین فکر را داشته‌اند که اینها مصون بماند بعد هر کاری در دادگستری می‌خواهید بکنید شما که در آن دخالت ندارید شما می‌خواهید که این اسناد در جایی مصون بماند و در دسترس یک عده خاصی نباشد منظورمان این بود وقتی که این کار شد دیگر عرضی نداریم (صفایی - این اسناد منتشر شده و همه فهمیده‌اند) (تیمورتاش - مدت هم لازم است) (یادداشتی از آقای دکتر فاطمی به آقای امامی رسید) نه خیر آقای دکتر فاطمی بنده همچو چیزی نگفتم که جنابعالی نوشته‌اید که من می‌خواهم اسناد را از بین ببرم یک روزنامه دیگری به نام یاسا این را نوشته بود آقای دکتر فاطمی نبود یک روزنامه به نام یاسا نوشته بود چون دکتر است و به آقایان گفتم به این آقای دکتر بگویید که اگر راه سومی به نظر شما می‌رسد پیشنهاد کنید تا ما آن را قبول کنیم هر کاری می‌کنم که مورد خطاب و عتاب واقع می‌شویم به آقای دکتر عرض کردم که یک جمله‌ای در روزنامه‌شان نوشته بودند به آن جمله بنده ایراد کردم و گله کردم
فرامرزی - اجازه بفرمایید بنده توضیح بدهم
رئیس - نوبه شما نیست آقای اردلان
اردلان - عرض کنم موقعی که ما در خوزستان مشغول اجرای قانون خلع ید بودیم فهمیدیم که یک چنین قضیه‌ای رخ داده و این قضیه بسیار اهمیت داشت برای این که این موقعی بود که کارکنان شرکت سابق نفت ایران و انگلیس تصفیه‌خانه ایران را به ما نشان می‌دادند و می‌گفتند که آنها اشخاصی هستند که کارشان منحصر به تصفیه نفت است و اتفاقاً این قضیه معلوم کرد که خیر کار اینها منحصر به تصفیه نفت نبود و در امور حساس مملکت ما مداخله می‌کرده‌اند اگر آقایان به خاطر داشته باشند روزنامه‌ها نوشتند راجع به ملاقات دکتر یزدی و پنهان کردن او در آمبولانس شرکت نفت این واقعه یک قضیه‌ای است که ما باید در دنیا منعکس بکنیم (جمال امامی - بنده ۸ ماه پیش در استیضاحی که از رزم‌آرا کردم این را گوشزد کردم) کار بسیار خوبی کردید و امیدوارم همه آقایان محترم موافقت بفرمایند و آقای اسلامی هم خیلی تشکر می‌کنم که پیشنهاد مسکوت ماندنش را پس گرفتند برای این که بسیار زننده است که یک چنین قضیه‌ای در مجلس شورای ملی مطرح بشود و بعد پس بگیرند و علت مخالفت بنده فقط راجع به مدت است و اگر آقای جمال امامی موافقت بفرمایند که یک مدتی قائل بشویم برای کار مخالفتی ندارم و عقیده دارم ما به اتفاق رأی بدهیم که هم آبرو و حیثیت تمام اشخاص محفوظ بماند و هم اشخاصی که بر خلاف مصلحت این مملکت خیانت کرده‌اند مجازات بشوند (صحیح است)
تیمورتاش - مدت را هم خودتان معین کنید
صفایی - بنده مخالفم. اجازه می‌فرمایید
رئیس - مخالف آقای اردلان بودند که صحبت کردند (صفایی - ایشان که مخالف نبودند موافق هستند بنده مخالفم و نوبت بنده است) آقای صفایی
صفایی - بنده اینجا یک عرض خیلی اساسی دارم بنده معتقدم بعد از این که عمل واقع شد در چند روز پیش بنده موافق بودم به این که یک چنین طرحی داده شود و به مرحله اجرا گذارده شود ولی امروز جداً مصالح و منافعش از بین رفته است زیرا آن دست‌هایی که مقصودشان مرعوب کردن و لکه‌دار کردن مخالفین دولت بود مشروع و یا نامشروع این عمل را انجام دادند (جمال امامی - آقا شما که مخالف نیستید) اجازه بفرمایید قربان بنده عرضم را بکنم منظور از این عمل یک منظور سیاسی بود منظور لجن مال کردن عده‌ای مطبوعات عده‌ای از نمایندگانی بود که ممکن بود یک روزی مخالفت کنند خواستند فعلاً به عناوین مختلف تشبث گردیده آنها را بد نام کنند جناب آقای جمال امامی نوشته شد که به فلانکس نهار داده‌اند و ۱۲ تومان به حساب گذاشته‌اند این که امروز نوشته شد فردا هم اگر معلوم بشود این عمل انجام نشده دولت آن استفاده‌ای که از این کار می‌خواسته است بکند یا هر کس یا هر دست مرموزی که مقصودش لجن مال کردن نمایند گان بودن است از این منظور استفاده کرده است نوشته شد بعد از نوشته شدن دیگر هر کاری که می‌خواهید شما بکنید فرض
کنید امروز جنابعالی اسناد را مهر و موم کردید دیگر هیچ کس را نمی‌نویسند مطمئن باشید از کسانی که موافق با دولت هستند اسمی برده نمی‌شود مطمئن باشید کسانی که برای دولت سینه می‌زنند در این جریان نامی از آنها برده نمی‌شود
رئیس - آقای صفایی اینها از موضوع خارج است
صفایی - بنده مخالفم و دلائل مخالفتم را عرض می‌کنم بنابراین فایده‌اش چیست الان منظورشان عملی شده و مطبوعات و مخالفین خود را لجن مالی کرده‌اند برای چه این طرح را می‌دهید بگذارید به هر نوعی از انواع اعم از مجعول و صحیح آنها را بنویسند آقا دولتی که می‌گوید باید وحدت باشد دولتی که می‌گوید من کار مهم در پیش دارم دولتی که می‌گوید نمایندگان مجلسین بالاتفاق رأی دادند این دولت می‌گوید اینها رفته‌اند نهار خورده‌اند اگر نمایندگانی رفته‌اند و ارتباط با شرکت نفت داشته‌اند بگذارید نوشته شود هر جوری که خودشان می‌خواهند معلوم شود روش دولت برای لجن مالی مخالفینش چیست چرا جلوگیری می‌کنید؟ کاری خواسته‌اند متهم کرده‌اند موافقین را متهم نخواهند کرد
اسلامی - اصلاً احتیاجی نیست ملت ایران همه را می‌شناسد
امامی‌اهری - جاسوس‌ها را معرفی می‌کند خود آن شاهنده جاسوس است
فرامرزی - بنده اجازه می‌خواهم توضیح مختصری بدهم
رئیس - بفرمایید
فرامرزی - لازم است در جواب آقای امامی عرض کنم فرمودند من باید تابع اصول باشم آقای نبوی که البته یک قاضی واردی هستند خودشان گفتند که این پیشنهاد آقای امامی خلاف اصول است عرض کنم که این یک جریمه‌ای است که واقع شده هر جریمه‌ای که واقع شود شما یک تشکیلات و دستگاهی دارید برای کشف آن جریمه شما برای کشف هر یک از جرائم یک قانون می‌گذرانید که چند نفر وکیل انتخاب شود برای رسیدگی (جمال امامی - آقا ما نکردیم رئیس دولت کرده است) آقای امامی آقای من خیانت شده و قانونی برای تعقیب اینها دارند ولی برای این که این حرف‌ها گفته نشود
رئیس دولت سه نفر انتخاب کرده است سه جنبه را در نظر گرفته است یک شخصی که احتمال می‌دهند از آن طرفی باشد و یک شخص هم که گمان می‌رود این طرفی و یکی هم مبانه هر سه تا مردم وزین و طرف اعتمادی هستند این که فرمودید در جراید چرا انتشار یافته این کار جراید است این شغل جراید است روزنامه می‌رود خبر دست می‌آورد و منتشر کند جلوش را هم نمی‌شود گرفت (صفایی بهش داده‌اند) فرقی نمی‌کند بهش داده‌اند شما اعتراض کنید این که فرمودند نوشته شده است خیلی از مطالب در جراید توشته شده بعضی از قسمت‌ها صحیح نیست بعضی هم صحیح است آن که صحیح نیست قانون هست تکذیب می‌کنند از او دلیل و مدارک می‌خواهند این چاره ندارد مدیر روزنامه وقتی خبر پیدا کرد در روزنامه‌اش منتشر می‌کند (صحیح است) آقای صفایی فرمودند که دولت طرفدار ...
رئیس - آقای فرامرزی راجع به بیانات شما هر چه گفته‌اند جواب بگویید
فرامرزی - من از خود آقای صفایی خواهش می‌کنم که بروید جزو این هیئت و رسیدگی بکنید هر چه هست بریزید روی دایره کسی جلوی شما را نگرفته فرمودید که این عمل دولت این حرف‌ها ایجاد سوء ظن می‌کند و الله اینها که خیلی جلز و ولز می‌کنند برای من ایجاد سوء ظن می‌کند (تیمورتاش - پس اول خودتان جلز و ولز می‌کنید) من خودم هم هستم زیاد هم جلز و ولز می‌کنم و اما قسمت نهار قسمت دعوت هیچ کس نمی‌گوید که این خیانت است شرکت نفت یک مؤسسه‌ای بوده است که می‌خواسته است یک کارهایی بکند طبعاً با مردم این مملکت تماس می‌گرفته است (همهمه نمایندگان - دروغ است اینها چرا توهین می‌کنید؟)
صفایی - این حرف‌ها برای این است که بد نام کنند وکلا را که کسی حرف نزند
فرامرزی - عزیزم من که می‌گویم
صفایی - خاک بر سر آن نماینده که برای یک نهار خوردن ایمان و عقیده خود را به باد بدهد
رئیس - آقای فرامرزی از موضوع خارج شدید باید رأی گرفت عده کافی نیست (جمال امامی -اجازه می‌فرمایید؟) شما هم که توضیح دادید پس از آن رأی می‌گیریم
صفایی - توهین کرده‌اند که کسی حرف نزند
رئیس - آقای صفایی ساکت باشید به شما تذکر می‌دهم بگذارید مجلس منظم باشد
صفایی - تذکرتان را اطاعت می‌کنم (احسنت)
اسلامی - این نهار آقا دسر هم داشت
شوشتری - دسر آن اختلاف بود
نبوی - در این قضیه یک جریان نامطلوبی بوده است و عادت ما این است که هر موقع کار بی‌رویه‌ای می‌شود می‌آییم در مجلس برای آن کار می‌خواهیم قانون بگذرانیم در حالی که برای همه اینها قانون هست اگر قانونی که در سابق تصویب شده و اجرا نمی‌شود قانونی هم که در آینده تصویب شود اجرا نخواهد شد شما مقصودتان از این طرح این است که اینها را منتشر نکنند چنانچه یکی از آقایان گفتند (تیمورتاش - منتشر بکنند) اجازه بفرمایید قبل از این که رسیدگی نهایی بشود مطابق قانون سابق تأیید می‌کردند که منتشر نشود هیچ فرقی ندارد این اوراقی که در آنجا کشف شده با یک اوراقی که در یک جای دیگر کشف می‌شود که فلان تاجر یا فلانکس کلاه‌برداری کرده است اینها هم اشاره بود به موضوع یک جرمی آن هم اگر خدای نکرده این جور است اشاره به موضوع یک جرمی است از نظر قانونی هم فرقی نیست من دیشب از یک از مدیران جراید که اینها را در روزنامه‌اش منتشر کرده بود پرسیدم آقا اینها را از کجا می‌دهند به شما چه دستگاهی است که به شما می‌دهد صریحاً گفت دادستان کل من تعجب کردم که دادستان کل چطور می‌دهد (تیمورتاش -قبل از این که دادستان کل وارد معرکه شود منتشر شد) این اظهاری بود که آن مدیر روزنامه کرد این عمل اگر راست است و اگر دادستان کل این کار را کرده بسیار کار خلاف قاعده‌ای بوده نباید منتشر کند اما فلان آدم نهار خورده یا فلان شخص الان کرده و پول گرفته این مهم نیست و قضیه را نباید بزرگ کرد ما درباره این اوراق باید همان کاری را بکنیم که درباره تمام جرائم دادگستری می‌کنیم و این اهمیت را نباید برای اینها قائل بشویم در اظهارات سابق در مجلس عرض کردم که این کار بیشتر تولید سوء ظن خواهد کرد و فکر بد گویان را بیشتر به طرف ما متوجه خواهد کرد اگر آقایان می‌خواهند از این کار نفع ببرند بیشتر ضرر خواهند کرد یک اسنادی به دست آمده که ممکن است اینها بر بخورد به یک عده‌ای اگر از جریان عادی اقدام شود ضررش کم‌تر است اگر می‌ترسید از مأمورین کشف جرم و مأمورین قضایی که قابل اعتماد نباشند چاره‌ای نداریم و کاری نمی‌توانیم بکنیم و باید کاری بکنیم که در سایر موارد می‌کردیم این است که بنده با این طرح به کلی مخالفم و معتقدم مطابق همان پیشنهادی که آقای اسلامی کردند باید مسکوت بماند و آن هم به جریان عادی بیفتند نه این که با قانون خاصی
رئیس - پیشنهادی که آقای جمال امامی داده‌اند به جای آن طرح قبلی است و روی آن صحبت می‌کنند و بعد پیشنهادهایی هم اگر آقایان دارند می‌دهند و پیشنهادهای قبلی هم محفوظ است آقای امامی
جمالی امامی - جناب آقای عامری گوش بفرمایید راستی راستی بین خودمان است گاهی آدم تعجب می‌کند که قضاوت یک جامعه‌ای چقدر ممکن است منحرف شود شرکت نفت جنوب می‌رود به وکیل نهار می‌دهد برای این که بیاید رأی به ملی شدن نفت بدهد نتیجه این شده این وکلایی که رفته‌اند ناهار ۱۲ تومانی خورده‌اند با آن پدرسوخته‌ای که اسمش را نمی‌دانم آمده‌اند و به ملی شدن نفت رأی داده‌اند اگر نقشه این بوده باید به خود دکتر مصدق صد ناهار داده باشد.
معدل - آقای امامی این چه اظهاری است که می‌فرمایید شما یک شخص حسابی هستید.
جمال امامی - من چه عرض کردم آقای عزیز من کاسه گرمتر از آش نباشید؟ عرایض‌مان را تجزیه و تحلیل کنیم می‌گویم اگر شرکت نفت برای ملی شدن نفت ناهار داده باشد به من و دکتر مصدق باید صد ناهار داده باشد چون تمام طرح‌هایی که برای ملی شدن نفت است به امضا و خط من است باید به من هم ناهار داده باشند باید به خود دکتر مصدق هم داده باشند ناهار برای چی داده ناهار برای ملی شدن صنعت نفت داده؟ برای این داده؟ من تعجب می‌کنم این حرف‌ها چیست که می‌زنید؟ این والله بالله به مصلحت مملکت نیست به مصلحت این موضوع ما نحن فیه هم نیست خلاصه این اسناد را ما می‌خواهیم مصون بماند راهی داریم که مصون بماند؟ (نبوی - نه) به میل شما که نیست این آقا و آن آقا نگران است من چه بکنم او نگرانیش را چطور رفع بکند
فرامرزی - آقای امامی کی نگران است؟
جمال امامی - من نگرانم
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
رئیس - به هر حال باید رأی گرفته شود عده کافی نیست و اعلام رأی می‌کنم و پیشنهادهای دیگری هم هست فعلاً جلسه را ختم می‌کنم جلسه آینده روز سه‌شنبه و به این پیشنهاد رأی گرفته می‌شود و بعد سایر پیشنهادات مطرح می‌شود
(مجلس ۲۰ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت