مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ تیر ۱۳۰۸ نشست ۵۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ تیر ۱۳۰۸ نشست ۵۷
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۷
جلسه: ۵۷
صورت‌مجلس روز یکشنبه ۹ تیرماه ۱۳۰۸ مطابق ۲۲ محرم ۱۳۴۸
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- مذاکره و رأی به ورود در دستور
۳- تصویب یک فقره مرخصی
۴- تصویب عهدنامه ایران و فرانسه
۵- تصویب الحاق ایران به پروتکل ژنو راجع به منع استعمال گازهای سمی
۶- تقدیم چند فقره لایحه
۷- استخدام دوازده نفر معلم از اروپا برای مدارس متوسط
۸- اعزام سی نفر محصل به اروپا برای فراگیران فنون راه‌آهن
۹- تصویب طرح جامع به رتبه نهایی اعضای اداری مجلس
۱۰- اصلاح تبصره دوم ماده ۳۳ قانون استخدام کشوری
۱۱- توضیح راجع به بودجه بلدیه‌ها
۱۲- تعطیل جلسات مجلس و تعیین موقع و دستور جلسه بعد
(مجلس یک‌ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید)
۱- تصویب صورت مجلس
(صورت‌مجلس پنجشنبه ۶ تیرماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند)
اسامی غایبین که ضمن صورت‌مجلس خوانده شده است.
غایبین با اجازه آقایان: حیدری - نوبخت - رهبری - سید کاظم - عمادی - آشتیانی - آصف - لرستانی - آقایان - عراقی - صادقی - شیرازی - اورنگ - طباطبایی - وکیلی - حاج سید محمود - مهدوی - ارباب کیخسرو
غایبین بی‌اجازه آقایان: میرزا حسن خان وثوق - پالیزی - قوام - حاج رحیم آقا - میرزا ابوالفضل - محمدتقی خان اسعد - بیات - حاج سید آقا مهدوی - شیخ علی مدرس - حاج حسن آقا ملک - حاج غلامحسین ملک - تیمورتاش
دیرآمدگان با اجازه آقایان: پورمحسن - عدل- اسدی
دیرآمدگان بی‌اجازه آقایان: شریعت‌زاده - محمدولی میرزا - مولوی
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- قبل از دستور.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- قبل از دستور
رئیس- در صورت‌مجلس نظری نیست؟
(اظهار شد خیر)
رئیس- صورت‌مجلس تصویب شد.
۲- مذاکره و رأی به ورود در دستور
رئیس- رأی می‌گیریم به ورود در دستور آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. راپورتی کمیسیون عرایض و مرخصی رسیده است قرائت می‌شود:
۳- تصویب یک فقره مرخصی
نماینده محترم آقای فرشی به واسطه کسالت و لزوم مسافرت برای معالجه از تاریخ ۱۷ امرود تقاضای ۲۹ روز مرخصی نموده کمیسیون تقاضای معزی‌الیه را تصویب و اینک خبر آن تقدیم می‌گردد.
رئیس- نظر تقاضاکننده این بوده است که تعطیل تا ۱۷ امرداد است خواسته‌اند آن قسمت را بالاختصاص از تعطیل و قسمت دوم را با اجازه استفاده کنند بنابراین رأیی که به ایشان داده می‌شود آقایان باید متذکر باشند که اگر تعطیل نشود باید در پیش مجلس معهود باشد که به ایشان مستقلاً رأی داده بشود.
رئیس- آقای روحی
روحی- موافقم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- عرضی ندارم.
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- موافقم.
رئیس- آقای عدل
عدل- موافقم
رئیس- آقای فیروزآبادی.
فیروزآبادی- بنده مخالفتم راجع به مرخصی آقا نیست زیرا ایشان علیل و مریض می‌باشند و می‌خواهند بروند اروپا معالجه کنند اما خودم یک عقیده‌ای دارم
که هر چند هم مرا منع بکنند باز مجبورم عقیده‌ام را عرض کنم به خصوص درباره دوستان خودم که یکی هم آقای فرشی باشند. ایشان تا مدتی که مجلس تعطیل است که همه مرخصند بعد از تعطیل هم که ممکن است ایشان مرخص نباشند یک جزئی ضرر است که به ایشان وارد می‌شود ممکن است آن جزئی حقوق‌شان را به یک مؤسسه خیریه تخصیص بدهند آن وقت بنده می‌توانم موافقت کنم.
رئیس- آقای روحی
روحی- بنده گرچه بیانات آقا را نشنیدم ولی چون می‌دانم متحدالشکل مخالفت می‌کنند. (فیروزآبادی- همه‌اش یکی‌است) مقصودشان این است حقوق نگیرند. بنده عرض می‌کنم آقا یک نماینده که ادای وظیفه می‌کند زحمت می‌کشد حقوق نگیرد؟ این تکلیف شاق است به علاوه برای ما استفاده می‌دهد. این مرخصی از بهترین مرخصی‌ها است که در مجلس می‌گذرد.
رئیس- رأی می‌گیریم به مدلول راپورت با قید آن مطلبی که عرض کردم آقایانی‌که موافقند قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبر کمیسیون امور خارجه راجع به عهدنامه بین دولتین ایران و فرانسه مطرح است شور و ثانی است. خبر کمیسیون قرائت می‌شود.
۴- تصویب عهدنامه ایران و فرانسه
(به مضمون ذیل خوانده شد)
کمیسیون امور خارجه برای شور دوم قرارداد مودت بین دولتین ایران و فرانسه را مورد مطالعه قرار داده عین ماده واحده پیشنهادی شور اول را تصویب می‌نماید.
رئیس- در ماده ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ اعتراضی نرسیده است به پروتکل اختتامیه هم اعتراضی نرسیده است کلیات ثانی مطرح است.
کازرونی- مخالفی ندارد.
رئیس- ماده واحده قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده- مجلس شورای ملی عهدنامه مودت بین دولتین ایران و فرانسه مورخه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۰۸ که متضمن شش ماده و یک پروتکل اختتامیه می‌باشد تصویب و اجازه مبادله نسخ صحه شده آن را به دولت می‌دهد.
رئیس- آقایان موافقین با ماده واحده قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خبر کمیسیون امورخارجه راجع به لایحه متعلق به پروتکل ژنو مربوط به منع استعمال گازهای سمی قرائت می‌شود.
۵- تصویب الحاق ایران به پروتکل رنو راجع به منع استعمال گازهای سمی
(خبرکمیسیون امور خارجه به شرح ذیل قرائت شد)
خبر از کمیسیون امور خارجه به مجلس مقدس شورای ملی
کمیسیون امورخارجه در تاریخ ۶ تیر تشکیل و لایحه نمره ۳۹۲۹ دولت متضمن پروتکل منع استعمال گازهای سمی را مورد مطالعه قرار داده و ماده واحده پیشنهادی دولت را عیناً تصویب و اینک و راپورت آن تقدیم می‌شود.
ماده واحده- مجلس شورای ملی به دولت اجازه می‌دهد که الحاق دولت ایران را به پروتکل ژنو ۱۷ ژوئن ۱۹۲۵ (۲۵ خردادماه ۱۳۰۴) مربوط به منع استعمال گازهای سمی و مواد میکروبی اعلام دارد.
مخبر کمیسیون امور خارجه - دشتی
رئیس- به ماده واحده اعتراضی نرسیده است. موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. آقای وزیر معارف
۶- تقدیم چند فقره لایحه
وزیر معارف- چند فقره لایحه است که از طرف آقای وزیر عدلیه تقاضا شده است بنده تقدیم مجلس کنم که به کمیسیون عدلیه احله داده شود. یک فقره هم لایحه‌ایست راجع به استخدام معلمانی برای مدارس متوسطه به قید یک فوریت تقدیم می‌شود.
(به ترتیب ذیل خوانده شد)
مساحت محترم مجلس شورای ملی
برای اصلاح و تکمیل مدارس متوسطه مرکز و ولایات مانند مشهد و تبریز و اصفهان وزارت معارف در نظر گرفته است. دوازده نفر معلم در مذلسنه ۱۳۰۸ با شرایط و مقررات ذیل از فرانسه استخدام نماید.
اعتبار حقوق معلمین در بودجه سال جاری پیش‌بینی شده است نظر به اینکه به ابتدا سال تحصیلی پیش از چهار ماه باقی نمانده و تشریفات استخدامی آنها مدتی وقت لازم دارد تا به مرکز برسند این است که دولت ماده واحده ذیل را پیشنهاد و تصویب استخدام آن را به قید فوریت تقاضا می‌کند.
ماده واحده- وزارت معارف مجاز است برای تکمیل و اصلاح مدارس متوسطه مرکز و ولایات دوازده نفر معلم فرانسوی که صلاحیت آنها را دولت فرانسه تصدیق نماید مطابق شرایط ذیل استخدام کند.
مدت استخدام معلمین مذکور از پانزدهم شهریور ۱۳۰۸ برای مدت سه سال خواهد بود. (حقوق از روز ورود به تهران محسوب خواهد شد)
ب- اعتبار حقوق سالیانه هر یک از معلمین مزبور از مبلغ دو هزار و ششصد تومان تجاوز نخواهد کرد.
ج- در موقع عزیمت به ایران به هر یک از معلمین دویست و پنجاه تومان خرج سفر از محل صرفه‌جویی پنج‌ماه و نیم اول سال مؤسسات معارفی که در بودجه ۱۳۰۸ منظور گردیده است تأدیه خواهد شد.
د- در موقع ختیم کنترات معلمین چنانچه استخدام آنها تجدید نشود به هر یک مبلغ دویست و پنجاه تومان مخارج معاودت پرداخت می‌شود.
ه- وزارت معارف مجاز است سایر شرایط استخدام معلمین مذکور را مطابق قانون ۲۳ عقرب ۱۳۰۱ تعیین نموده و قرارداد مشارٌالیهم را امضا نماید.
۷- مذاکره در فوریت و تصویب لایحه استخدام ۱۲ نفر معلم از اروپا برای مدارس متوسطه
رئیس- مذاکره در فوریت است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده نه به اصل این قضیه عقیده دارم نه به فوریتش زیرا اصلش را ما محتاج نمی‌دانیم.
امروز در این مملکت ما قریب چهل نفر از فرانسه‌ها استخدام کرده‌ایم معلمین عالی‌مقام با حقوق‌های گزاف خوب است آقایان دقت کنند. آقای وزیر معارف تأمل کننده ببینند چه نتیجه‌ای ما از آنها که استخدام کرده‌ایم و عالی‌مقام هم به اصطلاح هستند و حقوق‌های گزاف هم می‌دهیم گرفته‌ایم. نتیجه‌ای که ما از آنها می‌گیریم چیست؟
اگر نتیجه می‌گیریم بسیار خوب ممکن است باز هم استخدام کنیم. معلم و متخصص آورده‌ایم چیزی یاد نگرفته‌ایم یا آنها به ما یاد نداده‌اند در هر حال هیچ قسم نتیجه نگرفته‌ایم و حالا اینقدر اصرار داریم به جهت مدارس متوسطه باز از فرانسه معلم بیاوریم در صورتی‌که در مملکت خودمان همه قسم فرانسه‌دان داریم که می‌تواند بروند در مدارس خودمان و زبان فرانسه یاد بدهند. صنعت و علم و این چیزها که نیست یاد دادن زبان است و ما در مملکت خودمان به قدر احتیاج فرانسه‌دان داریم و ابداً محتاج نیستیم که برویم از آنجا بیاوریم. بعد از آوردن این همه متخصص عالی‌مقام باز هم برویم متخصص ماهی دویست‌تومانی و معلم دویست‌تومانی بیاوریم.
ما محتاج به این قبیل معلمین نیستیم و از خودمان داریم
خوب است از همین جا استخدام کنند. علاوه بر این بنده عقیده‌ام این است که امروز در ولایات حسن اثر نمی‌کند که ما یک عده بفرستیم آنجا چنانچه در مرکز هم اگر کسی با توده آشنایی و آمد و شد داشته باشد حسن اثر نبخشیده است...
جلایی- خیلی حسن اثر کرده است.
عدل- در ولایات فوق‌العاده تأثیر خوب می‌کند.
فیروزآبادی- بسیار خوب بعد شما هم تشریف بیاورید و از حسن اثرش صحبت بفرمایید...
عدل- بنده می‌دانم تعلیم دادن در ولایات خیلی حسن اثر می‌کند.
فیروزآبادی- بنده عقیده دارم که آقای وزیر معارف خیلی جدیت و سعی و کوشش دارند که مردم در اینجا چیز یاد بگیرند عرض می‌کنم الان برای این فیروزآباد پنج سال است صدنفر بچه دارند که قدرت تعلیم و تعلم آنها را ندارند و ماهی بیست و پنج تومان هم کفایت دو تا معلم را می‌کند نمی‌فرستند که آنها را خط و سواد فارسی یاد بدهند آن وقت این‌همه اصرار دارند که از فرانسه معلم بیاورند من نمی‌دانم نظرشان از این اصرار چیست؟
ایرانی‌ها باید خط و زبان خودشان را یاد بگیرند علم فارسی را یاد بگیرند آن وقت همه روزه از فرانسه معلم بیاورند که زبان یاد بدهند در صورتی که الآن قریب صدهزار فرانسه دان در ایران داریم. همین‌ها را استخدام کنند که زبان یاد بدهند لازم نیست همه روزه از خارجه بیاوریم وقتی که دیدید از آنهایی که از خارج آورده‌اید استفاده کرده‌ایم آن وقت باز از خارجه بیاورید.
روحی- این طور نیست آقا.
رئیس- آقای زوار
زوار- آقا وزارت معارف معلم لازم دارد قربان.
و تشخیص داده‌اند که به قدر کافی معلم فرانسه ایجا نیست...
فیروزآبادی- از خودشان بپرسید.
احتشام‌زاده- برای زبان نیست برای طبیعیات و تاریخ طبیعی است.
کازرونی- برای لسان نیست.
رئیس- بین‌الاثنین حرف نزنید. (زنگ)
زوار- عرض کنم حضور مبارک پس از آنکه ما تشخیص دادیم که وزارت معارف امروز دارد یواش‌یواش احتیاجات معارفی را رفع می‌کند. بنده و حضرتعالی که اینجا نشسته‌ایم فقط منتظر این هستیم که قانون بیاورند و برای فورمالیته و اصول پارلمانی هم که باشد حرف بزنیم جمعی تماشاچی هم که اینجا هستند در خارج بگویند آقا خوب حرف زد...
فیروزآبادی- توهین به خودت بکن. خودت این‌طوری.
رئیس- آقا حرف خودتان را بزنید. (زنگ)
زوار- بنده نوعی عرض کردم. مطلب این است. بنابراین بنده خواهش می‌کنم از آقا آن چیزی که مربوط به امور معافی است در آن بیش از این مخالفت نفرمایند چرا؟ به جهت اینکه تحقیقاً امور معافی با جدیت آقای وزیر معارف و جدیت هیئت محترم دولت هنوز خیلی ناقص است التفات بفرمایید و مثلاً آقا می‌فرمایید در اینجا فرانسه‌دان هست که تدریس فرانسه بکند بفرمایید آن کسی که از عهد تدریس زبان فرانسه بر بیاید کیست.
کیانوری- این معلمین را برای تدریس زبان فرانسه نمی‌آورند.
زوار- به طور کلی نمی‌شود گفت در اینجا هست به علاوه وقتی که وزیر معارف که مسئول وزارت معارف این مملکت است و بالاخره ما هم تشخیص دادیم که خدمات وزارت معارف خیلی جدی است مادام که ایشان تشخیص داده‌اند نداریم.
آقا هم بنام معارف مملکت مخالفت نفرمایند و بگذارید این لایحه که آمده است زودتر بگذرد.
روحی- مذاکرات کافی است.
رئیس- آقای یاسایی به فوریت مخالفید؟ آقای رئیس‌الوزرا بفرمایید.
رئیس‌الوزرا- ما یک ملتی هستیم که از تمام ملل عالم عقیده بیشتر تشویق شده‌ایم به تحصیل علم. اطلبو العلم ولو بالسین. اگر یک چیزی را ما ندانیم و در چین یکی بداند ما دیانه مکلفیم که اگر آن به کار حوزه اسلامی می‌خورد برویم تحصیل کنیم (بعضی از نمایندگان- صحیح است) حالا اگر بفرمایید آن در مورد دیگری است که نوم‌العالم افضل من من عباده الجاهل. این اگر در مورد دیگری هم هست فرق نمی‌کند هر علمی که به کار بخورد همین حال را دارد. (بعضی از نمایندگان- احسنت) این معلمینی را که حالا می‌خواهند اجیر کنند راجع به زبان فرانسه نیست اینها برای ریاضیات هستند برای طبیعیات هستند برای مکانیک و برای هزار چیز هستند که در مقدمات متوسطه لازم است و خودمان هم بقوه آنها معلم نداریم. (بعضی از نمایندگان- صحیح است) بچه‌ها با جوان‌ها را هم که در مدرسه می‌برند نباید آنها را معطل کرد و عمرشان را ضایع نمود مخصوصاً به این ترتیب که ما سالی صد نفر می‌خواهیم بفرستیم به اروپا باید یک صد نفری بفرستیم که آنجا بتوانند وارد معلم خانه‌ها یعنی مدارس عالیه بشوند و شروع کنند به تحصیل فن نه اینکه باز در آنجا مشغول مقدمات باشند نظر به این قبیل مسائل و خیلی مسائل دیگر که می‌شود عرض کرد وجود یک عده معلم کاردان عالم برای ما لازم است و این دوازده نفر را که ما حالا می‌خواهیم نه این است که رفع حاجت ما خواهد شد عجالتاً بیش از این نمی‌توانیم بخواهیم شاید شاگرد هم بیش از این هنوز حاضر نداریم. برای متوسطه و راجع به این موضوع هر چه بنده بخواهم بگیریم از همین منقوله خواهد بود. اما آن قسمت که فرمودید ما از معلمین یا از متخصصین فایده نبردیم چرا این بی‌لطفی را می‌فرمایید ما از هفتاد سال قبل از این معلم و متخصص آورده‌ایم و از وجود همه آنها هم فایده برده‌ایم و در مقابل فایده هم که برده‌ایم یک اشخاصی که از مملکت خودشان برخواسته‌اند و آمده‌اند اینجا و یک چیزهایی عملاً و علماً به اندازه‌ای که اسباب فراهم بوده است به ما یاد داده‌اند در مقابل اگر یک چیزی هم ما به آنها داده باشیم این قابل اظهار نیست و هیچ نباید اظهرا کرد (بعضی از نمایندگان- صحیح است) حق‌شان بوده است بهشان داده‌ایم آنها هم خدمت خودشان را به هر اندازه که می‌توانستند یا ما می‌توانستیم استفاده کنیم کرده‌اند.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی می‌گیریم. موافقین با فوریت قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده واحده خوانده می‌شود.
(به شرح سابق خوانده شد)
رئیس- آقای رفیع
حاج‌آقا رضای رفیع- موافقم.
رئیس- آقای روحی
روحی- عرض کنم بنده خودم را ملزم می‌دانم یک قسمت از عرایضم را که در فراکسیون هم عرض کردم اینجا تکرار کنم تا آقای وزیر معارف حقیقت توجه خاصی به عرایض بنده بکنند و همان تعهدی را که آنجا کردند در آتیه عمل کنند دو ایالت در مملکت است که فارس و کرمان باشد و دولت توجه خاصی در سابق نسبت به آنها نداشته است. ایالت کرمان مدرسه متوسطه ندارد مدرسه صنعتی ندارد در صورتی‌که مدرسه صنعتی برای ایالت کرمان از همه جا لازم‌تر است زیرا یک قسمت مهم از صادرات مملکت ما که قالی است محتاج
است که از حیث تکمیل صنعت از سایر جاها عقب نباشد و کرمان برای تکمیل صنعت قالی‌بافی محتاج است به یک مدرسه صنعتی و اگر مختصر توجهی بشود و یک مدرسه صنعتی در کرمان از طرف دولت تأسیس شود می‌توانند استفاده کنند از حیث صنعت قالی‌بافی و سایر صنایع به طوری که زمزمه می‌شود این معلمین فقط منحصر خواهند بود به اصفهان و خراسان و آذربایجان بنده می‌خواهم بدانم سایر ایالات و ولایات مهم این مملکت چه تقصیر کرده‌اند چه باعث شده است که آنها را محروم داشته است وزارت معارف و در صدد برنیامده است دراین دو ایالت مهم مدرسه متوسطه تأسیس و تکمیل کند که آن‌قدر اولاد مردم بدون جهت از خانواده‌هاشان دور نشوند که به طهران بیایند برای تحصیل سه کلاس چرا از این دوازده نفر معلم به این دو ایالت نمی‌فرستند بنده مخصوصاً از آقای وزیر معارف تقاضا می‌کنم که در آخر سال تحصیلی به این قسمت توجه بفرمایند و یکی دو کلاس به مدارس کرمان و فارس اضافه کنند و یکی دو نفر از این معلمین که خواهند آمد اختصاص بدهند به فارس و کرمان که اهالی آنجاها هم از این معارف پروری دولت استفاده کنند و بهره‌مند شوند.
وزیر معارف- همان‌طوری که خدمت آقایان معروض داشته‌ام دولت نظرش بالسویه به تمام مملکت است اگر ملاحظه می‌فرمایید اینجا باری مدارس متوسطه شیراز یا کرمان معلم استخدام نمی‌شود جهتش همان است که خود آقا فرمودید چون کلاس‌های بالا آنجاها نیست اما چرا دایر نشده است این مرور زمان می‌خواهد شش کلاس متوسطه را در آن واحد نمی‌شود دایر کرد باید کلاس به کلاس اضافه شود همان‌طور که آنجا هم خدمت‌شان عرض کردم البته به فارس و کرمان هم کلاس‌های بالا تأسیس خواهد شد و همان‌طور هم که عرض کردم خدمت‌شان بنده خودم یک علاقه کاملی دارم به این قسمت که همان‌طور که در طهران مدرسه صنعتی باز شده است در کرمان هم باز شود و در بودجه ۱۳۰۹ بنده منظور می‌کنم.
روحی- بنده متشکرم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- خیلی خوشحالم که آقای رئیس‌الوزرا یک بیان علمی فرمودند و بنده هم کاملاً با بیان اعلا و اعذب آقای رئیس‌الوزرا موافقت دارم ولی بنده ایرادی که دارم و شاید آقای رئیس‌الوزرا هم تصدیق می‌کنند ایراد انتظامات مجلس است. یک لایحه که باید درش چهار شور بشود و در دو کمیسیون برود باید به کمیسیون معارف برود بعد بیاید به کمیسیون بودجه دارای پنج ماده است همچه لایحه چهار شور دارد اول کلیات بعد شور اول بعد برود در کمیسیون دو مرتبه برگردد برای شور دوم بعد کلیات آخر دارد یک لایحه را در یک وقتی دولت اقدام می‌کند که کاملاً تحت شور و مداقه واقع شده باشد. در هیئت دولت کاملاً درش دقت شده باشد. اینجا در این لایحه نوشته شده است برای آذربایجان و خراسان و اصفهان (جلایی- ده سال در آنجاها مدرسه متوسطه است) بنده و آقای روحی باید توی کله خودمان بزنیم اهالی فارس و کرمان توی سرما می‌زنند و به ما فحش می‌دهند که علت اینکه فارس و کرمان در نظر نیست چیست؟ (بعضی از نمایندگان- نمی‌شود) اگر دولت نوشته بود که ما دوازده نفر معلم می‌آوریم و در تحت نظر دولت هر کجایی که لازم است روانه می‌شوند یک چیزی بود تصدیق بفرمایید بنده هم نظر ندارم بعدم مرکزیت. بنده کاملاً متوجه هستم که تمام قوای دولت مرکزیت پیدا کند در پایتخت و تمام در تحت نظر دولت مرکزیت پیدا کند در پایتخت و تمام در تحت نظر دولت باشد اختصاصاتی هم اگر هست در تحت نظر دولت باشد و از آن راه بیاید نه به این طریق. شاید در مجلس سی نفر چهل نفر پنجاه نفر وکیل از خوزستان و فارس و کرمان و بنادر هستند آن وقت توی چشم ما بکشند خراسان؟!
البته باید بنده خراسان و شیراز فرق نمی‌کند، آذربایجان
و کرمان فرق ندارد. توی چشم پنجاه نفر وکلای جنوب می‌کشید برای خراسان و آذربایجان و اصفهان. برای خوزستان چرا نمی‌فرستید؟ برای بروجرد و لرستان چرا نمی‌فرستید؟...
بعضی از نمایندگان (همهمه)- صبر کنید. آخرش را ببینید.
آقاسیدیعقوب- صبر کنید عرض من تمام شود ما که با هم مجادله نداریم بنده عرض می‌کنم که اگر بنده افتخار وکالت دارم تمام نقاط مملکت در نظر من علی‌السویه است. عرض می‌کنم که اگر این لایحه قبلاً آورده شده بود در مجلس و در کمیسیون بودجه رفته بود این نظر اصلاحی بنده کاملا تکمیل شده بود و نوشته می‌شد دوازده نفر معلم لازم است در تحت نظر دولت آن وقت دولت نگاه می‌کرد مدارس خودش را هر جایی که مدرسه دارد که قابل برای فرستادن این معلمین است آنجا روانه می‌کرد و هیچ این صحبت‌ها واقع نمی‌شد تمام این مشاجرات ناشی از این است که مسائل و جریان قوانین مطابق جریان نظامنامه نمی‌شود یک دفعه یک لایحه که دارای پنج ماده محکم است در تحت ماده واحده به قید فوریت هم می‌آید هم که اعتماد به دولت داریم بینی و بین‌الله ما اعتماد داریم به جهت اینکه لوایح دولت همیشه به نود رأی می‌گذرد گمان می‌کنم دولت هم کاملاً شکرگذاری کند از یک مجلسی که کاملاً با دولت خودش اشتراک مساعی دارد اما چرا شما این کار را نکردید و سی‌نفر چهل‌نفر وکلای جنوب را با یک عبارت که هیچ نظری نداشتید رنجانده‌اید نظرتان این بوده است که این معلمین بیایند برای مدرسه‌هایی که لیاقت از برای این معلمین دارند الان هم بنده عقیده‌ام این است که قبول بفرمایید که معلمینی که جلب می‌شوند در تحت نظر دولت برای مدارس معین شود و اختصاص دادن برای یک جاهایی معینی خوب نیست بینی و بین‌الله تصدیق می‌فرمایید که به ما برخواهد خورد. از این جهت بنده مخالفم و مخالفت دیگر من هم این است که ترتیب انتظامات شوروی را ملاحظه نمی‌کنید لایحه را جلوتر بیاورید که شور بشود و به بحث شود و این نقایصش رفع شود.
رئیس- آقای رفیع
رفیع- نماینده محترم کاملاً مسبوقند همان کسی که این قانون را در مجلس گذراند که لوایح در کمیسیون باید شور شود همان کسی هم گفته است که اگر موارد و مواقع فوق‌العاده پیش آمد از مجلس شورای ملی می‌توانند تقاضای یک شوری و دو فوریت بکنند زیرا ملاحظه کرده است که شاید یک روزی پیش بیاید که آقایان نمایندگان تقاضا کنند که یک ماه چهل روز تعطیل پیش بیاید و مثل همچو روزی پیش بیاید که فردایش دیگر مجلس نباشد از آن طرف هم موقع تحصیل پیش بیاید که معلمین را زودتر باید بیاورند و برای اول سال تحصیلی حاضر باشند همچو اتفاق فوق‌العاده‌ای هم نیفتاده است سابقه دارد که چندین لایحه در این دوره و ادوار گذشته به این ترتیب به مجلس آمده است. این که فرمودید سایر نقاط ممکن است شکایت کنند، عرض می‌کنم بنده که با اغلب آقایان مذاکره کردم آقایان اغلب در ضمن بیاناتشان صحبت می‌کردند که معتقدیم حتی‌الامکان شاگردان در خود ایران تحصیل کنند و از بیچارگی است که ما رأی می‌دهم با اعزام محصلین به جاهای دیگر حتی‌المقدور اگر اطفال در وطن خودشان تحصیل بکنند بهتر است عقیده ما که اکثریت مردم این مملکتیم این است و هر وقت دولت بیاید بگوید که ما معلم می‌خواهیم بیاوریم که در مملکت خودمان درس بدهند ما استقبال می‌کنیم دوازده نفر، ده نفر به قدری که بتوانند و بودجه‌شان اقتضا کند به همان مقدار فعلاً معلم بیاورند و ما برای اینکه مثلاً احتیاج به صد نفر معلم داریم نباید مخالف باشیم که
چرا ده نفر پیشنهاد می‌کنید امروز ده نفر پیشنهاد کرده‌اند و بعد از این که یک اعتبارات دیگری پیدا کردند بیست نفر دیگر و بالاخره سال دیگر به قدری که تمام ایران احتیاج دارد استخدام می‌کنند که در اینجا معلم تهیه شود و هر چه اینجا معلم زیادتر تهیه شود شاگرد کمتر به خارجه فرستاده خواهد شد و فعلاً در این لایحه برای هر نقطه که معین کنید نقطه دیگر اعتراض دارند که چرا آنجا نفرستاده‌اید این فلسفه نمی‌شود آقا کرمان، خراسان، گیلان و آذربایجان برای ما فرق ندارد امروز برای اینجا آورده‌ایم سال دیگر برای آنجا می‌آورند بالاخره دولت فعلاً در نظر گرفته است که در اینجا محل احتیاج است به همان جهت آن محل را اسم برده است و در سال دیگر در جای دیگر که محتاج باشد برای آنجا پیشنهاد خواهد کرد و آقا هم باید موافقت بفرمایند همان‌طوری که لایحه تنظیم شده است بگذرد.
رئیس- آقای دکتر ملک‌زاده
دکتر ملک‌زاده- موافقم.
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- موافقم.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
یاسایی- مخالفیم با کفایت مذاکرات.
کازرونی- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
کازرونی- خیلی دلیل ندارم که مذاکرات کافی نیست به واسطه اینکه خود آقایان بهتر از بنده می‌توانند که مسئله یک مسئله‌ای است که تا اندازه‌ای باید درش صحبت بشود که اقلاً از جواب‌هایی که داده می‌شود تا اندازه‌ای ما بتوانیم یک اطمیناناتی به مردمی که محروم می‌مانند بدهیم حالا اگر آقایان اجازه نمی‌دهند به اختیار خودشان است.
وزیر معارف- برای اینکه مسئله خوب روشن شود حضور آقایان عرض کردم که در این ماده واحده نوشته شده است معلمین بای مرکز ولایات علی‌الاطلاق و آقایان اجازه خواهند داد هر جا که احتیاج داشته باشیم هر جایی که در ایران محتاج به این معلمین باشد آنها را خواهیم فرستاد و از آنها استفاده می‌کنیم و در جواب مذاکراتی که آقایان فرمودند بنده حضور آقایان عرض کردم که در همین سال یعنی سال به آخر نمی‌رسد که مدارس جنوب یعنی شیراز و کرمان کلاس‌های چهار و پنج و سال دیگر کلاس شش دارا خواهند بود و البته برای آنجاها معلمین اروپایی استخدام خواهد شد چنانچه پارسال برای مدرسه صنعتی فارس ما سه نفر معلم استخدام کردیم امسال هم برای جاهای دیگر و شاید تا آخر سال هم برای کرمان استخدام کنیم از این بابت هیچ جای نگرانی نباید باشد.
رئیس- موافقین با کفایت مذاکرات قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. پیشنهادها قرائت می‌شود.
پیشهاد آقای دشتی
(این طور خوانده شد)
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
معلمین مزبور باید از میان معلمینی که سال گذشته در کلاس‌های متوسطه فرانسه مشغول تدریس بوده‌اند انتخاب شده و در کلاس‌های نظیر کلاس‌هایی که در فرانسه تدریس می‌کرده‌اند در ایران تدریس نمایند.
رئیس- آقای دشتی
دشتی- پس از انحلال فراکسیون بنده با آقای وزیر معارف راجع به این مسئله صحبت کردم و ایشان هم با این مسئله موافق بودند که معلمینی که انتخاب می‌شوند باید معلمینی باشند که کاربرآکتیو داشته باشند و در کلاس‌های متوسطه مدارس فرانسه تدریس کنند. یعنی یک نفر از آقایان اعتراض کرد که با این حقوق یک معلمین خیلی نازلی خواهید
آورد ایشان گفتند از معلمینی که مشغول تدریس در کلاس‌های متوسط هستند خواهیم آورد و حالا اگر این را قانونی کنید مطابق آن وعده محکم‌تر می‌شود.
وزیر معارف- عرض کنم. اینکه آقا فرمودند وقتی که ما خارج شدیم خدمت آقا عرض کردم از بابت اینکه این معلمینی که استخدام می‌شوند ما مقیدیم که لیاقت کافی داشته باشند نگرانی نیست و در آنجا شرط شده است که این معلمین را باید از طرف دولت فرانسه به ما معرفی کنند ما هم به این شرط آنها را قبول کنیم و استخدام کنیم و در این صورت جای نگرانی نخواهد بود اما اینکه فرمودند که تبصره نوشته شود که این معلمین در مدارس متوسطه آنجا تدریس کرده باشند یا می‌شود که معلمینی خیلی خوب هم باشند که در مدارس متوسطه دولتی فرانسه تدریس نکند در مدارس آزاد تدریس کنند و خدمت آقایان عرض می‌کنم که در این باب احتیاطات لازمه خواهد شد و خواهش می‌کنم که آن تبصره را که آقا در نظر دارند موافقت بفرمایند که گذاشته نشود.
رئیس- موافقین با جالب توجه بودن این پیشنهاد قیام فرمایند.
(عده کمی قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد. پیشنهاد آقای آقاسیدیعقوب
(به مضمون ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل اضافه شود.
تبصره- وزارت معارف مکلف است یک نفر از معلمین استخدامی را برای معلمی مدرسه متوسطه شیراز اعزام دارد.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- نظر بنده همان بود که عرض کردم و برای توضیح در مجلس عرض می‌کنم که اهالی جنوب یک اهالی وطن‌خواه علاقمند تام به پادشاه و به مملکت خودشان هستند مخصوصاً فارس و کرمان و خوزستان همه کس می‌داند (اهالی را تعبیر به رعایا می‌کنیم) یک رعایای مطیع و علاقمند تام به مرکز و مملکت و شاهنشاه خودشان هستند. نظر به این بنده می‌خواهم همیشه متوجه کنم دولت را نسبت به جنوب همین جوری که در اینجا صحبت شد که دولت به حمدالله تا اندازه‌ای از مسائل شمال و غرب دارد راحت می‌شود و متوجه هم هست و این مسئله در مجلس شورای ملی باید معلوم شود که جنوب روح و جسدش تمام متوجه مرکز و پادشاه خودش است در اینجا مسئله فارس و کرمان صحبت نشد نسبت به معارف به طور کلی مذاکره شد بعد آقای وزیر معارف در بین توضیحاتش فرمودند آنکه ما در مقدمه نوشته‌ایم مقدمه ماده نیست والّا مقدمه آن است که دولت حق دارد برای هر جا روانه کند بنده اگر آقای وزیر معارف این مسئله را در اینجا توضیح بدهند پیشنهادم را استرداد می‌کنم که اگر در شیراز مدرسه متوسطه تاسیس شد که استحقاق لیاقت این معلمین را داشته باشد از این معلمین آنجا هم بفرستند و فعلاً که آن کلاس‌ها آنجا تشکیل نشده است و چون وعده می‌دهند به بنده و نمایندگان کرمان که در آنجا هم این کلاس‌ها را تأسیس خواهند کرد پیشنهادم را استرداد می‌کنم.
وزیر معارف- عرض کنم بنده دفعه سوم است که حضورتان عرض می‌کنم که البته دولت نهایت درجه توجه دارد مخصوصاً به مدرسه متوسطه چون مدرسه متوسطه به نظر بنده به منزله یک لولایی است اگر معارف را فی‌المثل بگوییم یک دری است متوسطه به منزله لولا است چون از یک‌طرف معلم می‌دهد به مدارس ابتدایی و از یک طرف به مدارس عالی شاگرد می‌دهد و مدرسه متوسطه شیراز هم البته باید تکمیل شود و بنده قول می‌دهم که در سال آتیه موقع تنظیم بودجه کلاس‌های اضافی برای مدارس متوسطه شیراز و کرمان پیش‌بینی خواهد شد وقتی که در نظر گرفته شد از این چند نفر معلمی هم که استخدام شده است هیچ مانعی ندارد که به آنجاها فرستاده شود چون در ماده نوشته‌ایم برای
مرکز و ولایات هیچ مانعی ندارد که برای شیراز از کرمان هم بفرستیم و خواهش می‌کنم که این پیشنهاد را استرداد بفرمایید.
آقاسیدیعقوب- بنده فرمایش آقا را قبول می‌کنم استرداد می‌کنم.
رئیس- پیشنهاد آقای یاسایی
(به شرح ذیل خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس، بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده قید شود حقوق و خرج سفر معلمین از محل اعتباری که در بودجه ۱۳۰۸ وزارت معارف به تصویب رسیده پرداخته می‌شود.
رئیس- آقای یاسایی
یاسایی- عرض می‌شود که این ماده واحده را بنده دقت کردم درش تصریح نشده است که حقوق این معلمین و خرج سفر آنها از چه محلی داده خواهد شد ما تا حالا معمول‌مان این بود که در لوایح خرجی محل خرج را معین می‌کردیم و این اولین دفعه‌ای است که یک ماده از مجلس می‌گذرد بدون اینکه در خود ماده قید شود که از چه محلی است راست است ولی هیچ وقت مقدمه جز قانون نیست اگر اعتبار این محل در بودجه ۱۳۰۸ معارف هست که این‌طور قید شود اگر نیست پس دولت بگوید که اعتبار آن کجا است صرفه‌جویی است یا از محل عایدات مملکتی است؟
وزیر معارف- در بودجه وزارت معارف اعتبار حقوق و خرج سفر این معلمین منظور شده است در اعتبار مدارس متوسطه کلاس‌های اضافی و به همین جهت است که هم در مقدمه و هم در متن قانون نوشته شده است که از بودجه وزارت معارف پرداخته می‌شود.
یاسایی- در متن قانون هم هست؟
وزیر معارف- بلی.
یاسایی- بنده در خاطر ندارم که در متن باشد بسیار خوب اگر در متن قانون هست.
رئیس- بلی هستند.
یاسایی- بسیار خوب بنده پس می‌گیرم.
رئیس- در این صورت احتیاجی به تعقیب ندارید.
پیشنهاد آقای ملک‌زاده
(به شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم این دوازده نفر معلم فقط برای مدارس متوسطه ایالات و لایات اختصاص داده شود.
رئیس- آقای ملک‌زاده
دکتر ملک‌زاده- عرض کنم تصدیق می‌فرمایید که یکی از نکات مهمی که در پیشرفت معارف مملکت همیشه باید منظور شود این است که مدارس باید هم قوه و هم آهنگ باشند تا اینکه معارف مملکت پیشرفت کند مثلاً عرض می‌کنم که شاگرد سیکل اول متوسطه کرمان بتواند پس از گذراندن امتحان بیاید وارد سیکل دوم متوسطه مدارس طهران بشود و هم قوه باشد با شاگردان مدارس ولی متأسفانه این طور نیست شاگردان مدارس متوسطه ایالات و ولایات هم نسبت به یکدیگر مخصوصاً نسبت به مرکز هماهنگ و هم‌قوه نیستند و به عقیده بنده این نکته یک صدمه و یک زحمتی متوجه تعلیمات و معارف عمومی مملکت می‌کند. فلسفه این قضیه معلوم است که به واسطه نداشتن معلم است تدریس سیکل دوم متوسطه فوق‌العاده مشکل است و در طهران هم وزارت معارف دچار زحمت و اشکال است از جهت معلم دیگر چه رسد به ایالات و ولایات و متأسفانه اشخاصی هم که معلوماتی دارند با این حقوقات حاضر نمی‌شوند که بروند در نقاط دور دست تدریس بکنند این است که رتبه معلومات محصلین ایالات و ولایات مخصوصاً در مدارس متوسطه با محصلین مرکز مساوی نیست. این بوده است که گمان
می‌کنم که وزارت معارف هم متوجه این مطلب بوده است و از همین نقطه‌نظر این لایحه را پیشنهاد کرده‌اید که یک معلمین تحصیلکرده اروپایی برای ایالات و ولایات استخدام شود که آن قوه تحصیلی مدارس متوسطه ایالات و ولایات را یک اندازه جلو ببرند و هم قدم بکنند با طهران چون طهران به عقیده بنده یک طور کم و زیادی مدارس متوسطه اداره می‌شود و بد هم نیست و معلمین خوب ایرانی هم به قدر کفایت دارد این بود که بنده پیشنهاد کردم اگر آقای وزیر معارف هم موافقت می‌فرمایند این دوازده نفر به مدارس متوسطه ایالات و ولایات اختصاص داده شود.
وزیر معارف- عرض کنم که قبلاً باید احتیاج را در نظر گرفت و بعد بر طبق آن احتیاج رفتار کرد شاید در بعضی جاها معلم باشد و در بعضی جاهای دیگر یک نفر معلم ایرانی بتواند تدریس کند و خواهش می‌کنم که موافقت بفرمایید همین‌طور که این لایحه تنظیم شده است بگذرد که مطابق نظر خود وزارت معارف البته بهتر است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای ملک‌زاده.
ملک‌زاده- اگر موافقت نمی‌فرمایند پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد آقای فیروز آبادی
(به مضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که در قسمت چهار که نوشته شده دویست و پنجاه تومان مخارج مراجعت نوشته شود یک‌صد تومان مخارج مراجعت.
جلایی- اینجا که فیروزآباد نیست.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- عرض می‌شود بنده عقیده‌ام این است که یک شاهی مال مملکت محترم است چه رسد به صد تومان هزار تومان و عقیده‌ام این است که اگر من و امثال من کوتاهی در حقوق ملت در یک‌شاهی آن بکنیم عندالله مسئول خواهیم بود چون این عقیده را دارم که در یک‌شاهی و صد تومان و هزار تومان و صدهزار تومان و هشتاد کرور هم عقیده خودم را عرض کنم حالا هر کس دلتنگ می‌شود عقیده بنده این است از عقیده من دلتنگ شود. اینجا نوشته است اگر این معلمین دو مرتبه استخدام نشدند حقوقی که برای مراجعت به نهاد داه می‌شود دویست و پنجاه تومان است. از اینجا به پاریس برای اشخاصی که برای مدارس متوسطه یا ماهی دویست تومان می‌آیند چرا دویست و پنجاه تومان مخارج مراجعت داده شود؟
بنده عقیده‌ام این است که جهت اینها صد تومان کافی است حالا آقایان هر عقیده‌ای دارند روی عقیده خودشان یا مخالفت یا موافقت می‌کنند این است عقیده بنده و تا وقتی هم زنده هستم چه در مجلس و چه در خارج مجلس همین عقیده را دارم و محترم هم می‌شمارم و همیشه عرض خواهم کرد.
رئیس- آقای شریعت‌زاده
شریعت‌زاده- بنده ماده که از طرف دولت پیشنهاد شده است خیلی صحیح می‌دانم و تصور می‌کردم پیشنهادی که آقای فیروزآبادی داده‌اند مربوط به ماده است به این جهت اجازه گرفتم. ولی حالا معلوم می‌شود مربوط به رویه سابق خودشان است راجع به قسمت مالی، بنده چون می‌دانم که آقایان نمایندگان به عقاید ایشان سابقه دارند و غالباً عقایدشان هم تأثیری ندارد و واضح هم هست از این جهت در این موضوع دیگر چیزی عرض نمی‌کنم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای فیروزآبادی آقایانی‌که قابل توجه بودن پیشنهاد آقای فیروزآبادی آقایانی‌که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
(دو سه نفر قیام نمودند)
رئیس- رد شد. آقای کازرونی پیشنهادی کرده‌اند.
(به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که معلمین مذکور شش نفر انگلیسی‌دادن و شش نفر فرانسوی‌دان باشند.
رئیس- آقای کازرونی
کازورنی- عرض می‌کنم البته اینها برای تعلیم عملیات‌اند...
امیر تیمور کلالی- یک قدری بلندتر بفرمایید.
کازرونی- جنابعالی گوش بدهید می‌شنوید احترام به مجلس را نبرید. عرض می‌کنم این معلمین به جهت تعلیم عملیات‌آند چرا منحصر کرده‌اند به فرانسه. در صورتی‌که احتیاجات مملکت منحصراً به فرانسه نیست. بنده کار به مردم ندارم ولی در قسمت تجارت مردم جنوب بیشتر احتیاجات به زبان انگلیسی است. و اطفال خودشان را به ممالک استعماری می‌فرستند بلکه یک معلمینی از خارجه استخدام می‌کنند که مقید به قیود استعماری هستند و البته اخلاق آنها مضر است و البته ما باید یک فکری برای آنها کرده باشیم. حضرت وزیر معظم خودشان اطلاع دارند و در نظر دارند که بنده از طرف اهالی بنادر مکرر تقاضا کردم که معلم انگلیسی برای آنها بفرستند زیرا محل احتیاج است نه تنها مردم بلکه گمرکات جنوب ایران هم به زبان انگلیسی احتیاج دارند. مستخدمینی که استخدام می‌کنند از جمله شرایطش این است که زبان انگلیسی بدانند به جهت اینکه مال‌التجاره‌هایی که وارد می‌شود چه از ژاپن چه از آمریکا چه از سایر نقاط مخصوصاً هندوستان و همه اشخاصی که به آن نقاط مراوده دارند باید انگلیسی بدانند ولی بنده می‌بینم این‌طور معمول شده و تقریباً همه پیروزی می‌کنند از اینکه زبان فرانسه یاد بگیرند در صورتی که نمی‌دانم زبان فرانسه به جهت یک امر تجملی است یا چیزهای دیگر. اگر برای استخدام دولت است که در یک قسمت‌های زیادی به زبان انگلیسی احتیاج دارند. این است که پیشنهاد کردم اگر صلاح می‌دانند چون زبان انگلیسی یک زبان تجارتی و طرف احتیاج مردم است شش نفر از این معلمین انگلیسی‌دان باشد از هر عنصر و ملتی که می‌خواهد باشد و اگر هم صلاح نمی‌دانند توضیح بدهند بنده مسترد می‌دارم.
بعضی از نمایندگان- توضیح ندارد رأی. رأی.
رئیس- رأی گرفته می‌شود موافقین با پیشنهاد قیام فرمایند.
(هیچ‌کس قیام نکرد)
بعضی از نمایندگان (خطاب به آقای کازرونی)- خودتان هم بلند نمی‌شوید.
(آقای کازرونی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. آقای یاسایی پیشنهاد خودشان را تجدید کرده‌اند به یک طور دیگری.
(این قسم قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس- بنده پیشنهاد می‌کنم دو فقره به ماده واحده اضافه شود و از محل اعتباری که در بودجه ۱۳۰۸ وزارت معارف تصویب شده و می‌شود پرداخته خواهد شد.
وزیر معارف- عرض می‌کنم بنده توضیح دادم خدمت آقایان که در مقدمه قانون و لایحه نوشته شده که از بودجه وزارت معارف پرداخته می‌شود ولی در متن قانون نوشته نشده و برای اینکه کاملا روشن باشد بنده قبول می‌کنم.
رئیس- پیشنهادی از آقای ملک‌مدنی رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌نمایم.
معلمین مزبور باید برای ولایات و مرکز اختصاص داده شود.
رئیس- بفرمایید.
ملک‌مدنی- بنده مقصودم از این پیشنهاد یک تذکراتی به آقای وزیر معارف بود تشکیلات وزارتخانه‌ها که در
این مملکت هست از مرکز و ولایات بایستی همه‌شان یک تناسبی با هم داشته باشد متأسفانه تشکیلات وزارت معارف به هیچ وجه مرکزش با ولایات تناسبی ندارد اگر هم یک قانون خاصی از مجلس گذشت که ولایات بتوانند یک مدارس ابتدایی داشته باشند و از قانون صد نیمی که همین مجلس تصویب کرد استفاده کنند از آن هم استفاده نشده همین مجلس تصویب کرد که صد نیم عایدات اختصاص به مدارس ابتدایی شهرها و بلوک ولایات داشته باشد ولی بدبختانه در موقعی که بودجه ۳۰۸ را خواستند بگذرانند آمدند و به مدارس مرکز اختصاص دادند اگر هم بفرمایید این‌طور نیست بنده مثال می‌زنم تا در موقعی که می‌خواهید جواب بدهید مطلع باشید در ولایات ثلاث سه سال است که مالیات ممیزی گذشته است در موقعی که قانون مالیات املاک اربابی گذشت بلافاصله در آنجا ممیزی شد و مالیات آنجا هم دو برابر شد صد نیم معارفش هم در حدود هیجده و بیست‌هزار تومان است که می‌پردازند امسال در عوض اینکه شما بیایید و این صد نیمی که اختصاص داده شده است به مدارس ابتدایی و همان زارعین و دهاقین بدبخت به بودجه آنجا که نیفزودید سهل است آمدید یک کلاس هفت هم که در آنجا بود حذف گردید. چیزی به بودجه معارف آنجا اضافه نکردید و در ملایر هم که یک کلاس هفت ابتدایی بود آن را هم از بودجه حذف کردید. اساساً این هم یک فرمولی است تازه که پیدا شده است. مثل همین لایحه که الآن آمده و مطرح است. قبلاً لایحه بودجه معارف گذشت بعد طبع و توزیع شد بین اشخاص و آقایان نمایندگان به آقای عراقی که رئیس کمیسیون بوجه بودند و سایر رفقای کمیسیون بودجه عرض کردم و تذکر دادم گفتند جریان یک طوری بود که مجذوف شده است و اصلا کسی هم متوجه نشده است. بنده می‌خواهم عرض کنم حضرتعالی که یک نفر وزیر معارف تحصیل کرده هستید (بنده خدا شاهد است به هیچ وجه از نظر مغایرت و مخالفت با شخص حضرتعالی نیست. که این عرایض را عرض می‌کنم بلکه نهایت اعتماد را هم به حضرتعالی دارم) چرا باری مرکز نهایت جدید را دارید و سعی می‌کنید که مدارس مرکز را سر و صورت خوب بدهید. ولی ولایات را محروم می‌کنید؟ مردم آنجا هم حق دارند. شما هر لایحه که می‌آورید و می‌گذرانید اختصاص به مرکز دارد ولی به ولایات هیچ حقی نمی‌دهید.
در تشکیلاتی که وزارت عدلیه داده است یک تناسبی بین تشکیلات عدلیه مرکز و ولایات قائل شده ولی تشکیلات وزارت معارف هیچ متناسب نیست مثلاً همدان مرکز استینافی است. پارکه دارد و بالاخره تمام قضاتی که باید مورد استفاده مردم باشند در همدان هست ولی معارف همین همدانی که خود شما اهل آنجا هستید یک مدرسه متوسطه ندارد که از ملایر و بروجرد لااقل مردم بتوانند بچه‌های خودشان را بفرستند آنجا که تحصیل کنند.
به این جهت بنده این پیشنهاد را کردم که یک قسمت از این معلمین را برای ولایات اختصاص بدهند. (جلایی پس به قمشه هم باید بدهند) و یک توجهی هم نسبت به ولایات بفرمایند. خوب است یک مسافرتی بفرمایید و ملاحظه کنید که در ولایات ابداً مدرسه وجود ندارد.
رئیس- آقای یاسایی
یاسایی- عرض می‌کنم نظریات و فرمایشات رفیق محترم بنده آقای ملک مدنی مربوط به این لایحه نبود بلکه مربوط به تشکیلات وزارت معارف و اعتبار معارفی ولایات بود که بالاخره همه این شکایت و گله را داریم و امیدواریم که اعتبار معارفی ما در آتیه به قدری زیاد بشود که همه بتوانند استفاده کنند و نواقص سر استخدام دوازده نفر معلم برای مدارس متوسطه است مدرسه ملایر هم که فرمودید یک کلاس متوسطه بیشتر نداشت و حذف شد از همین جهت نمی‌توانیم معلم برای اینجا بفرستیم. گمان می‌کنم بهتر این است که شما هم با این لایحه موافقت بفرمایید البته در آتیه برای مدارس ولایات هم یک فکر
اساسی خواهد شد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای ملک‌مدنی. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(معدودی قیام کردند)
رئیس- تصویب نشد. رأی می‌گیریم به ماده واحده با افزایش پیشنهاد آقای یاسایی که آقای وزیر معارف هعم اجابت کرده‌اند. موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(در این موقع به وسیله آقایان مؤید احمدی و بزرگ‌نیا (منشیان هیأت‌رئیسه) اخذ و شماره آرا به عمل آمده نتیجه به ترتیب ذیل حاصل شد)
ورقه سفید علامت قبول، ۷۸ ورقه آبی علامت رد، رد یک.
اسامی موافقین - آقایان: اسفندیاری - مفتی - قراگوزلو - ذوالقدر - حسن علی میرزا دولتشاهی - وهاب‌زاده - جلایی - فهیمی- اقبال خواجوی - اعظم - میرزا یانس - مقدم - ضیاء - مسعودی - کیانوری - نجومی فرهمند - دربانی - بنکدار - یاسایی - قاضی - فرشی - شریفی - رحیم‌زاده - اسدی - فاطمی - موقر - دبستانی - سید یعقوب - فتوحی - طلوع - کقایی - عباس میرزا - دکتر سنگ - بزرگ‌نیا - همراز - ایل خان - مولوی - روحی- حبیبی - عدل - بیات - شهداد - عراقی - فولادوند - وثوق طاهری - ساکینیان - ملک‌آرایی - ظفری - مؤید احمدی - ماکویی - مجد ضیایی - ملک‌مدنی - اعتبار - محمدولی میرزا - فرخی - افسر - محمد آخوند - دهستانی - حاج میرزا حبیب‌الله امین - دکتر لقمان - اسکندری - عامری - گنجه‌ای - ملک‌زاده - ابراهیمی - صادقی - ناصری
مخالف - آقای: فیروزآبادی
رئیس- عده حاضرین نود وپنج باکثریت ۷۸ رأی تصویب شد.
۸- تصویب خبر کمیسیون بودجه راجع به اعزام محصلین اروپا
رئیس- آقای رئیس‌الوزرا موافقت می‌فرمایند مسئله راه‌آهن مطرح باشد.
رئیس‌الوزرا- بلی.
رئیس- خبر کمیسیون بودجه راجع به اعزام محصل به اروپا قرائت می‌شود.
(به شرح آتی خوانده شد)
خبر از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه نمره ۴۱۱۸ راجع به اعزام سی نفر محصل برای تحصیل فنی راه‌آهن به آلمان را با حضور آقای وزیر فواید عامه مطرح نموده و پس از مذاکرات لایحه ماده واحده ذیل را برای تصویب به عرض مجلس می‌رساند ضمناً این نکته را نیز متذکر می‌شود که انتخاب محصلین مزبور از بین شاگردان مدرسه صنعتی که زبان آلمانی را آموخته و معلومات صنعتی هم دارند به عمل خواهد آمد.
ماده واحده- به وزارت فواید عامه اجازه داده می‌شود که سی نفر شاگرد برای تحصیل عملی فنون و راه‌آهن برای مدت یک سال به اروپا اعزام دارد و مبلغ بیست و نه هزار و ششصد تومان (۲۹۶۰۰ تومان) از محل عواید انحصار قند و شکر برای مخارج ایاب و ذهاب و تحصیل و سرپرستی آنها به وزارت فواید عامه اعتبار داده می‌شود.
تبصره- شاگردان مزبور پس از اتمام تحصیلات مکلفند تا پنج‌سال در اداره راه‌آهن ایران موظفاً خدمت نمایند.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده خیلی متأسفم از اینکه یک نظر پستی دارم که هر چه در این مجلس می‌آید به نظر بنده زیاد است این یا از بلندی نظر آقایان است یا از پستی نظر من یا هر دو (بعضی از نمایندگان- بلندتر صحبت
کنید) در اینجا به عقیده بنده سی نفر محصل ابتدا زیاد است به جهت اینکه این یک فن مشکلی نیست. خط‌آهن حضرت‌عبدالعظیم (ص) را تقریباً الآن بیست‌نفر یاد گرفته‌اند راندنش را بدون اینکه به اروپا رفته باشند و مبلغی از مال ملت را تلف کرده باشند بنده عرض کردم مال مردم و ملت را خیلی محترم می‌شمارم سایر آقایان هم همین طور است. اما عقیده بنده این است.
به جهت اینکه این مالیات انحصار وجوه قند و شکر مال تمام مردم است هر کسی حتی آن عمله که روزی یک سیرقند و چایی استعمال می‌کند باید سه شاهی به دولت بدهد به امید این که دولت هم با کمال دقت این وجوه را بردارد به مصرف آنها برساند و یک خط‌آهنی در مملکت دایر کند هر چند بنده عقیده‌ام این است وقتی هم که خط‌آهن دایر شد این اتومبیل‌ها نخواهند گذاشت خط‌آهن دایر شد این اتومبیل‌ها نخواهند گذاشت خط‌آهن در مملکت دایر بماند (خنده نمایندگان) و این اتومبیل‌ها خط آهن را از کار خواهند انداخت (حالا این عرض بنده آقایان باشد اگر غیر از این شد هر چه می‌خواهید بفرمایید) اما راجع به این موضوع اولاً عقیده بنده این است که ۳۰ نفر زیاد است و ثالثاً به طوری که بنده حساب کرده‌ام هر نفری خرجش هزار تومان در سال می‌شود. (برای خالی نبودن عریضه سیزده تومان کمتر می‌شود) ولی خوب همان هزار تومان است بنده گمان نمی‌کنم این اشخاصی که پارلمان می‌روند لازم باشد سالی هزار تومان مخارج بکنند به عقیده بنده این مبلغ خرج خیلی زیاد است هر چند که خواهید فرمود اینها در تحت مسؤلیت سرپرست هستند و کار می‌کنند اما عقیده بنده این است شاگردانی که به اروپا می‌رند باید با پول کم فرستاده شوند تا کار کنند و در همانجا هیچ کاری نداشته باشند جز همان اشتغال به تحصیل. اگر بنا شد یک قدری وسعت در مصارف و مخارج‌شان داده شود از اینجا که می‌روند البته آنها هم بشرند و خیال می‌کند هر کاری که می‌خواهند باید بکنند البته اینها هفته یک روز که مرخصی دارند همان هفته یک روز را از آن ترتیباتی که نباید استفاده ببرند می‌برند از این جهت بنده عقیده‌ام این نیست که شاگردان با حقوق گزاف فرستاده شوند بلکه عقیده دارم خیلی با حد وسط و اقناعت باید بروند و بالاخره ایرانی‌ها باید یک قدری قناعت هم یاد بگیرند نباید همه‌اش خرج کردن را یاد بگیرند باید قدری دخل پیدا کردن هم یادشان داد و طرز خرج کردن با قناعت را باید یاد بگیرند و نباید اینها را عادت داد به اینکه همیشه خوب بخورند و بگیرند و خوب از مالیه ملت خرج کنند - بنده این عقیده را ندارم به این ملاحظه عرض کردم اولاً سی‌نفر زیاد است بیست‌نفر ابتدا کافی است این عده که رفتند و تحصیل کردند و آمدند ده سال دیگر هم که خط آهن ما طول می‌کشد آن وقت ممکن است ده نفر دیگر فرستاد همین طور به ترتیب. آن عده که می‌آیند ممکن است در همین جا به دیگران تعلیم بدهند. خلاصه به عقیده بنده هم عده‌شان زیاد است و هم هر یک هزار تومان مخارج‌شان.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است. کافی است.
رئیس- کافی است؟ یک پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود.
(به عبارت ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده بعد از سی‌نفر شاگردان کلمه ایرانی اضافه شود.
مجد ضیایی
رئیس- آقای مجد ضیایی بفرمایید.
مجد ضیایی- لفظ ایرانی به عقیده بنده لازم است.
رئیس- به عقیده بنده این واضح است و گمان نمی‌کنم لازم باشد زیرا معین است رأی لازم ندارد.
وزیر فواید عامه- چه پیشنهادی فرموده‌اند.
رئیس- آقای مجد ضیایی پیشنهاد می‌فرمایند بعد از کلمه سی‌نفر شاگرد «ایرانی» اضافه شود اگر تصویب نشود صورت خوشی نخواهد داشت مانعی هم ندارد قبول شود.
جمعی از نمایندگان- مسترد فرمودند.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده...
عدل- بنده پیشنهاد دارم.
(به این نهج خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که پس از عبارت ۳۰ نفر شاگرد بین‌الهلالین نوشته شود به اضافه دو نفر که سابق تصویب شده است.
طلوع- نمی‌شود آن یک چیز علی‌حده است.
رئیس- آقای عدل
عدل- بنده همچو نظرم می‌آید که در ضمن پیشنهادی آقای تقی‌زاده سابقاً ما تصویب کردیم دو نفر شاگرد برای فراگرفتن امور راه‌آهن به اروپا فرستاده شود. حالا تقاضای بنده این است که این سی‌نفر به اضافه آن دو نفر باشد.
یکی از نمایندگان- معلوم است
بعضی دیگر- این چیز دیگری است و آن چیز دیگر استرداد کنید. نظر شما تأمین است.
رئیس- استرداد می‌کنید با رأی بگیریم؟
عدل- خوب. اگر نظر من تأمین می‌شود استرداد می‌کنم.
چند نفر از نمایندگان- بلی، بلی.
رئیس- پیشنهاد دیگری رسیده است قرائت می‌شود.
(به عبارت آتی خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم کلمه اروپا به آلمان تبدیل شود. (کازرونی)
رئیس- آقای کازرونی بفرمایید.
کازرونی- عرض می‌کنم بنده مقصودم از این پیشنهاد این بود که وزیر محترم توضیح بدهند که این شاگردان را به کجا می‌فرستند آیا به پاریس می‌فرستند یا به نقاط دیگری می‌فرستند که امور راه‌آهن را یاد بگیرند خوب است توضیح بدهند. چون لفظ اروپا اعم است. خوب است خیلی متفرق نباشند.
بعضی از نمایندگان- رأی. رأی.
وزیر فواید عامه- این اشخاص به راه‌آهن‌های آلمان فرستاده خواهند شد.
کازرونی- چون نظر بنده تأمین شد مسترد می‌دارم.
رئیس- پیشنهاد دیگری رسیده قرائت می‌شود.
(به این مضمون خوانده شد)
مقام منیع ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم در همین لایحه علاوه شود از شاگردان مدرسه صنعتی. «حسین طهرانی»
یکی از نمایندگان- یقین است.
رئیس- آقای طهرانی
طهرانی- عرض می‌کنم در متن لایحه نیست.
شاگردان مدرسه صنعتی یک کارهای فنی دارند نقشه‌کشی نجاری آهنگری. خیلی هم خوب کار می‌کنند بنده پیشنهاد کردم نوشته شود از شاگردان مدرسه صنعتی انتخاب خواهند شد.
فهیمی- مخبر کمیسیون بودجه در مقدمه لایحه اشاره شده است (طهرانی- مقدمه قانون نیست آقا) که شاگردان را از محصلین مدرسه صنعتی انتخاب کنند که نظر وزارت فواید عامه هم به همین است. لکن تصریح کردن در ماده به عقیده بنده چندان خوب نیست. شاید تمام این عده در مدرسه صنعتی نبود. چنانچه به طوری که صورت داده‌اند بیش از بیست و دو نفر حاضر نبوده‌اند پس بهتر ایت است که در قانون ذکر نشود. شاید از جاهای دیگر هم باشند. تا هر اندازه که ممکن شد از مدرسه صنعتی و هر قدر که کسر آمد از جای دیگر خواهند فرستاد.
طهرانی- خوب است آقای وزیر فواید عامه هم توضیحی بدهند.
وزیر فواید عامه- همان‌طور که آقای مخبر توضیح
دادند ۲۲ نفر از مدرسه صنعتی انتخاب شده‌اند که قسمت‌های آهنگری و غیره که لازم است یاد بگیرند. برای چند نفر کسری هم بعضی از اشخاص هستند که در اروپا مشغول تحصیل بوده‌اند و بی‌بضاعت هستند ممکن است از بین آنها انتخاب کرد.
طهرانی- بسیار خوب استرداد می‌کنم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده واحده یا ورقه.
موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(در این موقع اخذ و استخراج آرا به عمل آمده هشتاد ورقه سفید و یک ورقه کبود تعداد شد)
رئیس- عده حاضرین نود و یک به اکثریت هشتاد رأی تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: ملک‌زاده - فاطمی - دکتر سنگ - جمشیدی - ابراهیمی - افسر - دکتر لقمان - فهیمی- روحی - مجدضیایی - مفتی ماکویی - محمدولی میرزا - کفایی - صادقی - ضیا - فرشی - گنجه‌ای - اسکندری - مقدم - ظفری - مسعودی - حسن علو - ساگینیان - امیر اعلم - وهاب‌زاده - فرهمند - خواجوی - دربانی - جلایی- ذوالقدر - مولوی - موقر - اسفندیاری - کاشانی - شریفی - حبیبی - لاریجانی - قاضی نوری - رحیم‌زاده - زوار - طاهری - عدل - دکتر عظیما - بنکدار - ناصری - طالش خان - کیای نوری - اسدی - بزرگ‌نیا - حسن علی میرزا دولتشاهی - عبدالحسین خان دیبا - یاسایی - محمدعلی میرزا دولتشاهی - احتشام‌زاده - سید یعقوب - کازرونی - حاج علی‌اکبر امین - محمد آخوند - مرتضی خان وثوق - طباطبایی دیبا - اقبال - نجوی بیات - ایل خان - دبستانی - فولادوند - ملک‌آرایی - طلوع - هزارجریبی - میرزا یانس - همراز - شهداد - مؤید احمدی - حاج میرزا حبیب‌الله امین - دهستانی - اعتبار - طهرانی - قراگوزلو - فتوحی
مخالف - آقای: فیروزآبادی
رئیس- در اینجا یک مشکلی دارم که لازم است به عرض آقایان برسانم. پیشنهاد آقای یاسایی که قرایت شد این طور بود. «و از محل اعتباری که از بودجه وزارت معارف تهیه شده و می‌شود پرداخته خواهد شد.» یک کلمه را قلم زده بودند که ما قرائت کردیم و خواندیم آقای دکتر طاهری به ما تذکر دادند که کلمه «می‌شود» معنی ندارد.
از آقای یاسایی توضیح خواستیم گفتند روی آن قلم کشیده شده است. ولی چون قلم خوردگی خیلی رقیق بود ما نتوانستیم تشخیص بدهیم که قلم خورده است. از این جهت به استحضار مجلس رساندم که کلمه (می‌شود) برداشته شود تا مخالف قوانین نباشد. (نمایندگان- صحیح است) آقای فهیمی فرمایشی دارید؟
فهیمی- بلی.
رئیس- بفرمایید.
۹- تقدیم طرح قانونی دایر به تعیین رتبه نهایی اعضای اداری مجلس و تصویب آن
فهیمی- طرحی از طرف آقایان نمایندگان تهیه شده بود راجع به انتهای ارتقای رتبه اعضای اداری مجلس. آقایان در نظر داشتند که مساعدتی بفرمایند و قبل از تعطیل این اصلاحی را که برای قانون استخدام اعضای اداری مجلس در نظر دارند تصویب فرمایند. چون امروز هم شاید آخرین جلسه باشد برای تعطیل برحسب تقاضا و خواهش بعضی از آقایان بنده. این طرح را تقدیم مقام ریاست می‌کنم که اگر صلاح بدانند این مطلب را امروز مطرح کنند که تکلیف این قسمت معلوم شود.
جمعی از نمایندگان- صحیح است
(طرح مزبور به شرح آتی قرائت شد)
مقام منیع ریاست مجلس مقدس شورای ملی
خاطر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است که قانون مورخه ۲۱ بهمن ماه ۱۳۰۴ آخرین ارتقای رتبه اعضای ادرای مجلس را رتبه هفت قانون استخدام کشوری
قرار داده است و از طرفی ملاحظه می‌شود که کارکنان آن اداره با مسؤلیت مهمی که در عهده دارند و با وجود مراقبتی که در انجام خدمات محوله بروز می‌دهند پس از چندین سال زحمت و خدمت که معدودی به رتبه هفت نایل می‌گردند در همان رتبه متوقف مانده و دیگر راه و وسیله برای تشویق و دلگرمی آنها باز نیست و اگر بخواهند آنها را به ادارات دولتی انتقال دهند اولاً معلوم نیست که در ادارات شغل بلامتصدی مطابق رتبه آنها باشد ثانیاً اشخاصی که چند سال برای خدمات اداری مجلس تربیت شده و به تمام جزئیات امور اطلاع و احاطه پیدا کرده‌اند وجودشان در مجلس بیشتر مورد اطلاع و احاطه پیدا کرده‌اند وجودشان در مجلس بیشتر مورد احتیاج و استفاده است قانون استخدام کشوری برای مستخدمینی که چند سال در یک رتبه باقی می‌مانند و به واسطه بودن محل خالی در مقام بالاتر به ترفیع رتبه نایل نمی‌شوند اجازه ترفیع رتبه افتخاری داده شده است هیچ مانعی نیست که مجلس نیز همین اصل را نسبت به مستخدمین اداری خود قایل شود به خصوص که عده آنها هم زیاد نخواهد بود به علاوه برای مستخدمین صدیق خدمتگزار مایه امیدواری و تشویق خواهد بود بنابراین به استظهار به موافقت آقایان نمایندگان مجلس امضاکنندگان ماده واحده ذیل را به قید دو فوریت پیشنهاد می‌نماییم:
ماده واحده- آخرین ارتقای رتبه مستخدمین اداری مجلس شورای ملی از اول ۱۳۰۸ رتبه هشت قانون استخدام کشوری خواهد بود.
کازرونی- نُه چرا نباشد ده چرا نباشد؟
دشتی- ماده واحده را دوباره بخوانید. آقا.
(ماده واحده به شرح فوق مجدداً قرائت شد)
رئیس- فوریت مطرح است. آقای وثوق
آقاسیدمرتضی وثوق- بنده با فوریتش مخالف نیستم.
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- عرض می‌کنم به فرمایش آقای فهیمی جلسه ما ممکن است منحصر به امروز باشد و چندین فقره لایحه هم جزو دستور بود...
دشتی- کاری نیست.
کازرونی- آقایان وزرا هم گمان می‌کنم برای همین اینجا هستند و اگر چنانچه کار منحصر به همین هم باشد باز هم باید در این موضوع دقت کنیم و اگر چنانچه این باب را مفتوح سازیم فردا ممکن است رتبه نُه هم به همان دلایلی که آقا فرمودند لازم باشد و ما قائل شویم. (یکی از نمایندگان- چه عیب دارد) عیب که هیچ ندارد بعد البته ملاحظه خواهید فرمود. ولی حالا خوب است اجازه بدهید یک قدری مطالعه لازم بشود و بنده با فوریتش برای حالا و این جلسه مخالفم.
خوب است آقای فهیم‌الملک هم تصدیق کنند که برای نگذراندن فوریت این لایحه در امروز وطن در خطر نیست.
رئیس- آقای احتشام‌زاده
احتشام‌زاده- آقا فرمودند وقت تنگ است و کار داریم خوب است به کارهای دیگر بپردازیم بنده تصور می‌کنم امروز دیگر کاری نداریم - اما اصل قضیه هم این است که مطابق قانون استخدامی که برای اعضا اداری مجلس تصویب شده است اعضای اداری مجلس را به رتبه هفت منحصر و محدود کرده در صورتی که سایر مستخدمین ادارات دولتی می‌توانند رتبه‌های هشت و نه را هم قاطی یک مراحل و شرایطی حائز شوند و ارتقا پیدا کنند. بنده هیچ دلیلی نمی‌بینم که اعضای اداری مجلس با زحمات زیادی که دارند از این حق محروم باشند. (صحیح است) بنده گمان می‌کنم یک قضیه به این مختصری برای سه نفر اشخاصی که دارای رتبه هفت بوده‌اند قضیه خیلی مختصری که در بودجه مجلس شورای ملی هم بود برای آن سه نفر اعضایی که دارای رتبه هفت بوده‌اند منظور شده است که این طرح امروز تصویب
شود که این آقایان هم به حق خودشان برسند.
کازرونی- چرا رتبه ۹ قائل نمی‌شوید؟
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- برای استحضار آقای کازرونی لازم است بگویم اولاً اینکه بنده این لایحه را طرح کردم برای این بود که هفتاد و نه نفر از آقایان نمایندگان با قید فوریت آن را امضا کرده و من مکلف بودم مطرح کنم ثانیاً بودجه این کار بیش از شصت تومان نیست و در بودجه ۱۳۰۸ محل آن هم تأمین شده است در روزی‌که با این مسئله در مجلس موافقت نشد حالت روحیه اعضا اداری مجلس نامساعد گردید و بنده در مقابل یک عملی که تأثیر بودجه آن بسیار کم و به علاوه یک حقی متساوی و متشابه با سایر جاها (بلکه یک مرتبه هم نازک‌تر است) و از طرفی هم اداره کننده ادارات مجلس هستم ناگزیر بودم موافقت خود را اعلام نمایم و گمان می‌کنم این ارفاق بجا و به موقع باشد. (صحیح است)
آقایان موافقین با فوریت اول این طرح قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. فوریت ثانی مطرح است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده عقیده‌ام این است که در استخدام کشوری این مسئله غلط است در یک مملکتی که مردمش با ماهی ده تومان دادن این به عقیده بنده یک قانون غلط و ظالمانه‌ای است و بر ضرر مردم و حیثیات این مملکت است و انصاف نیست که ما از یک کسانی که روزی سه قران کار می‌کنند بگیریم و به اسم اداره و رتبه هشت و نه و به اسم شغل بزرگ بدهیم و به یک اشخاصی. بنده اصل آن را هم غلط و قانون ظالمانه می‌دانم و به این ترتیب همه چیز مملکت تمام خواهد شد از این گذشته بنده عقیده‌ام این است که مجلس باید عملیاتش سرمشق تمام جاها باشد اگر بنا باشد یک جا یک عمل ظالمانه بشود مجلس نباید آن را سر مشق خودش قرار بدهد باید خودش یک عمل عادلانه را در نظر بگیرد و ملاحظه هیچ احدی را نکند جز خدا و صلاح مملکت و در نظر نگیرد که مستخدمین مجلس از این ترتیب خوشحال می‌شوند می‌خواهند خوشحال بشوند می‌خواهند نشوند باید مصالح مملکت را در نظر گرفت بنده عقیده‌ام این است که مستخدمین مجلس هیچ رنجیده خاطر و افسرده نشوند و بداند که این پول را یک‌شاهی یک‌شاهی از مردم فقیر این مملکت می‌گیرند و جمع می‌کنند و به آنها می‌دهند نه معادن عمده داریم نه کارخانه‌جاتی داریم از خون مردم است که گرفته می‌شود و اینقدر هم تعقیب نکنند در زیاد کردن حقوق خودشان خوب نیست و بگذارند که نمایندگان سعی کنند در اینکه رتبه‌های کشوری را پایین بیاورند رتبه هشت و نهی که در بعضی جاها هست آنها را پایین بیاورند و به رتبه هفت برسانند نه اینکه رتبه هفت را ببرند بالا و این شصت تومان هم بعد از چند سال دیگر بالاخره به جایی می‌رسد که شصت‌هزار تومان هم در جاهای دیگر زیاد شود به جهت اینکه یک کسی دو سال دیگر می‌آید مثل اینکه وزیر عدلیه آمد و رتبه ده و رتبه‌های بالاتر درست کرد و این به ضرر تمام شد باید مجلس امورش را سرمشق مملکت و ادارات مملکت قرار دهد باید قسمی کرد که مردم به دولت و دولت به مردم در واقع با هم برادر و دوست صمیمی باشند والّا اگر این وضعیات باشد که یک عده در کمال خوشی بخواهند زندگی کنند و یک عده در کمال ناخوشی این مملکت وضعیاتش ادامه پیدا نمی‌کند اگر سابقاً ادامه پیدا می‌کرد صد سال هزار سال پیش غیر از امروز است امروز دیگر دنیا نمی‌پسندد. حالا که دنیا می‌پسندد ما هم نباید بپسندیم - قانون مذهب اسلام این اجازه‌ها را نداده و نخواهد داد و خورنده این پول را معاقب عندالله می‌دانم ما نباید سعی کنیم که از مردم زیاد گرفته شود وبه ما داده شود. حالا آقایان وکلا هر جور جواب خدا و ملت را می‌دهند خودشان می‌دانند رأی بدهند.
رئیس- آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- مخالفت آقای فیروزآبادی راجع به عموم مستخدمین مملکت بود لکن تصدیق می‌فرمایند مادام که بودجه مملکتی رتبه هشت و نه را برای مسخدمین ادارات دولت قائل شده است چه علت دارد که مستخدمین مجلس باید رتبه‌شان از آنها کمتر باشد. از این جهت استدعا می‌کنم حضرت عالی هم موافقت کنید که این ماده به اتفاق آرا بگذرد و هر وقت بودجه مملکتی را تقلیل داریم البته بودجه مستخدمین مجلس را هم تقلیل می‌دهیم.
بعضی از نمایندگان- صحیح است. مذاکرات کافی است.
رئیس- موافقین با فوریت قانی قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد ماده مطرح است:
(این قسم قرائت شد)
ماده واحده- آخرین ارتقا رتبه مستخدمین اداری مجلس شورای ملی از اول ۱۳۰۸ رتبه هشت قانون استخدام کشوری خواهد بود:
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- موافقم.
رئیس- آقای روحی
روحی- موافقم.
جمعی از نمایندگان- مخالفی نیست.
رئیس- مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس- موافقین با ماده واحده قیام فرمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ما دو کار کوچک داریم که اگر آقایان موافقت بفرمایند یکی راجع به سؤالی است که آقای اعتبار کرده‌اند یکی هم راجع به تبصره ماده سی و سه که از کمیسیون آمده است...
آقاسیدیعقوب- یک پیشنهادی هم شده است.
رئیس- بلی، رعایت می‌شود.
۱۰- اصلاح قانونی تبصره دوم در ماده سی و سه قانون استخدام کشوری
(خبر کمیسیون داخله به شرح آتی قرائت شد)
کمیسیون داخله تاریخ ۱۱ خرداد تشکیل و لایحه نمره ۱۰۶۷۲ مورخه ۱ - ۳ - ۸ را با حضور نماینده دولت مطرح و تصویب نموده اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- تبصره ۲ ماده سی‌وسه قانون استخدام کشوری
تبصره ۲- در مواقعی که به واسطه سلب صلاحیت قانونی اعضا محکمه بدوی یا عدم امکان عادی حضور آنها را محکه تجدید نظر نتوان محکمه مزبور را تشکیل نمود به جای اعضا محکمه بدوی اعضا جدیدی که حائز شرایط ماده (۳۲) باشند به عضویت محکمه مزبور معین شوند.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده دیگر عرضی ندارم وقتی عرایضم اینقدر بی‌نتیجه باشد (زوار- صحیح است) هر چند یک وقتی معلوم خواهد شد و نتیجه خواهد بخشید.
رئیس- آقای فیروزآبادی مجلس هیچ‌گونه الزامی ندارد که تمام کلمات جنابعالی را طابق‌النعل بالنعل قبول کند شما عقایدتان را اظهار می‌کنید البته در حکومت شوروی اکثریت مجلس حکومت مطلقه دارد و رأی می‌دهد آقای اعتبار
اعتبار- بنده مخالفتی ندارم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- چنانچه خاطر محترم نمایندگان مستحضر است بنده یک عرضی کردم خواستم آقای وزیر داخله را هم مستحضر کرده باشم در سابق آقای وزیر مالیه
فکر بنده را در مجلس تصدیق کردند و آن این بود که حالا ملاحظه کنید اصل تجدید نظر نسبت به محکمه اداری در واقع استیناف است...
کیای نوری- نه آقا.
آقاسیدیعقوب- اجازه بفرمایید آقای اعلم‌العلما خیلی خوب. حالا بنده عرض می‌کنم در واقع برگشتن آن محاکمات است ما هم نظرمان همین است که بعد از این اگر دولت یک لایحه بیاورد که تجدید نظر را به عنوان استیناف قرار بدهد یعنی چه؟ یعنی از آن اعضایی که در محکمه ابتدایی و بدوی بوده‌اند نباشند. مثلاً همان‌طوری که در استیناف که تجدیدنظر می‌شود در ماهیت دعوی وارد می‌شود در اینجا هم سه نفر را اگر می‌خواهند پنج نفر باشد. سه نفر جدیدی وارد شوند و آن دوسیه را بیاورند و تحت‌نظر قرار بدهند. چرا؟ علتش را هم عرض کردم برای خاطر اینکه آنهایی که در محکمه ابتدایی بودند و نظریاتی اتخاذ کردند اگر در این محکمه هم بیایند قطعاً همان نظر را هم در اینجا اعمال خواهند کرد ما خواستیم آن نظریات اینجا نباشد و مستقلاً یک قضاوت دیگری شده باشد تا اینکه نزدیک به عدالت باشد این نظری بود که در سابق بنده عرض کردم و در تعقیب آن نظر هم هست که این عرض را می‌کنم و آقایان نمایندگان را دعوت می‌کنم به این نظر که این منظور اگر در تجدیدنظر به عمل آید عدالت بهتر حاصل می‌شود.
جمعی از نمایندگان- کافی است مذاکرات.
رئیس- پیشنهادی از آقای یاسایی رسیده است قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
بنده ماده واحده را این طور پیشنهاد می‌کنم:
ماده واحده- تبصره ذیل به عنوان تبصره دوم به ماده ۳۳ قانون استخدام کشوری تصویب می‌شود:
تبصره ۲- در مواقعی که الخ
رئیس- مقصود آقای یاسایی در عنوان است. بفرمایید آقا.
یاسایی- بنده توضیح زیادی ندارم چون مقدمه طوری نوشته شده است که عبارت چندان سلیس نیست این بود که بنده این پیشنهاد را کردم تا اصلاح عبارتی بشود.
مخبر- چون تغییر نمی‌کند بنده هم قبول می‌کنم.
رئیس- نظر دولت چیست؟
وزیر داخله- بنده هم موافقم مانعی ندارد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده واحده به اصلاح پیشنهادی آقای یاسایی موافقین قیام فرمایند. (اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. آقای اعتبار
۱۱- توضیح راجع به بودجه بلدیه‌ها
اعتبار- عرض کنم مشکلی که به عقیده بنده شاید سوءتفاهم هست در توضیح بودجه‌های بلدیه‌ها یعنی قانونی که برای تنظیم بودجه‌های بلدیه‌ها ما خواستیم بگذرانیم در آنجا قانون این طور گذشت که عشر عایدات بلدیه برای مخارج پرسنلی بلدیه‌ها تخصیص داده شود و همین‌طور هم در فراکسیون و در مجلس منظور و ملحوظ بود آقایان هم که رأی دادند نظرشان همین بوده وقتی که آمدیم در وزارت داخله بودجه خودمان را تنظیم کنیم در آنجا نماینده وزارت داخله و مالیه به ما گفتند که مخارج و اعتبارات ماهیانه هم جزو مخارج پرسنلی است و حال آنکه اعتبارات ماهیانه بلدیه‌ها از قبیل کرایه‌خانه و تلفن و این جور چیزها جزو اعتبار قانونی است و بنده گمان می‌کنم منظور این نبود و شاید این یک اشتباهی است نظر ما این بود که فقط خواستم از آقای وزیر داخله سؤال کنم که آیا این تردیدی است و اشتباهی حاصل
شده اگر نظر مجلس این بود که فقط عشر اعتبار برای مخارج پرسنلی ملحوظ شود و این را با سابقه به این نظر درست می‌دانند دستور بدهند که همین‌طور رفتار شود و اگر این طور نیست توضیح بدهند تا ما متقاعد شویم.
وزیر داخله- بنده گمان می‌کنم سوءتفاهمی تولید شده و الّا این‌طوری که بنده نظرم می‌آید و با آقایان اعضا محترم کمیسیون عرض کردم قرار این بود که موضوع پرسنلی این‌طور باشد و مخارج دفتری و اینها از مخارج ضروری است.
اعتبار- اجازه می‌فرمایید؟ حالا که این طور است و نظر آقای وزیر داخله هم همین طور است و مجلس هم همین نظر را دارد بنده تقاضا می‌کنم که آقای وزیر داخله به نمایندگان خودشان در ولایان بنویسند که همین‌طور عمل شود.
وزیر داخله- چشم با نماینده مالیه مذاکره می‌کنم و قرار این کار را می‌دهم.
جلایی- در صورت‌مجلس هم نوشته می‌شود.
جمعی از نمایندگان- ختم جلسه.
رئیس- آقای زوار آقای وزیر داخله را از سؤالتان مسبوق کرده‌اید؟
زوار- بنده یک تذکری دارم.
رئیس- پس سابقه ندارند. عرض کنم که در دستور چیزی نیست پیشنهادی از طرف قسمتی از آقایان از خارج به بنده رسیده است که تعطیل جلسه را تا دوم ربیع‌الاول دوام بدهیم و از طرف آقایان عراقی و مؤید احمدی و آقاسیدیعقوب و دکتر حسن‌خان و شمیرانی پیشنهاد شده است که یک روز در هفته جلسه بشود. آقای آقاسیدیعقوب
۱۲- تعطیل جلسات مجلس و تعیین موقع و دستور جلسه بعد
آقاسیدیعقوب- بنده خیلی متأثرم که این پیشنهاد ما وقتی مطرح شد که سه ربع از ظهر گذشته است و همه شاید به واسطه حرارت هوا خسته شده‌اند (دشتی- این پیشنهاد هم اثر همین است) ولی نظر ما که پیشنهاد کردیم و دوازده نفر از نمایندگان هستیم (آقای ایل خان بنده تنها نیستم) دوازده نفر در مجلس یک مقدماتی را در خارج تهیه کرده‌ایم و با رفقای خودمان هم صحبت کرده‌ایم و گفتیم ما هفته‌ای یک روز می‌آییم ولو اینکه دولت لوایحی ندارد لکن مجلس همیشه در جریان کارهای دولت اشتراک مساعی داشته است و دولت احتیاجاتی دارد مجلس حالا هفته‌ای سه روز است ما هفته‌ای یک روز قرار می‌دهیم هم اطلاعات‌مان بیشتر می‌شود در کارها و هم اینکه می‌آییم اینجا اگر دولت کارهایی دارد انجام می‌دهیم و هفته یک روز جلسه قرار می‌دهیم آن هم یا روز یکشنبه یا سه‌شنبه یا پنجشنبه تا این مدتی را که می‌خواهیم یک ماه و نیم تعطیل کنیم حالا این را هم استدعا می‌کنم از مقام ریاست امر بفرمایید بخوانند که بدانند ما عده‌ای هستیم پیشنهاد می‌کنیم (دشتی- کثرت امضا دلیل بر صحت نیست) حالا اختیار با خودتان است.
طالش خان- بنده مخالفم.
(پیشنهاد مزبور این قسم قرائت شد)
مقام محترم ریاست: پیشنهاد می‌کنیم مجلس تا هفدهم مرداد هفته‌ای یک روز تشکیل شود یعقوب‌الموسوی - دکتر حسن خان - بوشهری - عراقی - یاسایی- بنکدار - محمود رضا - فیروزآبادی - طهرانی- فهیمی
بعضی از نمایندگان- رأی، رأی، رأی.
جلایی- امضای بنده را هم بنویسید.
طالش خان- بنده هم مخالفم آقا.
رئیس- آقای افسر
افسر- عرض کنم که باید اول این موضوع بحث شود که آیا باید تعطیل بشود یا نشود آنچه از خارج مذاکره شد و با تشخیص این که دولت کار لازمی ندارد (بعضی از نمایندگان- صحیح است) معلوم می‌شود مذاکرات
چند روز قبل از آقایان فراموش کرده‌اند هنوز یک هفته گذشته است و اینکه می‌شود دوازده نفر این پیشنهاد را کرده‌اند حرف حساب فرق نمی‌کند چه یک نفر پیشنهاد کند چه دوازده‌نفر. حرف ناحساب هم که باشد هفتاد نفر که امضا کنند باز ناحساب است اگر هم اکثریت مجلس رأی داد اکثریت قاطع باشد ولی قاطع دلالت به حقانیت ندارد بلکه باید اطاعت کرد اگر اکثریت مجلس یک رأی را داد این دلیل نیست که آنها حقانیت دارند بلکه باید مطیع بود لهذا باید دید اگر واقعاً مجلس را باید تعطیل کرد دیگر در هفته‌ای یک روز جلسه را تشکیل دادن فایده ندارد زیرا تکلیف معلوم نیست یک کسی می‌خواهد برود ولایتش نمی‌تواند هفته‌ای یک روز برگردد اینجا آن وقت ناچار می‌شود سه ماه دو ماه مرخصی بخواهد چنانچه ملاحظه فرمودید در صورتی‌که این تعطیل مطابق قانون اساسی است و در آنجا نوشته شده است که سه ماهه تابستان را باید تعطیل کرد در این شش هفت دوره فقط یک مرتبه ما چهل روز تعطیل کردیم و هر وقت ما کار داشتیم آمده‌ایم...
(همهمه نمایندگان - صدای زنگ رئیس)
افسر- حتی روزهای تعطیل را هم آمده‌ایم...
(صحبت بین نمایندگان)
افسر- آخر گوش بدهید وقتی که مجلس کار داشته است تا ساعت پنج و شش از شب گذشته آمده‌ایم و اینجا کار کرده‌ایم...
آقاسیدیعقوب- بنده می‌مانم.
افسر- روز جمعه را ما آمدیم اینجا کار کردیم هفدهم ذی‌حجه ۱۳۲۹ روز جمعه بود آمدیم اینجا کار کردیم ولی حالا بدون اینکه در دستور مطلبی باشد ما بیاییم اینجا چه کار بکنیم؟ از کارهای شخصی هم باز می‌مانیم بنده مخالفتم با این پیشنهاد در اساسش است اگر تعطیل نباید کرد که هیچ و اگر هم باید کرد که دیگر هفته‌ای یک روز بی‌فایده هست (صحیح است)
رئیس- موافقین با پیشنهاد آقای آقاسیدیعقوب قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد. موافقین با تعطیل تا پنجشنبه هفدهم امرداد مطابق دوم ربیع‌الاول قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ما دو کمیسیون داریم که در این فاصله تعطیل می‌توانند برای مملکت مفید باشند و کار کنند. یکی از آنها کمیسیون عدلیه است با مراقبت تامی که داشته است و مخصوصاً بنده اینجا یک چیزی را متذکر شده و متأثر هم شدم که یک روزی با آن اتفاقی که برای آقای آقاسیدیعقوب افتاد و یک حادثه به آن عظیمی اتفاق افتاده بود و اولادی از ایشان فوت شده بود مع‌هذا از وظیفه خودشان قصور نکردند. و بالاخره با آن دقتی که در کمیسیون عدلیه جریان داشت بنده از آقایان اعضای محترم کمیسیون عدلیه تقاضا می‌کنم که جلسات خودشان را دوام بدهند و در این فاصله تعطیل کارهایشان را همین طور تعقیب بفرمایند. یکی دیگر هم کمیسیون عرایض و مرخصی است حوایج و مطالبی از ولایات و از اطراف به کمیسیون نوشته می‌شود که صاحبانش مترصد جواب هستند و اخلاقاً به عهده آقایان است که آنها را در حالت منتظر نگذارند خواستم خواهش کنم که آقایان هم وظیفه خودشان را دوام بدهند. جلسه آینده روز پنجشنبه هفدهم مردادماه مطابق دوم ربیع‌الاول دستور آبله‌کوبی اجباری و لایحه تحدید ادویه مخدره و سایر مطالبی که پیش می‌آید.
(مجلس یک‌ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - دادگر