مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ آذر ۱۳۲۹ نشست ۸۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۶۹۳
۳شنبه ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۸۹
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۸۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۴ آذر ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین و طرح صورت مجلس جلسه قبل
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: حاذقی- آزاد- صدرزاده- حائری‌زاده
۳- اعلام تصویب صورت مجلس - جلسه قبل
۴- تقدیم لایحه تفریغ بودجه ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶ مجلس شورای ملی به وسیله آقای امینی
۵- تقدیم چند فقره مقاوله‌نامه سازمان بین‌المللی کار به وسیله آقای وزیر کار
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر کشور
۷- طرح و خاتمه مذاکره در لایحه اجازه انتشار اسکناس دویست ریالی
۸- طرح و تصویب فوریت لایحه اجازه استرداد وجوه حجاج
۹- طرح و تصویب فوریت لایحه اعتبار راه‌سازی شیراز به اهواز
۱۰- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر کشاورزی
۱۱- قرائت سه فقره گزارش مربوط به لوایح مصوبه در مجلس سنا
۱۲- مذاکره در طرح لایحه بودجه کل کشور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ۹ و ۴۰ دقیقه به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل شد.
۱- قرائت اسامی غائبین و طرح صورت مجلس جلسه قبل
رئیس- صورت اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه آقایان: اورنگ- نصرتیان- فقیه‌زاده- اسلامی- دکتر طاهری- دکتر شایگان- طباطبایی- غلام‌رضا فولادوند- جواد عامری
غائبین بی‌اجازه آقایان: محمودی- خاکباز- دولت‌آبادی- برومند- آصف- خسرو قشقایی- تولیت- اکبر تیمورتاش- ابتهاج- اقبال- آشتیانی‌زاده- پناهی- ثقت‌الاسلامی- سودآور- امیر افشاری- گیو- سلطانی- قاسم فولادوند
دیرآمدگان با اجازه- آقایان مصنف- دکتر راجی- دکتر طبا- دکتر علوی
دیرآمدگان بی‌اجازه آقای سنندجی
رئیس- نسبت به صورت جلسه قبل نظری نیست آقای مخبر فرهمند
مخبر فرهمند- در جلسه پیش که بنده راجع به آفت سن در همدان مذاکره کرده بودم و اینجا عرض کردم که اگر اقدام جدی نشود پانصد هزار زارع همدان را به مرگ سوق می‌دهد اینجا به مرگ را نوشته‌اند به مرکز گر چه مرکز همان معنی مرگ را می‌دهد ولی عبارت اشتباه شده بود.
رئیس- آقای گودرزی
گودرزی- در عرایض بنده هم اشتباهاتی داشت که اصلاح کرده‌ام و می‌دهم به تندنویسی
رئیس- دیگر نظری نسبت به صورت مجلس نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس بعداً تصویب می‌شود.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان حاذقی- آزاد- صدرزاده- حائری‌زاده
امینی- بنده لایحه تفریغ بودجه مجلس را می‌خواستم تقدیم کنم.
رئیس- بسیار خوب وقتی وارد دستور شدیم. آقای حاذقی.
حاذقی- یک ماه پیش به اتفاق جناب آقای وزیر راه یک مسافرتی به فارس شد و بعد از مراجعت مجموع تقاضا و مستدعیات مردم فارس از طرف آقایان نمایندگان محترم فارس یکی یکی اظهار شد مردم فارس یک مستدعیات و تقاضاهایی که داشتند که همه مشروع و اصولی و قابل توجه و اعتنا بود اولاً اهالی فارس خیلی نظر بلند و وسیعی دارند و نسبت به عمران و آبادی تمام مملکت ایران علاقمند هستند و از اقداماتی که دولت برای عمران و آبادی تمام مناطق ایران کرده و می‌کند همه فارسی‌ها اظهار خرسندی و مسرت می‌کردند توجه دولت به استان و آذربایجان خراسان، کرمان، خوزستان، کرمانشاهان وتمام مناطق کشور همه مورد مسرت و خوشحالی مردم فارس بود و به مورد خودشان هم یک تقاضاهایی داشتند که آنها هم همه صحیح بود و مشروع و بعد از مراجعت در جلسه نمایندگان محترم فارس یکی یکی مطرح شد و به اطلاع دولت رسید که روی آن تقاضاها اقدام مثبت بکنند
و لازم دانسته نشد که وقت مجلس شورای ملی گرفته بشود. دو موضوع که مربوط به سازمان برنامه بود ایجاب کرد که اینجا نظر محترم آقایان جلب بشود که از دولت بخواهیم نسبت به این دو موضوع یک توجهی بکنند و دراین دو موضوع هم باز مردم فارس تنها توقع ندارند بلکه مردم مازندران و خراسان و نقاط پنبه‌خیز کشور مشترک هستند سازمان برنامه یک شرکتی تشکیل داد برای توسعه و اصلاح کشت پنبه و باید عرض بکنم این از کارهای بسیار لازم و مفید مملکت هست برای این که در مملکت ایران از چند سال به این طرف سطح کشتش خیلی تنزل پیدا کرده بود و نقاط مستعد برای کشت پنبه مثل مازندران و فارس و پاره‌ای نقاط دیگر لرستان و غیره زارعینش دچار یک زحمت بزرگی شده‌اند، شرکتی تشکیل شد در سال گذشته و کمکی به کشاورزان پنبه کرد و یک مساعده‌ای هم داد که برای امسال سطح کشت توسعه پیدا کند و خیلی هم همان طور که عرض کردم نتیجه‌بخش بود و من از کسانی هستم که معتقدم نسبت به کار مملکت آنها را که تخطه می‌کنیم و تنفیذ می‌کنیم اگر یک کار خوبی هم بشود آن کار خوب را هم بگوییم و تشویق بکنیم (صحیح است) در همین امروز اتفاقاً من با آقای سرتیپ صفاری که استاندار استان دوم هستند ملاقاتی داشتم ایشان توضیح می‌دادند که سطح کشت پنبه در سال جاری در نتیجه کمکی که به مردم آنجا شد و پیش پرداخت‌ها ومساعده‌هایی که دادند از دوازده هزار هکتار به چهل و چند هزار هکتار تقریباً ترقی کرد در یک سال و همین طور درفارس از چهل هزار هکتار تقریباً به هفت هزار هکتار ترقی کرد (آزاد- آقای حاذقی اینها ارقامی هست که اساس ندارد و اعتماد به این ارقام نکنید) خوب راجع به فارس که من البته تحقیق کردم و در جریان بودم که همین طور بوده است و چهار هزار هکتار رسید به هفت هزار هکتار مطابق تعهداتی که از زارعین گرفته‌اند و آنها قسط داده‌اند و مساعده داده‌اند الان هم پنبه‌شان حی و حاضر و موجود است و می‌خواهند تحویل بدهند (صحیح است) منتها یک نکته هست و آن نکته این است که سازمان برنامه از زارعین تعهدی گرفته که پنبه آنها از قرار هر کیلویی ۷ ریال و ۸ ریال و ۹ ریال در موقع تحویل به خود (گودرزی- نمی‌شود آقا) از آن بنده هم می‌خواهم این را عرض بکنم در همان موقعی که این تعهد را کردند قیمت پنبه همین بود ولی البته به تدریج قیمت پنبه بالا رفته و منظور سازمان برنامه هم این است که کمکی به طبقه مولد کشور که همین فلاحین و کشاورزان هستند بکند (گودرزی- به این قیمت نمی‌شود آقا) اجازه بفرمایید آقا قطع کلمه نفرمایید من دارم همان فرمایش شما را عرض می‌کنم شما وقتی که لاالله می‌گویند نمی‌گذارید که الاالله را هم را بگویند این قیمت پنبه حالا بالا رفته مراجعه شد به سازمان برنامه و به او حالی شد که باید قسمت پنبه را بالا ببرید برای این که دست‌های آزاد به قیمت‌های گران‌تری این پنبه را می‌خرند و سازمان برنامه در اینجا خیلی اصولی و قانونی شده بود و می‌گفت که من تعهد گرفته‌ام و به همان قسمت هم می‌خرم به او حالی کردیم که این صحیح نیست، شما برای هر هکتار یا هزار کیلو پنبه او را که در بازار آزاد هر وش او را می‌خرند ۱۳ ریال بخرید ۸ ریال؟ این نقض غرض است و سازمان برنامه قبول کرد ولی در اجرای این منظور تعلل می‌ورزد و ما از دولت می‌خواهیم که این قدم را به نفع کشاورز تثبیت بکند. نکته دوم راجع به کارخانه‌های فارس بود. کارخانه نساجی فارس از کار افتاده بود برای این که در این سال اخیر دچار یک ضرر و زیانی شده بودند که برایشان صرف نمی‌کرد اداره بکنند و کارخانه‌های فارس هم حساب‌شان خیلی روشن و خیلی منظم و خیلی اداری است. به دولت مراجعه شد که به آنها یک کمکی بکند، سازمان برنامه پنبه‌ای به آنها بفروشد به جای این که قیمتش را نقد بگیرد و مهلتی به آنها بدهد که کارخانه کار بکند کارگرها به کار خود مشغول بشوند و بعداز نود روز مثلاً یک قسمت را نقد بگیرند و یک مهلتی هم به آنها بدهند که نخ‌شان را بفروشند این یک کار مشروع بود و سازمان برنامه هم این را تصویب کرد و صورت مجلس شد و به کارخانه‌های فارس هم ابلاغ شد که ۶۰ درصد آن را آقایان بروند از بانک قرض بگیرند و بدهند چهل درصدش را هم نود روزه بعد از آن که سر و صداها بلند شد راجع به معامله پنبه با ایتالیایی‌ها که همه اعتراض کردیم و آن قرارداد هم لغو شد سازمان برنامه از دادن پنبه به کارخانه‌های داخلی هم خودداری می‌کند و چون نظر مجلس و نمایندگان این نبود که سازمان برنامه کارخانه‌های داخلی را مورد تضییق قرار بدهد این است که خواهش می‌کنم دولت دستور بدهد که ۶۰ درصد بعد بگیرند به همان قیمت و چهل درصد هم اقساطی بگیرند که آن کارخانه‌جات به کار بیفتد زیرا که الان ما سه کارخانه در شیراز و بوشهر داریم که هر سه تعطیل است و کارگرهای آنها هم بیکار هستنتد. نکته سوم سیل تلگراف‌هاو مراجعاتی است که در این هفته اخیر به کمیسیون عرایض و آقایان نمایندگان از تمام نقاط بالاخص از شیراز و فارس رسیده راجع به قانون منع استعمال مشروبات و نوشابه‌های الکلی در این موضوع من پیشنهادی هم کردم به مقام ریاست که آن طرحی که ۷۰ نفر از نمایندگان امضا کرده‌اند مطرح بشود و فرمودند در کمیسیون است به من استدعا می‌کنم که کمیسیون نظرش را زودتر بدهد این موضوعی که مورد توجه مردم هست و قانونش هم از قانون لغو قانون کیفر گران‌فروشان و سایر قوانین مهم‌تر است و اثرش هم در مملکت بیشتر است زیرا که مردم قاطبه خواستار این هستند که این عمل را ما انجام بدهیم که دولت تکلیفش را بداند و کارخانه مشروب‌سازی هم که خودش دارای یک قانون خاصی است باید از میان شهر برداشته بشود و برده بشود به نقطه دوری (شوشتری- اصلاً باید از بین برود) ولی حالا باید از اینجا برش دارند (شوشتری- نه قربان اصلاً باید از بین برود) اصلاً باید درش را ببندند. یک نکته دیگر هم راجع به بهداری مجلس شورای ملی است ....
رئیس- آقا اگر شما ۵ دقیقه از وقتتان را بخواهید بدهید دیگر نمی‌شود صحبت کنید.
حاذقی- بسیار خوب فقط خواستم عرض کنم به آقایان کارپردازها که اطبای مجلس حاضر نمی‌شوند و خانواده کارمندان مجلس بلاتکلیف هستند.
رئیس- ایشان پنج دقیقه از وقت‌شان را به آقای صدرزاده داده‌اند و چون فعلاً آقای صدرزاده نیستند نوبت آقای آزاد است.
آزاد- در کشورهایی که تحت ضربت استعماری ملت جان می‌دهد تمام ترقیات و اصلاحات روی کاغذ است و به هیچ‌وجه من‌الوجوه عملی بر آنها مترتب نیست روی کاغذ وضعیت کشاورزان اصلاح می‌شود، روی کاغذ خیابان‌ها آسفالت می‌شود، روی کاغذ عدلیه خیلی مرتب و خوب داریم ولی وقتی که داخل این مؤسسات می‌شوید هیچ چیز وجود ندارد (صحیح است) جناب آقای حاذقی فرمودند که آقای استاندار امروز گفتند نمی‌دانم در عوض ده هزار هکتار ما چهل هزار هکتار داریم بنده به مازندران نمی‌روم به شیراز هم نمی‌روم همین دور و بر شهر تهران که پیش چشم ما است اینجا چند قلعه بوده است که اینها وصل به شهر است قلعه جی- بریانک- وسفنارد- امامزاده حسن اینها را خواهش می‌کنم که آقایان تشریف ببرند آنجا را ببینند که مالکین نسبت به زارعین چه می‌کنند. این قلعه‌هایی که متصل به تهران است سابقاً آذوقه تهران را اینها می‌دادند، گوجه‌فرنگی می‌دادند، سیب‌زمینی می‌دادند، چغندر و همه چیز می‌دادند حالا مالکینی آمده‌اند تمام این اراضی را خانه خانه درست کرده‌اند و زارعین را دارند بیرون می‌کنند در صورتی که طبق مقررات بین مالک و زارع و قانون مدنی زارعی که پنج سال ده سال ۱۵ سال یا بیشتر درآنجا کشاورزی کرده است برای او حقی قائل هستند ولی آنجا می‌آیند زارعین را به زور ژاندارم و بخشدار می‌اندازند بیرون، این زارع آنجا اعیانی دارد پول اعیانی آنها را نمی‌دهد، آب به آنها نمی‌دهد و تمام زارعین دور و بر تهران را همه متواری کردند. بنده تقاضا می‌کنم که آقای حاذقی تشریف ببرند فردا به امامزاده حسن و جی و بریانک ببینند این مالکین چه به روز زارعین آورده‌اند (حاذقی- فرمایش شما را تأیید می‌کنیم) بنده چند کاغذ دارم نوشته است در ۱۳۲۰ یک ساعت آب قلعه بریانک را می‌فروختند به کشاورزان مطابق در مدار ۹ به ۲۰ تومان و الان در مدار ۱۴ پانصد تومان از اینها می‌گیرند یعنی اگر همان مدار ۹ باشد ۷۰۰ تومان یک ساعت آب را می‌گیرند ملاحظه بکنید یک ساعت آب که بیست تومان ارزش داشته مالک هفتصد تومان از اینها می‌گیرد این را ملاحظه بفرمایید این زارع از کجا دارد که این هفتصد تومان را بدهد او باید این سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی را بفروشد حالا ببینید سیب‌زمینی شده است چارکی یک قران گوجه‌فرنگی شده است سی شاهی، این هفتصد تومان در نمی‌آید این است که تمام اراضی اینها را قسمت قسمت کردند و فروختند عمارت کردند و این بیچاره بدبخت‌ها را بیرون می‌کنند آب را هم که می‌خواهد پول بدهد آبی که یک ساعت آن ۲۰ تومان در ۱۳۲۰ ارزش داشته است مطابق کاغذی که شهرداری نوشته، حالا هفتصد تومان شده و ما باز هم می‌آییم می‌گوییم روی کاغذ که کشاورزی ترقی کرده است به حمدالله تمام زارعین در کمال امنیت و آسایش زندگی می‌کنند، دو قدم بگذارید ببینیم چه مصیبتی به سر مردم آورده‌اند از این همه صورت‌سازی
و ظاهرسازی دست بردارید تهران پایتخت کشور ایران است الان شما تشریف ببرید شب‌ها به خیابان‌ها اغلب خیابان‌ها الان چراغ ندارند، اغلب خیابان‌ها گل است خیابان خراسان و خیابان شهباز چراغ ندارد، خیابان سالار و خیابان سینا که از بزرگ‌ترین خیابان‌های تهران است آسفالت نشده و شهردار خیابان‌هایی را که به خانه خودش متصل می‌شود برداشته آسفالت کرده خیابان‌های عمومی را نه به آسفالتش توجه دارد، نه به نظافتش توجه دارد و نه به روشنایی آنها، پایتخت مملکت ما الان نه خیابان‌هایش آسفالت است و نه چراغ دارد (حاذقی- وضع شهرستان‌ها از این هم به مراتب بدتر است)ها بارک‌الله من هم همین را می‌خواستم عرض بکنم وضع تهران که این طور است ولایات و شیراز یا جهرم جنابعالی هزار بار بدتر است مقصود بنده این است که ما نباید گول بخوریم که وضع مردم بهتر شده و کشاورزی ترقی کرده (حاذقی- ولی پنبه بهتر شده) اگر خاطر آقایان باشد چهار سال پیش از این داد و فریاد توی این مملکت بلند شد که خانه‌های ارزان، خانه‌های ارزان آقای شوشتری هم در این باب صحبت کردند، چهارصد باب خانه درست کردند این خانه‌ها الان ارزیاب رفته است آنجا ارزیابی کرده است یکی ده هزار تومان قیمت دارد این را برداشته یکی چهل و پنج هزار تومان پنجاه هزار تومان به کارمندان دولت داده‌اند آن هم چه کارمندی، کارمندی که سابقه بد نداشته باشد، کارمندی که اقلاً پنج بچه داشته باشد، کارمندی هیچ نداشته باشد یکی از این خانه‌ها به او می‌دهند آن وقت خانه‌ای که ده هزار تومان قیمت دارد پنجاه هزار تومان از او گرفته‌اند (دکتر مجتهدی- می‌خواست نگیرد) گول‌شان زدند آقا، هی داد و فریاد کردند که این خانه‌ها ارزان است و برده‌اند یکی یک خانه به اینها داده‌اند بعد کاغذ نوشتند به آنها که اگر شما نیایید اسباب زحمت می‌شود شما به سی هزار تومان اینها را بخرید (دکتر مجتهدی- بنده همه‌اش را می‌خرم) شما بروید ببینید اگر شما آن خانه‌ها را می‌توانید سی هزار تومان بخرید مطابق پولی که خرج کرده‌اند هفت میلیون پول برده است مال اضافه اعتبار بانک کشاورزی را من از آقای دکتر خواهش می‌کنم که شما فردا تشریف بیاورید من با شما می‌آیم ببینید شما آن خانه را چند می‌خرید بنده رفتم آن خانه را دیدم در هر صورت تمام این صحبت‌هایی که ما می‌کنیم و روزنامه‌ها هی می‌نویسند خدمت به مردم و اصلاحات اینها تمامش حرف است این کشور زیر بار استعمار دارد جان می‌دهد و عمل غیر از آن چیزهایی است که شما در روزنامه‌ها می‌خوانید.
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- بنده چون وقتی که از طرف آقای حاذقی به بنده داده شده کوتاه است مطالب خودم را فهرست مانند عرض می‌کنم و استدعا دارم آقایان توجه بفرمایند اولاً راجع به سازمان برنامه مکرر در مجلس صحبت شده است که دویست و بیست میلیون تومان مصرف شده است بنده عقیده‌ام این است که مجلس یک کار اساسی در این مورد بکند و آن بررسی نسبت به این مخارج است (صحیح است) واقعاً ممکن است که افرادی یک خدماتی کرده باشند اینها لجن‌مال شوند و اگر اشخاصی هم تقصیر کرده‌اند تکلیف آنها معلوم بشود (صحیح است) الان هم هیئت نظارت معین شده از طرف مجلس و مورد کمال اعتماد ما هم بودند که آنها را انتخاب کردیم آنها هم بررسی کنند و یک صورت جامعی به مجلس بدهند و این روشن بشود که لازم نباشد ما هر روز راجع به یک قسمت و در اطراف یک مسئله صحبت بکنیم راجع به پنبه و کارخانه‌جات شیراز جناب آقای حاذقی تذکر داده‌اند و بنده فقط یک نکته را می‌خواهم عرض کنم البته باید سازمان را تقویت بکنیم و کشاورزان را هم تقویت بکنیم و از طرف دیگر ولی صنایع ملی را هم باید حفظ بکنیم (صحیح است) و نباید طوری بشود که تمام پنبه از ایران خارج بشود که کارخانه‌های ملی مجبور بشوند که پنبه از خارج وارد بکنند و یک مشت مردم بیچاره دچار زحمت بشوند الان چند ماه است که دو هزار نفر کارگر در آنجا بیکار هستند و بنده هم در این خصوص سؤالی کردم از دولت و یک عده از این کارگران هم در مجلس متحصن شده بودند و آقای شوشتری هم در این باره تذکری دادند و الان هم همه ما از این موضوع متأثر هستیم و یقین داریم که آقایان نمایندگان محترم هم از این موضوع متأثر هستند و آقای نخست وزیر هم کمال مساعدت را در این کار کرده‌اند و الان هم باید یک اقدامی بکنند چون دو هزار نفر کارگر بیچاره در این فصل سرما بیکار هستند دوم راجع به مسئله قانون انتخابات است اگر نظر آقایان باشد یک قانونی از طرف حاج عزالممالک اردلان که آن وقت وزیر کشور بودند به مجلس تقدیم شد که قید رأی دادن با سوادها در آن بود مسئله رأی دادن باسوادها تقریباً در مجلس شورای ملی و مجلس سنا مورد توجه واقع شد (صحیح است) البته در دوره ۱۵ هم ما در این باب خیلی پافشاری کردیم ولی متأسفانه این کار تمام نشد حالا بنده می‌خواهم عرض کنم که در انتخابات سنا ملاحظه فرمودید که طبقه باسواد رأی داد و همین تهران را ما مثل می‌زنیم ملاحظه فرمودید با این که اختلافاتی در انتخابات درجه دوم پیش آمد ولی در باب انتخاب درجه اولش حرفی نبود من تصور می‌کنم که اگر در قانون انتخابات مجلس شورای ملی هم رعایت این نکته بشود و اصلاح بشود بسیاری از اختلافات مرتفع خواهد شد (صحیح است) حالا باید ببینیم که آیا دولت کنونی تعقیب از آن لایحه سابق دارد یا ندارد؟ اگر ندارد اشکالی نیست ما خودمان وکلای مجلس و آنهایی که معتقد به این موضوع هستیم طرحی تهیه کنیم و امضا می‌کنیم و تعقیب می‌کنیم (صحیح است) و لازم نیست که تمام قوانین را دولت بیاورد اگر دولت اقدامی نکرد خود ما باید این قسمت را تأمین بکنیم. یکی دیگر راجع به اصلاح قانون حکومت نظامی است، این نکته بسیار مهم است. اغلب ملاحظه فرمودید که در موقع انتخابات بدون جهت اعلام حکومت نظامی می‌کنند و یک تضییقاتی واقع می‌شود. جناب آقای حائری‌زاده و سایر آقایان محترم فراکسیون وطن و یک عده دیگر از آقایان این اصلاح را کردند یعنی طرحی تهیه کردند و اصلاحی هم در این باب کردند البته ما نمی‌توانیم حکومت نظامی نداشته باشیم در تمام دنیا یک مواردی پیش می‌آید که لازم می‌شود حکومت نظامی بشود ولی این حکومت نظامی نباید وسیله اعمال غرض باشد بنابراین پیش‌بینی شده است در قانون که یا با اذن مجلس و یا اگر ضرورت و فوریتی دارد حکومت نظامی را اعلام بکنند و بعد تصویب او را از مجلس بخواهند (صحیح است) این قانون در کمیسیون نظام مورد قبول واقع شد ه و به کمیسیون کشور رفته من از جناب آقای ملک‌مدنی و سایر اعضای محترم کمیسیون کشور استدعا می‌کنم که نسبت به این قانون توجهی بفرمایند و نتیجه او را هر چه زودتر گزارش بدهند.
یکی دیگر هم راجع به مسئله منع مسکرات است که مکرر در مجلس صحبت شده است در حقیقت این منع باب تظاهر نیست که اغلب در این مجلس صحبت شده بلکه همه ما معتقد هستیم که دولت به این مسئله باید توجه بکند هم از لحاظ دینی هم از لحاظ صحی و در هفته گذشته هم یک دسته از آقایان محترم نمایندگان طبقات تهران به مقام ریاست و هیئت رئیسه رجوع کردند و اصرار خودشان را در این موضوع خاطرنشان کردند در هر حال چون در این موضوع نیز طرحی تهیه شده و به کمیسیون بهداری هم رفته است از اعضای کمیسیون بهداری تقاضا می‌کنم که در این مورد توجهی بفرمایند تا با احساسات عموم مردم یک توجه یک جواب مثبتی بدهند عرض دیگر بنده راجع به راه اهواز به شیراز است در جلسه گذشته یعنی در جلسات گذشته جناب آقای بهادری نماینده محترم آذربایجان شرحی راجع به اوضاع و احوال آذربایجان فرمودند که تا حدی نسبت به اوضاع آذربایجان توجه شده است البته این موضوع کمال خوشبختی است که دولت در این باب توجهی کرده است و برادران آذربایجانی ما تا حدی رفاه و آسایش‌شان را تأمین کرده است ولی من ضمناً باید بگویم که در همه نقاط مملکت مردم در بدبختی هستند و دولت باید همه آنها توجه بکند از جمله راجع به فارس هم جناب آقای حاذقی حضور آقایان تذکراتی دادند که بنده تکرار نمی‌کنم ولی همین قدر عرض می‌کنم که از وقتی که راه‌آهن کشیده شده است و بندر از بوشهر تغییر کرده است وضع اقتصادی فارس به کلی خراب شده و بسیاری از اشخاص هستند که در بیست سال قبل از این غائله‌ای را اداره می‌کردند ولی حالا از اداره کردن خودشان هم عاجزند (امامی‌اهری- به آذربایجان هم توجهی نشده است آقای صدرزاده) نسبت به آذربایجان هم عرض کنم فرقی ندارد و نظر خاصی هم ندارم همه جای این مملکت مال ما است همه ما ایرانی هستیم (صحیح است)
رئیس- آقای صدرزاده یک درخواستی هم دولت کرده است برای راه اهواز و شیراز
صدرزاده- عرض بنده و تقاضای بنده این است که این راه به فوریت مورد توجه واقع شود چون ما مکرر پیشنهاد کردیم بنابراین من از حضور آقایان نمایندگان محترم تقاضا می‌کنم که این کمک به فارس را توجه بفرمایند که با قید فوریت مطرح شود.
رئیس- آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده- بنده معمولاً سعی دارم از مذاکرات قبل از دستور کمتر استفاده شود برای این که کارهای مملکت زودتر انجام شود ولی بدبختانه دو نقص در کار پیدا شده است یکی این است که دولت به سؤال‌ها و مطالبی که از طرف نمایندگان پرسش می‌شود حاضر نمی‌شود جواب بدهد در صورتی که آئین‌نامه دولت را مکلف ساخته در برابر نمایندگان برای سؤال هم برای استیضاح حاضر بشود یک موضوع دیگری هم هست و از نظر اخلاقی عرض می‌کنم سؤال،
استیضاح، نطق قبل از دستور، اینها از مطالبی است که باید اقلیت ازش استفاده کند زیرا که اکثریت تماس مستقیم با دولت دارد اقلاً هفته‌ای یک روز این ۹۷ نفری که به دولت رأی داده‌اند درمجلس تشریف می‌آورند با دولت تماس می‌گیرند مطلبی که دارند صحبت می‌کنند حل می‌کنند دیگر محتاج نیست که پشت تریبون تشریف بیاورند و حق اقلیت را تضییع کنند این سؤال کردن استیضاح کردن است نطق قبل از دستور برای کسانی است که با مسلک و رویه دولت چندان موافق نیستند اینها در مجلس سؤال می‌کنند استیضاح می‌کنند در همه جای دنیا هم مرسوم است ولی حالا خوب سبک دیگری شده است در مجلس ما من از اکثریت گله‌ای ندارم وقت مملکت بیشتر مشغول می‌شود بعضی مسائل که اقلیت باید صحبت کند افراد اکثریت صحبت می‌کنند ما هم راضی و ممنون هستیم گله‌ای ندارم. موضوعی که موجب شد که بنده امروز اجازه گرفتم این بود که تقریباً ۹ فقره سؤال از دولت شده است که بنده کرده‌ام و دولت دو تای از اینها را موقعی که وقتش گذشته بود کارگرهای کمپانی نفت جنوب را سر به نیست کرده بودند در به در کرده بودند وضعیت آنها خراب شده بود و حکومت نظامی برای تضییع حقوق مردم به نفع کمپانی غارتگر نفت جنوب اقدامات خودش را کرده بود در آن موقع آمدند اینجا فرمایشاتی کردند که بی‌اثر بود بنده در ۱۳ مهر تقریباً ۲ ماه و یک روز می‌شود سؤالی کرده بودم از دولت که تا امروز دو ماه و یک روز است راجع به آنچه در جراید منتشر شد که از طرف اعلیحضرت همایونی یک مصاحبه‌ای در روزنامه‌ها شده بود قانون اساسی به مقام مقدس سلطنت اجازه نمی‌دهد که در مسائلی که طرف توجه مملکت است بدون مطالعه بدون این که وزیر وقت در این کار وارد شود یک آدمی برود حضور اعلیحضرت مشرف بشود و یک حرف‌هایی آنجا بشنود و در جراید منتشر بکند که اینها ممکن است به ضرر مملکت تمام بشود هیچ مصلحت مملکت نبوده است من سؤال کردم از وزیر خارجه که آیا این اشخاصی که شرفیاب می‌شوند شما راهنمایی می‌کنید این نطق‌ها را شما دیکته می‌کنید پس ما مسئولش ر اباید دولت بدانیم و تعقیب کنیم دولت را که چرا یک چیزهایی که مصلحت مملکت نیست به وسیله شخص اول مملکت که مافوق قوای ثلاثه مملکت است در جراید خارج و داخل منتشر می‌شود و این هیچ به مصلحت مملکت نیست مع‌التأسف در این دو ماه و یک روز نیامدند جواب بدهند همین چند روز پیش مجدداً من در روزنامه می‌بینم یک مصاحبه عجیب و غریبی است که نسبت داده می‌شود به مقام سلطنت در صورتی که مقام سلطنت مقدس است و این نسبت را من به کلی صحیح نمی‌دانم و این را اگر دولت کرده باید دولت را تعقیب کنیم و دولت را استیضاح بکنم چرا این حرف‌ها گفته می‌شود خیلی چیزها هست خیلی مفصل است تمام آن چیزهایی که در روزنامه نوشته شده مصلحت خواندنش را هم نمی‌دانم یک جمله‌ای دارد که (ملت من محتاج راهنمایی شاهنشاه مصممی است تا بقیه نقشه‌های عمرانی پدرم که مورد نظر مردم است تکمیل شود) اعلیحضرت مافوق این موضوعات است که ایشان تصمیم بگیرند و در موضوع مملکت اجرا بشود در مملکت مشروطه با این اصولی که در قانون اساسی نوشته شده تمام کارها به نام نامی ایشان باید انجام بشود بدون این که خود ایشان تصمیم بگیرند باید دولت تصمیم بگیرد لایحه، نطق هر چه هست حاضر بکند به نام نامی اعلیحضرت همایونی به مورد اجرا گذاشته شود این معنی ندارد و تصمیمات و عملیاتی هم که در دوره سابق شده است یکی موضوع نفت علیه‌السلامی است که مورد ابتلا ما است ما چراغان می‌کنیم که ما را برگردانند به روز اول ما حاضر نیستیم که عمل غلطی که شده اینها ادامه پیدا کند باید مملکت اصلاح بشود باید مملکت به دست مردش اداره بشود در ضمن یک اشاره‌ای به نفت شده است در اینجا حالا من چون نمی‌توانم باور کنم که این بیانات از طرف مقام مقدس باشد و دولت هم که وزیر خارجه‌اش نمی‌آید ببینیم این حرف‌ها چیست این چیزهایی که برای مملکت ممکن است ضرر داشته باشد و مسلم منفعت ندارد چرا پیش‌آمد می‌کند موضوع نفت در مجلس مطرح است کمیسیون به اتفاق آرا این قرارداد منحوس را رد کرده و یقین دارم که در مجلس شورای ملی هم همین نظر اتخاذ خواهد شد مخالفی برای این من نمی‌بینم ملت ایران مخالف است با این عملیات کمپانی که با تمام شئون مملکت ما بازی می‌کند در امور اجتماعی، آزادی، آقایی، استقلال ما این کمپانی اخلال می‌کند یک فرد ایرانی نمی‌تواند خودش را راضی کند که این کمپانی عملیاتش ادامه داشته باشد و شندرغاز عایدات ما آنچه تا به حال به حساب‌هایمان رسیدگی می‌کنیم یک هشتمش صرف آبادی این مملکت نشده یا صرف اسلحه شده است که متفقین ریخته در این مملکت و غارت کردند و بردند یا حالا صرف بولهوسی می‌شود اینستکه ما از مضار این کمپانی کاملاً متضرر هستیم و از منافعش یک ذره امید نداریم منتفع بشویم. برای این که کارگر ارزان داشته باشد یک مملکت را خراب نگاه می‌دارد هر جا انقلاب شده هر جا وحشیگری هر جا هرج و مرج ایجاد شده اگر دنبالش برویم می‌بینیم بالأخره دست همین کمپانی درش بوده است خوزستان ما در دوره وحشیگری دنیا مرکز تمدن بوده است آثار شوش مؤید این ادعا است حالا این دشت وسیع را که آدم می‌بیند متأثر می‌شود که کمپانی نگذاشته یک درخت سبز بشود در آنجا ومن خیلی متأسفم که به نام یک مقام مقدس راجع به نفت هم صحبت شده بنده بیش از این مصلحت نمی‌دانم صحبت کنم.
۳- اعلام تصویب صورت مجلس
رئیس- عده کافی است تصویب صورت مجلس جلسه قبل اعلام می‌شود.
۴- تقدیم لایحه تفریغ بودجه ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶ مجلس شورای ملی به وسیله آقای امینی
رئیس- وارد دستور می‌شویم. آقای امینی گزارشی دارند بدهند.
امینی- بنده می‌خواستم از مجلس محترم تقاضا کنم که در امور بودجه خودشان و تفریغ بودجه خودشان نمونه‌ای برای مملکت باشند ما بودجه‌ای که از سال ۲۲ برای تفریغ به مجلس تقدیم کردیم تا کنون معطل مانده است و اگر چه بعضی از سال‌ها در کمیسیون محاسبات گذشته معذلک نسبت به آن در مجلس شورای ملی تصمیمی گرفته نشده است بنده با تقدیم لایحه تفریغ بودجه سال ۲۵ و ۲۶ استدعا می‌کنم از سال ۲۲ که بودجه مجلس تفریغ نشده است توجهی بفرمایند. جناب آقای حاذقی نماینده محترم راجع به بهداری مجلس اشاره‌ای فرمودند. هیئت رئیسه مجلس جناب آقای دکتر سیدامامی را که در این قسمت صلاحیت کافی دارند مأمور کردند که مطالعاتی در بهداری مجلس بکنند و نظریاتی بدهند نظریاتی را که اتخاذ فرمودند قریباً در بهداری مجلس اجرا خواهد شد و نظر جنابعالی تأمین خواهد شد.
۵- تقدیم مقاوله‌نامه‌های سازمان بین‌المللی کار به وسیله آقای وزیر کار
رئیس- آقای وزیر کار
وزیر کار (آقای اسدالله اعلم)- خاطر نمایندگان محترم استحضار دارد که در سال ۱۹۱۹ مسیحی سازمان بین‌المللی کار به وجود آمد برای حمایت کارگران و برقرار کردن روابط عادلانه‌ای بین کارگر و کارفرما در حقیقت شعبه‌ای بود از مجمع عمومی ملل (صحیح است) حالا هم همان تشکیلات هست و دولت ایران هم از همان تاریخ عضو این سازمان بوده است و مقاوله‌نامه‌های رد و بدل شده که موقعی صورت اجرا خواهد داشت در مملکت ما که به تصویب مجلس شورای ملی رسیده باشد مقاوله‌نامه را تقدیم ریاست مجلس می‌کنم.
دکتر هدایتی- چند مقاوله‌نامه است؟
وزیرکار- در حدود سی مقاوله‌نامه است.
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر کشور
رئیس- آقای وزیر کشور
وزیر کشور- چنان که خاطر محترم نمایندگان مسبوق است وظایف پلیس امروزه در دنیا مهم‌تر از وظایفی است که سابقه داشته و یک تعهدات بین‌المللی هم هست که بایستی پلیس یعنی افسران پلیس می‌توانند به آن وظایف خودشان (نریمان- مخصوصاً در توقیف روزنامه‌ها و جمع کردن جراید) نخیر برای حفظ امنیت و جلوگیری از فساد و اطلاع عمومی افسران طرف احتیاج است بنابراین لایحه‌ای است تقدیم می‌کنم که سالی ده نفر افسران از جوان‌های تحصیلکرده برای آموزش به اروپا اعزام شوند.
نریمان- به شرطی که توقیف روزنامه‌ها را یاد نگیرند.
۷- طرح و خاتمه مذاکره لایحه اجازه انتشار اسکناس دویست ریالی
رئیس- بعضی از آقایان پیشنهاد کرده‌اند که بودجه در دستور گذاشته شود ولی خود دولت راجع به لایحه نشر اسکناس دویست ریالی تقاضا کرده است که آن لایحه قبلاً در دستور گذاشته شود برای این که رفع احتیاج بشود یک عده‌ای هم پیشنهاد کرده‌اند که با فوریت باشد بنابراین این را تمام می‌کنیم بعد بودجه را مطرح می‌کنیم. حالا پیشنهاد قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
طبق ماده ۱۲۹ آئین‌نامه پیشنهاد می‌شود که لایحه نشر اسکناس‌های دویست ریالی به فوریت طرح شود.
معین‌زاده. اردلان. قبادیان. سرتیپ‌زاده. صفایی. مسعودی. بزرگ‌نیا. دکتر کاسمی. غضنفری. ظفری. جواد گنجه‌ای. افشار. ذوالفقاری. پیراسته. دکتر سیدامامی. صاحب‌جمع و در حدود سی نفر.
رئیس- فوریت این لایحه مطرح است آقای صفایی موافقید؟
رئیس- آقای نبوی.
نبوی- در جلسه گذشته مقام ریاست لایحه بودجه را جزو دستور قرار دادند مطابق یکی از مواد آئین‌نامه که گویا ۱۳۸ است یا ماده دیگری است وقتی که بودجه جزو دستور شد هیچ چیز دیگر نمی‌شود در دستور قرار بگیرد و لایحه بودجه هم قطعاً از این لایحه مهم‌تر است و می‌خواستم از آقایان وزرا گله کنم که هر روز یک لایحه‌ای می‌دهند که باعث تأخیر لایحه بودجه می‌شود و بعد هم بعضی از آقایان گفته‌اند در مجلس سنا که مجلس شورای ملی بودجه را طرح نمی‌کند در حالی که مجلس شورا مدتی است مستعد برای طرح بودجه طرح بودجه است و فقط لوایحی که آقایان می‌آورند و اصرار می‌کنند که فوریت دارد مانع طرح بودجه می‌شود بنابراین من از آقایان نمایندگان و هم از آقایان وزرا که در مجلس تشریف دارند استدعا می‌کنم که موافقت بفرمایند هم از آقایانی که امضا فرمودند که لایحه بودجه مطرح بشود و این لایحه بدون فوریت برود به کمیسیون چون اگر هم چند روز تأخیر بشود لایحه‌ای نیست که تولید اشکال کند. بعد از لایحه بودجه این لایحه را مطرح کنند.
رئیس- ماده ۱۳۸ این است که هر وقت بودجه مطرح شد بودجه هنوز مطرح نشده مذاکره شده که جزو دستور باشد هر وقت مطرح شد آن وقت این طور عمل می‌شود و به علاوه برای تغییر دستور هر وقت ۱۵ نفر از آقایان امضا کردند دستور تغییر می‌کند این سی تا امضا دارد. آقای صفایی.
صفایی- مقدم بر لزوم فوریت باید در جواب آقای نبوی عرض کنم که اصلاً لایحه بودجه هنوز جزو دستور قرار نگرفته است که آن برکنار رود و لایحه دیگری قرار گیرد آن دستور آئین‌نامه برای بعد از طرح است. نه این که وقتی در دستور بیاید و اما فوریت لایحه باید بنده عرض کنم که بانک‌های امروز در مضیفه است زیرا قسمتی از اسکناس‌های موجود در اثر طول زمان فرسوده شده و به واسطه فرسودگی جمع‌آوری شده و سوزانده شده فعلاً آن مقدار اسکناس که بانک ملی مطابق باید در اختیار داشته ندارد به واسطه تمام شدن اسکناس و اخیراً مقدمات تهیه و طبع اسکناس فراهم شده و سفارش هم شده است و تا این برگردد شاید خوب یک سال طول بکشد. این اسکناس‌های دویست ریالی قبلاً هم طبع شده بوده و مبلغ زیادی هم هزینه‌اش شده بوده ولی چون دولت اجازه نشر از حیث رقم دویست ریالی نداشت از این جهت بانک ملی ناچار بوده که به وسیله وزارت دارایی اجازه بگیرد که به جای آن اسکناس‌هایی که سوخته می‌شود این رقم دویست ریالی را در جریان بگذارند (صحیح است) این وقت زیادی هم نمی‌گیرد اجازه بفرمایید در ظرف بیست دقیقه این کار عملی می‌شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به فوریت این لایحه آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب شد لایحه قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون اقتصاد ملی به مجلس شورای ملی.
کمیسیون اقتصاد ملی با حضور آقای شعاعی معاون وزارت دارایی لایحه شماره ۳۹۴۶۰ دولت را مربوط به جریان گذاشتن اسکناس‌های دویست ریالی به جای اسکناس‌های فرسوده که از جریان خارج می‌شود مورد رسیدگی قرار داده و پس از توضیحاتی که از طرف معاون وزارت دارایی داده شد دایر بر این که تصویب این لایحه به هیچ‌وجه تأثیری در میزان اسکناس‌های منتشره نداشته و فقط به جای اسکناس‌های فرسوده به جریان گذاشته خواهد شد رأی به ماده واحده گرفته و عیناً تصویب و اینک گزارش آن را برای تأیید تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده واحده- بانک ملی ایران مجاز است به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس باطل و نابود می‌شود اسکناس دویست ریالی نیز به جریان بگذارد بدون این که میزان فعلی اسکناس منتشره افزایش یابد.
مخبر کمیسیون اقتصاد ملی شهاب خسروانی
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس
شورای ملی
کمیسیون قوانین دارایی لایحه دولت مربوط به انتشار اسکناس‌های دویست ریالی را به جای اسکناس‌های باطله که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس نابود می‌شود مورد رسیدگی و مطالعه قرار داده در نتیجه لایحه دولت عیناً تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید مخبر کمیسیون دارایی- حسن مکرم
رئیس- آقای فرهودی.
فرهودی- اسباب تعجب آقای معاون وزارت دارایی است که بنده با اسکناس بیست تومانی ایشان مخالفت می‌کنم لیکن ما در قانونگذاری باید یک اصول و قواعدی توجه کنیم بعد قوانینی که به ما پیشنهاد می‌شود تصویب بکنیم این لایحه‌ای که به مجلس آورده‌اند مربوط می‌شود به یک اصلی و آن اصل عبارت است از اصل احترام قوانین این که در قانون اساسی برای مجلس شورای ملی و قوه مقننه دو وظیفه قائل شده‌اند یکی وظیفه وضع قانون یکی وظیفه نظارت در اجرای قانون این برای این است که قوانین به قوت خودش باقی بماند احترامش حفظ شود احترام قانون هم البته تنها با این نیست که قوه مقننه سعی بکند آن قانون را اجرا کند احترام به قانون بایستی که جزو عقیده و ایمان و افکار مردم باشد یعنی قوانین طوری باید وضع شود که احتیاجات اکثریت جامعه را معتقد بکند به خودش وقتی که اکثریت جامعه معتقد به آن قانون شد طبیعی است که خودش به آن قانون احترام می‌گذارد منتها سرمشق این احترام بایستی مجلس و دولت باشند و الا اگر قوانینی وضع بشود و احترام به آن قوانین از طرف مجلس یا از طرف دولت نشود طبیعی است که این بی‌احترامی به قانون به مردم هم سرایت خواهد کرد یکی از قوانین نادری که در این مملکت وضع شد و همه مردم به آن قانون گرویدند و همه احترام آن قانون را حفظ کردند قانون ۲۲ اسفند ۱۳۱۰ است راجع به نشر اسکناس آقایان می‌دانند تا سال ۱۳۰۸ اسکناس بانک شاهنشاهی در ایران رایج بود و مردم ناراضی بودند از این و خوشدل از این که یک مؤسسه خارجی اسکناس در ایران منتشر کند یکی از اصلاحات اساسی و عظیمی که شد این بود که این حق از یک مؤسسه خارجی گرفته شد و به یک مؤسسه ملی و مملکتی که بانک ملی ایران باشد داده شد و بعد یک قانونی هم وضع شد که بانک ملی ایران در تحت چه اصول و شرایط بایستی اسکناس چاپ و منتشر کند به نظر می‌آید روزهای اولی که اسکناس بانک ملی منتشر می‌شد چون کم در دسترس مردم بود صرف می‌گرفتند یعنی ۱۱ ریال می‌دادند یک تومان و دهشاهی می‌دادند یک اسکناس ده ریالی می‌گرفتند از ذوق این که آن اسکناس بانک خودشان را بگیرند و مصرف کنند پس این قانون نشر اسکناس یکی از قوانینی بود که بحث و مطالعه کافی از نظر پشتوانه از نظر انواع اسکناس از نظر نظارت در نشر اسکناس‌های منتشره درش شده بود و مردم به این قانون گرویدند و به همین دلیل هم به محض این که اسکناس بانک ملی نشر شد مردم پول‌های کهنه خودشان را بردند دادند و این اسکناس را گرفتند پس یک همچو قانونی را که عرض کردم از قوانین نادری است که مطابق ذوق و احتیاجات و افکار این مردم وضع شده و مردم هم محترم شمرده‌اند حق این بود که از طرف بانک ملی و دولت هم بالسویه محترم شمرده می‌شد. در ماده پنجم این قانون نوشته است راجع به نوع اسکناس‌ها و نوع اسکناس‌ها را معین کرده است در ماده ۵ قانون اسفند ۱۳۱۰ نوع این اسکناس‌ها ۵ ریالی و ۱۰ ریالی و ۲۰ ریالی و ۵۰ ریالی و ۱۰۰ ریالی و ۵۰۰ ریالی و ۱۰۰۰ ریالی است و به هیچ‌وجه من‌الوجوه اسمی از اسکناس ۲۰۰ ریالی در این ماده ۵ نیست حالا می‌شنویم که اسکناس ۲۰۰ ریالی چاپ شده آقای صفایی هم که ناظر منتخب مجلس شورای ملی هستند در هیئت نظارت اسکناس در بیانی که اینجا فرمودند تصدیق فرمودند که این اسکناس دویست ریالی چاپ شده است بنده می‌خواهم عرض کنم که چاپ این اسکناس به چه مجوزی بوده است آن کسی که این را چاپ کرده آیا قانون نشر اسکناس را خوانده یا نخوانده اگر نخوانده کسی که متصدی اجرای یک قانونی است چرا نباید این قانون را بخواند اگر خوانده و خواسته اسکناس چاپ بکند چرا بکند چرا از آن انواعی که قانون اجازه داده چاپ نکرده صد ریالی چاپ نکرده پنجاه ریالی چاپ نکرده ده ریالی چاپ نکرده چاپ اسکناس ۲۰۰ ریالی شاید فی‌نفسه اهمیت نداشته باشد برای مردم چه تأثیری دارد این عمل حکایت از تجاوز به قانون می‌کند این کاری که شده است حکایت از هتک حرمت قانون می‌کند بنده یک قدری دقت کردم که چرا این کار شده در دوسال پیش یک فکری پیدا شد در دولت وقت پیدا شد در اولیای بانک پیدا شد که
باید اساساً مقدار انتشار اسکناس منتشر می‌شود اسکناس به جریان بیندازند این فکر برایشان پیدا شد دلایل هم داشتند بنده وارد دلایلش نمی‌شوم پیش از این که بیایند و از مجلس شورای ملی اجازة انجام این عقیده و فکر خودشان را بگیرند اسکناس را رفته‌اند چاپ کرده‌اند و آقایان هم می‌دانند که چاپ اسکناس یک کار ساده و کم‌خرجی نیست چاپ اسکناس هم یک کار مشکلی است هم یک کار خیلی پرخرجی آمدند اجازه نگرفته قانون وضع نشده مقدار زیادی اسکناس چاپ کردند و بعد لایحه‌ای به مجلس ۱۵ آوردند که اجازة نشر آن اسکناس را بگیرند در مجلس ۱۵ مردمان ملت‌خواه وطن‌دوستی بودند و جلوی این فکر را گرفتند و آن لایحه را نگذاشتند تصویب بشود حتی تقدیم آن لایحه باعث این شد که صدی سه، صدی بیست به قیمت زندگی افزوده شد (صحیح است) و اگر که تصویب می‌شد و اجرا می‌شد قطعی بود که قیمت زندگی بالاتر می‌رفت، حالا این لایحه یکی از آثار آن عمل خلاف قانونی است که شده، بنده عرض کردم هیچ تفاوتی نه برای من می‌کند، نه برای مردم بلکه برای اسکناس دویست ریالی، دو اسکناس صد ریالی مصرف‌کننده و یا به جای اسکناس صد ریالی یک دویست ریالی خارج کنند اما تصویب این لایحه را از طرف مجلس شورای ملی دلیل این شاید بگیرند که خدای‌نکرده مجلس شورای ملی به این افکاری که تجاوز به اجرای قانون بوده بخواهد ترتیب اثر بدهد بنده عرض می‌کنم که حالا که آمده‌اید و ما را در مقابل یک امر انجام شده‌ای قرار داده‌اند، البته این اسکناس‌های دویست ریالی که تقصیری نکرده‌اند چاپ شده‌اند و آنجا هستند اقلاً این مجلس تصمیم بگیرد یک ترتیبی را تصویب بکند که بعدها این نوع افکار روی ندهد، یعنی نروند و برخلاف قانون کاری بکنند و بعد نیایند مجوز قانونی بخواهند قصد بنده این بود که ما سعی بکنیم احترام کلیه قوانین مخصوصاً قوانینی که به زندگانی مردم مربوط است، حفظ بکنیم و این نوع تخطیات به قانون و این نوع طغیان‌های روحی که نسبت به قانون پیدا می‌شود اجازه ندهیم.
رئیس- آقای صفاتی موافقید؟
صفاتی- بلی.
رئیس- بفرمایید.
صفاتی- بیاناتی که جناب آقای فرهودی راجع به اهمیت اسکناس و بانک ملی فرمودند مورد تصدیق همه است ولی یک موضوعی بود که ایشان خیال می‌کنم که مورد توجه‌شان واقع نشد، اولاً اسکناس‌ها موقعی چاپ شده است که در حدود اختیار هیئت نظارت بوده است (فرهودی- اسکانس دویست ریالی؟) اجازه بدهید همیشه اجازه میزان نشر اسکناس با مجلس شورای ملی بوده ولی پس از واقعه شهریور به واسطه ورود ارتش متفقین، احتیاج به مقدار زیادی یا زیادتری اسکناس شد که برای هر موقع آوردن لایحه دچار زحمت می‌گردد لذا در سال ۱۳۲۱ خیال می‌کنم، قانونی از مجلس شورای ملی گذشت که به هیئت نظارت بانک ملی اجازه داد که هر مقداری که اسکناس مورد احتیاج است تهیه کند و نشر کند (فرهودی- از همان اسکناس‌های سابق) نخیر مطلق بود در حال اطلاق اختیار داده شد به هیئت اندوخته اسکناس که به مقدار لازم هر موقعی که بانک و دولت تقاضا کرد در جریان بگذارد این اسکناس‌های دویست ریالی در آن موقعی که هیئت اندوخته اسکناس دارای اختیار نشر اسکناس هم بود به موجب آن اختیار قانونی اقدام به طبع این کرد و اگر آن قانون لغو نشده بود، امروز ما احتیاجی به تصویب آن قانون نداشتیم ولی در دوره ۱۵ آن قانون لغو شد و اجازه نشر اسکناس را از هیئت نظارت گرفته و باز برگشت به خود مجلس شورای ملی از این جهت چون هیئت اندوخته اسکناس دیگر اجازه نشر مطلق نداشت و از طرفی ماده ۵ که اشاره فرمودید انواع اسکناس‌ها را محصور و معین در پنج ریالی و ده ریالی و بیست ریالی و پنجاه ریالی الی آخر کرده بود و این ارقام دویست ریالی جزء ارقام مجاز نبود این بود که این موقع که احتیاج پیدا کرده بودیم و از طرفی مبالغ زیادی هزینة طبع این شده بود که اگر کنار می‌گذاشتیم اولاً کار کند می‌شد در ثانی بی‌جهت مبلغی به بانک زیان وارد می‌آمد پس بنابراین این اجازه خواسته شده چون طبع این در موقعی بوده که هیئت نظارت اندوخته اسکناس اختیار داشته و اجازه امروز برای این است که آن اختیار لغو شده البته رعایت احترام قوانین قطعی است و تصور نمی‌کنم که بانک ملی قصوری کرده باشد و جای ایرادی نیست و چون کار امروز لنگ است یعنی مقدار اسکناس‌هایی که باید به عوض اسکناس‌های سوخته شده بدهیم تمام شده ماه قبل از طرف بانک سفارش اسکناس‌هایی طبق همان ماده پنج داده شده بود و تا رسیدن آنها شاید یک سال وقت می‌خواست و کار اقتصادی هم قطعاً اگر اسکناس به مقداری که بانک احتیاج دارد در جریان گذاشته نشود لنگ می‌شود بالاضطرار این اختیار و اجازه خواسته شد و قطعاً آقایان موافقت خواهند فرمود چون به هیچ کجا زیانی وارد نشده و به مقدار اسکناس مجاز هم اضافه نمی‌شود (صحیح است)
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود. نبوی
رئیس- آقای حاذقی هم در این موضوع پیشنهادی داده‌اند، آقای نبوی.
نبوی- همه آقایان فرمودند که این موضوع مذاکرات زیادی ندارد و اصل موضوع را هم جناب آقای صفاتی توضیح دادند و مخالفت هم شد و موضوعی هم که روشن نباشد نیست، بنابراین استدعا می‌کنم رأی به کفایت مذاکرات گرفته شود (صحیح است).
رئیس- آقای رضوی مخالفید؟ بفرمایید.
رضوی- علت مخالفت بنده با کفایت مذاکرات این است که در هر قانونی بحث و مطالعه بیشتر بشود البته افکار روشن‌تر می‌شود و برای رأی واقعاً انسان آماده‌تر است. همچنان که در همین لایحه اولی هم که مطرح شده بود یک مقدار از این مطالب و اطلاعاتی که الان به عرض آقایان رسید، نرسیده بود و آقایان وارد نمی‌شدند و اما یک نکته‌ای که بنده اصرار داشتم که امروز مذاکره شود یک مطلبی بود که تصور می‌کنم تذکر آن بسیار لازم باشد و آن این است که به طور کلی درشتی و بزرگی مقدار و قیمت اسکناس برای ممالکی مثل مملکت ما مضر است به این معنی که قاطبه مردم، اکثریت مردم فقیر و بیچاره هستند و اینها از افرادی نیستند که اسکناس‌های درشت برای آنها روزانه مصرف داشته باشد و هر چه بنا بشود اسکناس‌های خرد وقتی به اصطلاح پول سیاه، پول کوچک از قبیل ده شاهی و اینها باشد برای مصرف طبقاتی لازم‌تر و مفیدتر است (صحیح است) و حالا بنده می‌شنوم به این که بانک مقداری از این اسکناس‌های ۵ ریالی و ۱۰ ریالی و ۲۰ ریالی را به واسطه فرسودگی از جریان خارج کرده، سوزانده و بعد به جای آنها می‌خواهد اسکناس‌های دویست ریالی بگذارد، خود این عمل به خودی خود به عقیده بنده یک تضییقی در زندگانی مردم فراهم می‌کند، از این جهت بنده می‌خواستم عرض کنم که هر فکری و اقدامی بانک می‌تواند بکند باید بکند و کاری بکند که اسکناس بیشتر به نفع طبقات پایین و فقرا و ضعفا در جریان بیفتد از صد ریال به بالا روی‌هم‌رفته به درد یک طبقه خیلی کمی در مملکت می‌خورد. مطلب دیگری که باز قابل توجه است و در ضمن گذشتن این قانون باید مورد توجه بانک یعنی مقامات بانک ملی قرار بگیرد این است که این اسکناس‌های اخیر به طور کلی از حیث قطع چیز بسیار نامناسبی بود، زیرا اسکناس‌هایی که سابق منتشر می‌شد، خوب از حیث شکل و جنس و سایر خصوصیاتی از برای تمام طبقات، دانا و نادان خودش یک مشخصاتی داشت و از این جهت اسباب ناراحتی فراهم نمی‌کرد، و اسکناس‌های اخیر غالباً با همدیگر اشتباه می‌شود و بسیار من دیدم که یک اشخاص بی‌سواد و کم‌سواد اسکناس صد ریالی را با اسکناس هزار ریالی، به اصطلاح صد تومانی اشتباه کرده‌اند، از این جهت یک اذیت و آزاری به طبقات سوم این مملکت وارد می‌شود هر چه بنا بشود کارها از برای اینها ایجاد سهولت بکند بهتر است، به این مناسبت بنده معتقدم حالا که بانک در صدد تجدید چاپ اسکناس‌های در جریان است فکری هم برای این موضوع بکند که این نقیصه هم مرتفع بشود و هم اسکناس خورد در دست‌ها باشد و هم این اشتباهات بعد از این صورت وقوع پیدا نکند.
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی
معاون وزارت دارایی- به قدر کافی صحبت شده و آقایان اطلاع حاصل فرموده‌اند، علت این هم که این لایحه طرح شد، جناب آقای صفایی به طور کامل توضیح داده‌اند، بنده اینجا راجع به بیانات جناب آقای صدرزاده می‌خواستم عرض کنم، یکی این بود که ایشان فرمودند اسکناس دویست ریالی برای طبقات ... (عده‌ای از نمایندگان- آقای رضوی فرمودند) آقای رضوی، خیلی معذرت می‌خواهم که اسکناس دویست ریالی برای طبقات پایین چیز مفیدی نیست. البته وقتی هزینه زندگی را در نظر بگیریم و ببینیم که قیمت اشیاء چقدر بالاتر رفته، اسکناس دویست ریالی چیز خیلی مهمی نخواهد بود، الان ملاحظه بفرمایید که اسکناس‌های پانصد ریالی یک جریان کاملی دارد و در دسترس همه کس هست، و یک مطلبی را که باید آقایان توجه بفرمایند این است که اسکناس دویست ریالی کار اسکناس صد ریالی را هم انجام می‌دهد. یعنی برای رفع حاجت به جای دو تا اسکناس صد ریالی یک اسکناس دویست ریالی مصرف می‌شود و در نتیجه خرج و هزینه چاپ آن کمتر خواهد بود راجع به قطع اسکناس فرمودند که قطع اسکناس‌ها هم
بزرگتر بود در سابق و بعد کوچک‌تر شده، البته این یک موضوع
نظری است ولی قطع اسکناس هر چه بزرگتر باشد زودتر خراب می‌شود و این خرابی موجب ضرر بانک است. برای این که هی باید عوض بکند و اسکناس جدید بدهد موضوع تشابه رنگ موضوعی است که قبلاً هم این گله و شکایت شده بود و بنده هم به مقامات مربوطه تذکر می‌دهم که این را مطالعه بکنند و فکری برای مردم بکنند. موضوع پول سیاه و پول خرد در جریان است و برای پول‌های کوچک‌تر هم الان دارند فکری می‌کنند کم کم در جریان می‌افتند و به هم رفته این موضوع اسکناس دویست ریالی این یک چیزی است که اسباب وحشت جناب آقای فرهودی شده بود و تصور فرموده بودند ارتباطی با آن لایحه پس گرفته دارد این اسکناس فقط به جای آن اسکناس داده خواهد شد که باطل شده و سوخته شده و این اسکناس‌ها به جای آنها مصرف می‌شود و به هیچ‌وجه به نشر اسکناس و حجم اسکناس اضافه نخواهد کرد (اردلان- صحیح است) اینجا از فرصت استفاده می‌کنم و راجع به قسمتی از تذکرات آقای صدرزاده یکی دو مطلب را به عرض می‌رسانم. راجع به مسأله پنبه این را بنده به استحضار دولت می‌رسانم مطالعه بفرمایند که توجه به مصرف داخلی بشود که محفوظ و تأمین بشود و یکی هم موضوع بازرسی سازمان برنامه را به معرض خواهم رساند، راجع به راه اهواز- شیراز و افتتاح کارخانه‌جات شیراز هم مطلب را به معرض دولت می‌رسانم (عرب‌شیبانی-مکرر به عرض دولت رسیده)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود آقای کشاورزصدر
جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود تبصره: بانک ملی مکلف است از تاریخ تصویب این قانون در حدود سرمایه‌ای که دارد اعتبار شعبات شهرستان‌ها و نمایندگی‌های آن بیفزاید که از این راه در امور بازر گانی و اقتصادی نقاط خارج از مرکز گشایشی حاصل شود.
رئیس- این مربوط به لایحه دولت نمی‌شود.
اردلان- وارد نیست آقای رئیس.
کشاورزصدر- چرا قربان بنده در حدود سرمایه‌هایی که دارد پیشنهاد کردم اگر اجازه بفرمایند مطرح می‌شود.
رئیس- وارد نیست پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
دولت مکلف است از تاریخ تصویب این قانون منتها در ظرف مدت یک ماه مسکوکات نیکل و مس طبق قوانین موجود در دسترس عموم بگذارد. دکتر معظمی.
رئیس- آقای دکتر معظمی بفرمایید.
اردلان- این هم مربوط نیست.
کشاورزصدر- آقای رئیس پیشنهادبنده وارد نیست از ایشان وارد است.
رئیس- اولاً شما توجه کنید این مربوط با انتشار پول است راجع به اسکناس دویست ریالی یا به عکس شما می‌گویید بانک ملی تشکیلاتی در شهرستان‌ها بدهد این مربوط نیست.
دکترمعظمی- بنده توضیح زیادی ندارم قوانین مختلفی ما راجع به پول خود داریم که تعیین کرده است که پول خردی که در دسترسی مردم باشد به چه ترتیب باشد ۱۳۰۸ است و در ۱۳۱۰ است و ۱۳۱۳ منتها مدتی است که ضرابخانه آنها را ضبط کرده است معمولاً کار برای فقر بسیار سخت شده امروز باید زیاد بشود بنابراین همان ده شاهی همان یک شاهی هم لازم است و بنابراین این تبصره را من گفتم که مطابق قوانین موجود که قوانین سابق را هم به هم نزند منتها دولت را مکلف کرده که پول خرد را در دسترسی مردم بگذارد این یک قسمت، یک قسمت هم می‌خواستم از این موفقیت استفاده بکنم یک تلگرافی در شهرستان‌ها مرتباً می‌رسد که تنباکو را وزارت دارایی قیمتش را معین نکرده است همین طور مانده است در این خصوص تقاضا می‌کنم توجهی بفرمایید که رعایا از این مضیقه راحت شوند.
رئیس- آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی- جناب آقای دکتر معظمی استدعا می‌کنم توجه بفرمایید به عرض بنده، بنده اولاً با این لایحه که امروز طرح بشود مخالف بودم به این معنی که ما اسکناس بیست تومانی یا دویست ریالی اگر فردا صبح نداشته باشیم چیزی از ما تضییع نشده و از بین نرفته و چیزی کم نکرده‌ایم، حالا فرمودند که آقایان که توضیح دادند که بانک ملی اسکناس‌های کهنه را جمع‌آوری کرده و سوزانده است، مردم در مضیقه هستند این عمل بشود بنده مکرر در پشت این تربیون عرض کردم که یکی از گرفتاری‌های بزرگ ملت ایران زیادی قوانین است، جناب آقای دکتر معظمی پیشنهاد کردند که در حدود قوانین مقرره یعنی ما قانون داریم برای این کار و عمل بکنید پدر من، ما چند تا قانون راجع به پول نیکل و مس وضع کردیم اینجا هست پر است آن کتابچه‌ها از قوانین ولی عمل نمی‌کنیم فایده‌اش چیست؟ قانون اندر قانون را که به تصویب برسانیم تأثیرش چیست؟ قانون را اجرا بکنید و الا هی پیشنهاد اینجا می‌آید که آقا فلان قانون را اجرا بکنید فایده‌اش چیست؟ چندین جلد از قوانین از اول دوره مشروطیت تا حالا تصویب کردیم دیدیم روی هم ما این قدر داریم که اصلاً حافظه یک فردی قادر نیست که اینها را در نظر داشته باشد، هی قانون گذراندیم، تبصره اضافه کردیم، مواد را اصلاح کردیم، ما باید وادار کنیم دولت‌ها را که قانون را اجرا بکنند این است که از این پیشنهادات که اسکناس‌های دویست ریالی می‌خواهد منتشر کند هشت تا پیشنهاد شده که بانک ملی به کجا برنامه بدهد بانک ملی یک مقرراتی دارد در حدود اعتبارش در حدود مقرراتش خواهد داد هر کسی هم هر کجا بیشتر معامله بکند بانک ملی منفعت می‌برد این به ضرر بانک ملی نیست، هی ما پیشنهاد بدهیم، وقت مجلس و وقت مملکت را تلف بکنیم فایده ندارد ما باید وادار کنیم دولت قانون را اجرا کند قانون بیست سال هم اجرا نشده باشد به قوه خودش باقی است باید اجرا شود.
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی.
معاون وزارت دارایی- راجع به پیشنهاد جناب آقای دکتر معظمی پول خرد قبلاً از مس درست می‌شد و بعد هم آوردند از یک آلیاژ دیگری درست کردند زرد رنگ در جریان دیده شد که قیمت فلز بیش از قیمت اسمیش است و با این مناسبت قاچاق می‌شود و خارج می‌شود و می‌برند بنده اطلاع دارم الان مشغولند که فلزی، یک ترکیبی درست می‌کنند که دارای چند خاصیت باشد، اولاً زنگ نزند و سیاه نشود یک این زنگ‌زدگی و سیاهی موجب ناخوشی و کسالت می‌شود و ثانیاً جنسی باشد که گران‌تر از قیمت اسمیش نباشد که اسباب خارج شدن از دست مردم بشود اینها شده است و در جریان است و نظر آقای دکتر معظمی تأمین خواهد شد اما بنده چون نمی‌دانم که این در ظرف یک ماه یا دو ماه یا بیشتر حاضر می‌شود این را اطلاع دارم که جزئیاتی یک اسباب‌هایی کسر است که باید این را از خارج بیاورند نمی‌دانم در ظرف چه مدت خواهد رسید ولی مسلماً اطمینان می‌دهم به جناب آقای دکتر که این موضوع صورت خواهد گرفت و به زودی و بدون این که این قانون را تأیید بکنند به زودی به جریان خواهد افتاد و این پول خرد جدید به بازار خواهد آمد و از جنابعالی تقاضا دارم که پیشنهاد خودتان را پس بگیرند.
دکتر معظمی- با تذکرات اصولی آقای امامی و بیاناتی که آقای شعاعی معاون وزارت دارایی فرمودند بنده پس می‌گیرم به انتظار آن که زودتر این اقدام بشود.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم از اسکناس‌های نوبر اعتبارات شعبات و نمایندگی‌های ولایات افزوده شود. کشاورزصدر.
رئیس- آقای کشاورزصدر.
کشاورزصدر- بنده پیشنهادی که کردم این نبود که بانک را به زحمت بیندازم یا پیشنهاد خرج باشد و یا پیشنهاد اضافه‌ای بخواهیم در اختیار بانک بگذاریم این نبود عموم آقایان اطلاع دارند که حالا که می‌گویند جمعیت تهران زیاد شده است یک میلیون نفر جمعیت تهران است و ۱۹ میلیون جمعیت شهرستان‌ها و ولایات و اگر آقایان در خاطر داشته باشند در ۱۵ سال پیش از این جمعیت تهران بیش از سیصد هزار نفر نبود و به تدریج هم تمام امتیازات را برای سکونت در تهران قائل شدند، تا جمعیت به یک میلیون رسید و اگر به این ترتیب ما پیش برویم با آقایان اطمینان می‌دهم که آن بقیه مردم که خرج سفری داشته باشند می‌آیند به جمعیت تهران اضافه می‌شود و باقی گرسنه‌ها و لخت و عورها هم در این بنا در جنوب و خارج از مرکز می‌میرند (صحیح است) علتش عدم عنایت دولت به مردم خارج است و علتش امتیاز قائل شدن در تهران است من برای آقایان ثابت می‌کنم که یک نفر شخص و یا یک شرکتی که در تهران تشکیل می‌شود و اعتباری از بانک ملی می‌گیرد برابر سرمایه چند شعبه چندین شهرستان است (صحیح است) این که انصاف نیست اگر تا جر قزوینی بداند که آنجا اعتبار موجود دارد و بانک ملی بهش می‌دهد! این عرض ندارد که
این ماهی هزار تومان کرایه خانه بدهد و ماهی دوهزار تومان کرایه تجارتخانه و امثال آنها می‌دهد این برای این است که اگر بماند در تهران بهش اعتبار می‌دهند و اگر در ولایات باشد اعتبار نمی‌دهند، بنده تقاضایم این بود که از این اسکناس دویست ریالی که چاپ می‌شود برای این که وارد تشخیص شود این پینشهاد را کردم و از سرمایه موجودی که بانک ملی دارد بعد از این از اعتبارات تهران جلویش را بگیرد و اضافه کند به اعتبارات نمایندگی‌ها در درجه اول و شعبات شهرستان‌ها در درجه دوم، تا به این وسیله گشایشی در وضع تجار و امور اقتصادی شهرستان‌ها و بخش‌ها حاصل شود و مردم وسیل جمعیت به طرف تهران نیاید و بعداً هم نتوانیم جلوش را بگیریم حالا آقایان می‌خواهید رأی بدهید می‌خواهید رأی ندهید، من وظیفه‌ام بود گفتم.
رئیس- آقای کشاورز صدر می‌خواهید رأی گرفته شود؟
کشاورز صدر- بلی، من مقدار هم معین نکردم.
رئیس- چون یک چیز مبهمی است چطور می‌شود رأی گرفت؟ آقای اردلان
اردلان- نمانده محترم آقای کشاورز صدر پیشنهاد فرمودند که از این اسکناس بر اعتبارات اضافه شود در صورتی که این اسکناس جدید دوست ریالی به هیچ‌وجه به میزان اسکناس ما نمی‌افزاید به این جهت من از جناب آقای کشاورز صدر که پیشنهاد فرمودند که اعتبارات اضافه شود (کشاورزصدر- نه این را نگفتم) این پیشنهادی است که فرمودند در صورتی که این اسکناس‌های نو به میزان جمع اسکناس به هیچ‌وجه یک قران اضافه نمی‌کند یک اسکناس است فرسوده شده به هیئت نظارت اندوخته اسکناس که بنده افتخار عضویتش را دارم تحویل می‌دهند و با کمال دقت آنها را اول می‌بینیم و بعد هم آنها را در کوره می‌ریزیم و می‌سوزانیم و در موقعی که گزارش سالیانه را بنده عرض می‌کردم عرض کردم که ما با کمال دقت وظیفه‌مان را انجام می‌دهیم و تا آخرین برگ اسکناس خاکستر نشود جلسه را ترک نمی‌کنیم وقتی که خاکستر شد آن وقت صورت‌مجلس را امضا می‌کنیم، در مقابل آن اسکناس ما اسکناس نو دویست ریالی می‌دهیم، بنابراین بر میزان اسکناس به هیچ‌وجه اضافه نمی‌شود که اعتبار اضافی بدهند، بنابراین اگر اسکناس مبلغی اضافه می‌شد، شاید ممکن بود، این پیشنهاد مورد توجه واقع بشود ولی یک اسکناس کهنه‌ای از مردم گرفته می‌شود و سوخته می‌شود و جایش یک اسکناس نوی داده می‌شود در این صورت به میزان اسکناس اضافه نمی‌شود که اعتباری به کسی بدهد بانک ملی ایران بنده خودم ۱۲ سال در این بانک کار می‌کردم اعتبار هم به تجار نمی‌شود همین طوری داد سرمایه تجار را نگاه می‌کنند مال‌التجاره‌اش را نگاه می‌کنند و داد و ستدش را نگاه می‌کنند آن وقت یک اعتباری به او می‌دهند. و بانک ملی ایران نمی‌تواند که علی‌العمی فوراً هر کس یک اعتباری بخواهد به او بدهد بانک ملی ایران یک مقرراتی دارد و یک هیئت مدیره دارد و روی موازین صحیحی اعتبار به تجار داده می‌شود نمی‌شود که هر تاجری که هر قدر تقاضا کرد آن قدر به او اعتبار بدهند بنابراین بنده تمنا می‌کنم که پیشنهادشان را مسترد بکنند.
رئیس- قصد ایشان این است که اعتبار اضافی به نمایندگی‌های بانک داده شود که یک گشایشی برای شهرستان‌ها پیدا بشود نه این که اسکناس زیادتر طبع بکنند، آقای معاون وزارت دارایی بفرمایید.
معاون وزارت دارایی- جناب آقای اردلان با سابقه‌ای که در خدمات بانکی دارند توضیح دادند که کار بانک برای اعتبار دادن به اشخاص روی یک شرایط و مقرراتی است همان طور که فرمودند روی سرمایه تاجر و روی کار وضع کار او و سرمایة عمومی زندگی او اعتبار می‌دهند و همة آنها دخالت دارد و همان طور که فرمودند این مسئله اعتبار را با مسئله اسکناس نباید مخلوط کنند اما چون الان یکی از سیاست‌های دولت یعنی یک سیاست اصلی که دولت دارد برگردانیدن تجار و مردم است به محل‌های خودشان البته همه اینها در نظر خواهد آمد و به بانک هم بنده تذکر خواهم داد که حتی‌الامکان در صورت ضرورت به اعتبارات‌شان اضافه بکنند بنابراین استدعا می‌کنم که جنابعالی از پیشنهادتان صرف‌نظر بفرمایید و حالا راجع به موضوع بهای تنباکو که جناب آقای دکتر فرمودند این را بنده می‌بینم اگر تعیین نشده که در ظرف همین هفته یعنی چهارشنبه و پنجشنبه این هفته ابلاغ خواهد شد.
کشاورز صدر- با این توضیحی که دادند بنده پس گرفتم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی- اینجانب پیشنهاد می‌کنم که در قانون قید شود که بانک ملی و دولت مکلف است کلیه اسکناس‌ها را که در جریان گذارده طبق معمول بانکی رسیدگی و آنچه از جریان و از دست مردم خارج شده در مدتی معین حساب نموده و آنچه از بین رفته است حساب نموده بابت قروض دولت به بانک ملی احتساب و از قرض دولت بکاهد.
شوشتری
رئیس- آقای شوشتری
شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم با این که بنده عادت ندارم در موضوعی که وارد نیستم و تخصص ندارم مذاکره کنم ولی در این موضوع از تجار و از خود اولیاء بانک و مردم شنیده‌ام و همین طور هم هست که دولت یک قرض سنگینی به بانک ملی پیدا کرده است و این قرض برخلاف موازین روی مرابحه هر سال روی هم می‌رود و دولت یک فکر اساسی نکرده که خود را از زیر بار قرض بیرون آورند و به صورت عادی دربیاورند که در معاملات هم دست بانک بیشتر باز باشد و هم دست مردم و دولت هم ورشکست نشود که بالنتیجه بانک ورشکست نشود در دنیا شنیده‌ام که هر چند سال یک مرتبه اسکناس‌ها را حساب می‌کنند زیرا عده‌ای از مردم عادت دارند اسکناس‌های بزرگ را می‌روند می‌گیرند جمع می‌کنند دفن می‌کنند یا می‌میرند یا می‌برند در ممالک خارج از حیز انتفاع می‌افتد به کلی از اصل این میزان اسکناسی که دولت در نظر گرفته خارج شده هم بازار اقتصادی با اشکال و دچار مخمصه می‌شود و هم این که نمی‌داند تکلیف چه چیز است ولی آنچه تحقیق کردم این اسکناس‌ها در حدود بین هفتاد و پنج‌میلیون تا هشتاد و پنج‌میلیون تومان است این میزان اگر این را حساب بکنند اولاً این اسکناس با توضیحاتی که جناب آقای صفاتی دادند و آقایان دادند این اسکناس دویست ریالی را به جای آن هشتاد میلیون تومان اسکناسی که از جریان خارج شده باشد تکافوی بازار اقتصادی را نمی‌کند بنا علیهذا همان طوری که یک عده‌ای عقیده دارند که کارخانه‌های صنعتی و غیره را به بانک بابت قروض دولت بدهند این یک رقم بزرگی است یک قلم بزرگی است حساب بکنند که در این موقع از قرض دولت خارج کنند و از این عمل حرام ربح دادن هم خارج بشود و آن وقت بفهمند واقعاً طبق آن ماده ۵ که آقای فرهودی فرمودند اسکناس به میزان واقعی در جریان و در دست مردم هست یا نیست از این جهت این پیشنهاد را کردم برای این که بار سنگین قرض دولت را کم بکنم و دولت را متوجه به این معنی بکنم.
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی
شعاعی (معاون وزارت دارایی)- جناب آقای شوشتری که فرمودند بنده اطلاع ندارم معلوم شد که شم اقتصادی‌شان خیلی قوی است و خیلی هم خوب صحبت فرمودند همان طور که فرمودند وقتی مدتی از نشر اسکناس می‌گذرد و مخصوصاً یک حوادث فوق‌العاده‌ای هم اتفاق می‌افتد می‌آیند یک مقدار از اسکناس یا یک نوعی از اسکناس یا یک امیسیون مخصوصی را از جریان خارج می‌کنند در مملکت ما که قریب ۱۹ سال است که این اسکناس در جریان است این عمل ضرورت کلی دارد ولی توجه بفرمایید این ملازمه دارد با یک مطلب دیگر آن مطلب این است که بگویند تا یک زمان معین این اسکناس از ارزش خواهد افتاد یعنی گفته شود که فرض بفرمایید فلان نوع از اسکناس یا فلان چاپ اسکناس تا فلان تاریخ قابل تبدیل است و بعد از آن تاریخ ارزشی ندارد (صحیح است) این یک موضوع علیحده‌ای است که لایحه‌ای جداگانه می‌خواهد و دولت در نظر دارد که این لایحه را تنظیم بکند منتهی چون این قانون اسکناس ۲۰۰ ریالی باید بگذرد و از جهت اسکناس دست دولت باز باشد این لایحه را فعلاً تقدیم نموده و آن لایحه بعداً تقدیم می‌شود و فعلاً استدعا می‌کنم مسترد بفرمایید آن لایحه خواهد آمد.
شوشتری- با توضیحی که دادند نظر بنده چون تأمین می‌شود اگر لایحه را بیاورند و قرض دولت کاهش پیدا بکند پس می‌گیریم (احسنت).
رئیس- یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم پس از کلمه بگذارد ماده واحده خاتمه یابد و بقیه عبارات حذف گردد.
ابوالقاسم امینی
رئیس- آقای امینی.
امینی- به نظر بنده پس از این اعتراض اصولی که آقای فرهودی کردند باید نگران شد که در قوانین دقت نمی‌شود یا بدون اطلاع عملیاتی می‌کنند چون بنده آنچه که به خاطر دارم قانونی که در دوره ۱۳ گذشت و اختیاری که به هیئت نظارت اندوختة اسکناس دادند در حدود قانون مربوطه گذشته بود
و اجازه‌ای برای تبدیل اسکناس داده نشده بود اعم از این که دویست ریالی باشد یا چیز دیگر به هرحال اینجا یک نگرانی برای بنده ایجاد شد که آن را برای آقایان توضیح می‌دهم و خواهش می‌کنم که توجه بفرمایید ماده واحده می‌گوید که بانک ملی ایران مجاز است به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس باطل و نابود می‌شد اسکناس دویست ریالی به جریان بیاندازد و بعد اضافه می‌کند بدون این که میزان فعلی اسکناس منتشره افزایش یابد. مفهوم مخالفش این خواهد بود که اگر اسکناس پانصد ریالی فرضاً گذاشت به جای آن می‌تواند میزان اسکناس را اضافه بکند پس اگر این اصل قانون و نص قانون رعایت نشد در این مملکت مفهوم مخالف قانون قطعاً رعایت می‌شود پس منظور بنده این است که این ماده واحده تا بگذرد ختم شود اگر تا کلمة (بگذارد) ختم شود صدمه‌ای نمی‌خورد و منظور تأمین می‌شود و این ان قلت را هم درش نگذارید به این ترتیب این هیچ لطمه‌ای به نظر شما نمی‌زند و ما را هم از این فکر بیرون می‌آورد احیاناً شما این استفاده را می‌کنید که ما گفتیم تا موقعی که دویست ریالی را منتشر می‌کنیم حق اسکناس اضافه کردن را نداریم آقا ما پانصد ریالی منتشر کردیم و به هیچ‌وجه چیزی هم در قانون نبود بنابراین بنده استدعا می‌کنم این را بپذیرید و ما را از این فکر خلاص بکنید.
دکتر معظمی- پیشنهادتان را قرائت بفرمایید.
امینی- پیشنهاد بنده این است که بعد از کلمة بگذارد ماده واحده تمام بشود بدون این که جملة میزان فعلی اسکناس منتشره زیاد شود چون ضرورت ندارد چرا؟ برای این که شما اگر این جمله را نگذارید مفهوم مخالفش این است که به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته باطل و سوخته می‌شود وقتی گفتند به جای او مسلماً اضافه نمی‌شود اما این را که اینجا گذاشتند مفهوم مخالفش این است که اگر به جای ۲۰۰ ریالی شما پانصد ریالی یا هزار ریالی منتشر می‌کنید می‌شود اضافه کرد و منتشر کرد.
صدرزاده- این یک قید تأکیدی است.
امینی- اما یک چیزی را که بنده هیچ متوجه نشدم و واقعاً بنده را متقاعد نکرد دفاع آقایان بود از نشر اسکناس مثل این که در انگلستان یک پوندی مرسوم است پنج پوندی مرسوم است یا مثل فرانسه که هزار فرانکی هست من تصور کردم شما می‌خواهید این اسکناس‌های درشت یعنی صد تومانی پیش کسی احتکار نشود یا از مرز خارج نشود و می‌خواهد اسکناس‌های کوچک‌تری باشد که مردم احتکار نکنند و پیش خودشان نگاه ندارند.
که سرمایه بانک برگردد به بانک اما طوری که لایحه تنظیم شده و طوری که آقایان فرمودند موضوع اصلاً روشن نیست و این لایحه از این جهت خلاف آن منظور است که شما دویست ریالی بدهید و اسکناس‌های صد تومانی را کم‌کم جمع می‌کند در بانک و منتشر نمی‌کند که دیگر از مرزتان اسکناس‌های درشت قاچاق نشود و حساب‌ها در بانک ملی متمرکز می‌شود برای این که اگر شما بخواهید فلان مقدار اسکناس دویست ریالی در منزلتان بگذارید مطابق خواهد بود با چند برابر قطر هزار ریالی این را در منزل نگاه نمی‌دارید می‌گذارید به بانک ملی و این همان عملی است که در فرانسه کردند فرانسه اعلام کرد که اسکناس‌های پنج‌هزار فرانکی بایستی تا این تاریخ جمع بشود و بعد از آن قبول نمی‌کند همه مردم آمدند پنج هزار فرانکی را دادند هزار فرانکی گرفتند و نظر بانک تأمین شد.
صدرزاده- از این لایحه این نظر جنابعالی استفاده نمی‌شود.
رئیس- به این پیشنهاد نمی‌شود رأی گرفت برای این که اولاً مخالف ماده ۱۳۵ است برای این که به پیشنهاد حذف نمی‌شود رأی گرفت و به علاوه یک قسمتی را حذف می‌خواهید بکنید که با اصل قانون نشر اسکناس مخالفت دارد یعنی می‌فرمایید بدون این که میزان اسکناس افزایش یابد این یکی از شرایط ماده است حالا ماده را بخوانید.
(ماده ۱۳۵ آئین‌نامه به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۳۵ آیین‌نامه- به پیشنهاد حذف ماده مستقلاً نمی‌شود رأی گرفت و پیشنهاد حذف قسمتی از ماده در حکم تجزیه ماده است.
رئیس- در موقعی که می‌خواهند رأی بگیرند می‌توانید این ماده را تجزیه بکنید حالا رأی نمی‌گیریم یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
پیشنهاد می‌کنم با اسکناس‌های دویست ریالی زمینی را که محل زباله‌دانی و متعلق به بانک ملی زنجان است ساخته شود.
ناصر ذوالفقاری
رئیس- قبلاً گفته می‌شود که این پیشنهاد قابل رأی نیست.
ذوالفقاری- بنده توضیحم را می‌دهم و بعد پس می‌گیرم چون هر چه بنده فریاد می‌زنمم این زمین ساخته بشود متأسفانه اصلاً گوش نمی‌کنند یک زمینی در حدود شش سال هفت سال پیش از این بانک ملی خریده و در مرکز شهر هم هست و محل زباله‌دانی است (صحیح است) اخیراً هم شهرداری زنجان آمده دور این دیواری کشیده است و دستور داده است بفروشند متأسفانه خریدار ندارد چون کسی بدبختانه پولی ندارد که بتواند آنجا را بخرد این بود که بنده پیشنهاد کردم شاید از اینجا صدای من به گوش جناب آقای رئیس بانک ملی برسد و یک اقدامی راجع به این موضوع بکند و پیشنهادم را هم پس می‌گیرم (احسنت).
رئیس- یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود:
بانک ملی ایران مجاز است به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس باطل و نابود می‌شود اسکناس دویست ریالی به ترتیبی که تناسب بین سایر اوراق محفوظ بماند با نظر هیئت نظارت منتشر خواهد شد بدون این که میزان فعلی اسکناس منتشره افزایش یابد.
دکتر عبدالله معظمی
امینی- این نظر بنده را تأمین می‌کند.
رئیس- آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی- پس از بیانات جناب آقای امینی بنده متوجه شدم که این ماده یک نقص کلی دارد حالا قرائت می‌کنم تمنا می‌کنم توجه بفرمایید می‌گوید که بانک ملی ایران مجاز است به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس باطل و سوخته می‌شود اسکناس دویست ریالی نیز به جریان بگذارد به طوری که ممکن است وقتی برسد که تمام اسکناس‌هایی که منتشر می‌شود دویست ریالی باشد در صورتی که قانون راجع به نشر اسکناس هست آمده است یک تناسبی هم معین کرده است ملاحظه بفرمایید مثلاً اسکناس پنج ریالی می‌گوید چهارمیلیون ورقه اسکناس‌های پنجاه ریالی دومیلیون ورقه اسکناس بیست ریال یک میلیون ورقه اسکناس‌های پنجاه ریالی این قدر بنده پیشنهادم را این طور کردم طوری باشد این اسکناس‌های دویست ریالی که این تناسب از بین نرود و تأمین این تناسب را هم خود هیئت نظارت اسکناس تعیین کند به این جهت بنده این پیشنهاد را کرد و با این ترتیبی که در ماده واحده نوشته شده و ممکن است روزی برسد که تمام اسکناس‌ها دویست ریالی بشود.
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی
معاون وزارت دارایی- مطلبی که جناب آقای امینی فرمودند راجع به این که این قسمت حذف بشود این قسمت مخصوصاً گذاشته شده و در آخر این ماده برای این که هر وقت صحبت از نشر اسکناس می‌شد یک نوع حالت وحشتی ایجاد می‌شد مخصوصاً این عبارت گذاشته شد که منظور از نشر اسکناس دویست ریالی افزودن بر حجم اسکناس‌های منتشره نیست بلکه مصرف کردن به جای آن چیزی است که باطل می‌شود بنابراین این عبارت صرفاً از نظر تحکیم مطلب گذاشته شده از این لحاظ بنده تصور می‌کنم که منظور ایشان را بهتر تأمین بکند اما راجع به برداشتن و گذاشتن‌اش هیچ فرقی نمی‌کند و راجع به نظری که جناب آقای دکتر فرمودند آن قانونی را که مطالعه فرمودند و بیان فرمودند و آن ارقامی که بیان فرمودند این برای اول این قانون بود که آن وقت نودمیلیون ریال اسکناس در جریان بود بعد که میزان نشر اسکناس بالا رفت به موجب قوانین مختلف این نسبت هم به هم خورد بنده الان نسبت اسکناس‌های منتشره را در اینجا دارم که الان از هر نوع اسکناس چه مقدار در جریان است و این که گفته شده است که اسکناس‌های دویست ریالی هست که به جریان گذاشته بشود معنی‌اش این است در عین حال اسکناس پنج و ده و پانصد و هزار ریالی هست که به جریان گذاشته بشود معنی‌اش این است در عین حال اسکناس پنج و ده و صد و پانصد و هزار ریالی هست دویست ریالی هم می‌دهد و هیچ وقت این ترس و وحشت نباید به وجود بیاید که بانک ملی یک روزی تمام اسکناس‌های این مملکت را دویست ریالی خواهد کرد همیشه بانک خودش متوجه نسبت اسکناس و تسهیلات مردم هست مثلاً ملاحظه بفرمایید اسکناس پنج ریالی یک مقداری در این قانون معین شده بعداً که ارزش پنج ریالی پایین آمد و قیمت اجناس بالا رفت طبعاً اسکناس پنج ریالی کمتر مصرف خواهیم کرد حالا این تصوری که فرمودید که مبادا یک روزی با گذاشتن این کلمه همه اسکناس‌ها دویست ریالی خواهد شد این اصلاً وارد نیست من از آقایان امینی و
دکتر معظمی استدعا می‌کنم پیشنهادشان را پس بگیرند.
رئیس- این طوری که توضیح دادند در مقابل هزار ریالی دویست ریالی می‌خواهند به جریان بگذارند به علاوه این پیشنهاد هم آن قسمت آخر ماده را حذف کرده‌اند بدون این که حذف شده است.
دکتر معظمی- اجازه بفرمایید آقای اردلان توضیح بدهند عده معین نکرده است باید هیئت نظارت تناسبش را تعین بکند.
رئیس- قسمت اخیر لایحه را حذف کرده قسمت اخیر از جمله بدون میزان اسکناس منتشر افزایش یابد این را حذف می‌کند.
اردلان- بنده اولاً استدعا می‌کنم آقای امینی هم موافقت بفرمایند برای تحکیم کارمان جمله در آخر ماده گذاشته بشود برای این که هیچ نگرانی برای هیچ فرد ایرانی باقی نماند اما جناب آقای دکتر معظمی توجه بفرمایند که بنده خودم عضو هیئت نظارت اسکناس هستم یک مرتبه در مقابل اسکناس‌هایی که که فرسوده می‌شود می‌آیند از ما اسکناس‌های نو می‌خواهند و ما این اسکناس‌های نو را تمام منطبق با احتیاجاتی که مردم دارند از روی تقسیم معین می‌دهیم یعنی هر بیست روزی که احتیاج دارند چند میلیون ریال که می‌خواهند پنج ریالی می‌دهیم ده ریالی می‌دهیم بیست ریالی می‌دهیم صد ریالی و پانصد ریالی تا این که رفع احتیاج بشود حالا مطابق این قانون عوض اینهایی که می‌سوزانیم اسکناس دویست ریالی نیز خواهیم داد نه این که همه‌اش را منحصراً دویست ریالی بدهیم بنده خودم عضو هیئت نظارت اندوخته اسکناس هستم بنده قول می‌دهم به جنابعالی که ما تناسب احتیاجات مردم را رعایت می‌کنیم.
دکتر معظمی- بنده هم همین را نوشتم که هیئت نظارت مکلف باشد.
اردلان- این یک امری نیست که در قانون نوشته شود هر بیست روز یک دفعه که ما اسکناس نو از خزانه بانک بیرون می‌دهیم همه نوع اسکناسی که احتیاج مردم را رفع بکند می‌دهیم و تناسب را در نظر می‌گیریم بنابراین نظر جنابعالی تأمین است خواهش می‌کنم که پس بگیرید.
دکتر معظمی- چون جناب آقای اردلان نماینده مجلس عضو هیئت نظارت اسکناس هستند و این قسمت در صورت جلسه قید شده که تناسب رعایت خواهد شد بنده پس می‌گیرم.
رئیس- دیگر پیشنهادی نیست؟
آزاد- آقای رئیس یک پیشنهادی من دارم.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم میزان اسکناس‌های از جریان خارج شده تعین بشود تا معلوم گردد از هر سری چقدر اسکناس دویست ریالی به جریان می‌افتد- آزاد.
رئیس- آقای آزاد.
آزاد- آقایان توجه داشته باشند با این قضیه که در این لایحه نوشته شده است که دویست میلیون ریال اسکناس دویست ریالی به جریان می‌افتد و به جای آنها اسکناس‌های دیگر از جریان خارج می‌شود و این معلوم نشده که این اسکناس‌هایی که از جریان خارج می‌شود چقدر پنج ریالی بوده چقدر ده ریالی چقدر بیست ریالی و چقدر صد ریالی و چقدر پانصد ریالی این قسمت باید معلوم بشود برای این که الان معلوم نیست که چقدر از جریان افتاده و در آینده هم چقدرش از جریان خارج می‌شود در حالی که الان دویست میلیون ریال اسکناس دویست ریالی به جریان می‌اندازند این دویست میلیون ریال را که می‌خواهند از جریان خارج بکنند باید معلوم باشد که از ۵ ریالی چقدر است این را باید معلوم بکنند.
اردلان- اجازه بفرمایید بنده توضیح عرض کنم.
رئیس- آقای اردلان بفرمایید.
اردلان- اگر آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند من یک توضیح عرض می‌کنم که برای همه مفید باشد در حال ۷ میلیارد و هشتصد ملیون ریال اسکناس توسط بانک ملی ایران منتشر شده از این مقدار شش میلیارد و سیصد و سیزده میلیون ریال دست مردم است بقیه‌اش در خود بانک است این مقدار که دست مردم است به تدریج فرسوده می‌شود و آنچه فرسوده می‌شود می‌آورند به بانک ما می‌سوزانیم و به جایش اسکناس نو می‌دهیم این را ما معلوم نمی‌کنیم که اسکناسی که فرسوده می‌شود چقدرش ده ریالی است این بسته به این است که مردم چه اسکناس فرسوده‌ای بیاورند به بانک بدهند یک روزی می‌بینیم که اسکناس صد ریالی فرسوده زیاد است یک روز اسکناس ده ریالی فرسوده اینها را ما می‌گیریم دانه دانه می‌شماریم و می‌سوزانیم و به جایش اسکناس نو می‌دهیم بنابراین مجموع اسکناس‌ها از ۷ میلیارد و هشتصد میلیون ریال تجاوز نمی‌کند یک ماه می‌بینید مقدار اسکناسی که مردم به بانک می‌دهند زیادتر است یک ماه می‌بینید کمتر است آخرین رقمی‌که بنده دانستم خدمتتان خواندم که ۶ میلیارد و ۳۱۳ میلیون ریال در ۲۷ مهر ماه ۱۳۲۹ دست مردم بود و یک میلیارد ۴۸۷ میلیون ریال دست بانک ملی ایران بنابراین هیئت نظارت اندوخته اسکناس که بنده عضو آن هستم ما در عرض روز می‌بینیم که امروز فرض بفرمایید که یک مقدار زیادی اسکناس دو تومانی فرسوده آورده‌اند یا اسکناس یک تومانی فرسوده آورده‌اند جای آنها اسکناس‌های پنج ریالی و ده ریالی و امثال اینها می‌دهیم در این قانون اجازه خواستیم که دویست ریالی هم بدهیم بنابراین بنده گمان می‌کنم این تصور جنابعالی وارد نیست.
آزاد- جناب آقای رئیس اجازه بدهد توضیح بدهم اینها الان می‌خواهند دویست میلیون ریال به جریان بیندازند مقصود بنده این است که میزان آن باید معین بشود که چقدر از این اسکناس نو را می‌خواهند جدا بکنند.
رئیس- در ماده واحده چنین چیزی نیست دوباره قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده- بانک ملی ایران مجاز است به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس باطل و نابود می‌شود اسکناس دویست ریالی نیز به جریان بگذارد بدون این که میزان فعلی اسکناس منتشره افزایش یابد.
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی.
معاون وزرات دارایی- قبلاً عرض کردم اسکناس فرسوده که دست مردم است می‌آید به بانک در آنجا اسکناس تمیز داده می‌شود اینجا یک مطلبی مثل این که سوء‌تفاهم شده بود فرمودند یک کسی می‌آید اسکناس پنج ریالی را می‌دهد به هیئت نظارت یک اسکناس پنج ریالی نو به او می‌دهند این طور نیست اسکناس را گیشه‌های بانک می‌گیرند روزانه در ضمن داد و ستدی که می‌کند آخر روز آنچه فرسوده است و می‌بیند که این قابل این که به جریان بگذارند نیست دو مرتبه کنار می‌گذارد آخر هفته آخر هر روز می‌برند این اسکناس‌ها را می‌دهند به هیئت نظارت اندوخته اسکناس و جایش اسکناس نو می‌گیرند.
هیئت نظارت اسکناس همان طور که جناب آقای اردلان توضیح دادند که جناب آقای دکتر معظمی هم پیشنهادشان را پس گرفتند ناظر بر این است که این نسبت محفوظ بماند و این چیزی نیست که بتواند با قانون حفظش کرد (آزاد- آقا با این ترتیب الان دارید تناسب اسکناس را به هم می‌زنند) الان این طور شده تناسب اسکناس بسته است به وضع بازار و داد و ستد مردم اسکناس ۵ ریالی همان طوری که عرض کردم آن قدر طرف احتیاج نیست ولی اسکناس ۵۰ ریالی البته بیشتر طرف احتیاج است همیشه همه روز همه هفته بانک جزء اسکناس‌ها را صورت می‌دهد که در آن تاریخ چه مقدار از هر نوع اسکناس در جریان است الان هم صورتش در پیش بنده است می‌توانم خدمتتان عرض کنم که از این ۷ میلیارد و هشتصد میلیون اسکناس منتشر شده چقدرش از هر نوع اسکناس باشد و چند در صد از کل باشد و رعایت نسبت را همان طور که عرض کردم جریان معاملات خودش تنظیم می‌کند و هیئت نظارت هم نظارت دارد و این چیزی نیست که در قانون بگذاریم و از جناب آقای آزاد تقاضا می‌کنم که پیشنهادشان را پس بگیرند.
آزاد- این توضیح که مرا قانع نکرد اجازه بفرمایید توضیح عرض کنم.
رئیس- خوب توضیح ندارد رأی بگیریم؟
آزاد- بلی رأی بگیرید.
رئیس- آقایانی که با پیشنهاد آقای آزاد موافقند قیام نمایند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد به این لایحه رأی گرفته می‌شود با اصلاحی که به عمل آمده (اردلان- اصلاحی نشده) به خود ماده واحده رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام کنند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۸- طرح و تصویب فوریت لایحه اجازه استرداد وجوه حجاج.
رئیس- لایحه‌ای هست که حجاج پولی داشته‌اند و گرفته شده حالا دولت می‌خواهد به آنها استرداد بکند این یک فورپست دارد قرائت می‌شود.
(به شرح زیرقرائت شد)
مجلس شورای ملی
چون مطابق مقررات ارزی هیچ کس حق ندارد در موقع خروج از کشور بیش از یک هزار ریال اسکناس همراه داشته باشد و چنانچه از مقررات مزبور تخلف شود وجوهی که زیاده از مبلغ قانونی همراه مسافرین باشد باید ضبط گردد و به علاوه طبق قانون مورد تعقیب کیفری قرار گیرند و نظر به این که ۳۴ نفر از زائرین بیت‌الله‌الحرام در سال جاری در نظر داشته‌اند که بیش از مبلغ مجاز اسکناس بانک ملی از مرز خارج نمایند در ضمن بازرسی اسکناس‌ها کشف و قانوناً ضبط شده است و نظر به این که زوار بیت‌الله‌الحرام وضع خاصی داشته و غالب آنها از مقررات ارزی استحضار کامل نداشته‌اند و سوء‌نیت آنها کاملاً محرز نیست از نظر مساعدت با این اشخاص برای این که بتوان وجوه ضبط را مسترد داشت و از اخذ جریمه قانونی و تعقیب جزایی آنها صرف نظر نمود ماده واحده ذیل را پیشنهاد و تصویب آن را با قید یک فوریت تقاضا دارد.
ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که وجوه متعلق به ۳۴ نفر زائرین بیت‌الله‌الحرام را که صورت ریز آن ضمیمه است و درحین خروج از کشور به علت عدم رعایت مقررات از طرف مأمورین گمرک با تنظیم صورت مجلس ضبط و جریمه مقرره وصول یا تأمین شده است با توجه به وضع خاص زوار بیت‌الله‌الحرام عیناً به خود آنها یا وکیل ثابت‌الوکاله آنها مسترد داشته و اخذ جریمه قانونی صرف‌نظر نمایند نخست وزیر- وزیر دادگستری- وزیر دارایی.
رئیس- فوریت مطرح است آقایان هر چه صحبت می‌کنند با ید در اطراف فوریت باشد آقای ملک‌مدنی با فوریت مخالفید (ملک‌مدنی- بلی) بفرمایید.
ملک‌مدنی- بنده با اصل لایحه موافق و بسیار لایحه مفیدی هم هست و در نتیجه مساعی بعضی از اشخاص مؤثری این لایحه تهیه شده و به مجلس آمده و باید هم سعی کنیم که زودتر بگذرد ولی بنده می‌خواستم یک تذکری بدهم و آن این است که متأسفانه حجاجی که امسال مشرف شدند به مکه اغلب در زحمت بودند و وضعیت آنها خیلی بد بوده است و دولت و وزارت خارجه هم این موضوع را توجه نکرده (صحیح است) بنده می‌خواهم عرض کنم سابقاً حجاجی که مشرف می‌شدند از ایران در این مسافرت که به خانه خدا مشرف می‌شدند احترامات فوق‌العاده‌ای داشته برای این که ما یک مملکت مستقلی هستیم که سوابق گذشته‌مان و سوابق دینی‌مان اجازه می‌دهد کسانی که مشرف می‌شوند مورد احترام باشند بنده این عرضی را که می‌کنم از اشخاصی که بنده ملاقات کردم آنها شکایت داشتند و می‌گفتند مطالب ما را باید در مجلس شورای ملی منعکس کنید حالا نمی‌دانم آقای حاجی حاذقی هم در این موضوع تذکری دادند؟ (حاذقی- بلی) به هر صورت بنده خواستم جلب نظر دولت را در این موضوع کرده باشم که در این بابت یک اقدامی بکند وضعیت مأمورین خارجی ما اساساً در مکه و کشور عربستان سعودی درست نیست و باید به این کار توجه شود که ما هم مثل مصر و سایر دولت‌های اسلامی زائرین که مشرف می‌شوند با آبرومندی بتوانند وظایف دینی‌شان را انجام بدهند و اگر غیر از این باشد بودجه وزارت خارجه که بیاید من مخالفت خواهم کرد (صحیح است) برای این که آبروی ملتمان در آنجا از بین می‌رود آقا این درست نیست.
رئیس- آقای نورالدین امامی بفرمایید (آزاد- آقای رئیس بنده هم موافقم)
نورالدین امامی- عرض کنم که استدعا می‌نمایم آقایان توجه به این عرض من بکنند جناب آقای مدنی توجه بفرمایید به عرض بنده در این که یکی از فرایض دینی ما تشرف به مکه معظمه است در این حرفی نیست مردم بدبخت از هر جا که پول تهیه می‌کنند به مکه مشرف می‌شوند آن وقت دولت ارز هم به اینها نمی‌دهد ولی اگر کسی به خارجه بخواهد برود ارز داده می‌شود ولی به اینها ارز داده نمی‌شود و مجبورند پول ببرند ولی یک موضوعی هست جناب آقای رفیع این را توجه بفرمایید و آقای معاون وزارت دارایی هم به این قسمت توجه بفرمایند این موضوع مورد ابتلا بنده بود در پارسال و پیرارسال در زمان وزارت دارایی آقای گلشائیان و مرحوم هژیر که هر دو وزیر بودند تصویب‌نامه صادر کردند و یک مقدار پول حجاج آذربایجانی از موکلین بنده را پس دادند یک عده‌ای هم از موکلین آقای گرگانی محمد آخوند بودند در مقررات هم هست که صد تومان بیشتر نمی‌شود وارد مملکت بکنند و صد تومان هم بیشتر نمی‌توانند ببرند ولی دولت با تصویب‌نامه می‌تواند این پول را بدهد این در قانون هست قانون گمرکی هم هست با این ترتیب آوردن این قانون دیگر مورد ندارد بنده خودم پارسال و پیرارسال اقدام کردم یک تصویب‌نامه صادر شد و پول یک عده را گرفتم (صدرزاده- قسمت جزائیش چه می‌شود؟) هیچ آنها را هم تصویب‌نامه صادر کردند و دولت پول‌هارا داد حالا امسال قانون آورده‌اند قانون آوردن فایده‌اش چیست قانون‌ها را روی هم چیده‌ایم قانون ما زیاد داریم اصلاً نمی‌خواهم متذکر شوم که چه چیزهایی هست در آن قوانین در این قسمت تصویب‌نامه‌های پارسال و پیرارسال در ارسال در اداره کل گمرک هست اگر برخلاف قانون است چرا آن پول‌ها را پرداختند و باید آن کسانی که پرداخته‌اند مجازات شوند اگر مطابق قانون است چرا وقت مجلس را وقت مملکت را وقت یک مشت بدبخت را می‌گیرید؟
رئیس- رأی گرفته می‌شود به فوریت این لایحه آقایانی که با فوریت این لایحه موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۹- طرح و تصویب فوریت لایحه اعتبار راه‌سازی شیراز به اهواز.
رئیس- یک لایحه دیگری هست راجع به راه‌سازی و پیشنهادی هم برای فوریت آن رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
امضا کنندگان تقاضا می‌نماییم لایحه دولت راجع با اعتبار ساختمان راه شیراز با اهواز با قید یک فوریت مطرح شود.
دکتر راجعی- صدرزاده- معدل- صفوی- بزرگ‌نیا- حاذقی- ملک‌مدنی- دکتر جلالی- صاحب‌جمع- دکتر نبوی- دهقان و حدود پنجاه امضا.
ماده واحده- نظر با هیئت اقتصادی راه شیراز اهواز و لزوم اتمام عملیات ساختمانی راه مزبور به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ سی میلیون ریال از محل صرفه‌جویی‌های کل کشور در سال جاری در اختیار وزارت راه بگذارد تا به مصرف ساختمان راه مزبور برساند اعتبار نامبرده قابل انتقال به سال بعد بوده و آنچه در سال جاری هزینه نشود در سال بعد قابل مصرف می‌باشد. وزیر راه- وزیر دارایی- نخست وزیر.
رئیس- فوریت این لایحه مطرح است آقای کشاورزصدر (کشاورزصدر- بنده موافقم آقای رضوی) (رضوی- بنده موافقم) آقای شوشتری موافقید؟ (شوشتری- بنده موافقم) آقای ارباب‌مهدی بفرمایید.
ارباب‌مهدی- توجه بفرمایید عرض کنم بنده نسبت به سکنه فارس به حدی ارادت دارم که می‌خواهم عرض بکنم کمتر به سکنه نقاط دیگر این درجه ارادت دارم نسبت به راه هم به هیچ‌وجه مخالفت نمی‌کنم (صحیح است) بنده خواستم اینجا از موقعیت استفاده کنم و یک تذکری عرض کنم حضور آقایان و تذکر بنده این است که تمام این راه‌ها از لحاظ پیشرفت امور اقتصادی ضرورت دارد که هر چه زودتر تسطیح بشود و ساختمان شود اما خواستم اینجا یک نکته‌ای به استحضار آقایان برسانم و انشاء‌الله آقای وزیر راه هم توجه بفرمایند بنده تصور نمی‌کنم در ایران برای اجناس یک قسمت از کشور ایران برای امور اقتصادی این کشور راهی بهتر از راه چاه بهار باشد استدعا می‌کنم در این قسمت هم توجه بفرمایند بنده هم مخالفتی ندارم.
شوشتری- آقا این چه جور مخالفتی بود؟
رئیس- فقط فایده‌اش این بود که مجلس از اکثریت افتاد. آقای کشاورزصدر بفرمایید.
کشاورزصدر- ما اگر بتوانیم برای هر نقطه‌ای از مملکت با قید فوریت یک قانونی بگذرانیم که در آنجا یک اصلاحاتی شروع بشود یک قسمت از خدمات وظایف خودمان را انجام داده‌ایم (احسنت) خوشبختانه در این لایحه که پیشنهاد فوریت شده در یک نقطه‌ای است که شاید بیش از سایر نقاط ایران احتیاج دارد چرا؟ برای این که راه‌های جنوب و فارس علاوه بر این که از نقطه نظر اقتصادی و بازرگانی اهمیت دارد این امر برای بیکاران آنجا و در اداره زندگی یک مشت مردم بدبخت آنجا تأثیر دارد و یک فعالیتی به وجود می‌آورد که اسباب خوش‌وقتی تمام آقایان نمایندگان خواهد بود و بنده عقیده دارم که ما هیچ‌وقت به تصور این که چون تمام مملکت را نگفتند در این کار مسامحه بکنیم و بنابراین بایستی در هر جا که ممکن است این را اجرا کرد (شوشتری- راه بجنورد و گنبد را هم بفرمایید) بجنورد و گنبد قابوس هم راه می‌خواهد آقایان دیگر هم راجع به محل‌های خودشان البته تقاضاهایی دارند بنده معتقدم وزارت راه همان طور که راجع به اینجا اقدام کرده است راجع به نقاط دیگر هم اقدام بکند و برای نقاط دیگر هم لایحه بیاورد و انشاء‌الله در اینجا هم تصویب بشود من استدعا می‌کنم که در موضوع جنوب و فارس همه پا شویم و متفقاً رأی بدهیم.
رئیس- به فوریت این لایحه رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند) تصویب شد به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۰- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر کشاورزی.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی- از مسائلی که مورد توجه آقایان است امر آبیاری است جناب آقای شریف‌امامی در این بنگاه تشریف داشتند حالا آقای مهندس به‌نیا تشریف دارند این بنگاه خیلی خوب کار می‌کند و متأسفانه اعتبارات کافی برای کار ندارد لایحه‌ای تقدیم می‌شود که اعتبار بنگاه را اضافه بکنند (احسنت)
اردلان- آقای رئیس بنده یک تذکر نظامنامه‌ای دارم اجازه می‌فرمایید؟
۱۱- قرائت سه فقره گزارش مربوط به لوایح مصوبه در مجلس سنا.
رئیس- چند قانون از مجلس سنا آمده که قرائت می‌شود و به کمیسیون فرستاده می‌شود.
اردلان- طبق ماده ۸۰ تذکر نظامنامه‌ای دارم.
رئیس- بعد بفرمایید.
(گزارش‌های واصله از مجلس سنا به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی- قانون تصویب موافقت‌نامه راجع به سرویس‌های حمل و نقل هوایی بازرگانی منعقده بین دولت ایران و دولت سوئد که در جلسه روز چهارشنبه ۱۷ آبان ماه یک هزار و سیصد و بیست و نه به تصویب مجلس سنا رسیده است منضماً ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا سید حسن تقی‌زاده
ریاست محترم مجلس شورای ملی- قانون تصویب موافقت‌نامه راجع به سرویس‌های حمل و نقل هوایی بازرگانی منعقده بین دولت ایران و دولت هلند که در جلسه روز چهارشنبه ۱۷ آبان ماه یک هزار و سیصد و بیست و نه به تصویب مجلس سنا رسیده است منضماً ارسال می‌شود ونه به تصویب مجلس سنا رسیده است متضماً ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا - سید حسن تقی‌زاده
ریاست محترم مجلس شورای ملی لایحه قانونی اجازه الحاق دولت ایران به قرارداد بین‌المللی جلوگیری از کشتار جمعی که در جلسه روز چهارشنبه ۱۷ آبان ماه یک هزار و سیصد و بیست و نه به تصویب مجلس سنا رسیده است به ضمیمه ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا - سید حسن تقی‌زاده.
رئیس- لوایح به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
۱۲- مذاکره در طرح بودجه ۱۳۲۹ کل کشور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
رئیس- آقای اردلان اخطاری دارید؟ بفرمایید.
اردلان- تقریباً یک ماه است طرحی تقدیم مقام ریاست کرده‌ایم و ۲۶- ۲۶ نفر امضا نموده‌اند که بودجه کل کشور در دستور واقع شود استدعا می‌کنم آنان را قرائت فرمایید.
حائری‌زاده- من با نظر ایشان مخالفم و دلیلش را هم عرض می‌کنم که دولت در دو جلسه پیش یک لایحه اصلاحی راجع به بودجه آورده است و تا این موضوع در کمیسیون مطرح نشود و تصویب نگردد طرح خود بودجه مورد ندارد.
حاذقی- متمم بودجه است نه طرح اصلاحی.
اردلان- آقای رئیس طرح را قرائت بفرمایید.
رئیس- عده زیادی تقاضا کرده‌اند با بودجه بعد از این جزو دستور قرار بگیرد (صحیح است) نظر آقایان وزیران هم همین است.
(پیشنهاد واصله به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی تقاضا می‌کنیم لایحه بودجه سال ۲۹ مطرح بشود جواد گنجه فتح‌علی افشار. صدری. حمیدیه. سرتیپ‌زاده. کوراوغلی. آزاد. گرکانی. دکتر علوی. دولتشاهی گودرزی. اردلان. مخبر فرهمند. حاذقی طاهری و چند امضای دیگر.
آزاد- بنده آقا امضا کرده‌ام می‌خواهم توضیح بدهم.
رئیس- شما می‌خواهید توضیح بدهید؟ بفرمایید.
آزاد- این پیشنهادی که به امضا رسیده است مال یک مدت قبل است آن موقع البته مدت زیادی به آخر سال مانده بود پیشنهاد شد که لایحه بودجه مطرح شود ولی حالا دو ماه بیشتر به اسفند نمانده (اردلان- ایشان مخالفند) اجازه بفرمایید بنده می‌خواهم توضیح بدهم که اکنون دو ماه دیگر به اسفند مانده است که مطابق قانون اساسی باید بودجه آینده را دولت به مجلس بیاورد اگر ما الان بیاییم چند روزی شاید ۱۵ روز یا بیشتر وقت خودمان را صرف بکنیم و بعد هم بودجه سال آینده بیاید نتیجه نخواهد داشت نظر بنده این است که به جای این که این بودجه مطرح شود یک مرتبه بودجه سال آینده آورده شود.
رئیس- قرار بود قبلا بودجه جزو دستور قرار بگیرد منتها یک مسائل مهم‌تری رسید آنها را با قید فوریت مطرح کردیم حالا اگر آقایان موافقند در جلسه آینده جزو دستور باشد (صحیح است) عرض کنم خاطر آقایان مسبوق است که موقع طرح بودجه جلسات هفتگی خواهد بود یعنی به استثنای جمعه و دوشنبه جلسه خواهد بود و جلسات هم پنج ساعتی خواهد بود (چند نفر از نمایندگان- جلسات مجلس سنا چه می‌شود) مجلس سنا هم البته تا وقتی که بودجه باشد باید عصر تشکیل شود یا این که منحصر به روز دوشنبه باشد آقای حائری‌زاده بفرمایید (اردلان- آقای آزاد مخالف بودند اجازه بدهید بنده توضیح بدهم)
رئیس- ایشان پیشنهادی داده‌اند می‌خواستند پس بگیرند.
حائری‌زاده- راجع به سؤال‌ها چه نظری اتخاذ فرمودید؟
رئیس- اگر آقایان موافقند سؤال‌ها روز دوشنبه باشد.
حائری‌زاده- در قانون اساسی برای بودجه یک دستور خاصی معین شده در آئین‌نامه هم برای آن تشریفات مخصوصی قائل شده دولت باید در شش ماه آخر سال بودجه سال آینده را به مجلس بیاورد و در این شش ماه مطالعات بشود و ۱۵ روز به عید نوروز مانده بودجه تمام شده باشد این تشریفاتی است که در قانون اساسی پیش‌بینی شده دولت هنوز بودجه سال آینده‌اش را نیاورده است این بودجه هم نه دوازدهش متدرجاً گذشته سه دوازدهم از این بودجه بیشتر نمانده من در جلسه گذشته رفتیم خدمت مقام ریاست و آقای نخست وزیر هم آنجا تشریف داشتند و همین مطلب را عرض کردم و آقای رزم‌آرا هم موافقت کردند و نظر خودشان هم این بود که همین بودجه را یک اصلاحاتی درش بکنند و برای سال ۱۳۳۰ بدهند به مجلس و امسال به همین ترتیب برگذار بشود دنباله این مذاکرات یک لایحه اصلاح بودجه هم آمده است به مجلس که دولت تقاضا کرده است کم و زیاد بشود در بودجه کسر و کمبودی می‌شود اضافه و نقصانی پیدا می‌کند گزارش کمیسیون که متکی است به لایحه دولت سابق و برای امسال سه دوازدهم بیشتر باقی نمانده و با طرح بودجه ما یک مدتی وقت مجلس را که باید در لوایح مهم دیگری که هست و یکی از آنها لایحه انتخابات است صرف می‌کنیم در صورتی که ممکن است همین لایحه و همین گزارش کمیسیون بودجه را با اصلاحاتی دولت برای سال ۳۰ پیشنهاد بکند و ما فعلاً نباید وقتمان را ضایع بکنیم برای سه ماه و باز سال بعد همین بلاتکلیفی یک دوازدهم یک دوازدهم داشته باشیم اگر آقایان آن را جزو دستور قرار ندهند و به دولت مهلتی بدهند که این لایحه را یا گزارش کمیسیون را با اصلاحاتی که می‌خواهد پیشنهاد بکند آن را به صورت بودجه سال ۱۳۳۰ تقدیم بکند ما امسال که بودجه ۱۳۳۰ را تصویب بکنیم یک سال جلو افتاده‌ایم و کار مملکت هم آن طوری که قانون اساسی معلوم کرده است به جریان خواهد افتاد علت مخالفت من این بود.
رئیس- آقای صدرزاده بفرمایید.
صدرزاده- عرض کنم که یکی از کارهای اساسی و اختصاصی مجلس شورای ملی مسئله بودجه مملکت است (صحیح است) که این از و ظایف خاصه ما است هر فردی که ملاحظه بفرمایید هر کار اقتصادی کوچکی هم داشته باشد وضعیت سال نو خودش را همیشه معین می‌کند پیش‌بینی می‌کند که چقدر عایدات خواهد داشت و چقدر خرج خواهد کرد الان چند سال است که بودجه مملکت هیچ‌وقت در موقعی که قانون اساسی مقرر داشته به تصویب نمی‌رسد و همیشه به صورت یک دوازدهم و دو دوازدهم به تصویب می‌رسد این یک ضرری برای مملکت دارد یعنی هر سال ما در آخر هر ماه مقداری از وقت مجلس را باید صرف بکنیم و یک وجوهی از مردم گرفته شود و حقوق مستخدمین پرداخت بشود و کارهای عمرانی و کارهای ساختمانی که کارهای موسمی و فصلی است اینها همیشه معوق می‌ماند ولی بعد از آن که ما بودجه مملکت را تصویب کردیم هر گونه عملیات عمرانی و آبادی که باید بشود دولت می‌داند و وزارتخانه‌ها مطلعند که چه میزان اعتبار دارند و آن را شروع می‌کنند به عمل و ما اگر امسال بودجه‌ای را که کمیسیون بودجه تصویب کرده و من بایستی اینجا حق‌شناسی بکنم از امضا کمیسیون بودجه (صحیح است) که در این دوره مخصوصاً راجع به ولایات یک توجه مخصوصی مبذول فرموده‌اندو آنچه راجع به عمران و آبادی مخصوصاً فرهنگ و بهداری توانایی داشته و اعتبارات به آنها اجازه می‌داد منظور داشته‌اند حالا اگر در این تبعیضی شده باشد این نگرانی ندارد در سال نو جبران می‌شود ولی در هر حال این بهتر از این بود که برای شهرستان‌ها دیناری منظور نمی‌داشتند به هر حال من می‌خواهم از آقایان استدعا بکنم و از جناب آقای حائری‌زاده هم تمنا کنم که لایحه بودجه که شاید بیش از ۵ روز وقت لازم ندارد به تصویب مجلس برسد و یک زمینه‌ای تهیه بشود برای دولت و فراغتی حاصل شده که بتواند بودجه سال ۱۳۳۰ را در موقع قانونی به مجلس بدهند و این وضعیت برای مجلس ادامه پیدا بکند که بودجه هر سال در سال جلوتر مورد رسیدگی واقع بشود (احسنت)
رئیس- جلسه را حالا ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه و دستور همان بودجه خواهد بود.
(مجلس ده دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت.