مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ دی ۱۲۸۶ نشست ۲۱۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ دی ۱۲۸۶ نشست ۲۱۴
مذاکرات روز شنبه ۲۹ ذی القعده الحرام دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز سه شنبه ۲۵ قرائت شد.
در خصوص خالصه و انتزاع اقبال الدوله از خالصه مذاکره شد رقعه‌ای که در این خصوص از طرف وزارت مالیه به مجلس نوشته شده بود قرائت شد مبنی بر اینکه:
- بر حسب تصویب مجلس مقدس اقبال الدوله از مداخله در امور خالصه کناره جسته و حال عمل با خود کمپانی است و نیز در خصوص دوازده هزار تومان استصوابی خالصه مذاکره شده که در هذالسنه چه قرار داده شده اظهار داشتند که صورت رأی مجلس و روزنامه مجلس حاضر است از دفتر خواسته از روی آن معین نمایند.
آقا میرزا ابوالحسن خان- بنده عرض می‌کنم روزنامه مجلس سند نیست اگر این عمل در کمیسیون مالیه گذشته و رجوع به ثبت آنجا بشود و اگر در مجلس گذشته در خلاصه مذاکرات مجلس که در دفتر ضبط است رجوع نمایند تا معلوم شود، این که ما می گوئیم و آقای رئیس التجار رد نمایند گمانم این است که عمل خالصه امسال هم مختل بماند.
رئیس التجار- به همان طوریکه گفته شد رجوع به ثبت و خلاصه مذاکرات شود معلوم خواهد شد.
آقا میرزا مرتضی قلیخان- در باب خالصه در مجلس علنی مذاکره شد امساله را قرار قاطعی ندادند فقط در شش سال بعد قرار قطعی گذارده شد و عمل امسال قرار شد یا با خود رئیس التجار باشد یا به اقبال الدوله بدهند و در باب دوازده هزار تومان اگر چه در مجلس علنی مذاکره نشد چون ربط به بودجه مالیه مملکتی نداشت در کمیسیون صحبت گردید که این دوازده هزار تومان را که هر ساله به اشخاصی که مداخله در عمل خالصه داشتند داده می‌شد فقط امسال هم نصف آن را کمپانی بردارد و نصف را اقبال الدوله.
مؤتمن الملک- بشرط قبولی کسر عمل این شش هزار تومان به رئیس التجار واگذار شد.
آقا میرزا محمود- عرض می‌کنم آنروز که صحبت خالصه شد گفته شد که این دوازده هزار تومان گرفته نشود برای اینکه صرفه ملت است. حال هر قدری که در کمیسیون داده می‌شود خوب است در مجلس علنی اظهار شود که معلوم باشد.
مؤتمن الملک- آن قرارداد شش ساله درست است ولی حرف در امسال است.
آقا میرزا مرتضی قلیخان- آنچه از بودجه کسر شود ضرر ملت و دولت است ولی این دوازده هزار تومان جزو بودجه نبوده که ضرر ملت باشد این استصوابی است بطوری که گفته شد مباشرین امور خالصه می‌گرفتند.
آقا میرزا سید علی تقی- بفرمائید که آن صورت مذاکرات را بیاورند تا معلوم شود که نتیجه آن چه بوده و امروز هم باید از این مسئله نگذریم تا تمام شود این مسئله خالصه اهمیت دارد و نمی‌شود به تعویق انداخت.
وکیل التجار- خوب است آقایان وکلا فراموش نفرمایند ترتیب مذاکرات را
صدرالعلمای نطنزی- اگر چه اقدامات اقبال الدوله شایسته این است که تمام دوازده هزار تومان به او بخشیده بشود ولی صحبت در این بود که اقبال الدوله در آنجا حکومت نکند و خالصه را رئیس التجار با شرکاء خودش رسیدگی می‌نماید و اقبال الدوله را از این مداخله خارج کنند.
رئیس- ظاهراً مشغول این ترتیب هستند و آقای رئیس التجار مسبوق هستند و این تلگرافی است به وزارت داخله از سپهدار شده است قرائت می‌شود.
قرائت شد مبنی بر اینکه:
- دیروز دوشنبه غلام شاه خان از طرف ایلخانی آمده بیست و یک نفر اسیر خراسانی وارد کرده صاحبان اسرا حاضر بودند تسلیم آن‌ها شد چند نفر دیگر را هم خواهند آورد در بین راه است و مابقی اسرا که در آخر خاک یموت هستند اگر استمداد نباشد نمی‌توان مسترد نمود و مقصود از این تلگراف این است اظهار التفات به ایلخانی و برادرش بشود و نیز مخارجی برای اسرا باید منظور شود منتظر جواب هستم.
رئیس- این تلگرافی است که از کنگره و مجمع جوانان آزادی طلب عثمانی در پاریس رسیده قرائت می‌شود
(تلگراف مزبور که خلاصه آن از قرار ذیل است قرائت شد)
- از پاریس به تهران
- کنگره فرقه آزادی طلبان عثمانی که در اروپا است همراهی قلبی و احساسات باطنی خود را به وکلای ملت ایران که برای آزادی ایران مقاومت و مجاهدت می‌نمایند تقدیم می‌کند و امیدوار است که به وسائل قوره رشته مودتی که دو همسایه معظم را با یکدیگر مربوط و متحد داشته در آتیه بیشتر مستحکم شود. زنده باد پارلمان ایران.
- امضاء
- (پرنس صباح الدین رئیس کنگره)
- (احمد)
- (رضا)
- (ماسوقیان)
- (فرسکی)
- (مشورت پاریس)
آقا میرزا سید علینقی- آن‌ها متابعت کرده‌اند حدیث نبوی را که المؤمن اخ المؤمن باید تشکر کرد از ایشان و تلگراف امتنانی از طرف مجلس مخابره شود.
وکیل الرعایا- بنده می‌خواهم عرض کنم و متعلق است به مطلب سابق که کمیسیون مالیه بدون اذن و تصویب مجلس نمی‌تواند چیزی را ببخشد.
آقای شیخ حسین- کمیسیون مالیه چیزی را که تلف می‌شود می‌تواند شش هزار تومان آنرا ببخشد این مطلب چرا اینقدر محاجه باید بشود.
رئیس- در این مطلب خیلی صحبت شد چون رئیس التجار عمل امسال را قبول نمی‌کرد لذا گفتند که شش هزار تومان استصوابی هذالسنه از ایشان گرفته نشود.
مؤتمن الممالک- خوب است رفع این اشتباه بشود آقایان چنان خیال می‌نمایند که دوازده هزار تومان را کمیسیون مالیه نقداً به کسی داده و حال آنکه اینطور نیست آن دوازده هزار تومان استصوابی و از بابت مخارج خالصه بوده است کمپانی گفت ما نمی‌خواهیم چون همه ساله می گرفته‌اند امساله هم گفتند که اینرا نصف اقبال الدوله بردارد و نصف را هم رئیس التجار بردارد محض اینکه عمل امسال را قبول می‌نمایند.
حاج معین التجار- بدیهی است که این وجه نقدی نبوده و به کسی داده نشده همه ساله این خرج بوده است و به یک اندازه هم اقبال الدوله از این باب برداشت کرده بودند و امسال را قرار شد که چون اقبال الدوله تحویل نمودن غله را قبول می‌نمایند شش هزار تومان بردارد و نصف را رئیس التجار
فتح الله خان- مدعی این خالصه بنده بودم قرار دادند که این دوازده هزار تومان گرفته نشود و چهار هزار خروار غله هم زیادی داده شود و سه سال اول ده یک و سه سال بعد ده دو داده شود حال این دوازده هزار تومان را کمیسیون مالیه اینطور قرار داده گویا صحیح نباشد.
رئیس- بیان نامه‌ای از طرف مجلس در آن زمان انقلاب که معلوم نبود حال ما با دولت چه خواهد بود به تمام سفرای دُوَل متحابه نوشته شد اینک قرائت می‌شود.
(قرائت شد قریب به این مضمون) :
- ملت ایران بعد از آنکه کار مملکت به آخرین درجه خرابی رسید سعادت و راه ترقی و تمدن خود را در این دید که اصول اداره دولتی تبدیل به مشروطیت شود بعد از زحمات و فداکاری‌های زیاد اعلیحضرت شاهنشاه مغفور مظفرالدین شاه این حریت را به ملت ایران بخشید و اعلیحضرت شاهنشاه حاضر نیز آنرا امضا و قانون اساسی عطیه پدر تاجدارش را تکمیل فرمودند ولی متأسفانه بعضی از رجال دولت که عادت به دوره استبداد و آشامیدن به خون فقرا نموده‌اند به القای شبهه و فساد صرف مساعی در انهدام اساس مشروطیت نموده‌اند البته به اقتضای حس وجدانی و انسانیت راضی به تضییع حقوق مشروعه ما نخواهند شد
و جوابی که از سفارت روس و انگلیس که هر دو متحدالمضمون بودند قریب به این مضمون قرائت شد:
- به مقتضای حسیات وجدانی و انسانیت مفاسدی که از امتداد چنین اوضاع حاصل است در پیشگاه همایونی به طریق دوستانه عرضه داشتم و اطمینان کامل به جهت خویش حاصل نمودم که اعلیحضرت نسبت به پارلمان احساساتی نداشتند مگر اینکه کاملاً موافق بوده است با سعادتی که ما از برای این مملکت آرزومندیم و نظر به فرمایشات اعلیحضرت همایونی که شفاهاً به این دوست دارد فرموده‌اند معلوم شد که عزم ایشان جزم است بر این که موافق اساس مشروطیت و اتحاد با مجلس ملی و مطابق قانون اساسی عمل و رفتار فرمایند.
آقا میرزا ابوالحسن خان- معلوم است به مقتضای حسیات وجدانی و انسانیت و نوع پروری آنچه لازمه دوستی بوده است مرعی داشته‌اند ما بیان نامه فرستاده‌ایم که غیر از مراسله رسمی اینجا نوشته‌اند که مراسله مجلس رسید و حال آنکه مراسله نبوده است از جنابعالی می‌پرسم جواب از سفارت‌های دیگر هم رسیده است یا خیر؟
رئیس- از سفارت انگلیس رسیده است گمان می‌کنم از سفارت‌های دیگر هم برسد آن هم که از سفارت انگلیس رسیده است عیناً همینطور است و باید از این حسیات مأمورین دُوَل متحابه کمال تشکر را اظهار داشت.
(همه گفتند بلی جای تشکر است)
حاج معین التجار- چند روز قبل تلگرافی از سپهدار خوانده شد و قشون خواسته بود و در این تلگراف هم همینطور اظهار داشته‌اند خوب است از وزارت داخله خواسته شود که چه اقدامی کرده‌اند و قشون فرستاده‌اند یا نه؟
آقا میرزا ابوالحسن خان- چیزی به آخر سال نمانده خوب است وزیر مالیه را بخواهند و توضیح بدهند که اول سال تا حال چقدر از مالیات وصول شد، و چقدر باقی است و چه اقدام در وصول مالیات کرده‌اند و حکام که رفته‌اند ملتزم مالیات هستند یا نه. مقصود این است که مجلس تفصیل را دانسته و اطمینان حاصل نماید.
وکیل التجار- مختصراً اقدامی که وزارت مالیه کرده‌اند و آن روز گذشته محض اطلاع وکلا محترم عرض می‌نمایم که فرمودند جداً به تمام ولایات تلگراف شده که تغییری در بودجه مملکت واقع نشده فقط مختصر اصلاحی که صورت آن در کتابچه دیگر فرستاده شده و نیز صورت تفاوت عمل‌ها هم علیحده کتابچه چاپی فرستاده خواهد شد که از قرار همان کتابچه رفتار نمایند و خیلی زود مالیات را وصول دارند.
رئیس- بلی همینطور است ولی خیلی کارها در وزارت مالیه مسامحه شده و یکی از آن‌ها بقایای محل است که چه قدرها است و آنچه یقین است که وصولی است هشتصد هزار تومان است تا حال اقدام صحیح نشده و نیز ذخیره ولایات است که راجع به وزارت جنگ است و همینطور بی ترتیب مانده و از میان رفته است.
وکیل التجار- دیروز وزیر مالیه فرمودند که تا دو سه روز دیگر اشخاص را حاضر کرده و با کمال جدّ وصول خواهم کرد.
آقا میرزا ابوالحسن خان- مذاکره وزیر مالیه در کمیسیون رسمیت ندارد. ما می‌خواهیم بدانیم که مالیات امسال که نقداً سه ماه به آخر سال مانده چه شد چه ضرر دارد که این را بدانیم همه جا ماه به ماه می دانند و ما سه ماه به سه ماه بدانیم.
آقا میرزا محمود- بنا بود که حجج اسلام در کمیسیون تنقیح لوایح قوانین را مرتب و تصحیح نمایند آیا آن کمیسیون با حضور حجج اسلام منعقد شد یا نه؟
رئیس- یک روز بود و روز چهارشنبه هم بود. نه چندان مذاکره نشد انشاءالله از فردا شروع به این مسئله شده و بعدها مشغول قرائت قانون باشیم.
آقا شیخ یوسف- عامه اهل ایران باستثنای اهل تهران چنین گمان می‌کنند که از طرف مجلس در وضع قوانین مسامحه شده و حال آنکه پارلمان همه را گرفتار مشکلات بوده معهذا خیلی کار کرده منجمله قانون وزارت داخله است که چندین ماه اوقات خود را مشغول او داشتیم خوب است مقرر شود که زود چاپ شده منتشر شود که تمام مردم بدانند و حکام از روی او رفتار نمایند.
سیدالحکما- در باب وکلائی که باید خود مجلس انتخاب نماید خوب است قرار گذاشته شود که از فردا شروع شود و نیز کمیسیون انتخابات چنین صلاح دانست که حق انتخاب یک نفر وکیل حضرت عبدالعظیمی‌ها داشته باشند.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی- ولی شرط شود که با اتحاد و اتفاق از روی نظام نامه انتخاب نمایند که فوراً انقلاب حادث نشود.
اسدالله میرزا- همه ماها از همراهی‌های حضرت عبدالعظیمی‌ها تشکر داریم ولی در باب وکیل به خواهش نمی‌شود قبول کرد باید قانونی باشد و من مانع انتخاب کردن وکیل آن‌ها نیستم ولی اگر فردا اهل شمیران هم آمدند استدعای انتخاب وکیل کردند چه جواب خواهید داد.
رئیس- این علاوه بر مأخذ نیست.
اسدالله میرزا- مقصود این است که یک قانونی در کار باشد.
آقا میرزا محمود- چون وکیل فلاحین انتخاب نشده و نیز می‌توان حضرت عبدالعظیم را یکی از محلات تهران شمرد و علاوه در نظامنامه قید شده که در موقع لزوم حق انتخاب وکیل به هر جا که لازم بشود داده شود تا دویست نفر پس از این اجازه داده به آن‌ها علاوه بر مأخذ نیست.
آقا شیخ حسین- صراحتاً بفرمائید که آن‌ها وکیل خود را بفرستند.
رئیس- بلی به موجب نظامنامه مجلس اینطور رأی داد که اهل حضرت عبدالعظیم یک نفر وکیل انتخاب نمایند مطلب دیگر که خواستم اظهار کنم و خاطر وکلا را مسبوق نمایم مسافرت جناب آقا میرزا ابوالحسن خان است که خیلی علت مزاج دارند و رای معالجه می‌روند و انشاءالله به صحت و سلامت مراجعت خواهند کرد و خیلی اظهار تأسف از رفتن ایشان داریم.
اسدالله میرزا- در حقیقت آقا میرزا ابوالحسن خان از وکلای باغیرت و همت و از اهل علم و دانش این پارلمان بوده و هستند و انشاءالله سلامتی زودتر مراجعت خواهند فرمود و اما مسئله وکالت حضرت عبدالعظیم تمام شد یا خیر؟
رئیس- بنده عقیده‌ام این است که ضرری ندارد و در عداد یکی از محلات تهران است و این حق به آن‌ها داده شود عیب ندارد.
مخبرالملک- اینکه شاهزاده اسدالله میرزا گفتند در دادن حق انتخاب وکیل باید مطابق قانون باشد. بنده عرض می‌کنم که حالا موافق قانون است چون پنج نفر از وکلای فلاحین باقی است و آنرا یکی به حضرت عبدالعظیم یکی به شهریار یکی به ورامین و یکی به شمیران همینطور تقسیم شود و هیچ ایرادی هم وارد نمی‌آید.
آقا میرزا محمود- از رفتن جناب آقا میرزا ابوالحسن خان از طرف خود و سایر وکلا اظهار تأسف می‌کنم ولی جناب ایشان یک دفعه مرخصی گرفته و چهار ماه رفتند و حالا هم اجازه گرفته‌اند می‌خواهیم بدانیم که این مسافرت به چه اندازه باید باشد.
رئیس- می دانید که این مسافرت بطور لزوم و برای استعلاج مزاج است.
دکتر ولی الله خان- رفتن آقا میرزا ابوالحسن خان بواسطه این است که محتاج به عمل یدی هستند و اینجا ممکن نبود لهذا مجبور هستند که بروند دیگر این که قرار بود مجلس تشکیل نشود مگر اینکه موضوع مذاکره آن قبلاً اطلاع داده شود. حال اگر مجلس ختم می‌شود خوب است جلسه دوم کی منعقد می‌شود با موضوع مذاکرات آن معین فرمایید.
رئیس- مجلس روز سه شنبه و موضوع مذاکره عمل خالصه و مالیه و قرائت قانون است.
آقا سید حسن- در چند ماه قبل از بابت یک صد و شصت و پنجهزار تومان که به قشون داده شده بود از وزارت جنگ صورت آنرا خواستند آیا آمده است یا نه؟
رئیس- وقتی که وزارت جنگ با مستوفی الممالک بود صورت فرستادند ولی هنوز کمیسیون مالیه فرصت نکرده است رسیدگی نمایند و در حقیقت هیچ معلوم نیست که این وجه چه شده باید در این باب تأکید شود که مصرف آن معلوم شود.
آقا میرزا محمود- هستند کسانی که از بودجه نظامی اطلاع دارند و اظهار داشته‌اند که ما را بخواهند آنچه اطلاع داریم بگوئیم خوب است که از آن‌ها خواسته شود تا تحقیقات لازمه به عمل آید.
آقا میرزا سید علینقی- بنده عرض می‌کنم که تعطیل و تشکیل مجلس با رئیس است ولی به ملاحظه نکته عرض می‌کنم که فردا مجلس باشد.
رئیس- برای اینکه در کمیسیون تنقیح لوایح در حضور حجج اسلام قانون انطباعات تنقیح شود که در واقع مقدمه کار است برای مجلس بعد از این جهت فردا نمی‌رسد که مجلس باشد.
آقا میرزا محمود- بنده عرض می‌کنم که تشکیل و تعطیل مجلس با جناب رئیس است هر کس حرفی دارد قبل از وقت اخطار کند که دیگر در مجلس اعتراض نکنند.
(مجلس ختم شد)