مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ خرداد ۱۲۸۹ نشست ۱۰۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۳ خرداد ۱۲۸۹ نشست ۱۰۰
جلسه ۹۹
صورت مشروح روز سه شنبه ۲۱ شهر جمادی الالی ۱۳۲۸
مجلس دو ساعت قبل از غروب آفتاب در تحت ریاست آقای مستشار الدوله تشکیل شد.
صورت مجلس روز شنبه ۱۸ را آقای معاضد الملک قرائت نمودند.
رئیس ـ در صورت مجلس ملاحظه است.(اظهاری نشده رئیس صورت مجلس را امضاء نمود.)
معاضد الملک ـ نتیجه استخراج آراء برای انتخاب کمیسیونی که وزارت جنگ تقاض کرده بود قرائت میشود.
اسدالله میرزا با ۳۶ رأی - ممتاز الدوله با ۳۶ رأی - ذکاءالملک با ۲۶ رأی - سلیمان میرزا با ۲۶ رأی - فاتح الملک با ۲۵ رأی - دکتر علیخان با ۲۳ رأی - ناصر الاسلام با ۲۳ رأی - اسدالله خان با ۲۳ رأی - تقی زاده با ۲۳ رأی - نواب با ۲۳ رأی - سید نصر الله با ۲۲ رأی - آقا شیخ ابراهیم زنجانی با ۲۱ رأی.(معاون وزارت خارجه تشریف اوردند.)
رئیس ـ آقای حاجی آقا سئوای داشتید از معاون وزارت خارجه خوب است قبل از شروع به مذاکرات بفرمائید.
حاجی آقا ـ بنده از وزارت علوم سئوالی داشتم.
رئیس ـ سابقا دوازده فقره سئوال داشتید از وزارت خانه ها یکی از آنها راجع بود به وزارت خارجه در خصوص اقامت قشون روس در خاک ایران.
حاجی آقا ـ تقریبا از روزی که قشون دولت روس وارد خاک ما شد از اول به عنوان حفظ امنیت و حفظ تبعه خودشان بود و تمام وعده میدادند که بعد از حفظ امنیت و استوار مشروطیت قشون آنها برمیگردد مدتی است از این معنی گذشته از اول یعنی بعد از هیئت مدیره امیدوار بودم که از اولین روزی که پارلمان منعقد و استوار میابد همان قسم که دولت روس صلح عمومی را بر پا کرد و دعوت کرده تمام دول را به صلح همان قسم هم دوستانه قشون خودش را از مملکت ما بیرون ببرد یک مرتبه هم از وزارت خارجه در این خصوص سئوال شد وزارت خارجه وعده داده بودند که اقدامات در این باب بکند که به زودی قشون روس از مملکت ما خارج شود میخواستم بدانم در این مدت اقدامات وزارت خارجه در تخلیه قشون روس و حفظ راحت عمومی چه بوده و میتوانند ما را از اقدامات خودشان راحت کنند یا خیر.
معاون وزارت خارجه ـ غالب اقدامات را که از آن استفسار فرمودند کمیسیون محترم خارجه به خوبی مستحضر است و بعضیها را هم شاید مستحضر نباشند ولی وزارت خارجه میتواند اطمینان بدهد که ابدا در این باب کوتاهی و غفلت نشده و دور نیست که به زودی از اقدامات وزارت خارجه نتیجه گرفته شده به عرض آقایان برسد.
رئیس ـ آقای حاج فاتح الملک سئوالی داشتید در خصوص رفتن یک عده قزاق روس به همدان بفرمائید.
حاج فاتح الملک ـ بلی چنانچه مذاکره داشتند آنجا منتظر بودیم که با اقداماتی که از طرف وزارت خارجه میشود امیدوار شویم که خاطر ما به رفتن قشون روس مطمئن میشود بدبختانه میشنویم که این روزها یک عده از قشون روس که در قزوین بوده به سمت همدان حرکت کرده حتی اینکه جدیدا هم شنیدیم که از همدان هر تجاوز کرده به سمت ملایر و تویسرکان رفته اند و یک دسته دیگر هم به جای آن قشونی که از همدان خارج شده اند به آنجا رفته اند از وزارت خارجه سئوال میکنم که علت این رفتن و نقل مکان آنها را و اینکه عده آنها چه قدر است جدا بخواهند که به چه مناسبت و به چه علت از آنجا حرکت کرده و به این نقاط رفته اند و اگر اقداماتی هم نموده اند نتیجه آن را اظهار بدارند که ببینیم میتوانند ما را مطمئن بکنند یا خیر.
معاون وزارت خارجه ـ بعد از وصول خبر رفتن پنجاه یا شضت نفر قزاق به همدان وزارت خارجه یک نفر فرستاد به سفارت روس و علت خواست سفارت به کلی اظهار بی اطلاعی کرده و احتمال داد که شاید یک چند نفری رفته باشند به جهت گردش نوشته شد به سفارت روس که این اظهار بی اطلاعی شما با رفتن یک عده به همدان منافت کلی دارد شما باید فورا امر بدهید به آنها که از اینجا خارج شوند و علت رفتن آنها را هم معین کنید همین طور هم تلگرافی شد به سفارت ایران در پطرز بورغ که با وزارت خارجه آنجا در این باب مذاکهر کند و از وزارت داخله هم استفسار کردیم که اینها در آنجا اقامت دارند یا خیر هنوز جوابی نرسیده است امروز هم به مدیر کل وزارت داخله اخطار شد که جواب فوری بخواهند ولی در باب عده آنها که فرمودند چه قدر است اطلاعی ندارم تحقیق کرده به عرض میرسانم.
رئیس ـ آقایاقا میرزا اسمعیل نوبری سئوال داشتید از وزارت امور خارجه در خصوص شرارات داراب میرزا که در زنجان شده است بفرمائید.
نوبری ـ سئوالی از وزارت خارجه دارم بعد از انی که صفحه آذربایجان یاقوت قهرمانان اردوی دولت ایران منظم و دارای امنیت کامله گردید و هیچ دیگر برای اشرار آنجا طاقت تجری باقی نماند و از هر جا مایوس شدند در این اواخر شنیده میوشد داراب میرزا نوه بهمن میرزا که در قشون دولت روس سمت یاوری یا سلطانی دارد به دستیاری چند نفر حرکت به زنجان کردند برای افساد اگر چه از طرف اردوی دولت ایران ایشان را ممانعت کردند و مقهور نمودند ولی میخواهم بدانم وزارت خارجه در این باب اقدامی کرده اند یا خیر.
معاون وزارت خارجه ـ در سه روز قبل که این خبر به وزارت خارجه رسید وزارت خارجه یک نفر فرستاد به سفارت روس که در این خصوص مذاکره نماید سفارت روس جواب داد که داراب میرزا از خدمت نظامی روس استعفا داده است یا اینکه اجازه خواسته است به روسیه برود و گمان نمیکنم که یک همچو چیزی شده باشد دیروز وزارت داخله شرح اقدامات خودشان را به وزارت خارجه فرستاده بودند که اینها مشغول به جنگ و جدال شده اند فورا شرحی مبسوط به سفارت روس نوشته شد که این طوری که شما نوشته ای خالی از دو صورت نیست داراب میرزا اگر از خدمت نظامی روس استعفا داده است در آنجا چه میکند و اگر اجازه مسافرت خواسته است راهش آنجا نبوده است و اگر متمردا رفته است آن را هم به ما بگوئید سفارت روس خودش خیلی استعجاب میکرد از این فقره و میگفت اگر چنین چیزی باشد داراب میرزا دچار تنبیهات شدیده خواهد شد شرحی که در این باب به سفارت روس نوشتیم هنوز جواب آن نرسیده بعضی اقدامات دیگر هم شده است که انشاالله با مساعدت اولیای دولت روس نتیجه خوبی خواهد گرفت و داراب میرزا هم تنبیه کامل خواهد شد.
اقا میرزا اسمعیل نوبری ـ بنده یقین دارم که داراب میرزا نوه بهمن میرزا از طایفه قاجار است و قانونا نمیتواند تبعه باشد همین قدر بوده است که داخل خدمت نظامی شده است حالا اگر دستگیر شود وزارت خارجه به ما اطمینان میدهد که مجازات او در دست دولت قاهره ایران بشود یا خیر.
معاون وزارت خارجه ـ در این سئوالی که فرمودید جوابش را بعد میتوانم عرض کنم.
معاون وزارت داخله ـ در باب عده که میگفتند که به همدان آمده است مختصرا عرض میکنم تحقیقات شده عده آنها ۶۰ نبوده است فقط ۲۰ نفر بوده است ده نفر آنها مراجعت کرده و از راه گروس میروند و ده نفر آنها معلوم نیست مفتش رفته است تحقیق کند خبر میدهد.
معاون وزارت خارجه ـ این مسافرت آنها را به گروس وزارت خارجه اطلاع نداشت در این
خصوص هم مذاکره خواهد کرد به آن صحت نروند و مراجعت کنند.
حاجی آقا ـ بنده یک سئوالی از وزارت علوم کرده بودم که سه شنبه بنا بود حاضر شده جواب بدهند و امروز حاضر نشدند و حضرت عالی فرمودید که چون کاری داشتند نتواستند حاضر شوند ولی بنده صریحا عرض میکنم که اگر در جلسه آتیه حاضر نشوند و جواب بنده را ندهند نمیتوان صبر کنم و باید جواب مرا بدهند.
دکتر علی خان ـ بنده میخواستم عرض کنم طرح بنده چون فقط برای این است که در قابل توجه بودن آن رأی بگیرید خوانده شود.
رئیس ـ خوانده میشود.
(راپورت کمیسیون عرایض قرائت شد راجع به اینکه آقای ناصر الاسلام یک ماهه برای استعلاح مزاج استدعای مرخصی از مجلس کرده بودند کمیسیون ابتدا به واسطه آنکه وجود ایشان را در مجلس لازم میدانست تصویب ننمود ولی پس از آنکه تصدیق نامه دکتر علی خان را ارائه دادند که ایشان تصدیق مریض بودن ایشان را کرده و تجویز مسافرت یک ماهه را نموده بودند کمیسیون هم مرخصی یک ماهه ایشان را تصویب نموده به مجلس پیشنهاد نمود.
دکتر علی خان ـ بنده فقط محض اطلاع آقایان عرض میکنم که آقای ناصر الاسلام را بنده واقع مریض دیده لازم دانستم که یک مدنی ولو یک ماه به ایشان اجازه داده شود که راجت بکنند بای اینکه بعد بتوانند حاضر بشوند از برای خدمت به ملت و نوع والّا با این کسالتی که دارند نمیتوانند از عهده این خدمت برایند.
ادیب التجار ـ بنده با وجود اینکه آقای دکتر علیخان تصدیق مریض بودن ایشان را کرده اند مخالفم به جهت اینکه اگر بنا به کسالت باشد بعضی از آقایان دیگر هم هستند که کسالت خیلی دارند ایشان تنها نیستند اگر کسالت جسمانی باشد معلوم نیشت که ایشان تنها باشند و اگر کسالت روحانی هم باشد همین طور و باز عرض میکنم که این دو روابط نامشروع تسلسل میشود به جهت اینکه سایرین هم خواسته اند و تصویب نشد.
ناصر الاسلام ـ بنده خیلی تعجب میکنم از اظهارات بعضی از آقایان در صورتی که مرض بنده را آقای دکتر علیخان تشخیص داده اند بنده عرض میکنم نبابد برای استعلاج خودم منتظر باشم که آقایان چه میفرمایند اگر اینطور باشد متاسفانه مجبورم استعفا بدهم.
نوبری ـ بنده این مذاکرات را زیاد میدانم به واسطه اینکه مرض چیزی نیست که بگوئیم که عذرشان را قبول کنیم یا نکنیم البته باید اجازه داد که مرض خود را معالجه نمایند.
دکتر علیخان ـ بنده همین عرض میکنم که امراض فرق دارد بعضی مرضها هستند که انسان میتواند تحمل کند ولی بعضی امراض هست که اصلا نمیتوان تحمل کرد حالا اگر به تصدیق بنده اکتفا نمیکنید دکترهای دیگر هم در مجلس هستند از آنها تصدیق بخواهید.
رئیس ـ رأی گرفته میشود به راپورت کمیسیون عرایض و مرخصی هر کس با راپورت موافقت دارد یعنی تصویب میکند که اجازه مرخصی یک ماهه به آقای ناصر الاسلام داده شود قیام نماید.
(اغلب قیام نمودند.)
رئیس ـ با اکثریت سی وسه رأی تصویب شد.
شروع به شور اول در بقیه مواد قانون محاسبات عمومی شده از ماده ۱۱ کمیسیون ماده ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ و ۱۶ راپورت قرائت شد چون مخالفی نداشت مذاکره در آنها نکردند در ماده ۱۷ مذاکرات لازمه به عمل آمده و در ضمن شور در ماده ۱۸ راجع به اینکه اعتبارات وصول و مواد معینه در بودجه را نمیتوان با یکدیگر مبادله کرد آقای مؤتمن الملک اصلاح ذیل را پیشنهاد نمود.
اعتباراتی که در مواد معین شده است نمیتوان از یک ماده به ماده دیگر انتقال داد.(رجوع شد به کمیسیون.)
در ماده ۱۹ نیز مذاکرات شده در ماده ۲۰ راجع به اینکه تمام معاملات دولت از خرید و فروش و اجاره و استجاره و مقاطعه و غیره باید به اطلاع عموم و ترتیب مزایده و مناقصه صورت بپذیرد سوای مستثنیاتی که به موجب مواد علی حده به این قانون منضم میشود به آقایان دکتر علی خان و اسدالله خان و متین السلطنه هر یک پیشنهادی نمودند که ذیلا درج میشود.
پیشنهاد آقای دکتر علیخان: بنده پیشنهاد میکنم که عبارت ذیل به ماده ۲۰ اضافه شود: در معاملات دولتی از قبیل اجاره و استجاره و خرید و فروش و مقاطعه و غیره هر گاه طرف خارجه باشد باشد تصویب مجلس شورای ملی شرط خواهد بود.
پیشنهاد اسدالله خان: وزراء نمیتوانند هیچ معامله را بالمزایده بالمناقصه برای مدتی که از دوره جریان بودجه تجاوز کند به عهده بگیرد اجاره ابنیه مصارف محافظه آن که ممکن است برای مدت زیادی معامله شود از این قاعده مستثنا خواهد بود در این صورت میزان کل معامله به اقسام متساویه قسمت خواهد شد.
پیشنهاد آقای متین السلطنه: تمام معاملات دولتی از خرید و فروش و اجاره و استجاره باید به اطلاع عموم به مزایده و مناقصه صورت پذیرد سوای مستثنیاتی که قانون معین میکند.
چون پیشنهاد اول به رسم اصلاح بود بدون رأی رجوع شد به کمیسیون و در قابل توجه بودن پیشنهاد میرزا اسدالله خان رأی گرفته رد شد.
در ماده ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ و ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ با جزیی مذاکره شور اول به عمل آمد.
ماده ۲۸ و ۲۹ و ۳۰ و ۳۱ و ۳۲ قرائت شد چون مخالفی نبود مذاکره در آن نشد.
در ماده ۳۳ راجع به اینکه تحویلداران نمیتوانند پول را که به صندوق آنها حواله شده و به عهده تعویق بیندازند مگر وقتی که بر خود آنها محقق شود که در اسناد ارائه شده و عیب و نقص است یا صحت قبوض مشکوک است یا آن شغل و خدمت که وجه در ازای آن حواله شده از اصل صورت وقوع نپذیرفته است مذاکرات لازمه به عمل آمده بالاخره آقای تقی زاده اصلاحی پیشنهاد نموده با اکثریت قابل توجه و رجوع به کمیسیون گردید.
اصلاح: در صورتی که برای حاضر نبودن پول نقد در صندوق تحویلدار تعویقی در پرداخت حوالجات وزراء روی دهد باید بعد از موجود شدن پول حوالجاتی که در دست است ترتیب و نوبت تاریخ رویت پرداخته شود.
ماده ۳۴ راپورت و ۳۸ پیشنهاد وزیر قرائت شده اظهار مخالفتی نشد راپورت کمیسیون مبتکرات از قرار ذیل قرائت شد.
کمیسیون مبتکرات موافق صورت مجلس جلسه چهارم مورخه ۲۲ ربیع الثانی ۱۳۲۸ طرح آقای دکتر علیخان را در باب لزوم حضور صاحبان طرح در کمیسیونهای مرجوعه قابل توجه ندانسته آن را به مجلس عودت میدهد طرح دکتر عی خان از قرار ذیل قرائت شد: مقدمه چون هر نمایند که طرحی پیشنهاد میکند غالباً خیلی دلائل و براهین در نظر دارد که ممکن است کمیسیونی که آن طرح به آنجا رجوع شده تمام آن دلائلی را ملاحظه میکند و طرح را قابل توجه نداند و پس از اعاده به مجلس باعث مدتی اتلاف وقت و مذاکرات شود بنده پیشنهاد میکنم که ماده ذیل به نظامنامه داخلی اضافه شود.
ماده کمیسیونها هر وقت که در خصوص طرح یک نماینده مباحثه میکند باید صاحب طرح را در کمیسیون حاضر کرده در حضور خود او مباحثات را به عمل اورند.
دکتر علیخان ـ بنده خیلی ایراد به کمیسیون مبتکرات دارم ولی همه آن را عوض نمیکنم اولاً خوب است طرحی که به آنجا میبرند یک نظری به امضای آنها که آن طرح را امضاء کرده اند بنمایند به جهت اینکه آنها بدون اینکه ملاحظه و نظریات در آن طرح داشته باشند آن طرح را امضاء نکرده اند و آنها ۱۵ نفرند خوب است یک قدری کمیسیون مبتکرات دقت نمیکند دیگر آنکه خوب است بدوا بگویند این طرح را کمیسیون قابل توجه ندانست لااقل قدری دلائل خودشانرا در قابل توجه نبودن آن ذکر نمایند و عودت بدهند و بنده عرض میکنم در نظامنامه داخلی در ماده ۴۱ چیزی نوشته شده است که طرح بنده را تقویت میکند که نوشته شده است صاحب طرح حق حضور در کمیسیون در موقع مذاکره خودش دارد پس بنده لازم میدانم که این ماده الحاق شود به جهت اینکه ممکن است خیلی دلائلی داشته باشد که نتواند تمام آن دلائل را به قدر یک کتاب در اول آن طرح به طور مقدمه بنویسد پس خوب است صاحب طرح را بخواهند که دلائل خودش را در لزوم طرحش اگر چه به جهت اینکه کرارا دیده شده طرحی به مجلس آمده است و رجوع به کمیسیونی شده کمیسیون قابل توجه ندانسته به مجلس آمده است و در مجلس قابل توجه شده به جهت اینکه در کمیسیون صاحب طرح حضور نداشته تا
تمام دلائل خود را ذکر کند و در مجلس چون حاضر بوده و دلائل خودش را ذکر کرده قابل توجه شده پس نتیجه جزء تضییع وقت نداشته است پس عرض میکنم که خوب بود کمیسیون مبتکرات قدری پیشرفت میکرد تا این طرح را قابل توجه میدانست.
لسان الحکماء ـ کمیسیون مبتکرات ملاحظه نمیکند که این ۱۵ نفر کیست ملاحظه میکند که آن طرح چیست و چه فایده دارد و بنده عقیده ام این است که اگر آن طرح قابل توجه بشود اغلب کمیسیونهائی که کار میکنند باعث میشود نتوانند کار بکنند به جهت اینکه غیر از کمیسیون بودجه سایر کمیسیون ها بسته است و اتفاق میافتد که در کمیسیون مبتکرات در یک روز ۱۲ طرح حارض میشود که مطرح شده آنها را قابل توجه بدانند یا رد کنند حالا این طرح قابل توجه شود باید دوازده نفر را حضر کنیم در اطاق دیگر آن وقت یکی یکی از آنها را به نوبه به اطاق وارد کنیم دلائل خودشان را بگویند و شاید یک نفر هم از آقایان حاضر نشد آن وقت باید کمیسیون چند نفر فراش و یکدسته چوب و فلک حاضر کند برای حاضر کردن صاحب طرح و اگر هم حاضر نشود کمیسیون باید تعطیل کند به این جهت کمیسیون این را قابل توجه ندانست به جهت اینکه هیچ مدرک قانونی و ماخذ عقلانی نداشت.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ آن طرحی که آقای دکتر علی خان نوشته اند که هر طرحی که به هر کمیسیونی میرود باید صاحب طرح با بخواهند و با حضور مذاکره کنند صحیح نیست به جهاتی اولاً اینکه باید دانست که فرق است بین کمیسیون مبتکرات و سایر کمیسیون ها دیگر آنکه میگویند صاحب طرح حاضر باشد به جهت این است که دلائل خودش را بگوید که اعضاء کمیسیون مطلب را بفهمند بنده عرض میکنم اعضاء کمیسیون مبتکرات طرحهائی که می آید به کمیسیون معنیش را میفهمند و درست ملتفت میشوند باز هم صاحب طرح را بخواهند که باید بیائی و بی تو نمیشود بلکه خواستن در جائی است که طرح را مطرح قرار بدهند آن وقت مطلبی را ندانند صاحب طرح را برای توضیح دادن بخواهند والّا اینکه مجبور باشند هر وقت او را میخواهند مطرح قرار بدهند صاحب طرح را بخواهند این در همان جا ممکن نیست و این است که میفرمایند که نظر به امضای ۱۵ نفر داشته باشند و چون ۱۵ نفر اعضاء امضاء کرده اند باید آن را قابل توجه بدانند این طور نیست به جهت اینکه طرحهائی که به کمیسیون مبتکرات می آید نه برای این است که قطعا آن را قابل توجه بدانند بلکه می آید به کمیسیون که اگر قابل توجه دانستند به مجلس اظهار بدارند اگر هم قابل توجه نداستند اظهار بدارند غرض این است که طرحی هم پیدا میشود که قابل توجه نمیشود والّا اگر بنا بود هر طرحی که ۱۵ نفر امضاء کرده بود قابل توجه بشود لازم می آید که هیچ طرحی که قابل توجه ندانند اصلا یافت نشود.
دکتر علیخان ـ بنده در جواب آقای آقا شیخ ابراهیم زنجانی عرض میکنم چنانچه کمیسیون بعضی ملاحظات داشت خوب بود اظهار میکرد که بعضی تغییرات لازم دارد نه اینکه بگویند اصلا قابل توجه نیست و رد کند دیگر آنکه بنده عقیده ام این است که برای تمام کمیسیونها لازم است نه فقط برای کمیسیون مبتکرات دیگر آنکه این بدیهی است که وقتی صاحب طرح در کمیسیون حاضر نبود شاید طرح را قابل توجه ندانند به جهت عدم اطلاع به تمام دلائل صاحب طرح وقتی که به مجلس آمد صاحب طرح دلائل خود را ذکر خواهد کرد و ممکن است چنانچه اغلب هم اتفاق افتاده است قابل توجه بدانند در این صورت مقداری تضییع وقت شده است پس اگر صاحب طرح را میخواستند و دلائل خود را ذکر میکرد در کمیسیون آنها هم قانع شده تضییع وقت مجلس نمیشود و فرمایشات آقای مخبر را هم تمام رد میکنم به جهت اینکه فرمودند اسباب میشود که ما ۱۲ نفر را در کمیسیون بخواهیم و یکی یکی به نوبه وارد اطاق شوند اینها تمام حرف بود به علاوه در نظامنامه داخلی هم نوشته شده است که صاحبان طرح حق حضور در موقع طرح خودشان دارند لکن به ملاحظه اینکه شاید صاحب طرح مطلع از وقت کمیسیون نباشد این حق از صاحب طرح سلب خواهد شد و به موجب این طرح که در موقع مذاکره طرح باید صاحب طرح را خبر کنند او را به حق خودش میرساند.
اقاسید حسین اردبیلی ـ موافق اظهارات دکتر علیخان باید هیچ طرحی رد نشود به جهت اینکه اگر بنا شود به واسطه اینکه یک طرح را که ۱۵ نفر امضاء کرده اند کمیسیون مبتکرات که مرکب از شش نفر است بتواند او را قابل توجه نداند پس نباید هیچ طرحی به کمیسیون مبتکرات رجوع شود و وجود کمیسیون مبتکرات به کلی بی فائده میماند و باید هر چیزی را که ۱۵ نفر امضاء کرده اند قابل توجه باشد و اینکه میفرمایند نظامنامه داخلی تصریح کرده است که هر یک از نمایندگان حق دارند حاضر شوند حق داشتن غیر از لزوم است که شما میخواهید به این ماده ملزم کنید کمیسیون را یعنی هر وقت کمیسیون مبتکرات بخواهد داخل در مذاکره شوری بشود در خصوص طرحی اگر صاحب طرح نباشد نتواند مذاکره نماید و کارش معوق بشود این صحیح نیست به علاوه عقلا میتوانیم بگوئیم این ۱۵ نفری که آن طرح را امضاء کرده اند هر کدام دلائلی در نظر داشته اند پس باید تمام آن ۱۵ نفر را بخواهند و دلائل تمام آنها را بشنوند و این بدیهی است که اسباب زحمت و مانع شدن کمیسیون خواهد شد و به علاوه در تمام طرحها وجود صاحب طرح لازم نمیشود در صد شاید خیلی زیاد باشد پنج طرح محتاج شود که صاحبش به کمیسیون بیاید از برای استفاده این مقصور آن ماده نظامنامه داخلی که قرائت کرد کافی است به این جهت کمیسیون به کلی این طرح را زیاد میداند.
معزز الملک ـ بلی طرحی که به کمیسیون مبتکرات رجوع میشود از حیث خوبی و بدی عبارت نمیشود آن را قبول یا رد کرد باید اساساً کمیسیون بگوید که یک همچو طرحی صحیح است یا خیر و به همین جهت این دلایلی که آقای مخبر محترم کمیسیون فرمودند بنده را نمیتواند متقاعد نماید و به عقیده خود این طرح را خیلی قابل توجه میدانم ولی از این تعجب میکنم که آقای سید حسین اردبیلی با وجود اینکه خودشان از اشخاصی بودند که این طرح را امضاء نمودند و یکی از صاحبان این طرح میباشند شرحی در قابل توجه نبودن آن بیان فرمودند.
اسدالله میرزا ـ مقصود از پیشنهاد این طرح این است که وقتی یک طرحی پیشنهاد میشود صاحب طرح میتواند تمام دلایل خود را در مقدمه ذکر کند این است که پس از انی که به کمیسیون مبتکرات رجوع شد این ماده معین میکند که کمیسیون باید صاحب آن طرح را خواسته برای اینکه به طور اکمل استدلالات خودش را اظهار نماید و دیگر زمانی که در مجلس آمد مجبود نشود با اینکه ذکر دلایل نموده مدتی وقت مجلس را تضییع نماید و از این قبیل هم مکرر رد شده است که یک طرحی رجوع شده است به کمیسیون برای اینکه استدلالات صاحب طرح را بداند و بنده عرض میکنم همان طوری که وزیر باید در موقع طرح یک لایحه که راجع به او است حاضر باشد و دلایل خود را بیان کند همین طور هر طرحی که از طرف نمایندگان به کمیسیون مبتکرات میرود باید در حضور او مطرح شود و به موجب این ماده به او حق میدهیم که بتواند در موقع مطرح شد او در کمیسیون شخصا حاضر شده مطالب خود را بگوید.
رئیس ـ مذاکرات کافی است و در قابل توجه بودن این طرح رأی میگیریم.(گفتند یک مرتبه خوانده شود.)(قرائت شد.)
رئیس ـ هر کس این طرح را قابل توجه میداند قیام نماید.(اغلب قیام نمودند.)
رئیس ـ با اکثریت قابل توجه شد رجوع شد به کمیسیون داخله چون ۱۵ نفر تقاضا کرده اند که بعد از تنفس مجلس خصوصی بشود ۱۵ دقیقه تنفس است بعد جلسه خصوصی تشکیل خواهد شد دستور جلسه آتیه به قید دستور امروز انتخاب دو نفر نمایندگان مستعفی راپورت کمیسیون بودجه راجع به تعمیرات کشتیهای خلیج فارس شور در بقیه قانون محاسبات عمومی به علاوه راپورت کمیسیون بودجه راجع به حاجی عدل السلطنه.(سه ربع از شب گذشته تنفس شد و جلسه علنی ختم شد.)