مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ شهریور ۱۲۸۶ نشست ۱۵۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ شهریور ۱۲۸۶ نشست ۱۵۰ مذاکرات روز شنبه ۲۸ رجب ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنج شنبه ۲۶ را آقا میرزا مرتضی قلیخان قرائت کردند قبل از انعقاد مجلس در خصوص یکنفرقاتل که از تنکابن آورده بودند گفتگو شد.
آقا میرعماد اظهار داشتند که این شخص سه ساعت زنده بود و قاتل خود را هم گفته است چه کسی بوده و وصی خود را هم جناب حجه‌الاسلام آقای آقا سیدعبدالله را معین نموده که هر طور رای مبارکشان علاقه بگیرد اصلاح کنند در خصوص اجازه مرخصی آقا میرزا حسین شهیدی گفتگو شد. حاجی میرزا فضلعلی آقا اظهار داشتند که زیاده از یک هفته حق ترخیص نیست.
آقا میرزا فضلعلی آقا- اگر شخصا از رئیس اذن گرفته شود بیش از یک هفته حق ندارد اذن بدهد والا اذن مجلس محدود نیست.
در این موقع شروع شد بقرائت نظامنامه وزارت داخله پس از قرائت چندین فصل مذاکرات لازمه بمیان آمد حاج امین الضرب که امروز بسمت نیابت حاضر بودند در وقت انعقاد مجلس مذاکره و اکیدا از سایر وکلای عظام خواهش کردند که یکساعت و نیم از دسته گذشته مجلس منعقد می‌شود و همگی حاضر شوند
ورقه استعفایی که از طرف صنیع الدوله رئیس سابق مقدس رسیده بود قرائت شد قریب به این مضمون:
- حضور ذی‌سعادت ظهور وکلای عظام ادام الله تایید اتهم در بدو تاسیس این مجلس که تنها باعث سعادت ملت و آبادی مملکت بود بعضی نظر بحسن ظنی که باین بند داشتند به ریاستم منتخب کردند و چون برحسب نیت صاف خود چنین اقدامی را نموده بنده هم قبول کرده و کفی بالله شهیدا آنچه لازمه کوشش و سعی بود فرو گذار نکردم. اگر قصوری می‌شد علت آن بود که اسباب فراهم نبود و هر چه هر روزه بر خدمات خود افزودم نتیجه بعکس بخشید و رفته رفته زحمات صادقانه‌ام در خفیه ماند بلکه علنا درهعبرها بد گفتند بلکه تهدید بقتلم کردند اینک بدون هیچ شکایتو گله عرض می‌نمایم و استدعا می‌کنم که این استعفاء سومم را پذیرفته و بهمان وکالت اگر سزاوار هستم قبولم فرمایند.
حاج سید نصرالله- شهد الله همین است که نوشته‌اند و ابدا اغراق ندارد.
آقا شیخ یوسف- با کمال تاسف باید قبول کرد.
آقا میرزا فضلعلی آقا- اگر احتشام السلطنه نبودند فی الحقیقه مایه تاسف فوق العاده بود.
نایب رئیس- جواب چه نوشته شود.
حاج سید نصرالله- نوشته شود از روی اضطرار در کمال تاسف قبول شد.
آقا شیخ یوسف- امید است که در همان وکالت خودشان هم خدمات نکمایان خود را بروز بدهند.
آقا میرزا محسن- در مسئله رئیس چه باید کرد.
خیاط باشی- باید از طرف مجلس احتشام السلطنه خواسته شوند.
آقا میرزا فضلعلی آقا- توجه نمائید بهتر این است که بدایه ایشان را انتخاب نمائید تا اگر محظوری هم در بین باشد مرتفع گردد و بدون عذر به مجلس حاضر شوند.
اسد الله میرزا- اولا اظهار تاسف می نماییم از استعفاب صنیع الدوله و بعد از قبول کردن این استعفا غیر از احتشام السلطنه کسی را برای این کار از ایشان بهتر نمی‌دانیم ولی محظوری در بین هست که آنروز آقا میرزا فضلعلی آقا در حضور همایونی گفتند و اعلیحضرت همایونی فرمودند احتشام السلطنه ماموریت مهم دارد و ما هم اسم او را در کمیسیون معرفی کرده‌ایم حال اگر صلاح میداند انتخاب ایشان بشود از برای ریاست و بعد ایشان را بخواهید چنانچه امر مهی را هم در پیش داشته باشند چه ضرر دارد دو ماه بروند و بعد از آن بیایند مشغول انجام خدمت باشند در این مدت هم وثوق الدوله از برای نیابت ریاست حاضر هستند.
آقا میرزا فضلعلی آقا- مسئله وکالت اگر چه مهم است ولی ریاست مجلس خیلی مهمتر است حالا اگر ما احتشام السلطنه را از حضور همایونی بخواهیم شاید پاره از معاذیر در میان بیاید ولی اگر به عنوان ریاست بخواهیم دیگر جای عذر باقی نخواهد ماند. پس خوب است رای گرفته شود از برای ریاست ایشان بعد ایشان را بخواهیم.
آقا میرزا مرتضی قلیخان- این مطلبی که فرمودند در صورتی است که تمام اهل مجلس ایشان را بشناسند و ما وکلا ولایات که این همه از استعفای صنیع‌الدوله اظهار تاسف مینماییم جهت آنست که مدتی است با ایشان معاشرت کرده و ایشانرا می‌شناختیم حالا ما احتشام السلطنه را نمی‌شناسیم خوب است چند روزی به مجلس تشریف بیآورند پس از شناسایی آن وقت انتخاب شود.
وکیل التجار- در خصوص احتشام السلطنه انتخاب شوند بنده هیچ نمی‌شناسم و ندیده‌ام گذشته معلوم نیست که ایشان از شغل دیوانی خود استعفا داده باشند عجالتا خوب است اول استعفاء بدهند و در مجلس حاضر شوند و آن وقت انتخاب شوند.
آقا میرزا فضلعلی آقا- دو مطلب است یکی استعفا از شغل دیوانی آن را که استعفا دادند و دیگری حضور به مجلس ولی از برای انتخاب ریاست قبل از وقت به مجلس آمدن لازم نیست.
آقا میرزا محمود خوانساری- ما سی نفر کیل از طهران داریم که همه میگویند احتشام السلطنه آدم خوب و قابل این کار است ولی نود نفر وکلای ولایات ایشان را هیچ ندیده‌اند و نشناخته‌اند چطور می‌شود که آنها رای بدهند پس خوب است مجلس ایشان را بخواهد بعد از حضور چند مجلس آنوقت انتخاب کنند.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی- ترتیب انتخاب حالیه صحیح نیست اگر شما احتشام السلطنه را آدم صحیح میدانید همان دو روز تشریف بیاورند معلوم می‌شود اینطور که آقا میرزا فضلعلی آقا میگویند حالا انتخاب شود شاید اکثریت آرا نشد آنوقت توهین ایشان خواهد شد.
آقا سید حسن تقی زاده- یک نفر وکیل را بریاست انتخاب نکردن توهین نمی‌شود.
حسام الاسلام- بنده عرض می‌نمایم اول احتشام‌السلطنه را بخواهید وارد مجلس بشود بعد انتخاب کنید.
محقق الدوله- یک استدعا دارم که نظامنامه داخلی را بخواهید ملاحظه شود و از روی آن رئیس را انتخاب نمائید.
آقا میرزا محسن- لازم نیست الان فوری رئیس انتخاب شود شاید اکثر می‌خواهند بروند فکر نمایند و بعد شخصی را معین کرده منتخب نمایند.
وکیل الرعایا- لازم نیست منحصر جناب احتشام السلطنه بشود ما چند نفر از طهران کسر وکیل داریم اعلیحضرت هم فرمودند که کسر وکلا انتخاب شود خوب است این وکلا را هم انتخاب نمایید شاید اشخاصی کافی در آن میان باشند آنوقت رئیس انتخاب شود.
نایب رئیس- مطالب مخلوط نشود مسئله احتشام السلطنه چه شد؟
(همه گفتند بنویسید فردا بیایند بمجلس)
نایب رئیس- در باب انتخاب رئیس گویا قرار چنین شد که چند روز باشد و از روی تامل انتخاب شود.
محقق الدوله- نظامنامه داخله را آورده از روی آن رفتار شود رییس باید فورا انتخاب شود.
حاج سید نصرالله- لازم نیست که همین امروز انتخاب رئیس بشود
(نظامنامه داخلی را آورند و در این خصوص قرائت شد معلوم شد که انتخاب فوری در افتتاح مجلس است نه مطلقا).
آقا میرزا محمود- گویا یقین باشد که احتشام السلطنه به مجلس خواهند آمد حال امروز رئیس انتخاب شود چه ضرر دارد.
حاجی معین التجار- این وکلایی که باقی ماندند سی نفر را معین نمایید بمردم بنمایند که دوازده نفر را از آن میان انتخاب کنند شاید در میان آنها کسی باشد که برای ریاست هم صلاحیت داشته باشد.
رئیس التجار- گمانم اینست که احتشام السلطنه را تمام ملت می‌شناسند در این موقع ایشان را جلب به مجلس نمائید خیلی استفاده خواهیم نمود.
حسام الاسلام- نقیصه وکلا را انتخاب نمائید حال مردم میدانند چه اشخاصی را انتخاب کنند لابد اشخاص عالم با خبرت و بصیرت را انتخاب خواهند نمود آنوقت معلوم می‌شود که کی قابل و لایق است.
محقق الدوله- بموجب نظامنامه بقیه وکلا را باید مجلس انتخاب نماید.
و مال ولایات را باید از وزارت داخله خواست
(نظامنامه داخلی و نظامنامه انتخابات که راجع باین خصوص بود قرائت شد.)
صدیق حضرت- این نظامنامه که خوانده شد مال مجلس است و بصحه همایونی نرسیده و قانون نیست.
حاج سید نصرالله- این جا در مورد استعفا و فوت است ربطی به نقیصه ندارد.
نائب رئیس - ما دو قسم وکیل داریم یکی وکیلی که در مجلس بود و استعفا داده باید به موکلین آنها اطلاع داد تا انتخاب کند دیگر وکلایی هستند که ناقصند و از اول انتخاب نشده‌اند اینها با هم فرق دادند.
حاج سید نصرالله- وکیلی که هنوز ملت انتخاب نکرده او با خود ملت است ولی چند نفر هستند که استعفا داده‌اند او را باید مجلس انتخاب نماید.
مخبر الملک- حالا که اختلافی پیدا شده بین نظامنامه انتخابات و نظامنامه داخلی باید باصل نسخه رجوع کرد گویا غلط چاپ شده باشد.
حاج محمد اسمعیل آقا- گویا چنین بوده که اگر کمتر از شش ماه انتخاب جدید مانده باشد مجلس می‌تواند انتخاب نماید
وکیل التجار- بقیه وکلایی که هنوز انتخاب نشدند باید جدا خواست که انتخاب بشوند.
آقا میرزا محسن- وزیر داخله که معین می‌شود باید از او خواست.
محقق الدوله- در خصوص نواقص وکلا باید رجوع بنظامنامه بشود ولی یک مسئله هست که در خصوص وکیل زارعین و فلاحین چند ماه بنده زحمت کشیدم و ممکن نشد که یک هیئتی جمع شده وکیل انتخاب نمایند باید مجلس یک رای در این خصوص بدهد.
صدیق حضرت- مراسلاتی در دفتر موجود است که بوزارت داخله نوشته شده و ایشان هم اعلان نوشتند و ببلوکات فرستادند حاضر نشدند پس فایده ندارد
سید الحکما- هر جایی که نایب الحکومه دارد باید از نایب الحکومه خواست که بوقت معین از هر دهی یک نفر را معین کرده بفرستند.
حاج سید نصرالله- در ورامین یعنی در امام زاده جعفر جمعی پیش من آمدند و گفتند ما اسم مجلس را می‌بریم شیخهای آنجا تفنگ بروی ما می‌کشند معلوم است که حاکم نمی‌گذارد که انتخاب کنند.
حسام الاسلام- رئیس سلسله وجوه فلاحین و زارعین هستند که بمانان می‌دهند اگر از آنها انتخاب نشود بی فایده است.
وکیل الرعایا- فرق است بین حکام که بعضی چیزی میگویند و بر وفق آن عمل می‌کنند و بغضی اظهاری می‌کنند و بر خلاف آن رفتار می‌کنند باید بین این دو فرق گذارده و در آنچه می‌کنند و میگویند تحقیق شود فقط بقول آنها اعتماد نمی‌شود کرد.
حاج سید نصرالله- نوشته شود بوزارت داخله که تا فلان روز باید نقصیه وکلا انتخاب شود بیشتر از آن نمی‌شود مهلت داد.
آقا میرزا محمود خوانساری- یک نفر آمد ورقه آورد که مرا اهل بلوک فشاپویه برای وکالت انتخاب کرده‌اند من گفتم باید به موجب نظامنامه باشد بروید نزد حکومت رفت آنجا و کسی مساعدت با او نکرد حال آمده است خود را جزو انجمن اتحادیه طلاب کرده است.
نایب رئیس- حال این مطلب هم به اینجا ختم شد که نقیصه وکلا بوزرت داخله نوشته شود که تاکید کنند انتخاب شوند
(دو تلگراف از لاهیجان رسیده بود قرائت شد مشعر بر امتناع آنها در ولایت بودن آنجا و تعطیل انجمن ایالتی در گیلان)
نایب رئیس- عقیده مجلس در این خصوص چیست؟
محقق الدوله- جواب داده شده بدفتر رجوع نمایند از مجلس رای گرفته شده که گیلان ولایت است نه ایالت.
حاج محمد اسمعیل آقا- تحقیق نمایید حکومت لاهیجان از اینجا می‌رود یا از رشت.
دبیر رسائل- من فرامین آنجا را دارم که از زمان آقا محمد خان حکومت لاهیجان از طهران میرفته است حال اگر یکی دو مرتبه از رشت رفته است ربط به این ترتیب ندارد.
حاج محمد اسمعیل آقا- ما به سابق کار نداریم در این دوره اخیر می‌خواهیم ببینیم حکومت از کجا میرفته است.
رئیس التجار- دستور العمل لاهیجان چطور نوشته می‌شود علیحده است یا جزو گیلان است این مسئله باعث اغتشاش است جواب هر طور باید داده بشود بدهید.
حسام الاسلام- شما مازندران را ولایت میدانید یا ایالت چنانچه آنروز محتشم السلطنه می‌گفتند با اینکه چند شهر دارد هر جا یک ولایت باشد اما با انجمن لاهیجان منافاتی ندارد آنجا هم یک انجمن داشته باشد بعلت اینکه لاهیجان با رشت حکایت حیدری و نعمتی زیر بار آنها نمی‌رود باید انجمن داشته باشند.
رئیس التجار- آن روز رشت را ولایت کردند به جهت اینکه یک انجمن داشته باشد حالا هم می‌خواهید لاهیجان را یک ولایت قرار بدهید این ترتیب صحیح نیست.
محقق الدوله- ما نمی‌توانیم در قوانین تصرف نموده و بر خلاف رفتار نماییم بموجب نظامنامه ایالتی رشت ولایت شد یک انجمن حق دارند دیگر نمی‌شود بر خلاف آن رفتار کرد.
آقا شیخ حسین- گفتند رشت ولایت است خیلی خوب ولی لاهیجان را میگویند جماعتش خیلی است حالا اذن بدهید که آنها هم یک انجمن داشته و اینکه میگویند بر خلاف است اینطور نیست مجلس خودش واضع قانون و ناسخ قانون است.
آقا سید حسن تقی زاده- اگر بنا بود هر جزئی را در تحت یک قانون در آورند و مخصوصا مذاکره شود دیگر مجلس محتاج به وضع قانون نبود اگر اینطور باشد باید امام شهرهای ایران همین گفتگو را بکنند از اول باید در مجلس این ملاحظه بشود ببینید کدام یک انجمن لازم دارد کدام انجمن نمی‌خواهد آنروز گفتگو شد جواب داده شد در آن روزی که این مطلب مطرح بود من جدا گفتم رشت ایالت است گفتند ولایت است و بجهت یک غلط اجباری در محظور افتادیم حال رای داده شد که گیلان ولایت است نمی‌شود تغییر داد و اینکه میگویند فساد می‌شود اول این مطلب را باید ملاحظه کرد ولی بعد از وضع قانون دیگر نمی‌شود بواسطه یاغی گری آن قانون را نسخ نمود هر کجا فساد می‌شود باید با قشون رفع کرد بموجب رایی که داده شد لاهیجان حق انجمن ندارد اگر گیلان ولایت است که لاهیجان جزو است و اگر ایالت است باید همه جا انجمن داشته باشد است باید همه جا انجمن داشته باشد.
نایب رئیس- آخر جواب این مطلب چه شد؟
(جمعی گفتند که رای داده شده که ولایت است.)
نایب رئیس- پس جواب داده شود که جواب همان است که از مجلس داده شده تلگرافی از شیراز رسیده بود قرائت شد مضمون آن مشعر بود بر اینکه امنیت از اهالی سلب شده منشاء فساد و اغتشاش انجمن اسلامی است که جمعی اسم خود را فدایی وطن گذاشته فتنه می‌کنند سابقا که از طرف وزارت داخله حکم به اخراج مفسدین حکومت ملاحظه نموده عجاله مستدعی هستیم که موجبات آسایش و رفاهیت عامه فراهم آید.
نایب رئیس- بوزارت داخله رجوع شود.
وکیل التجار- بدوا تحقیق از وکلای شیراز شود.
آقا سید محمد جعفر- مکرر صبحت شده دو این خصوص باید از وزارت داخله امنیت آنجا را خواست یک مرتبه از طرف وزارت داخله نوشته شده بود که دو نفر را تبعید نمایند سواد کاغذ نظام السلطنه هم پیش منست دیگر بعد از فوت مرحوم اتابک نمی‌دانم بازده دوباره چه طور شد که اسباب فتنه فراهم شده است.
تلگرافی از ارومیه به توسط آقای آقا سید حسن تقی زاده رسیده بود قرائت شد قریب به این مضمون:
- شرح صدمات وارده کرارا مرض رسیده تاکنون مفاسد رفع نشده قشون عثمانی اتصالا مشغول فساد هستند آنجاهایی که گرفته شده هیچ حال می‌خواهند جاهای دیگر را هم بگیرند دیگر موکول بهمت وکلای مجلس است اقبال السلطنه مشغول قتل و غارت اهل خوی متحصن در تلگراف خانه مستدعی قانون اساسی، تبعید اقبال‌السلطنه. دخالت نمایندگان دول متحاربه در کمیسیون سرحدی.
آقا سید حسن تقی زاده- از ارومیه هر روزه تلگراف می‌آید ولی در مجلس قرائت نمی‌شود همین مسئله تصرف عساکر عثمانی آن محال را گویا راپورت هم بدولت داده شد. غرض آن نیست آن روز که فرمانفرما رفت قرار شد فوج خمسه و سوار قزوین و غیره برود بجهت اینکه فعلا از قشون آذربایجان فایده حاصل نمی‌شود آنهم رفته است آنجا نشته حتی راضی شده است که جیره آنها رفته است آنجا نشسته حتی راضی شده است که جیره آنها را هم خودش عجاله بدهد و بعد با او حساب شود ولی ابدا کابینه وزرا اقدامی نکرده‌اند یک فوج از آذربایجان حرکت نکرده بود باقی حاضر بودند ولی جیره می‌خواستند آنرا هم خودش راضی شده که بدهد معهذا یک نفر سرباز از اینجا حرکت نکرده و آنهم همانجا مانده بنده به وزیر جنگ گفتم خود فرمانفرما حاضر است بدهد و تاکنون یک نفر سرباز هم حرکت داده نشده.
سیدالحکما- خوبست به وزارت جنگ نوشته شود که جدا حرکت آنها را بخواهند.
آقا میرزا محمود خوانساری- از قراری که شنیدم سوار شاهسون را خواستد آصف الدوله گفته بود اینها پارسال خراسان بودند حالا شاید نروند قزاق را خواستند پلکونیک نگذاشت چند صندوق فشنگ خواستند بفرستند بهجت‌الملک معطل همین کار است که کرایه اینها را نمی دهند
(در این موقع آقایان از کلارستاق به مجلس آمدند.)
آقا سید عبد الله مجتهد- این آقایان از معززین علمای کلارستاق هستند و منظلم هستند
ورقه تقریر جناب آقا شیخ ابوالقاسم کلارستاقی که مراتب تشکیلات خود را تعدیات وارده از طرف اشرار آنجا که وابسته به نصرالسلطنه هستند داد قرائت شد از تعدیات و مظالمی که بآنها وارد شده بود بی نهایت باعضای مجلس متاسف دست داد.
آقا سید حسین- علت اینکه سبهدار هر روزه بر تعدیات خود می‌افزاید آنست که تاکنون هر چه از دست او تظلم کردند کسی رسیدگی نکرد اگر تاکنون در یک محل مجازات داده می‌شد هرگز از این اتفاقات نمی‌افتاد. اگر پسر او را مجازات می‌دادند این طور نمی‌شد هر چه واقع می‌شود به مسامحه می‌گذرد مسئله سالار مفخم همین طور مانده سایر مطالب هم همین طور.
آقا ملا حسن وارث- مجلس از وزرا وکلا و حجج الاسلام منعقد شد در مسئله سالار تحقیق شد پس از معلوم شدن که باید داده شود فراموش شد.
(عریضه از اهل تنکابن در این خصوص قرائت شد تلگرافی نیز از محل ثلاثه قرائت شد.)
آقا سید محمد جعفر- مکرر عرض کرده‌ام که دایره این فتنه کشیده خواهد شد علت آن معلوم است که هر چه متظلمین عرض می نمایند و کسی بعرض آنها رسیدگی نمی‌کند روز بروز بدتر می‌شود آن روز شاه فرمودند کدام قانون از مجلس صادر شده که مجری نگردیده حال همین را از وزرا بخواهند که سپهدار را حاضر نموده استنطاق بشود پس از ثبوت مجازات داده شود.
آقا میرعماد- آقایان وکلا سپهدار را معزول کردند حاکمی مثل معتمدالدوله فرستاده شده بود خیلی خوب حرکت کرد این تحریکات را سپهدار کرد اسناد معتبر هم پیش من حاضر است که مدلل این تحریکات را او کرده است.
حاج محمد ابراهیم- به وزرا نوشتید پنج روزه عمل را تمام کنید نخواستند فرضا یک ماه طول کشید و طوری نشد آن وقت چه باید کرد.
آقا شیخ یوسف- اینکه می گویید دولت همراه نیست مراد از دولت در اینجا همین وزرا و امنای درباری هستند والا شخص شاه نهایت مساعدت را دارند.
آقا شیخ حسین- بنده در اوایل این مجلس امتحان کردم که مطالبی که در اینجا گفته می‌شود به فاصله نیم ساعت به عرض همایونی می‌رسد چنانچه عرض سابقم رسید و من قسم خوردم آنچه صلاح است بگویم و امیدوارم ای عرض من بشاه برسد هر حکم که از طرف شاه صادر می‌شود اول باید مقربین و نزدیکان سلطنت قبول نمایند تنها بگفتن و قسم خوردن بدون عمل نمی‌شود بالله مملکت از دست می‌رود باید همه وقت شخص اعلیحضرت به تمام گماشتگان سلطنت بفرمایند که دولت مشروطه شده است به آن طور رفتار نمایید.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی- عقیده بنده این است که این عرایض را بحضور همایونی برسانند تا بدانند چه اوضاعی است و فرمایش آنروزی اعلیحضرت ما را بیش از اینها امیدوار داشته.
آقا ملا حسن وارث- می‌بینیم هر کس خیانت می‌کند روز بروز می‌کند و هر کس امین است مثل مشیرالدوله خانه نشین می‌شود علاج این کار باید کرد.
وکیل الرعایا- عقیده بنده این است که این شخص لایق هیچگونه امارتی نیست باید تمام مناصب و مشاغل از او گرفته شود و مجازاتش بعد از رسیدگی و تحقیق داده شود.
آقا میرزا محمود خوانساری- ان روزی که وکلا شرفیات حضور همایونی شده بودند اعلیحضرت همایونی فرموده بودند هر مطلبی دارید از خود من بدون واسطه بخواهید از این مطلب مهم تر نداریم. خوب است همین مطلب با سایر مطالب که تا حال مانده فهرست کرده از حضور همایونی درخواست شود.
آقا میرعماد- شش ماه تلگرافخانه از سپهدار گرفته شود تمام بلاد امن می‌شود.
سید الحکما- عقیده بنده این است که این شکایت حضور همایونی عرض شود اصلاح خواهد شد.
وکیل التجار- مدتی است که هر چه در اینجا مذاکره می‌شود از اغتشاش ولایات به حرف می‌گذرد و رفع نمی‌شود منتهی خیلی که سخت گیری می‌شود آن شخص را تغییر می‌دهند و کس دیگری بجای او می‌گذارند باید مجدانه اقدام کرد تا تحقیق شود هر کس خیانتش معلوم شد از تمام شئونات خلع شده و آنوقت مجازات داده شود.
آقا سید حسن تقی زاده- بنده عرض می‌کنم هر کاری که کرده است گذشته است فعلا کاری بکنید که بعد از این کاری نکنند اگر عکس این روزنامه‌های مجلس را پهلوی هم بگذاریم معلوم می‌شود که چیست این مسئله هم می‌رود روی مطلب دیگر مثل مسئله سالار مفخم می‌شود اول آنها را درست کنید بعد به این مسئله بپردازید اگر بنا است بصرف گفتن تمام شود اقدام نکنید والا کوشش کنید تا بیک جایی منتهی گردد.
آقا شیخ ابراهیم- باید از شاه خواست و از وزراء خواست که اصلاح کنند.
حاجی میرزا علی آقا- اینها مطالب جزیی است مطالب کلی که حضور همایونی شرفیاب شدیم خودشان فرمودند مملکت هرج و مرج شده علت آن است که قوانین از مجلس بیرون نیامده جواب عرض شد که قوه مجریه مخالفت دارد و ابدا مجازات در این مملکت نیست بعد اعلیحضرت توجه به وزرا فرمودند که شما هم کوتاهی می‌کنید بنشینید با هم یک فکری در امنیت مملکت بنمایید و مقصودشان این بود که درهمان مجلس گفتگو شود عرض شد که در این مجلس نمی شود کمیسیونی از وزرا و وکلا تشکیل شده بنشینند قراری بگذارند حال چند روزی می‌گذرد که وزرا نیامده‌اند یا تردیدی در رای ملوکانه پیدا شده یا وزرا به تسامح گذارنده‌اند باید فهمید چه شده است
(بالاخره در این موضوع خیلی صحبت شد آقای آقا سید محمد مجتهد فرمودند که باید فردا وزرا را خواست و مطالب را به آنها فهماند و با همراهی آنها اصلاح این مطلب را از پیشگاه همایونی خواست و قرار شود که روز دوشنبه مجلس آمده در این خصوص مذاکرات لازمه آید.