مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ امرداد (اسد) ۱۳۰۱
نشست ۱۲۳
صورت مشروح مجلس یوم سه شنبه شانزدهم اسد ۱۴۰۱ مطابق چهاردهم ذیحجه الحرام ۱۳۳۰
مجلس سه ساعت قبل از ظهر برپاست آقای موتمن الملک تشکیل گردید.
صورت مجلس یوم چهارشنبه دهم اسد را آقای امیر ناصر قرائت نمودند.
رئیس- گویا ایرادی نسبت به صورت جلسه نباشد.
(گفته شد خیر)
رئیس- صورت جلسه تصویب شد.
چند فقره لوایح قانونی از طرح دولت راجع به تقاضای وجه رسیده است چون راجع به کمیسیون بودجه است به آنجا مراجعه می‌شود باالفعل چیزی که مطرح است. بدواً مسئله شهریه‌ها و بعد قانون استخدام پیشنهادی که چند نفر از آقایان کرده بودند و مشتمل هفت ماده بود و در جلسه سابق قابل توجه گردید به کمیسیون مراجعه شد. ولی کمیسیون راپرتی نداده است و چون راپرت نداده عین آن پیشنهاد مطرح خواهد شد. ولی بدواً باید تکالیف پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا معلوم شود بعد داخل مذاکره در آن هفت ماده می‌شویم.
(آقای منتصرالملک پیشنهاد ایشان را به شرح آتی قرائت نمودند)
پیشنهاد می‌کنم چون کمیسیون بودجه مشغول بودجه‌های مملکتی است و فرصت رسیدگی و تحقیق از خصوصیات اشخاص نخواهد داشت. لهذا کمیسیون خاصی بعده هفت نفر از مجلس مقدس انتخاب و دقیقاً در تحت مطالعه آورده هر یک را لازم بدانند با مشارکت دولت به مجلس مقدس پیشنهاد نمایند که تکلیف آینده هر یک معین شود محمد هاشم میرزا
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- آن روز که در این پیشنهاد مذاکره بود آقای مخبر و جمعی دیگر از آقایان تصدیق فرمودند که بعد از گذشتن این هفت ماده اگر یک ساله شد دیگر کمیسیونی لازم نیست. حالا اگر آقایان لازم می دانند مطرح شود و اگر لازم می دانند بعد از گذشتن هفت ماده مطرح شود آن را هم عرضی ندارم.
رئیس- در صورتی که یک ساله باشد این پیشنهاد را مسترد می‌دارید.
محمد هاشم میرزا- خیر اگر یک ساله شد و تکلیف دائمی شهریه‌ها معلوم نشد بنده این کمیسیون را لازم نمی داند چون یک چیزهائی در کتابچه شهریه‌ها هست از قبیل صفار محصلین علماء که به عقیده بنده از یک سال بیشتر باید آنها را ادامه داد. لهذا همان طور که در اول عرض کردم اگر این ترتیب مادام العمر خاهد بود کمیسیون لازم نیست و اگر یک ساله باشد لازم و واجب می دانم. حالا بسته برای مجلس است و اگر مطرح شد عرایض خودم را عرض خواهم کرد.
رئیس- پس بفرمائید چون کسی مخالف نیست.
آقای سید یعقوب- بنده مخالفم
رئیس- بفرمائید
آقا سید یعقوب- بنده عرض می‌کنم خود شاهزاده محمد هاشم میرزا آن پیشنهاد هفت ماده را امضاء کرده‌اند و مدت این پیشنهاد هم تا آخر حوت است و این مسئله را که حضرت والا می‌فرمایند خوب است در سال جدید که بودجه مملکتی را به مجلس می‌آورند مذاکره شود و فعلاً مورد ندارد و این کمیسیون هفت نفری هم اگر معین شود بیشتر از کمیسیون هیجده نفری بودجه نمی‌تواند زحمت بکشند و همه دیدیم کمیسیون بودجه با اینکه این قدر مذاکره کرد و شور نمود باز عرایض شان مجلس توجه نشد. در این صورت این کمیسیون چه می‌تواند بکند. بنابراین بنده نمی دانم که پیشنهاد شاهزاده چه صورت دارد و معنایش چیست.
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- دلیلی را که آقای آقا سید یعقوب آوردند و فرمودند که بنده پیشنهاد هفت ماده را امضاء کرده‌ام بنده که منکر امضاء خودم نشدم بلی بنده امضا کرده‌ام و در هیئت متحده اول به شش ماه رأی دادند و بعد به یک سال بنده هم چون عضویت متحده هستم اگر امضاء هم نمی‌کردم مجبور بودم قبول کنم شما هم همین طول و اما راجع به این پیشنهاد که فرمودند نمی دانم معنایش چیست و فرمودند مدت این پیشنهاد هفت ماده تا اول حمل است و بعد در موقع سال جدید باید تکلیف معلوم شود بنده عرض می‌کنم به همین دلیل پیشنهاد بنده مورد دارد چون تا آخر حوت تکلیف دولت را معلوم کرده‌اید ولی امسال که تمام شد سال جدید دولت چه بکند. آن وقت باز شش ماه دیگر هم معطل کنیم و مردم را دردسر بدهیم پس چه ضرر دارد تکلیف آنها حالا معلوم بشود اگر رد می‌شود حالا رد بشود اگر قبول می‌شود، حالا قبول بشود که مردم تکلیفشان را بدانند و یک مرتبه بروند پی کار خودشان در کمیسیون بودجه هم که به این ششصدوپنجاه قلم مراجعه کردیم اشخاصی بودند که صلاح نبود با آنها حقوق بدهند و رد شد ولی در عین حال بعضی هم هستند که نمی‌شود قلم نه رویش کشید و اگر در ایام فترت هم تصویب نشده بود و به مجلس پیشنهاد می‌کردند آنها را قبول می‌کردیم و تصویب می‌کردیم مثل اینکه تا حالا چندین قلم شهریه را تصویب کرده‌ایم چون با پدرشان کشته شده یا در راه مملکت فداکاری کرده‌اند یا جهت دیگری داشته بنابراین نمی‌شود آنها را رد کرد و بنده هم نظر به اینکه در اول سال دولت باز بلاتکلیف می‌ماند و مردم هم معطل می‌مانند و کمیسیون بودجه هم گرفتار است و بودجه‌های مملکتی مانده است لهذا پیشنهاد کردم مثل کمیسیون‌های مختلفه از قبیل ارومیه و گیلان و فلان و فلان یک کمیسیون هفت نفری هم برای خاتمه دادن به امر شهریه‌ها معلوم بشود و تکلیف قطعی مردم را معلوم کنند و منافات با وظائف کمیسیون بودجه ندارد و خیلی نظائر دارد والا در اول سال باز شش مردم معطل می‌شوند. بنابراین فرصت را از دست داد و کمیسیون بودجه آینده را بزحمت انداخت و اینکه آقای آقا سید یعقوب فرمایند شما آن پیشنهاد را امضاء کردید بلی بنده امضا کردم و منافاتی هم با پیشنهاد ثانوی بنده ندارد امضا کردم و منافاتی هم با پیشنهاد ثانوی بنده ندارد و گویا آقای سید یعقوب هر دو مطلب را در یک تراز منطقی نگذاشتند. آقا سید یعقوب- چرا گذاشتم.
رئیس- آقای کروسی جزو کمیسیون نیستند.
حاج شیخ محمد حسن کروسی متأسفانه خیر.
رئیس-آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بنده موقع مذاکرات در پیشنهاد آقای محمد هاشم میرزا را به مذاکره در پیشنهاد هفت ماده می دانم بجهت اینکه در اینجا یک ماده دارد که تصور شهریه‌ها برای تا آخر حوت است و اساسا شهریه‌ها هم مختلف است بعضی‌ها تصور مجلس را دارد که دائمی است و آنها محل نزاع ما خارج است در هر حال کار به آن ندارم بعضی آنها هم مقید است بفرمایید از تحصیل تا چهارسال و پنج سال آنها هم محل بحث خارج است و بنده عقیده دارم که اگر در این پیشنهاد ۷ ماده مذاکره بشود و یک سال تصویب بشود به خوبی محل برای مذاکره در پیشنهاد محمد هاشم میرزا باقی می‌ماند ولی اگر یک تصویب نشده پیشنهاد شاهزاده هم قطعا از بین می‌رود لهذا خوب است ایشان هم تا بشوند اول در پیشنهاد هفت ماده مذاکره بشود.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدا الله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده با این پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا موافق هستم از چند نقطه نظر یکی از نظریات این است که کمیسیون هفت نفری معین بشود و بعد از ششماه معلوم بشود که کمیسیون بودجه تقصیری نداشته است و مجبور بود یک نظر اتخاذ نماید و بالاخره پس از مدتی مذاکره معلوم خواهد شد آن کمیسیون هم باید یک اصل کلی اتخاذ کند را داخل در اقلام شدن هیچ نتیجه جز تضییع وقت نخواهد داشت مثل اینکه کمیسیون بودجه هم نتوانست از این کار نتیجه بگیرد بنابراین همانطور که عرض کردم موافقم چون تشکیل این کمیسیون یک خدمتی است به کمیسیون بودجه و قوائدی هم دارد و لکن یقسمی که مذاکره شد خود شاهزاده هم گویا موافق باشند که این پیشنهاد بماند برای بعد از پیشنهاد هفت ماده چون اگر به یک سال رأی داده نشد موضوع پیشنهاد حضرت والا هم اصلاً از بین می‌رود بنابراین خوب است بعد از تعیین تکلیف پیشنهاد هفت ماده در پیشنهاد ایشان مذاکره بشود.
رئیس-چون خود ایشان اظهار رأی نمی‌کنند که حالا رأی گرفته شود یا بعد به این جهت به قابل توجه بودن این پیشنهاد رأی می‌گیریم آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد.
پیشنهاد هفت مادة مطرح است ماده اول قرائت می‌شود.
(آقای منتصر الملک به شرح ذیل قرائت نمودند)
ماده اول- کلیه شهریه‌ها اعم از اینکه مستمری بوده و به صورت شهریه در آمده یا اینکه از اصل مالیات برقرار شده است به استثناء اقلامی که در کمیسیون بودجه حذف شده تا مبلغ پنجاه تومان بدون کسر پرداخته شود.
رئیس- آقای دست غیب (اجازه)
حاج سید محمد باقر دست غیب- البته آقایانی که این مواد را پیشنهاد کرده‌اند بیشتر نظرشان این بود که یک صرفه برای دولت پیدا کنند و از پیشنهاد معلوم می‌شود کسر کردن از حقوق تا پنجاه تومان صرفه نیست و کسر کردن چهار قران بعد صرفه است در هر صورت این یک موضوع دیگری است ولی در اول این پیشنهاد ذکر شده که هر چه در اقام فترت تصویب شده لغو است البته همه می‌گویند لغو است مجلس می‌گوید لغو است ملت می‌گوید لغو است اما آیا خصوص شهریه دادن به فقراء لغو است یا اینکه هر چه در ایام فترت بر خلاف قانون بوده لغو است.
محمد هاشم میرزا- هر چه در ایام فترت شده بر خلاق قانون و لغو است.
دست غیب- البته هر چیز جزو اجرائیات دوره فترت بوده همه اش لغو است و عرض می‌کنم نه تنها شهریه چند نفر ضعیف یا حقوق تقاعدی یا به فرموده آقای کروسی حقوقی که مقتضیات وقت اجازه می‌داد و دولت تصویب کرده لغو است بلکه همه کارهای ایام فترت لغو است و هر چه برقرار شده خلاف قانون است ملغی است.
(گفتند صحیح است)
صحنح است پس چرا چیزهائی که در دورة فترت معمول شده است لغو نمی‌کنید (حرف نمی‌زنید از هر عدلی که دم دروازده پنج قران می‌گیرند مجلس که تصویب نکرده سال ایام فترت است چرا آقایان نمایندگان از وزیر مالیه سؤال نمی‌کنند که به خرج کجا است و چه مورد دارد ولی تصویب کرده است.
بعضی از نمایندگان مکرر سؤال شده است)
دست غیب دیگر به تدریس چرا جواب ندادند عملیات ایام فترت پشت گوش مجلس لغو است اما داد و فریاد تجار بلند است و بازو کلاً حرف نمی‌زنند اگر همه چیز ایام فترت لغو است این هم جزو آنها هست پس چرا وکلا حرف نمی‌زنند. اگر همه چیز ایام فترت لغو است این هم جزو آنها هست پس چرا وکلا حرف نمی‌زنند. چرا نمی‌گویند نگیرید. اگر گفته‌اند چرا یک روز دو روز یک ماه دو سه ماه یک سال است که می‌گویند و کسی هیچ نمی‌گوید و اگر می‌گویند پس چرا گرفته می‌شود. اگر کار ایام فترت لغو است و اما اشخاصی که این پیشنهاد را کرده‌اند البته برای این کرده‌اند که به بودجه مملکت یک کمکی و یک صرفه...
آقا سید فاضل- ابدا این طور نیست فلسفه دیگر دارد.
دست غیب- برای دولت تهیه بکند و تومانی چهار قران یا پنج قران کسر کنند و بقیه اش را بدهند یا اینکه از پانصد تومان نباید اضافه داده شود و اینها تمام نظریات کمک و خدمت به دولت است در صورتی که پیشنهاد بنده بیشتر به دولت و بودجه مملکت رعایت و خدمت می‌کرد و این پیشنهاد باز ضرر برای دولت دارد. برای این که بنده پیشنهاد کردم به فقراء بدهند و به اغنیاء ندهند این فرق معامله است و شما می فرمائید پنجاه تومان را به اغنیاء هم بدهند و به فقرا هم بدهند و پانصد تومان را هم لابد فقراء نمی‌گیرند و مال اغنیاء است و خود این یک ضرر کلی است ولی بنده پیشنهاد کردم به فقراء بدهند و از اغنیاء قطع کنید. چرا باید آن کسی که معاش دارد و می‌تواند زحمت بکشد و مؤنه یک سال خود را هم دارد زیادتر هم دارد حقوق بگیرد ولی آن بدبخت فقیر بی نوا اصلاً چیزی عایدش نشود یا آن بچه مدرسه که حقوقش شصت تومان است و با همین باید اعاشه کند از او کسر کنند و به امیر کبیرها بدهند پس بنابراین عرض می‌کنم که این پیشنهاد بیشتر بر ضرر مملکت و بودجه است تا پیشنهاد بنده و بنده مجدداً مطابق پیشنهاد سابق خودم پیشنهاد می‌کنم به اغنیاء ندهند و فقراء بدهند.
رئیس- خطاب به دست غیب سر کار به بنده هم مجال ندادید که بگویم خارج از موضوع است آقای کازرونی مخالفید؟
آقای میرزاعلی کازرونی-بلی
رئیس- آقای محقق العلماء
محقق العلماء- بنده هم مخالفم
رئیس- اگر ماده دوباره قرائت شود گمان می‌کنم بهتر باشد
(بعضی تصدیق نمودند)
(آقای منتصر الملک ماده مزبور را مجدداً به مضمون سابق قرائت نمودند
رئیس- آقای حاج شی اسدالله موافقید؟
حاج شیخ اسدالله- بلی
رئیس- بفرمائید
حاج شیخ اسدالله- البته آقایان- تصدیق می‌فرمایند آن قسمتی که راجع به مستمری است که شهریه شده و همچنین شهریه هائی که اساساً تصویب شده تا پنجاه تومان اینها غالباً بلکه تماماً راجع به مردمان فقیر و مستحق و پریشان است که ما از نقطه نظر استحقاق و پریشانی آنها این طور پیشنهاد کردیم و آقایانی که مخالف هستند خوب است در میان این صورتی که تا پنجاه تومان حقوق دارند معین بفرمائید کدامش باید داده نشود و یک صورتی بدهند که کدام یک باید حذف شود و پیشنهاد کنند که این اقلامی را که از کتابچه بیرون کشیدیم باید به کلی حذف شود ولی به کلی مخالفت کردن بعضی از آقایان که پنجاه تومان هم داده نشود و به طور کلی همه حذف بشود این مسئله را بنده به کلی بی مورد می دانم و باید با این پیشنهاد مساعدت گردد که اقلا بعد از چند جلسه مذاکرات این مواد از مجلس بگذرد و بنده اصراری هم ندارم و بسته به نظر مجلس است.
آقای سید فاضل- ما اصرار داریم
رئیس آقای کازرونی (اجازه)
آقا میرزاعلی کازرونی بنده منتظر بودم که بعد از چندین جلسه مذاکرات یک دلایل قاطعی و برائین صحیحی اینجا بر حصت تصدیق این شهریه‌ها ذکر بشود ولی متأسفانه نشد و همان مذاکرات اولی است که به طور کلی گفته می‌شود پنجاه تومان بیائین کسر نشود و از پنجاه تومان به بالا کسر بشود بدون این که یک دلایل و براهیتی اقامه بشود که چرا این مبلغ را بدهند و چرا بیشتر از آن را کسر کنند تا حالا که بنده دلایل قاطعی نشنیدم و این پیشنهاد هم خوب بود قبل از وقت طبع و نشر می‌شد که ما در اطرافش مطالعه می‌کردیم و تا بتوانیم از روی بصیرت صحبت کنیم ولی متأسفانه طبع و نشر نشده است در ابتدای این پیشنهاد نوشته شده است که آنچه در ایام فترت داده شده لغو است و بنده تا حالا نتوانستم این را حل کنم که آیا اگر ما نیت کنیم آنچه در دورة فترت داده شده لغو است و نباید داد آن وقت قصد کنیم بدهم صحیح است و بنده نمی دانم چه اثری بر این نیت متفرغ است. نیت و قصد باید یکی باشد این همان شهریه هائی است که در ایام فترت داده شد و حالا از کمیسیون راپرت داده شد که ما در اطرافش مذاکره کنیم حالا ما نیت می‌کنیم که در زمان گذشته هر چه داده شده و هر کاری شده لغو است چون مجلس نبوده بسیار خوب پس دیگر استثناء ندارد بنده ساعت اولی که این پیشنهاد را خواندم یک حالت فرح و ابتهاجی برای من روی داد که الحمدالله همه یک عقیده شدیم و کارهای ادوار فترت را به کلی لغو کردیم بعد که در مواد وارد شدیم دیدیم عجب چشم بندی شده است بینی و بین الله من نفهمیدم این چه صورتی دارد.
(یکنفر از نمایندگان صحیح است)
آقا میرزا علی کازرونی- بلی خود من هم تصدیق دارم که نفهمیدم شما تصدیق می فرمائید کارهای ایام فترت لغو است پس دیگر این مواد به کلی بی اثر است و به عقیده بنده اصلاً تمامش بی مورد است چه صد تومانی چه پنجاه تومانی چه پانصد تومانی چون این پولها برای فقراء داده نشده برای علما داده نشده. برای اتیام داده نشده و فقط پول دولت در یک مورد باید خرج شود و آن وقتی است که یک فایده عمومی برای ملت داشته باشد مثلاً یک کسی در راه آزادی جان بازی کرده برای اینکه احساسات زنده بماند و ی کارهای بزرگی در راه آزادی بشود یک شهریه در حق او برقرار می‌کنند یا یک کسی که در جنگی پیش قدم بوده یا اردوی بزرگی را گذرانده است یا توپها گرفته یا لشگرهائی شکست داده آن وقت برای او یا فامیلش حقوق معین می‌کنند که معاش کنند ولی ما تقسیم می‌کنیم زحمت کشیدن را برای یک عده و راحت کردن را برای عده دیگر یک عده بدبخت و اسلحه بر دوش می‌گیرند مملکت را حفظ کنند یا عدة بیل در دست می‌گیرند برای این که زراعت و آب یاری بکنند آن وقت از آنها می‌گیرند و به یک عدة می‌دهند که خوش گذرانی کنند ابداً نه خدا نه پیغمبر نه قانون نه اخلاق نه مذهب هیچ یک تجویز نمی‌کند که این طور باشد و بنده کاملاً مخالفم
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- عرضی ندارم
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بنده گمان می‌کنم آقای کازرونی لایحه را که مطالعه فرموده‌اند چون این دو سه روزه مجلس تعطیل بوده و پیشنهاد هم طبع و توزیع نشده بوده به این جهت درست مطالعه نفرموده‌اند یا کم مطالعه فرموده‌اند و همان صحبت‌ها و فرمایشاتی که در سابق می‌فرمودند باز هم تکرار می‌کنند.
Page 3 missing
اقتضاء آن مملکتی می‌دهند اینها را باید در تحت نظر بیاورند آن وقت هی فریاد بزنید فقراء ضعفاء ـ این هم یک مطلبی بود. حالا اگر مقام ریاست بفرمایند جمله معترضه بود مثل تمام فرمایش آقایان معترضه بود. اما عرض می‌کنم در اطاق تنفس توافق نظر حاصل شد و پیشنهاد کردیم و حالا همان هائی که امضاء کرده‌اند اینجا دارند مخالفت می‌کنند و من نمی دانم تکلیف چیست
رئیس ـ آقای حاج میرزا محمد علی دولت آبادی (اجازه)
حاج میرزا علی محمد ـ چون در کتابچه شهریه‌ها اگر کسی بدقت نظر کند و درست تقسیم بندی کند تمام این شهریه‌ها تقریباً ۶۲۶ قلم است از این ۶۲۶ قلم (۴۶۴) قلم از یک تومان تا بیست تومان و پنجاه تومان است و (۸۴) قلم از پنجاه تومان تا صد تومان است و پنجاه قلم هم از صد تومان تا دویست تومان است مابقی هم که قلم‌های درشت دارد از قبیل سیصد تومان و هزار تومان بیست و هفت و هشت قلم است. حالا باید اول دید که این شهریه‌ها حقیقتاً به عنوان فقرا است یا به عنوان دیگر. بنده عقیده ندارم این شهریه‌ها به عنوان فقرا داده می‌شود و مخالف هستم ولی نه به آن ترتیبی که آقایان می‌فرمایند و رد می‌کنند بنده برعکس عقیده دارم که این شهریه‌ها و امثال آنها برای اداره کردن مملکت لازم است. زیرا اگر ما یک قانون استخدامی که ما را بتأدیه حقوق به متقاعدین و وراث و متوفیات ملزم می‌کرد آن وقت این شهریه‌ها غلط بود ولی چون هنوز قانون استخدام نگذشته است و آن چیزی که سبب می‌شود به موجب قانون استخدام حقوق تقاعدی بدهند یا به ورثه حقوق بدهند همان چیز هم سبب می‌شود که در حالا هم یک چیزی داده شود. زیرا اگر مسخدمین دولت مطمئن نباشند که بعد از پیری و شکستگی یک حقوقی به آنها داده می‌شود لازم می دانند برای خودشان یک مداخلی بکنند و این ترتیب دردی و امثال ذالک را تجویز می‌کند ما اگر بگوئیم یک قانون مجازاتی لازم داریم که از دزدی جلوگیری و مستخدمین را ممنوع سازد باید به آنها هم امنیت بدهیم که بعد سی سال خدمت یک حقوق تقاعدی برای آنها هست و بگوئیم اگر مردید دولت به ورثه شما حقوق می‌دهد ولی حالا چون قانون استخدام نداریم همان حقوق را به اسم مستمری یا شهریه می‌دهیم اگر چنانچه یک اوقاف مرتب داشتیم که به قضات و دعات شهریه می‌دادیم دیگر محتاج نبودیم از ممر مستمری و شهریه به آنها ارتزاق بدهیم و چون قانونی نیست که اداره اوقاف وجوه مطلق خیرات را به مصارف لازمه برساند و به قضات و دعات و غیره ازتزاق بدهند به اسم شهریه داده می‌شود. این یک چیز اجباری است و دولت مجبور است برای پیری و شکستگی مستخدمین خودش و ورثه آنها یک حقوقاتی بدهد تا بتواند در مقابل از آنها مؤاخذه بکند و آنها مسئولیت تام داشته باشند این اساس مطلب است و فقر و غنا و معروفیت و لقب اساس نیست و اصول مملکت داری این چیزها را لازم دارد حالا راجع به اصل موضوع صحبت می‌کنم. در بین این اشخاص یک اشخاصی هستند که خدمتگذار ملت بوده‌اند و خودشان مرده‌اند و دولت به ورثه آنها یک حقوقی می‌دهد مثل سردار ملی و سالار ملی برای ورثه هر کدام از اینها مطابق این کتابچه ماهی صدتومان حقوق معین شده و حالا به موجب این پیشنهادی که شده مبلغ بیست و پنج تومان از این صد تومان شهریه از آنها کسر می‌شود بنده عرض می‌کنم چگونه شما راضی می‌شوید ورثه سالار ملی و سردار ملی یعنی اشخاصی که می‌توانیم بگوئیم یک قسمت عمده از کارها را آنها صورت داده‌اند و این مجلس بواسطه خدمات آنها مفتوح شده و هر یک در زمان حیات خود چهارصد تومان پانصد تومان می گرفته‌اند حال همین جزئی حقوقی هم که به ورثه آنها داده می‌شود تومانی چهار قران کسر شود پس به عقیده بنده یک قسمت از این اشخاص خدمتگذار این مملکت بوده‌اند و بنابراین نباید از حقوق آنها کسر نمود و همین طور به اشخاصی که مستحق هستند باید حقوق داد ولی اشخاصی که خارج از این عنوانات اقلام بزرگی یعنی چهارصد یا پانصد تومان از خزانه دولت دریافت می‌دارند همان طور که آقایان فرمودند بایستی حقوقشان را تومانی پنج قران به عقیده بنده کسر نمود اما نسبت به مادون آنها یعنی تا پنجاه تومان را باید داد و از پنجاه تومان تا صد تومان ۳ قارن و از صد تومان تا دویست تومان چهار قران و از دویست تومان به بالا باید تومانی پنج قران کسر نمود ولی اگر به طور کلی گفته شود از ۵۰ تومان به بالا تومانی چهار قران کسر شود مخالفم
رئیس) آقای مدرس
مدرس ـ این جلساتیکه آقایان راجع به شهریه‌ها مذاکره فرمودند بنده کسالت داشتم و آخرین رأئی که در کمیسیون داده شد و بنده هم یکی از رأی دهندگان بودم این بود که زیادتر از پنجاه تومان را تومانی ۳ قران بلا استثناء کسر نمایند حالا هم آقایان صلاح دیده‌اند چهار قران باشد چون مذاکرات خیلی شده است و چند ماه هم از سال می‌گذرد و آقایان تصدیق دارند که در میان این اشخاص عده هم هستند که بایستی به یک نحوی از انحاء حقوقی به آنها داده شود بنده عقیده دارم اغلب این اقدام به مورد است شاید بعضی از آنها بی مورد باشد لکن مخالف با تفکیکم و نباید تفکیک کرد آقایان بی دلیل می‌گردند چون من خودم امضاء کمیسیون بودجه هستم عرض می‌کنم تمامش با دلیل است. دلیلش هم به دورو تسلسل نیست تا بدور و تسلسل ثابت شود بلکه نظر به مصالح و منافعی این حقوق‌ها منظور شده بعضی از بابت اضطرار و بعضی از بابت اینست که خودشان یا پدرشان خدماتی به مملکت کرده‌اند یا به یکی از عناوین دیگر که موجب می‌شود در مورد آنها رعایت بشود این حقوق در باره شان برقرار شده بنده عرض می‌کنم تمام این عناوین عناوینی است که بفرموده بعضی آقایان که فرمودند (یجسهم الجاهل اغنیاء من التفف) یعنی خودشان را عفیف می نمایانند معنی این عبارت این نیست که هم در حق آنها احسان نکنیم البته بعضی این قسم است ولی قانون نظیر به کلیات دارد نه این که هر فردی دارای آن فلسفه باشد لذا بنده می‌توانم تمام فرمایشات آقایان را تصدیق کنم هم فرمایشات آن هائی را که عقیده دارند نباید داد و هم فرمایشات آقایانی که می‌فرمودند مسئله فقر نیست یک مطالب و مسائل دیگری است که نباید مصلحت هائی شاید منظور شده باشد و شاید خیلی از خانواده‌ها باشند که مرکب از پنج شش نفر ورثه باشند و ماهی هیجده تومان مثلاً دریافت می‌دارند و بهر کدام ۳ تومان می‌رسد بنابراین از آنها دیناری هم نباید کسر شود بعد از این مذاکرات زیاد از آقایان خواهشمندم که این مسئله را امروز قطع کنید و من هم که امروز حاضر شدم برای این بود که در این امر ثواب شریک شوم تا شاید بعد از این چند ماه که گذشته است این مسئله ختم شود لااقل تصدیق دارید که بعضی از آنها بجا است و اقلاً آنهائی را که تصدیق دارید بجا است باید به آنها چیزی برسد کمیسیون بودجه هم که مرکب از هیجده نفر از آقایان نمایندگان است و چند ماه است عمرشان را صرف کرده‌اند بایستی پنجاه کرور مهارج مملکت را تصویب کنند اگر آقایان بخواهند در هر قلمی این قدر دقت نمایند گر چه دقت خوب است لکن باید مدر جائی داشته باشد تا این قدر اسباب زحمت نشود لذا بنده موافقم با آن عقیده که تومانی سه قران زیادتر کسر نشود زیرا امثال اشخاصی که آقای دولت آبادی بیان کردند خیلی زیادند و به این دو نفر انحصار ندارد و اگر یک قران هم از حقوق آنها کسر شود برای آنها خیلی زیاد است ولی از حقوق بعضی‌ها ممکن است کسر شود لکن در هر حال به فلسفه مختلف نمی‌شود صحبت کرد بلکه به فلسفه واحد باید صحبت کرده و بنده تمنا می‌کنم سه قران و الا همین چهار قران که در غیاب من آقایان فرموده‌اند چهار قران همان چهار قران کسر شود و لکن این که شاهزاده فرمودند زیادتر کسر شود خوب است دقت کند که به بعضی خیلی اجحاف می‌شود ولی در این پیشنهاد اگر رأی گرفته شود بنده موافقم
رئیس. پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که از پنجاه تومان دویم تومانی پنج قران پرداخته شود
(سلیمان محسن)
رئیس. توضیح بدهید
سلیمان میرزا. آقایانی که در این باب مخالفت فرمودند و هم چنین آقای مدرس دو اصل بیشتر نفرمودند یکی اصل فقر بود که اکثر آقایان در مذاکراتشان اظهار فرمودند، و تا پنجاه تومان هم تصویب شد تمام بدهند و آن نظریه تأمین شد زیرا به هر شخص فقیری در سال ششصد تومان داده شود می‌تواند زندگانی خود را تأمین کند و اکثر مستخدمین فعلی دولت خصوصاً معلمین بدبخت و آژان هائی که از شب تا صبح زحمت می‌کشند ششصد تومان در سال حقوق ندارند به علاوه تمام اینها تعلق به چهار دیوار طهران دارد و بالاخره این قسمت زندگانی شان تأمین شد قسمت دوم یعنی اشخاصی که از پنجاه تومان بیشتر حقوق می‌برند آقای دولت آبادی فرمودند (و حق هم با ایشان است) یک قسمت از این اشخاصی هستند مثل ورثه سردار ملی سالار ملی مرحوم بهبانی که خدمت به مشروطیت نموده‌اند و اشخاصی که به این آب و خاک خدمت کرده‌اند بنده هر وقت فرصت کنم در اینجا عرض می‌کنم چه جهت دارد به ورثه آقای بهبهانی مرحوم سید جمال ـ الدین یا آقا سید محمد و آقا سید عبدالله که در راه مشروطیت خدمت کرده‌اند این مبلغ جزئی داده می‌شود ولی به محمد علی میرزا سالی هفتاد و پنج هزارتومان حقوق بدهیم» گمان نمی‌کنم این ترتیب در هیچ جای دنیا معمول باشد حتماً به این اشخاصی که خدمتگذار بوده‌اند و به ورثه شان باید همراهی نمود ولی باید دید که آیا این اشخاص از پیشنهادی که بنده کرده‌ام خارج می‌شوند یا خیر؟ خیر آنها به این مملکت خدمت کرده‌اند و در ازاء خدمت حقوق می‌برند و بنده یک پیشنهادی در این موضوع نموده ـ ام که این ترتیب را مراعات و تأمین می‌کند ولی راجع به اشخاص دیگر که در دوره‌های فترت حقوق برایشان برقرار شده و هیچ فلسفه خدمت به مشروطیت و استحقاق هیچ کدام در حقشان صدق نمی‌کند به عقیده بنده اصلاً نباید به آنها چیزی داده شود ولی همان طور که سابقاً گفته‌ایم از نقطه نظر کل مینه وقتی بخواهید بدهید راضی می‌شوم لااقل تومانی پنج قران کسر شود
رئیس. باید رأی بگیریم
محمد هاشم میرزا ـ بنده در باب
Page 5 missing
تصدیق می‌کنم بنده عرض می‌کنم اکل میته باندازه ایست که سد جوع بشود ما از روی چه اصلی تا پانصد تومان شهریه باید برقرار کنیم؟ بنده با اصل ماده مخالفم در فرعش هم حرف دارم تا چه رشد به اصلش برای چه ما برای یک عده اشخاصی معدود شهریه تصدیق کنیم در صورتیکه قانون استخدام هم به موقع اجرا گذارده شود تصور نمی‌کنم حقوق تقاعدی به ماهی مبلغ پانصد تومان برسد بنابراین بنده فلسفه نمی‌بینیم که به یک اشخاصی که نه به نظر استحقاق است و نه به نظر خدمت به مملکت و نه نظریات دیگر تا پانصد تومان حقوق داده شود بنده بکلی با این اصل مخالفم خصوص این که اسامی یک اشخاصی در دفتر شهریه پیدا می‌شود که فرضاً هم بخواهیم طرفداری از فقراء نمائیم باز هیچ منطقی ندارد که بگوئیم شخصی که پانصد تومان شهریه می‌گیرد فقیر است و اینها ابداً فقیر نیستند لذا بنده با این ماده مخالفم.
رئیس ـ آقای مدرس (اجازه)
مدرس ـ یک عده از شهریه‌ها موافق با اصل استحقاق و غیره است و یک عده هم غیر موافق ولی این که به نظر ما خیلی بزرگ می‌آید که یک نفر آدم پانصد تومان بگیرد بلی اگر یک نفر بگیرد زیاد است ولی اگر درست دقت کنید می‌بینید پانصد تومان را پنجاه نفر می‌برند بنده هم تصدیق دارم فرمایش آقایان را که بعضی هیچ فلسفه ندارد حقوق ببرند ولی این پانصد تومان که این همه به نظر آقایان می‌آید به یک اشخاصی داده می‌شود که معیل هستند و نفقه خور زیاد دارند بنده با تجدید موافق نبودم لکن حال که آقایان صلاح دانسته‌اند موافقت بکنم و این که اجازه خواستم برای این بود که یکی از آقایان فرمودند شاید اعتراضاتی هم بشود بنده با این لفظ مخالفم و مجلس شورای ملی را که عبارت از آقایان باشند نسبت به ملت خیلی رؤف و مهربان می دانم و صلاح و فساد ملت را کاملاً منظور می‌دارند هر رائی که این مجلس داد آن را موافق صرفه مملکت می دانم و هر کس اعتراضی کند او را بد می دانم ما برای صرفه و صلاح همان‌ها است که بیست روز است در مجلس ای ترتیب همین شهریه‌ها زحمت می‌کشیم کسی حق اعتراض ندارد ولو حقوقش بکلی قطع شود و امیدوارم آقایان دیگر این لفظ را استعمال نه نمایند ملت هم انشاءالله الرحمن رأی مجلس را مقدس دانسته و اعتراض نخواهد کرد
رئیس ـ آقای دست غیب (اجازه)
حاج سید محمد باقر دست غیب ـ بنده نمی دانم شهریه برای اعاشه هست یا برای افتخار. اگر برای افتخار است یک قران هم کفایت می‌کند و اگر برای اعاشه است بایستی دید شهریه را به کی باید داد؟ بنده هم که موافق با شهریه‌ها بودم می‌گفتم باید به دو طبقه شهریه داد آن هم برای خاطر اعاشه بود اعاشه مسلماً بر پانصد تومان صدق نمی‌کند زیرا یقیناً شخصی که یا و پانصد تومان داده می‌شود وسیله اعاشه دارد خاصه در اقلام این کتابچه شهریه که ما ملاحظه می‌کنیم نه تنها امکان اعاشه دارد بلکه داخل در کار هم هست آن روز هم عرض کردم بنده نمی‌خواهم توهین به فلان مستخدم یا حاکم یا والی کنم و بگویم به علاوه بر حقوق شخصی دخل خارجی هم دارد استجیر و ـبالله ولی کسی که والی است کذشته از این که حقوق می‌برد اعاشه خود را هم می‌تواند از املاک خود بگذراند باز هم باید ما بیائیم و پانصد تومان برای او تصویب کنیم و این که آقایان می گوئید صلاح مملکت در این هست بنده داخل آن مطلب نمی‌شوم فقط عرض می‌کنم صلاح دولت غیر از صلاح مملکت است. دولت حاضره مثلاً یک عده موافق و یک عده مخالف دارد. صلاحش این است مخالفین را ساکت کند. این است که به یک عده پانصد تومان شهریه می‌دهند. این صلاح دولت است لکن صلاح ایران با صلاح دولت وقت فرق دارد اگر این شهریه‌ها به صلاح دولت وقت فرق دارد اگر این شهریه‌ها به صلاح ایران بود بنده هم رأی می‌دادم اما بنده می‌گویم کدام وقت استقلال مملکت خدای نخواسته در خطر بوده که بگوئیم چون استقلال مملکت در خطر بود پس به پنجاه نفر یکی پانصد تومان حقوق بدهیم؟ بنده این را صلاح دولت وقت می دانم نه صلاح ایران و اما این که آقای مدرس می‌فرمایند وقتی این پانصد تومان را قسمت کنیم یکی ده تومان می‌رسد عرض می‌کنم بلی یک نفر حاکم هم فامیل دارد عیال دارد نوکر دارد اگر به همه قسمت شود نفری ده تومان می‌شود لکن این مبلغ را دولت به یک نفر می‌دهد نه این که سرشکن به روی اشحاص بکند و اگر سرشکن بکند شاید به یک نفر پنج تومان هم نرسد این است که اصلاً بنده با شهریه اغنیاء مخالفم ولی موافقم که به فقراء و علماء البته باید شهریه داده شود
رئیس ـ مذاکرات را آقایان کافی نمی دانند؟
(بعضی گفتند کافی است)
رئیس ـ رأی می‌گیریم به ماده سوم آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد ماده چهارم
(به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده چهارم ـ مستمریاتی که شهریه شده است صاحبان آنها مختارند که مطابق مواد فوق قبول نموده شهریه دریافت دارند یا این که مستمری خودشان را سالیانه موافق ترتیب مستمریات اخذ نمایند
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا ـ بنده مقصود از این ماده را نفهمیدم از آقایان پیشنهاد کنندگان تقاضا می‌کنم توضیح بدهند زیرا اگر صاحبان مستمریات زحمت کشیده‌اند و مستمری خود را شهریه کرده‌اند برای این بوده است که مرتباً همه ماهه تومان تومان دریافت دارند بعقیدۀ بنده شاید اگر مجلس و دولت عکس این ماده را قبول نمایند دیگر لفظ مستمری باقی نخواهد بود یعنی اگر بگویند همه اشخاص می‌توانند مستمریات خود را شهریه کنند دیگر ما لفظ مستمری نخواهیم شنید چون در کتابچه که دولت پیشنهاد کرد یک مقدار مستمری است که صاحبان آنها در ایام فترت آنها را تبدیل به شهریه نموده‌اند و الآن هم آقایان در مادۀ اول رأی داده‌اند و شهریه‌ها تا پنجاه تومان باستثنای چند قلم تمام یعنی تومانی تومان پرداخته شود مطابق آن رائی که آقایان در ماده اول داده‌اند اشخاصی هی که مستمری خود را شهریه کرده‌اند می‌توانند تا پنجاه تومان را بدون کسر و نقصان بگیرند. حالا می‌خواهید یک استثنائی قائل شوید و بگوئید آن هائی که مستمری خودشان را شهریه کرده‌اند می‌توانند دو مرتبه مستمری خود را به حالت اولیه بر گردانند به عقیده بنده این ترتیب صورت خارجی پیدا نخواهد کرد زیرا تا دولت مستمرمات را تومانی دو ریال می‌دهد به هیچ عاقلی نمی‌آید مستمری خود را که شهریه کرده است و تا پنجاه تومان تمام و از پنجاه تومان به بالا مازادش را تومانی شش قرآن می‌گیرد دو مرتبه مستمری کند و تومانی دو ریال بگیرد آیا کسی بداند که دو دو تا چهار تا هست این پیشنهاد را قبول می‌کند؟ بنابراین بنده نفهمیدم از چه نقطه نظر این ماده را پیشنهاد کرده‌اند اگر برای این است که ماده بعدیش درست شود و هفت ماده شده باشد بنده عرضی ندارم و اگر یک مزایا و دلائلی دارد خوب است آقایان پیشنهاد کنندگان توضیح بدهند تا بنده هم بفهمم
رئیس ـ آقایان حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ بیاناتی را که حضرت والا اخیراً فرمودند صحیح است لکن بیانات اولیشان وافی به مراد و مقصودشان نبود. مقصود از این پیشنهاد این است کسانی که مستمری خود را شهریه کردند می‌توانند دوباره مراجعه به مستمری نمایند. حال شاهزاده سلیمان می‌فرمایند این مسئله مصداق پیدا نمی‌کند بنده عرض می‌کنم ممکن است مصداق پیدا نماید زیرا هنوز ما یک اصلی برای شهریه‌ها قائل نشده‌ایم و هنوز نمی دانم که سابقاً این مستمری هائی که شهریه شده بچه نحو پرداخته می‌شد تومانی دو ریال می داده‌اند تومانی متومان می داده‌اند یا ۵ قرآن؟ و ممکن است مجلس تصویب نماید اشخاصی که مستمری می گرفته‌اند از این به بعد تومان تومان بگیرند یا بعد از خودش مشمول قانون وظایف باشد و مستمری به ورثه او برسد البته در این صورت مستمری گیرنده هم میل ندارد از شهریه اش چیزی کسر شود و می‌خواهد در آخر سال یک دفعه گرفته و بعد از خودش هم به ورثه اش برسد لذا شهریه خود را دو مرتبه مستمری می‌کند خصوصاً این پیشنهاد که ما کرده‌ایم گفته‌ایم فقط برای یک سال این ترتیب باشد و ممکن است بعد از یک سال شهریه‌ها قطع شود و در اینصورت البته صاحب مستمری برای این که شهریه اش در مخاطره نباشد به مستمری راغب تر خواهد بود و ممکن است این مسئله مصداق خارجی پیدا کند.
رئیس ـ آقای محمد هاشم میرزا موافقید. (اجازه)
محمد هاشم میرزا ـ بلی
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا. (اجازه)
سلیمان میرزاـ وقتی که آقای حاج شیخ اسدالله اجازه گرفتند جواب بنده را بدهند گمان کردم همانطور که بنده حساب کردم ایشان هم برای حسابی ترتیب می‌دهند و مطابق یک عدد هائی جواب خواهند فرمودلکن بعد دیدم می‌فرمایند هنوز برای شهریه‌ها اصولی فرض نکرده‌ایم بنده عرض می‌کنم برای شهریه‌ها اصولی قائل شده‌ایم و حالا هم داریم آن اصول را تکمیل می‌کنیم راجع به مستمریها فرمایشی فرمودند که بنده درست ملتفت نشدم و آن این بود که مستمریات را تومان تومان نمی‌دهند این مطلب راجع به بعد است و اگر به مجلس بیاید بنده راجع به آن مخالفت خواهم کرد هیچ دلیل ندارد مطابق اصلی که سال گذشته رفتار شده حالا هم رفتار شود. بچه دلیل به اشخاصی که به حضرات اشراف بستگی دارند شهریه را تومان تومان بدهند ولی به فقرا تومانی دو ریال برسد؟
Page 7 missing
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا ـ گمان می‌کنم دیگر توضیحی نداشته باشد زیرا اگر آقایان دقت بفرمایند پیشنهادی که بنده کرده‌ام قطعی است و دیگر جای ابهامی باقی نمی‌گذارد اگر آن شخص خواست مستمری بگیرد دیناری به اسم شهریه به او نخواهند داد
نصرت الدوله ـ بنده هم امضاء کرده‌ام اجازه می فرمائید
رئیس ـ بفرمائید
نصرت الدوله ـ بنده گمان می‌کنم نوشتن تبصره در ذیل قانون خوب نیست بهمین جهت ما در ذیل ماده علاوه کردیم و گمان می‌کنم صورت تبصره را بردارند و جز ماده کنند بهتر است
مدرس ـ بنده هم توضیحی دارم
رئیس ـ بنده می‌خواهم اجازه بدهیم ولی نظامنامه منع می‌کند
مدرس ـ در جواب آقا که می‌فرمایند تبصره لازم نیست عرضی داشتم این مسئله اصلاحش با کمیسیون است زیر بر می‌گردد به کمیسیون
رئیس ـ باید دید مخبر کمیسیون قبول می‌کنند یا نه اگر قبول کنند محتاج به رأی نیست
مخبر ـ این موادی که مطرح مذاکره است موادی است که از طرف آقایان داده شده ولی چون کمیسیون با تمام موافقت کرده فعلاً با این ماده هم موافقت می‌کند و علت این که کمیسیون پیشنهاد خودش را تعقیب نکرد حقیقتاً قبول این پیشنهاد بود
رئیس ـ آقای تدین (اجازه)
تدین ـ بنده هم می‌خواستم همین قسمت را تذکر بدهم که مربوط به کمیسیون نیست در خود مجلس مطرح شده است
رئیس ـ اگر کمیسیون قبول نمی‌کند امروز نمی‌شود در این پیشنهاد بطور قطعی رأی گرفت
مخبر ـ کمیسیون قبول می‌کند و اغلب آقایان امضاء کنندگان هم اعضاء کمیسیون هستند
مدرس ـ اجازه می فرمائید سئوالی بکنم
رئیس ـ بفرمائید
مدرس ـ این پیشنهاد که بنده کردم شامل همه است یعنی شهریه‌ها را عموماً کامل است ولی پیشنهاد ایشان شهریه‌های مرکب از مستمری و شهریه را می رساند و بسیط‌ها را نمی رساند
(پیشنهاد آقای سلیمان میرزا مجدداً قرائت شد)
مدرس ـ یکی است ضرری ندارد
رئیس ـ به هر طرف که مخبر کمیسیون مایل است رأی می‌دهیم
مدرس ـ بنده هم مخالف نیستم
ماده چهارم به ضمیمه پیشنهادی آقای سلیمان میرزا به مضمون ذیل قرائت شد
مستمریاتی که شهریه شده است صاحبان آنها مختارند که مطابق مواد فوق قبول نموده شهریه دریافت دارند یا این که مستمری خودشان را سالیانه موافق ترتیب مستمریات اخذ نمایند در صورت برگشت شهریه به مستمریات فقط مستمری پرداخت دیناری به اسم شهریه داده نخواهد شد
آقا میرزا هاشم آشتیانی ـ یک حرف و هم باید اضافه شود
رئیس ـ آقای محمد هاشم میرزا آقا میرزا هاشم آشتیانی ـ چون اکثر شهریه‌ها نقدی بوده آقایان فراموش کرده‌اند که جنس هم هست و لفظ دینار اطلاق به نقد می‌شود خوب است لفظ دینار را بردارید که جنسی را هم شامل شود
مدرس ـ شهریه‌ها جنسی ندارد
محمد هاشم میرزا ـ چرا دارد بنده نمی‌خواهم اسم ببرم
مدرس ـ جنس سالیانه است
(کلمة دیناری (چیزی) تبدیل شد)
رئیس ـ رأی می‌گیریم به ماده چهارم به ترتیبی که قرائت شد آقایانی که ماده چهارم را تصویب می‌کنند قیام بفرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد ماده پنجم به شرح ذیل قرائت شد
شهریه هائی که در کمیسیون حذف شده مجدداً در کمیسیون تجدید نظر خواهد شد در صورت تصویب کمیسیون مشمول مواد فوق خواهد بود
رئیس ـ آقای حاجی شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ در ماه قبل راجع به مازاد پانصد تومان رأی گرفته نشده است
(بعضی اظهار نمودند رأی گرفته شد)
رئیس ـ در این ماده مخالفی نیست؟
مساوات ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
مساوات ـ در آن قسمت که می‌گوید تصویب کمیسیون معتبر است گمان می‌کنم باید بیاید به مجلس
رئیس ـ پس پیشنهاد بفرمائید
آقای آقا سید فاضل موافقند؟
آقا سید فاضل ـ بلی
رئیس ـ بفرمائید
آقا سید فاضل ـ راجع به اقلام مقطوعه همین طور که در این ماده ذکر شد تجدید نظر خواهد شد و معلوم است در صورتی که تجدید نظر و تصویب شود دیگر لازم نیست به مجلس بیاید و همین مواد شامل آنها خواهد شد وقتی ما تجدید نظر را برای کمیسیون قائل شدیم و کمیسیون تصویب کرد یک جزئی از همین مواد خواهد شد مثلاً پنجاه تومان به بالا تومانی چهار قران کسر می‌شود و تا پنجاه تومان تمام داده می‌شود هر رأئی که نسبت به این مواد دادیم شامل آنها هم می‌شود
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ عرضی ندارم
رئیس ـ محقق العلماء (اجازه)
محقق العلماء ـ بنده مخالفم و تصور می‌کنم نوشتن این ماده بیجا است مگر این که تصریح کند آن عده را که کمیسیون حذف کرده چون موافق میل مخالفین است و موافقین هم آنرا حذف کرده‌اند مستثنی و مقطوع باشد و دیگر تجدید نظر لازم نیست
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا هم مخالفند
سلیمان میرزا ـ بلی مخالفم
رئیس ـ آقای رفعت الدوله چطور؟
رفعت الدوله ـ مخالفم
رئیس ـ آقای مساواتهم که مخالفند
آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا ـ اگر چه نظر آقای مساوات حفظ حقوق مجلس بود ولی بنده عرض می‌کنم خاطر آقایان هست در قوی ئیل سنه هزارو سیصد و بیست و پنج کمیسیون بودجه هشت کرور از بودجه کسر کرد بدون این که مجلس وارد در جزئیات آن بشود در همین دوره هم به کمیسیون عدلیه اختیار دادیم و همین طور در سایر چیزها حالا این هم ۱۴ قلم بیشتر نیست و ممکن است سه چهار قلمش را کمیسیون تصویب کند و این ارزش ندارد که مدتی وقت مجلس را تضیع کنیم و به علاوه خود مجلس امروزه این اجازه را به قول آقای آقا سید فاضل علی نحو کلی می‌دهد و این هم به اجازه خود مجلس است
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا (اجازه نطق)
سلیمان میرزا ـ مسئله که مطرح است مسئله مالیه است و اگر چه یک دینار باشد در خور این هست که در مجلس مذاکره شود البته همانطور که آقای محقق العلماء قرمودند اگر قطع شود مطابق میل اشخاص است که شهریه‌ها را بی اساس می‌دانستند اما شاید کمیسیون در خصوص این اشخاص یک اطلاعاتی پیدا کرد از روی فلسفه فقر یا سایر فلسفه‌های دیگر آنوقت هر اطلاعی که پیدا کرد به مجلس راپرت می‌دهد و مجلس در حق آنها برقرار می‌کند در هر حال گمان می‌کنم مطابق قانونی است و باید به مجلس بیاید و چند دقیقه وقت مجلس صرف آن بشود زیرا وقتی این اصول امروز قبولشد لابد آن راپرت هم موافق با این اصول است و آنوقت مجلس مطابق همین مواد با آنها را تصویب می‌کند یا اصلاً تصویب نمی‌کند
محمد هاشم میرزا ـ قبول می‌کنم برگردد به کمیسیون
رئیس ـ پیشنهاد نرسیده
مساوات ـ پیشنهاد می‌کنم
رئیس ـ آقای نجات مخالف هستند؟
آقا میرزا محمد نجات ـ بلی مخالفم
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ این یک مسئله علمی است وقتی ما یک حکم و قاعده کلی را بیان کردیم دیگر لازم نیست اقلام جزء آن را علیحده به مجلس بیاوریم این اقلام داخل همین موادی است که در مجلس تصویب شد یا از پنجاه تومان کمترند یا بیشتر اگر کمترند داخل این ماده می‌شود اگر زیادتر شد شامل آن ماده دیگر می‌شود بنده این امر را خارج از وظیفه و فلسفه می دانم که دو مرتبه بیاید و راپرت بدهند باید مطابق همان حکم کلی که مجلس داده رفتار شود
رئیس ـ آقای رفعت الدوله (اجازه)
رفعت الدوله ـ همانطور که شاه ـ زاده سلیمان میرزا فرمودند بنده عقیده دارم که از یک قران تا ده کرور را مجلس باید رأی بدهد زیرا کمیسیون بودجه اینها را قطع کرده ما نمی دانیم چرا قطع کرده و چرا حالا مشکوک شده پس دلیلی داشته که آنها را قطع کرده حالا هر نظری در ثانی دارد باید به مجلس اطلاع بدهد
رئیس ـ مذاکرات کافی نیست جمعی گفتند کافی است
رئیس ـ پیشنهاد آقای مساوات قرائت می‌شود
به شرح ذیل قرائت شد
حضور حضرت رئیس مجلس
بنده پیشنهاد می‌کنم که کمیسیون بودجه بعد از تجدید نظر در اقلام مخصوص
Page 9 missing
خوانده شد
رئیس ـ (تا) را اضافه می‌کنند
آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا ـ در اینجا می‌نویسد به عنوان تقاعد و انتظار خدمت و شهریه‌ها هیچکدام به عنوان انتظار خدمت به اعضاء ادارات داده نمی‌شود شاید منتظرین خدمت اشخاصی هستند که یک هفته و یک ماه دیگر برایشان کار پیدا می‌شود پس خوب است آقایان لطف بفرمانید و این قسمت را بردارند و گمان می‌کنم مقصود آقایان هم منتظرین خدمت ادارات باشند زیر این کتابچه مربوط به آنها نیست یک مطلب دیگر راهم به آقایان تذکر می‌دهم در موقعی که بودجه وزارت خانه‌ها مطرح بود به اصطلاح آقای سردار معظم که در آن وقت مخبر کمیسیون بودجه بودند و چهار دیوار می‌کشیدند یعنی در آن تاریخ در مجلس قرار دادند که شهریه‌ها توقیف است پس از آن تاریخ به بعد مطابق رأی مجلس شهریه‌ها توقیف شده و تا این تاریخ بایستی هیچ شهریه نپرداخته باشند و البته نپرداخته‌اند و امروز که این قانون می‌گذرد باید قید شود از تاریخ توقیف نه از اول حمل امسال
بنابراین بنده دو پیشنهاد در این موضوع کرده‌ام و گمان می‌کنم نظریات خودم را تأمین می‌کند
رئیس ـ پیشنهاد آقای سلیمان میرزا به شرح ذیل قرائت شد
مقام محترم ریاست مجلس مقدس
بنده ماده ذیل را پیشنهاد می‌کنم شهریه هائی که بعنوان حقوق تقاعدی یا وظیفه در باره وراث برقرار شده است تابع و مشمول مقررات. اد قانونتقاعد و وظایف خواهد بود
تبصره ـ مادام که قانون استخدام تصویب نشده حقوق و وظایف فوق تمام پرداخته خواهد شد
سلیمان محسن
مخبر ـ صحیح است
رئیس ـآقای حاجی شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ چون این شهریه‌ها که به عنوان حقوق تقاعد داده می‌شود در وزارت خانه‌ها هم معمول است و قسمتی از آنها جزو کتابچه هائیست مثلاً در وزارت خارجه و تلگراف خانه و جاهای دیگر معمول است ولی از روی یک اصل کلی اتخاذ نشده و به تفاوت حقوق تقاعدی داده شده است این است که ما وقتی این پیشنهاد را کردیم عقیده ماغن این بود که این مواد شامل تمام آنها بشود و قانون استخدام هم که در مجلس مطرح است شاید پانزده روز الی یک ماه دیگر بگذرد و پس از گذشتن البته حقوق تقاعدی مطابق قانون استخدام داده می‌شود اما راجع به منتظرین خدمت که حضرت والا فرمودند منتظرین خدمت هم در وزارت خانه‌ها شهریه دارند اما در این کتابچه نیست این است که ما عقیده داشتیم که این مواد شامل حال آنها هم بشود ولی پس از آنکه قانون استخدام گذشت البته تکلیف منتظرین خدمت را هم معین خواهد نمود اگر چیزی برای آنها منظور شد که هیچ و اگر برای آنها هم حقوق تصویب نشد که موضوعش هم از بین می‌رود
مخبر ـ اظهاراتی که در این جا راجع به این ماده می‌شود مشکلی را مشکل تر می‌کند و بالاخره یک چیزی است مخالفت با تمام قوانین جاریه حقوق تقاعدی حقوق در مقابل خدمت است حقوق انتظار خدمت هیچ ارتباطی و تناسبی با شهریه‌ها ندارد در موقعی که ما در کمیسیون بودجه اعتباری برای دولت می گذراندیم و همانطور که شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند مسئله چهار دیوار در بین بود نظریه که کمیسیون بودجه اتخاذ کرد این بود که کلیه حقوقات تقاعدی را که در بودجه وزارتخانه‌ها منظور شده بود از بودجه وزارت خانه‌ها منظور شده بود از بودجه وزارت خانه‌ها بردارند و داخل دیون عمومی کنند و برای همین مطلب به آقایان وزراء پیشنهاد شده بود که حقوق متقاعدین را جزو بودجه ننویسند و آنها را داخل شهریه‌ها بکنند به مرور به ملاحظه توضیحاتی که آقایان وزراء دادند این عقیده تا درجه تغیر پیدا کرد اگر چه در کمیسیون بودجه نسبت به یک قسمت از حقوق وزارت خارجه رأی قطعی داریم که برخلاف سابق متقاعدین جزو بودجه نوشته شود ولی سایر جاها خاطرم نیست گویا برای وزارت فوائد عامه هم همین طور رأی دادند ولی پس استدلالی گویا کمیسیون بودجه نظر اولی خود را رد کرده و این نظریاتی را و پیدا کرد در این صورت بچه فلسفه آقایان می‌خواهند حقوق اجرای وزارتخانه ـ هائی را که چندین سال خدمت کرده‌اند و حقوق تقاعدی می‌گیرند برای یک مدت موقتی از وزارت خانه‌ها خارج کنند و آن وقت حکم قانونی چهار قران کسر را نسبت به آنها جاری کنند این صحیح نیست زیرا شهریه‌ها همانطور که آقایان ملاحظه کرده‌اند از برای دستگیری و بعضی ملاحظات دیگر بوده ولی حقوق تقاعد در مقابل خدمت است پریروز در کمیسیون بودجه ما حقوق یک شخص را حساب می‌کردیم به بینیم حقوقی که از وزارت خارجه می‌گیرد و یا حقوقی که به موجب مواد قانون استخدام در تحت مشاوره است چه نسبتی دارد حساب کردیم دیدیم پنجاه و پنج سال خدمت کرده حالا به یک چنین شخصی مطابق این قانون آیا بایستی بگوئیم بیا تومانی چهار قران کسر کن. بنده از روز اول به آقایان یکی یکی عرض کردم که حقوق تقاعد را ممزوج به شهریه‌ها نباید کرد و بنده هم آنروز با پیشنهادی که شاهزاده سلیمان میرزا کردند موافقت کردم و علاوه بر آن آقای وزیر مالیه هم برای همین کار تشریف آورده‌اند و نظریه دولت را اظهار کردند یعنی امروز آقای رئیس الوزراء ایشان را مخصوصاً برای همین فرستاده‌اند که اظهار کنند حقوق متقاعدین را نمی‌شود جزو شهریه‌ها قرار داد و این پیشنهاد که داده شده موافق رأی دولت است به این مناسبت تقاعدین از خدمت وزارتخانه مستثنی خواهد بود
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا ـ بعد از یک مخالف عرض خواهم کرد
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ بنده عرضی ندارم
رئیس ـ آقای محمد هاشم میرزا (اجازه نطق)
محمد هاشم میرزا ـ این که حضرت والا فرمودند پنج فقره ده فقره بیشتر نیست. گویا فراموش فرموده‌اند که چهل و پنج هزار تومان در وزارت خارجه و فوائد عامه حقوق به این عنوانات داده می‌شود و بعضی اشخاصی هستند که بعد از دو سال خدمت حقوق تقاعدی گرفته‌اند بعضی اشخاص دیگر هستند آن مقداری که حقوق داشته‌اند یک برابر و نیم کرده‌اند مثلاً کسی صد تومان حقوق داشته صدو پنجاه تومان گرفته است و این هیچ مناسبتی با شصت یک حقوق ضرب در مدت خدمت و هیچ قاعدۀ از قواعد دنیا ندارد. چون قرار نبود اسم اشخاص برده شود اگر اجازه بفرمائید در کمیسیون بودجه اسم آنها را نشان دهم که معلوم شود چقدر است به این جهت ما گفتیم قانون استخدام از مجلس بگذرد و تکلیف آنها را معلوم کند و واقعاً غیر از چند نفر که در وزارت خارجه حقوق تقاعدی داشته‌اند بقیه طوری است که مثلاً یکی را وزیر خواسته است از خدمت منفصل کند و وجودش را لازم ندانسته حقوق تقاعدی برای او قرار داده و چون رسم نیست در مجلس اسم اشخاص برده شود و بنده در کمیسیون بودجه مدلل می‌کنم. به این جهت گمان می‌کنم تا گذشتن قانون استخدام این مسئله آنقدرها قابل مباحثه نیست و این تومانی چهار قران هم کسر شده فرضاً هم که از چند نفری که استحقاق دارند در این چند روزه کسر شود هیچ اهمیتی ندارد
رئیس ـ آقای مساوات مخالفند
مساوات ـ بنده مخالف با پیشنهاد هستم.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب موافقند؟
آقا سید یعقوب ـ بنده با مادۀ که پیشنهاد کرده‌ایم موافقم
رئیس ـ آقای مساوات بفرمائید
مساوات ـ بنده در این مسائل به چندین اصل معتقد بودم ولی می‌بینم شریک ندارم مثلاً یکی از اصولی که بنده معتقدم این است که تمام حقوقی که دولت می‌دهد به یک صیفه باشد نه این که بکلی به اسم شهریه و یکی به اسم مستمری و یکی به اسم تقاعد این بود که در آن ماده هم رأی ندادم و در اینجا هم در این که وقتی قانون استخدام شامل این اشخاص شد حقوق تقاعدی بگیرند موافقم ولی با این که نوشته‌اند تا زمانی که قانون استخدام نگذشته تمام بدهند مخالفم و دیگر این که باید این قانون از زمان توقیف تا آخر سال اجراء شود و در این جا نیست
مخبر ـ در پیشنهاد دیگر آقای سلیمان میرزا هست
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ اگر چه شاهزاده نصرت الدوله متغیر می‌شوند ولی گان نمی‌کنم در این مملکت کسی بتواند ادعا کند که من به مملکت خودم خدمت کرده‌ام (بعضی گفتند این طور نیست خیلی خوب انشاءالله بعد از این همه خادم خواهیم شد) اساساً حق اولی مجلس شورای ملی تعیین بودجه است و مجلس باید تمام اینها را در تحت نظر بیاورد و هر کدام را صلاح دانست قبول کند خودتان تصدیق دارید در زمان فترت چقدر حقوق‌ها به اسامی مختلف معین کرده‌اند مثلاً یکی چهار روز حاکم بوده است از حکومت ممزول شده آن وقت ماهی دویست تومان برای او قرار داده‌اند همین طور منتظرین خدمت این اسامی را که شما ملاحظه میفرمائید به عنوان منتظرین خدمت یا حقوق تقاعدی شهریه در حقشان برقرار شده است غیر از آن اشخاص است که حقیقتاً خدمت کرده باشند و استحقاق حقوق تقاعدی داشته باشند ما در ماده اول پیشنهاد خودمان قرار داده‌ایم که عملیات دورۀ فترت لغو است بنابراین آنهائی هم که در دوره فترت به عنوان حقوق تقاعدی و انتظار خدمت حقوق در حقشان برقرار شده است باید مشمولین همین مواد باشند بچه دلیل ما می‌توانیم بگوئیم کسانی که بواسطۀ توسطه و اقتدار بر وزارت خانه‌ها اسباب زحمت وزراء را فراهم نموده و یک شهریه برای آنها برقرار شد و یک اسمی برایشان در کتابچه قائل شده‌اند از این قانون خارج باشند لهذا این اثبات حق آنها را نمی‌کند و آن هم باید مشمول همی مواد که ما پیشنهاد کرده‌ایم باشد رئیس به مذاکرات کافی است
مخبر ـ توضیحی لازم است عرض کنم
Page 11 missing
قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه شد ماده ۷ قرائت می‌شود
آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- به ماده ششم باید رأی گرفت.
رئیس- مطابق نظامنامه داخلی نمی‌شود رأی گرفت چون پیشنهاد قابل توجه شد باید به کمیسیون برود.
آقای منتصرالملک ماده ۷ را به مضمون ذیل قرائت نمودند.
ماده ۷- مدت اجرای مواد فوق تا آخر برج حوت هذه السنه است.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- عبارت این ماده هم به طوری که آقایان ملاحظه می‌فرمایند ناقص است یعنی انتها اش معین است ولی ابتدایش معین نیست بنابراین ابتدایش را معین کرد و ابتدایش را اگر آقایان در نظر داشته باشند و دقت بفرمایند همان وقتی است که حقوقات توقیف شده و از آن تاریخی است که در مجلس برای بودجه‌ها تکلیف معین کردند آقایان در مجلس به نظر بیاورند قانونی که در آن تاریخ گذشت در آنجا قید شده است که کلیه مستمریا و شهریه‌ها تکلیفش در آتیه معین خواهد شد و تقریباً به این عبارت آقایان تصدیق کرده‌اند و البته دولت هم از آن تاریخ به بعد شهریه را پرداخته است و اگر امروزه اجازه بدهیم بپردازد توقیف را برداشته‌ایم و باید از تاریخ توقیف بپردازد. بنابراین ابتدایش باید معین شود و انتهایش هم تا آخر سال است این است که بنده هم به همین ترتیب پیشنهاد کرده‌ام.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده نظرم نیست مجلس رأی به توقیف داده باشد و چنین ماده نگذشته است و لیکن اساساً بنده عرض می‌کنم این تصویبی که می‌شود راجع به امسال است و مثل سایر بودجه‌ها باید یک ساله داده شود و شاید یک قسمتی از آنها هم داده شده باشد و حالا اگر بخواهیم بگوئیم این قسم باشد دولت دچار اشکالاتی خواهد شد این است که تصور می‌کنم تصویب آقایان باید از اول حمل باشد حالا اگر دولت توضیح بدهد که قبل از حمل را نپرداخته است ما می‌توانیم تصمیمی اتخاذ کنیم ولی اگر داده باشد ما نمی‌توانیم بگوئیم پس بگیرد.
وزیر مالیه- عرض می‌شود از شهریه‌های پارسال یک مقداری پرداخته شده و یک مقدار گزافی هم باقی است ولی این تصویب نامه را حالا نمی‌شود شامل آنها کرد زیرا پارسال یک مقدار دولت تصمیم گرفت که مازاد پنجاه تومان را تومانی پنج قران بپردازند و مطابق این تصویب نامه باید مبلغ گزافی از بابت تومانی یک قران تفاوت بپردازد و این یک زحمت بزرگی است و توقیف را هم مجلس رأی نداده بنابراین عقیده بنده این است که قرار بگذارند از اول هذه السنه پرداخته شود و نسبت به بودجة سنه گذشته مثل سنوات قبل رفتار شود به علاوه آن وقت که مجلس این نظریه را داشت برای این بود که در پانزدهم دلو بودجه‌ها بیاید به مجلس و مطابق امتیازاتی که در کمیسیون بودجه معین شده بود پرداخته شود بعد که به تعویق افتاد مجدداً این طور برقرار شد که بودجه‌ها را پانزده روز بعد از محل بیاورند و به تصویب مجلس برسانند و در حقیقت تصمیم اولیه لغو شد و چون به تعویق افتاد خوب است سنه ماضیه از این ترتیب مستثنی باشد.
مخبر- بنده نمی دانم تصمیم اولی و دومی کدام است ماده شش لایحه بودجه این است
ماده- تعیین تکلیف شهریه‌ها و مستمریها که مجموع آنها مطابق صورت ارسالی وزارت مالیه یک میلیون و دویست و دوازده هزار و سیصد و چهار تومان نقد و هشت صد وبیست و پنچ خروار و هشتاد و هفت من گندم و نهصد و سی و چهار خروار و بیست و شش من جو و یکصد و نود خروار و بیست و چهار من شلتوک است در انتظار رسیدن صورت جزء آن منوط به تصویب خاص است که پیشنهاد آن مطابق مدافه از طرف کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی تقدیم خواهد شد توقیف معینش چیست؟ بعد از آن که موکول به تصمیم بعد شد دولت به چه حق می‌تواند یک دینار پرداخته باشد باقی حقوق ادارات اجازه داده شده که مطابق این اعتبار وزیر مالیه باید بپردازد ولی این قسمت را تصریح کردیم که موکول به تصویب بعد است این را از نقطه نظر تذکار به آقایان بود که عرض کردم.
رئیس- آقای آقا سید فاضل موافقید؟
(در اظهار جواب حالت تردیدی بروز دادند)
رئیس- اگر مطلبی ندارید شخص دیگر مذاکره کند
آقا سید فاضل- خیر چیزی صلاح نمی دانم عرض کنم.
رئیس- آقای حاج میرزا علی محمد دولت آبادی (اجازه) حاج میرزا علی محمد دولت آبادی- عرضی ندارم.
رئیس- آقا محمد هاشم میرزا
محمد هاشم میرزا- بعد از این توضیح اگر شاهزاده سلیمان میرزا پیشنهاد خودشان را مسترد دارند بهتر است برای این که خودشان چند روز قبل پیشنهاد کردند عملیات دوره فترت لغو است پس چیزی که لغو است دیگر توقیف معنائی ندارد شاید از آن تاریخ نپرداخته باشند ولی لطفاً توقیف معنی ندارد اما اینکه می‌فرمایند از چه تاریخ ابتدایش باشد بنده عرض می‌کنم ابتدایش را از روزی که دولت پیشنهاد کرده باید قرارداد چون دولت تازه پیشنهاد کرد و آقایان هم آن را پیشنهاد تازه فرض کرده‌اند از همان تاریخی که دولت پیشنهاد کرده است باید پرداخته شود.
رئیس- مذاکرات کافی است.
پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا قرائت می‌شود (به مضمون آنی قرائت شد)
بنده ماده ذیل را به عنوان ماده الحاقیه پیشنهاد می‌کنم.
ماده الحاقیه- ابتدای اجرای مواد فوق از روزی است که تأدیه شهریه‌ها توقیف شده است سلیمان محسن فیروز
رئیس- شاهزاده سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- این که آقایان می‌فرمایند توقیف شده یا پرداخته نشده بنده حرفی ندارم مقصود یکی است ولی اجازه می فرمائید در ضمن توضیح این مسئله گفته شود که بعد از قانون محتاج به تفسیر نشود این که آقایان پیشنهاد کنند می‌گویند بنده الغایش را پیشنهاد کرده‌ام و مجلس قبول کرده اگر این مطلب را قبول دارند بنده این پیشنهاد را مسترد می‌دارم و آن وقت دولت باید از حالا بپردازد دیگر از اول سنه معنی ندارد و باید پیشنهاد کنند قانون شهریه‌ها از امروز مجرای است و باید معین نمائید که تاریخ پرداخت این شهریه‌ها از شانزدهم اسد تا آخر سال است اگر این طور پیشنهاد می‌کنند بنده موافقم زیرا شش ماه از این شهریه‌ها کسر می‌شود ما اگر عبارت را به این ترتیبی که نوشته شده باقی می‌گذارند مجهول التکلیف است و در آن صورت ممکن است از همان روز تا حالا به ترتیب سابق بدهند و نظریه امروز ما پیش نرود و این که آقای وزیر مالیه فرمودند و تصور نمودند تومانی یک قران به ما صرفه رسانده‌اند فراموش فرموده‌اند که ما دو هزار تومانها را پانصد تومان تصویب کرده‌ایم و از پنجاه تومان به بالا چهار قران کسر را تصویب کرده‌ایم اگر این ترتیب را قبول کنیم آن وقت دو هزار تومان از قرار تومانی پنج هزار تومان خواهد گرفت در صورتی که با آن ترتیب فقط پانصد تومان خواهد گرفت پس این ترتیبی که آقای وزیر فرمودند صرفه نبود و این توضیح را برای این دادم که مطلب معلوم شود راجع به ابتدای پرداخت هم اگر ابتدای پرداخت از تاریخ امروز باشد مطابق قوانینی که از مجلس می‌گذرد بنده کاملاً موافق هستم و بنده هم پیشنهاد می‌کنم این شهریه‌ها از تاریخ امروز که شانزدهم اسد است پرداخته شود والا ما باید ابتدایش را تعیین بفرمائید.
مخبر- لفظ توقیف را مبدل بعدم پرداخت بفرمائید.
(مجدداً پیشنهاد به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده الحاقیه- ابتدای اجرای مواد فوق از روزی است که شهریه‌ها پرداخته نشده است.
رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد
ماده هفتم به شرح فوق مجدداً قرائت شد.
رئیس- در این باب مخالفی نبود؟
(اظهاری نشد)
رأی می‌گیریم به این ماده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد تبصره قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
تبصره شهریه هائی که به تصویب مجلس شورای ملی قبل از این تاریخ رسیده است مشمول مواد این قانون نخواهد بود.
رئیس- شاهزاده سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- این شهریه هائی که مجلس سابق تصویب کرده شامل این مواد نخواهد بود (گفته شد خیر) پس تکلیف آن شهریه هائی که مجلس اول و دوم و سوم تصویب کرده چیست؟ اگر مقصود کلیه شهریه هائی است که در مجلس اول و دوم و و سوم تصویب شد بنده هم موافقم ولی اگر نظر آقایان شهریه هائی باشد که مجلس چهارم تصویب کرده و آنهائی که در مجلس سابق تصویب شده شامل مواد پیشنهادی باشد بنده یک چیز غریبی می‌بینم.
رئیس آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- همینطور که فرمودند لفظ قبلاً خوب نیست زیرا از حالا تا آخر سال هم هر شهریه بگذرد نباید مشمول این قانون بشود به عقیده بنده باید نوشته شود کلیه شهریه هائی که مدارج قانونی خود را طی کرده است مشمول این قانون نخواهد بود.
رئیس- آقای محقق العلماء (اجازه)
محقق العلماء- بنده مخالف هستم.
رئیس بفرمائید
محقق العلماء عرض می‌کنم چه ضرر دارد مشمول همین ماده هم باشد.
مخبر این شهریه هائی که قبل از گذشتن این قانون از مجلس گذشته و تصویب شده علت استثنای آنها این است که در موقع با مطالعه در اطراف و ملاحظه سوابق تصویب شده و امروز به طور کلی تصویب می‌کند شهریه‌ها تومانی چهار قران کسر شود ولی شهریه هائی که در این مجلس با سایر مجلس‌ها گذشته است آنها چون به اسم اشخاص گذشته یا به اسم ورثه اشخاص بوده و یا ملاحظاتی شده آنها را البته نباید مشمول این مواد نمود.
رئیس- آقای حاج میرزا علی محمد دولت آبادی (اجازه)
حاج میرزا علی محمد بنده نفهمیدم مقصود چیست؟ ما در اینجا رأی کلی دادیم که از پنجاه تومان به پائین تماماً پرداخته شود و از پنجاه تومان به بالا چهار قران کسر شود آن وقت اگر شهریه هائی که در مجلس‌های سابق گذشته خارج کنیم معنی ندارد و مقصود از این تبصره همین شهریه هائی است که در دوره چهارم گذشته نه اینکه کلیه شهریه‌ها.
مخبر خبر اینطور نیست.
رئیس- مذاکرات کافی است (بعضی گفتند بلی کافی است) پیشنهاد آقای تدین قرائت می‌شود.
(به مضمون آتی قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که ماده ذیل بر مواد فوق اضافه شود ماد شهریه هائی که قبلاً مجلس تصویب نموده به قوه خود باقی و مشمول مواد فوق نخواهد بود.
سید محمد تدین
رئیس آقای تدین (اجازه)
تدین- این شهریه هائی که در این مجلس تصویب شده است منطق ندارد ما آنها را کسر کنیم و هم چنین مجالس سابق هم اگر شهریه هائی تصویب کرده باشند البته به قوه خود باقی است بنابراین عقیده بنده این است که کلیه شهریه هائی که قبل از این تاریخ اعم از این که مجلس با مجلس سابق تصویب کرده باشد به قول خود باقی است یعنی به همان ترتیب که مجلس تصویب کرده است باید دریافت دارند و مشمول مواد فوق نخواهد بود.
رئیس- رأی می‌گیریم مقابل توجه بودن این پیشنهاد بعضی گفتند این پیشنهاد عین ماده است.
رئیس- اگر عین ماده است که رأی نخواهید داد رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای تدین آقایانی که قابل می دانند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالوهاب قرائت می‌شود.
(به شرح آتی قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم همه شهریه‌ها مثل هم باشند فرقی بین مصوبة مجلس و غیر مصوبه نباشد. عبدالوهاب الرضوی
رئیس- دیگر نمی‌شود در این پیشنهاد آقای سلیمان میرزا که در جلسه قبل قابل توجه شده بود باید رأی بگیرم به مضمون ذیل قرائت شد. شهریه هائی که بدون تصویب مجلس شورای ملی باشد منسوخ و هرگونه تصمیماتی که در این موضوع در ایام فترت گرفته شده لغو است.
مخبر- رأی گرفته شد.
رئیس- دیگر نمی‌شود و در این پیشنهاد رأی گرفت در پیشنهاد آقای سلیمان میرزا که در جلسه قبل قابل توجه شده بود باید رأی بگیریم.
به مضمون ذیل قرائت شد.
شهریه هائی که بدون تصویب مجلس شورای ملی باشد منسوخ و هرگونه تصمیماتی که در این موضوع در ایام فترت گرفته شده لغو است.
رئیس- رأی قطعی نبوده قابل توجه نشد. رأی می‌گیریم به این پیشنهاد که ماده هشتم خواهد شد.
(یک نفر از نمایندگان ماده اول می‌شود)
رئیس ـ باالفعل رأی می‌گیریم بعد ماده بندی خواهد شد.
آقایانی که این ماده را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد دو ماده دیگر مانده است که در جلسه آتیه باید تکلیفش معلوم شود.
آقای شیخ العراقین زاده (اجازه)
شیخ العراقین زاده ـ اگر چه وقت خیلی گذشته ولی محض این که آقایان بنده را معذور بدارند مختصراً عرض می‌کنم تقریباً نه ماده می‌شود از قضیه امتیاز نفط شمال می‌گذرد در این مدت افراد ملت و آقایان نمایندگان هم منتظر بودند دولت نتیجه عملیات خودش را به مجلس شورای ملی بیاورد و تا کنون اثری از اقدامات دولت دیده نشده چندی قبل شنیده شد که یک کمپانی دیگری آمده و پیشنهادی هم به دولت داده و دولت هم مشغول یک اقداماتی در صورتی که مطلب از مطالب اساسی است و گمان می‌کنم نمایندگان محترم هم خیلی علاقه مند به انجام آن باشند خواستم در این جلسه از آقایان نمایندگان تمنا کنم که عطف توجهی به این مسئله کنند و از هیئت دولت تقاضا کنند نتیجه اقدامات خود را به مجلس شورای ملی بفرستند شاید هم هیئت دولت محتاج باشند که آقایان نمایندگان هم یک کمکی کرده باشند چون دیدم تقاضای بنده خیلی اهمیت دارد عرض کردم حالا بسته به نظر نمایندگان محترم است
وزیر مالیه ـ راجع به اهمیت این موضوع شاید کاملاً خاطر آقایان مستحضر باشد که دولت این مسئله را فوق العاده طرف توجه قرار داده مخصوصاً آقای رئیس الوزراء که در ابتدای امر هم در کابینه سابق خودشان اقدام کردند البته خیلی میل دارند زودتر موافق به انجام او بشوند در ابتداء این اعتبار فقط برای یکسال کمپانی تصویب شد در این اواخر مجلس اجازه داد ک با کمپانی‌های دیگر هم مذاکره شود و البته در موقع پیش آمدن رقابت برای یک امتیاز مذاکرات زیاد تر طول می‌کشد و دولت ناچار است مدتی مطالعه کند و هر کدام به صلاح نزدیکتر باشد داخل مذاکره شود و شرایط شان را با یکدیگر مقایسه کند و به مجلس بیاورد مشغول هم هست نهایت پیشنهادها و مذاکراتی که شده است که از واشنگتن بایست ارسال داشته‌اند و باید به مرکز برسد و تا آنها نرسد تصمیم قطعی دولت معلوم نمی‌شود و حتی وعده هم کرده‌اند بایست هوائی بفرستند که زودتر برسد و دولت فوق العاده مایل است این امتیاز از تصویب مجلس بگذرد زیرا یاره معظورات بواسطه گذشتن آن رفع می‌شود
رئیس ـ آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو ـ بنده هم اجازه خواستم برای این بود در این مدتی که در اینجا نبودم اطلاع نداشتم بدیهی است آن روزیکه آقایان نمایندگان تصمیم گرفتند که مسئله رقابت پیش آورند برای صلاح مملکت بود که دست دولت باز باشد و با هر کس طرف مذاکره شود و ببیند پیشنهاد هر یک مملکت با صرفه تر است به مجلس شورای ملی پیشنهاد کند متأسفانه از قراریکه بنده این چند روزه شنیده‌ام نماینده این کمپانی جدید که رقیب کمپانی پیش واقع شده و مدتی است در اینجا است یک عریضه هم به مقام ریاست مجلس تقدیم کرده است بنده از مقام ریاست تقاضا دارم اگر یک چنین کاغذی نرسیده بفرمائید و اگر هم رسیده است در جلسه آینده قرائت شود تا اگر نظریاتی در اطراف آن هست مذاکره شود
رئیس ـ کاغذی به بنده به انگلیسی نوشته بودند دادم ترجمه بکنند وقتی که حاضر شد به عرض آقایان خواهد رسید
آقای تدین ـ (اجازه)
تدین ـ عرض بنده راجع به چند سؤالی است که از آقایان وزراء کرده‌ام یکی از وزیر خارجه است که در تاریخ دهم سرطان بوده و تا کنون متجاوز از یک ماه است حاضر نشده است جواب بدهند در صورتی که به عقیده بنده آن موضوع خیلی مهم است و راجع است به امتداد خط آهن انگلیسی‌ها از سرحد ایران بداخله خاک ایران تا بدزد آب که چهارده فرسخ است و معلوم نیست با اجازه دولت بوده یا نبوده است دو سؤال دیگر هم حضور مبارک تقدیم کرده‌ام یکی راجع به وزارت داخله و دیگری از وزارت پست است نظر به علاقه مندی که بنده به این موضوع‌ها دارم و هر دو هم مهم است و با اینکه شاهزاده سلیمان میرزا از مقام ریاست تقاضا کرده‌اند به آقایان وزراء تأکید شود برای این جواب حاضر شوند با وجود این حاضر نشده‌اند بنابراین بنده تقاضا می‌کنم از مقام محترم ریاست تأکید شود که برای جلسۀ دیگر حاضر شده جواب سئوالات را بدهند.
رئیس ـ تاکید شده و باز هم تأکید می‌شود
آقای نصرت الدوله (اجازه)
نصرت الدوله ـ بنده در تعقیب اظهارات آقای ارباب کیخسرو اظهاراتی داشتم ولی وقتی که ایشان فرمودند اگر کاغذی رسیده است قرائت شود بنده هم ساکت بودم و قانع شدم ولی حالا می ـ خواستم از مقام ریاست استدعا کنم که در تشکیل جلسه آتیه تسریع فرمایند و جلسه نزدیک تری معین شود که این مراسله قرائت شود ما اطلاع داریم که کمپانی که رقیب بود که ما از یک بادهائی که مخالف احساسات اهالی مملکت و شرکت آن کمپانی با انگلیس‌ها بود فرار کنیم مأیوس شده است یکی از آنها رفته است و یک نفر دیگر هم روز یکشنبه حرکت خواهد کرد و یا این امراء وقت پیشنهاد خود را پس می‌گیرد و می‌رود و اگر ما منتظر پست هوائی باشیم آنها به طوری حساب خواهند کرد که روزی برسد که این یکی هم رفته باشد و باز ما مصادف با وضع سابق بشویم یعنی در مقابل ما یک نفر باشند چنانچه از اول هم یک نفر بود به این ملاحظه تقاضا می‌کنم جلسه را زودتر معین فرمایند آن مراسله که عرض کردم مطرح شود و نظریاتی که هست اظهار شود.
رئیس ـ مسکن است جلسه را برای فردا قرار بدهیم (بعضی تصدیق نمودند)
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ عرض دیگری هم دارم و آن این است که چون در جلسه فردا راجع به نفت مذاکره می‌شود بنده عقیده دارم که باید تذکر داده شود هیئت دولت هم حاضر باشند اگر توضیحی لازم باشد اظهار نماید
مجلس دو ساعت و نیم بعد از ظهر ختم شد
موتمن الملک