مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ اسفند ۱۲۸۸ نشست ۶۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۴ اسفند ۱۲۸۸ نشست ۶۰
جلسة ۶۰
صورت مذاکرات شنبه ۲۲ صفر المظفر
مجلس دو ساعت و ربع قبل از غروب در تحت ریاست آقای مستشار الدوله منعقد گردید خلاصه مذاکرات جلسه قبل را آقای معاضد الملک قرائت نمودند.
رئیس ـ ملاحظه ای هست؟(اظهاری نشد.)
وحید الملک ـ بنده راپورت کمیسیون فوائد عامه را که متضمن لایحه قانونی وزارت فوائد عامه است در باب قوانین اوقاف و معارف پیشنهاد میکنم.
رئیس ـ خاطر آقایان هست که سابقا عریضه ای از طرف تجار محترم تهران به مجلس تقدیم شده بود راجع به اینکه به طوریکه آنها شنیده اند در خصوص استقراض پاره ای شرایط سخت به وزراء پیشنهاد کرده اند از این جهت آنها اظهار کرده بودند که ما حاضریم هر قسم مالیات مستقیم که دولت تحمیل کنند یا به عنوان اعانه چیزی بخواهد و حالا بدون اینکه داخل مذاکره شویم عرض میکنم که چند عریضه دیگر از طرف تجار و اصناف و کفاشخانه و یکی دیگر از طرف اهالی دروازه قزوین و همچنین از سایر ولایات مبنی بر اینکه هر نوع مالیات دولت وضع کند با کمال امتنان میدهیم و یا آنکه اگر به عنوان اعانه لازم باشد حاضریم به طوریکه دولت را از هر اقدام دیگر مستغنی سازیم و از عراق هم تلگرافی رسیده است و پاره ای اعانه هم از خانواده حاجی آقا محسن جمع آوری کردند و توسط آقای وکیل الرعایا فرستاده اند و از طرف کمیسیون لشکری که ایرانیان مقیم اسلامبول تشکیل داده اند نیز تلگرافی رسیده که در تحمل مالیات حاضریم و در در ادا اعانه هم کوتاهی نداریم حالا چون از طرف وزراء در این باب پیشنهاد نشده است داخل مذاکره نمیشویم ولی معلوم است در این وقت باید از حسن استقبال ایرانیان بینهایت امیدوار زیرا به محض اینکه استشمام رایحه نمودند که شاید بر مشکلات حاضره مملکت مشکل دیگری هم افزوده شود این طور حسیات خودشان را اظهار میدارند و مخصوصا امروز انجمن ایابتی آذربایجان و جناب سردار ملی خواهش کردند نمایندگان محترم در تلگراف خانه حاضر شده اند اظهار داشتند که ما حاضریم بریا اینکه مالیات را دو برابر نمایند و یا آنکه دولت عانه بخواهد تا بر دولت حالیه از حیث مالیه رفع مشکلات شود و البته از طرف مجلس شورای ملی جواب داده خواهد شد ولی حالا عناوین اشخاصی که در این باب عریضه کتبی به مجلس داده اند قرائت میشود.(عناوین اشخاص مذکور را آقای ذکاءالملک قرائت فرمودند.)
وزیر علوم ـ بنده همین قدر میخواستم عرض کنم که امروز بنده امیدوار شدم که این مملکت ممکن است رو به سعادت برود برای اینکه تا مردم ندرتا راه ترقی مملکت را ممکن نیست که به حرف یک نفر دو نفر کار مملکت اصلاح شود و حالا که متفقا همه فهمیده اند چه آنهائی که در داخل هستند و چه آنهائیکه در خارجه هستند باید همدست شوند و کارهای مملکت را راه بیندازند اما در مسئله استقراض این مسلم است که در دفعه اول یک شرایطی از طرف پول دهنده میشود و معلوم است که بدوا شرایط سختی اظهار میدارند باید هیئت وزراء دقت کنند یک شرایطی را با آن طرف قرار بدهند که بتوانند آن شرایط را به مجلس شورای ملی پیشنهاد کنند و حالا وزراء مشغول هستند اگر منتج نتیجه شد به مجلس شورای ملی پیشنهاد خواهند کرد.(در این موقع کاغذی از طرف هیئت علمیه نجف قرائت شد.)
رئیس ـ سابقا از طرف وزارت فوائد عامه در خصوص اجاره باغات دولتی لایح رسیده بود بعد اشخاص دیگری طالب اینکار شده اند همه اینها به کمیسیون قوائد عامه رجوع شده است اگر چه موضوع مذاکره امروز نیست ولی چون از موقع این کار میگذرد لازم است زودتر تکلیفش معلوم شود راپورت دیگری هم از کمیسیون فوائد عامه رسیده است حالا فقط یک دفعه راپورتهای کمیسیون خوانده میشود و بعد در اساس این کار مذاکره میکنیم.
(در این موقع راپورت اولی کمیسیون عوائد عامه قرائت شد و بعد راپورت ثانوی قرائت شد.)
وکیل التجار ـ اینکه نوشته است چهل و هشت هزار تومان مخارج را از ما نخواهند گرفت بنده عرض میکنم این یک منفعتی نیست و معلوم است وقتی کسی باغ دارد البته باید مخارج آن را بدهد و وقتی اجاره داد مخارج آن با مستاجر است و اما عقیده بنده این است که اینها را تجزیه کنند یعنی علیحده علیحده در مزایده بگذارند و هر چه میتوانند از طول مدت این اجاره بکاهند و از برای این کار ده روز کافی است.
رئیس ـ اینجا مطلب دو تا است یکی آنکه در تمام جزئیاتش مذاکره شود یکی آنکه به مزایده و مناقصه گذارده شود و در صورتیکه در مزایده بگذارند تمام جزئیاتش قهرا درست خواهد شد.
متین السلطنه ـ بنده با آخرین رأی کمیسیون همراه هستم و گمان میکنم که مخالفی نباشد و مجلس گذشته اختلافی که بود در اصل بیست و دوم قانون اساسی بود که اجاره باغات دولتی به تصویب مجلس باشد یا خیر و در انی باب قرار شد روزی با هیئت وزراء قراری داده شود و باید اول در این خصوص مذاکره کنیم لکن نمیشود که این مسئله را عقب گذاشت تا حل آن ماده شود برای اینکه وقت اسن کار میگذرد و لازم است که به طریق مزایده و مناقصه همانطور که در راپورت کمیسیون مینویسد اعلان شود.
دکتر اسمعیل خان ـ بنده عرض میکنم که دو مسئله باید از هم منفصل شود برای اینکه یکی مسئله است که آیا مجلس حق دارد در باب اجاره مذاکره کند اجازه بدهد و اگر بخواهیم در آن خصوص مذاکره کنیم حالا نمیگذرد و یکی دیگر مسئله مزایده است که باید در همان خصوص مذاکرات به عمل بیاید و زودتر بگذرد.
وکیل الرعایا ـ بنده فوریت این مسئله را رد نمیکنم ولی عرض میکنم که مسئله که ار ده تا بیست و یک سال گردش میکند این قدر فوری نیست ممکن است بیشتر تامل کرد و حالا چیزیکه بنده در حضور وزیر فوائد عامه عرض میکنم این است که در یکی از این مواد ذکر شود که بعد از دوسال یا سه سال خواستیم فسخ کنیم بتوانیم بنده در این مجلس عرض میکنم معمورترین جاهای ایران که تمام پولها آمده و خرج آنجا شده نباید آنها را از نظر گذراند و حقیر شمرد و اگر اطلاع داشته باشند میدانند که هر یک از آنها سالی بیست، سی هزار تومان منفعت دارد و در آخر عرضم عرض میکنم که چون وقت مجلس تنگ است هر قراری که صحیح تر میدانند بگذارند و اعلان کنند به طور مزایده و مناقصه ولی به اینطور که بعد از دو سه سال بتوانیم فسخ کنیم.
موتمن الملک ـ در این جا فرمودند که دو مطلب است یکی آنکه در جزئیاتش مذاکره شود یکی انک به مزایده و مناقصه گذارده شود و بنده مطلب ثالثی در نظر دارم و آن این است که صلاح دولت نیست که با یک کمپانی گوشت که اول شرایطش خیلی صحیح و قابل قبول بود و بعد به هیچ وجه به آنها عمل نشد و معلوم است که این برای این است که ما ادارات صحیح نداریم به علاوه عرض میکنم ممکن است یک وقتی همینطور که حالا میخواهند رأی بدهند که اجاره داده شود رأی بدهند که فلان باغ فرخته شود یا یکی بگوید من بیست هزار تومان خواهم داد سلطنت آباد را خرید ما هم میگوئیم خوب است و ملاحظه عقبات کار را نمیکنیم مثلاً امروز کمپانی تشکیل میشود که ده ساله باغات را اجاره کند بدوا شرایط صحیحی پیشنهاد میکند آن وقت پس از چندی شروع میکند به فروختن آبها در سال اول عده ای از درختها را میاندازند در سال دوم درختها را میفروشند وقتی بگوئیم برای چه میگویند به شما دخلی ندارد و اگر یک وقتی خواستیم بفروشیم آن وقت باید فسخ کنیم و میگویند شرایطی که ما کردیم نتوانستیم پیش ببریم آخر الامر فسخ خواهد شد در صورتیکه مبلغی هم ضرر به دولت وارد آمده است و این چهل و هشت هزار تومان که میگویند مخارج دارد معلوم نیست ممکن است که این چهل و هشت هزار تومان که مگویند سی هزار تومان مخارج کنند بالاخره چطور که تا به حال کمپانیهای دیگر را دیدیم مبالغی باغهای دولتی خراب کرده و کلی پول دولت را بخورند.
وزیر علوم ـ بنده در این پیشنهاد رأی خود را به مجلس ندادم و در کمیسیون هم رأی بنده را خواستند و رأی ندادم شاید همین مطالبی که آقای موتمن الملک فرمودند به نظرم رسیده باشد و برای آنها رأی ندادم و حالا عرض میکنم که البته اگر این نظریاتی که فرمودند قابل رعایت است باید ملاحظه شود اما در باب چهل و هشت هزار تومان که فرمودند همان چهل و هشت هزار تومان صحیح است و همه سال این مبلغ برات صادر میشود.
اسدالله میرزا ـ با کمال تاسف میبینیم که وزیر فوائد عامه در کمیسیون به طوری مذاکره فرمودند که گوئیا تصدیق میکردند ولی گفتیم که رأی خودتانرا بنویسید فرمودند نمینویسیم حضورا میگویم و حالا طوری اظهار میکند که رأی کمیسیون را متزلزل میکند و اینکه آقای موامن الملک فرمودند که درختها را میفروشند آن را ممکن است که شرطی در این باب بکنند که همیشه رسیدگی و تفتیش در این باب شود و کمیسیون تمام این ملاحظات را کرده است و میخواهم عرض کنم که از واضحات است وقتی ترتیب صحیح باشد افراد جزء بهتر رسیدگی میکنند تا خوددولت و البته نیز معلوم است که منافع خودشانرا هم منظور میکنند و در باب درختها هم آنجا تصریح شده است که درختها را نشان بگذارند و اگر یک درخت قطع شود فلان مقدار باید بدهند و باز عرض میکنم در اینکه آقای موتمن الملک میفرمایند دولت با کمپانی نمیتواند طرف شود آنجا شرط شده است که اگر از شرایط تخطی کردند فسخ شود و یک مسئله دیگر که آقای موتمن الملک فرمودند شاید یک وقت دولت بخواهد یک باغ را بفروشد چه میشود برای آن ممکن است این مسئله را آنجا گنجانید تاتکلیف این کار هم معلوم شود و عقیده بنده این است که مطابق همان راپورت کمیسیون باید اعلان به مزایده و مناقصه شود.
اسدالله خان ـ بنده میخواهم عرض کنم که در اینجا دو چیز متضاد بود یکی مسئله مزایده است که بعضی از آقایان میگویند این کار مجلس نیست و به مجلس نباید بیاید و یکی دیگر مسئله اساسی است آیا کلیه اجاره املاک دولتی باید به مجلس بیاید یا خیر گمان میکنم اول باید ماده منتازع فیه را حل کرد که تکلیف اجاره و استجاره با مجلس است یا خیر.
متین السلطنه ـبنده بدوا نمیتوانم رأی بدهم به آن چیزیکه مبهم است و میگویند که دولت با هیچ کمپانی نمیتواند طرف شود و عرض میکنم این طور نیست بلی بعضی کمپانیها است که بد است نباید درباره آنها رأی داد و قبول کرد و بعضی کمپانیها است که باید رأی داد و قبول کرد و بنده این کمپانی را از آنها میدانم که خوب است و باید رأی داد و همانطور که در راپورت نوشته است که به مزایده و مناقصه گذارده شود باید عمل کرد و یک طریق دیگری به نظر بنده میرسد و آن این بود که خود وزارت فواید عامه اداره کند ولی حالا ابدا این رأی را نمیدهم زیرا در صورتیکه وزارت فوائد عامه نتواند تفتیش در این کند که آیا اینکار خوب است یا خیر به طریق اولی نمیتواند اداره کند و عقیده بنده موافق همان رأی کمیسیون است که به مزایده گذاشته شود.
وکیل التجار ـ بنده این ترتیب کمپانی را هیچ صحیح نمیدانم کمپانی خیلی خوب چیزی است ولی برای اینجا لازم نیست زیرا معلوم است تشکیل کمپانی برای این است که یک نفر نتواند کاری بکند کمپانی تشکیل بدهد و به هیئت بکند بنده عرض نمیکنم که به کلی اجاره ندهیم ولی عرض میکنم که باید یک به یک اجاره داد و د رمدت قلیل نه این طور که نوشته اند و عرض میکنم که وزارت فوائد عامه میتواند ده روز اعلان کند که این باغها به طور مزایده علیحده علیحده اجاره داده میشود هرکس بیشتر اجاره میکند به او بدهد و همان طور که عرض کردم باید در مدت قلیل یک سال و دوسال باشد که اگر بعدها بخواهیم اقدام دیگری هم بکنیم بتوانیم.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ بنده عقیده ام این است که اگر تا غروب هم صحبت کنیم این طور به جائی نخواهیم رسید خوب است آنکه آقای موتمن الملک فرمودند کمپانی نباید شود دلایل آن را هم بفرمایند تا تکلیف معلوم شود.
رئیس ـ بلی مطلب اولاً دو تا است یکی این است که به طور مزایده و مناقصه وزارت فواید عامه اعلان کند و آن قرارداد آخری را به مجلس پیشنهاد نماید و یکی دیگر این است که داخل مذاکرات این بشویم و این امروز نمیشود و یکی دیگر هم چیزی است که آقای موتمن الملک فرمودند.
معزز الملک ـ چندی قبل که از طرف وزارت فوائد عامه این اجاره پیشنهاد شد بنده میگویم که باید معلوم شود تصویب اجاره با مجلس است یا خیر بعضی گفتند تکلیف مجلس نیست بعضی گفتند تکلیف مجلس است قرار شد در این خصوص مذاکره اساسی شود ولی امروز مطرح نبود که چون وقت میگذرد به وزارت فوائد عامه اجازه بدهند که به طور مزایده اعلان نماید دیگر در جزئیاتش نباید مذاکره کرد برای اینکه شاید حق ما نباشد و اینکه گفتند جناب وزیر عقیده خودشانرا پیشنهاد نکرده اند بنده قبول ندارم برای اینکه لایحه ای که یک وزیر پیشنهاد میکند لابد ملاحظاتی در او میکند و خود آن لایحه عین عقیده آن وزیر است.
وزیر علوم ـ عرض میشود این طور نیست که معزز الملک فرمودند برای اینکه این مسئله مهم است معلوم نیست از وظیفه مجلس است یا از وظیفه وزیر وقتی وظیفه وزیر شد آن وقت این طور است.
دکتر اسمعیل خان ـ اینجا مسئله دو تا است یکی این که اجاره به وزارت فوائد عامه داده شود یکی اینکه آقای معزز الملک فرمودند که آیا از وظیفه مجلس است یا نیست خوب است این دوتا را تجزیه کنید.
نوبری ـ بنده هم رأی هستم با آقای معزز الملک و عرضی میکنم اگر تا غروب هم این جور مذاکره کنیم نتیجه به دست نمی آید و مطلب ختم نخواهد شد یک چیزی آقای موتمن الملک فرمودند دیگران هی تکرار میکنند موضوع معلوم نیست باید موضوع معلوم شود بنده هم عقیده هستم با راپورت کمیسیون که باید به مزایده داده شود.
محمد هاشم میرزا ـ بنده هم موافق راپورت کمیسیون هستم ولی عرض میکنم که باید تجزیه شود و مدت هم کم شود.
مؤتمن الملک ـ اینکه آقای دکتر اسمعیل خان فرمودند که موضوع مذاکره این است که حق اجاره از وظیفه مجلس است یا خیر و دیگر آنکه باید ما اجاره به وزیر بدهیم که اعلان مزایده کند عرض میکنم در اجازه دادن به وزارت ما نمیتوانیم اجازه بدهیم و رأی بگیریم زیرا این مسئله طرح قانونی لازم دارد و به علاوه عرض میکنم باید قبلا فهمید که اساساً اجاره خوب است یا خیر مثلاا اگر کسی بخواهد یک خانه بخرد اول باید فکر کند که خوب است خانه بخرد یا خوب نیست بعد اقدام به خریدن بکند و اینکه آقای متین السلطنه فرمودند که پیشنهاد بنده مبهم است گمان نمیکنم بنده عرض کردم مجلس نباید اجازه بدهد برای اینکه میدانم اگر دولت با کمپانی طرف شود مغبون خواهد بود اما فرمایشی که آقای اسدالله میرزا کردند بر اینکه درختها را نشان میگذارند بلی در صورتی است که مجازات داشته باشد تخلف از آن ایشان گمان میکنند اگر کمپانی یکی از درختها را که نشانه گذاشته اند انداخت آنرا میگیرند ببرند مدتی حبس میکنند بنده اینکه میگویم نظر به سابقه هست که در این مملکت دیدیم امتیازاتی که در زمان استبداد میدادند آنها هم همینطور بوده که دولت برای پول معطل میشد میامدند برای مبلغی پول امتیاز میدادند بدوا کمپانی شرایط صحیحی را پیشنهاد میکرد پس از دو سال وقتی دولت ملاحظه میکرد میدید کلی ضرر برده است و حالا این کمپانی هم بدوا شرایطی دارد که به نظر بسیار خوب است آن وقت بعد از مدتی میبینیم به واسطه عدم مواظبت باغها خراب شده فقط منافعی را که ممکن بوده است برده اند مبالغی ضرر به دولت وارد آمده است.
رئیس ـ در این مسئله که تردید حاصل شده است آیا اجاره با مجلس است یا نیست از مذاکرات آن باید بگذریم.
میرزا اسمعیل خان ـ اینکه آقای مؤتمن الملک فرمودند که سابق این طور بوده است صحیح است ولی امروز نباید ملاحظات سابق را کرد ولی اینک آقای متین السلطنه فرمودند که وزارت فوائد عامه میتواند تفتیش کند به عقیده بنده این یک نوع سلب اطمینان است.
وکیل الرعایا ـ بنده فرمایشات آقای مؤتمن الملک را رد میکنم برای اینکه معنی فرمایشات ایشات این است که وضع سابق ما بهتر از وضع حالیه بوده است دیگر آنکه اگر ما نتوانیم چند با باغات دولتی را رسیدگز نمائیم چطور میشود مملکتی را سه مقابل مملکت فرانسه است نگاهداری کنیم.
تقی زاده ـ بنده اعتقادم این است که تمام زحمات فوق العاده ما در مجلس به واسطه بی ترتیبی وزارد خانه هاست برای اینکه نمیدانم چطور میشود که یک وزیر یک اجاره کلی را میدهد بدون اطلاع مجلس و یکی دیگر یک اجازه را میفرستد به مجلس باید وزیر طوری لایحه بیاورد به مجلس که در تمام جزئیاتش مداقه و ملاحظه کند در مجلس سابق هر کس هر چه از وزراء میخواست میگفتند برو پهلوی اطاق مجلس یک اطاقی است آنجا بگو و اینکه گفته میشود باید حتما داده شود به کمپانی و دولت خودش نمیتواند اداره کند بنده عرض میکنم اگر دولت خودش نتواند اداره کند کمپانی را هم نمیتواند اداره کند و بنده موافق هستم با فرمایش جناب مؤتمن الملک که فرمودند اجاره داده نشود.
رئیس ـ مذاکرات در این مسئله خیلی شد گمان میکنم اکثریت مجلس بر این رأی دارد که به طور مزایده از طرف وزارت فوائد عامه اعلان شود و رأی آخری توسط کمیسیون به مجلس بیاید و متد هم کمتر شود حالا یک دفهه چون موضووع عمین پیشنهاد کمیسیون است قرائت میشود.(راپورت کمیسیون فوائد عامه قرائت شد.)
رئیس ـ پیشنهادی است که آقای وکیل التجار کردند قرائت میشود.(پیشنهاد وکیل التجار قرائت شد.)
رئیس ـ رأی میگیریم به پیشنهاد آقای مؤتمن الملک هر کس پیشنهاد آقای مؤتمن الملک را قابل توجه میداند قیام نماید.
(بیست و شش نفر از ۶۰ نفر حضار قیام نمودند تصویب نگردید.)
رئیس ـ حالا به تصویب کمیسیون رأی میگیریم که اگر اجاره باغات را مجلس تصویب میکند به مزایده بگذارد و بعد شرایطش به مجلس بیاید هر کس تصویب میکند قیام نماید.
(از ۶۰ نفر نمایندگان حاضر سی و دو نفر قیام نمودند.)
رئیس ـ تصویب کمیسیون را مجلس قبول کرد.
رئیس ـ شور ثانوی لایحه قانونی وزارت فوائد عامه است در باب نمک.(راپورت کمیسیون قوانین مالیه راجع به اصلاحات(لایحه قانونی قرائت شد.)گفته شد به موجب نظامنامه اصلاحات کمیسیون باید ۲۴ ساعت قبل از شروع در شور بین وکلا طبع و توزیع شود و این اصلاحات طبع و توزیع نشده است.
رئیس ـ پس این راپورت امروز طبع و وزیع میشود و فردا جلسه علنی منعقد میشود و شروع به شور ثانوی میشود.(عجالتا ده دقیقه تنفس بشود.)(مجددا جلسه تشکیل شده و شروع به شور در بقیه مالیات وسایط نقلیه گردیده به قرار ذیل تصویب شد.)
فقره ثانیه مالیاتهائی که از وسایط نقلیه در هر دفعه ورود گرفته میشود.
۱ـ از هر گاری بدون ملاحظه عده اسب چهار قران.
رئیس ـ هر کس با تصویب کمیسیون همراه است مهره سفید خواهد انداخت عده حضار ۶۲ مهره سفید ۵۲ مهره سیاه ۱ امتناع ۹.
۲ـ از هر دوچرخه بارکش یک قران.
رئیس ـ هر کس تصویب میکند مهره سفید خواهد انداخت عده حضار ۶۲ مهره سفید ۵۵ مهره سیاه دو قران.
۳ـ از هر چهار چرخه بارکش بدون ملاحظه عده اسب دو قران.
رئیس ـ هر کس تصویب میکند مهره سفید بیاندازد.
عده حضار ۶۳ مهره سفید ۵۲ مهره سیاه ۲ امتناع ۸.
۴ـ از هر کالسکه و درشکه بدون ملاحظه عده اسب ۳ قران.
رئیس ـ هر کس تصویب مینماید مهره سفید خواهد انداخت.
عده حضار ۶۲ مهره سفید ۵۲ مهره سیاه ۲ امتناع ۸.
۵ـ الاغ سخ شاهی قاطر و اسب و یابو پنج شاهی شتر سیصد دینار.
(در این باب به واسطه اختلاف عقاید نمایندگان قدری مذاکره شد و پیشنهادهائی که از طرف نمایندگان شده بود قرائت شد.)
پیشنهاد تقی زاده: بنده پیشنهاد میکنم که از واگون اتومبیل و از اتومبیل به قرار ذیل دریافت شود:
- اتومبیل یک تومان واگون اتومبیل پنج قران.
پیشنهاد متین السلطنه: در ماده ۵ از فقره ثانیه بنده پیشنهاد میکنم که از هر شتر هم پنج شاهی گرفته شود.
ابوالحسن: بنده پیشنهاد میکنم که از دلیجان هم مثل کالسکه سه قران گرفته شود.
سید حسین کزازی: بنده پیشنهاد میکنم که از دلیجان چهار قران گرفته شود.
ارباب کیخسرو: بنده پیشنهاد میکنم که گاو باری هم داخل شود.
فاتح الملک: بنده پیشنهاد میکنم که از الاغ صد دینار بگیرند.
مرتضی قلیخان: بنده پیشنهاد میکنم که دلیجان شهری هم مالیات گرفته شود.
رئیس ـ به پیشنهاد آقای تقی زاده رأی میگیریم هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(تصویب شد.)
رئیس ـ به پیشنهاد آقای متین السلطنه رأی میگیریم هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(تصویب نشد.)
رئیس ـ به پیشنهاد آقای سید حسین رأی میگیریم هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(تصویب نشد.)
رئیس ـ به پیشنهاد ارباب رأی میگیریم هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(تصویب شد.)
رئیس ـ به پیشنهاد آقای فاتح الملک رأی میگیریم هر کس قابل توجه میداند قیام کند.(تصویب شد.)
رئیس ـ به پیشنهاد آقای مرتضی قلیخان رأی میگیریم هر کس قابل توجه میداند قیام نماید.(تصویب شد.)
(چون در راپورت کمیسیون قید شده که بدون ملاحظه عده است.)در این باب مذاکره شد بعضی نمایندگان این عبارا را کافی ندانستند بالاخره از طرف رئیس تبصره به قرار ذیل قرائت شد.
تبصره در مواردیکه بدون ملاحظه عده است نوشته مبشود مقصود این است که از اسبهائی که به گاری و دو چرخه و غیره بسته شده مالیات علیحده گرفته نمیشود حال کلیه در صورتیکه به گاری زیاده از چهار اسب و به دوچرخه زیاده از یک اسب و به چهار چرخه زیاده از دو اسب بسته باشد که در آن مواد از اسبهای زیادی موافق جزو پنجم همین فقره ثانیه مالیات اخذ میشود.
رئیس ـ در قابل بوجه بودن این تبصره رأی میکیریم هر کس این تبصره را قابل توجه میداند قیام نماید.
رئیس ـ با اکثریت پذیرفته شد.
رئیس ـ بقیه این شور میماند تا این پیشنهاد ها از کمیسیون برگردد خاطر آقایان مسبوق است که سابقا در خصوص مجاهدین آقای رئیس الوزرا یک ترتیبی پیشنهاد مجلس کردند و مجلس هم آن را پذیرفت و لیکن حساب مسافرین اردبیل آن وقت معلوم نبود حالا چندی است صورت حساب را به وزارت جنگ داده اند اگر چنانچه در این مجلس هم اختلافی باشد وزارت جنگ البته نظر به مسئولیتی که دارد رفع آن اختلاف را خواهد کرد برای اینکه کلیه این عمل تمام بشود و اشخاصیکه میخواهند بروند آنها را مرخص کنند و اشخاصیکه امتحانات خودشانرا داده اند آنها را داخل نظام کنند و نیز کسانیکه جدیدا شاید داخل دستجات مجاهدین شده اند آنها را هم معاف بدارند و خلع اسلحه نمایند تمام این مطالب را وزیر جنگ معاهده کرده است به طوریکه ختم بشودمبلغ ۳۸ هزار تومان داده بشود مشروط بر اینکه کلیه عمل مجاهدین را با اینطور ختم کنند گفته شد تصفیه نموده دیگر شکایتی از آنها نرسد چون بعضی از آقایان آن روز تشریف نداشتند و عده کافی نبود به این جهت رأی گرفته نشد حال باید رأی بگیریم که این مبلغ به وزارت جنگ داده شود و وزارت جنگ مطابق تعهداتی که کرده است عمل نماید.
ارباب کیخسرو ـ تصور میکنم که در موقع رأی گرفتن خود وزیر جنگ خوب است تشریف داشته باشند که اگر اختلافی یا ایرادی بشود توضیحات بدهند.
رئیس ـ خاطر آقایان مسبوق است که آن روز وزیر جنگ به قدر لزوم توضیحات دادند و چون عده کافی نبود رأی گرفته نشد.
وکیل التجار ـ بلی این طور که فرمودند صحیح است گذشته از آن تعهداتی که کردند که هر چه زودتر این امر را اصلاح نمایند به علاوه هم یک نکته فراموش شده بود که مسافرینی به راه دور باید بروند به آنها یک مبلغی داده بشود بروند و کسانیکه اهل اینجا نیستند به آنها هم مخارج داده شود اینها هم جزء آن قرارداد باید بشوند خواستم عرض کنم که فراموش نشود.
آقا سید حسین اردبیلی ـ مقصود از این طرحی که حالا فرمودید اگر مقصود این است که رأی گرفته شود به نظر بنده خیلی بعید می آید برای اینکه باید معین باشد که مثلاً فلان قدر مجاهدین در فلان مقدار حقوق در ظرف چند ماه فلان مقدار گرفته اند و از چه مدت داخل شده اند که بدانیم و یک ماخذی در دست خواهیم داشت که رأی بدهیم این اینها یک دفتری خواهند داد به روسای خودشان و در آن خواهند نوشت که از چه تاریه داخل خدمت شده اند و چه مقدار حقوق به آنها داده شده مسلم است عده مجاهدین که به تهران وارد شده اند فرق دارد با آن عده ای که حالا است به جهت اینکه از اردبیل آمده اند از قزوین و از خراسان و بعضی نقاط دیگر آمده اند تمام اینها باید اجمالا معین شود چنانچه در بودجه وزارت جنگ رأی گرفتیم و در بودجه وزارت داخله که میخواهیم رأی بگیریم این طور نوشته شده است که ماهیانه فلان قدر به فلان اداره داده میشود و در سال چه قدر داده میشود و حقوق اعضاء اداره در چه مقدار است وقتی که این طور ترتیب مجاهدین معین شد آن وقت ماخذ به دست می آید و آدم میداند که از روی چه رأی میدهد ولی اگر حالا ما یک رأی بدهیم که حسابش معلوم نباشد و علی العمیا رأی داده باشیم صحیح نیست به علاوه معلوم نیست به چه قسم تقسیم و تسهیم میشود و این امر مشکلی است و از قراری که شنیده میشود بعضی مجاهدین میگویند که باید به افراد ماها حقوق داده شود به طوری که حیف و میل نشود و این مطلب را بنده خیلی خوب میدانم که همچو چیزی پیشنهاد شود که فلان قدر اشخاص مثلاً بیست نفر مجاهد از اهل فلانجا که از فلان تاریخ داخل حوزه مجاهدت شده اند و تا فلان وقت فلان مقدار به قبض کی و حواله کی بوده است طوری باشد که هم ما مطمئن باشیم و هم آنها راحت باشند البته برای ما زحمت کشیده اند در عسرت باشند و حقوق آنها عقب بیفتد گمان میکنم به این طوری که عرض کردم خود مجاهدین هم راضی باشند.
وکیل الرعایا ـ بنده تمام فرمایشات آقایان را که تا یک اندازه تصدیق میکنم و در عرضی که تا یک اندازه تصدیق میکنم و در عرضی که هر کس خلافی میبیند اظهار نماید بنده این مذاکرات را لازم نمیدانم و به حضور وزیر جنگ محتاج نیست به جهت اینکه وزیر جنگ خودش اینجا بود و تکلیف خودش را با مجلس گذرانیده و این حرفها که میزنیم بی لزوم است و هر چه گفته میشود گفته شد و معلوم کرد که از برای آنهائی که میخواهند به اوطانشان بروند و احترام آنها لازم است باید یک خرج مسافرتی بدهد و تمام این حرفها تکرار است و در اینکه چه اندازه مراعات احترامات آنها لازم است و چه اندازه حقوق به آنها داده شود تمام اینها آن روز محفوظ شد و در خصوص حقوق آنها وزیر جنگ تصویب مجلس را خواست چنانچه شرط اساسی این مملکت است مراعات نماید سیر خوب است از گرسنه خبر داشده باشد که دو شب قبل از این وزیر جنگ آمدند اینجا و صورت حساب را آوردند و اگر فرد فرد ما بخواهیم همه چیز را بدانیم خوب است از وزیر سئوال کنیم مجلس نمیتواند به جزئیات امور یک وزیری که یک چنین اطمینانی به او داده و او یک چنین اطمینانی به آنها داده است رسیدگی کند و خودش در مجلس قبول کرد که این مبلغ را مگیریم و این اشکالات را رفع میکنیم به طوریکه اسم مجاهد در این مملکت نباشد و آن اسم را بر روی اشخاص وطن خواه میگذاریم حالا بنده نمیدانم چطور شده است که صورت حساب را دیوان محاسبات پس از اینکه تشکیل شد وزیر جنگ ما هم که مسئول اوست به او خواهد داد و ساب معلوم میشود هیچ نمیتوانم بنده گمان بکنم که حقوق آن اشخاصی که زحمت کشیده اند و شاید در میان آنها کسانی باشند که شب نان ندارند حقوق آنها را ضایع کنیم.
نوبری ـ بنده تمام فرمایشات آقای وکیل الرعایا را تصدیق میکنم ولی با جزئی تغییری اینکه میفرمایند وزیر جنگ تعهد کرد بلی صحیح است تعهد کرد و اینکه میفرمایند در میان این مجاهدین اشخاصی هستند که به آنها خیلی بد میگذرد صحیح است لکن به ملاحظه اینکه در میان مجاهدین اشخاصی هستند که مجاهد نبوده اند متجاهدند به این جهت باید یک ترتیبی اتخاذ شود که بین آنها که از اول بوده اند و آنها که بعد داخل شده اند فرق باشد و چون مجاهدین بسته به دار الشورای ملی هستند گر چه تمام قشون بسته به دارالشورا است لکن اینها یک مزید اخنصاصی دازند به این جهت در اصلاح امور اینها لازم استیک اهتمامی کرد و امشب به عقیده بنده باید رأی گرفته شود به واسطه اینکه بنده میدانم در بین مجاهدین اشخاصی هستند که به آنها خیلی بد میگذرد.
افتخارالواعظین ـ بنده میخواستم عرض کنم ارباب کیخسرو فرمودند که خوب بود وزیر جنگ حاضر باشد و تعهدات بکند آن وقت ما رأی بدهیم عرض میکنم تعهداتیکه باید وزیر جنگ بکند در ذیلی که داده اند نوشته شده است.
میرزا ابراهیم خان ـ بنده متا سفم که مکررات خیلی گفته میشود و در جزئیات شویم و یک چیز دیگر اینکه خواستم خاطر آقایان مسبوق سازم که بودجه مال یک مخارجی است که آتیه باید کرد ولی این مال خزج گذشته است هر قدر این مطلب تأخیر بیفتد تقصیر گردن ما است باید این پول را به آنها بپردازیم و این تفتیش که فرمودند بشود بنده عرض میکنم که از وظیفه مجلس خارج است و اشخاصی که زحمت کشیده اند جان بازی کرده اند هیچ جای شبهه نیست و هیچ لازم مذاکره نیست و میخواستم خاطر هیئت رئیسه را جلب به این کنم که همین طور که تکلیف برای افراد مجاهدین معین کرده اند برای روسای آنها هم معین کنند.
سید حسین اردبیلی ـ از فرمایشات آقای میرز ابراهیم خان و آقای وکیل الرعایا همچو مفهوم میشودکه ما نباید تفتیش و دقت کنیم البته بنده لفظ مجاهد را خیلی مقدس میدانم و هر قدر ما از آنها تشکر کنیم البته کم است به جهت اینکه کسانی که جانهای خودشانرا کف دست گذاشتند برای حفظ وطن جانبازی کردند ما ایشانرا فراموش نخواهیم کرد و تاریخ این مملکت اسامی آنها را حفظ خواهد کرد لکن بک نکته که هست این است که برای امروزة مملکت لفظ مجاهد لازم نیست بزرگترین وظایف مجلس شورای ملی این است که تمام هم خود را مصروف مالیه نماید اما نباید چشم های خودمانرا روی هم گذاریم و علی العمیا بگوئیم که یک مقدار به این اشخاص داده شود این مسئله کار اینها را تصفیه نخواهد کرد نقیصه کار مجاهدین این است که از روی دفتر معین شود چند نفر اینها از فلان تاریخ داخل حوزه مجاهدت شده اند از فلان تاریخ حقوق گرفته اند وفلان مجاهد از قزوین داخل شده و تا به حال مشغول است اینها را ما باید بدانیم که هستند معین داشته باشیم البته هر چه بدهیم جای دوری نمیرود ولی باید وزارت جنگ بفهمد این مبلغی که میگیرد مجاهدین دیگر شکایت نخواهند کرد کسانیکه میخواهند مسافرت کنند به اوطان خود مسافرت کنند و آنهائی که میخواهند داخل نظام بشوند داخل شوند و کسانیکه باید خلع اسلحه بنمایند خلع نمایند و این به کلی تصفیه شود که ما خاطر جمع باشیم مقصود همین شرط است و بس.
متین السلطنه ـ اولاً بنده میخواهم بگویم که خوف دارم امشب از آن شبهائی باشد بعد از آنکه یک مدت مذاکره کردیم یک وقتی ملتفت شویم که عده برای رأی گرفتن کافی نیست برای این خواهش میکنم قدری مذاکرات را کمتر بکنید به عبارت عوامانه از تعارف کم کن و بر مبلغ افزای مجاهدین در این صورت خیلی خیلی از ما ممنون خواهند شد مجاهدین چرا باید گرسنه بخوابند و تا حال حقوق به آنها نرسیده باشد امروز باید کار اینها تصفیه شود اما از روز صحت اظهاراتی را که آقای آقا سید حسین فرمودند اگر تشریف داشتند و اظهارات آقای وزیر جنگ را شنیده بودند دیگر این فرمایشات را نمیکردند این مطالب تماما گفته شد که آن قسمتی که میروند حقوق آنها با نهایت امتنان از خدمات آنها داده میشود و آنهائی که مایلند تحت سلاح بمانند داخل نظام شوند البته صورت منظم اینها را چنانچه ما حق نظر هم داریم به دیوان محاسبات میدهند اما مسئله به خوبی معلوم شود مثلاً عده فلان فوج معلوم است و قبل از وقت عده صاحب منصبان هم معین است تمام اینها را سنجیده روی کاغذ میاورند و پیشنهاد میکنند ولی بدبختانه اگر امروز از وزارت جنگ بپرسیم که مجاهدین چند صاحب منصب داردن شاید ندانند پس بنابراین ما نمیتوانیم در جزئیات این کار مذاکره کنیم باید مطمئن باشیم تمام آنچه را که داریم با تعهد اینکه در این باب وزارت جنگ کرده است به خرج میرود.
سلیمان میرزا ـ مذاکرات آنچه لازم بود به عمل آمد و رأی خواهیم گرفت غالب از آقایان گفتند وزیر جنگ تعهد کرده است بنده عرض میکنم که آن مجلس خصوصی بود که وزیر جنگ تشریف آوردند و اظهارات کرده و بعد لایحه ای از طرف وزارت جنگ آمد در آنجا امر مجاهدین و در آنجا شرایطی ذکر فرموده بودند و ما آن لایحه را تصویب کردیم و گذشت و وزیر جنگ مطابق آن تصویب میتواند حقوق و مخارج سفر آنها را بدهند و بعد صورت جزئیات بفرستند به مجلس حالا باید در این مطلب رأی جدیدی از مجلس گرفت یا اینکه به همان رأی اولی اکتفا کنیم که وزیر جنگ اختیارنامه داشته باشد که حقوق مجاهدین را بدهد بعد صورت جزئیات آن را به مجلس بفرستد اگر همان تصویب اول است که وزیر جنگ اظهار نموده تا پانزدهم صفر این عمل تصفیه شود و تا کنون نمیدانم چه شده است که همین طور باقی است در هر حال اگر این را بیش از این عقب بیندازیم هیچ صحیح نیست و باید هر طور صلاح است رأی گرفت تا این عمل زودتر تصفیه شود.
رئیس ـ چون گفته شد روی کاغذ آورده شود یک مختصری نوشته شده خوانده میشود و رأی گرفته میشود.(آقای ذکاءالملک صورت رأی را قرائت کردند.)موید این بود که رأی گرفته بشو بر اینکه مبلغ سی و هشت هزار تومان از بابت مخارج اردوی اردبیل و حقوق پس افتاده مجاهدین و خرج مسافرت مجاهدین که میروند به وزارت جلیه جنگ داده میشود که عمل مجاهدین را تسویه نمایند به این معنی که حقوق افراد مجاهدین را به فرد فرد آنها داده و به آنها که میخواهند بروند به مناسبت خرج راه پس از خلع سلاح مرخص نمایند و از آنهائی که خدمات معلومه دارند عده ای ارباب کیخسرو مقتضی بدانند در تحت نظام آورده از باقی خلع سلاح نمایند مرخص کنند.
رئیس ـ در خصوص رأی گرفتن فرمایشی هست.
وحید الملک ـ بنده عرض میکنم که رأی باید مدرکی داشته باشد والّا بنده هر چه بخواهم یک رأی را که مدرک نداشته باشد بدهم ثمری ندارد و مدارک این رأی معلوم نشده است بعضی میگویند که تعهدات وزیر جنگ است بنده شخصا نمیدانم که تعهدات وزیر جنگ چیست از برای اینکه تعهدات وقتی اسباب اطمینان مجلس هست که در جلسه علنی گفته شود و در روزنامه جات طبع شود و رسمیت پیدا کند و با هم یک نوع اطمینان پیدا کنیم و بدانیم این پولی را که میدهیم به عوض یک چیزی میدهیم.
حاجی سید نصرالله ـ اینجا مطالب مهمه زیاد است یکی مسئله حقوق مجاهدین است که رعایت اینها لازم است همه آقایان میدانند یک دسته از این مجاهدین هستند که واقعا از روی حقیقت اسلام پرستی و وطن خواهی حاضر شده اند و از هر قسم فداکاری مضایقه نکردند ولی از اندطرف یقین دارم که یک جماعتی و متجاهد شدند و الائش دادند نام مقدس آنها را و نزدیک شد که نام مجاهد مبدل به محارب گردد این شد ک برای افراد عامه لازم شد که این عمل را تحمل نمایند و همین دلیل کافی بود که باید ما شتاب کنیم که تقیصه این امر را بنمائیم ولی ما مسامحه کردیم و در حقیقت زیان کردیم که اینها را زودتر تمام نکردیم برای اینکه ما به این مسامحه ضایق میکنیم نام مجاهدت را و یکی آنکه قلوب مردم را مضطرب میکنیم و هر کس در میان کوچه راه میرود میبیند که حس مردم پریشان است و این فقط برای این است که یک عده مجاهد میان مردم افتاده اند و خاطر عوام را مشوش کرده اند و اینکه آقای سید حسین اردبیلی گفت شان مجلس نظارت در مالیه است بلی صحیح است شان مجلس نظارت مالیه است وظیفه اوست که این هم از وظیفه مجلس است که زودتر این امر را تصفیه کند و حقوق آنها را حفظ نماید.
در اینوقت آقایان ذیل تقاضای رأی مخفی کردند:
ابوالقاسم میرزا ـ سید جلیل ـ فهیم الملک ـ منتصر السلطان ـ معتمد التجار ـ وحید الملک ـ میرزا احمد قزوینی ـ آدینه محمد خان ـ میرزا داوود خان ـ سید حسین اردبیلی ـ سلیمان میرزا ـ میرزا محمد علیخان تریبت ـ سید محمد رضا ـ شیخ رضا ـ نجات ـ موتمن الملک.
وکیل الرعایا ـ چون بنا شد سی و هشت هزار تومان بدهند لازم شد بنده عرض میکنم بعضی از مجاهدین اهل اینجا نیستند و لابد به ولایت خود مراجعت خواهند کرد و خرج راه لازم دارند این مبلغ که داده میشود مخارج مسافرت آنها هم ملحوظ شود.
رئیس ـ خرج مسافرت آنها که میخواهند بروند تا اندازه در ضمن این سی و هشت هزار تومان است برای حقوق مسافرین اردبیل تا اندازه کمتر از سی و هشت هزار تومان است اما فرض بفرمائید برای اینکه حقوق مسافرین اردبیل تا اندازه کمتر از سی و هشت هزار تومان است وقتی این را دادند سیصد تومان یا هزار تومان کسر آمد این مسئله نیست و اهمیتی ندارد بعد از اینکه دیدیم عمل مجاهدین تصفیه شد نباید برای این مقدار تاملی داشته باشیم.
اسدالله میرزا ـ آن طوریکه وزیر جنگ فرمودند مقصودشان این بود که از این عده مجاهدین که هستند بعضی ها مجاهد حقیقی و بعضی ها متجاهد هستند اینها را تفکیک میکند یک عده قلیلی از آنها که مجاهد حقیقی هستند نمیخواهند بروند به اوطان خودشان و یک قسمتی هستند که میخواهند بروند آنهائی که میخواهند بروند حقوق و مخارج مسافرتشان را داده و میفرستند به اوطانشان و آنهائی که نمیخواهند بروند داخل نظام دیسیپلین تربیت شده مملکت خواهند شد و آنهائی هم که متجاهدند خلع اسلحه از آنها میشود و این امر به خوبی تصفیه میشود و گمان میکنم مقصود وزیر جنگ هم از تصفیه این امر همین است که بنده عرض کردم.
وحیدالملک ـ در صورت رأی لفظ تعهد نوشته نشده است.
وزیر زاده ـ تعهدات وزیر جنگ کتبا حاضر است دیگر لازم نیست در این صورت نوشته شود.
رئیس ـ پیشنهادی آقا میرزا احمد نجات کرده اند خوانده میشود.(پیشنهاد آقای میرزا احمد را قرائت نمودند مبنی بر اینکه دو نفر از نمایندگان برای نظارت معین شود که در امر مجاهدین تفتیش نمایند.)
رئیس ـ اول باید موضوعی معین شود بعد درباره تفتیش در آن چیزهای دیگرش رأی بگیریم و تصویب شود یا رد شود.(تماما گفتند صحیح است.)
رئیس ـ حالا رأی میگیریم هر کس تصویب میکند به این ترتیب که در این صورت نوشته شده مبلغ سی و هشت هزار تومان به وزارت جنگ داده شود قیام نماید.(اغلب قیام نمودند و تصویب شد.)
رئیس ـ هر کس تصویب میکند دو نفر از نمایندگان برای نظارت معین شود قیام نماید.(قلیلی قیام نمودند و رد شد.)
میرزا داوود خان ـ بنده عرض میکنم این پیشنهاد منافی است با مسئولیت وزراء در صورتیکه وزیر جنگ مسئول صحت اینکار است دیگر تفتیش لازم ندارد.(گفتند صحیح است.)
وزیر زاده ـ خواهش میکنم که اجازه فرمائید پیشنهاد را به صاحبش رد کنند.(رد شد.)
رئیس ـ فردا سه ساعت به غروب مانده جلسه تشکیل میشود موضوع مذاکرات شور ثانوی لایحه قانونی نمک است.
(مجلس دو ساعت از شب گذشته ختم گردید.)