مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ خرداد ۱۳۰۹ نشست ۱۲۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ خرداد ۱۳۰۹ نشست ۱۲۸
صورت مجلس یکشنبه ۱۱ خردادماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
رئیس ـ آقای احتشامزاده
احتشامزاده ـ پیش از دستور
رئیس ـ آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی ـ قبل از دستور
رئیس ـ در صورت مجلس نظری نیست؟
(نمایندگان ـ خیر)
رئیس ـ صورت مجلس تصویب شد.
[۲ـ طرح و تصویب ۵ فقره مرخصی]
رئیس ـ چند فقره خبر از کمیسیون عرایض و مرخصی رسیده است.
بعضی از نمایندگان ـ دستور
رئیس ـ این دستور است خبر کمیسیون قرائت می‌شود:
مرخصی آقای حیدری
آقای حیدری نمایندة محترم تقاضای ۲۵ روز مرخصی از تاریخ ۱۶ خرداد نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ آقای حیدری در این دوره که تشریف آوردند به مجلس چهار مرتبه یا پنج مرتبه اجازه و مرخصی گرفته‌اند از مجلس و مجلس هم داده است بدون اینکه رسماً هیچ مقداری از حقوقش را تخصیص به امور عام‌المنفعه یا مریضخانه یا یک کار خیری رسماً داده باشد بنده به این نظری که هیچ مقدار از حقوقش را رسماً تخصیص نداده‌اند به امور خیری مخالفم.
رئیس ـ دو دلیل بنده را وادار می‌کند از ایشان دفاع کنم یکی این که غائب هستند و یکی استحضار بنده بر اینکه مسافرت ایشان برای صرفة مملکت است بالاخره من آقا را اطمینان می‌دهم که در هیچیک از این دفعاتی که ایشان مسافرت کرده‌اند برای یک نفسانیت و تفنن نبوده است (صحیح است) آقایانی که با مرخصی ایشان موافقند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد.
خبر مرخصی آقای مولوی:
آقای مولوی نمایندة محترم بواسطه لزوم مسافرت تقاضای چهل روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ والله خودم منفعلم می‌خواهم مخالفت نکنم می‌ترسم مسئول خدای خودم باشم مخالفت می‌کنم می‌بینم نتیجه ندارد در هر صورت بنده مخالفت خودم را با تمام این مرخصیها یک دفعه عرض می‌کنم که دیگر هر دفعه پا نشوم
رئیس ـ موافقین با مرخصی آقای مولوی قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد
خبر مرخصی آقای اسدی:
آقای اسدی نمایندة محترم برای رسیدگی به امور محلی تقاضای چهل روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد
رئیس ـ آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده زیادی برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد.
خبر مرخصی آقای حبیبی:
آقای حبیبی نمایندة محترم بواسطه لزوم مسافرت تقاضای چهل روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده و مبلغ پنجاه تومان از مقرری مدت مزبوره را برای تعمیر مقبره خیام تخصیص داده‌اند. کمیسیون با تقاضای ایشان موافق اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ عرض کنم بنده با این مرخصی مخالفت ندارم اما خواستم از مخبر محترم کمیسیون عرایض بپرسم این مرخصیهائی که متوالیاً می‌آید آیا این به اکثریت مجلس لطمه وارد می‌آورد یا نه و ملاحظه اکثریت مجلس را کرده‌اند به جهت اینکه مرتباً در هر جلسه هشت فقره ده فقره مرخصی می‌آید به مجلس از طرف دیگر کارهای مهمی شاید باشد که محتاج باشیم به وجود مجلس یا اینکه اگر بخواهند تعطیل کنند مجلس را همه آقایان در موقع گرما تعطیل می‌کنند این ترتیب را خواستم از کمیسیون سئوال کنم که آیا واقعاً این مطلب را در نظر گرفته‌اند و کمیسیون رعایت کرده است یا نه یا اینکه واقعاً هر کس اجازه مرخصی بخواهد می‌دهند آنوقت یکمرتبه بنده و آقای آقا سید یعقوب و عده دیگر باقی می‌مانیم که کاری نمی‌توانیم بکنیم حالا با دقت خاصی سعی کنند و
رعایت این قسمت را بکنند و حالا هم به بنده جواب بدهند والا با مرخصی آقای حبیبی مخالفتی ندارم
ملک‌مدنی ـ اجازه می‌فرمائید.
رئیس ـ بفرمائید
ملک‌مدنی ـ عرض کنم نظر آقای روحی نظر صحیح و واردی است که مخصوصاً در جلسه قبل در کمیسیون عرایض مذاکره شد این دقت برای آتیه شد که اگر آقایان بخواهند مرخصی تقاضا کنند به اکثریت لطمه وارد نیاورد البته جلوگیری خواهد شد بنابراین کمیسیون این نکته را کاملاً مراقبت کرده است و تا به‌حال رعایت شده است که مجلس از اکثریت نیفتد و بنده مخصوصاً از آقایان استدعا می‌کنم برای آتیه از تقاضای مرخصی بواسطه همین نکته که آقای روحی اشاره کردند خودداری کنند زیرا اگر بعد بخواهیم مرخصی از تاریخ حرکت بدهیم اسباب اشکال می‌شود
رئیس ـ موافقین با مرخصی آقای حبیبی قیام فرمایند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد.
خبر مرخصی آقای بیات ماکو:
آقای بیات ماکو نمایندة محترم تقاضای چهل و پنج روز مرخصی از تاریخ حرکت برای امور محلی و رسیدگی به بازماندگان زلزله‌زدگان سلماس نموده‌اند. کمیسیون با تقاضای ایشان موافق اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد
رئیس ـ موافقین با مرخصی آقای بیات ماکو قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
[۳ـ طرح خبر کمیسیون مبتکرات راجع به اعتبار
تکمیل مقبره فردوسی]
رئیس ـ خبر کمیسیون مبتکرات راجع به طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان برای ساختمان مقبره فردوسی قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی پیشنهادی آقایان نمایندگان محترم را راجع به ده هزار تومان اعتبار از محل صرفه‌جوئیهای سال ۱۳۰۸ و ۱۳۰۹ بودجه مجلس شورای ملی برای تکمیل مقبره حکیم فردوسی تحت شور و مداقه قرار داده آن را قابل توجه دانسته اینک خبر آن را تقدیم و تقاضای ارجاع به کمیسیون محاسبات مجلس می‌نماید
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ عرض می‌شود از اینکه حکیم فردوسی حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاعری و خدمات ادبی این مملکت ذیحق است حرفی نیست کسی منکر این نیست اما چیزی که هست هر کس آمد خدماتی کرد باید قبر او را ساخت یا کار دیگر هم به جهت مملکت او و مقاصد او کرد؟ ایشان اشعار بسیار خوبی گفته‌اند تا به‌حال هم ملت قدردانی کرده شاید هفتاد، هشتاد هزار تومان یا قریب صد هزار تومان خرج مقبره او کرده است از بیست سال پیشتر هم در این صدد بوده‌اند و مخارجی هم در این باب شده است آیا سزاوار است امروز که ما یک مخارج لازمتر از این داریم که مملکت ما را از فقر و فلاکت نجات دهد و از این سختی که داریم نجات دهد مقصود این است که ایجاد کارخانه بکنند کارخانه کبریت‌سازی که از بین رفت لااقل یک کارخانه آهک‌سازی درست کنیم اگر از این قبیل کارها بکنند فردوسی راضی‌تر است تا اینکه ما برداریم سنگ و گل بکنیم و قبر او را تعمیر کنیم زیادتر از آنچه تا به‌حال کردیم حالا باز هم خدمات آقای فردوسی را در جواب بنده خواهند فرمود (خنده نمایندگان) بنده عرض کردم منکر نیستم اما جزای خدمات او این نیست که تقریباً صد هزار تومان ما خرج مقبره او بکنیم در امروزی که بعضی عقیده دارند خرج قبر هیچ نباید کرد اگر یک کسی هم اظهار بکند زود یک چیزهائی بهش می‌بندند آنوقت می‌آیند یک مبلغی علاوه بر مبلغی که خرج کرده‌اند می‌خواهند و می‌گویند باز کم است. بنده عقیده ندارم حالا هم جواب بنده را هر کس که می‌خواهد بدهد خودش فکر بکند ببیند با وجدانش مطابق است جوابش یا نه
رئیس ـ آقای ارباب
ارباب کیخسرو ـ بنده هیچ انتظار نداشتم آقای فیروزآبادی شأن فردوسی را آنقدر تنزل بدهند بفرمایند شعر خوب گفتند (صحیح است) هیچ لازم به توضیح نیست که بنده عرض کنم که فردوسی زبان ایران و تاریخ ملیت ایران را زنده کرده است (صحیح است) هر قدر ما بخواهیم ابراز قدردانی و خدمت بکنیم نمی‌توانیم راجع به اینکه فرمودند هفتاد، هشتاد هزار تومان خرج شده است و باز چرا خرج می‌شود خیلی تعجب می‌کنم با آن توضیحاتی که بنده در آن جلسه قبل عرض کردم ایشان این صورت خرج را نمی‌دانم از کجا آوردند (فیروزآبادی ـ از بیست سال قبل تا به‌حال) از بیست سال قبل تا به‌حال نیست بنده هیچ اطلاع ندارم و خبر ندارم که احدی کار کرده باشد فقط و فقط از اولی که در تحت توجه شخص اعلیحضرت همایونی قرار شد که این اقدام بشود حتی بنده یک مطالبی را در آن جلسه عرض نکردم برای قدردانی از بعضی اشخاص لازم است عرض کنم که یکی از کسانی که در این راه خدمات بزرگی کرده است آقای قائم‌‌مقام التولیه خراسانی است که زمین آنجا را هدیه کردند و هیچ از این بابت نگرفتند. راجع به مخارج هم بنده در آن باب عرض کردم تا حال آنچه خرج شده است در آنجا در حدود نوزده هزار تومان است وجهی که به خراسان فرستاده شده در حدود کلیتاً بیست و یکهزار تومان بوده است خرجی که بطور کلی از روی آن نقشه در نظر گرفته شده است تا انتها شصت هزار تومان است حالا از کجا هشتاد هزار تومان شد، صد هزار تومان شد نمی‌دانم ایشان از خرج سابق می‌گفتند موقعی که بنده خودم رفتم به خراسان آقای افسر هم تشریف داشتند و یک عده آقایان دیگر والی و آقای امان‌الله میرزا امیر لشگر آنجا هم که همیشه در این کارها شخص ایشان اهتمام داشتند و خیلی زحمت می‌کشند تشریف داشتند ما آنجا آثاری از هیچ ساختمان و خرجی در آنجا ندیدیم جز دو اطاق خشتی خرابه که می‌گفتند آصف‌الدوله شیرازی در عصر حکومت خودش خواسته است خدمتی به مقبره بکند و عمر حکومتش دوام پیدا نکرده است که این کار را تمام بکند والا آثاری از عمارتی ندیدیم حالا اگر در جای دیگر برای یک فردوسی دیگر شده است بنده اطلاع ندارم شرح حال همین بود که عرض کردم
رئیس ـ پیشنهادی از آقای روحی برای خروج از دستور رسیده است:
پیشنهاد آقای روحی
پیشنهاد می‌کنم این طرح از دستور خارج شود
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ عرض کنم هیچ ایرانی نیست که بتواند بگوید من مخالفت دارم با این که قبر فردوسی را تعمیر کند ولی این طرح یک نواقص قانونی دارد و جریان قانونی خودش را طی نکرده است چون در این طرحهای قانونی باید جلب نظر دولت بشود و در این طرح این رعایت نشده است…
بعضی از نمایندگان ـ هنوز به کمیسیون محاسبات نرفته
روحی ـ تأمل بفرمائید تفریغ بودجه ۱۳۰۸ مجلس شورای ملی هنوز تصویب نشده است که ما بدانیم این اضافه خرج یا این ذخیره از کجا باقیمانده است و پرداخته می‌شود و مهمتر از این باید به کمیسیون محاسبات مجلس برود (بعضی از نمایندگان ـ بعد می‌رود) اگر به این ترتیب بخواهید امروز رأی بدهید بنده مخالفم باید به کمیسیون محاسبات مجلس برود ببینید واقعاً می‌شود از صرفه‌جوئی بودجه مجلس این ده هزار تومان را پرداخت یا نه با اینصورت که برود به کمیسیون محاسبات بنده مخالفت ندارم اگر نمی‌‌رود بنده مخالفم
بعضی از نمایندگان ـ می‌رود. مذاکرات کافی است
رئیس ـ همینطور که مجلس به گفته‌های آقا جواب داد در قابل توجه بودن این طرح رأی دهد و بعد برود به کمیسیون
پیشنهادی هم آقای فیروزآبادی و آقای آقا سید یعقوب کرده‌اند چون داخل متن مطلب نشده‌ایم فعلاً وارد مذاکره نمی‌شویم آقایانی که لایحه را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد
[۴ـ شور اول لایحه اجازه ضرب سکه نیکل
در خارجه]
رئیس ـ خبر کمیسیون قوانین مالیه راجع به ضرب سکه قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون
کمیسیون قوانین مالیه به تاریخ دهم خرداد لایحه نمره ۹۲۹ دولت را مورد دقت و شور قرار داده و اینک خبر آن را برای تصویب تقدیم مجلس مقدس شورای ملی می‌دارد.
ماده واحده ـ دولت مجاز است که معادل هفتصد و پنجاه هزار ریال مسکوک نیکل استثنائاً در خارجه ضرب نماید.
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ بنده از آنجائی که میل دارم هر چه بتوانیم کارهای خودمان را خودمان بکنیم پول می‌خواهیم سکه کنیم باید در مملکت خودمان سکه کنیم تمبر می‌خواهیم چاپ کنیم باید در مملکت خودمان باشد و اگر هم بعضی نواقص جزئی در کار باشد در مملکت خودمان سکه بشود بهتر از این می‌دانم که در ممالک خارجه با کمال نظافت و ظرافت سکه یا چاپ بشود بنده به این ملاحظه با این قسمت مخالفم و از جای دیگر هم در دو سال قبل یک مبلغ گزافی از همین مجلس گذشت به جهت اصلاح و تعمیر ضرابخانه که بنده همان روز هم مخالف بودم و جواب دادند که ما باید این اسبابها را بیاوریم که در سکه‌کردن پول محتاج به خارج نباشیم این جواب را آن روز به بنده دادند بنده هم ساکت شدم حالا بعد از آنکه آن اسبابها آمد و پیشنهاد اعتبار آن از مجلس گذشت و آن اسبابها آمد بعد از همه اینها حالا می‌خواهند هفتصد و پنجاه هزار ریال پول نیکل در خارجه سکه کنیم بنده بهیچوجه عقیده ندارم که اعتبار دولت، سکه دولت در خارج باشد همه‌اش باید در داخله مملکت باشد اگر چه خرجش هم زیادتر باشد و بخوبی خارجه هم نشود بنده عقیده ندارم در خارج سکه بفرمایند در همینجا به هر قسمی به هر شکلی که هست باید سکه کنند که استفاده‌اش به خود مملکت برسد اهل مملکت هم کم‌کم یک کار ناقصی می‌کند تا بعد تکمیل شود و در اثر تجربه و در اثر عمل تکمیل می‌شود به این نظریات بنده مخالفم و از این گذشته پول نیکل را که حالا ما محتاج نیستیم به جهت اینکه در خرداد سنه آتیه این پول رواج خواهد شد حالا ما محتاج نیستیم که از حالا اجازه بدهیم که در آنجا سکه کنند و سکه شده بیاورند. این هم حکایت لباس دوخته و دواهای کپسول کرده است که تمام چیزهای ما باید از خارج بیاید آخر یک توجهی باید کرد خودمان هم باید آدم باشیم و کاری بکنیم و باید یک کاری کرد که این کارها را خودمان بکنیم لباسهای ما را هم باید در خارج ببافند و بدوزند و بیاورند دواها را هم که آنجا باید کپسول کنند بیاورند پولمان را هم باید آنجا سکه کنند معادن هم همیشه باید زیر خاک بماند کارخانجات هم هیچ نداشته باشیم ترقی چطور می‌کنیم معلوم نیست؟ بنده به این ملاحظه با این ترتیب مخالفم و عقیده دارم این پول در داخله سکه بشود اگر چه بخوبی خارجه نشود و فعلاً هم ما به این زودی محتاج به سکه نخواهیم بود
مصباح فاطمی (مخبر کمیسیون قوانین مالیه)ـ فرمایشات آقای فیروزآبادی تذکری بود راجع به تکمیل ضرابخانه و اگر به لایحه دولت مراجعه بفرمائید در همانجا وعده دادند که هر چه زودتر تکمیل کنند و این فرمایشات آقا مانع این احتیاجی که داریم نیست دولت چنانچه اظهار
کرده است عجالتاً محتاج ضرب سکه نیکل است و این را می‌خواهند دستور بدهند و ضرب کنند برای همان موقعی که جنابعالی عقیده دارید حاضر شود پس بنابراین این فرمایشات حضرتعالی مورد نداشت
بعضی از نمایندگان ـ کافی است مذاکرات
رئیس ـ رأی می‌گیریم با ورود در شور دوم موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد
[۵ ـ طرح و تصویب لایحه اعتبار خرج محصلین
راه‌آهن]
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه راجع به محصلین راه‌آهن قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون:
کمیسیون بودجه لایحه نمره ۱۳۸۷ وزارت طرق و شوارع راجع به مخارج محصلین راه‌آهن و معادن را در اروپا با حضور نمایندگان دولت مورد شور و مطالعه قرار داده چون در ماده پیشنهادی حداکثر مخارج تحصیل هر یک از محصلین تعیین نگردیده بود کمیسیون با موافقت دولت ماده واحده ذیل را تنظیم و اینک برای تصویب به مجلس مقدس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده ـ وزارت مالیه مجاز است در ممالکی که مخارج محصلین اعزامی به اروپا برای تحصیل معلومات عامی و عملی راجعه به راه‌آهن و معادن و ذوب‌آهن از یکهزار تومان مصرحه در قسمت آخر قانون مصوبه بیستم خرداد ۱۳۰۷ تجاوز نماید حداکثر تا مبلغ دو هزار تومان برای اعتبار مخارج محصلین پرداخت نماید
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ این قانون پیشنهادی آقای وزیر طرق و شوارع بود و بنده خیلی میل داشتم که خود آقای وزیر طرق و شوارع تشریف می‌داشتند تا اینکه نظریات بنده را جواب می‌دادند حالا آقای مخبر شاید اطلاع دارند جواب بدهند چون اصل موضوع راجع به محصلین است و آقای تقی‌زاده یک کسی هستند که هم در مدارس قدیمه تحصیل کرده‌اند هم در مدارس جدیده هم در ایران بوده‌اند هم در خارجه و یک شخص حقیقتاً یکی از فضلای عملی و علمی مملکت هستند و ایشان هم مادامی که در مجلس بودند و راجع به معارف و محصلین صحبت می‌کردند می‌فرمودند که ما باید محصلین خودمان را نوعی تربیت کنیم که غیر از اشتیاق به تحصیل دیگر وقتی از برای تفریح و اینها نداشته باشد تا اینکه تحصیل کنند این بیانات ایشان بود حالا بنده عرض می‌کنم بنده از جمله محصلین مدارس قدیمه بودم حالا مدارس قدیمه به هر ترتیب که بوده است بنده در همانجا هم که بودم هر طلبه که کمتر دارای وسائل معیشت بوده است بهتر ترقی کرده است چرا؟ به جهت اینکه اسباب خوشگذرانی برای او فراهم نبوده از این جهت فشار می‌آوردند به درس‌خواندن و زودتر ترقی می‌کردند شاگردهای ما هم که به خارجه رفته‌اند آنچه که بنده اطلاع دارم بنده خودم اطلاع ندارم نمی‌گویم که رفته‌ام ممالک اروپا و گردش کرده‌ام آن اندازه از شاگردها که رفته‌اند در خارجه که اولیای اطفال نتوانسته‌اند زیاد به آنها بدهند و مخارج در حدود وسط به آنها داده‌اند خیلی ترقی کرده‌اند برخلاف آن کسانی که پدرانشان آنها را نازک نارنجی بار آورده و مصارف فوق‌العاده برای گردش در خیابانها به آنها داده‌اند آنطور ترقی که برای آنها بوده برای اینها نبوده است. حالا این پولی که ما در اینجاها خرج می‌کنیم در راه معارف مخصوصاً معارفی که نفع عمومی دارد مثل ذوب‌آهن و استخراج معادن راه‌آهن ساختن و اینها یک کارهای عملی است بنده در این باب فوق‌العاده علاقمندم اما علاقمندم به علم و عمل و اخلاق حسنة آنها بیشتر هستم تا اینکه تجاوز بدهیم از آن قانونی که گذراندیم که در حدود هزار تومان باشد و حالا بیائیم و دو هزار تومان کنیم وقتی که در این حدود باشد در ماه صد و شصت صد و هفتاد تومان می‌شود و شاگردی که در ماه صد و شصت تومان صد و هفتاد تومان پول داشته باشد بنده گمان نمی‌کنم آن چیزی که ما نظر داریم که این محصلین بعد
از این بیایند زمام ایران و کارهای ما را در دست بگیرند بیایند خلفای ما و اخلاف ما واقع شوند در وزارتخانه‌ها و در مجلس چرا؟ برای اینکه فشارهای دوره سابق یک عده را برگزید و آورد روی کار اما اگر بنا باشد ما به روی این محصلین و متجددین اینجور باب ناز و نعمت باز کنیم گمان نمی‌کنم که باب نعمت بازکردن برای اینها مملکت را رو به ترقی ببرد از ان جهت دراصل بنده مخالف نیستم که بگوئید آنها که در انگستان و امریکا تحصیل می‌کنند مخارج آنها بیشتر است از آنهائی که در برلین یا در فرانسه مشغول تحصیل می‌شوند آنها را ماهی شصت تومان قرار داده‌اند اینها را ماهی هفتاد تومان قرار بدهند ماهی صد تومان سالی هزار و دویست تومان بدهند تجاوز هم می‌کند سی تومان تجاوز بکند از هزار و پانصد تومان تجاوز نکند چرا دو هزار تومان؟ بمجرد اینکه دولت گفت باید از هزار تومان تجاوز کند ما نباید دوبرابر کنیم حالا نفرمائید بنده مته به خشخاش می‌گذارم خیر نظر بنده جهت تحصیلی آنهاست و بقدر امکان هر قدر شاگرد اسباب تحصیلش بیشتر فراهم باشد و جلوگیری از آنها مشتهیات نفسانیش بشود بیشتر ترقی می‌کند لهذا بنده عقیده‌ام این است که دولت گه تحدید نکرده کمیسیون بودجه که باید فوق‌العاده صرفه‌جوئی را ملاحظه کند آمده‌اند دو هزار تومان پیشنهاد کرده‌اند این است که بنده هم برای اینکه نظر دولت هم تأمین شده باشد و از هزار تومان تجاوز کند پیشنهاد می‌کنم پانصد اضافه شود. علت چیست؟ آقای یاسائی اینجا نوشته شده است راجع به راه‌آهن و معادن و ذوب‌آهن ما مطابق قانونی که گذراندیم باید سالی صد نفر از شاگردان روانه کنیم در خارج امسال آن راه قانون را از اینجا باز می‌کنند که آن هزار تومان را دو هزار تومان می‌کنند دو ماه خواهد گذشت موقع رفتن شاگرد به اروپا که می‌رسد یک حمله فوق‌العاده به وزارتخانه‌ها می‌آورند و وزراء را حاضر می‌کنند و آن مخارجی را که ما در نظر گرفته‌ایم برای صد نفر که سالی صد هزار تومان باشد امسال از همین یک قلم که در اینجا زیاد کردیم و هزار تومان را دو هزار تومان کردیم این صد هزار تومان دویست هزار تومان می‌شود. سال به سال همین اندازه بالا می‌رود می‌فرمائید داریم بلی داریم اما چه جور داریم بچه فشار داریم شما تصور می‌کنید امسال نسبت به تحمیلات و مالیاتهائی که در این مملکت وضع شده است ما می‌توانیم آنقدر تحمل کنیم اینجا ما مخارجی را که هی رأی می‌دهیم ناچاریم در مقابل وضع خرج وضع مالیات بکنیم. دیگر آیا ما می‌توانیم وضع مالیات کنیم؟ پس بقدر امکان این نظر را اعضاء محترم کمیسیون بودجه تحت نظر بگیرند و یکی از نظریات دیگر هم که در قانون بودجه خواهد آمد در دوره‌های سابق یک قلم درشتی در بودجه‌ها بود راجع به صرفه‌جوئی بکلی این عنوان که از زحمات سابقین در بودجه ما محفوظ بود دارد از بین می‌رود دیگر در بودجه وزارتخانه‌ها هیچ عنوان صرفه‌جوئی نیست در صورتیکه عنوان صرفه‌جوئی یکی از عناوینی بود که در بودجه‌ها منظور می‌شد و بقدر امکان کارکنان وزارت مالیه این را در نظر گرفته بودند و سالی مبالغی در خزانه منافع داشت و این دیگر بکلی نه در لوایحی که از طرف کمیسیون بودجه می‌آید هست نه در لوایح دولت. بنده عقیده‌ام این است که این را کاملاً در تحت نظر بگیرند عنوان صرفه‌جوئی یکی از چیزهای خوبی بود که ما داشتیم این است نظریات بنده نسبت به این موضوع پیشنهادی هم عرض کرده‌ام
افسر ـ پولها را به خود شاگردها که نمی‌دهند. سرپرست دارند.
مخبر ـ خلاصه فرمایشات آقا راجع به این بود که این تفاوتی که کمیسیون بودجه راجع به مخارج محصلین راه‌آهن کرده و حداکثر را دو هزار تومان معین کرده است زیاد است و فرمودند که با هزار و پانصد تومان ایشان موافقند با اطلاعی که خودتان هم شاید داشته باشید در مخارج
محصلین و شاید سایر اشخاصی که از ایران می‌روند به اروپا نظر به تفاوتی که در نرخ اسعار خارجی و غیره پیدا شده است یک تفاوت خرجهائی حاصل شده است و دولت هم ناگزیر بایستی رعایت کند مطابق توضیحاتی که آقای وزیر طرق و شوارع می‌دادند مخارج محصلین ما مخصوصاً در لندن خیلی زیاد شده و ناگزیر دولت باید این تفاوت را تأمین کند. آنطوری که شما فرمودید که محصلین ما در خارج مثل طلبه‌های قدیم در مدارس قدیمه زندگی کنند آن هم امروزه عملی نیست (افسر صحیح است) (آقا سید یعقوب ـ اینطور نگفتم) هوای آنجا با هوای اینجا تفاوت دارد آنجا ابر است و باران اینجا آفتاب و ممکن است با عدم توجه ناخوش بشوند اغذیه‌ای که آنجا تهیه می‌کنند باید اغذیه‌ای باشد که آنها را مبتلا به امراض نکند و تصدیق می‌فرمائید دولت همینطوری که در نظر دارد در آتیه از آنها استفاده کند باید موجبات صحی و دوام زندگانیشان را تأمین کند که آنها مزاجشان سلامت بماند تا بتوانند به تحصیلاتشان ادامه بدهند بتوانند به سلامت انشاءالله برگردند اما اینکه فرمودند چرا دولت حدی معین نکرده و اینجا دو هزار تومان معین شده است علتش این است که تا به‌حال سابقه نداشت که در مجلس (و خود شما هم که در ادوار مختلفه در مجلس بوده‌اید) یک خرجی بیاید به مجلس که مبلغ آن معین نباشد بالاخره مجلس اگر یک خرجی را تصویب کرده یا بطور مقطوع یک مبلغی را تصویب کرده است یا بصورت اعتبار که در تحت نظر وزیر مسئول هر قدر ممکن است تخصیص داده شود آقای وزیر طرق و شوارع پیشنهاد کرده بودند قید هزار تومان که برای خرج یک نفر محصل تحدید شده بود در سابق ملغی شود ولی بعد چه حدی برای مخارج در نظر گرفته بودند این را مسکوت عنه گذاشته بودند و لایحه دولت را هم ملاحظه فرمودید البته این مصلحت نبود و می‌بایستی حدی داشته باشد بعد از مذاکراتی که کردیم ما مخالفتی با نظر شما نداریم نظر این است که مبلغ معین شود هر قدر حداکثرش است اظهار کنند ما موافقیم پیشنهادشان این بود که بعد از اصرار ما در اینجا حد معین شد و شاید الآن هم میل ایشان اینست که بلاحد باشد یعنی همان قید هزار تومان ملغی شود بدون اینکه حدی برای مخارج معین شود ولی اعضاء کمیسیون بودجه از نقطه‌نظر روال بودجه گذرانی از مجلس عقیده‌شان این بود که باید تحدید شود و مبلغش معین شود. فرمودید که کمیسیون بودجه باید دقت کند مسئله صرفه‌جوئی از بین نرود بنده اطمینان می‌دهم به جنابعالی نه تنها اعضاء کمیسیون بودجه متوجه این قضیه هستند خود دولت هم در هذه السنه توجه دارند به اینکه در بودجه‌ها تا حدی که ممکن است صرفه‌جوئی کند و بهترین دلیل اینست که در بودجه‌های تفصیلی در سنوات گذشته موادی که راجع به اعتبارات برای مخارج بود همیشه عده‌اش کم بود مثلاً نوشته می‌شد ماده حقوق یکی ماده خرج هم یکی و مطابق قانون محاسبات همینقدر ممنوع بود که انتقال بدهند یک حقوقی را به یک مخارجی یا یک مخارجی را به یک حقوقی ولی امسال در بودجه ۳۰۹ خود دولت موافت کرده است که حتی اقلام ریز اعتبارات مختلفه که در بودجه‌های تفصیلی هست هر کدام در تحت عنوان مخصوصی باشد مثلاً نوشته شده است در بودجه که مادة پنج راجع به مطبوعات وزارت مالیه فرضاً یا مادة هفت راجع به ملزومات وزارت عدلیه و مقصود دولت این بوده است که درخواست تصحیح بودجه را وزارتخانه‌ها نتوانند بفرستند به وزارت مالیه از یک ماده واحده که مشتمل بر اعتبارات مختلفه بوده است نتوانند استفاده کنند و بیشتر صرفه‌جوئی بشود کمیسیون هم با این نظر دولت کاملاً موافق بوده است و حالا بودجه تفصیلی که چاپ می‌شود ملاحظه بفرمائید دقت بفرمائید خودتان مقایسه بکنید با بودجه‌های سابق می‌بینید در هذه السنه صرفه‌جوئی بیشتر خواهد شد فقط در بودجه وزارت عدلیه استثنائاً یک طریقی در نظر گرفته شده که کمتر صرفه‌جوئی بشود
آنهم برای این است که وزارت عدلیه را مجبور کرده‌اند که هشتاد هزار تومان از بودجه سابقش از اعتبارش کم کند با اینکه هیچ از تشکیلات قضائی کاسته نشود منتهی یک چهل هزار تومان هم داده شده است برای توسعه تشکیلات قضائی در ولایات در هرحال هم دولت و هم کمیسیون بودجه با نظر جنابعالی از حیث فکر و عمل موافقند.
جمعی از نمایندگان ـ کافی است
فیروزآبادی ـ مخالفم.
رئیس ـ بفرمائید
فیروزآبادی ـ عرض کنم ما باید هر قانونی که می‌گذرانیم مراعات اطراف آن قانون را بکنیم و ببینیم آیا می‌شود در این مملکت اشخاصی بفرستند به اروپا و زیادتر از سالی هزار تومان یا هزار و دویست تومان به جهت اینها مخارج تحصیل قرار بدهند و آیا از پول زیاد هم کسی بهتر تحصیل می‌کند این یک اشتباه بزرگی است که کسی خیال بکند که از پول زیاد کسی بهتر تحصیل می‌کند یا بهتر کار می‌کند پول زیاد ما را از کار بازمی‌دارد اگر بخواهیم پول زیاد برای آنها بفرستیم و آنها کار نکنند و مشغول گردش و تفریح در شهرها باشند این بسیار خوب است اما اگر بخواهید کار کنند همانطور که آقای آقا سید یعقوب فرمودند و جوابی که داده شد مطابق حرف ایشان نبود که هرچه کمتر پول در مدارس قدیمه به طلاب داده می‌شد بهتر کار می‌کردند فرضاً میرداماد بهیچوجه مخارج نداشت و با چراغ بیرون تحصیل می‌کرد و میرداماد شد اما اشخاصی که پولهای زیاد به جهتشان فرستاده می‌شد چون اسباب راحتی و خوشگذرانیشان موجود بود هیچ تحصیل نمی‌کردند اگر هم چیزی می‌شدند آن اندازه می‌شدند که جواب دیگران را بدهند و رفع ایراد دیگران را بکنند درواقع تحصیل نمی‌کردند اینجا همینطور است ما از هزار تومان یکمرتبه تجاوز بدهیم به دو هزار تومان دیگر صد تومان و دویست تومان هم خیر یکمرتبه تجاوز کند به دو هزار تومان آنوقت توقع داشته باشند کسی که سالی دو هزار تومان پول بهش می‌دهند درس بخواند آنجا بنده تصور می‌کنم ترقی بی‌مأخذی باشد. این درسخوان نخواهد ش در آنجا. به تجربه معلوم شده. شما به قاعده عامی می‌فرمائید که وقتی که وسائلش موجود شد نوکرش کلفتش خدمتکارش موجود شد بهتر به درس می‌رسد ولی در عمل دیده شد این طریق نیست وقتی مخارج راحتی او کاملاً رسید او به درس رسیدگی نمی‌کند شب و روز فکرش این است که ماهی دویست تومان را به مصارفی برساند که خودش راحت باشد به مصارف شخصی خواهد رساند. عرض کردم عمل مطلب را معلوم می‌کند اگر به قواعد علمی که ما داریم بخواهیم دربیاوریم شاید بگویند دویست تومان که هیچ سیصد تومان هم کم است ولی در عمل مشاهده می‌شود و تجربه معلوم می‌کند که این مخارج زیاد است و با این ترتیب از وجود اینها ما هیچ استفاده نخواهیم توانست کرد وقتی که با آن زندگانیهای لوکس عادت کردند اینجا هم بیایند همان زندگانی را می‌خواهند تأمین کنند بلکه قدری هم بالاتر. وقتی که زمان تحصیل سالی دو هزار تومان شد زمان عمل باید سالی پنج هزار تومان بشود. قوة این مملکت هم نیست که این مخارج را بدهد خوب آنوقت ببینیم می‌شود از وجود اینها استفاده کرد؟ خیر بنده که این عقیده را ندارم علاوه بر این در عمل مشاهده شده. یک شخصی بود که پسرش را خیلی دوست داشت الآن هم هست اسم نمی‌خواهم ببرم این در لندن هر چه پول می‌خواست برایش می‌فرستاد دست آخر دید حد یقف ندارد پول‌دادن یک ماه دو ماه نفرستاد پسره خودش را کشت این نتیجه پول زیاد می‌شود بنده عقیده ندارم که زیادتر از این مبلغ باشد خوبست به همین مبلغ یا به هزار و پانصد تومان اکتفا کنیم نه به دو هزار تومان و باید یک حد یقفی برایش درست کنیم
جمعی از نمایندگان ـ در کفایت مذاکرات بود؟
رئیس ـ (خطاب به وزیر طرق و شوارع) مانعی ندارد بفرمائید
وزیر طرق و شوارع (آقای تقی‌زاده)ـ بنده چون در اول وقت حاضر نبودم و نمی‌دانستم این مطرح است حالا عرض می‌کنم که رویهم‌رفته این مطلب تا اندازه جزئی است و راجع به چند نفر معینی است که در غیر ممالک فرانسه و بلژیک یعنی در انگلیس و آلمان هستند. البته آقا می‌دانید که پیشنهاد اصلی که بنده کردم این بود که آن قید ملغی شود و قصد ما هم این نبود که دو هزار تومان یا یکهزار و هشتصد تومان بدهیم و البته در موارد مختلفه فرق می‌کند می‌شود گاهی هم هشتصد تومان تا هزار تومان هم داد و این نکته را هم که آقا فرمودند یک نکته خیلی صحیحی است و بنده که سالها در فرنگستان تجربه کرده‌ام می‌دانم که به هر کس در فرنگستان علاوه بر مخارج ضروری چیزی بدهید یا والدینش برای او چیزی بفرستند نود و نه درصد به فکر درس‌خواندن نخواهند بود بنده خودم تجربه کامل دارم و دیده‌ام مخارج ضروری چیست و آن مخارج جیب هم چیست؟ خود بنده در آلمان که بودم شاید خود فرنگیها مخارج جیب را ماهی دو قران شاید بیشتر نمی‌دادند بعدها که بزرگ شدند ماهی پنج قران می‌دهند که به اختیار خودش باشد ولی در اینجا این مخارج به اختیار شاگردان نیست این مخارج خانه که می‌بینند البته خانه‌های مختلف و ارزان هست ولی آنکه از همه ارزانتر است نمی‌شود گرفت اینکه عرض می‌کنم برای این است که شاید این قسم خانه مطابق اصول صحی نباشد اما متوسط برایشان می‌گیرند، اینها پول مدرسه می‌خواهند و پول مدرسه‌شان را نمی‌شود چانه زد سابقاً کافی بود و اینقدر گرانی نبود و حالا هم در بعضی ممالک کافی است و این نکته را هم آقایان باید ملاحظه بفرمایند که اگر بخواهیم شاگرد را فقط به ممالک ارزانتر بفرستیم شاید یک ممالک خیلی ارزانی بودند اما نمی‌شود شاگرد را برای تحصیلات فنی مخصوص از یک ممالک محروم کرد و به جای دیگر فرستاد که در آنجا ارزانتر است و این خوب نیست ـ در هرحال بنده چنانچه عرض کردم با هیچ صورتش مخالفتی ندارم. اگر سه هزار تومان هم فرضاً باشد بنده که به ایشان نمی‌دهم یعنی هیچ وزیری نمی‌دهد مگر در حدود ضرورت. اما اخیراً خودم در انگلستان بوده‌ام به محصلین وزارت معارف که آنجا هستند ماهی ۲۵ لیره که سالی سیصد لیره می‌شود و می‌دهند و سالی سیصد لیره که حالا هزار و هشتصد تومان می‌شود داده می‌شود و خرج می‌شود و آنها به حد ضرورت با این مبلغ در آنجا خرج می‌کنند آنجا گرانی است برای اینکه خود مدارس در هر سه ماه بعضی جاها چهل و دو لیره می‌خواهد. در یکی از مدارس بود که شاگرد فلاحتی در آنجا گذرانده بودند تقریباً در هر ماهی ۶۰ لیره می‌خواست که هر سه ماهی صد و هشتاد لیره می‌شود و این فقط برای پول درسش بود این است که بعضی از ممالک گران‌تر است و اگر ما مقید بودیم به همان هزار تومان شاید در بعضی ممالک دیگر که فنون در آنجا بیشتر است یا کامل‌تر و مناسب‌تر است نمی‌توانستیم بفرستیم علاوه بر این بعضی محصلین هستند که زبان فرانسه نمی‌دانند و زبان آلمانی یا انگلیسی می‌دانند اگر محض خاطر ارزانی می‌خواستیم اینها را به فرانسه بفرستیم یکی دو سال طول می‌کشید تا اینها فرانسه یاد بگیرند و این اسباب طول کار می‌شد و در هرحال مطمئن باشید که از حد ضرورتش بیشتر ما نمی‌دهیم و رویهم‌رفته آنهائی که در آلمان و انگلیس هستند عده زیادی نیستند و اغلب در فرانسه و بلژیک و اینجاها هستند
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ پیشنهادی رسیده است قرائت می‌شود
پیشنهاد آقا سید یعقوب
بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده این نوع اصلاح شود از حدود یکهزار و پانصد تومان نباید تجاوز کند
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ خوب شد آقای تقی‌زاده تشریف آوردند چون ایشان هم در مدارس قدیمه و هم در مدارس جدیده تحصیل کرده‌اند و هم در خارجه بوده‌اند و هم در داخله ایشان کاملاً می‌دانند و تمام اینها را دیده‌اند بنده که یک صحبتی کردم نگفتم به آنهائی که در مدارس انگلستان هستند باید مثل مدرسه عبدالله خان پول بدهیم بنده همچو نگفتم این را بطور مثل آوردم و گفتم در مدارس قدیمه که بودیم آن کسی که در مضیقه بود بیشتر تحصیل می‌کرد و آن کسی که وسائل زندگانی برایش موجود بود کمتر تحصیل می‌کرد بنده نظرم این بود حالا شما بی‌مرحمتی فرمودید. آقای تقی‌زاده خودشان که یکی از رجال کامل و عالم ما هستند و تمام مراحل ترقی و مراتب را سیر کرده‌اند مدتی هم در آلمان بوده‌اند بعد هم مجلس درنظر داشت که محصلین تحت نظر ایشان باشند در فرانسه و انگلستان و همینطور وقتی هم که در انگستان بودند و کاملاً می‌دانیم که اگر آقای تقی‌زاده از محصلین ما سرپرستی بکنند محصلین ما دارای فضائل اخلاقی خواهند شد و هم دارای کمالات عالیه خواهند شد ایشان درست می‌دانند که تا چه اندازه باید مخارج مصارف به آنها داد اساساً عرض کردم ما نظر به مخارج نداریم ما پول می‌دهیم برای اینکه حقیقتاً یک منافع عالیه در نظر داریم که بعد از این اینها برگردند و زمامداران مملکت واقع شوند نقطه‌نظر اصلی این است نه اینکه نظر به صد تومان یا دویست تومان است این را می‌خواستم بگویم برای اینکه آقای تقی‌زاده نفرمایند که هیچوقت بیش از حد لزوم به آنها داده نمی‌شود بنده عرض می‌کنم پس‌فردا بقدری بر شما فشار می‌آوردند که نسبت به صد شاگرد هم تجاوز می‌کند. اگر نظر همین بود که فرمودید در انگلستان که ماهی صد و بیست تومان و در فرانسه و بلژیک شصت تومان هفتاد تومان خرج دارند و این حد متوسط است و خوبست در این صورت نه فوق‌العاده به آنها وسعت داده‌ایم و نه آنها را فوق‌العاده در مضیقه قرار داده‌ایم. این است که بنده همانطور که کمیسیون محترم بودجه نظرشان بود که حد خرج را معین کنند بنده معین کردم و گفتم هزار و پانصد تومان باشد که از هزار و پانصد تومان تجاوز نکند. وقتی که ما نوشتیم از هزار و پانصد تومان تجاوز نکند دولت از هزار تومان تا هزار و پانصد تومان یک حدی برایش قرار می‌دهد و در مضیقه هم نخواهد افتاد و حدی هم برایش معین است.
مخبر ـ این توضیحات و بیاناتی که فرمودید هیچ تفاوتی در قسمت دیگر محصلین نخواهد کرد. قانون مخصوصی که از مجلس گذشته سالی صد هزار تومان بطور اعتبار است و مربوط به افراد نیست. اینکه دومرتبه تکرار فرمودید خواستم تذکر بدهم محصلینی که وزارت معارف می‌فرستد یک مبلغ اعتباری یک بودجه و ترتیبات مخصوصی دارد و مثل سایر اعتبارات دولت است. در اینجا چون قید شده است در آنجائی که حالا می‌خوانم یک قسمت آن را لغو می‌کنم آنکه محدود شده است به هزار تومان. آن قید را ما برداریم آنوقت گاهی زیاد می‌شود گاهی کم. برای این بود که این قید نباشد ولی چون یک قانونی نیامده که اعتبار خاصی به مبلغ معینی بطور دربست برای محصلین راه‌آهن تصویب شود لذا حدی معین کردیم. اما این پیشنهادی که فرمودید چنانچه آقای وزیر طرق و شوارع توضیح دادند اینها مخارجشان مخصوصاً در لندن بیشتر می‌شود. شما اگر موافقت بفرمائید و پیشنهاد کنید که حداکثر هزار و هشتصد تومان باشد قبول می‌کنم.
آقا سید یعقوب ـ بنده قبول می‌کنم همانطور که آقای مخبر فرمودند اصلاح شود که از هزار و هشتصد تومان تجاوز نکند
رئیس ـ پیشنهاد آقای افسر قرائت می‌شود
پیشنهاد می‌کنم سالیانه هزار و نهصد تومان باشد.
رئیس ـ آقای افسر
یکی از نمایندگان ـ پیشنهاد اضافه خرج است.
افسر ـ عرض می‌کنم اگر آقای آقا سید یعقوب نمایندة محترم توضیحات راجع به اطلاعات آقای تقی‌زاده نمی‌دادند بنده احتمال می‌دادم و تصور می‌کردم که این مخارج زیاد است ولی با توضیحاتی که خودشان دادند و اطلاعاتی که نسبت به آقای تقی‌زاده دادند که همه‌مان داریم و می‌دانیم که ایشان از تمام اروپا مخصوصاً از وضعیت محصلین اطلاع کامل دارند و مخصوصاً سه ماه بیشتر نیست که از لندن آمده‌اند در صورتیکه بنده و آقای آقا سید یعقوب در لندن نرفته‌ایم (آقا سید یعقوب ـ من نگفتم رفته‌ام) پس با اطلاعات کافی که دارند و سه ماه بیشتر نیست که گذشته بنده خیلی دور می‌دانم این نظر را که ما همچو خیال می‌کنیم که شاگردها دور افتاده‌اند از تحصیل و مخارج به دست خودشان افتاده. با این توضیحی که دادند این پول در تحت نظر سرپرستها مخارج می‌شود و به محصلین داده نمی‌شود و این عبارتی هم که گفته می‌شود هر کس مخارجش کمتر بود و در مضیقه بود بهتر درس می‌خواند این مطلب بنظر بنده اشتباه است یک مخارج ضروری اولی است و یک مخارج فضولی و عیشی است. البته راجع به مخارج عیشی نباید اینقدر پول داد که بروند عیش کنند اما اگر بنا شد یک کسی قادر بر زندگانی اولیه نباشد گوشت نتواند بخورد. نان خشک هم ندارد بخورد نان جو هم نتواند پیدا کند نان ارزان هم نتواند پیدا کند این شخص هیچوقت ملاّ نخواهد شد و همچو ملاّئی که ما سراغ نداریم که هیچ چیز نخورده باشد و ملاّ شده باشد (خنده نمایندگان) البته باید مخارج ضروری اولیه داشته باشد منتهی قناعت کرده به نان جو اکتفا کرده باشد. و اینکه ما می‌گفتیم که کمتر بخورد و به یک مغز بادام اکتفا کند این برای ریاضت‌کش‌ها خوب بود نه برای محصلین. ایشان فرمودند حد متوسط زندگی. حد متوسط زندگی نه به آن شدت است که به ناخوشیهای مختلفه که اشخاص پریشان دچارند مبتلا گردند که جاهای خوب ندارند. وسائل حفظ‌الصحه ندارند. اینها باید برگردند و سی سال چهل سال کار کنند و باید غذاهای خوب بخورند و مطابق اصول حفظ‌الصحه جاهای خوب داشته باشند تا درس بخوانند و اگر از این کمتر باشد نمی‌توانند درس بخوانند و این پول را در اختیار آنها نگذاشته‌اند که آنها بروند در خیابان راه بروند و درس نخوانند بنده عقیده‌ام این بود همان دو هزار تومان خوب بود اما حالا که پیشنهاد کرده‌اند بنده هزار و نهصد تومان پیشنهاد کردم که قدری هم مساعدت کرده باشم با نظر آقای آقا سید یعقوب که احتیاطاً در بودجه یکقدری بیشتر منظور نشده باشد
مخبر ـ بنده تصور می‌کنم اگر حضرت والا موافقت بکنند با آن هزار و هشتصد تومان که آقای وزیر هم موافقت دارد بهتر است
افسر ـ بنده موافقت می‌کنم
رئیس ـ آقای فیروزآبادی شما هم موافقید؟
فیروزآبادی ـ خیر بنده زیاد می‌دانم
رئیس ـ پیشنهاد آقای فیروزآبادی قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌کنم در آخر ماده واحده بجای دو هزار تومان نوشته شود تا یکهزار و دویست تومان
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ بله اینجا ما یک قواعد عامی داریم و یک قواعد عملی ولی غالباً عملیات با علم مخالف می‌شود بواسطه اینکه تشخیص بد می‌شود بنده خودم در این موضوع می‌دانم یک شخصی است محمود آقا پسر حاج‌عبدالمحمود برادر حاج مهدی سلامت که راضی نشد که به خرج دولت برود تحصیل کند و خواست که به خرج خودش برود تحصیل کند و برادرش ماهی هم پنجاه تومان برایش می‌فرستاد به برلن که تحصیل کند و اگر تصور می‌کنید که غیر از این است و خلاف عرض می‌کنم
ممکن است تحقیق کنید تا بدانید دروغ عرض نمی‌کنم ماهی پنجاه تومان برایش می‌فرستاد خیلی هم خوب تحصیل می‌کرد ماه به ماه هم صورت تحصیلاتش را می‌فرستاد و بنده نمی‌دانم که در کجای دنیا به پول زیاد‌دادن بهتر می‌شود تحصیل کرد آقای شاهزاده محمدهاشم میرزا فرمودند که با هیچ چیز نمی‌شود درس خواند بنده هم می‌گویم که با هیچ چیز نمی‌شود درس خواند اما با سالی دو هزار تومان هم نمی‌شود و با این مبلغ زندگی عیاشی و لوکسی می‌شود کرد که مناسب با حال این مملکت و این ملت که این پول از آنها گرفته می‌شود نیست و سزاوار هم نیست و بنده عقیده ندارم و بنده عقیده‌ام این است که ماهی صد تومان کفایت می‌کند و آقای وزیر طرق خودشان هم با دو هزار تومان موافق نیستند و بنده که یک اندازه باز خودداری می‌کنم نظر به حسن عقیده‌ایست که به ایشان دارم والا بنده عقیده‌ام اینست که زیادتر باید پافشاری کرد و پول زیاد نداد و اخلاق اینها را فاسد نکرد و اشخاص فاسد‌الاخلاق لوکسی وارد این مملکت نکرد.
مخبر ـ قضیه اینقدر اهمیت نداشت که بربخورد به پیشنهادی مختلف بالاخره محصلینی هستند که مطابق تشخیص وزارتخانه مسئول باید مخارج تحصیلشان تأمین بشود و درنتیجه تغییر اسعار خارجی و چیزهای دیگر آن مبلغی که سابق منظور شده بود برایشان کافی نیست و بالاخره با اطمینانی که به عقاید آقای وزیر طرق داریم و با این توضیحی هم که دادند که کمتر از هزار و هشتصد تومان نمی‌شود بنده خواهش می‌کنم شما موافقت بفرمائید و این پیشنهاد را مسترد بفرمائید حالا فرضاً اگر یکی از بستگان حاجی مهدی سلامت یا یک کس دیگری کمتر از این خرج می‌کند آن یک چیز دیگری است زیرا او همانطوری که فرمودید در برلن است و ایشان بیشتر نظرشان به لندن است و ممکن است یک تفاوت خرجهائی بین این دو نقطه موجود باشد ایشان تحقیقات کرده‌اند و بالاخره زندگی یک فرد تصدیق می‌کنید ملاک برای زندگی تمام افراد نیست شما یک سبک زندگانی را برای خودتان اتخاذ کرده‌اید ببینید ما صد و سی نفر هیچیک با زندگی شما موافق نیستیم ما همه جور دیگر زندگانی می‌کنیم و مجبور هم نیستیم که مثل زندگانی شما زندگی کنیم عقیده به زندگانی شما نداریم (آقا سید یعقوب ـ مخالف هم نیستیم) عقیده شما این است که زندگانی ما همه باطل است و عقیده شما این است که ما خطا می‌کنیم و دلیل هم همان فرمایش اولیه خودتان است که فرمودید عمل با علم خیلی فرق دارد آدم می‌نشیند در توی کتابها یک چیزهائی می‌خواند و از مغزش یک چیزهائی خارج می‌شود و همینطور یک چیزهائی از سر زبانش و سر قامش جاری می‌شود غیر از آن چیزها است آقای وزیر طرق و شوارع که در عمل و در کار هستند عقیده‌شان این است که کمتر از هزار و هشتصد تومان نمی‌شود.
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای فیروزآبادی را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند
(معدودی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد ـ پیشنهادی از آقای ضیاء رسیده است قرائت می‌شود:
مقام منیع ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌شود تبصرة ذیل به ماده واحده پیشنهادی کمیسیون اضافه گردد
تبصره ـ از این تاریخ به بعد محصلین بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت
ضیاء ـ بنده خواستم قانون راجع به این موضوع را مورد مطالعه آقایان نمایندگان محترم قرار بدهم ممکن نشد. از آقای وزیر محترم طرق و شوارع تحقیق کردم که شرط عدم بضاعت در اصل این قانون راجع به اعزام محصلین قید شده یا نه و نظرم اساساً این بود که مخارج محصلین بی‌بضاعت آنهائی که از طرف طرق و شوارع فرستاده شده‌اند البته در آنها هم رعایت عدم بضاعت شده است ولی به مناسبت اینکه تردید شد که ممکن است
بین آنها اشخاصی باشند که رعایت عدم بضاعت درباره آنها نشده باشد تا اینکه نسبت به این قسمت صحبت شد که از این به بعد اشخاصی را که از این محل می‌فرستند رعایت عدم بضاعت درباره‌شان منظور شود در وزارت طرق و شوارع همه می‌دانیم که راههای دیگر راجع به اعزام محصل به خارجه هست از طرف وزارت معارف در سال چندین نفر به خارجه اعزام می‌شوند در آنجا هم رعایت عدم بضاعت شرط نشده اگر چنانچه این محل را که مربوط به منفعت عمومی است و بعلاوه یک قانونی است که مناسب با احتیاجات عامه مملکت است رعایت عدم بضاعت در این قانون نسبت به این محصلین بشود. به عقیده بنده اولی است (دکتر طاهری ـ در اصل قانون رعایت شده)
مخبر ـ بنده خودم عقیدتاً با طرز فکر شما موافقم ولی چون اینجا باید از نظریه کمیسیون بودجه و دولت دفاع کنم نظر آقایان این است که ما باید تحصیلات را همراه هوش و استعداد داوطلب ببریم نه روی فقر و چیز نداشتن و بالاخره ممکن است در طبقه متمولین یک اشخاصی باشند که فوق‌العاده باهوش باشند و برعکس هم ممکن است پس نمی‌شود مقید کرد مسئله تحصیل را به کمک‌کردن به اشخاص بی‌بضاعت در هر صورت بنده خیال می‌کنم حضرتعالی پیشنهاد خودتان را مسکوت عنه بگذارید برای اینکه این قسمتی که الآن تصویب می‌شود مربوط است به محصلینی که سر کارشان هستند و مشغول تحصیل هستند و در آتیه هم باید این را بطور کلی درنظر گرفت در آنجا هم تصور نمی‌کنم همچو قیدی شده که بی‌بضاعتها مقدم باشند (دکتر طاهری ـ چرا قید شده است) بعلاوه تصدیق بفرمائید که تشخیص این مطلب هم کار مشکلی است. تشخیص اینکه فلان محصل بی‌بضاعت یا بابضاعت است کار مشکلی است در هر صورت تأمین نظریه جنابعالی راجع به این موضوع جایش اینجا نیست.
رئیس ـ آقای ضیاء
ضیاء ـ بنده با حسن‌نیت آقای وزیر محترم طرق و شوارع که البته این قسمتها را رعایت می‌کنند و مراقبت دارند مسترد می‌کنم
دکتر طاهری ـ اجازه می‌فرمائید
رئیس ـ بفرمائید
دکتر طاهری ـ نظریه آقای ضیاء در اصل ماده تأمین شده است در قانونی که برای اعزام محصلین به اروپا است در اصل ماده هم هست این ماده‌اش هست که می‌گوید با اجرای مسابقه و تساوی سایر شرایط محصلین بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت پس دیگر این پیشنهاد مورد ندارد
رئیس ـ آقایان موافقین با ماده واحده ورقه سفید خواهد داد.
آقا سید یعقوب ـ با آن اصلاح ۱۸۰۰ تومان
رئیس ـ بله با آن اصلاح
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمد ۸۲ ورقه سفید یک ورقه کبود تعداد شد)
رئیس ـ عده حضار ۱۰۳ به اکثریت ۸۳ رأی تصویب شد
[۸ ـ مذاکره در لایحه متمم بودجه]
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه راجع به قانون بودجه مطرح است (یعنی دو خبر)
خبر کمیسیون:
لایحه نمره ۲۸۴۱ متمم بودجه ۱۳۰۹ مملکتی در کمیسیون بودجه با حضور بعضی از آقایان وزراء در جلسات عدیده مطرح و مورد شور واقع گردیده راجع به تبصره پیشنهادی وزارتخانه‌ها که هر یک در ذیل بودجه تفصیلی خود قید کرده بودند بعد از مذاکره با دولت چون بنظر رسید که تصویب آنها خارج از حدود صلاحیت کمیسیون بوده است لذا هر کدام مقتضی بود یا لزوم داشت بعد از اصلاحات لازمه بصورت ماده درآورده ضمیمه سایر مواد لایحه گردید و بقیه تبصره از ذیل بودجه‌های تفصیلی حذف گردید و اینک خبر کمیسیون بودجه را در این موضوع که مشتمل بر ۱۶ ماده است ذیلاً برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مادة اول ـ خارج از حدود اعتبارات مصوبه ضمن ماده واحده بودجه ۱۳۰۹ که شامل کلیه مخارج مملکتی است و سایر اعتبارات مصوبه هیچگونه پرداخت وجهی بعمل نخواهد آمد و تجاوز از حدود آن به هر عنوانی موجب مسئولیت وزارتخانه مربوطه خواهد بود.
مادة دوم ـ کلیه ادارات و مأمورین مکلف هستند که آنچه از وجوه و اموال دولتی دریافت می‌نمایند تحویل خزانه‌داری کل کنند و به هیچ عنوان مجاز نخواهند بود مستقیماً و بدون اجازه خزانه‌داری کل برداشتی نمایند.
تبصره ـ قسمت (ج) از فقره ۱۶ ماده واحده قانون مصوب ۳۰ آبان‌ماه ۱۳۰۸ به قوت خود باقی است.
مادة سوم ـ نظر به اینکه اعتبارات بودجه بر طبق ماده واحده و صورتهای تفصیلی از یکدیگر تفکیک شده کلیه وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی مکلف خواهند بود اولاً مالیاتها و عوارض مربوطه به خود را پرداخت نمایند ثانیاً چنانچه یک وزارتخانه از حیث تهیه اشیاء ملزومات یا انجام خدمات مخصوصه از وزارتخانه دیگر مبلغی طلبکار شد وزارتخانه مدیون مکلف است دین خود را پذیرفته و آن را از محل اعتبارات بودجه مصوب خود بپردازد
مادة چهارم ـ انتقال از اعتبار حقوق به مصارف و بالعکس ممنوع است ولی وزارتخانه‌ها در نقل و انتقال (تبدیل محل مأموریت) اعضاء با اعتبار حقوق خود آنها مجاز خواهند بود
مادة پنجم ـ هیچیک از وزارتخانه‌ها نمی‌توانند به عده هر یک از مراتب قانونی در بودجه خود بیفزایند و هرگاه محلی در نتیجه حذف رتبه عالی‌تری ایجاد بشود فقط از محل مزبور می‌توانند یک نفر از رتبه مادون علاوه نمایند و همچنین هیچیک از وزارتخانه‌ها نمی‌توانند از اعتبار صدی دو و غیرمترقبه منظور در بودجه مشاغلی ایجاد نمایند ـ اداره تشکیلات نظمیه از مدلول قاعده مستثنی است و می‌توانند از محل حقوق رتبه عالی‌تر و چند رتبه کوچکتر ایجاد نماید
مادة ششم ـ مأمورین و مستخدمین رسمی دولت که از صندوقهای خارج از خزانه دولت حقوق دریافت می‌کنند مثل مستخدمین بانک ملی و غیره مکلف به تأدیه کسور تقاعد می‌باشند و خدمات آنها بر طبق قانون استخدام کشوری جزو خدمت رسمی محسوب خواهد شد
مادة هفتم ـ چنانچه مقتضیات ایجاب نمود یکی از مشاغل کشوری اتفاقاً به صاحب‌منصبان لشکری رجوع شود صاحب‌منصبان مزبور در مدت تصدی خود حق دارند تفاوت حقوق خود را تا میزان حقوق شغل کشوری که در بودجه آن وزارتخانه منظور شده است دریافت نمایند
ماده هشتم ـ پرداخت وجوه (غیر از وظیفه و انتظار خدمت) فقط در ازاء خدمت و یا اشیاء و ملزوماتی که خریداری می‌شود بعمل خواهد آمد و به عنوان انعام یا هدیه یا مخارج سری جز آنچه از اعتبارات دولت اجازه داده شده پرداخت نخواهد شد
مادة نهم ـ حداقل مقرری رتبه اول مستخدمین
کشوری ۳۲ تومان و حداقل رتبه اول قضائی ۵۰ تومان می‌باشد
مادة دهم ـ وزارتخانه‌ها مکلفند نسبت به کلیه لوایح مالی و بودجه و اعتباری که تعهد می‌شود از نظر مالی قبلاً موافقت وزارت مالیه را جلب نمایند
عراقی ـ اجازه می‌فرمائید؟
رئیس ـ بفرمائید
عراقی ـ این خبر که طبع و توزیع شده و کار هم که داریم و بیش از یکربع که به ظهر باقی نمانده بنابراین خواندن مواد لزومی ندارد (صحیح است)
رئیس ـ مذاکره در کلیات است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ بنده عقیده‌ام این بود که ماده به ماده خوانده می‌شد بهتر بود (عراقی ـ آقا طبع شده) بله بالاخره این موادی که در اینجاست و خوانده شد غالباً مواد خوبی است بنده با اینهائی که خوانده شد بلکه با همه‌اش موافقم چیزی که هست اینکه کسی حق ندارد مطلقاً از مالیه پرداخت کند برای هیچ خرجی از هیچ مکانی این خیلی خوبست اما بعضی اوقات اتفاق می‌افتد که در یک جاهای خیلی دور مثلاً در آخر دزداب در آنجا فوراً به دولت دسترسی ندارد آنوقت یک خرج جزئی فوری هم لازم می‌شود بالاخره خوب بود یک استثنائاتی در اینجا قائل می‌شدید که در جاهای خیلی بعید دور از مرکز اگر یک مخارجی اتفاق افتد که فوری باشد این را اجازه می‌دادند عیب نداشت نه اینکه مطلقاً آزاد باشند مثل سابق که یک افراط‌کاریها و هرج و مرج و دزدیها و نه اینکه مطلقاً ممنوع باشند که فرضاً اگر یک وقتی در سرحد ده‌تا فشنگ لازم می‌شود به جهت یک امری چون اجازه‌اش نیامده مالیه نمی‌تواند پول به اندازه ده‌تا فشنگ بپردازد این را بنده عقیده ندارم اما راجع به حقوق خوب حقوق رتبة یک زیاد نیست اما حقوق قضاوتی یک مرتبه از سی و دو تومان به پنجاه تومان این را هم بنده عقیده ندارم (آقا سید یعقوب از مجلس گذشته) بله به هرحال بنده عقیده‌ام این است که زیاد است و امیدوارم خود دولت ملتفت شود و پنجاه تومان را به چهل تومان برساند در موادی که خوانده شد همین دو قسمت در نظرم بود که عرض کردم.
مخبر ـ خوشبختانه آقا با اغلب مواد این لایحه موافقت فرمودند که مأمورین مجاز باشند که در نقاط دوردست مخارج فوری که پیشامد می‌کند بکنند این مسئله در مادة دوم پیش‌بینی شده است در تبصره‌ای که در مادة دوم است مراجعه بفرمائید نوشته شده است قانونی که برای دیوان جزا نوشته شد که مأمورین می‌توانند تا صد تومان در موارد فوری و ضروری مخارجی بکنند تا بعد تصویب‌نامه‌اش از هیئت وزراء ابلاغ شود به حال خود باقی است و این معافیت تا صد تومان است یعنی از نقطه‌نظر اینکه اختلاس شمرده نمی‌شود ولی البته باید جریان اداریش و اینها مرتب باشد نه اینکه بردارد و به مصارف شخصی برساند اگر مصلحت دید برای یک مخارج فوری قبل از اینکه جوازش از خزانه برسد و این مشمول آن قسمت که مختلس است نیست و راجع به اشل البته خودتان می‌دانید که در این موضوع در چند دوره مذاکرات زیاد شده و قوانین مختلفه گذشته است بالاخره یک وضعیتی ثابت شده که به عقیده بنده همینقدر بماند و زیادتر نشود ما همه باید خوشوقت باشیم.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ رأی می‌گیریم برای ورود در شور مواد آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. مادة اول قرائت می‌شود
مادة اول ـ خارج از حدود اعتبارات مصوبه ضمن ماده واحده بودجه ۱۳۰۹ که شامل کلیه مخارج مملکتی است و سایر اعتبارات مصوبه هیچگونه پرداخت وجهی بعمل نخواهد آمد و تجاوز از حدود آن به هر عنوان
موجب مسئولیت وزارتخانه مربوطه خواهد بود
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ آقای مخبر توجه بفرمایند بنده پیشنهادی برای اصلاح کرده‌ام اینجا نوشته است تجاوز آن به هر عنوان موجب مسئولیت وزارتخانه خواهد بود این مطلب کفایت نمی‌کند و باید نماینده مالیه و کنترل مالیه جلوگیری کنند مجرد نوشتن مسئولیت کفایت نمی‌کند ما مطابق قانون خزانه‌داری و قوانینی که گذراندیم در هر وزارتخانه یک نفر نماینده وزارت مالیه در آنجا هست این نماینده مالیه باید جلوگیری کند از خرج زائد نه اینکه خرج بشود بعد مسئولیت پیدا کند آنوقت این مسئولیت نیست و شوخی است
یاسائی ـ عرض می‌شود البته در لایحه دولت این عبارت اخیر مادة اول نبود و برحسب پیشنهادی که از طرف اعضاء کمیسیون بودجه شد این عبارت اضافه شد برای اینکه گفتند عین این ماده در قانون محاسبات عمومی است و لزوم ندارد فقط برای اینکه اشتباهی نشود این قید را علاوه کردیم گرچه در یکی از مواد قانون محاسبات عمومی راجع به شخص وزیر مالیه این ماده تأمین شده است ولی تعمیم ندارد که شامل تمام وزارتخانه‌ها شده است لذا این قید شده است که شامل تمام وزارتخانه‌ها بشود آن وزارتخانه‌هائی که ابواب جمعی دارند مثل وزارت پست و تلگراف که عایدی دارد مثل عدلیه و ثبت اسناد پس تصدیق بفرمائید که غیر از اینکه بنویسیم موجب مسئولیت است سانکسیونی نمی‌شود برایش قرار داد زیرا غیر از این نمی‌شود کرد نتیجه مسئولیت وزراء نسبت به مجلس این است که رأی اعتمادش را تبدیل کند به عدم اعتماد مسئولیتش همان است اینکه فرمودند نمایندگانی که از وزارت مالیه در وزارتخانه‌ها هستند البته این کار را خواهند کرد ولی ممکن است که در محل‌ها یک عوائدی باشد در دست خود مأمورین که آن مأمورین در مقابل مسئولیتی که در برابر وزیر خود دارند باید به موجب این ماده بدانند که حق ندارند تصرفی در آنها بکنند و برخلاف مقررات رفتار کنند ولی اینکه شما بیائید در برابر یک وزیر وزیری که مستقیماً مسئول مجلس است این قید را قرار بدهید که مسئول رئیس محاسبات هم باشد این یک چیز خوبی نیست از نقطه‌نظر قانونگذاری درست است که رئیس محاسبات مالیه که در وزارت طرق است فرضاً ناظر است ولی نباید قانون را طوری نوشت که بالاخره اگر رئیس محاسبات مالیه در وزارت طرق اجازه داد وزارت طرق یک چیزی را امضاء کند والا نه در عمل هم اگر اینطور باشد در قانون نباید باشد
رئیس ـ آقای ملک
ملک‌مدنی ـ موافقم
رئیس ـ آقای بیات
بیات ـ موافقم
رئیس ـ مخالفی ندارد
(گفتند خیر)
پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب
پیشنهاد می‌کنم در مادة اول عوض کلمة و تجاوز نوشته شود نماینده وزارت مالیه مکلف است از چنین خرجی منع کند
آقا سید یعقوب ـ بنده آن چیزی که مخبر فرمودند توجه کردم بنده عرض کردم آن رئیس محاسبات مالیه که درواقع کنترل مخارج وزارتخانه است این تکلیف اوست شما یا محاسب از مالیه برای وزارتخانه‌ها روانه نکنید یا اگر روانه کردید معنیش چیز است این است که بودجه که از مجلس می‌گذرد و می‌رود در وزارتخانه‌ها آن محاسب مالیه جلوگیری کند یعنی در حدود بودجه می‌گوید آقای وزیر شما نمی‌توانید و بنده هم نمی‌توانم در حدود بودجه این را امضاء کنم بنده می‌خواستم که تکلیف نماینده مالیه معین شده باشد تکلیف نماینده مالیه این باشد که
امضاء نکند امضاء که نکرد وقتی رفت به خزانه‌داری پول نمی‌دهد وقتی که داده نشد خرج نمی‌شود غیر از این باشد عرض کردم آقای یاسائی شوخی که نمی‌کنم این مسئولیت شوخی است اگر ما بیائیم در اینجا مأمورین مالیه را مکلف کنیم مسئولشان کنیم که جلوگیری کنند چه عیب دارد بنده عقیده‌ام این است که اگر این مسئله را در اینجا قید کنیم بهتر است حالا می‌فرمائید تأمین است نظر بنده چه عرض کنم بالاخره نظر بنده این بود که پیشنهاد کردم
مخبر ـ همانطور که عرض کردم نمی‌شود وزیر مسئول مجلس را گفت مسئول رئیس محاسبات هستی شما یک وزارتخانه مثل وزارت پست و تلگراف یا وزارت عدلیه داردی که مسئول مجلس هستند وزیر مالیه هم هست درخواستهائی که از هر وزارتخانه می‌رود به وزارت مالیه تا وزیر مسئول امضاء نکند خزانه‌داری نمی‌پردازد پس شما شاید نظرتان این باشد که وزیر مالیه باید موافقت نکند والا رئیس محاسبات که نمی‌تواند جلوگیری کند بنده که نمی‌توانم با پیشنهاد آقا موافقت کنم و نظریه‌تان هم اساساً تأمین است وزیر مالیه بالاخره مسئول است معلوم نیست که مسئولیت رئیس محاسبات یک معانی دیگری داشته باشد که خود وزیر مالیه این معنی را نداشته باشد
آقا سید یعقوب ـ بنده استرداد می‌کنم
رئیس ـ رأی می‌گیریم به مادة اول آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد
[۹ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه]
رئیس ـ از طرف جماعتی از آقایان پیشنهاد ختم جلسه شده است و بعلاوه متذکر شدند که برای اقامه عزاداری مهماامکن یکقدری وقت را تأخیر بیندازیم بنابراین جلسه آینده یکشنبه ۲۵ خرداد (مساوی با ۱۷ محرم) دستور هم بقیه لایحه متمم بودجه
[مجلس مقارن ظهر ختم شد]
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
اجازه پرداخت اضافه مخارج محصلین راه‌آهن و معادن
ماده واحده ـ وزارت مالیه مجاز است در ممالکی که مخارج محصلین اعزامی به اروپا برای تحصیل معلومات علمی و عملی راجعه به راه‌آهن و معادن و ذوب‌آهن از یکهزار تومان مصرحه در قسمت آخر قانون مصوبه بیستم خرداد ۱۳۰۷ تجاوز نماید حداکثر تا مبلغ هزار و هشتصد تومان برای اعتبار مخارج محصلین مزبور پرداخت نماید
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه سیزدهم خردادماه یکهزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر