مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ تیر ۱۳۲۱ نشست ۶۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۶۹
صورت مشروح روز سه‌شنبه ۱۶ تیر ماه ۱۳۲۱
فهرست مطالب
۱- تصویب صورت مجلس
۲- سؤال آقای فرمانفرماییان و روحی و بهبهانی راجع به خواربار و جواب دولت
۳- معرفی آقای مهدی فرخ به وزارت کشور از طرف آقای نخست وزیر
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت و ربع پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید
صورت مجلس روز یکشنبه ۱۴ تیر ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند. (اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غایبین با اجازه- آقایان: دکتر ضیا، فاطمی
غایبین بی‌اجازه- آقایان: تولیت، ذوالقدر، اکبر، حمزه‌تاش، مهذب، مؤید قوامی، آصف، صادق وزیری، شباهنگ، امامی)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس-در صورت مجلس نظری نیست؟(اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
رئیس-آقای روحی
روحی-بنده قصدم این بود که از مقام ریاست تذکر بدهند به آقای نخست وزیر راجع به سئوالی که بنده کرده بودم بمجلس تشریف بیاورند در جلسه آتیه جواب بدهند حالا آقای وزیر دارائی که تشریف دارند ممکن است توضیحات کافی در این قسمت بفرمایند که آیا دولت قادر است و توانائی دارد از اینکه نان کشور را تامین کند یا نه بنده در این زمینه سئوال کردم توجه هم نمی‌کنند استدعا می‌کنم بفرمایند برای روز پنجشنبه بیایند جواب سئوال بنده را بدهند
وزیر دارائی-سئوالی آقای روحی چندی قبل از بنده فرمودند راجع بخواربار و بعد هم متعاقب شرحی که از طرف آقای نخست وزیر بجناب آقای اسفندیاری رئیس مجلس عرض شده بود یک جوابی از ایشان رسیده بود و مرقوم داشته بودند که مجلس مایل است توضیحات دربارة خواربار را درجلسه خصوصی بشنود مخصوصا“ قید کرده بودند روزی باشد که جلسة علنی هم نباشد (صحیح است) بعد در جوابی که از طرف آقای نخست وزیرخدمتشان عرض شد روزچهارشنبه را برای دادن این جواب معین کردند متعاقب آن سئوالی از طرف آقای بهبهانی شده بود که آنرا هم برای آقای نخست وزیر فرستادند درآنجا هم راجع به سه موضوع سئوال شده بود یکیش راجع بخواربار بود و قرار بود اینطور بشود که آقای نخست وزیر اینجا تشریف داشته باشند و مطلب حل شود ولی اگر میل مجلس این است که در جلسةعلنی جواب عرض شود بنده حاضر هستم و اگر میل مجلس چنانکه آقای رئیسمجلس مرقوم فرموده‌اند این است که در جلسة خصوصی باشد بسته به تمایل مجلس است بهر صورت اگر مایل هستند بنده الان حاضر هستم راجع بخواربار جواب عرض کنم و بعد هم در موقع خودش راجع به سئوالات دیگر عرض کنم.
طباطبائی-بفرمائید آقا در جلسه علنی.
-سئوال آقای فرمانفرمائیان و روحی و بهبهانی راجع به خواربار و جواب دولت
{۲-سئوال آقای فرمانفرمائیان و روحی و بهبهانی راجع به خواربار و جواب دولت }
رئیس-آقای فرمانفرمائیان
فرمانفرمائیان-بنده از چندی قبل سئوالی دارائی از آقای وزیر دارائی کرده بودم راجع بوجوهاتی است که از شهرداری تبریز گرفته شده بود و آن وجوهات در چندی قبل در شهریور ماه قبل بطهران فرستاده شده است این وجوهات مطابق قانون متعلق است بشهرداری تبریز و این وجوه حاصل می‌شود از عوائد نوشابه تفاوت نان و تفاوت حاصله از تثبیت و غیره که مطابق قوانین موضوعه در همه نقاط اختصاص بشهرداری‌ها پیدا می‌کند و هیچ معمول نیست بعوائد مملکتی و به جمع خزانه مملکت وارد بشود و در مقابل این عوائد تعهداتی شهرداری دارد مصارفی دارد مخصوصا“این عوائد در دسترس اداره شهرداری که نیست مشکلاتی حاصل کرده بود علی الخصوص در این موقع و تصور می‌کنم در این قسمت خودآقای وزسیر دارائی کاملا“مستحضر هستند و سابقه دارند اطلاعاتی هم البته از خود محل برای هیئت دولت رسیده بوده است اینست که مدتی است این سئوال را بنده کرده‌ام و تمنی کرده‌ام در این باب توضیحاتی بفرمایند که همه مستحضر باشند که چگونگی امراز چه قرار بوده است
وزیر دارائی-راجع به سئوالی که آقای فرمانفرمائیان فرموده بودند جلسه بعد حاضر شدم متاسفانه کارهای زیادی در پیش بود که مجال نشد جوابی عرض شود و حالا موقع را مغتنم میشمارم و جواب عرض می‌کنم. در دو سه سال قبل اختلاف نظری بین شهرداری تبریز و دارائی محل ایجاد شده بود راجع به بعضی وجوه که شهرداری تصور می‌کرد بایستی چون جزء وجوه اختصاصی است باید بشهرداری برسد و دارائی محل این را جزءوجوه عمومی تصور می‌کرد این اختلاف بود تااینکه در سال گذشته بطوری که بنده اطلاع دارم پس از مذاکراتی قرار براین شد که معادل چهار میلیون ریال داده شود بشهرداری محل و بهمان مبلغ قناعت بشود این مبلغ داده شد معذالک باز هم آقای استاندار که در طهران بودند بعضی از نمایندگان با بنده صحبت کردند که این وجوهی را که تصور می‌کنند بایستی رسیده باشد بشهرداری بالغ بر این چهار میلیون ریالی است که داده شده است و بنا شد مجددا“ رسیدگی شود و اگر چیزهائی باشد که زاید بر این باشد واقعا“انتقال داده شده باشد بطهران و خزانه باید مسترد شوداتفاقا“ این هفته می‌خواستم نسبت باین قسمت رسیدگی شخصی بکنم ولی از گزارشی که داده بودند تصور نمی‌کنم وجه قابلی باشد که داده شده باشد بشهرداری معذالک بنده حاضرم موقعی خودشان تشریف بیاورند در وزارت دارائی را رسیدگی بکنیم اگر واقعا“ اقلا می‌باشد که دارائی بر داشته باشد و جزء وجوه عمومی منظور داشته باشد بنده حاضرم فورا“ مسترد بدارم
رئیس-آقای اورنک
اورنک-بنده ده روز قبل از امروز کتبا“ بوسیله مقام ریاست مجلس شورای ملی از آقای وزیر دارائی سئوالی راجع بخواربار کرده‌ام و حالا هم تسلیم اکثریت مجلس شورای ملی هستم اگر همه آقایان رفقا اینطور صلاح دیدند بحث مربوط بخواربار در جلسة خصوصی سئوال بشود و جواب داده شود بنده تسلیم و اگر تصمیم بفرمایند رفقا که در جلسه علنی سئوال شود و جواب داده شود بآن هم تسلیم هستم یک فرق هم خود بنده قائل هستم و آن این است که البته در جلسه عمومی هر سئوالی موضوعش راجع بعموم باشد وقتی از نمایندگان بشود توضیحاتی در اطراف آن موضوع از طرف وزیر وقت وزیر مربوط بشود خود آن سئوال و جواب اسباب روشن شدن مطلب و راحتی خاطره‌ها است و این فرق در مطلب هست که در جلسات خصوصی هر چه سؤال شود و جواب داده شود باطلاع عامه نمی‌رسد بعکس در مجلس علنی سؤال و جواب که می‌شود به اطلاع عامه می‌رسد این هم عقیدة است با وجود این باز هم تسلیم رای رفقا هستم هرچه را که همه تصویب بکنند بنده هم اطاعت می‌کنم.
وزیر دارائی- بنده هم بیشتر میل دارم در جلسة علنی عرایضی کرده باشم جهت اگر نظری نیست حالا حاضرم جواب عرض کنم.
رئیس- آقای روحی.
روحی- عرض کنم چیزی که مورد توجه قاطبة اهالی کشور است موضوع خواربار است آقای وزیر دارائی بخوبی بخاطر دارند که الآن شاید بعضی‌ها محصول عمل آمده و بعضی جاها شاید یکماه بیست روز دیگر برداشت محصول بشود ولی مردم نگرانند بطور کلی از دو جهت یکی اینکه آیا در این زمستان سیاه و تاریک آینده نان مردم تامین شده است یا خیر؟ دولت می‌تواند این کار را انجام بکند یانه؟ بنده باین طرز جواب گفتن که اقرامات شده است و همه در فکر هستیم و وسایلی فراهم شده است شخصا“ اقناع نمی‌شوم یک دولتی باید صریحا“ در پشت این تریبون جواب بگوید که من ارزاق یکسال را تهیه کرده‌ام و مجلس هم باید هیچگونه نگرانی نداشته باشد ماها در پیشگاه مردم آقای وزیر دارائی مسؤل هستیم فردا عتاب و خطاب جامعة خواهند بود که موقع و فرصت را از دست دادید و باین روز سیاه مملکت را نشاندید امروز اول کار است. شما هر قانونی که می‌خواستید مجلس باختیار شما چه اقدامی کردید راجع به خوابار چه عملی اندیشیدید و از این قانون احتکار جز کمیسیون چه استفاده کردید و چه نتیجه برای مردم آوردید. موضوع میوه امسال بتصدیق تمام زارعین و باغدارها و مالکین بهترین سال میوة ایران بوده است همین جاهائی که پارسال یک برابر محصول داده امسال ده برابر محصول داده است و هنوز آقا چهار تا بچه گرسنه و فقیر واقعا“ توانائی اینکه خیار سبز را باین فراوانی ندارند. آقا باید جلوگیری کرد باید نگذاشت اینها خود سرانه با مردم رفتار کنند نمی‌شود یک کشوری را از حق طبیعی خودش محروم کرد. این قسمت از عرض بنده بود که می‌خواستم از طرف دولت جواب صریح داده شود و یکی دیگر مربوط به وقت است که باید از وقت استفاده کنند تاسف بر گذشته بخورند و امروز این فرصتی که هست و کم بدست می‌آید دولت چه معامله می‌کند و چه چاره‌ای اندیشیده است؟ این را صریحا“ بمن جواب بدهند. یکی دیگر عرض مهمتر بنده جلوگیری از رفتن خواربار از کشور است بنده می‌خواستم ببینم دولت در این باب چه اندیشیده است با این مرزهای عریض و طویلی که داریم چه فکر کرده است و چه اقدامی خواهد کرد که خواربار از کشور ما قاچاق و بوسایل نامشروع خارج نشود این قسمت هم خیلی مهم است و می‌خواستم دولت جواب بدهد. آقایان شاید اطلاع داشته باشند امسال محصول خراسان آذربایجان و خیلی از قسمتهای مملکت رضایتبخش است هیمنطور هم در جنوب اصفهان محصولش می‌گویند خوب است تنها جائی که یک قدری نگرانی هست در درجه اول فارس وبعد هم کرمان که بایستی جنس آنها را از هر کجا شده است تامین کنند مسخواستم بدانم آیا وسایلی فراهم کرده‌اند که بتوانند از جهات اربعة کشور از جهات چهارگانه بآنجا گندم برسانند که تنگدستی و بیچارگی برای مردم باقی نماند؟ یکی دیگر از عرایض بنده موضوع وسایط نقلیه است که آنهم مرتبط بخواربار است ماشنیدیم که پانصد و پنجاه یا پانصد شصت اتومبیل در اختیار مامورین دولت است در کمیسیون بودجه بدقت رسیدگی شد که برای این اتومبیلها می‌توانند یک اطاقهائی در همینجا بسازند هر کدام خیلی هم که کوچک باشد یک تن اقلا“ گندم حمل کنند این آقایانی که در این اتومبیلها سواری کرده‌اند یکی دو سه ماه از این کار صرف نظر بکنند بنفع کشور و بسعادت کشور ازاین کار بگذرند و این قدر تنگی وسایل نقلیه هم فراهم نیاوردند و امروز این اتومبیلها را برای حمل خواربار بکار ببرند امروز روز اتومبیل سوار شدن و به شکاررفتن و گردش نیست امروز باید سعی کنیم خواربار را برسانیم و از این راه حقیقت نتیجه ببریم و مردم را در رفاه بگذاریم نمیدانیم برای این حمل دولت چاره‌ای اندیشیده است و پس فردا بیک تنگی و بیچارگی نخواهد افتاد که هیچ مجال برایش باقی نماند ؟و بایستی هر چه زودتر چاره بکنیم. یکی دیگر از عرایض بنده قانون وام و اجاره است دولت آقا اینجا بیاناتی کرد ما هم خیلی خوش وقت شدیم که دولت بزرگی مثل آمریکای شمالی دولت عظیمی که همیشه توجه به ملل شرق مخصوصا“ بیش از همه جا داشته است و با ما بیش از همه روابط فرهنگی و سیاسی و اقتصادی داشته است از این قانون دولت چه استفادة کرده است در اینجا گفته شد که آنها به شما چه کمک خواهند کرد و چه نتایجی ما از این قانون می‌گیریم امروز کوچکترین نتیجه را ندیده‌ایم اگر امروز دولت آمریکای شمالی بتواند دو هزار اتومبیل کامیون بما بدهند هیچ برای او نگرانی نیست ما هم می‌توانیم برای حمل و نقل و مصارفی دیگر بکار ببریم همینطور موضوع لاستیک فرق نمی‌کند یک مرتبه ده هزارپانزده هزار حلقه لاستیک بما کمک بکنند ما چرخهای اقتصادی خودمان را می‌توانیم را ه بیندازیم و کمتر در زحمت خواهیم بود بنده خواستم بدانم که از قانون وام و اجاره ما تا کنون چه نتیجه‌ای گرفته‌ایم و در آینده چه نتایجی خواهیم گرفت اگر این راه هم اینجا اظهار می‌فرمودند خیلی بنده به نوبة خود تشکر می‌کردم بعد می‌خواستم عرض کنم آقای نخست وزیر حضرت تعالی یک مرد شریف ملی هستید سرکار از طبقة آن اشرافی که سابقا“ دراین مملکت وجود داشته‌اند و همه اش منافع خودشان را می‌خواستند نیستید و کابینه شما هم بیشتر از یک عناصر ملی و عناصری هستید که از توده و جامعه بیرون آمده‌اند شماباید بیش از هر کس بفکر جامعه باشید ما منتظر بودیم شما بیش از این کار بکنید بیش از این موفق بشوید که ما نشنویم یکمرتبه در شیراز روزی پانزده نفر از گرسنگی می‌میرند و آنئقت بگویند در بوشهر گندم هست و وسیله نقلیه نیست آقا همین اتومبیلها را امال هر کس هست می‌توانید بگیرید شما با این قانون هر کاری می‌توانید بکنید. کی جلو شما را گرفت مجلس را پشتیبان شما بود و از شما تایید کرد شما هر نظری که دارید اجرا کنید کسی جلوگیری از نظر شما نمی‌کند شما کارهائی که باید بکنید مطابق اختیار دارید می‌توانید رفاهیت مردم را فراهم کنید تا مردم در این موقع در تنگی نباشند.
نخست وزیر- چون لازم بود برای وزارت کشور وزیری تعیین بشود که بتواند در استانها و شهرستانها شخصیا“ مسافرت کند و مرا قبت در روش عمومی بکند و هم چون در قسمت خواربار در ولایت تفتیش هائی بکند و موجبات تحصیل کار را فراهم بکند لذا آقای فرخ را با این سمت معرفی می‌کنیم .(بعضی از نمایندگان-مبارک است) سئوالات دیگری هم شده است اگر چه من تقاضا داشتم این سئوالات بماند برای بعد حالا که آمدم دیدم این سئوالات شده سئوالی راجع به بخواربار آقای روحی کرده بودند و در این باب سئوالی هم آقای بهبهانی در جلسة گذشته کرده بودند با این قسمت البته آقای وزیر دارائی جواب خواهند داد راجع به سئوالات دیگر هم اگر هم وقت شد امروزو الا در جلسة دیگر دولت حاضر است جواب بدهد.
رئیس-آقای بهبهانی.
بهبهانی-بنده تصور می‌کنم اجازه بدهند آقای وزیر مالیه جواب بدهند شاید آقایان را قانع کنند و اگر جواب دادند و کسی دیگر باز مطلبی داشت عرض بکنند.
وزیر دارائی-عرض کنم بنده خیلی خوش وقتم این موقع پیش آمد که صحبتی و توضیحاتی که در این مدت تقریبا“ چهار ماه چند روز کم است که این دولت متصدی امر بوده است به عرض آقایان نمایندگان برسانم و این وسیله مردم هم مستحضر بشوند. عرض کنم حضورتان از روزی که این دولت به مجلس شورای ملی معرفی شد و اظهار اعتماد فرمودند و مشغول کار شد موقعی بود که در کشور از حیث خواربار در نهایت مضیقه بود علتش هم این بودکه در سال ۱۳۲۰ در شهریور ماه که موقع بر داشت محصول و متعاقب آن هم کشت بود بواسطة وقایعی که البته شرحش لازم نیست برای آقایان عرض کنم نه دولت در آن موقع موفق شده بود که جنس جمع آوری کند و نه بعد از آن موقع بواسطة حوادث و وقایعی که در کشور بود مردم نتوانسته بودند برای امسال به قدر عادی زراعت بکنند بنده یک ارقامی دارم البته نمی‌خواهم سر آقایان را بوسیلة ارقام درد بیاورم ولی مختصرش را عرض می‌کنم مثلا“ در اول سال هیجده که خود بنده آن وقت متصدی وزارت دارائی بودم موجودی ما در انبار در حدود صد و شصت و چهار هزار و پانصد و سیزده تن بود یا بعبارت اخری اگر بخروار آقایان بهتر آشنا باشند در حدود پانصد هزار خروارما در انبار جنس داشتیم و البته دولتی که در اول سال در انبارهایش قریب نیم میلیون خروار گندم داشته باشد آن دولت در رفاه است خیالش راحت است می‌تواند کارهایش را بکند ضمنا“ هم جنس بعد از وصول کند و برای سال بعد بماند ولی دولت ما وقتی آمد در اسفند می‌توانم عرض کنم شاید یک چهار پنج هزار خروار از اینطرف و آنطرف با یک زحمتی توانستیم آن چهار ماه را چه از جنسهائی که از خارج خریداری شده بود و چه از جنسهائیکه از خود کشور وصول کردیم ئر این چهار ماه آذوقه مملکت را برسانیم و برای اینکه آقایان از مقدار مصرف مملکت مستحضر باشند کافی است عرض کنم که تهران تنها در ماه متجاوز از بیست و پنجهزار خروار لازم دارد که چهار ماه تهران صد هزار خروار ما جنس داده‌ایم حالا شیراز همین و. ضعیت را داشته است کم و بیش ما بهمة اینجا‌ها یک مقداری رساندیم البته تصدیق می‌کنم که وضعیت وضعیت سال هیجده و سالهای معمولی نبوده است که ما پانصد هزار خروارداغشته باشیم و بتوانیم بطور کافی بتمام شهرها برسانیم ولی آنقدری که توانستیم تقلا کردیم بطوری که مردم بخور و نمیر زندگی کردند بعضی روزها در تهران نانهایش خوب می‌شد یا بعضی جاها دیر می‌رسید ولی طوری نبود کع بطور کلی مردم بی نان باشند این طرزی بود که ما تابحال کرده‌ایم. و اما اینکه چه خواهیم کرد چون سئوال اول آقای این بود که مردم نگرانند از دوجهت یکی اینکه دولت چه خواهد کرد و آیا دولت می‌تواند اطمینان بدهد که امسال تمام سال را ژما جنس خواهیم داشت بطوری که مملکت در رفاه باشد این مختصر راجع بگذشته بود اما راجع به آینده بطوری که عرض کردم در شهریور ماه گدشته بواسطه اتفاقاتی که در پیش بود باندازه کافی کشت نشده معذلک چون سال سال خوبی نبود تا بحال تا اول بهار امیدواری اینطور بود با اینکه کشت کم شده است معذلک خوبی سال جبران بکند متاسفانه باران کم آمد آقایان مستحضر هستند بهار در قسمتی از کشور ما باران کم آمده است که باین جهت مطابق گزارشاتی که ما داریم یک قسمتی از کشور محصولش خوب نیست البته آقایان همه مستحضرند مثلا“ بنادر جنوب و قسمتی از خوزستان و قسمتی از کرمان بلکه می‌شود گفت یکقشمتی اعظم از کشور و همچنین ولایات غربی آنجا باران نیامد و باین جهت محصول آنجاها کمتر شد اما خوشبختانه جبرانش از بعضی از ولایات دیگر شد مثلا“ آذربایجان نسبتا“ خوب بوده خراسان خوب بوده اطراف تهران خیلی خوب است بعضی ولایات هم متوسط است مثل اصفهان متوسط است با تجربه‌ای که بنده در جمع آوری جنس می‌خواهم عرض کنم که اگر اشکال خارجی یعنی خارجی که بنده عرض می‌کنم خارج از کشور یعنی اشکالی پیدا نشود در امور مملکت و بحال طبیعی مملکت جریان داشته باشد بنده امیدوارم که با حمل و نقل جنس از جاهائی که جنس خوب دارد ما بتوانیم خودمان را تاخیرمن سال ۱۳۲۱ برسانیم ولی یک چیزهائی است که از حیطه اقتدار این دولت و هر دولتی که بعد بیاید خارج است و اگر واقعا“ دولت بخواهند اینطور بعرض مجلس برسانیم که حتما“ اینطور می‌شود بنظر بنده اغفال است نه آنها باید بگویند و نه مجلس شورای ملی باید باور بکند (صحیح است) این عواملی که در اختیار دولت هست (بنده نمی‌خواهم در این باب خیلی صحبت کرده باشم) اگر این عوامل حقیقتا“ مساعد باشد البته برای ما پیشرفت هست ولی اگر عوامل مساعد نباشد البته برای ما مشکل است ولی این دولت البته سعی خواهد کرد و هر کس هم که بعدا“ دولت تشکیل بدهد وظیفه دار همچو عملی است و البته باید هم بکند دولت فعلی هم مصمم است تا روزی که هست جدیت بکند و تمام اشکالاتی که در مقابل خواربار کشور است مرتفع بکند و وسایلی فراهم بکند اما درجه موفقیتش بحدی نیست که امروز بنده بگویم ما البته میل داریم کاملا“ موفق بشویم و امیدوار هستیم که انشاء الله موفق باشیم ولی بنده نمی‌توانم عرض کنم که این آرزوی ما تاچه حد انجام می‌شود ولی ما جدیت کرده‌ایم و امیدوار هستم عمل چهار ماهه گذشتة ما هم بطوری که عرض کردم شاهد آتیه ما است آنچه که در چها ماهه قبل کردیم شاید نمونه‌ای باشد از اینکه ما در آتیه خواهیم کرد ولی این عوامل که حالا بنده بطور اشاره عرض کردم یکیش خوبی و بدی محصول است آقایان البته غالبا“ ملک دارند و این را اطلاع دارند می‌توانند تا وقتی که خرمن از زمین برداشته نشود نمی‌شود گفت مه این خرمن و محصول خوب بوده است یا بد مثلا“ الآن پیش بینی می‌کنند که آذربایجان خوب است ولی بنده نمیدانم این خوبی تا چه اندازه با عمل تطبیق می‌کند ممکن است خوب باشد ممکن است خوب نباشد تا امروز می‌گفتند همدان خیلی بداست همین امروز تلگرافی آقای وزیر کشاورزی از همدان داشتند که بوسیله تلفون بمن اطلاع دادند که نماینده شان از آنجا با یک شرح و بسطی اظهار کرده بود که وضع آنطوری هم که در نظر گرفته شده بد نیست حالا باز ممکن است مخالفش در بیاید این است که این پیش بینی هائی که می‌شود با عمل خیلی فرق دارد بنابراین این که فرمودند آقای روحی و خواستند که در اینجا بیان شود دولت خواهد توانست آذوقه کشور را تا سال آینده کاملا“ تامین کنند بااین شرحی که بنده عرض کردم یک چنین حرف و صحبتی اگر این دولت با هر دولت دیگری اگر بگوید اغفال مجلس خواهند بود ولی ایندولت می‌تواندبگویند تمام وسائل لازمه را برای تامین خواربار بکار خواهند برد و اگر غفلتی بشود حاضر است مسولیت آن را هم بعهده بگیرد تا این اندازه بنده می‌توانم از طرف خودم و از طرف همکارانم عرض کنم در این چهر ماه که گذشت ما فقط قناعت نکردیم باین که پیش آمدی است شده است و ما فقط باید نان مردم را برسانیم بلکه برای اولین مرتبه یک اقدامی شد از طرف دولت برای گشت بهاره و همین دولت حاضر این اقدام را کرد و سابقه ندارد که دولت در این کار اقدامی کرده باشد با وضعیت و تمام گرفتاری که داشتیم بفکر آتیه افتادم و مامورین به نقاط مختلفه مملکت فرستادیم و بقدری که ممکن بود پول دادیم برای این که بهاره کاری بشود که کمک کند به تامین خواربار مملکت بنده خاطر دارم کخ دو نفر از آقایان نمایندگان که از ولایت آمده بودند به بنده می‌گفتند که چقدر پول می‌ریزید توی دست و پای مردم و چرا اینقدر پول می‌دهید مگر پولتان را می‌خواهید دور بریزید هر که چه می‌خواهد بهش می‌دهند بنده گفتم این لازم است اگر از صد تومان پنجاه تومان ما بهدر برود و پنجاه تومان بمصرف برسد باز جا دارد (صحیح است) و بهمین جهت بنده همینطور پول ریختیم شاید بتواند نتیجه‌ای که در نظر است گرفته شود عرض کنم بنده تصور می‌کنم آقایان رفقا میل ندارند آن کارهائی که شده است اینجا گفته شود چون تظاهر می‌شود و بنده میل ندارم عملیات ما حمل بر تظاهر شود و باید عمل ما اسباب امیدواری و اطمینان آقایان باشد ولی چون ایشان فرمودند دولت عمل نکرده است بنده هم جواب عرض کردم که سوء تفاهم در خارج تولید نکنند و الا شاید جا نداشته باشد بگویم چون این وظیفة دولت است و باید هم انجام داد اگر هم دیگران نگردند غفلت از آنها بوده است اشاره فرمودند که مجلس هر کمکی که لازم بوده است بدولت کرده و قوانین لازم را گذرانده است ولی ما با این قانون چه کار کردیم. البته کمال تشکر را ما از مجلس داریم که در این مدت هر لایحه‌ای که به مجلس آمده با سرعت گذشته و از این حیث هم نهایت تشکر را داریم غیر از این هم انتظار نداشتیم از مجلس ولی اینکه فرمودند با آن قانون چه کردید بنده تعجب می‌کنم از آقای روحی وقتی قانون را میگذارنند برای موقع احتیاج است وقتی که احتیاج بآن قانون پیدا شد بآن عمل می‌کنند و هر وقت احتیاج نداشت آن را عمل نمی‌کنند والا قانون چیزی نیست که بمحض اینکه از مجلس گذشت بحر کتش بیندازیم قانونی است گذشته و یک قانونی که گذشته در واقع برای جلوگیری از تعدیات است این قانونی را که گذشته است ما آئین نامه هائی هم برای آن نوشته‌ایم و برای مواردی هم که احتیاج داشتیم این قانون را عمل کردیم و بنده نمیدانم تا چه حدی آن عملیاتی را که بموجب این قانون کردیم مؤثر بوده یا نبوده است آن را بعد عرض خواهم کرد ولی تا آن اندازه‌ای که مورد احتیاج دولت بوده است این قانون را بمورد اجرا گذاشته است و بعدا“ هم بموقع اجرا خواهد گذاشت و امسال عملی که ما خواهیم کرد و کرده‌ایم روی قانونی است که از مجلس شورای ملی برای جمع آوری غله و منع احتکار گذشته است و آئین نامه‌ای که در کمیسیون مجلس گذشت عمل ما روی آن است یعنی ابتدا بازدید می‌کنند و بعد هم تعهد می‌گیرند و بعد آن تعهدات را وصول می‌کنیم این قانون قسمت اعظمش برای این است که اگر در عمل جمع آوری و وصول تعهدات ما مواجه با یک مشکلاتی شدیم ازاین قانون استفاده می‌کنیم و تا بحال کاری که کرده‌اند این است که فعلا“مشغول بازدید هستند و تعهد می‌گیرند و از همه جا به بنده گزارشهائی می‌رسد که مشغول هستند وتعهدات را می‌گیرند و یکی از اثرات این قانون این است که گرفتن تعهدات خوب پیشرفت می‌کند و مردم هم تعهد می‌دهند و اگر این قانون نبود ممکن بود سر پیچی کنند و اگر این قانون نبود بزحمت می‌افتادیم و این خودش یکی از آثار این قانون است. اینکه فرمودند وقت گرانبها است بنظر بنده هیچکس بقدر دولت این موضوع را حس نکرده است و افراد ما در روز شاید بیشتر از ده پانزده ساعت کار می‌کنند و گمان می‌کنم کسی بهتر از دولت این موضوع را احساس نکرده باشد و اگر انشا ءالله دیگران هم به همین اندازه که اعضاء دولت کار می‌کنند کار کنند امور مملکت پیشرفت می‌کند و ما بسهم خودمان میدانیم که چون وقت تنگ است خیلی کار می‌کنیم. نکته دیگر اینکه آقای روحی در آخر بیاناتشان فرمودند که ما آن انتظاری را که از این دولت داشتیم بعمل نیامده است آنرا میل داشتیم توضیح می‌فرمودند چه انتظاری داشته‌اند که ما عملی نکرده‌ایم عملیات دولت را نسبت به خواربارکه عرض کردم و در قسمتهای دیگر هم بقدری که ممکن بوده است سعی کرده است و وقت صرف کرده و خواهد کرد. یک موضوع دیگری را که اظهار فرمودند بیرون رفتن خواربار از کشور است عرض کنم که البته در شهریور باین طرف با این وسعت سر حدات آنطوری که باید و شاید وضع سر حدات در حیطه اختیار دولت نبوده است و سر حدات باز بودتقریبا“ومحتمل است و احتمال دارد که اشخاص یک مقدار زیادی اجناس از سر حدات ایران بخارج حمل کرده باشند ولی بتدریجی ک دولت امنیت را در سر حدات بر قرار کرد این قسمت خارج شدن جنس از کشور خیلی کم شد و مخصوصا“ برای خاطر اینکه دیگر هیچ خارج نشود و از خارج کمکی نشود برای اینکه از طرف کشور‌های مجاور هم مساعدت نشود بکسانی که جنس خارج می‌کردند مذاکره شد و قرار شد که کلیة صادراتی که از کشور می‌شود تمام با اجازه و تحت نظر دولت باشد حالا با یک سر حدات طولانی که ما داریم و امنیت هم که در این چند ماهه یکقدری مختل شده بود و آقایان ملاحظه فرموده‌اند این سر حدات را اگر با این ترتیب یک اشخاص یک چیزهائی از آنجا خارج می‌کنند جلوگیری از آن مشکل بوده است سابق از آن طرف می‌آمد بایران در صورتیکه ممنوع بود و حالا از اینجا می‌رود و علتش هم این است که ما نمی‌توانیم یک سرحدات باین طولانی را حقیقته آن طوری که باید به بندیم و مانع شویم که یک خروار روغن هم بخارج نرود (صحیح است) اما دراین راه ما سعی داریم و بانواع وسائل داریم متشبث می‌شویم که جنسی از مملکت خارج نشود مثل اینکه سابقا“ اجناس انحصاری که در مرزها میآیدارزان برای آنها وارد می‌شد و ما قیمت اجناس انحصاری را در مرزها ارزان قرار داده بودیم که اجناس انحصاری ورودش در مرزها مقرون بصرفه نباشد حالا هم برای اینکه جنس از مرزها خارج نشود معکوس اینرا در ارزاق کردیم یعنی اینطور قرار دادیم که قیمت گندم در مرزها بقدری گران باشد که آن گندم بطور قاچاق از مرز خارج نشود در یک قسمتهائی این کار را کردیم و امیدواریم در قسمتهای دیگر هم این امر را بر قرار کنیم و درجة موفقیتش را هم عرض کردم مدت لازم دارد ک ما بتدریج و یواش یواش موفق باین کار بشویم و با مساحتی که سر حدات مملکت ما دارد که همه سر حداتش باز بود و همه چیز داخل و خارج می‌شد داریم بتدریج می‌بندیم و جلوگیری می‌کنیم و اگر حالا حسابش را بکنیم شاید بیست در صد آنچه که سابقا“ می‌رفت امروز دیگر از مملکت خارج نشود برای این اقداماتی که شده است و بنده البته می‌خواهم طوری شود که همین قدر هم خارج نشود و بنده هم منکر خارج شدن آن نیستم ولی البته دولت وسائل زیاد دارد و وسائل دیگری هم اتخاذ خواهد کرد و از این کار کاملا“ جلوگیری خواهد کرد. موضوع دیگر در باب وسائط نقلیه فرمودند وسائط نقلیه کشور ما البته آقایان میدانند که از خارج وارد می‌شود و چیزی نیست که در داخله تهیه شود و این وسائط نقلیه هک کم و بیش بواسطه اینکه در سال۱۳۲۰ و۱۳۲۱ آن اندازه‌ای که لاستیک واسباب یدکی و خود اتومبیل باید وارد کشور شود بواسطة جنگ خارج و اشکالاتی که در کار حمل و نقل است وارد نشد و یکی از مسائلی که دولت منظور نظر قرار داده قضیه وارد کردن اتومبیل و لاستیک است و باور بفرمائید از آن روزی که این دولت آمد مشغول اقدامات شد که باندازة لازم کامیون و لاستیک وارد بکند حالا بنده جزئیات این اقدامات را نمی‌خواهم عرض کنم ولی اینقدر می‌توانم عرض کنم که نتیجه اقدامات ما شاید قریبا“ گرفته می‌شود برای اینکه بموجب تلگرافی که از واشنگتن ما داشتیم یک مقدار نسبتا“ مهمی بموجب قانون وام و اجاره لاستیک اختصاص داده شده به ایران و نسبتا“ به اتومبیل و اسباب یدکی هم اقداماتی شده است و امیدوارم به اندازة لازم احتیاجات ضروری ما را تکافو بکند و بزودی وارد کشور بشود البته لاستیک در درجة اول است که اگر لاستیک برسد یک مقداری اتومبیل الآن در کشورموجود است و با دادن لاستیک آنها بکار افتاده و مورد استفاده واقع می‌شود و البته دولت غافل از این نبوده است که موضوع حمل و نقل در کلیة جریان اقتصادی کشور اهمیت دارد و اقداماتی کرده است و امیدوار هستیم که به نتیجه هم خواهیم رسید کما نسبت بقسمتی از آن رسیده‌ایم و نتیجه گرفته‌ایم. در خانه بیاناتی که آقای روحی فرمودند راجع بطرز عمل بود که فرموندند عمل دولت رضایت بخش نبوده است مخصوصا“ مثلی زدند که گندم در بوشهر هست و در شیراز اشخاص می‌مردند عرض کنم خدمتتان که بنده تصور نمی‌کنم که اینطور باشد و گزارشی بنده ندارم و اگر ایشان گزارشی دارند و اطلاع دارند خیلی ممنون می‌شوم که بفرمایند آن گزارش چه بوده است و فعلا“ گندم از بوشهر بشیراز وارد کرده‌ایم و مقدار گندمی هم که در بوشهر بود کافی بود منتهی چند روزی بواسطه اشکالی که در حملش روی داد در شیراز بآن اندازه‌ای که باید نان پخت کنند نشده است ولی فورا“ اقدامات لازم برای حمل شد و گندم هم رسید و رفاه هم حاصل شد و این عمل چند روزه نباید حمل بر این شود که دولت اقدامی نکرده است بلکه کاملا“ دولت اقدام خودشرا کرده است و دولتی که از کانادا گندم را ببوشهر دسانده است البته سعی می‌کند با تمام وسائلی که دارد را بشیراز هم برساند ولی اگر یک موانعی که از اختیار دولت خارج بوده است در چند روزی پیش آمده است این را نمی‌شود غفلت اسمش را گذاشت بعلت اینکه از چندین هزار فرسخ با پول زیاد با پولی که چهار مقابل قیمتش است این گندم به بندر رسیده است و دولت کاری بکرده باشد و غفلت کرده باشد که آن جنس به محل رسیده باشد و بنده تص. ر می‌کنم که این یکقدری حق ناشناسی است از عملیات دولت و فعلا“ بنده عرایض خود را باینجا خاتمه و بعدا“ هم اگر لازم باشد در جواب آقایانی که می‌خواهند صحبت کنند بعد از آنکه صحبت فرمودند بنده لازم خواهم داد.
رئیس- آقای انوار
انوار- عرض ندارم.
رئیس- آقای بهبهانی.
بهبهانی- بدوا“ لازم یمدانم رفع تو هم بکنم که آقایان و کلا که مطلبی را سوال می‌کنید یا توضیح مطلبی را می‌خواهند قصدشان ظرفیت نیست دولت هیمشه باید حاضر باشد برای اینکه با کمال جدیت کارهای خودشرا انجام دهد و نظم امور مملکترا عهده دار باشد و قوانین جاریه مملکت را حفظ کندو هر جاتوهم رفت که گوشة از قوانین اجرا نشده است البته و کلاء باید سئوال کنند و آن وزیر هم باید حاضر شود و جواب بدهد علاوه بر این یک سئوالات لازم می‌شود برای حفظ توجه عامه و رفع یک نگرانیگهائی که در عامه هست و این نگرانی فعلی نه تنها در عامه مردم هست بلکه در و کلا هم هست برای اینکه از اولی که آقایان هیئت دولت را تشکیل دادند یک تذکراتی در خصوص خواربار و تامین آسایش مردم و تامین امنیت از طرف مجلس داده شد و آقایان از این جهات یک قولهائی به مجلس دادند و بنا شد روی آن قول عمل کنند تصور می‌شود که یکقدری قصور شده است در این کار چون تصور قصور می‌شود و آثاری هم از بهبودی اوضاع نیست مردم هم یک اضظرابی درشان هست این مذاکرات می‌شود و من تعجب کردم چرا آقای وزیر دارائی فرمودند نباید در مردم نگرانی باشد من عرض می‌کنم نگرانی که مشهود است وضعیت نان را ملاحظه بفرمائید که هر روز بهر دکانی جنس کمتر داده می‌شود و این بیشتر اسباب ازدحام مردم در این دکاتها است و بعلاوه گاهی بعضی از دکاکین بسته می‌شود من جملهدر محله ما دودکان نانوائی هست در بیرون و یکی سر جهار راه سی علی دیروز صبح که هر دو آنها بسته بود حالا بعد از ظهر نمیدانم چه شد نمی‌توانم واقعا“ مردم بیچاره آن محل چه کردند اینها علت نگرانی است تصور نکنید که نگرانی در مردم نیست خیر هست دولت باید رفع این نگراکی را بکند این فرمایشاتی که آقای وزیر دارائی کردند در جواب آقای روحی می‌شود گفت در مقام سئوال اسایش یکی است سئوالی که آقای روحی کردید همان سئوالی است که بنده می‌خواستم بکنم ولی البته این فرمایشاتی که آقای وزیر مالیه فرمودند بنده را مجبور کرد که چند کلمه عرض کنم اولا در صورتی که دادند راجع به جنس ۱۸ سال ۱۹ و ۲۰ را صورت ندادند و اگر جنس ۱۹ و ۲۰ را صورت بدهند بنده تصور می‌کنم که در امسال ما باید جنس سال ۱۳۲۰ را تا خرمن بخوریم و نباید انبارها آنقدر این جنس کجا رفته است؟ البته این صورتی که وزارت مالیه دارد البته ۱۸ ندارد ۱۹ را هم دارد ۲۰ را هم دارد مراجعه بکنید همیشه یک گندمی با جنسی نظیر همان جنسی که در ۱۳۱۸ داشتیم یا یکقدری کمتر از آن انبار داشتیم و در مملکت بوده است که موجب می‌شد که اسباب نگرانی مردم از موقعی که این دولت روی کار آمده است یا از شهریور ماه گذشته که اوضاع دیگری پیش آمده موجبات سختس و نگرانی فراهم شده است و این رابنده نمیدانم بچه مناسب بوده و چرا موجودی سال قبل را ذکر نکردند و موجودی سال ۱۳۲۰ کجا رفته است؟ (وزیر دارائی – الآن عرض می‌کنم) چقدر بوده و آیا بقدر کافی برای مملکت بوده است ؟یکی موضوع وسائط نقلیه است میفرمائید ما جدیت می‌کنم که وسایط نقلیه لازم را تهیه کنیم این جدیت را از روز اول می‌کردند چنانچه در جمع آ. ری ارزاق هم از چهار ماه پیش مصمم بودند راجع به ارزاق در همان روزهای اول که آقایان معرفی شدند یکنفر از آقایان نمایندگان تذکر دادند که یک عده از مالکین یک تعهداتی برای پرداخت گندم دادند آن تعهدات را چرا نمی‌گیرید آن تعهدات را تعقیب کنید یادر فلان جا انبارهائی مملو از جنس هست بروید بگیرید چرا نگرفته‌اید؟ چرا کار آن روز خودتان را بامروز گذارده‌اید که برای تهیة نان روزانة مردم بتید امروز تهیه گندم کنید و نانوائی‌ها بسته می‌شود. از عهداه بر نمیآئید علاوه بر این یک شرحی راجع به کمی جنس فرمودند البته همه تصدیق می‌کنند که امسال جنس کمتر بوده است و در یک قسمت از مملکت باران نیامده است و موجب کمی جنس شده است بنده هم تصدیق نداشتیم قانون احتکار را برای چه گذارندیم ؟برای همین که جنس کم بوده است برای همین بود که از اول سال معلوم بود امسال جنس کم است و قانون احتکار را گذراندند برای اینکه دولت قادر و توانا باشد برای اینکه بتواند اگر کسی انبار دارد انبار او را بگیرد متاسفانه دولت در اجرای این کار هم یکقدری مسامحه کرد مثلا“ همین الآن سر خرمن یک قیمتی برای جنس قرار داده‌اند که آن زراع و مالک ممکن نیست بیاید جنس خودش را باین قیمت بهر نحوی که هست یکسان دیگری میفروشد که خیلی بیشتر و چرب تر از او می‌خرند و این رویه رویه است که باید دولت بتواند جلوگیری کند ولی متاسفانه دولت نمی‌تواند جلوگیری کند و مردم هم می‌روند باشخاص دیگری می‌فروشند بعضی دلالها در این مملکت پیدا شده‌اند باسم دول دیگری می‌آیند یک اجناسی را می‌خرند و بنده نمی‌توانم انتساب آنها صحیح است یا صحیح نیست و بنده تصور می‌کنم اگر ناصحیح است باید جلویشان را بگیرند و باید بادولت هائی که ما مودت و دوستی داریم و عقیده اتحاد داریم دولت وارد مذاکره شود که آقایان البته شما آمدید در مملکت ما و هم ارزاق خودمان را یک قسمتش را باید باشما بخوریم و بشما بفروشیم اکا دیگر مقتضی نیست که اشخاصی بنام شما از سرحد خارج بکنند این که دولت می‌گوید ما چنین و چنان کردیم و جنس از سر حد خارج نمی‌شود بنده تصور نمی‌کنم اینطور باشد ما آن وقتی که طلبه بودیم و درس می‌خواندیم یک اصطلاحی بود که می‌گفتند وقوع اخص از امکان است الآن عملی است که می‌شود و ما می‌بینیم خارج می‌شود و هر چه شما بگوئید حالا شب است ما می‌بینیم که روز است ممکن است اغلب آقایان نمایندگان بخوبی اطلاع داشته باشند و خبر داشته باشند خود دولت هو اگر می‌گویند صادر نمی‌شود برای این است که نزاکت را رعایت می‌کند آخر این را باید جلوگیری کرد این معنی ندارد که یک اشخاصی باسم یک اشخاص دیگر و باسم یک دول دیگر که ما از آنها چشم همراهی داریم و قانون گذارندیم و عهد نامه گذراندیم این کار‌ها بشود حالا اگر بما کمک اساسی نمی‌کنند چرا صدمه بزنند این را باید نشست و حل کرد و اساسا“ این مطلبی که بنده عرض می‌کنم نه از لحاظ این است که بنده می‌خواهم اعتراضی بدولت کرده باشم خبر من می‌خواهم یک حقایقی را گفته باشم دولت هم باید روی حقیقت و حقایق بمن جواب بدهد واقعا“ ما امروز منتظر نیستم که دولت بگوید من آذوقه امسال را حتما“ حکما“ بشما قول شرافت می‌دهم مسئولیت قبول می‌کنم که تامین کنم من همچو انتظاری را ندارم برای اینکه اگر دولت هم یک چنین قولی بدهد معلوم است که قول بی جهت می‌دهد و وسائلش در در دستش نیست ولی بنده معتقدم که دولت در این موقع از خزانة مملکت هم اگر شده است باید صرف آسایش مردم بکند (صحیح است) و باید شب روز هم مشغول کار باشد بنده تصور می‌کنم وسائل نقلیه ما راحق ندارد کسی وقتی که مورد احتیاج عمومی است استفاده کند (صحیح است) بچه مناسب ما همه چیز خودمان را به آنها بدهیم و همه جور اسباب آسایش آنها را فراهم کنیم ولی آنها اسباب عدم آسایش ما را فراهم کنند؟ بنده چندی قبل یک اطلاعی پیدا کردم و ازیکی از آقایان وزراء هم پرسیدم انکار نکرد که یک لاستیکی وارد سر حد ایران شده است این را از آقای وزیر دارائی می‌پرسیم راست است یا دروغ است. اگر لاستیکی باسم دولت ایران وارد سرحد شده کجا رفته؟ این را بنده تصور می‌کنم اگر آقای وزیر دارائی اطلاعی دارند یا تصدیق می‌فرمایند یاتکذیب می‌فرمایند بفرمایند.
طباطبائی- آنهائی که بود چه شد؟
بهبهانی- و علاوه بر این بتصدیق خود آقای وزیر دارائی در هروز وزارتخانه در آن مواقعی که لاستیکی ریاد داشتند بهر وزراتخانة سهم داند از آن لاستیکها آن وزارتخانها سهم خودشان را چه کرده‌اند؟ الآن بنده از وزارت دارائی ئ از بعضی جاها اطلاع دارم که می‌گویند لاستیک هست. خوب واقعا“ اگر لاستیک هست کامیونهائی که از بی لاستیکی از کار افتاده است باینها لاستیک بدهند و خودشان بکار بیندازند. چرا واقعا“ می‌گذارند اشخاص دیگر کامیونها و وسائل نقلیه شما را از دست شما بگیرند؟ چرا نمی‌نشینید و این قضایا را با موجباتی که باید تصفیه بکنید نمی‌کنید؟ واقعا“ اگر زورتان هم نمی‌رسد خوب بروید کنار و اگر می‌توانید جدا“ کنید. اگر نمی‌توانید و میگوئید فلان آدم یا فلان سیاست اینطور می‌کند. بنده تصور می‌کنم و همانطور که گفتم سیاست امروزه مملکت خیلی بالاتر از این است که رعایت اشخاص را بکنند (صحیح است) عرض دیگرم راجع بجزائد است. البته بنده طرفدار این نیستم که جرائد هر چه می‌خواهند بنویسند و هرچه می‌خواهند بکنند برله یا بر علیه مملکت. البته یک سیاستی هم دولت دارد که روی آن سیاست امروزه مقیدتر از سابق است که آن سیاست خودش را حفظ کند و انتظامات داجلی را هم حفظ کند. هر روزنامة هم که بر خلاف سیاست و انتظامات عملی کرد دولت مقید است که او را تعقیب کند ولی قانون بالاخره برای اینکار راه گذاشته است و روی میل و اراده شخصی نمی‌شود این کار را کرد. مملکتی که مجلس هست مشروطیت می‌گویند هست آزادی هست نمی‌شود گفت آقا تو که فلان چیز را نوشتی روزنامه ات توقیف است بهش هم نگویند چرا توقیف شده است و به محاکمه هم نرود و هی چندین مدت سرگردان این را به بیند و بگردد تا بداند چرا توقیف شده است و اگر هم بفهمید بروی خودش نیاورد. اینطور نمی‌شود آقا بنده عقیده‌ام این است که هر کس بد بکند بایدمجازات بشود ولی بالاخره از راه قانون و از راه محاکمه و راهش هم همان است که قانون برای ما معین کرده است که جرائد آزاد است و هیچکس در مملکت جلوی این آزادی را مطلقا“ نمی‌تواند بگیرد مگر قانون و از روی قانون و دستور قانون در مسئله مطبوعات و تقصیرات مطبوعات باید اساسا“ مراجعه بمحکمه بشود و از طرف محکمه هم به صاحب آن روزنامه گفته شود که برای چه روزنامه تو توقیف شده است (صحیح است) در هر حال این طرز عمل نمی‌شود که روز بروز بشنویم و بگویند که فلان جریده توقیف شده است. چرا توقیف شده است؟ نمیدانم واقعا“ آقا. یک جریده در جریدة دیگر اعلان کرده بود که من نمیدانم چرا روزنامه مرا توقیف کرده‌اند شاید هم باطنا“ فهمیده باشد ولی نخواسته است بگوید. ممکن است دانسته باشد ولی اینطور نوشته بود حالا یا واقع است یا خلاف واقع چه عرض کنم. عرض کنم مطلب دیگری که داشتم باز راجع به قانون احتکار خواستم عرض کنم مسئله این است که گاهی مامورین دولت یعنی اغلب مامورین سوء اجرا می‌کنند. قانون را یعنی عملی می‌کنند که بر خلاف آسایش مردم است البته جرائد را ملاحظه فرموده‌اید در روزنامة ایران شمارة روز پنجشنبه اش بود گویا یک تظلمی بود از اهالی بیدخت گناباد راجع بمزرعه‌ای بوده است که چندین نفر زن و مرد رعایای آنجا بوده‌اند و مقداری جو داشته‌اند رفته‌اند آسیا کنند جمع آوری کرده‌اند که ببرند آسیا کنند مامور دولت رفته است آنها را گرفته حبس کرده زجر کرده است که چرا گندم وجدتان را برده‌اند آسیا کنید. در صورتی که قانون احتکار که گذشته مستثنیاتی دارد یک اشخاص مثل زارعین تا مقداری برای خودشان آزار است که ببرند برای مصرف احتیاج شخصی و خحوراک خودشان. این مردمی که زارعی که امروز گرفتار گرسنگی هستند نمی‌توانند گندم وجو وقوت لایموت شان را بگذارند در بیابان که یکروزی دولت بیاید نگاه کند و بگوبند که آنقدرش مال تو و اینقدرش مال من. امروز گرسنه است آقا نان می‌خواهد باید بخورد نمی‌شود جلمیش را گرفت. بنده از دولت تقاضی مبکنم که هر گونه دستوری که برای آسایش مردم لازم است بآنها بدهند ئ بالاخره توحهی در اینگونه از امور که اساسی است بفرمایند. مسئله وسائل نقلیه و حمل و نقل وسائل آسایش مردم وسائل امنیت و سایر وسائلی کع باید زودتر فراهم بشود زودتر فراهم کنند تا مردم هم از این جهات اطمینان پیدا کنند و قلوبشان اطمینان پیدا کند که دولت واقعا“ برای آسایش شان مشغول عمل است و یک اقدامی جدی دارد می‌کند که اسباب آسایش و رفاهیت حال و آتیه آنان خواهند بود و رفاهیت آنان تامین خواهند شد.
وزیر دارائی- عرض کنم که چه بنده و چه دولت آن سئوالاتی را که آقایان نمایندگان محترم می‌فرمایند اینطور تلقی نمی‌کنیم که با دلت طرف هستند. البته نمایندگان محترم حق دارند و می‌توانند سئوال بفرمایند و هیئت دولت هم خیلی خوشوقت هستند که جواب عرض کنند و بنابراین چنین تصوری بهیچوجه نبوده است و عرض کنم بنده هم خیلی خوشوقت هستم (در بدو امر عرض کردم) که سئوال شد و موقع و فرصت پیدا شد که بنده بتوانم عرایضی عرض کنم و این را هم اول عرض کردم چند مسئله بود که ایشان فرمودند و خارج از آن مطالبی بود که آقای روحی فرمودند باینجهت حالا بنده حاضرم توضیحاتی عرض کنم. اینکه فرمودند دولت در موقع تشکیل قول دادند وبآن قول وفا نکردند بنده مقصود از قول را تصور می‌کنم همان برنامة دولت بود که در موقع معرفی هیئت دولت تقدیم مجلس گردید. برنامه که ما بمجلس تقدیم کردیم عرض کنم حضورتان که آن برنامه را بنده می‌توانم ثابت کنم که قدم بقدم مطابق آن رفتار کرده‌ایم. آن قسمتی راجع بامنیت مملکت است البته ملاحظه فرموده‌اید و البته همقطار محترم من آقای وزیر جنگ که تشریف دارند ممکن است شمة ایشان بفرمایند که اظهار من الشمس است که چه بوده است وضع اسن مملکت وقتی که ما آمدیم وحالا چه اندازه درقسمت امنیتش پیشرفت کرده است. آنچه مربوط بخواربار کشور است که بنده شمه عرض کردم و راجع به عملیات دیگر دولت هم اگر لازم شد سایر همقطارها توضیحات لازم بعرض خواهند رساند و راجع بقول دولت اگر مقصودشان آن برنامه دولت باشد تصور می‌کنم که آن برنامه کاملا“ نصب العین دولت است و خیلی هم پیشرفت کرده و امیدواریم بیشتر هم پیشرفت بکند و کاملا“ پرگرام دولت عملی بشود اینکه فرمودند که چرا در تهران بعضی دکانهای نانوائی بسته می‌شود و بعضی اوقات به بعضی دکانها چند کیسه آرد می‌دهند بنده عرض کردم خدمت تان آقا که امسال عادی نیست اول که عرض کردم امسال سال عادی مثل سال ۱۳۱۸ نیست که در اول سال تقریبا“ در حدود پانصد هزار خروار در انبار جنس باشد آنوقت یک وضع دیگری بود و غیر از امسال بود که از اول سال چیزی موجود نبودو ما داریم روز بروز بهمه جای کشور جنس میرسانیم حالا اگر در یک جا چهار تا سه تا کیسه آرد کم بشو. د با بیک دکان نرسد یا کسر بشود بنده گمان می‌کنم که مردم عاقل تر از این هستند که در یک چنین سالی بیایند و این مطالب را با این اقداماتی که از طرف دولت شده است و می‌شود بگویند. دولت دارد تمام روز بروز بکشور جنس میرساند عرض کنم نان این کشور را از قراماهی یکصدهزار خروار در تمام کشور تامین می‌کند آنوقت فرض کنید اگر یک روزی در یک دکان نانوائی دو تا سه تا کیسه نرسد نباید مورد اعتراض و نگرانی باشد و بنظر بنده شاید که بعضی اشخاص که خدمت آقا عرض کرده باشند اطلاع درستی نداشته‌اند ولی بنده تصور می‌کنم که بیشتر مردم عاقل تر از این هستند که تا این اندازه موجب نگرانی آنها بشود و اینکه فرمودند که صورتهای سال نوزده و بیست هم اینجا گفته شود بنده تمام صورتها را اینجا دارم و بوجه اختصار عرض می‌کنم تا تصور نفرمائید جائی در رفته است ملاحظه بفرمائید در سال ۱۳۱۶ خرید دولت ۲۲۹۰۰۰ و مصرف ۲۸۰۰۰۰ تون- در سال ۱۳۱۷ خرید دولت ۳۴۳۰۰۰ تون- مصرف ۲۷۲۰۰۰ تون در سال ۱۳۱۸ خرید دولت ۲۵۸۰۰۰ تون- مصرف ۲۸۷۰۰۰ تون- در سال۱۳۱۹ خرید گندم۲۱۰۰۰۰ تون- مصرف ۳۰۳۰۰۰ تون- در سال ۱۳۲۰ خرید دولت ۱۴۱۰۰۰ و تا آخر سال سال مصرف کرده شده ۲۴۱۰۰۰ تون یعنی بعبارت اخری در سال ۱۳۲۰ دولت ۱۴۱۰۰۰ تون خرید کرده و ۲۱۴۰۰۰ تون کرده و هفتاد هزار تون از خارج وارد کرده. ملاحظه میفرمائید نه فقط چیزی موجود نبود بلکه برای بذر سال بعد هم کم داشت و از خارج وارده کرده بود ۱۴۱۰۰۰ تون خرید کرده و ۲۱۴۰۰۰تون مصرف کرده بود و این که بنده این یکسال را عرض کردم و سایر سالها را نگفتم برای این بود که ذکر آنها مورد لزوم نبود و این سالکه عرض کردم البته در بعضی جاها جنس بود و در بعضی جاها نبود و ۷۰۰۰۰ تون از خارج وارد کرد (یکی از نمایندگان- خریده‌اند؟) و البته خریده است مفت که نبوده است مقدار خریدش هم اینقدر بود که عرض کردم این هم علتش این بود که در آن موقع که بحبحة جمع آوری جنس بود آن وقایع در کشور اتفاق افتاد و امنیت سلب شد و مامورین دولت رفتند و شاید یک مقداری محصول از میان رفت و این اندازه وصولیش بود. پس بنابراین در خود سال ۱۳۲۰- ۷۰۰۰۰ تون کمتر از میزان مصرف واقعی بود تا چه رسد اینکه خارج شده باشد.
مسعودی خراسانی – علت این کسر را هم توضیح بفرمائید.
وزیر دارائی- عرض کردم جمع آوری محصول ۱۳۲۰ و موقع بحبوحة جمع آوری جنس یعنی شهریور ماه آقایان میدانند که در شهریور ماه ۱۳۲۰ در این کشور وقایقی رخ داد که بنده شرحش را لازم نیست عرض بکنم و این جریانات باعث شد که مامورین دولت بجمع آوری جنس موفق نشدید و یک قسمتی هم از جنس شاید از بین رفت و حیف و میل شد و جنسی که معمولا“ در یک سال مثل سال ۱۳۱۷ سیصدو چهل هزار تون وصول کردیم در سال ۱۳۲۰ فقط صد و چهل و یک هزار تون وصول کردیم را هم عرض کردم. عرض کنم فرمودند که تصدیق دارند که کشت در امسال کم شده است. قانون هم برای همین گذشته است که جلوگیری از احتکار بشود و دست دولت باز باشد و البته منظور دولت از پیشنهاد این قانون وتصویب مجلس شورای ملی برای همین بود که در سال سخت بتواند دولت جلوگیری از احتکار و این عمل بکند و همینطور است که فرمودید و اما اینکه فرمودید در اجرائیات دولت مسامحه کرده است الآن عرض می‌کنم که اول خرمن است و ما تازه شروع کرده‌ایم و چطور میفرمائید در اجرائیات آن مسامحه شده است؟ بنده نمیدانم تازه شروع شده است جائی که الآن شروع شده در اطراف تهران خواربار و ورامین است و این قانون شاید یکماه است که گذشته است و خرمن شاید تازه شروع شده است بدروش باین جهت حالا بنده نمیدانم چه مسامحة شده است؟
مسعود خراسانی- تعهدات چه شده؟
وزیر دارائی-- اینکه آقای بهبهانی فرمودند صورت تعهداتی که داده بودند چه شد و بعد وصول نشده است این تعهدات. عرض می‌کنم بلافاصله بعد از اینکه این قانون گذشت ما صورت تعهدات را از تمام ولایات خواستم و روی آن صورت تعهدات تصویب نامة صادر شد که آن تعهدات را وصول کنند و مشغول شوند وباین جهت ملاحظه خواهید فرمود که در اجرائیات مسامحه نشده است برای اینکه تازه اول خرمن و موقع شروع بکار است راجع ببهای جنس فرمودند آقای بهبهانی عرض می‌کنم بنظر بنده اگر توجهی بفرمایند ملاحظه خواهند فرمود بهای جنس را نسبت بسال ۱۳۲۰ یعنی نسبت بقبل از یک افزایشی که در آخر سال ۱۳۲۰ در اکثر نقاط بعمل آمد و از صدی صد تا صدی صد پنجاه بالا است یعنی اگر در یک نقطة جنس صدتومان خریده می‌شد حالا دویست و پنجاه تومان خریده می‌شود و این نظیر ندارد در یک مملکتی که جنس عمدة او گندم باشد در یک مدت کمی اینقدر ترقی کرده باشد هیچ ندارد (صحیح است) و امسال هم نرخی که ما معین کردیم اکثر صدی چهل و بعضی جاها صدی هفتاد زیادتر از قیمت سال قبل بوده است ملاحظه میفرمائید قیمت هائی که امسال ما معین کرده‌ایم البته یک طرف قضیه آن اشخاصی که تولید می‌کنند یک طرف قضیه را هم باید در نظر گرفت و آن کسانی هستند که مصرف می‌کنند اگر نان تهران یا نان جای دیگر را بقیمتی که الآن تمام می‌شود بآن قیمت بفروشیم خود آقا نخواهید فرمود که چرا اینقدر نان راگران کرده‌اند؟(صحیح است) و ما قیمت گندم ملاکین است یک قسمت گندم زارع است آن جنسی که مربوط بزارع است هر قیمتی که می‌خواهد میفروشد و تابع قیمت عرضه و تقاضای بازار است می‌ماند قیمت جنس ملاکین آن راهم پارسال صد در صد اضافه کردیم امسال هم از چهل تا هفتاد در صد تفاوت ما اضافه کردیم و بنده نمیدانم دیگر چقدر ممکن است قیمت یک جنس را زیاد کرد و استرضای خاطر یک عدة را فراهم نمود؟ بنده عرض کردم تصور می‌کردم آن اندازة که جا داشته باشد و نسبت بترقی سایر هزینه‌ها لازم باشد دولت جنس را بالا ببرد حالا یک اشخاصی باشند که تا اندازه نرخ قیمت بازهم حاضر نمی‌شود بنده نمی‌توانم جلوی طمع آنها را بگیرم در هر حال اینجا هم البته باید طرفین قضیه را در نظر بگیرند. راجع به لاستیک فرمودند که بعضی از وزارتخانها سهمیه داشته‌اند وزارت دارائی هم سهمیه داشته است بلی این در اوائل سال گذشته وقتی که یک قدری لاستیک بود بهروزارتخانه یک قدری لاستیک داد مدتی بعد آنها هم تمام شده و بمصرف رسیده و ندارد حتی وزارت پست و تلگراف هم که بیشتر از همه وزراتخانها داشت آن هم تمام شد وزارت دارائی هم یک مقدار لاستیک دارد و جور نیست و هر وقتی که هر کامیونی بیاید وحاضر بشود برای ما جنس بیاورد البته از آن لاستیکها بآنها خواهیم داد ولی البته عرض کردم این لاستیکها جور نیست و برای کامیونهای کوچک است و هر کامیونی که بتواند استعمال کند بآنها داده می‌شود آنها هم برای ما باربری می‌کنند هرروزهم جنس وارد می‌شود ولی باید پیدا بشوند وبیایند تاداده شود. عرض می‌کنم در خاتمه راجع باجراء قانون احتکار فرمودند که ممکن است از اغلب مامورین دولت سوءعملی بروز بکند خوب قانون احتکارتازه گذشته و تازه بجریان عمل افتاده اگر در یک مزرعه یا یک دهی درگناباد یک کسی شاکی باشد که یک مقدار جوداشته و یک مقدارش را بعنوان مازاد ازش گرفته‌اند البته شاید در روز چندین شکایت برسد که مستقیم بنده خودم رسیدگی می‌کنم شخصا“بازرس می‌فرستم مامور می‌فرستم رسیدگی می‌کنم بعضی‌هایش درست است ولی اکثرش هم متاسفانه درست نیست تصدیق میفرمائید قضاوت یک طرفه نمی‌شود کرد همینقدر کسی که شکایت کرد نمی‌شود گفت مامور کار غلط کرده است ممکن است مامور واقعا“ درست رفتار کرده باشد و این شخصی که شکایت کرده خطا کرده باشد این را به بنده هم تلگرافش را داده‌اند و بنده دیروز تلگراف را دیدم و دستور دادم رسیدگی کنند و ماموری معین کردم که رسیدگی بکند تحقیق بکنند البته همه شکایات را باید رسیدگی کنند و رسیدگی هم می‌کنند وبنده اینجا عرض نمی‌کنم مامورین دولت واقعا“ یک آدمهای منزهی هستند خیر بین آنها شاید اگر پنجاه هزارنفر مامور دولت باشد ممکن است پانصد نفرش هم آدمهائی باشند که واقعا“اجحاف و تعدی کنند اینها را باید نگاه کرد رسید رسیدگی کرد و واقعا“ قضاوت کرد و مجازات کرد ولی یک شکایاتی که می‌رسد رسیدگی نشده نباید قضاوت بفرمائید که مامورین دولت سوء عمل دارند برای همین یک فقره شکایتی که رسیده است.
نخست وزیر-آنچه که بنده در جرائد دیدم در ضمن بیانات جلسه گذشته شان آقای بهبهانی به این نکته تذکر داده و اشاره فرموده بودند که در مملکت دمکراسی قلم آزاد است اعم از اینکه حکومت نظامی باشد یا نباشد و بر خلاف مصلحت اگرچیزی نوشته شده باشد باید از ۲۴ ساعت علت توقیف آن از طرف محکمه به آن روزنامه گفته شود. از این بیان آقای بهبهانی اینطور معلوم می‌شود که اینطور فهمیده‌اند که در ظرف ۲۴ ساعت علت توقیف باید از طرف محکمه بروزنامه گفته شود و تصور می‌کنم بنده که در این باب یک اشتباهی شده است ومقرراتی که در قانون برای این کار هست این است که می‌گوید بعد از ۲۴ ساعت راجع بادامة توقیف یعنی بقای توقیف روزنامه باید بصاحب روزنامه اطلاع داده شود. در قانون اینطور نوشته شده البته این قانون راجع بیک موارد کلی است که مامورین امر توقیف در مواقع عادی بایستی اینطور عمل کنند ولی وقتی که یک موارد غیرعادی است وحکومت نظامی برقرار است البته مقررات حکومت نظامی حاکی است باین کار. بنده که در قانون حکومت نظامی یک همچو چیزی راندیدم اگر از لحاظ مقتضیات و اوضاعکشور روزنامه توقیف شود در ظرف ۲۴ ساعت ناچار شوند که توقیف یعنی بقای توقیف یا عدم بقای آنرا بروزنامه بدهند شاید بنده می‌فهمم ولی ممکن است که واقعا“ این قضیه را روشن کنیم و تکلیف دولت را معین بفرمائید با وجود این مراتب بنده لازم میدانم که این نکته را عرض کنم از روزی که این دولت آمده است شاید غالب آقایان تصدیق بفرمایند که ما نهایت سعی و کوشش را کرده‌ایم که اصول دمکراسی در مملکت محترم شمرده شود و اجرا بشود و خودمان هم نهایت سعی و کوشش را کرده‌ایم و حتی اگر گاهی از راه اضطرار ناچار شدیم بنا بمصالح کشور بعضی از روزنامه‌ها را توقیف کنیم سعی کردیم که رعایت اصول را کرده باشیم اما لازم میدانیم این نکته را هم علاوه کنم که اگر خود ارباب جرائد انصاف رویه انصاف و رویه انصاف را پیش بگیرند ملاحظه خواهند کرد که هیچوقت ما نظر خاصی نسبت بهچیک از جراید ندایم حتی شنیدم که اظهار شده است دولت به بعضی از جرائد نداریم حتی شنیدم که اظهار شده است دولت به بعضی از جرائد کمک می‌کند بنده اینجا رسما“ این قضیه را تکذیب می‌کنم و عرض می‌کنم نه دولت بهیچوجه بهیچ ر. زنامه بهیچ عنوانی و نه شخص بنده هیچ کمک نمی‌کند حتی در آنروزی که آقایان ارباب جراید پیش من بوده‌اند شاید بعضی‌هاشان اینجا تشریف دارند و تصدیق بفرمایند من همیشه گفته‌ام که تنقید از رویه دولت یک چیزی لازمی است و ما خیلی خوشمان می‌آید که اگر حقیقتا“ دولت یک رویه را پیش بگیرد که مطابق مطلوب نباشد اشتباهی بکند باکمال آزادی اشتباه را بگویند و تنقید بکنند و حقایق را بگویند زیرا در نتیجة تنقید اوضاع روشن شده و یکی از محاسن حکومت دمکراسی این است که می‌توانند روزنامه‌ها از عملیات دولت تنقید بکنند و ما ایم را همیشه با جان و دل پذیرفته‌ایم و همینطور هم که ملاحظه فرموده‌اید از تنقیدهائی که از ما شده است ما بهیچوجه باین قضیه ترتیب اثر نداده‌ایم. اما یک نکته‌ای را بعقیده بنده نباید از نظر دورداشت که اهانت بنظر بنده خوب نیست (صحیح است) آقایان باید تصدیق بفرمائید که رشد یک ملت بعقیده بنده رعایت ادب نزاکت است (صحیح است) از حدود ادب و نزاکت خارج شد نباید کاری کرد که مردم از آزادی منزجر شوند (صحیح است) نباید یک ترتیبی اتخاذ کرد هینطوری که شده است که دسته دسته از مردم و حتی از نمایندگان محترم به بنده مراجعه کرده‌اند و اظهار کرده‌اند که آقا چرا روزنامه‌ها را توقیف نمی‌کنید این قضیه نظایر زیاد دارد (نراقی اسم این نمایندگان را بگوئید که تقاضا کرده‌اند روزنامه‌ها را توقیف کنید) و از دستجاب مختلف هم آمدند و بنده عرض کردم اگر حرفهائی هست دلایلی هست مدارکی هست باید عمل بشود.
طباطبائی- اهانت بمجلس چطور؟
نخست وزیر- آنهم بد است.
طباطبائی- چرا دولت اقدام نکرده است؟
نخست وزیر- برای همین چیزها برای همین استیضاحات آقا بنده معتقدم تمام جرایدی که راه اهانت را در این مملکت پیش گرفته‌اند باید توقیف شوند (صحیح است).
طباطبائی- باید نسبت بهمه باشد.
نخست وزیر- باید تمام رویه شان را عوض نمایند و بنده برای این کار بالاخره ناچارم شدم یک قانونی تهیه کنم. . .
طباطبائی- دولت هرجا خودش مقتضی میداند جرائد را توقیف می‌کند.
نخست وزیر- آقای طباطبائی این اظهارات را نفرمائید
(همهمة نمایندگان – زنگ رئیس)
رئیس- بگذارید حرفشان را بزنند.
طباطبائی- روزنامة که نسبت به پیغمبر اسلام و دیانت اسلام اهانت کرده است او از سما اجازه می‌دهید منتشر شود و در روزنامه‌های دیگر می‌بندید. روزنامة که مجلس را محل رقص می‌کند.
نخست وزیر- چنین روزنامه‌ای را بنده سراغ ندارم.
طباطبائی- همان روزنامه‌ای که نوشت جا زد آن جارچی مسخره. شما خوب اطلاع دارید.
نخست وزیر- شما دیگر حق ندارید بگوئید که اطلاع دارم وقتی که بنده بشما می‌گویم اطلاع ندارم.
طباطبائی- الآن بنده بشما اطلاع می‌دهم.
دهستانی- این چه رویه ایست؟ آقای رئیس چرا اخطار نمی‌کنید؟
نخست وزیر- بنده همانطور که عرض کردم رویة عمل روی قانون حکومت نظامی است و دولت روی اصول حکومت نظامی و مطابق مقررات حکومت نظامی عمل خواهد کرد عرض کردم باز هم تکرار می‌کنم بنده صد در صد می‌خواهم که جرائد یک وضعیتی را ایجاد بکنند کمه اسباب انزجا عمومی نشود با آقای طباطبائی هم موافق هستم باور بفرمائید که نمی‌خواهم که یک چیز خلافی گفته باشم ممکن است دقت نکرده باشم (نبیل سمیعی- مال ده سال پیش است) ده سال پیش را نمیدانم بنده همانطور که عرض کردم قانون مطبوعات را تهیه کردم به مجلس شورای ملی تقدیم خواهم کرد ملاحظه خواهید کرد اگر مطابق میل شد تصویب می‌کنند نشده رد می‌کنند (صحیح است-آقا صحیح است)
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی-وقتی که بنده اجازه خواستم (نمایندگان بلندتر-بلندتر) عرایضی بکنم راجع به بیانات آقای وزیر دارائی بود و حالا تصور می‌کنم باید از بیانات آقای نخست وزیر شروع بکنم عرض می‌کنم که بنده عرض کردم در عرایض خودم که بهیچوجه من الوجوه در این عرایضم نظر ندارم که دولت کیست و چیست بنده یک وقتی می‌خواهم مطابق قانون باشد قانون باید در مملکت حکمفرما باشد نه عقاید شخصی وزارت داخله یا وزارت خارجه یا حکومت نظامی مادام که قوانینشان تعرض بمطالبی ندارد و آن مطالبی که در قوانین مملکتی جاری است آن محل اجرا است اگر در قانون حکومت نظامی فرضا“ پیش بینی برای یک چنین جریده نشده شاید ولی اگر پیش بینی شده باشد همان اصل قانون اساسی را نه حکومت نظامی و نه قانون دیگر نمی‌تواندلغو کند حتی مجلس حق ندارد راجع باصول قانون اساسی اصلا“ نگاه بد بکنند چه برسد باینکه یک دولتی بخواهند اصلا“ نقض کند این اصل قانون اساسی است که نطق و قلم آزاد است و وقتی حکومت نظامی جلوگیری می‌کند باید اخطار بکند بهش که من باین علت جلو او را گرفته‌ام و باید به محکمه رجوع کند اگر این محکمه را صالح نمیدانید ممکن است که قانونی بیاورید پس بنابراین من خیال نمی‌کنم که بعد از چهل سال که همه اش در قانون بوده‌اند یک اشتباهی باین بزرگی بکنم خواهش می‌کنم آقای وزیر احتمال بدهند خودشان اشتباه فرمودند (نخست وزیر-ممکن است) و در واقع هم بنده صریحا“ می‌گویم نظر به جریده مخصوص ندارم که فلان روزنامه چه کرده یا توهین کرده است بیک اشخاص یا چه کرده است من می‌گویم که هر جریده‌ای هر کاری کرده است باید بهش گفت اگر او را قانون بد میداند که مجازات می‌شود و توقیف می‌شود و اگر آن را قانون بد نمیداند ردش می‌کند و رفع توقیفش می‌شود. بنده با هیچکدام از جراید نه با توقیف و نه با رد شدن مخالفت نیستم ولی با طرز عمل دولت مخالف هستم که اصل قانون اساسی را نمی‌شود در حکومت نظامی زیر پا گذاشت. و اما راجع به فرمایشی که آقای وزیر دارائی کردند و فرمودند من عرض کردم در عرایضم که دولت قصور کرده است در مسئله اجرای قانون احتکار بله من همچو عرض کردم و عقیده‌ام الآن هم اینست که دولت قصور کرده است اینکه فرمودند قانون احتکار و نظامنامه آن الآن گذشته است بنده یا آوردی می‌کنم وقتی آقایان تشریف میآرودند در کمیسیون دادگستری بخاری آتش می‌کردند و ما پای بخاری قانون احتکار را میگذراندیم و مدت سه ماه است از این قضیه گذشته است باز بهمان حالی که بوده است باقی است حتی اینکه آقای وزیر دارائی تشریف آوردند گفتند که یک موادی است (چون بنا بود نظامینامه آن قانون هم از کمیسیون دادگستری بگذرد) آقای وزیر دارائی تشریف آوردند گفتند بعضی از مواد هست راجع به کار گندم و جوو جنس اگراو را بخواهیم معطل کنیم به تمام شدن آئین نامه نمی‌شود و مار ما فرستش کم است و آقایان البته در نظر دارند که یکی دو جلسه آن موادی را که ایشان می‌خواستند بموقع اجراء بگذارند درست کردیم در کمیسیون دادگستری تهیه مردیم و بدست ایشان دادیم از آنوقت تا حالا هم مدت دو ماه می‌گذرد آن تعهداتی هم که من عرض کردم بوده است یال گذشته بود نه امسال که میفرمائید که روز اول کارو اول خرمن است بنده عرض می‌کنم آن قانون را گرفتند آن نظامنامه را گرفتند دو ماه هم طول دادند نه لاستیک تهیه کردند برای وسائل نقلیه (نبیل سمیعی –ازکجا بیاورند؟)خواهش دارم جنابعالی بعد از من تشریف بیاورند هر فرمایشی دارید بفرمائید دولت خودش می‌گوید در چهارماه قبل از این لاستیک داشتیم و بلکه بعضی از اجزای دولت هم می‌گویند تا دو اه تا یک ماه قبل از این داشتنمد لاستیک حالا هم میکویند دارند منتهی می‌گویند ذخیره کرده‌اند برای یک موقع سخت تر از این و من نمیدانم موقع سخت تر از این چه وقت است بنده در هر حال مخالفم با اینکه یک عرایضی بکنم که بیک اشخاصی خدای نکرده توهینی بشود ولی میل دارم که آقای وزیر دارائی توجه بفرمایند که عرایض بنده بیمورد نبوده است قانون احتکار مدتی است گذشته است و بیشتر شامل خواربار و جنس بوده است مخصوصا“ بعد از گذشتن قانون احتکار تحت چند ماده گذشت و بدست وزیر دارائی رسیده ایشان می‌فرمایند ما عملی نکرده‌ایم و مقدماتی عمل را فقط فراهم کرده‌ایم حالا که اول خرمن است از حالا ببعد هم که فلان شده بنده در این باب دیگر عرضی نمی‌کنم اما ایشان که فرمودند بنده گفتم که قیمت گندم را چرا کم تعیین کرده‌اند بنده که در این باب سابقه ندارم ولی از اهل فن شنیده‌ام که اگر قیمت گندم را زیادتر معین می‌کردند و یک مقداری هم دولت ضرر بیشتر می‌کشید و از خزانة دولت برای رفاهیت ملت بیشتر خرج می‌کرد بهتر بود علاوه بر این جنس محفوظ بود یعنی همان مالک و زارع جنس را می‌آوردند بدولت می‌فروختند نه اینکه باطنا“ برای یک اشخاص بخرند یا ییک محتکرینی بخرند و مخفی کنند و دولت هم نتواند جنس تهیه کند از این نظر بود که گفتم چرا قیمت جنس را بالاتر نمی‌برید این بود عرایض بنده.
وزیر دارائی- بنده پیش خودم تصور می‌کردم که توضیح بیشتری عرض کردم و تمام مطالبی که آقای بهبهانی الآن فرمودند بنده جواب تمام را عرض کردم و چون ایشان تکرار فرمودند بنده هم ناچار می‌شوم مجددا“ توضیحاتم را تکرار کنم یک قسمت فرمایشات ایشان راجع بقصور دولت بود آقا اگر توجه فرموده باشند قانون احتکار مربوط بامسال است یعنی آئین نامه اش و آنچه گذشته مربوط بامسال است و راجع به محصول امسال این را اگر آقا تردید دارید بنده قانون را از اول تا آخرش بخوانم ولی تصور نمی‌کنم بخواهید ولی آنچه که مربوط بگذشته و این تعهدات بود چون خود آقا فرمودید که میل ندارید دولت یک عمل خلاف رویه‌ای بکند ما دیدیم که تعهدات گذشته را نمی‌توانم با قانون و آئین نامه احتکار تعقیب آمدیم تقاضای یک اختیاراتی کردیم و قانون گذراندیم (یک قانونی که بقول آقایان اختیارات بود و بنده عادی فرض می‌کنم) دولت اختیار خواست مجلس اجازه داد که بموجب آن قانون ما یک آئین نامه هائی بگذرانیم و عمل بکنیم و حالا هم داریم تعهدات را می‌گیریم پس بنابراین آنچه مربوط بگذشته بود ارتباطی به قانون احتکار نداشت و کسانیکه تعهد کرده بودند باعتبار قانون جدیدی که گذشت ما نتوانستیم آنها رذا تعقیب کنیم. . .
بهبهانی- قانون احتکار راجع به سال معینی نبود گفته است که هر جا گندم دیدید بگیرید.
وزیر دارائی– حالا اگر آقا بخواهند بنده ممکن است این قسمت را توضیح بدهم اگر ملاحظه فرموده باشید تعهد بازدید رفع اختلاف تمام مربوط می‌شد بآنچه که مربوط بسال آتیه بود که جنس موجود باشد اگر جنس موجود می‌برد ما ممکن بود برداریم ولی هنوز جنس موجود نیست تعهد آن چیزی است که باید بنماید و بعد جنس را تحویل بدهد. اما اینکه قانون احتکار را ارتباط به لاستسک دادند بنده نفهمیدم و متوجه نشدم چه ارتباطی با لاستیک دارد آنچه که بنده عرض کردم یک مقداری لاستیک تا چهار ماه قبل داشتیم و حالا هم دارید منتهی لاستیکی که موجود داریم ناجور است و برای کامیونهای بزرگ نمی‌خورد برای کامیونهای کوچک است اعلان هم کردیم هر کس کامیون کوچک دارد و لاستیک می‌خواهند و تعهد هم می‌کند برای آوردن خواربار ما حاضر هستیم لاستیک بدهیم هر کس هم آمد دادیم بنده خودم عرض کردم کشف جدیدی نیست اینکه فرمودید چرا ندادید عرض می‌کنم دادیم اگر نداده بودیم که لاستیک مان تمام نمی‌شد راجع به قیمت گندم که فرمودند اهل فن اظهار کرده‌اند و اگر قدری بیشتر داده می‌شود این جنس بیشتر جمع می‌شد آن یک قدری بیشتر را بنده نمیدانم چقدر است بنده عرض کردم در بعضی جاها صد و چهل و بعضی جاها صد و هفتاد و حتی صدی صد هم قیمت را اضافه کردیم حالا نمیدانم آنقدری که آقا می‌فرمایند چقدر است چون ممکن است ما هر قدر زیاد تر کنیم اشخاص مخصوصی بفرمایند نیست اگر آنقدری را که در نظر دارند تذکر داده می‌شد بهتر بود ولی بنظر بنده خوب است قیمت جنس روی قیمت عادله‌ای که دولت تشخیص می‌دهد بثرار شود و آن قیمت را بایستی اجرا کرد و اشخاص هم بایستی ممنون شوند بعضی‌ها نظر مختلفی دارند و میل دارند یک گندمی که دارند ده برابر بفروشند قیمت‌های مختلفی برای گندم گذاشته شده است و قیمت هائی که برای ولایات تعیین شده تمام روی دلایلی بوده است جاهائیکه آفت زیاد تر کردیم و جاهائی که کمتر بود کمتر و در هر جائی ما قیمت را از صد هفتاد تا صد چهل اضافه کردیم و سال قبل هم یک مبلغی به نسبت اضافه شده آقایان متخصصی که با آقای بهبهانی صحبت کردند خوب بود تعیین می‌کردند که چقدر و بچه مبلغی ما گندم را بخریم بهتر بود اگر گندم را گران بخریم نان آن را بچه قیمتی بفروشیم باید هر دو طرف را در نظر گرفت صرف گفتن ملاحظه بفرمائید یک چیز موهومی است و نمی‌شود روی آن استدلال کرد و البته هر قدر خرج بشود برای تامین رفاه مردم جادارد بنده عرض کردم سال گذشته ما صد و پنجاه میلیون ریال ضرر کشیدیم برای اینکار و امسال آنچه را که بنده احتمال می‌دهم تا پانصد ششصد میلیون ریال شاید دولت برای اینکار ضرر بکند و اگر ما بتوانیم گندم پیدا کنیم از هیچ قیمتی مضایقه نداریم برای اینکه آسایش و رفاه مردم را تامین کنیم سیصد میلیون ریال که سهل است سه هزار میلیون هم خرج بشود جا دارد برای اینکه بنده و دولت میداینم که اگر یک نفر آدم تلف شود ارزش سه هزار میلیون را ندارد و این بشرطی است که وسایل فراهم شود صحبت امکان است نه صحبت خرج کردن و خرج نکردن.
وزیر فرهنگ- راجع بموضوع مطبوعات برای اینکه خاطر آقای بهبهانی متوجه شده باشد بنده اینجا چند مادة قانون مطبوعات را قرائت می‌کنم اصل بیستم ممتم قانون اساسی :عامة مطبوعات غیر از کتب ضلال و مواد مضره بدین مبین آزاد و ممیزی در آنها ممنوع است ولی هر گاه چیزی مخالف قانون مطبوعات در آنها مشاهده شود نشر دهنده یا نویسنده بر طبق قانون مطبوعات مجازات می‌شود اگر ن. یسنده معروف و مقیم ایران باشد ناشر و طابع و موزع از تعرض مصون هستند. پس قانون اساسی وقتیکه یک اصلی را معین کرده است ملاحظه میفرمائید که اصل آزادی یک اصل نامحدودی نیست و مطابق همان قانون اگر کسی بر خلاف این آزادی رفتار کرد تعقیب و مجازات میشودماده ۵۰ قانون مطبوعات می‌گویند: بعد از آنکه روزنامه توقیف شد بقای توقیف و عدم بقای آن باید در بیست و چهار ساعت باطلاع محکمه قانونی (دیوان خانه محل) رسیده حکم توقیف یا سبب توقیف یا آزادی روزنامه و غیره باید کتبا“ اعلان بشود بعد ماده هشت حکومت نظامی است که می‌گوید: روزنامه جات و مطبوعات اگر بر ضد اقدامات دولت انتشاراتی به طبع برسانند نمرات روزنامه و ادارة روزنامه توقیف خواهند شد در صورتیکه تحریک بر ضدیت دولت شده باشد متصدیان یا مدیران آنها موافق حکم محکمه نظامی مجازات خواهند شد. پس مطابق این اصل قانون اساسی اگر یک موقعی بموجب قانون روزنامه‌ای توقیف شد ما اصل قانون اساسی را زیر پا نگذاشته‌ایم خود اصل قانون اساسی اجازه می‌دهد که اگر بر خلاف قانون شد روزنامه توقیف شود ماده ۵۰ قانون مطبوعات تکلیفی برای مباشرین امر توقیف جزاینکه توقیف را در بیست و چهار ساعت به محکمه اطلاع بدهند وارد نکرده و البته هر روزنامه‌ای که توقیف می‌شود بمحکمه می‌رود البته محکمه برای تعقیب روزنامه نویس یا مقاله نویس یک اقداماتی می‌کند و ممکن است یک هفته یا دو هفته هم طول بکشد تا اینکه پرونده مقدماتی و تکلیفش معلوم شود بالاخره مادة ۸ حکومت نظامی چون یک قانونی است که برای موارد غیر عادی پیش بینی و تنظیم شده است یکقدری هم قدم را بالاتر تر گذارده است حتی تکلیف اعلام و اطلاع را هم از گردن مباشرین توقیف برداشته است و مطایق مادة ۸ قانون حکومت نظامی اگر در موارد عادی هم مکلف بوده است اطلاع بدهد در ایجا این تکلیف را برداشته است و بدون اطلاع ممکن است توقیف شود چنانچه در آخر ماده می‌نویسد در صورتی که تحریک به ضدیت دولت شده باشد متصدیان یا مدیران آنها موافق حکم محکمه نظامی مجازات خواهند شد پس مطابق این قانون ممکنست روزنامه‌ای توقیف شود و مجازاتی هم در بین باشد و مکلف باطلاع هم نیستند. ولی همانطور که آقای نخست وزیر فرمودند دولت حاضر هیچوقت نخواسته است از این اختیاری که قانون حکومت نظامی بدولت می‌دهد استفاده کند و حتی المقدور سعی کرده‌اند در مورد روزنامجات با آنها مدارا کنند که اصول دمکراسی و آزادی مطبوعات کاملا“ رعایت شود چنانچه آقایان خودشان دیده‌اند که روزنامجاتی توقیف شده‌اند و بعد خود دولت آنها را از توقیف خارج کرده است این نه برای این است که برای توقیف علتی نبوده است بلکه نخواسته‌اند مطابق ماده ۸ حکومت نظامی آنها را بمحکمه نظامی بفرستند بنابراین اشتباهی و اختلافی در بیت بیاناتی که آقای نخست وزیر و آقای بهبهانی فرمودند نیست و اگر اشتباهی باشد راجع بمورد عادی و غیر عادی است البته مورد عادی یک تکلیفی قانونی دارد و غیر عادی یک تکلیف قانونی دیگر چون اینجا حکومت نظامیست باید دولت بر طبق قوانین حکومت نظامی حکومت نظامی رفتار کند.
- موقع و دستور جلسه بعد-ختم جلسه
{۴- موقع و دستور جلسه بعد-ختم جلسه}
جمعی از نمایندگان- ختم جلسه.
رئیس- اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) جلسه آتیه روز پنج شنبه ۱۸ تیر سه ساعت و نیم پیش از ظهر.
بعضی از نمایندگان- یکشنبه
رئیس- پنجشنبه اعلام شد دستور هم لایحه جنگل‌ها
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری