مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ فروردین ۱۳۱۹ نشست ۳۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوازدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوازدهم |
دوره دوازدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۲
جلسه: ۳۲
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۱۵ فروردین ماه ۱۳۱۹
فهرست مطالب:
۱. تصویب صورت مجلس
۲. شور و تصویب قرارداد بازرگانی و بحرپیمایی بین دولتین ایران و شوروی
۳. انتخاب بقیه اعضای کمیسیونها
۴. موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
(مجلس یک ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز چهارشنبه ۱۴ فروردین ماه را آقای (طوسی) منشی خواندند.
(اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غایب بااجازه - آقای فاطمی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: ثقةالاسلامی - دکتر ادهم - مرآت اسفندیاری - صفوی - مسعودی - مؤید ثابتی - معدل - موقر - گرگانی- امیر تیمور - پارسا - امیر ابراهیمی - مشیر - حمزه تاش.
دیرآمدگان بی اجازه - آقایان: نیکپور - پناهی - همراز - دکتر جوان)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - در صورت مجلس نظری نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
- شور و تصویب قرارداد بازرگانی و بحرپیمایی بین دولتین ایران و شوروی
۲- شور و تصویب قرارداد بازرگانی و بحرپیمایی بین دولتین ایران و شوروی
رئیس_ شور دوم قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین دولتین ایران و اتحاد جماهیر شوروی مطرح است. گزارش کمیسیون امور خارجه و کمیسیون بازرگانی خوانده می‌شود:
کمیسیونهای امور خارجه و بازرگانی در تاریخ ۱۲ فروردین ۱۳۱۹ با حضور جناب آقای وزیر امور خارجه و آقای کفیل وزارت بازرگانی لایحه شماره ۸۰۶ دولت راجع بقرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی را برای شور دوم مطرح نموده و چون در موقع شور اول اعتراضی نرسیده بود بنابراین کمیسیون گزارش اولیه خود را که مبنی بر موافقت گزارش آن برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود:
در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۱۹ کمیسیونهای جدید امور خارجه و بازرگانی این گزارش را عیناً تأیید نموده‌اند.
رئیس_ در مواد ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸ و
۹ و ۱۰ و ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ و ۱۶ و اعتراضی نرسیده است در نامه‌های ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸ نیز اعتراضی نرسیده است در کلیات ثانی هم اعتراضی نرسیده است. ماده واحده پیشنهادی دولت خوانده می‌شود.
ماده واحده - مجلس شورای ملی قرارداد بازرگانی و بحر پیمائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی را که مشتمل بر ۱۶ ماده و ۸ نامه می‌باشد و در تاریخ ۵ فروردین ماه ۱۳۱۹ مطابق ۲۵ مارس ۱۹۴۰ در تهران بین دولتین بامضا رسیده است تصویب می‌نماید.
رئیس_ آقای موید احمدی
موید احمدی _ آقایان نمایندگان و رفقای محترم بنده بخوبی از مواد و مقررات قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی که در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۱۹ در طهران بین نمایندگان دولت شاهنشاهی و نمایندگان دولت شوروی بامضا÷ رسیده است مستحضر و مطلع بوده حاجت بدان نیست که در مواد و مباحث مختلفه آن داخل گفتگو و مذاکره شده و در تشریح و توضیح آن بکوشیم. باید گفت چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است. همانطور که دولت در نامه خود به مجلس شورای ملی نوشته و آقای وزیر امور خارجه هم با بیانات کافی در موقع تسلیم لایحه بمجلس شورای ملی اظهار فرمودند ما هم همگی کاملاً معتقد و یقین داریم که یکی از مقاصد اساسی دولت شاهنشاهی که در ظل هدایت شاهنشاه و قائد توانای ما به حل و عقد امور کشور اشتغال دارد همانا توسعه و ازدیاد روابط بازرگانی بین ایران و سایر کشورها مخصوصاً کشورهای هم جوار می‌باشد. (صحیح است) نهایت درجه طبیعی و عادی است دو کشوری که در چند هزار کیلو متر با یکدیگر هم مرز و همسایه هستند و از دیر زمانی همه گونه روابط بین آنها موجود و بر قرار بوده است باز هم کما فی السابق در تشیید و تأیید آن روابط بکوشند. ملت ایران روابط بازرگانی خود را با کشور اتحاد جماهیر شوروی یکی از مسائل طبیعی و بسیار عادی دانسته و بحث در آن را زائد میداند زیرا رابطه بازرگانی ایران با همسایه شمالی خود همیشه دائر و دو طرف خریدار و فروشندگان خوب با وفا خوش حسابی برای یکدیگر بوده‌اند (صحیح است) از قدیم گفته‌اند اگر می‌خواهی کسی را بشناسی با وی معامله کن از این جا است که ما دیر زمانی با همسایه شمالی خویش طرف معامله و داد و ستد بوده‌ایم آنرا بخوبی شناخته و بدوستی آن کاملاً معتقدیم (صحیح است) روابط بازرگانی بین دو شخص و یا دو جامعه بمنزله سنگ محک است اگر روابط بازرگانی توانست بین دو اجتماع وجود و توسعه یابد خود اماره و دلیلی است که سایر روابط و علائق هم بین آن دو اجتماع ممکن است وجود و توسعه یابد. اصولاً عقد قرار دادهای بازرگانی در روابط بین المللی همواره مبشر صلح و صفا و زائیده حسن تفاهم و آمیزش کشورها است مخصوصاً با وضعیت امروزی دنیا بستن چنین قرار داد‌ها علاوه بر کلیه مزایا و محاسن فوق یکی از عوامل صلح بین المللی بقلم می‌آید (صحیح است) همه اینها دلائل و نکاتی است که ما باید از قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین ایران و دولت شوروی که در سایه حسن اراده و حسن نیت پیشوایان بزرگ دو ملت دوست همجوار بسته شده است اظهار خورسندی نمائیم (صحیح است ـ صحیح است)
رئیس_ رأی می‌گیریم بماده واحده آقایانی که موافقت دارند با لایحه دولت بترتیبی که پیشنهاد شده است برخیزند (عموم نمایندگان برخاستند) باتفاق آرا تصویب شد.
وزیر امور خارجه _ بعد از تصویب قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی لازم میدان از حسن تلقی و حسن استقبال آقایان محترم از این قرار داد صمیمانه تشکر کنم و مخصوصاً از آقای موید احمدی نیز سپاسگذاری می‌کنم که این حسن تلقی و حسن استقبال را با بیانات شیوای خود از طرف عموم نمایندگان محترم تأیید فرمودند (صحیح است) این طرز تصویب باتفاق کاملا نشان می‌دهد همکاری صمیمانه بین دولت و مجلس شورای ملی را (صحیح است) خیلی مسروریم همگی از مشاهده اینکه آقایان نمایندگان محترم این قناعت را حاصل کرده‌اند که دولت لوایحی را که به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد تماماً در مصلحت کشور است (صحیح است) و باز بیانات اولیه خود را تکرار کرده می‌گویم که انعقاد قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین ما و دولت شوروی علاوه بر فوائد بیشمار اقتصادی بازدیاد و استحکام روابط دوستانه ما و دولت دوست و همسایه شمالی ما خواهد افزود (صحیح است)
انتخاب بقیه اعضا کمیسیونها
[۳- انتخاب بقیه اعضا کمیسیونها ]
رئیس_ بطوریکه آقایان اطلاع دارند دیر و زود کمیسیون (امور خارجه و بازرگانی) انتخاب شد حال شروع می‌کنیم بانتخاب بقیه کمیسیونهای پارلمانی. کمیسیون دادگستری عده اعضا÷ کمیسیون هیجده نفر عده حضار موقع اعلام رأی ۱۱۲ نفر
(اخذ رأی بعمل آمد)
رئیس_ کمیسیون دارائی عده اعضا÷ کمیسیون هیجده نفر عده حضار ۱۰۸ نفر (اوراق رأی اخذ شد)
رئیس_ کمیسیون کشور انتخاب می‌شود. عده اعضا÷ کمیسیون هیجده نفر عده حضار ۱۱۰ نفر (اوراق رأی گرفته شد)
رئیس_ شروع می‌شود بانتخاب کمیسیون فرهنگ. عده اعضا÷ هیجده نفر عده حضار ۱۰۸ نفر (اخذ آرا شد)
رئیس_ کمیسیون پیشه و هنر انتخاب می‌شود. عده اعضا÷ هیجده نفر عده حضار ۱۰۹ نفر (اوراق گرفته شد)
رئیس_ کمیسیون کشاورزی انتخاب می‌شود. عده اعضا÷ دوازده نفر عده حضار ۱۰۹ نفر (اخذ آرا شد)
رئیس_ کمیسیون راه عده حضار صد و شش نفر عده اعضا÷ کمیسیون دوازده نفر (آرا گرفته شد)
رئیس_ کمیسیون نظام انتخاب می‌شود. عده حضار صد و هفت نفر عده اعضا کمیسیون شش نفر (آرا گرفته شد)
رئیس_ کمیسیون پست و تلگراف انتخاب می‌شود. عده حضار موقع اعلام رأی صد و هفت نفر عده اعضا شش نفر (آرا اخذ شد)
رئیس_ چند دقیقه تنفس داده می‌شود تا آقایان مستخرجین آرا: آقایان مجد ضیائی ـ مجیدی فیاض ـ همراز فتوحی و مهدوی ـ آرا کمیسیونها را باتفاق آقای نبیل استخراج و نتیجه را بعرض مجلس شورای ملی برسانند (در این موقع (۲۰ دقیقه قبل از ظهر) جلسه برای تنفس تعطیل و (۲۰) دقیقه بعد از ظهر مجدداً تشکیل گردید)
رئیس_ نتیجه آرا÷ اعضا÷ کمیسیونها که استخراج شده است بعرض مجلس شورای ملی می‌رسد.
مقام عالی ریاست مجلس شورای ملی
نتیجه استخراج آراء متّخذه در جلسه ۱۵ فروردین ۱۳۱۹ راجع بانتخاب آقایان اعضاء کمیسیونهای پارلمانی بقراری است که در زیر بعرض می‌رسد.
کمیسیون قوانین دادگستری.
عده اعضاء ۱۸ نفر - عده حضار موقع اخذ رأی ۱۱۲ نفر
حائزین اکثریت ـ آقایان: ملک مدنی ـ جهانشاهی ـ اوحدی ـ لیقوانی ـ موید احمدی ـ سلطانی ـ لاریجانی ـ دکتر قزل ایاغ ـ نقابت ـ همراز ـ دکتر جوان ـ سزاوار ـ رضوی ـ رهبری ـ مولوی ـ فرخ ـ بهبهانی ـ مهذب
کمیسیون قوانین دارائی:
عده اعضاء ۱۸ نفر ـ عده حضار موقع اخذ رأی ۱۰۸ نفر حائزین اکثریت آقایان: دادور ـ گودرزنیا ـ اعتبار ـ موید قوامی ـ رفیعی ـ پارسا نمازی ـ مسعودی خراسانی ـ دکتر تاج بخش ـ فتوحی ـ نواب مجد ضیائی ـ اوحدی ـ آصف ـ دهستانی ـ پناهی ـ موقر امیر تیمور
کمیسیون فرهنگ
عده اعضاء ۱۸ نفر ـ عده حضار ۱۰۸ نفر
حائزین اکثریت آقایان: دکتر ضیاء ـ دکتر سنگ ـ دکتر ملک زاده ـ ذوالقدر ـ دکتر طاهری ـ دکتر غنی ـ موقر ـ عباس مسعودی ـ آزادی صفوی ـ نراقی ـ مستشار ـ طباطبائی ـ روحی ـ فیاض ـ موید ثابتی ـ شاهرودی ـ هاشمی
کمیسیون کشور:
عده اعضاء ۱۸ نفر ـ عده حضار ۱۱۰ نفر
حائزین اکثریت آقایان: گودرزینا ـ جلائی ت هدایت ـ شجاع ـ صفاری ـ دکتر سمیعی ـ صادق وزیری ـ مکرم افشار ـ یار احمدی ـ هاشمی ـ مهذب ـ منصف ـ دکتر ادهم ـ دکتر تاج بخش ـ ملک زاده آملی ـ امیر ابراهیمی ـ دکتر ملک زاده ـ مسعودی خراسانی
کمیسیون پیشه و هنر
عده اعضاء ۱۸ نفر ـ عده حضار ۱۰۹
حائزین اکثریت آقایان: جلائی ـ دادور ـ ناصری ـ طهرانچی ـ فرشی ـ شاهرودی ـ امامی ـ اصفهانیان ـ چایچی ـ پالیزی ـ منصف ـ محمد وکیل ـ اصفهانی ـ دهستانی ـ امیر ابراهیمی ـ دبستانی ـ صفاری ـ آزادی
کمیسیون کشاورزی
عده اعضاء ۱۲ نفر ـ عده حضار ۱۰۹
حائزین اکثریت آقایان: دکتر اهری ـ مشار ـ اقبال ـ مهذب ـ شهدوست ـ نواب ریگی ـ مرات اسفند یاری ـ محیط ـ افشار ـ هدایت ـ معدل ـ
کمیسیون راه
عده اعضاء ۱۲ نفر ـ عده حضار ۱۰۲
حائزین اکثریت آقایان: موید قوامی ـ دکتر لقمان ـ مشیر دوانی ـ مخبر فرهمند ـ معینی ـ تولیت ـ حمزه تاش ـ لاریجانی ـ دکتر ضیاء ـ طباطبائی ـ نائینی ـ طوسی
کمیسیون نظام
عده اعضاء ۶ نفر ـ عده حضار ۱۰۷
حائزین اکثریت آقایان: اعظم زنگنه ـ مشار ـ مقدم ـ نراقی ـ آصف ـ محمد وکیل ـ
کمیسیون پست و تلگراف
عده اعضاء ۶ نفر ـ عده حضار ۱۰۷
حائزین اکثریت آقایان: شاهرخ ـ مخبر فرهمند ـ منصف ـ نبیل سمیعی ـ ساکنیان ـ ریگی
رئیس_ آقایان پس از ختم جلسه ـ جلسه خودشان را تشکیل می‌دهند و هیئت رئیسه کمیسیونها را معین می‌فرمایند که زودتر مشغول کار شویم (صحیح است)
- موقع و دستور جلسه آتیه ـ ختم جلسه
[ ۴ - موقع و دستور جلسه آتیه ـ ختم جلسه ]
رئیس_ اگر اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم
جلسه آتیه روز یکشنبه ۲۵ فروردین ماه سه ساعت قبل از ظهر دستور هم لوایح موجوده.
(مجلس نیمساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیسمجلس شورای ملی ـ حسن اسفند یاری
Page 5 missing
الف_ در شرایط گرفتن حقوق گمرکی و اضافات و عوارض مذکوره در یک ماده یک.
ب_ در جا دادن کالاهای مندرجه در ماده یک در انبار‌ها و استفاده از انبار‌های گمرکی و سایر انبار‌های عمومی برای کالاهای نامبرده و تنظیم و ورود و نگاهداشتن کالاها در بندر‌ها و انبار‌های نامبرده و همچنین خارج شدن آن از نقاط نامبرده.
ج_ در طبقه بندی گمرکی و تفسیر تعرفه‌های معموله در مقررات و تشریفات و وظایف و پرداختهائیکه ممکن است نسبت بعملیات مربوطه به تسویه حقوق گمرکی کالا تعلق بگیرد.
د_ در تحمیل عوارض داخلی بکالا‌های یکی از طرفین متعاهدین در خاک گمرکی طرف متعاهد دیگر عوارضی که مربوط به تولید و ساختن و گردش و مصرف و حمل و نقل کالاهای بالمثل باشد و بنام و بنفع هر کس که گرفته بشود.
هریک از طرفین متعاهدین تقبل می‌نماید نسبت بآنچه در بند (د) این ماده پیش بینی گردیده بدون اینکه لطمه باصل کاملتاً الوادادی شود در هر صورت استفاده از رژیم ملی را که در خاک خود برای کالاهای خود وضع نموده است برای طرف متعاهد دیگر تامین نماید.
ماده۳
هر یک از طرفین متعاهدین تقبل می‌نماید که نسبت به واردات از خاک گمرکی طرف دیگر یا صادرات بخاک گمرکی آن کشور هیچگونه تحدیدات و ممنوعیت هائی را که نسبت بعموم کشورهای دیگر معمول نمی‌گردد مجری ندارد بجز تحدیدات و ممنوعیت هائیکه بمناسبت نظم عمومی و امنیت دولتی و بهداری و مبارزه با آفات نباتی و حیوانی بدون استثناء بتمام کشورهائیکه در شرایط متساوی واقع هستند شامل گردد.
ماده ۴
رژیم کامله الوادی که در ماده‌های ۱و ۲ این قرار داد و در موارد ۸ و ۱۰ (بند ۷) و ۱۱ و ۱۲ (بند ۵) بعدی مقرر گردیده است شامل موارد زیر نخواهد بود:
۱- حقوق و مزایای ناشبیه از اتحاد گمرکی.
۲- حقوق و مزائیکه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به لتونی _ لیتوانی _ فنلاند و استونی واگذار نموده و یا خواهد نمود.
۳- تخفیفاتیکه هر یک از طرفین متعاهدین برای کالا در منطقه مرزی که فاصله آن از خط مرزی از هر طرف بیش از ۱۵ کیلو متر نباشد واگذار نموده و یا خواهد نمود.
ماده ۵
اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی جزو سفارت خود در ایران نمایندگی بازرگانی دارد وظایف نمایندگی بازرگانی از اینقرار است:
الف_ کمک بتوسعه روابط اقتصادی بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران.
ب_ نمایندگی منافع اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در قسمت بازرگانی خارجی.
ج_ تنظیم معاملات بازرگانی بنام اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران.
د_ تجارت بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران.
نماینده بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و هر دو جانشین او جزو هیئت سیاسی سفارت کبرای اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران بوده و از تمام حقوق و مزائیکه باعضای میسیونهای سیاسی اعطاء شده است بهره مند خواهند بود.
مقّر نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در تهران از حق خارج المملکتی استفاده خواهد نمود.
نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران حق استفاده از رمز دارد.
نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نام اشخاصی را که از طرف او برای انجام عملیات حقوقی اختیار دارند با ذکر حقوقی که بهر یک از آنها در امضا نمودن تعهدات تجارتی نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی واگذار گردیده در "مجله رسمی" ایران اعلان خواهد نمود خاتمه بافتن اختیارات مزبوره را نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در "مجله رسمی " ایران و بصلاح دید خود در یکی از روزنامه‌های محل خدمت شخصی که دارای اختیارات بوده اعلان خواهد نمود تاریخ خاتمه اختیارات نسبت باشخاص از روز اعلانی خواهد بود که اول انتشار یافته است.
نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران مثل سابق در پهلوی و تبریز و مشهد دارای شعب خواهد بود و حق خواهد داشت با موافقت وزارت بازرگانی ایران شعبه‌های خود را عند اللزام در سایر نقاط ایران باز نماید.
ماده ۶
نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران بنام دولت اتحاد دولت جماهیر شوروی سوسیالیستی عمل می‌کند دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مسئولیت هر گونه معاملات بازرگانی را که بنام نمایندگی بازرگانی بوسیله اشخاصی که از طرف نمایندگی مزبور اختیار دارند صورت گرفته یا تضمین شده باشد بعهده می‌گیرد.
برای رسمی شناختن معاملات بازرگانی که نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران منعقد ساخته یا تضمین نموده است باید اسناد معامله یا ضمانت نامه مربوطه امضای اشخاصی را داشته باشد که دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی یا کمیسریای ملی بازرگانی خارجی بآنها براین اینکار اختیار داده و اسم این اشخاص با ذکر اختیاراتی که بآنها واگذار گردیده از طرف نمایندگی بازرگانی شوروی در "مجله رسمی" ایران اعلان شده باشد بطوریکه در ماده پنج این قرار داد پیش بینی شده است.
تمام معاملات بازرگانی که نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران در خاک ایران منعقد یا تضمین نموده است در صورتیکه درسند معامله رسیدگی بوسیله حکمیت قید نشده باشد تابع صلاحیت محاکم ایران و قوانین ایران می‌باشند.
چون بموجب این ماده مسئولیت معاملاتی را که نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران در خاک ایران منعقد یا تضمین نموده است دولت جماهیر شوروی سوسیالیستی عهده دار می‌باشد مقررات مربوطه بتأمین قضائی و اجرای مقدماتی قرارهای صادره از طریق قضائی یا اداری نسبت بدعاوی که بر علیه نمایندگی بازرگانی اقامه می‌شود مجری نخواهد گردید. فقط تصمیمات قطعی قضائی که قانوناً قابل اجرا شده و مربوط باختلافات ناشبیه از معاملاتی که نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مطابق مندرجات قسمت و این ماده آنرا امضا یا تضمین نموده باشد بطور اجبار نسبت بنمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مجری خواهد شد.
تصمیمات مزبوره فقط نسبت باموال و حقوق نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران که مربوط بمعاملات مذکوره در این ماده است و همچنین نسبت بسایر اموال نمایندگی بازرگانی که در ایران موجود است اجراء خواهد شد.
ولی اجرای اجباری تصمیمات قضائی که در قسمت فوق این ماده پیش بینی گردیده باشیائیکه مطابق اصول عمومی حقوق بین المللی خارج المملکتی محسوب و همچنین باشیائیکه برای عملیات اداری نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران لازم است شامل نخواهد بود.
ماده ۷
مسئولیت معاملات بازرگانی که بدون ضمانت نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران از طرف یکی از بنگاههای اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی انجام بگیرد که مطابق قوانین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی دارای حقوق اشخاص حقوقی مستقل باشند فقط بعهده بنگاه مربوطه خواهد بود مسئولیت این معاملات متوجه دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی یا نمایندگی بازرگانی او در ایران و یا بنگاههای اقتصادی دیگر اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نخواهد بود.
معاملات بازرگانی که از طرف بنگاههای نامبرده در ایران منعقد شده در صورتیکه در سند معامله رسیدگی بوسیله حکمیت قید نشده باشد تابع صلاحیت محاکم ایران و قوانین ایران خواهد بود.
ماده ۸
بازرگانی و ارباب صنایع و اشخاص طبیعی و یا اشخاص حقوقی ایرانی که مطابق قوانین ایران تشکیل شده باشند موقعی که عملیات اقتصادی خود را در خاک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مستقیماً یا بوسیله اشخاصی که انتخاب نموده‌اند انجام می‌دهند در شرایطی که قوانین شوروی انجام اینگونه عملیات را مجاز داشته است نسبت بشخص و اموال خود از همان رژیم مساعدی که در حق اشخاص حقوقی و اتباع دولت کامله الوداد مجری می‌شود بهره مند خواهند بود.
بنگاههای دولتی اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و سایر اشخاص حقوقی شوروی که مطابق قوانین شوروی دارای اهلیت حقوقی هستند و همچنین هستند و همچنین اشخاص طبیعی از اتباع اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در موقع انجام عملیات اقتصادی خود در خاک ایران در شرایطی که قوانین ایران انجام اینگونه عملیات را مجاز داشته است نسبت بشخص و اموال خود از همان رژیم مساعدی که در حق اشخاص حقوقی و اتباع دولت کامله الوداد داشته است نسبت بشخص و اموال خود از همان رژیم مساعدی که در حق اشخاص حقوقی و اتباع دولت کامله الوداد مجری می‌شود بهره مند خواهند بود.
اتباع و اشخاص حقوقی هر یک خود از طرفین متعاهدین متساویاً مثل اتباع و اشخاص حقوقی داخله حق دارند آزادانه بهر درجه از محاکم برای احقاق و دفاع حقوق خود مراجعه نمایند و در هیچ مورد از این حیث در وضعیت نامساعدتر از وضعیت اتباع و اشخاص حقوقی دولت کامله الوداد واقع نخواهند گردید.
ولی مسلم است که هیچیک از مقررات این قرارداد نمی‌تواند شرکتهای بازرگانی و سایر بنگاههای اقتصادی یکی از طرفین متعاهدین را مجاز نماید که مطالبه مزایای مخصوصی را بنماید که طرف متعاهد دیگر بشرکتهائی اعطاء می‌کند که شرایط عملیاتشان در خاک وی بموجب امتیاز نامه‌های مخصوصی تنظیم گردیده یا خواهد گردید.
ماده ۹
۱- نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و بنگاههای اقتصادی شوروی می‌توانند یا رعایت قوانین و نظارت مربوطه به بازرگانی خارجی ایران همه گونه کالاهای ایرانی را بغیر از کالا هائیکه صدور آن از ایران مطابق مقررات دولت بتمام کشورها ممنوع است بطور آزاد و بدون مشکلات و موانع برای صدور باتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی خریداری نمایند.
۲- اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی حق خواهد داشت در حدود سهیمه هائیکه برای هر سال اعتبار قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی معین خواهد شد کالاهائی وارد ایران بنماید فهرست این کالاها با تعیین سهمیه آن همه ساله از طرف نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران باوزارت بازرگانی ایران تنظیم خواهد شد.
برای سال اول اجرای این قرارداد فهرست مزبور در حین امضای قرارداد تنظیم و در سالهای بعد در آغاز هر سال اقتصادی ایرانی مرتب خواهد شد.
در موقع تهیه فهرستهای فوق برای سالهای بعد حفظ چند سهیمه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نسبت
بهر یک از کالاهای مندرجه در سهمیه عمومی که در فهرست سال اول پیش بینی گردیده اقلاً تأمین خواهد شد.
نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران می‌تواند در فهرست کالائی که دولت ایران اجازه ورود آنرا برای سال جاری اقتصادی داده است کالاهای دیگری را نیز داخل نماید که در فهرست مزبور ذکر نشده باشد میزان این کالاها را نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران با وزارت بازرگانی ایران معین خواهد کرد و وزارت بازرگانی ایران پیشنهاد مربوطه نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را بطور مساعد تلقی خواهد نمود. سهمیه هر یک از کالاهای وارداتی که در فهرست قید گردیده ممکن است در ظرف سال در نتیجه موافقت بین نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و وزارت بازرگانی ایران زیاد بشود.
هر گاه در مدت اجرای این قرار داد دولت ایران بوسیله توسعه دادن سهمیه‌های سالیانه میزان ورود یکی از کالاهای خارجی را بایران زیاد نماید حصه از آنچه زیاد شود متناسب با سهمیه که اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در وادرات کالای مزبور بایران قبل از افزایش سهمیه‌های سالیانه داشته باتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی واگذار خواهد شد.
در مواردیکه دولت ایران اجازه ورود سهمیه‌های معین کالائی را بدهد که فعلاً ورود آن ممنوع است باتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی حق داده خواهد شد که در مدت اجرای این قرار داد سهمی از وزارت مزبور بگیرد و این سهم با موافقت بین نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و وزارت بازرگانی ایران معین خواهد شد وزارت بازرگانی پیشنهاد مربوطه نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را با نظر مساعد تلقی خواهد نمود.
۳- دولت ایران بنمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران در انعقاد قرار دادهای بازرگانی با ادارات و شرکتهای دولتی ایران و شرکتهائیکه از طرف دولت عمل می‌کنند برای خرید کالاهای ایرانی و فروش کالاهای شوروی که معامله آنها در دست ادارات یا شرکتهای نامبرده باشد بنرخ و شرایط عادی مساعدت لازم را خواهد نمود.
دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از طرف خود موافقت می‌نماید که مجموع ارزش کالاهای وارده شوروی که مطابق قرار دادهای مربوطه بدولت ایران و ادارات و شرکتهای نامبرده بریال فروخته شده است از مجموع ارزش کالاهائیکه از دولت ایران و ادارات و شرکتهای نامبرده بریال خریداری و از ایران صادر شده است اقلا کمتر نباشد.
۴- نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و بنگاههای اقتصادی شوروی حق خواهند داشت به بازرگانان ایرانی و شرکتهای بازرگانان و شرکتهای غیر دولتی کالاهای شوروی فروخته و از بازرگانان ایرانی و شرکتهای نامبرده کالاهای ایرانی خریداری نمایند.
دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی موافقت می‌نماید که مجموع ترزش کالاهای وارده شوروی بایران که به بازرگانان و شرکتهای بازرگانان و شرکتهای غیر دولتی بریال فروخته می‌شود از مجموع ارزش کالاهائیکه از بازرگانان و شرکتهای نامبرده بریال خریداری و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی صادر شده است اقلا کمتر نباشد
۵ - نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و بنگاههای اقتصادی شوروی در موقع گرفتن پروانه برای وارد کردن کالاها بایران مطابق سهمیه‌های سالیانه از ارائه گواهی نامه صدور کالاهای ایرانی معاف می‌باشند. وزارت بازرگانی ایران پروانه وارد کردن کالاها را از روی سهمیه‌های سالیانه که در بند (۲) این ماده پیش بینی گردیده بدون مانع بنمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و بنگاههای اقتصادی شوروی خواهد داد. فهرست مذکور در بند فوق در حکم پروانه کلی خواهد بود.
۶- دولت ایران موافقت می‌نماید تحدیدات ارزی را که فعلا جاری است و تحدیداتی را که ممکن است در مدت اعتبار این قرار داد وضع شود در صورتیکه اینگونه مقررات مانع از اجرای این قرار داد بشود نسبت به بنگاههای شوروی
۷- دولت ایران بنمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و همچنین به بنگاههای اقتصادی شوروی حق خواهد داد در تمام مناقصه هائیکه ادارات ایرانی برای خرید مصالح و لوازم از خارجه اعلان می‌کند باستفاده از شرایطی که برای همه اشتراک کنندگان مقرر می‌شود اشتراک نماید
۸- دولت ایران موافقت می‌نماید که بنمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و بنگاههای اقتصادی شوروی در مدت اجرای این قرار داد حق بدهد که مطابق قوانین و مقررات موجوده در ایران پمپ‌های بنزین نصب نموده و همچنین مخزنهای نفت و سایر بناهائیکه برای تجارت نفت و مشتقات آن می‌باشد بسازد.
۹- موافقت حاصل است که هر یک ششماه کمیسیون متساوی الاعضاء مرکب از اختیار داران وزارت بازرگانی قرار داد بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران نتیجه عمل تجارت در دوره ششماهه گذشته اجرای قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی را برای تطیبق دادن جریان تجارت بین طرفین با روح و مفهوم این قرار داد مورد مطالعه قرار بدهد.
ماده ۱۰
۱- با در نظر گرفتن منافع بازرگانی ایران و بموافقت ماده (۲۰) عهد نامه مورخه ۲۶ فوریه ۱۹۲۱ منعقد بین ایران و جمهوری متحده شوروی سوسیالیستی روسیه و برای تصریح مدلول آن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ترانزیت آزاد را از خاک خود برای محصولات طبیعی و صنعتی ایران بمقصد هر کشور ثالثی می‌دهد.
از طرف خود ایران ترانزیت آزاد را از خاک خود برای محصولات طبیعی و صنعتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بمقصد هر کشور ثالثی می‌دهد.
۲- بعلاوه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بشرکتهای بازرگانی و بازرگانان ایرانی حق صدور آزاد را بهر مقصدی که باشد برای محصولات که شرکتهای بازرگانی و بازرگانان نامبرده صادر می‌کنند همان است که وارد کرده‌اند حقوق گمرگی که در موقع وارد کردن محصولات پرداخته‌اند در حین خروج از خاک گمرگی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بشرکتهای بازرگانی و بازرگانان ایرانی مسترد خواهد گردید.
همین حقوق نیز از طرف ایران به بنگاهها وادرات اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که تجارت دارند اعطاء می‌گردد.
۳- اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ترانزیت آزاد را از خاک خود بایران برای محصولات طبیعی یا صنعتی مذکور در ذیل که مبداء آن محصولات کشور هائی باشد که با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی عهد نامه یا مقاوله نامه یا قرار داد بازرگانی داشته باشند می‌دهد.
الف _ ماشین آلات و ابزار و مصالح برای کارخانجات همچنین برای بنگاههای کشاورزی ماشین آلات و ابزار و مصالح برای ساختمان و نگاهداری خانه‌ها و بناها ـ ماشین آلات و ابزار و ملزومات و مصالح برای تأسیس راهها و وسائط نقلیه از هر قبیل و استفاده از آنها و برای احتیاجات بنگاههای عام المنفعه.
ب- دوا از هر قبیل و آلات جراحی و اعضای مصنوعی بدن
ج - کاغذ و مطبوعات.
د _ تخم نوغان.
ه _ چای.
و _ آلات و ادوات روشنائی و گرم کردن.
ز_ دوچرخه و موتورسیکلت و کامیون و متفرقات و قطعات مجزای آنها.
۴- نسبت بسفارشات دولت ایران که برای بازرگانی نباشد بدون فرق در نوع سفارشات باستثنای اسلحه و مهمات جنگی که در کشورهائی ثالثی داده شده باشد که با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی عهد نامه یا مقاوله نامه یا قرارداد بازرگانی دارند حق ترانزیت آزاد از خاک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی داده خواهد شد.
همچنین راجع بسفارشات دولت ایران که برای بازرگانی نباشد بدون فرق در نوع سفارشات باستثنای اسلحه و مهمات جنگی که در کشور هائی ثالثی تهیه شده باشد که با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی عهد نامه یا مقاوله نامه یا قرار داد بازرگانی ندارند اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تقاضاهای مربوط بدادن حق ترانزیت برای این قبیل سفارشات را با منتهای مساعدت تلقی و تسهیلات ممکنه خواهد نمود.
۵- بدیهی است مقررات این ماده بهیچوچه به امانات پستی از خاک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بایران که بموجب قرار داد مخصوص مورخ دوم اوت ۱۹۲۹ تنظیم گردیده و قرار داد نامبرده طبق مقررات خود باعتبار باقی است لطمه وارد نمی‌آورد.
۶-ایران ترانزیت آزاد را از خاک خود باتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای محصولات طبیعی و صنعتی کشورهائیکه با ایران عهد نامه یا مقاوله نامه یا قرار داد بازرگانی دارند باستثنای اسلحه و مهمات جنگی می‌دهد.
۷- مقرر است که در مورد اجرای شرایط ترانزیت که در فوق پیش بینی شده است هر یک از طرفین متعاهدین رژیم یک کامله الوداد را بطرف متعاهد دیگر اعطاء خواهد کرد.
ماده ۱۱
طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که رژیم دولت کامله الوداد را در حمل مسافرین و با گاژ و کالا و سایر بارو بنه بوسیله راههای آهن و بطور عموم از راه خشکی و آب و هوا متقابلتاً بیکدیگر اعطاء نمایند.
هر یک از طرفین متعاهدین چه در مورد تعرفه و عوارض حمل و نقل و کلیه عوارض دیگر مربوط بحمل و نقل و چه در مورد نوبت و نظم و ترتیب و سرعت حمل از تمام راههای مذکوره در فوق رژیم دولت کامله الوداد را بطرف متعاهد دیگر اعطاء می‌نماید.
ماده۱۲
۱- با کشتیهائیکه زیر پرچم یکی از طرفین متعاهدین دریای خزر سیر می‌نماید در بندرهای طرف متعاهد دیگر چه در حین ورود و چه مدت توقف و چه در موقع خروج از هر حیث مثل کشتیهای کشوری رفتار می‌شود.
۲- کشتیهای مزبوره عوارض بندری دیگر نخواهد پرداخت جز آنچه قانوناً برای کشتیهای کشوری وضع گردیده آنهم بهمان شرایط و با همان معافیتها.
در موقع گرفتن عوارض مزبوره اشیاء مذکوره ذیل جزو کالای وارده یا صادره محسوب و منظور نخواهد شد:
الف_ با گاژ مسافرین که قسمتی از بار نباشد مقصود از با گاژ علاوه بربسته‌های کوچک دستی کلیه اشیائی است که بموجب قبض با گاژ حمل می‌شود.
ب_ سوخت و آذوقه برای مستخدمین و سرنشینان و لوازم تجهیزات کشتی باندازه که برای سیر لازم باشد بشرط اینکه لوازم مزبوره برای گذاشتن در بندر از کشتی خارج نشود.
ج_ بارهائیکه بعلت رسیدن صدمه بکشتی و یا در موقع توقف‌های اتفاقی دیگر در بندر از کشتی خارج شده باشد بشرط اینکه این بارها برای فرستادن ببندر مقصد دوباره بکشتی گذارده شود.
د_ بارهائیکه با کشتیهائی حمل می‌شود که ظرفیت آنها کمتر از سه تن و نیم باشد.
ه_ بارهائیکه از کشتی بکشتی دیگر نقل می‌شود برای اینکه حمل آنها در دریا ادامه داده شود.
۳- کار پوتاژ بکشتیهای کشوری طرفین متعاهدین اختصاص دارد معهذا موافقت حاصل شده است که هر یک از طرفین متعاهدین بکشتی هائیکه زیر پرچم طرف دیگر سیر می‌نماید حق کاپوتاژ را برای حمل و نقل مسافر و بار در دریای خزر بدهد.
۴- صرفنظر از مقررات فوق هر یک از طرفین متعاهدین ماهیگیری را در آبهای ساحلی خود تا حد ده میل دریائی بکشتیهای خود اختصاص داده و این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که واردات ماهی‌های صید شده از طرف کارکنان کشتیهائی را که زیر پرچم او سیر می‌نمایند از تخفیفات و مزایای بهره مند بهره مند سازد.
۵- کشتیهائیکه در دریاها غیر از دریای خزر زیر پرچم یکی از طرفین متعاهدین سیر می‌نماید در آبهای کشوری و بندرهای طرف متعاهد دیگر از حیث شرایط کشتی رانی و هرگونه عوارض از همان حقوق او مزایائی که در این مورد بکشتیهای دولت کامله الوداد اعطاء بهره مند می‌شوند.
۶- کشتیهای یدک کش که کشتی دیگری را بطور یدک می‌کشند از پرداخت عوارض بندری (از هر تن ظرفیت کشتی) معاف می‌باشند.
ماده ۱۳
طرفین متعاهدین بر طبق اصولی که در عهدنامه مورخ ۲۶ فوریه ۱۹۲۱ بین ایران و جمهوری متحده سوسیالیستی شوروی روسیه اعلام گردیده است موافقت دارند که در تمام دریای خزر کشتی هائی جز کشتیهای متعلق بایران یا اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی یا متعلق باتباع و بنگاههای بازرگانی و حمل نقل کشوری یکی از طرفین متعاهدین که زیر پرچم ایران یا پرچم اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سیر می‌نمایند نمی‌توانند وجود داشته باشند.
ماده ۱۴
تصدیقنامه‌های ظرفیت کشتی که از طرف مقامات صالحه طرفین متعاهدین به کشتیهائیکه زیر پرچم ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دریای خزر سیر می‌نماید داده می‌شود و مقامات نامبرده از طرف هر یک از دولتین متعاهدین بدولت متعاهد دیگر اعلام می‌گردد در بنادر دولتین متقابلهً رسمیت خواهد داشت کشتیهائیکه دارای تصدیقنامه‌های مزبوره هستند در بنادر طرف متعاهد دیگر متعاهد دیگر مورد معاینه جدید واقع نخواهند گردید و نیز بنادر طرفین متعاهدین در دریای خزر تصدیقنامه هائیکه راجع بقابلیت سیر کشتی و میزان نشست کشتی در آب و سایر اسناد فنی کشتی رانی که از طرف مقامات مذکوره در فوق بکشتیها داده شده است متقابلا برسمیت شناخته خواهد شد.
ماده۱۵
طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که راجع باقدامات بهداری که باید نسبت به کشتیهای هر یک از طرفین در بنادر طرف دیگر در دریای خزر بعمل آید مقررات قرار داد صحی بین المللی که در تاریخ ۲۶ ژوئن ۱۹۲۶ در پاریس امضا شده با رعایت قیودی که هر یک از طرفین متعاهدین در موقع امضای آن قرار داد نموده‌اند مجری گردد.
ماده۱۶
این قرار داد بتصویب خواهد رسید.
این قرار داد برای سه سال منعقد گردیده و از روز مبادله نسخ مصوبه که در اسرع اوقات در مسکو بعمل خواهد آمد دارای اعتبار خواهد بود.
ولی قرار داد از تاریخ امضای آن بطور موقت اجرا خواهد شد فاصله مدت بین امضای قرار داد و مبادله نسخ
مصوبه جزو سه سال فوق محسوب خواهد گردید.
هرگاه یکی از طرفین ششماه پیش از انقضای مدت سه ساله مزبور فسخ قرار داد را اعلام ندارد قرار داد خود بخود برای مدت غیر معینی تمدید شده محسوب خواهد شد.
در اینصورت می‌توان قرار داد را در هر موقع با اخطار ششماه قبل فسخ نمود.
این قرار داد در دو نسخه و هر نسخه بزبان فارسی و روسی نوشته شده و هر دو متن دارای اعتبار مساوی می‌باشد. منعقد شده است در تهران بتاریخ پنجم فروردین ماه ۱۳۱۹ مطابق ۲۵ مارس ۱۹۴۰.
علیهذا اختیار داران نامبرده در فوق این قرار داد را امضاء و بمهر خود ممهور نمودند. ـ
امضاء: ماتوی فیلیمونو امضاء: مظفر اعلم
امضاء: پترالکسییوف امضاء: صادق وثیقی
آقای وزیر
با نهایت توقیر مراتب زیر را باستحضار آنجناب میرساند:
نظر باینکه دریای خزر که طرفین متعاهدین آنرا دریای ایران و شوروی میدانند برای طرفین متعاهدین دارای اهمیت خاصی می‌باشد موافقت حاصل است که دولتین اقدامات لازمه را بعمل خواهند آورد تا اتباع کشورهای ثالث که در کشتیهای طرفین متعاهدین و در بندرهای واقع در دریای خزر مشغول خدمت هستند از خدمت و توقف خود در کشتیها و بنادر برای مقاصدی که خارج از حدود وظایف خدمتی محوله بآنها باشد استفاده ننمایند.
آقای وزیر خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرید.
(امضاء: ماتوی فیلیمونو)
جناب آقای مظفر اعلم
وزیر امور خارجه ایران
آقای سفیر کبیر
با کمال توفیر وصول نامه مورخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ آنجناب را که بمضمون ذیل است تأیید می‌نمایم.
نظر باینکه دریای خزر که طرفین متعاهدین آنرا دریای ایران و شوروی میدانند برای طرفین متعاهدین دارای اهمیت خاصی می‌باشد موافقت حاصل است که دولتین اقدامات لازمه را بعمل خواهند آورد تا اتباع کشورهای ثالث که در کشتیهای طرفین متعاهدین و در بندرهای واقع در دریای خزر مشغول خدمت هستند از خدمت و توقف خود در کشتیها و بنادر برای مقاصدی که خارج از حدود وظائف خدمتی محوله بآنها باشد استفاده نماید.
مندرجات نامه فوق را در نظر گرفته خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرند.
تهران بتاریخ بیست و پنجم مارس هزارو نهصدو چهل
(امضاء: مظفر اعلم)
جناب آقای ماتوی فیلیمونو
سفیر کبیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران
آقای سفیر کبیر
نظر بماده ۸ قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که در تاریخ ۲۵ مارس
۱۹۴۰ بامضا رسیده است با کمال توقیر تأیید می‌نمایم که چون بموجب قوانین جاریه ایران بنگاههای بازرگانی می‌توانند بین کارمندان خود نمایندگانی برای دفاع حقوق خود در محاکم ایران انتخاب نماید نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و بنگاههای اقتصادی شوروی از این حیث مواجه با اشکالاتی نخواهند شد.
آقای سفیر کبیر خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرید.
تهران بتاریخ ۲۵ مارس هزار و نهصد و چهل
(امضاء: مظفر اعلم)
جناب آقای ماتوی فیلیمونو
سفیر کبیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران
آقای وزیر
با کمال توقیر وصول نامه مورخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ آنجناب را که بمضمون ذیل است تأیید می‌نمایم:
نظر بماده ۸ قرار داد بازرگانی بحر پیمائی ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که در تاریخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ بامضا رسیده است با کمال توقیر تایید می‌نمایم که چون بموجب قوانین جاریه ایران بنگاههای بازرگانی می‌توانند از بین کارمندان خود نمایندگی برای دفاع حقوق خود در محاکم ایران انتخاب نمایند نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران و بنگاههای اقتصادی شوروی از این حیث مواجه با اشکالاتی نخواهند شد.
مندرجات نامه فوق را در نظر گرفته از آنجناب خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرند.
تهران بتاریخ بیست و پنجم مارس هزارو نهصد و چهل
(امضاء: ماتوی فیلیمونو)
جناب آقای مظفر اعلم
وزیر امور خارجه ایران
آقای سفیر کبیر
با کمال توقیر باستحضار آنجناب میرساند که دولت ایران رضایت می‌دهد بشرط معامله متقابله ترتیب ذیل را نسبت بحمایت علائم بازرگانی مجری بدارد:
۱- اشخاص حقوقی و طبیعی هر یک از طرفین متعاهدین که دارای بنگاههای صنعتی و بازرگانی می‌باشند در خاک طرف متعاهد دیگر از عین حمایتی که اتباع و اشخاص حقوقی طرف مذکور نسبت بعلائم بازرگانی استفاده می‌کنند بهره مند خواهند بود مشروط براینکه نامبردگان مراسم و مقررات جاری در خاک آنکشور را رعایت نمایند.
۲- طرفین متقابلا متعهد می‌شوند در کشور خود در آتیه علائم بازرگانی را بعنوان اسم نوع معینی از کالاها که مورد مصرف عموم واقع شده باشد برسمیت نشناخته و به ثبت نرسانند.
طرفین متقابلا یکدیگر را راجع بترتیب تصدیق امضای اسنادی که بادارات ثبت علائم بازرگانی ارائه می‌شود با معافیت این اسناد از هر کونه تصدیق کنسولی مطلع می‌نمایند.
مقررات مذکور در فوق شامل کلیه بنگاههای صنعتی و بازرگانی خواهد بود اعم از اینکه بنگاهای مزبور متعلق بدولت یا اتحادیه‌ها یا اشخاص باشد.
آقای سفیر کبیر خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرند.
تهران بتاریخ بیست و پنجم مارس هزارو نهصدو چهل
(امضاء: مظفر اعلم)
جناب آقای ماتوی فیلیمونو
سفیر کبیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران
آقای وزیر
با کمال توفیر وصول مورخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ آنجناب را راجع برضایت دولت ایران در اجرای مقررات مربوطه بحمایت علائم بازرگانی بشرط معامله متقابله بشرح ذیل اشعار می‌دارد:
"۱- اشخاص حقوقی و طبیعی هر یک طرفین متعاهدین که دارای بنگاههای صنعتی و بازرگانی می‌باشند در خاک طرف متعاهد دیگر حمایتی که اتباع و اشخاص حقوقی طرف مذکور نسبت بعلائم بازرگانی استفاده می‌کنند بهره مند خواهند بود مشروط بر اینکه نامبردگان مراسم و مقررات جاریه در خاک آن کشور را رعایت نمایند.
۲_ طرفین متقابلا متعهد می‌شوند در کشور خود در آتیه علائم بازرگانی را که بعنوان اسم نوع معینی از کالاها که مورد مصرف عموم واقع شده باشد برسمیت نشناخته و بثبت نرسانند طرفین متقابلا یکدیگر را راجع بترتیب تصدیق امضای اسنادی که بادارات ثبت علائم بازرگانی ارائه می‌شود با معافیت این اسناد از هر گونه تصدیق کنسولی مطلع می‌نمایند.
مقررات مذکوره در فوق شامل کلیه بنگاههای صنعتی و بازرگانی خواهد بود اعم از اینکه بنگاههای مزبور متعلق بدولت یا اتحادیه‌ها یا اشخاص باشد".
مندرجات نامه فوق را در نظر گرفته اطلاع می‌دهیم که دولت متبوعه دوستدار از طرف خود نیز رضایت می‌دهد نسبت بحفظ علائم بازرگانی همان مقررات را مجری دارد.
آقای وزیر خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرید تهران بتاریخ بیست و پنجم مارس هزار و نهصد و چهل
(امضاء: ماتوی فیلیمونو)
جناب آقای مظفر اعلم
وزیر امور خارجه ایران
آقای وزیر
با کمال توفیر باستحضار آنجناب میرساند که بمناسبت امضای قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران در تاریخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی لازم میداند مسائل مربوطه بشرایط فنی حمل و نقل بار چه بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران و چه بطور ترانزیت و مسائل مربوطه به تسویه حساب بین راههای آهن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و راههای آهن ایران بابت مساعدتهای متقابله (استفاده از وسایط نقلیه و غیره) را تنظیم و برای این منظور در ظرف مدتی که بیش از سه ماه از تاریخ امضای قرار داد مزبور نباشد کنفرانس شوروی و ایران مخصوص راه آهن در مسکو تشکیل نماید.
آقای وزیر خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرید.
تهران بتاریخ بیست و پنجم مارس هزار و نهصد و چهل
(امضاء: ماتوی فیلیمونو)
جناب آقای مظفر اعلم
وزیر امور خارجه ایران
آقای سفیر کبیر
با کمال توفیر وصول آنجناب مورخه ۲۵ مارس ۱۹۴۰ را که بمضمون ذیل است تأیید می‌نمایم:
…. بمناسبت امضای قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران در تاریخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی لازم میداند مسائل مربوطه بشرایط فنی حمل و نقل بار چه بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایران و چه بطور ترانزیت و مسائل مربوطه به تسویه حساب بین راههای آهن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و راههای آهن ایران بابت مساعدتهای متقابله (استفاده از وسائط نقلیه و غیره) را تنظیم و برای این منظور در ظرف مدتیکه بیش از سه ماه از تاریخ امضای قرار داد مزبور نباشد کنفرانس شوروی و ایران مخصوص راه آهن در مسکو تشکیل نماید
با کمال احترام اشعار می‌دارد که دولت ایران از طرف خود موافقت می‌نماید مسائل مندرجه در نامه آنجناب را تنظیم و در کنفرانس ایران و شوروی مخصوص راه آهن که برای این منظور در مسکو در ظرف مدتی که بیش از سه ماه از تاریخ امضای قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مورخ ۲۵ مارس ۱۹۴۰ نباشد تشکیل خواهد شد اشتراک نماید
آقای سفیر کبیر خواهشمندم احترامات فائقه مرا نسبت بخودتان بپذیرید.
تهران بتاریخ ۲۵ مارس هزارو نهصدو چهل
(امضاء: مظفر اعلم)
جناب آقای ماتوی فیلیمونو
سفیر کبیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران
قرار داد بازرگانی و بحر پیمائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی بشرح بالا در جلسه پانزدهم فروردین ماه یکهزارو سیصد و نوزده تصویب شده است.
رئیس مجلس شورای ملی _ حسن اسفند یاری