مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ امرداد (اسد) ۱۳۰۰ نشست ۸

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم تصمیم‌های مجلس

مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری چهارم

تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز
نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ امرداد (اسد) ۱۳۰۰ نشست ۸

مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ امرداد (اسد) ۱۳۰۰

نشست ۸

صورت مشروح مجلس یوم شنبه غره ذیحجه ۱۳۳۹ مطابق ۱۴ ـ اسد ۱۳۰۰

مجلس تقریباً یکساعت و نیم قبل از طهر در تحت ریاست آقای مدرس نایب رئیس تشکیل گردید.

نایب رئیس ـ صورتمجلس قرائت می‌شود ـ

آقای مستشارالسلطنه صورتمجلس را قرائت نمودند.

نایب رئیس ـ آقای طباطبائی در صورت مجلس فرمایشی دارید؟

طباطبائی ـ در آنجا که نوشته است که خارج مذاکره کردیم اسم آقای مدرس فراموش شده است.

نایب رئیس ـ بسیار خوب اصلاح می‌شود.

شاهزاده سلیمان میرزا ـ همانطوریکه آقایان مسبوق هستند بنده در جلسه قبل وقتیکهآقای طباطبائی مخالفت خودشان را موقتاً تا روز شنبه پس گرفتند بنده عرض کردم در مخالفت خودم باقی هستم ولیکن علی الاصول مطابق نظام نامه داخلی چون آقای طباطبائی مخالفت خودشان را موقتاً مسترد داشتند بنده هم دیگر در این جلسه مذاکره نمی‌کنم.

نایب رئیس ـ صحیح است دیگر آقایان فرمایشی ندارند

(گفته شد خیر)

صورتمجلس بعد از این اصلاح تصویب شد قبلاً در موضوع اعتبارنامه شاهزاده نصرت الدوله بنده پیشنهادی تهیه کرده بودم که با بودن آقای رئیس بنده آن پیشنهاد را عرض کنم که مذاکرات در این مسئله کافی است متأسفانه آقای رئیس به جهت کسالتیکه پیدا کرده بودند تشریف بردند حال خودم آن پیشنهاد را عرض می‌کنم که چون مذاکرات در این مسئله زیاد شده و از طرف آقایان مخالفین مذاکراتی شد و بعضی آقایان هم از طرف دیگر اجازه خواسته بودند که موکول به جلسه بعد شد بنده تقاضا می‌کنم که مذاکرات کافی باشد بواسطه اینکه همه علاقمند به مجلس هستند همینطور که آقای طباطبائی و حضرت والا شاهزاده سلیمان میرزا هم در ضمن نطق خودشان فرمودند با این علاقه که آقایان بحفظ حیثیات مجلس گمان ندارم تکرار این مذاکرات مفید باشد بلکه مضر است

(گفته شد صحیح است)

امیراعلم ـ بنده یک مختصرین توضیحی داشتم.

نایب رئیس ـ آقای سلیمان میرزا و آقای امیراعلم اجازه خواسته‌اند آقای سلیمان میرزا بفرمائید.

سلیمان میرزا ـ پیشنهادی آقا فرمودند مطابق نظام نامه حق با آقا است لیکن بنده با این پیشنهاد مخالف هستم و عرض می‌کنم مذاکرات کافی نیست ولی اختیار با اکثریت مجلس است البته هر طور که اکثریت مجلس رأی بدهند بنده نمی‌توانم دیگر عرض بکنم.

نایب رئیس ـ آقای سردار معظم (اجازه نطق)

سردار معظم ـ بنده هم متأسفانه با پیشنهاد حضرتعالی مخالف هستم زیرا اصولاً عقیده دارم که در مجلس هر چه مطالب بیشتر گفته شود بهتر است ولی نظر باینکه هر یک از ما افرار نمایندگان محکوم باراده اکثریت هستم لهذا من دیگر اصرار در مخالفت خودم و عدم کافی بودن مذاکرات نمکنم و چون مخصوصاً یک مسئله را اشاره فرمودند که آن مطلب در نظر تمام نمایندگان محترم است و آن مقدم داشتن حیثیت مجلس و مصالح مملکت است بتمام مصالح خصوصی و شخصی (گفتند صحیح است) من هم متابعت می‌کنم اراده اکثریت را ولی خودم شخصاً مذاکرات را کافی نمیدانم.

نایب رئیس ـ پس رأی می‌گیریم

آقایانی که موافق هستند با پیشنهاد بنده باینکه مذاکرات در موضوع اعتبارنامه شاهزاده نصرت الدوله کافی است قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نایب رئیس ـ تصویب شد (راپورت خوانده می‌شود)

آقاسید فاضل ـ چون مخبر شعبه غایب است و راپورت را هم مفصلاً خوانده‌اند دیگر لزومی ندارد راپورت خوانده شود باید رأی گرفته شود.

آصف الممالک ـ در جلسه گذشته موضوع مخالفت در سر دو مسئله بود یکی جریان انتخابات یکی عدم صلاحیت منتخب راجع به جریان انتخابات مذاکرات کافی شد و بالاخره آقای رئیس مذاکرات را کافی دانستند (اگر چه بقیام و قعود نرسید) ولی همه رأی دادند که کافی است. راجع به عدم صلاحیت آنراهم نظر بر اینکه بعضی آقایان مذاکرات زیاد را در مجلس صلاح نمی‌دانستند بدین جهت رأی گرفته شد که مذاکرات کافی است لهذا تجدید خواندن راپورت به عقیده بنده لزومی ندارد در همان است که خوانده شد.

سردارمعظم ـ در نتیجه نطق آقای آصف الممالک که فرمودند خواندن را پورت لزومی ندارد بنده هم عرض می‌کنم اعم از اینکه مذاکرات در مجلس هر چه بوده است تکلیف رئیس مجلس آن خواهد بود که فعلاً خواندن راپورت (بعد از اینکه مجلس عدم لزوم مذاکرات را تصویب کرده) لزومی ندارد و بنابراین باید برای وکالت آقای نصرت الدوله رآی بقیام و قعود بگیرند)

امیراعلم ـ بنده توضیحی داشتم

نایب رئیس ـ بفرمائید راجع به چه مسئله است.

امیراعلم ـ توضیحی که می‌خواهم بدهم راجع به مذاکرات جلسه گذشته است حالا که می‌خواهند رأی بگیرید

نایب رئیس ـ بعد از رأی هم ممکن است.

رأی می‌گیریم آقایانیکه موافقند با اعتبار نامه شاهزاده نصرت الدوله یعنی با آن راپورتیکه مخبر شع به داده است.

فهیم الملک ـ آقا یک پیشنهادی دارم تأمل بفرمائید تقاضا می‌کنم رأی باورقه گرفته شود.

نایب رئیس ـ بموجب نظام نامه گویا این حق برای نمایند گان نباشد.

سلیمان میرزا ـ ماده نظامنامه را بخوانید.

سردار معظم ـ رأی باورقه به تقاضای یک نفر نماینده می‌شود گرفت (گفتند صحیح است) اساساً ۱۵ نفر باید تقاضا کنند (گفته شد پنج نفر) در هر صورت پنج نفر یا ۱۵ نفر نظامنامه یک طرفی معین کرده است و آن این است که آراء عمومی را به قیام و قعود تعیین کرده و در موارد خاص ممکن است چند نفر از نمایندگان کتباً تقاضا کنند به عقیده بنده از این مرحله هم گذشته و مجلس شورای ملی رأی به ختم مذاکرات داد و بالا خره مقصود اگ تعیین اشخاص است که برای وکالت آیقای نصرت الدوله رأی می‌دهند یا نمی‌دهند من تصور می‌کنم که هیچکس در رأی خودش تردیدی ندارد و عیناً رأی خواهند داد وآن کسانی هم که مخالف هستند بالاخره به عقیده من رأی خودشان را اظهار خواهند کرد پس از این نقطه نظر بنده تصور می‌کنم این تقاضا جرء اسباب تعطیل و تأخیر کار و تولید پروفیکورهای بی نتیجه و پر زحمت منفعت دیگر ندارد.

سلیمان میرزا ـ همانطور که آقای فهیم الملک فرمودند این حق را دارند و بنده الان اگر اجازه بدهند ماده ۸۶ و ۸۷ نظامنامه داخلی را محض تذکر آقایان بخوانم

(بمضمون ذیل قرائت نمودند)

ماده ۸۶ رأی علنی با اوراق را هر موقعی می‌توان تقاضا نمود مگر در موارد ذیل.

  • اولاً ـ در صورتی که در تغییر و توضیح یکی از موارد این نظامنامه اختلافی حاصل شده و منجر بدادن رأی شود.
  • ثانیاً ـ در مواردیکه در مواد ۱۱۱ و ۱۲۷ و ۱۳۲ ذکر شده است رأی علنی با اوراق را ممکن است قبل از اینکه از روی قاعده قیام و قعود رأی گرفته شود تقاضا نمود و همچنین در صورتیکه بعد از یک مرتبه مطابق قیام و قعود رأی گرفته شده و نتیجه مشکوک باشد.

ماده ۷۸ تقاضای رأی علنی با اوراق باید کتباً بعمل آید ولااقل پنج نفر از اعضای مجلس آن را امضاء نموده به رئیس بدهند ولی در صورتیکه یک دفعه بواسطه قیام و قعود رأی گرفته شده و مشکوک شد تقاضای شفاهی یکی از نمایندگان کافی است اسامی این پیج نفر فوق با اسامی رأی دهندگان مخالف و موافق در صورت مجلس نوشته خواهد شد حالا آقای فهیم الملک فقط چیزیکه ناقص دارند باید مهلتی بایشان بدهند که بنویسند اگر چهار نفر با ایشان موافق شدند که آنرا امضاء کنند آنوقت حق دارند واگر هم لازم باشد بنده هم امضاء خواهم کرد.

نایب رئیس ـ مطابق این ماده که شما خواندید یک نقص دیگر هم دارد و آن این است در صورتیکه با قیام و قعود رأی گرفته شده و نتیجه مشکوک باشد ……

سلیمان میرزا ـ این در مورد دیگر است اگر اجازه بفرمائید ماده ۸۷ را یک دفعه دیگر بخوانم آن وقت واضح می‌شود

(مجدداً قرائت نمودند)

نایب رئیس ـ آقای فهیم الملک (اجازه نطق)

فهیم الملک ـ بنده مقصودم از این پیشنهادی که کردم رأی باورقه گرفته شود مقصوداین نبود که بدانم کی موافق است و کی مخالف و قبلاً هم که مذاکره شد در کافی بودن مذاکرات بنده موافق نبودم و حالا هم تصمیمی نگرفته‌ام که موافق باشم یا مخالف بنابراین می‌توانم امتناع کنم ولی نمیدانم امتناع خود را باید به چه صورت بفهمانم باید با اوراق رأی گرفته شود که معلوم باشد والا مقصود بنده در رأی گرفتن باورقه موافقت یا مخالفت نبوده است.

نایب رئیس ـ پیشنهاد کنید (ایشان بمضمون ذیل قرائت شد) ما امضاء کنندگان ذیل تقاضا می‌کنیم باورقه رأی گرفته شود.

سردار معظم ـ چند نفرند.

نایب رئیس ـ پنج امضاء است.

سردار معظم ـ باید خوانده شود.

محمدهاشم میرزا ـ باید خوانده شود (آقای مستشارالسلطنه اسامی امضاء کنندگان رابه ترتیب ذیل قرائت نمودند)

آقای فهیم الملک ـ آقای احتشام الدوله ـ آقای امیر اعلم ـ آقای سلیمان میرزا ـ آقای طباطبائی.

سردار معظم ـ حالا باید رأی با ورقه گرفته شود.

نایب رئیس ـ خوب عده به جهت رأی گرفتن کافی است.

سردارمعظم ـ اجازه می‌دهید.

نایب رئیس ـ بله بفرمائید.

سردار معظم ـ نظر باینکه بعضی از آقایان نمایندگان به سابقه رأی دادن با ورقه را در مجلس ندارند و شاید خاطر مبارکشان مستحضر نباشد لهذا خاطر محترمشان را متذکر می‌شوم که ورقه سفید علامت قبول و ورقه کبود علامت رد است و ورقه ندادن علامت امتناع است و آقایان هم در روی اوراق اسم خودشان را باید مرقوم بفرمایند.

نایب رئیس ـ بلی باید بنویسند.

آقاسید فاضل ـ اجازه میفرمائید.

نایب رئیس ـ بلی بفرمائید.

آقاسید فاضل ـ اگر اجازه میفرمائید ماده ۸۸ که راجع به دادن رأی باورقه است بخوانم.

(بمضمون ذیل قرائت نمودند)

ماده ۸۸ ـ ترتیب گرفتن رأی علنی با اوراق از این قرار است هر نماینده دارای دو ورقه مختلف اللوان است که اسم آن نماینده در روی آن چاپ شده است ورقه سفید علامت قبول و ورقه آبی علامت رد است

آقاسید فاضل ـ کسی که رأی ندارد ورقه نخواهد داد.

رفعت الدوله ـ اجازه می‌خواهم بفرمائید ورقه بیاورند و به اشخاصی که ندارند تقسیم نمایند.

نایب رئیس ـ به همه داده‌اند.

رفعت الدوله ـ خیر بنده ندارم.

نایب رئیس ـ روی کاغذ سفید بنویسید.

آقای سید محمود مگر ورقه به همه نداده‌اید.

آقاسید محمود ـ چرا آقا منزلشان مانده است.

نایب رئیس ـ اسامی خودتان را هم روی کاغد بنویسید.

(اوراق رآی اخذ و در محل نطق گذارده شد)

سردار معظم ـ گویا با قرعه دو نفر باید برای نظارت تعیین شوند. در این وقت آقای آصف الممالک و آقای نصیر دیوان بحکم قرعه تعیین و باتفاق آقای مستشار السلطنه شروع باستخراج آراء نمودند.

آصف الممالک ـ ۴۷ رأی سفید است و ۶ ورقه آبی.

حاج آقا ـ باید حضار را تعیین کرد تا عده امتناع کنندگان معلوم شود.

نایب رئیس ـ عده حضار چند نفر است گفته شد ۵۴ نفر.

سردار معظم ـ نتیجة رأی را اعلام کنید.

نایب رئیس ـ وکالت آقای نصر الدوله به ۴۷ رأی تصویب شد

(اسامی قبول کنندگان که ورقه سفید داده‌اند)

آقامیرزا هاشم آشتیانی ـ آصف الممالک ـ امیر ناصر ـ سعید دیوان ـ سردارمفخم ـ آقاسید محمد تدین ـ عمید الممالک ـ آقا میرزا ابراهیم قمی ـ فتح الدوله ـ محمد هاشم میرزا ـ امی الشریعه ـ محقق العلماء ـ آقا میرزا محمد حسین صدرائی ـ جلیل الملک ـ شیخ العراقین زاده ـ عدل السلطنه ـ عمیدالسلطنه ـ منتصرالملک – آقا شیخ محمد جواد آقاسید حسن مدرس ـ امیر اعلم سردار ـ مؤتمن ـ السلطنه ـ مستشارالسلطنه ـ آقاشیخ اسدالله محلاتی ـ معتصدالدوله ـ میرزا ابراهیم خان ـ ملک الشعراء نجات ـ سردر معظم خراسانی ـ آقاسید فاضل کاشانی ـ بیان الملک ـ حاج آقاشیرازی ـ سهام السلطان ـ صدر الاسلام ـ شریعتمدار ـ غضنفرخان ـ رفعت الدوله ـ بیان الدوله ـ وقار الملک ـ سدیدالملک ـ شیخ الاسلام ملایری ـ سلطان العلماء ـ سردرمعظم کردستانی ـ آقامیرزا سیدحسن کاشانی.

اسامی رد کنندگان که ورقه آبی داده‌اند. طباطبائی ـ سلیمان میرزا.

اسامی امتناع کنندگان. فهیم الملک ـ رئیس التجار ـ احتشام الدوله ـ دکتر اقمان ـ نصرالدوله.

نایب رئیس ـ آقای امیر اعلم می‌خواستید توضیحی بدهید بفرمائید.

امیر اعلم ـ توضیحی که می‌خواهم بدهم راجع به یک عبارت از نطق شاهزاده نصرالدوله است شاهزاده نصرت الدوله در ضمن نطق دفاعیه خود پس از شمردن اسامی اشخاصیکه مینوت راجع به قرار داد مرحوم یا غیر مرحوم جمله را بکلمه و دیگران ختم فرمودند چون بنده در اواخر کابینه آقای وثوق الدوله عضویت آن را قبول کرده بودم محض اینکه اشتباهی رو ندهد لازم دانستم به عرض آقایان برسانم که من مینوت مزبور را امضاء نکرده‌ام ولی این نکته را لازم است به عرض برسانم وقتی بنده قبول عضویت کابینه آقای وثوق الدوله را نمودم سیاستی را که دولت وقت قبل از وارد شدن بنده به کابینه بطور موقت اتخاذ نموده و قطعیت آن را بتصویب مجلس شورای ملی محول داشته بود به هیچ وجه بمنزله قیام و اقدام بر علیه حکومت ملی ندانسته و نمیدانم.

نایب رئیس ـ شاهزاده نصرت الدوله توضیحی دارند.

نصرت الدوله ـ متعلق به نطق آن روز بنده است.

نایب رئیس ـ پس خارج از موضوع است چون در راپورت شعبه راجع به اختیار نامه شاهزاده نصرت الدوله آقای معتضدالدوله هم بودند در حقیقت راپورت مشترک بود لهذا قبل از اینکه داخل در اعتبارنامه‌های دیگر بشویم باید نسبت به نمایندگی آقای معتضدالدوله رأی گرفته شود کسانیکه رأی می‌دهند به نمایندگی آقای معتضدالدوله از کرمانشاهان قیام نمایند

(عموماً قیام کردند)

نایب رئیس ـ تصویب شد آقای آصف الممالک

(احضار برای قرائت راپورت)

آقای آصف الممالک راپورت شعبه چهارم را راجع به نمایندگی آقای مؤتن الملک به مضمون ذیل قرائت نمودند:

شعبه چهارم در تاریخ ۳ شهر ذیقعده ۱۳۳۹ بدوسیه انتخابات شهر طهران و توابع آن رسیدگی و مداقه لازمه از جریان انتخابات آنجا بعمل آورده مطابق درسیه و صورت مجلس انتخابات که حاکی از عملیات انجمن نظارت مرکزی است در جریان انتخابات خوزه مزبوره کاملاً رعایت اجرای مقررات قانون گردیده است و تنها چیزیکه در شعبه مورد بحث واقع شده قضیه ایست که راجع بآراء کن وسولقان واقع شده و شعبه ایراد آن را در راپورت خود از نقطه نظر قضاوت در حدود اختیارات انجمن ضروری دانست به ضرحی که در صورت مجلس ذکر می‌کنند در روز دوم اخذ آراء راپورتی از کن بانجمن نظارت مرکزی میرسدکه حکومت محلی اهالی آنجا را مجبور و تهدید بدادن آرائی می‌نماید که خود گفته و نوشته است و انجمن بیابه مسئولیتی که داشته دو نفر از اعضاء معتمد دیگر را از اعضاء انجمن چالمیدان و محله بازار باتفاق یکنفر مستنطق عدلیه بکن روانه دستور می‌دهند اولاً آراء موجوده آنجا را الغاء نموده بدون رؤیت بشویند و ثانیاً انفصال حاکم آنجا را که از طرف ایالت تهران به عمل آمده به اهالی اعلام و آزار بودن آنانرا در اینکه به هر کس بخواهند رأی بدهندبآنها خاطر نشان نمایند و مراجعت کنند مستنطق نیز اشخاصی را که مباشر اقدام حاکم در اجبار اهالی و تهدید صاحبان تعرفه بدادن رأی بوده استنطاق و مطاقب قانون مجازات آنانرا معلوم و از مقامات تقنینیه تعقیب شوند و همین تر تیب مجری شده است شعبه پس از مذاکره و تبادل نظر در اطراف این اقدام که آیا انجمن قبل از ثبوت مسئله تهدید بوسیله استنطاق و محاکمه قانوناً حق داشته است تنها به تصدیق در نفر اعضاء خود اکتفاء نموده حکم بالغاء آراء نماید یا نه.

به این منظور رأی داده که اولاً چون مستند انجمن نظارت در این اقدام فقط به مدلول قسمت اول از ماده ۴۷ قانون انتخابات است که می‌گوید (انتخاباتی که مبنی بر تهدید یا تطمیع بوده باشد از درجه اعتبار ساقط است) و دیگر طریقه الغا آن را تعیین ننموده و ثانیاً به مدلول ماده ۴۴ که شکایت از انتخاب مانع از انجام انتخاب نمی‌تواند باشد ولی باید شرح شکایت در صورت مجلس درج بشود و ثانیاً به موجب ماده ۳۴ که می‌گوید اوراق معلول را عیناً می‌بایست ضمیمه صورت مجلس نمایند. اقدام انجمن در الغا و شستن آراء کن برخلاف احتیاط بوده و برای احتراز از این که این اقدام سابقه برای انتخابات آتیه نگردیده و انجمن‌های نظارت چنین حقی برای خود قائل نشوند باید متذکر شد ولی از آنجایی که این اقدام سکته به اساس صحت انتخابات مزبوره وارد نمی‌آورد و در جریان انتخابات هیچ گونه اعتراض و شکایتی نیز ملاحظه نشد لذا شعبه نمایندگی آقای مؤتمن‌الملک را از طهران و توابع که به اکثریت ۳۴۸۱ رأی از ۱۱۸۰۳ رأی انتخاب کنندگان است تصدیق و به صحت اعتبارنامه ایشان به اتفاق آراء رأی می‌دهد.

نایب رئیس – به نمایندگی آقای مؤتمن‌الملک مخالفی نیست (گفته شد خیر) آقایانی که نمایندگی آقای مؤتمن‌الملک را از تهران تصدیق می‌کنند قیام فرمایند.

(به اتفاق قیام کردند)

نایب رئیس – تصویب شد. آقای آصف‌الممالک (احضار برای قرائت راپورت) ایضاً آقای آصف‌الممالک راپورت شعبه چهارم را به مضمون ذیل قرائت نمودند:

شعبه چهارم در تاریخ ۴ ذیقعده ۱۳۳۹ به شرحی که در راپورت شماره ۷ خود راجع به ملاحظه صورت مجلس انتخابات تهران و حوزه‌های انتخابیه آن به مجلس شورای ملی تقدیم داشته به اعتبارنامه آقای مستوفی‌الممالک رسیدگی و نظر به صحت انتخابات مزبوره نمایندگی معظم له را از تهران و توابع به اکثریت ۷۷۳۷ رأی از ۱۱۸۰۳ رأی انتخاب کنندگان است تصدیق و به صحت اعتبارنامه ایشان به اتفاق آراء رأی می‌دهد.

نایب رئیس – مخالفی نیست (گفته شد خیر) رأی می‌گیریم به نمایندگی آقای مستوفی‌الممالک از تهران آقایانی که موافقند قیام فرمایند (به اتفاق قیام کردند)

نایب رئیس – تصویب شد. آقای آصف‌الممالک (تکلیف خواندن راپورت) آقای آصف‌الممالک راپورت شعبه چهارم را راجع به نمایندگی آقای مشیرالدوله به مضمون ذیل قرائت نمودند.

شعبه چهارم در تاریخ ۳ ذیقعده ۱۳۳۹ به شرحی که در راپورت شماره ۷ خود راجع به ملاحظه صورت مجلس انتخابات طهران و توابع آن به مجلس شورای ملی تقدیم داشته به اعتبارنامه آقای مشیرالدوله رسیدگی و نظر به صحت انتخابات مزبوره نمایندگی معظم‌له را از طهران و توابع که به اکثریت ۴۷۵۲ رأی از ۱۱۸۰۳ رأی انتخاب کنندگان است تصدیق و به صحت اعتبارنامه ایشان به اتفاق آراء رأی می‌دهد.

نایب رئیس – مخالفی نیست (گفته شد خیر) رأی می‌گیریم به نمایندگی آقای مشیرالدوله از طهران آقایانی که موافقتند قیام نمایند (به اتفاق قیام نمودند)

نایب رئیس – تصویب شد (آقای آصف‌الممالک احضار و راپورت به ایشان داده شد)

آصف‌الممالک – این راپورت متعلق به شعبه ۵ است (راپورت مزبور مسترد و ورقه راپورت دیگر به ایشان داده شد به مضمون ذیل قرائت نمودند.)

شعبه چهارم در تاریخ ۳ ذیقعده ۱۳۳۹ به شرحی که در راپورت شماره ۷ خود راجع به ملاحظه صورت مجلس انتخابیه طهران و توابع آن به مجلس شورای ملی تقدیم داشته. به اعتبارنامه آقای حکیم‌الملک رسیدگی و نظر به صحت انتخابات مزبوره نمایندگی معظم‌له را از طهران و توابع که به اکثریت ۳۲۷۰ رأی از ۱۱۸۰۳ رأی انتخاب کنندگان است تصدیق و به صحت اعتبارنامه ایشان به اتفاق آراء رأی می‌دهد.

نایب رئیس – مخالفی نیست (اظهاری نشد) آقایانی که با نمایندگی آقای حکیم‌الملک از طهران موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام کردند)

نایب رئیس – تصویب شد.

آقای آصف‌الممالک (احضار برای قرائت راپورت) (آقای آصف‌الممالک برای قرائت راپورت در محل نطق حاضر شدند و در این موقع بعضی از نمایندگان از مجلس خارج شدند)

نایب رئیس – آقایان نروید عده کافی نیست.

نصرت الدوله – خوب است راپورت را بخوانند تا آنها حاضر شوند.

نایب رئیس- عده کافی شد

مستشارالسلطنه – خیر.

نایب رئیس – چون عده برای رأی گرفتن کافی نیست لهذا مجلس را ختم می‌کنیم و جلسه بعد را اگر آقایان صلاح می‌دانند به فردا می‌گذاریم.

سردار معظم – بنده عقیده دارم که حالا چند دقیقه تنفس داده شود (گفتند صحیح است) تا آقایان نمایندگان حاضر شوند و کار اعتبارنامه‌های نمایندگان طهران تمام شود بلکه کلیه راپورت‌ها ملاحظه شود.

نایب رئیس – آقایان با پیشنهاد آقای سردار معظم موافق هستند (گفتند بلی)

سردار معظم – بیست دقیقه تنفس داده شود اگر بعد از این مدت عده کافی شد برمی‌گردیم و شروع به کار می‌کنیم و الا موکول می‌شود به عصر دو ساعت به غروب.

نایب رئیس – پس بیست دقیقه تنفس است.

(در این موقع نمایندگان برای تنفس از مجلس خارج و پس از بیست دقیقه مجلس تشکیل گردید)

نایب رئیس – آقای نصرت‌الدوله توضیحاتی دارید بفرمایید.

نصرت‌الدوله – بنده در نطقی که در جلسه اخیر کردم یعنی توضیحی که در مقابل نطق شاهزاده سلیمان میرزا دادم اشاره کردم به محاسباتی که با دولت دارم و اظهار کردم یک ابواب جمعی‌ها داشته‌ام که در مقابل آنها اسنادی موجود و مسئول خرج آن هستم ولی چون در بین مذاکره که می‌کردند خواستم سمت مأموریت‌های مختلفی که در این سفر داشتم بیان نمایم اظهار کردم که به سمت نوکری اعلیحضرت و خدمات دیگر سیاسی مأمور بودم برای این که سوء تفاهم نشود و تصور نکنند که تمام وجوه ابواب‌جمعی من از برای خرج مسافرت اعلیحضرت بوده است لازم است که اینجا توضیحی را عرض کنم در موقعی که اعلیحضرت شهریاری خیال مسافرت اروپا داشتند هیأت دولت صد و بیست هزار تومان کمک خرج برای مسافرت ایشان تصویب کردند که از خزانه داده شود این مبلغ برای مخارج اعلیحضرت تخصیص یافته بود و به جمع بنده گذاردند مخارج دیگری که بنده در آن مسافرت برای دولت کرده‌ام راجع به وزارت امور خارجه و تصریح محاسبات سفارت‌خانه‌ها و ریاست هیأت اعزامیه در کنفرانس صلح و مخارج دولتی است و حساب آن را مشغول تصفیه هستم

نایب رئیس – آقای آصف‌الممالک (اجازه نطق)

آصف‌الممالک – بنده می‌خواهم یک توضیحی عرض کنم راجع به آقای مشارالملک چون در ضمن نطق حضرت والا چند روز پیش مذاکره شد مینوتی که راجع به قرارداد امضا شده است ایشان هم امضا نموده‌اند البته در کابینه بوده‌اند و نظر به مسئولیت مشترکی که داشته‌اند امضا کرده‌اند ولی در قسمت اجرائیات قرارداد بنده یک اطلاع خصوصی دارم (و شاید آقایان هم اطلاع داشته باشند) و می‌دانیم که ایشان راجع به موضوع بودجه نظامی کاملاً مخالف بودند و ایشان شخصی بودند که اجرائیات قرارداد را کاملاً موافق بودند که باید موکول به افتتاح مجلس شود مخصوصاً ایشان خیلی مخالفت کرده بودند و همان مسئله سبب شده بود که کمیسیونی که برای آن کار ترتیب داده بودند به هم خورد.

نایب رئیس – آقای سید بعقوب بفرمایید.

آقاسیدیعقوب – بنده مطالبی را که آقای آصف‌الممالک بیان کردند چون تمام در طهران بودم می‌دانم که هم آقای مشارالملک و هم آقای امیراعلم و آقای معتمدالدوله در مسأله عدم اجرای مواد قرارداد تا موقع افتتاح مجلس مخصوصاً آقای امیراعلم و آقای معتمدالدوله در مسئله عدم اجرای مواد قرارداد تا موقع افتتاح مجلس مخصوصاً آقای امیراعلم مخالف بودند و به جدیت جلوگیری کردند در واقع کمیسیون اجرای قرارداد را به هم زند.

نایب رئیس – آقای امیراعلم بفرمایید.

امیراعلم – خواستم عرض کنم که این کار به اتفاق شد و همه رأی دادند.

نایب رئیس – چون عده کافی نیست که داخل مذاکرات اعتبارنامه‌ها بشویم لذا جلسه برای دو ساعت به غروب می‌ماند.

سردار معظم – فقط چیزی که هست باید به نمایندگان غایب هم اطلاع داده شود که حاضر شوند.

محمدهاشم میرزا – اعتبار بلیط‌های امروز محفوظ خواهد ماند.

سردار معظم – البته محفوظ خواهد شد.

(یک ساعت بعد از ظهر مجلس ختم شد)