مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ آذر (قوس) ۱۳۰۱ نشست ۱۸۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
جلسه ۱۸۲
صورت مشروح مجلس یوم سه شنبه سیزدهم برج قوس ۱۳۰۱ مطابق پانزدهم ربیع‌الثانیه ۱۳۴۱
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید
صورت مجلس یوم یک شنبه یازدهم قوس را آقای امیرناصر قرائت نمودند
رئیس- صورت جلسه مخالفی ندارد؟
فتح‌الدوله- در صورت مجلس نوشته شده است که در مذاکرات جلسه قبل بنده گفته‌ام که چهار هزار تومان برای عدلیه کافی نیست در صورتیکه بنده گفته‌ام ۴ صد هزار تومان اعتبار و باید چهار هزار تبدیل به چهار صد هزار تومان بشود.
رئیس- اصلاح می‌شود.
قانون استخدام مطرح است. (راپُرت کمیسیون به شرح ذیل قرائت شد)
ماده الحاقیه پیشنهادی آقای شیخالاسلام اصفهانی که به کمیسیون استخدام ارجاع شده بود پس از مذاکرات کمیسیون باتفاق آراء رد نمود: مخبر کمیسیون استخدام ابراهیم زنجانی
(ماده الحاقیه مزبور را نیز به شرح ذیل قرائت نمودند)
ماده الحاقیه- تا زمانی که مدرسه متوسطه در هر ایالت یا ولایت تأسیس نشده برای استخدام دولت تا منشیگری اول تحصیلات ابتدائی کافی است. (شیخالاسلام اصفهانی)
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده با ماده موافقم.
رئیس- آقای جلیل‌الملک (اجازه)
جلیل‌الملک- بنده با راپُرت کمیسیون موافقم.
رئیس- آقای حائری‌زاده؟
حائری‌زاده- بنده هم با راپُرت کمیسیون موافقم.
رئیس- آقای جلیل‌الملک (اجازه)
جلیل‌الملک- آقایان راجع به قانون استخدام خیلی افراط و تفریط می‌کنند و در بعضی مواد طوری اختلاف هست که ابداً به نتیجه هم نمی‌رسیم. مثلاً بعضی از آقایان می‌فرمایند تحصیلات مدرسه متوسطه برای استخدام کافی نیست و اینکه آقای حاج مخبرالسلطنه یک پیشنهادی در این خصوص کردند و بعضی دیگر مثل آقای شیخالاسلام پیشنهاد می‌فرمایند که تحصیلات ابتدائی در ولایات کافی است و بعلاوه باز در افکار افراط و تفریط است. یک جا ما شکایت می‌کنیم که ادارات ما نامرتب است و اعضای آن زیاد است و یکی دیگر بقدری تسهیلات فراهم می‌آوریم که اعضاء ادارات باید زیاد بشوند و تصدیق بفرمائید که اگر این ماده تصویب شود هم اعضاء ادارات زیاد می‌شوند و هم اداره از حالا بی ترتیب تر می‌شود مثلاً اگر خود آقای شیخالاسلام پیشنهاد کنند دقت فرموده و شاگردان مدارس ابتدائی را امتحان بفرمایند ملاحظه خواهند فرمود که هنوز یک کلمه املاء را درست نمی‌توانند بنویسند و یک روزنامه را نمی‌توانند قرائت کنند. شش کلاس ابتدائی خیلی ناقص است و بهیچوجه نمی‌توان شاگرد مدرسه ابتدائی را به استخدام قبول کرد و بعلاوه مخالف است با ماده سوم این قانون که نوشته است که سایر شرایط لازمه ادارات را دارا باشد و هیچیک از این وزارتخانه‌ها در نظامنامه داخلی شان استخدام شاگردان شش کلاسه ابتدائی را ندارد مثلاً وزارت خارجه حتی به سه کلاس متوسطه هم قانع نیست و قبول نمی‌کند باید یا مدارس متوسطه خارجه را تمام کرده باشد یا مدرسه سیاسی را به اتمام رسانیده باشد و ممکن نیست در وزارت خارجه ۳ سال متوسطه را بپذیرند بعلاوه شاگرد در سن ۱۳ سالگی تحصیلات ابتدائی اش را تمام کرده و ما در این قانون ۱۸ سالگی را شرط دخول در استخدام قرار داده‌ایم باید مطابق فرمایش شما همچنین هم حیران و سرگردان بماند صبر کند تا سن او مقتضی بشود و داخل ادارات بشود پس خوب است در این ۵ سال تحصیلات متوسطه را به اتمام برساند و ما نوشته‌ایم یا تصدیق نامه ۳ ساله متوسطه و داشتن تحصیلات مطابق آن لازم نیست که از مدرسه متوسطه بیرون آمده باشد و مطابق مواد آن هم باشد و امتحان بدهد قبول می‌شود و پروگرام مدارس متوسطه در ادارات هست در هر حال پیشنهاد آقای شیخالاسلام کاملاً ناقص است و بنده مخالف هستم چون تحصیلات شاگرد ابتدائی ناقص است و قابل قبول در استخدام دولتی نیست و هیچ کاری نمی‌تواند بکند.
رئیس- آقای شیخالاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخالاسلام- بنده و رفقای بنده که طرفدار این ماده الحاقیه هستیم هر قدر هم نظیر این جمله که ذکر شد تکرار شود که آی بند تمدن گسیخت آی طاق عدالت خراب شد، آی قانون را ضایع کردید ما متقاعد نخواهیم شد که تمام محصلین ایالات و ولایات ایران برای نگذشتن این ماده الحاقیه از استخدام محروم می‌شوند.
(بعضی از نمایندگان- خیر اینطور نیست)
شیخالاسلام- دولت برای یک ثبات که بخواهد برای بلوچستان بفرستد از این جا تا پانصد فرسخ راه مستخدم بفرستد می‌فرمایند بعضی زمزمه هائی در مجلس پیدا شده است مثل اینکه سایرین وکلای ولایات نیستند اگر این هم مثل سایر مطالب باشد که ما باید به حرف راضی باشیم هیچ واِلا همه وکیل ایالات و ولایات هستیم اما اگر این ماده الحاقیه نگذرد ما حقوق محصلین اغلب ایالات و ولایات را زیر پا گذاشته‌ایم...
(بعضی از نمایندگان- خیر اینطور نیست)
شیخالاسلام- می فرمائید بروند مدرسه متوسطه تأسیس کنند؟ کی تأسیس کند؟ خود مردم اگر باید خودشان تأسیس کنند چرا در مرکز تأسیس کرده است؟ بسیار خوب در این ماده الحاقیه هم نوشته شده است وقتی که در ایالات و ولایات مدرسه متوسطه تأسیس شده این شرط را بردارند و آنوقت محصلین ابتدائی را بپذیرد واِلا خود محصلین مرکز هم با این راضی نخواهند شد این‌ها اهل علم هستند و از اهل علم عاطفه مساوات و برادری هست و البته مرحوم شیخ مصلح الدین را در نظر دارند
تو کز محنت دیگران بی غمی
- نشاید که نامت نهند آدمی
محصلین مرکز راضی نیستند که استخدام دولت منحصر به آن‌ها باشد و ما بیخود جوش و خروش برای آن‌ها می‌کنیم یک کاری می‌خواهیم برای آن‌ها بکنیم که خود آن‌ها نمی‌خواهند محصلین ولایات هم در موقع خود زنده باد و مرده باد بلدند و تمام این‌ها را می دانند در جلسه قبل آقای زنجانی فرمودند مثل این است به کسی که علم طب بلد نیست بگویند برو طبابت کن خیر آقا، اینطور نیست این قیاس مع‌الفارق نیست قیاس مع الفوارق است یک کسی که شش سال کلاس ابتدائی را کار کرده و پیموده است یک سال هم در اداره کار کرده است چرا نمی‌تواند خدمت کند؟ چرا نمی‌تواند ثباتی کند؟ این مسئله با طبابت هیچ مشابهت ندارد. امروز آقای زنجانی قبل از تشکیل مجلس با یک حالت خنده و مهربانی که تا امروز نسبت به خودم ندیده بودم به من نصیحت فرمودند که در این پیشنهاد شما یک غفلتی شده است و اصرار نکنید. عرض کردم چه غفلتی شده است؟ فرمودند ما حساب کرده‌ایم کلاس‌های ابتدائی در سال سیزده و نیم تمام می‌شود آنوقت این محصل باید تا سین هیجده سالگی برود در مدارس متوسطه تحصیل نماید یا یک کاری برای خودش پیدا کند عرض کردم آقا این فرمایش شما مثل این است که از یک آقائی پرسیدند که اگر یک کلاغی در چاه افتاد و مرد چند دلو آب باید بکشیم تا چاه ظاهر شود در جواب فرمودند که کلاغ چون زیرک است توی چاه نمی‌افتد. اگر این بیچاره شش سال ابتدائی را طی کرده و در چهارده سالگی هم خارج شد مدرسه متوسطه نبود که برود یا پدرش متمول نبود پول نبود و پول نداشت که بفرستد تهران آن وقت چه بکند؟! کاری هم گیرش نیامد باید همین قسم بماند؟ اگر کاری پیدا کرد که البته نمی‌آید پس از پنج سال زحمت به این ترتیبات استخدام دولت را قبول کند ولی اگر موفق شد که به مدرسه متوسطه هم برود چه ضرر دارد؟ دیگر بهتر اما حرف در سر آن‌ها هست که نه قدرت دارند به مدرسه متوسطه بروند و نه مدرسه متوسطه دارند و نه کاری گیرشان آمده است آن‌ها چه بکنند؟ آن‌ها اهل مملکت ما نیستند؟ آقای مخبر فرمودند من در معارف بودم در تمام ایالات و ولایات مدرسه متوسطه هست عرض کردم آقا ما اهل ولایات هستیم و بهتر از شما اطلاع داریم. اصفهان مدرسه متوسطه دارد بنده جوش ولایت خودم را نمی‌زنم ولی کاشان و قم و خمسه و آشتیان و بروجرد و اغلب از ایالات و ولایات ابداً مدرسه متوسطه ندارد بر فرض این قسمت که شما می‌فرمائید صحیح باشد و مدرسه متوسطه در ایالات و ولایات باشد باز این پیشنهاد منافی عقیده جنابعالی نیست چون نوشته شده است در جاهائی که مدرسه متوسطه باشد این طریق معمول نباشد قید کردیم جاهائی که مدرسه متوسطه نباشد. مطلب دیگر اینکه خدمت آقایان عرض کنم اصلاً عبارت این ماده قانون خوب نوشته نشده است و خوب است همانطور که حضرت والا شاهزاده سلیمان میرزا بیان می‌فرمودند نوشته شود چونکه مقصود اعضای کمیسیون مطلب دیگری است و این ماده چیز دیگری را می رساند نوشته است داشتن تصدیق نامه سه ساله متوسطه یا دادن امتحان موادی که برای سه سال تحصیلات متوسطه معین شده است معین این ماده این است که اگر کسی اجازه سه ساله متوسطه ندارد و اعلم علمای متجدد باشد و بعضی چیزهائی که در دستورات مدارس نوشته شده مثلاً رسم یا نقاشی نداند به این می‌گویند چون تو رسم یا نقاشی را مطابق دستور مدرسه متوسطه بلد نیستی برو پی کارت یا در صورتی که شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند اگر کسی یک معلوماتی داشته باشد که در میزان دستور مدارس متوسطه بسنجد (حکایت سنجش بود نه مطابقه مو به مو) آنوقت پذیرفته می‌شود بنا بر فرمایش ایشان این ماده هم غلط است و باید اصلاح شود.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی (مخبر کمیسیون)- اولاً این که فرمودند بنده گفتم در تمام ولایات و ایالات مدرسه متوسطه هست اینطور نیست اشتباه فرموده‌اند بنده از آقا تعجب می‌کنم من نگفتم در تمام ایالات و ولایات مدرسه متوسطه هست عرض کردم در چند جا هست از قبیل آذربایجان و خراسان و فارس و کرمان.
حاج میرزا مرتضی و رفعت‌الدوله- کرمان ندارد.
مخبر- در هر حال عرض کردم در بعضی جاها هست آخر انسان نباید بی تأمل چیزی بگوید شاگرد در سن هفت می‌رود مدرسه شش سال هم تحصیلات ابتدائی او است می‌شود سیزده سال در سیزده سالگی دیپلم تحصیلات ابتدائی خود را می‌گیرد خوب شما می فرمائید کسی که ۱۳ سال دارد و دارای تحصیلات ابتدائی است که ابداً به درد ادارات نمی‌خورد مستخدم بشود؟ یا اینکه پنج سال دیگر در خانه اش بنشیند تا ۱۸ ساله بشود و به ادارات داخل بشود تا آنچه هم که از ابتدائی خوانده از یادش برود؟ واقعاً تعجب می‌کنم خوب این پنجسال را برود و تحصیلات متوسطه بکند که بهتر است از همه این‌ها گذشته برای ایالات یک ثبات یا دو ثبات یا ده منشی می‌خواهند بقیه را چه بکنند؟ چیز غریبی است!!! آیا تحصیل می‌کند برای دخول در اداره یا برای همه کارهای مملکت؟ البته برای همه کار مملکت مثلاً در اصفهان شاید بعد از این ده هزار نفر شاگرد ابتدائی پیدا شود...
شیخالاسلام- اصفهان را عرض نکردم اصفهان متوسطه دارد.
مخبر- از این‌ها دو یا سه نفر ثبات می‌شوند باقی را چه می‌کنید؟ آیا برای آن‌ها فکر می‌کنید یا برای ادارات؟ که می‌فرمائید آن بیچاره‌ها چه بکنند آن بیچاره دیگر که وارد شد چه بکند؟ برادر این وارد شد دو تای دیگر وارد شدند چه بکنند؟ آخر باید یک مقام و یک درجه‌ای را که می‌دهند مطابق با معلومات باشد یا نه؟ هوائی بگوئید آقایی که ابتدائی خوانده برو منشی اول بشود؟!! محض اینکه آقا می‌خواهند در ولایات دو ۳ نفر ثبات بشوند. که نمی‌شود قانون را خراب کرد معذالک رأی با آقایان است هر رأی که می‌دهند بدهند خراب می‌کنند خراب کنند آباد می‌کنند آباد کنند.
شیخالاسلام- خراب کنند
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده تعجب می‌کنم از اینکه توجه نمی‌کنند به فرض آقای شیخالاسلام یا چهار پنج نفر از نمایندگان ایالات و ولایات که غرض از این پیشنهاد چیست؟ و نظر روی چه هست ابداً صحبت تحدید کردن مستخدمین ولایات به مدرسه ابتدائی و بعضی چیزها نبوده است ما یک نظر داشتیم اولاً بنده برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم هیچوقت بنده نظرم بلامرکزیت نیست.
(یک نفر از نمایندگان- همه همینطور هستند)
آقا سید یعقوب- بنده هم نظر دارم که باید از مرکز مملکت قواء و احکام به اطراف متفرق شود لیکن بنده می‌خواهم به آقای مخبر و آقای جلیل‌الملک و سایر اعضاء کمیسیون محترم که با یک قوت قلبی می‌خواهند محصلین ولایات را زیر پا بگذارند.
(دو سه نفر از نمایندگان- خیر خیر اینطور نیست)
آقا سید یعقوب- عرض می‌کنم شما بعد از آنکه قانون را نوشتید از ایالات و ولایات خبر ندارید بنده هم ندارم نرفته‌اید که ببینید به بیچاره مردم چه می‌گذرد؟ ما وقتی یک قانون می‌نویسیم به دست آن بیچاره مردمی که ما را انتخاب کرده‌اند می‌رسد آن را برای حفظ منافع خودشان محترم مقدس می دانند و ابداً از حدود آن تجاوز نمی‌کنند آنوقت شما می‌خواهید بگوئید آن ادباء و دانایانی که در خود ایالات و ولایات هستند چون مطابق ماده دوم قانون استخدام از مدرسه متوسطه خارج نشده‌اند هر چند هم املاء و انشاء و عربی بدانند چون اسم را بلد نیستند قبول نکنیم و بگوئیم ما هم باید مطابق مر قانون عمل کنیم و نمی‌توانیم تو را بپذیریم اینکه نمی‌شود و ظلم است که بگویند چون تو از تهران نیامده‌ای قبول نمی‌شود.
(یک نفر از نمایندگان- خیر خیر اینطور نیست)
آقا سید یعقوب- بنا بر این ما گفتیم مادامی که مدارس متوسطه در ولایات موجود نیست باید همان مناطقی را که شما در این جا نسبت به مدارس متوسطه ملاحظه می‌کنید همینطور هم نسبت به مدارس ابتدائی ولایات ملاحظه کنید از یک طرف می گوئید باید تعقیب کنیم که مدارس متوسطه در ایالات تأسیس بشود خوب است به کمیسیون بودجه تشریف بیاورند و ببینند وقتی بودجه معارف را می‌آورند ۶۰۰ هزار تومان برای مرکز تنها معین می‌کند و ۱۲۰ هزار تومان برای معارف سایر نقاط ایران این چیزهائی است که قلوب تمام ماها را می‌رنجاند ما باید حقوق بیچارگان اهالی ایالات و ولایات را حفظ کنیم و در موقع قانونگذاری باید مراعات بیچارگان اقصی نقاط مملکت را هم در نظر داشته باشیم و حقوق آن‌ها را هم حفظ کنیم و آنقدر به فکر مرکز نباشیم آخر اهالی ولایات هم برادران ما هستند و با یک نظر مهربانی و عطوفتی ما را وکیل کرده‌اند ما هم باید با نظر مهر و محبت با آن‌ها رفتار کنیم و حقوق آن‌ها را هم در نظر داشته باشیم و انشاءالله وقتی که بودجه وزارت معارف تصفیه بشود و در تمام جاها موفق بشویم که مدرسه متوسطه تشکیل بدهیم آنوقت این ماده که پیشنهاد شده بر می‌گردانیم ولی حالا ملاحظه نمائید اغلب نقاط ایران از قبیل کاشان و قم و عراق و خمسه و کردستان و همدان و بروجرد و آشتیان و غیره مدرسه متوسطه ندارد (چرا کرمانشاهان یکی دارد) و مابقی را از این حق محروم کنیم؟ و بگوئیم حتی ثبات و ضباط و منشی و غیره همه باید از مرکز بیاید بقیه وضعیات برگردد به دوره‌های سابق که وقتی یک حکمران به فارس می‌آید ما می‌آمدیم تماشا می‌کردیم از زیر قرآن تا یک فرسخی هی اجزاء بود که می‌آمد فراش باشی، یساول، پیشخدمت، میرغضب، قاپوچی، آشپز تا حتی آخرین مستخدم هم از تهران می‌آمد آخر شما هم ملاحظه نمائید در تحت این قانون می‌خواهید این کار را بکنید که یک نماینده دولت که می‌خواهد از مرکز حرکت کند تمام اجزایش هم از این جا حرکت کنند آخر ما باید حقوق همه را منظور داریم و تا این اندازه به ایالات و ولایات بی اعتنائی نکنیم و اینکه آقای حاج مخبرالسلطنه پیشنهاد کرده‌اند که باید حدود و حقوق و مراتب عالیه مختص یک طبقه باشد این هم ناشی از حس مقام عالی پسندی است و بنده این حس را قبول نکردم و نمی‌کنم که مقامات عالیه مختص یک طبقه باشد یعنی کسانی که از مدارس عالیه بیرون آمده‌اند مصدر امور بشوند بنده نتوانستم از مدارس عالیه بیرون بیایم ولی دارای آن معلومات هستم چون دیپلم ندارم نمی‌شود مرا قبول کرد؟ این که منطقی نیست و نباید به مرتبه هیئت مدیره برسم؟ خیر بنده دموکرات نیستم که این حس را داشته باشم خلاصه مادامی که مدرسه متوسطه تشکیل نشده است باید محصلین ولایات حق داشته باشند پس از اتمام دوره تحصیلات ابتدائی با داشتن ۱۸ سال استخدام دولت را قبول کنند و اما اینکه آقای زنجانی فرمودند در سن ۱۳ سالگی فارغ‌التحصیل ابتدائی می‌شود آنوقت برود در اداره؟ آقا ما نگفتیم که ماده ۳ که در خصوص ۱۸ سالگی است از بین برود. ۱۸ سالگی سر جای خودش باقی باشد و ما نگفتیم که اگر در ایالات و ولایات مدرسه متوسطه نباشد و یکی هم باشد که ۱۸ سال هم داشته باشد و تحصیلات ابتدائی اش هم تمام شده باشد بتواند داخل در اداره بشود و نباید ملاحظه کنند که چون از مدرسه متوسطه بیرون نیامده است به او کار ندهند این بود مقصود ما از این پیشنهاد که به نظر عدالت به همه ایالات و ولایات ملاحظه شود.
رئیس- آقای حائری‌زاده با ماده موافقید؟
حائری‌زاده- خیر بنده با راپُرت کمیسیون موافقم.
رئیس- بفرمائید.
حائری‌زاده- پیشنهادی که آقایان می‌فرمایند این است طفل سیزده ساله‌ای که معلوماتش همان شش ساله ابتدائی است داخل ادارات بشود در صورتیکه تا ۱۸ ساله نشود و ادارات او را نمی‌پذیرند و آن تحصیلاتی هم که کرده است تا هیجده سال بشود از نظرش محو خواهد شد و حال آنکه اگر کسی باشد که بتواند تحصیل کند در این شش سال یا پنج سال برود و علوم متوسطه را تحصیل کند و واجد آن شرائطی که در قانون استخدام نوشته‌اند بشود بهتر است و بنده فرقی بین اهالی مرکز و ولایات نمی‌گذارم و عقیده دارم که باید منتظرین خدمت کنونی و اشخاصی که اطراف وزارتخانه‌ها را گرفته‌اند و همه روز اسباب زحمت می‌شوند مشغول یک شغلی باشند تا پس از آنکه منتظرین خدمت تمام کرسی‌ها را اشغال کردند آنوقت اگر در ولایات مدرسه متوسطه پیدا نشد که طفل تحصیلاتش را تمام کند ممکن است آقای شیخالاسلام یک ماده به مجلس پیشنهاد کنند که دولت چون دچار اشکالات شده و در ولایات مستخدم نیست و از مرکز هم کسی به بیست تومان مواجب به بلوچستان نمی‌رود از خود ایالات و ولایات مستخدم پذیرفته شود. ولی امروز که اینطور نیست و ما یک چیز ناصحیحی را نمی‌توانیم جزو قانون کنیم چون این قانون استخدام تا مدتی باب دخول در ادارات را مسدود می‌کند و تا این اشخاص منتظرالخدمه تمام راضی و قانع نشوند کسی نباید داخل در وزارتخانه‌ها بشود و مردم دنبال یک کسب و کار دیگری می‌روند و فشار بر وزارتخانه‌ها نمی‌آورند و هر روز هم بنده و شیخالاسلام نمی‌رویم وزراء را زحمت بدهیم که فلانی را وارد کن...
شیخالاسلام - من که هنوز نرفته‌ام.
حائری‌زاده- مثلاً عرض می‌کنم و وزراء هم از دست ما راحت می‌شوند و باید باب دخول در ادارات را مسدود کرد و خدمات دولتی را به همین اشخاصی که داخل در خدمت هستند و یا از منتظرین خدمت هستند واگذار کرد و بعلاوه در مرکز فساد اخلاق بیش از ولایات شیوع پیدا کرده و بنده تصور می‌کنم که تمام متکی به عمل نیستند و تمام منتظر خدمت دولت اند که از منافع عمومی ارتزاق کنند ولی در ولایات چندان منتظر خدمت نیستند و تمام برای رعیتی کوشش می‌کنند و این فساد اخلاقی که در مرکز شیوع دارد در آن جا ندارد که ما خواسته باشیم برای ولایات مقدمه فساد اخلاق را فراهم کنیم. آن‌ها دنبال رعیتی خودشان باشند بهتر است و راحت‌ترند من می‌بینم یزدی‌ها چندان میل ندارند داخل در خدمات دولتی بشوند و بنده هم راحت هستم و هر روز وزراء را زحمت نمی‌دهم و محل حاجت من نمی‌شوند ولی اگر چنانچه خواسته باشیم که قانون استخدام را خراب کنیم و یک باب مفتوحی برای دخول در ادارات دولتی درست کنیم که هر روز دسته‌های عدیده توقع دخول در ادارات را داشته باشند و این قانون هم به نظر وکلای دوره‌های بعد از این حیث بی اثر می‌شود و می‌آیند یا بر هم می‌زنند یا خرابش می‌کنند و ما باید عجالتاً باب دخول در ادارات را سد کنیم و همین منتظرین خدمت پس از آنکه داخل شدند و صندلی‌های ادارات را اشغال کردند آنوقت اگر دیدیم مستخدم لازم داریم و محل حاجت است و در ولایات هم مدرسه متوسطه نیست این ماده پیشنهادی آقای شیخالاسلام را قبول نمی‌کنیم. ولی حالا نباید این قانون را خراب کنیم و باید فشار بیاوریم و بودجه معارف را زیاد کنیم و مدرسه متوسطه را در ایالات و ولایات تأسیس کنیم و اشخاص لایق و با اطلاع کرسی‌ها را اشغال کنند نه اشخاص نالایق و بی اطلاع واِلا وضع مملکت ما بهتر از این نمی‌شود.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات.
آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام نمایند.
(جمعی قیام نمودند)
رئیس- معلوم می‌شود کافی نیست.
آقای دست‌غیب (اجازه)
حاج سید محمد باقر دست‌غیب- بنده بر روی فرمایش آقای حائری‌زاده عرض می‌کنم ایشان اشتباه فرمودند نفرات به درجه هم اشتباه فرمودند که می‌توانم عرض کنم از موضوع خارج شدند برای اینکه آقای حائری‌زاده در اثناء تعبیرات‌شان خواستند مخالفت با ماده بکنند ولی درجه نطق و اظهار مخالفت در بیان موافقت گردید اما با یک طرز عبارتی که تقریباً از مقصود خارج بود برای اینکه فرمودند فساد اخلاق در مرکز زیاد است و عین این عبارت دلیل بر موافقت است. حالا من نمی‌خواهم تأیید کنم که فساد اخلاق در مرکز زیاد شده است برای اینکه شاید به مرکزی‌ها بر بخورد. در هر حال این را عرض نمی‌کنم ولی عرض می‌کنم مطابق تعبیری که خودشان فرمودند اگر این طور باشد که دلیل آوردند به راپُرت که ملیون موافقت نکردند زیرا که این پیشنهاد فساد اخلاق را در ایالات زیاد نمی‌کند چون بوسیله این پیشنهاد برای آن‌ها تهیه کار می‌شود و بواسطه همین بیکاری فساد اخلاق در مرکز شیوع است و خوب است بروید به اطراف ملاحظه فرمائید در آن جا هم کم کم بواسطه بیکاری دارد شیوع پیدا می‌کندم. یک قسمت دیگر از فرمایشات شان این بود که فشار بیاورید بودجه معارف را زیاد کنند این حرف درست است ولی وقتی بودجه معارف ایالات و ولایات را ملاحظه بفرمائید آن جا هم ظلم به ایالات و ولایات شده است. بنده تعجب می‌کنم از آقایان خاصه آقایانی که وکیل ایالات هستند....
(یک نفر از نمایندگان- وکیل ایرانیان هستند)
دست‌غیب- البته معلوم است وکیل ایران و ایرانیان هستند عرض می‌کنم چطور شده در مرکز در تمام قسمت‌ها ملاحظاتش بیشتر از سایر ایالات و ولایات شده و همانطور که عرض کردم در خصوص معارف حقیقتاً اهالی ایالات و ولایات مظلوم وافی شده‌اند برای اینکه اگر درست قیاس کنید این اندازه مخارجی که برای معارف مرکز در بودجه منظور شده است سه برابر و یا زیادتر از سایر ایالات و ولایات است در حالی که بنده از باب مثل و نظیر می‌توانم بگویم دولت هیچ ابداً به معارف فارس چیزی نمی‌دهد چرا؟ چون وقتی ما حساب دخل و خرج فارس را ملاحظه کنیم خواهیم دید که از قرار تومانی یک عباسی و تومانی یک قران که از عایدات فارس برای معارف می‌گیرند در سال هفده یا هیجده هزار تومان می‌شود. تازه با فشار زیاد همین مبلغ یا بلکه کمتر برای معارف آنجا منظور شده است آنوقت دولت از بابت مالیات عمومی مملکت برای فارس چقدر داده است؟ هیچ چیز، بلکه یک قدری هم از همان هفده هیجده هزار تومان موضوع می‌کند و هکذا سایر ایالات و ولایات که اگر به این درجه مظلوم واقع نشده باشد باز تقریباً چهار برابر، سه برابر مرکز از آن‌ها زیادتر منظور شده است و اینکه آقا می‌فرمایند دولت باید مدرسه متوسطه در ایالات و ولایات تأسیس کند بنده هم عرض می‌کنم باید تأسیس بکند فشار هم باید آورد تعقیب هم باید کرد اما هنوز که تأسیس نشده است و تا وقتی که دایر نشده است چه باید کرد؟ اما موضوع دیگر اینکه بنده حقیقتاً این حرف‌ها را نسبت به ایالات و ولایات که این جا مذاکره می‌شود با حالت حالیه ایالات و ولایات بد می دانم همچنین نگذشتن این پیشنهاد آقای شیخالاسلام را هم می دانم برای اینکه اینطور تعبیر می‌کنم چون تعبیر دیگری ندارم و نمی‌توانم بکنم، اینطور تعبیر می‌کنم که نبایستی ایالات و ولایات را از مرکز دلسرد کرد و اگر این ماده الحاقیه نگذرد حقیقتاً مردم دلسرد می‌شوند و اگر این ماده نگذرد آنوقت کسی دیگر به فکر نیست در صورتی که در ولایات اگر ما یک روزگاری پیدا کنیم که ثبات شش کلاسه متوسطه را طی کرده باشد البته خیلی خوب است ولی باید ببینیم حالا ممکن است این قانون را وضع کرد یا خیر؟ اما حالا ممکن است چه نسبت به این بودجه وزارت معارف خودش می‌گوید کم است و در ایالات و ولایات مدرسه متوسطه نمی‌توان تأسیس کرد. دیگر اینکه در این قانون نوشته شده است (و آن این است که سه سال متوسطه را تحصیل کرده باشد و یا موافق مواد سه ساله متوسطه امتحان بدهد) بنده عرض می‌کنم این اندازه معلومات در ایالات و ولایات ندارند در صورتی که این اندازه معلومات در ایالات داشتند ما منکر نبودیم گذشته از اینکه برای ثباتی این اندازه معلومات لازم نیست که این حرف انعکاس پیدا کند و نگویند مرکز هر چه می‌خواهد برای خودش می‌خواهد این ترتیب بد است و برای اینکه این حرف انعکاس پیدا نکند و نگویند که این آقایان نمایندگان نمایندگان مرکز فقط هستند و نماینده سایر ایالات و ولایات نیستند بناء علیهذا بنده عرض می‌کنم خوب است حقوق اهالی سایر ایالات و ولایات را هم در نظر بگیرند. به فرموده آقای آقا سید یعقوب شاید یک نفر باشد که از تهران بیرون نرفته باشد و عادات و اخلاق و اندازه معلومات اهالی ایالات و ولایات را نداند یا اینکه ممکن است یک نفر از آقایان به اروپا رفته باشند ولی در موقع مراجعت مستقیماً وارد تهران شده باشند و بروجرد و لرستان و جهرم نرفته باشد. این اهالی آن اندازه معلومات ندارند و آقای حائری‌زاده خواستند دلیلی بر مخالفت خودشان بیاورند و خدا به زبانشان جاری کرد و فرمودند که فساد اخلاق در مرکز زیادتر است تا ولایات بعلاوه، این اندازه بیکار در تهران نیست زیرا اگر این ترتیب باشد بایستی برای هر ایالت و ولایت و هر قصبچه مأمور از تهران برود این اندازه اشخاص بیکار در تهران نیست آنوقت بایستی ثبات از این جا بفرستند به فلان نقطه که پانزده فرسخ آنطرف شیراز است. بنابراین عرض می‌کنم این ماده الحاقیه برای اینکه اهالی ایالات و ولایات از مرکز دلسرد نشوند خوب است تصویب شود. و اگر این ماده الحاقیه آقای شیخالاسلام تصویب بشود بنده در کلیات این قانون رأی نخواهم داد برای اینکه حقیقتاً یک ظلمی است که به اهالی ایالات و ولایات وارد می‌شود و بنده داد می‌زنم و طوری هم فریاد می‌کنم که صدایم از این جا بیرون برود که اگر این ماده الحاقیه آقای شیخالاسلام بگذرد آنوقت این قانون فقط برای تهران است و از برای اهالی سایر ایالات ظلم است.
رئیس- آقای فیوضات (اجازه)
فیوضات- آقایان تصدیق می‌فرمایند که قانون استخدام برای تنظیم و اصلاح ادارات نوشته شده است نه از برای ترحم و شفقت نسبت به اشخاص آقای شیخالاسلام که این ماده را پیشنهاد فرمودند یا سایر آقایان اگر در کارهای شخصی خود شان مثلاً وقتی بخواهد بنائی بکنند به بنائی که بلد نیست رجوع نمی‌کنند خوب است در مسائل مملکتی هم آن اندازه که به کارهای شخصی خودشان اهمیت می‌دهند اهمیت بدهند. ادارات دولتی کارخانه و فابریک و دارالعجزه نیست که تمام اشخاص بی سر و پا را به آن جا می‌برند آقای شیخالاسلام یا سایرین می‌فرمایند در نقاطی که مدرسه متوسطه نیست اشخاصی که از مدارس ابتدائی بیرون آمده‌اند پس آن‌ها چه کنند تقصیر آن‌ها چیست یا نقاطی که عجالتاً مدرسه ابتدائی ندارد اهالی آن نقاط چه کار کنند تقصیر آن‌ها چه چیز است خوب است یک ماده الحاقیه دیگر هم پیشنهاد کنیم که آن‌ها هم بدون تحصیل کردن داخل در ادارات بشوند و اگر آقای شیخالاسلام دستور تعلیمات مدارس ابتدائی را ملاحظه فرموده بودند این پیشنهاد را نمی‌فرمودند.
شیخالاسلام- مراجعه کرده‌ام
فیوضات- تحصیلات مدارس ابتدائی برای ثباتی هم کافی نیست و آقایان تصدیق می‌فرمایند که زبان فارسی امروزی ما بیشتر تحصیل صرف و نحو عربی محتاج است کسی که از صرف و نحو عربی اطلاع نداشته باشد نمی‌تواند چیز صحیحی بنویسد دستور امروز ما که در مدار ابتدائی معمول است فقط لغاتی است که در نصاب می‌باشد و باید اطفال این‌ها را یاد بگیرند و این اندازه معلومات بهیچوجه بر ای ثباتی و انشاء کافی نیست بعلاوه در قسمت پنجم از ماده دوم این قانون می‌نویسد: داشتن تصدیق نامه سال سوم تحصیلات متوسطه. اگر قسمت پنجم همین اندازه بود آقایان حق داشتند ولی شرط دیگری دارد و آن این است با دادن امتحان موادی که مطابق با سال سوم متوسطه باشد البته در اغلب ایالات از قبیل آذربایجان و خراسان و فارس مدرسه متوسطه هست و گمان می‌کنم در کرمان هم مدرسه متوسطه باشد و در تبریز مدرسه متوسطه شش کلاسه می‌باشد و در بعضی نقاط دیگر مدارس متوسطه سه کلاسه دارند. مثلاً آنطوری که می‌گویند در همدان کلاس نه هم می‌باشد. و همچنین بعضی از آقایان اظهار کردند شاگردی که مدرسه ابتدائی را طی کرده است ۱۳ ساله است و او نمی‌تواند داخل در ادارات دولتی بشود و به موجب قسمت دوم که ما رأی دادیم بایستی اشخاصی که می‌خواهند داخل در خدمت بشوند سنشان کمتر از ۱۸ سال نباشد. بنابراین، شاگرد پس از تمام کردن مدرسه ابتدای بایستی پنج شش سال وقتش را بگذراند در صورتی که ممکن است بطور خصوصی مواد سه ساله متوسطه را پیش یک نفر معلم تحصیل کند و در موقعی که تقاضای خدمت می‌کند امتحان بدهد و وارد خدمت بشد.
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
فیوضات- مقصود از بی سر و پا همان اشخاصی است که تحصیل نکردند و سواد ندارد.
آقا میرزا علی - ما همه ایرانی هستیم همانطور که ما نباید از اروپا مستخدم بیاوریم از تهران بخصوص هم نبایستی مستخدم بیاوریم بنده حقیقتاً خیلی متحیرم وقتی صحبت از معارف می‌شود یکی از آقایان می‌فرمایند صحبت حیدری و نعمتی است وقتی که صحبت از سایر ولایات می‌شود که چرا سایر ولایات از حقوق خودشان بهره مند نمی‌شوند می‌گویند کوس لامرکزیت می‌زنند. آشکارا باید گفت ایرانی هیچ حاضر نیست که تمام خصوصیات خودش را منحصر به مرکز نماید و به فلسفه هم قانع نمی‌شویم بنده عرض می‌کنم در ایران مدرسه متوسطه نیست در تهران هست ایرانی زحمت می‌کشد و برای تهران مدرسه متوسطه ایجاد می‌کند و بالعکس تهرانی به ایرانی حق نمی‌دهد حالا باید ایرانی بکلی از استخدام در ادارات دولتی خودش محروم بماند. بعلاوه عرض نمی‌کنم ما که اینهمه حرف از علم می‌زنیم من قبول دارم که علم شریف و مقدس است اما من معمار می‌خواهم؛ علم فیزیک می‌خواهم چه کنم من آبکش می‌خواهم، علم شیمی می‌خواهم چکنم من آبیاری و زراعت می‌خواهم داشته باشم چه رابطه به علم طبقات‌الارضی دارد.
مخبرالسلطنه- خیلی رابطه دارد.
کازرونی- بنده عرض می‌کنم که برای ثباتی بایستی سواد فارسی کامل داشته باشد حساب بداند اگر این شرایط را دارا نباشد پذیرفته نمی‌شود اما در ایران مدرسه متوسطه نیست و علت اینکه بایستی منحصراً در تهران باشد چه چیز است اگر این ترتیب است خوب است یک ماده الحاق کنند که خدمت کاران سایر ولایات از تهران بروند این فلسفه ندارد ایرانی اگر جاهل است دولت ایرانی است اگر عالم است دولت ایرانی است همه حقوق را نبایستی به تهران تنها داد.
رئیس- آقای فتح‌الدوله (اجازه)
فتح‌الدوله- آقای کازرونی می‌فرمایند من خیلی حیرت دارم. بنده هم عرض می‌کنم که من از فرمایشات ایشان متحیر ماندم و یک طوری بیان می‌کنند مثل اینکه تهرانی ایرانی نیست می‌فرمایند همان طور که ما نبایستی تمام مستخدمین خود را اروپائی قرار بدهیم همین طور هم نبایستی ما مستخدمین خود را تهرانی قرار دهیم و تهرانی را مقابل کردند با اروپائی این احساسات خوب نیست در مجلس بروز کند خوب است قدری در مذاکرات دقت شود و این قبیل صحبت‌ها شایسته نیست در مجلس گفته شود اما راجع به این پیشنهاد اگر آقای شیخالاسلام پیشنهاد می‌کردند که ما درب ادارات را به روی تمام مردم باز می‌کنیم من موافق تر بودم ایشان پیشنهاد کردند شاگردی که مدرسه ابتدائی را تمام کرده است باید در ادارات مستخدم شود به چه ۱۲ ساله و ۱۳ ساله نمی‌تواند استخدام داخل ادارات شود (همهمه) تأمل بفرمائید شما هم در نوبت خودتان بروید فرمایش خود را بفرمائید حالا که نوبت به بنده رسیده است باید استفاده کنم. بچه که مدرسه ابتدائی را طی کرده باشد معلوماتش کافی نیست برای اینکه داخل در ادارات دولتی بشود زیرا یک دیکته صحیح نمی‌تواند بنویسد چطور ما این‌ها را بیاوریم و داخل در استخدام دولتی کنیم؟ در فقره دوم ماده ۵ نوشته شدهاست که تحصیلات ۳ ساله متوسطه داشته باشد یا بتواند از عهده امتحان موادی که مطابق ۳ ساله متوسطه باشد برآید. البته کسی که بخواهد مستخدم دولت بشود باید چیزی بلد باشد و راجع به ولایاتی که مدرسه متوسطه نیست همان طور که آقای فیوضات بیان فرمودند ممکن است در بعضی جاها مدرسه ابتدائی هم نباشد پس بایستی بگوئیم اهالی آن نقاط هم از استخدام محروم می‌شود پس خوب نیست هیچ تحصیلاتی برای ورود به استخدام دولتی شرط شود و لازم نیست. البته مستخدم باید معلومات داشته باشد او نمی‌خواهد که در همان مرتبه ثباتی باقی بماند بلکه می‌خواهد تمام درجات ۳ گانه را طی نماید بنابراین شاگرد مدرسه ابتدائی مدیر کل یک اداره یا منشی اول باید بشود من نمی دانم این چه احساساتی است که این جا بروز می‌دهند.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- فرمایشی را که آقای شیخالاسلام در ضمن پیشنهادشان فرمودند مقصودشان صحیح است و بنده مقصد ایشان را تأیید می‌کنم صحبت هائی که در اطراف این ماده می‌شود بقدری مغلطه (یعنی مذاکرات مالیه) پیش می‌آید که موضوع از بین می‌رود. چندین نفر از آقایان نمایندگان تکرار فرمودند که قانون استخدام شرط کرده است که سن مستخدم بایستی لااقل ۱۸ سال باشد و بچه که تحصیلات ابتدائی را طی کرده است منتهی ۱۳ ساله است بنده عرض می‌کنم این آقایانی که پیشنهاد کردند که تصدیق مدرسه ابتدائی برای دخول در استخدام دولتی کافی است تصدیق نکردند که اشخاص ۱۳ ساله می‌توانند داخل در ادارات بشوند و اینکه بعضی از آقایان می‌فرمایند چون منتظرین خدمت زیاد هستند خوب است به آن‌ها کار بدهیم پس مردم ولایات بایستی از حقوق خود محروم بشوند برای اینکه مستخدمین و منتظرین خدمت زیاد هستند نبایستی اهالی یک قسمت از ولایات را از حقوق خود محروم کرد. قانون را برای امروز وضع نمی‌کنند بلکه برای همیشه است و بنده معتقدم این قانون اصلاح شود به این معنی که چون در ولایات مدرسه متوسطه نیست و شرط هم کرده‌اند که بایستی تصدیق ۳ ساله متوسطه را دارا باشد یا از عهده امتحان ۳ ساله متوسطه برآید بنده عرض می‌کنم از آن جمله موادی که در کلاس سوم مدرسه متوسطه تدریس می‌شود فرانسه است و چون در کردستان فرانسه نمی دانند نبایستی آن‌ها را از حقوق خودشان محروم بکنند. آیا استخدام دولت مربوط به نقاشی و فرانسه است؟ بنده عقیده‌ام این است که دارای معلوماتی باشند که برای دخول در اداره کافی باشد آیا این مطلبی را هم که پیشنهاد کردند که تصدیق ابتدائی داشته باشد کافی است؟ بنده این را هم کافی نمی دانم زیرا شاگردی که تحصیلات مدرسه ابتدائی را تمام کرده باشد سواد فارسی اش خوب نیست. بنابراین بایستی اشخاصی را که دولت استخدام می‌کند کسانی باشند که از عهده انجام وظایف مرجوعه برآیند. بنده معتقد هستم که تصدیق مدرسه ابتدائی برای انجام خدمات مرجوعه اداری کافی نیست اگر می‌خواهید این مطلب را حقیقتاً درک کنید از اطفالی که از مدارس ابتدائی بیرون آمده ۱۵ ساله یا ۱۳ ساله یا ۱۴ ساله هستند بیاورید و یک کاری به آن‌ها رجوع کنید و ببینید که از عهده بر می‌آیند یا نه، ملاحظه خواهید فرمود که ابداً از عهده بر نمی‌آیند پس باید قانون را اصلاح کرد یعنی باید نوشت در جائی که مدرسه متوسطه هست باید موافق مواد قانون استخدام رفتار کرد ولی در جائی که مدرسه متوسطه نیست باید اشخاص که بخواهد مستخدم در ادارات دولتی بشوند شرائط شان را سخت و زیادتر کرد که مردم دنبال علم و تحصیل بروند که علم توسعه پیدا کند اگر هر آینه اختیار با بنده بود می‌گفتم تحصیلات سه ساله متوسطه برای استخدام دولتی کافی نیست ولی چون اختیار با بنده نیست نمی‌توانم قید کنم در هر حال در جائی که مدرسه متوسطه نیست معلومات کافی برای خدمت مرجوعه داشته باشند آنوقت اشخاصی که لیاقت ثباتی داشته باشند به آن‌ها ثباتی می‌دهند و اگر لیاقت منشی گری داشته باشند به آن ا شغل منشی گری می‌دهند. مثلاً در ولایات بعضی اشخاص هستند که اشخاصی که شش ساله متوسطه را هم تحصیل کرده‌اند آن اندازه انشاء ندارند در صورتی که این اشخاص تصدیق کلاس ابتدائی را هم ندارند یعنی نرفته‌اند به مدرسه ولی علم انشاء را بسیار خوب می دانند. زیرا معلومات ادبی و عربی آن‌ها بسیار خوب است و لیاقت منشی گری را دارند پس در ولایات در نقاطی که مدرسه متوسطه هست باید شرط کنیم که برای دخول در خدمت دولتی باید تصدیق نامه سه ساله متوسطه را داشته باشند ولی در جائی که مدرسه متوسطه نیست معلومات کافی برای خدمت مرجوعه هر اداره و مرتبه را دارا باشد اگر این قید را کردیم اهالی ولایات از خدمات دولتی محروم نمی‌مانند و هم در جاهائی که مدرسه متوسطه هست اطفال را تشویق کرده‌ایم بر اینکه بروند و تحصیل کنند. این است نظریه بنده که برخلاف نظریه همه آقایان است.
مخبر- آقای آقا شیخ اسدالله اشتباه کرده‌اند فرانسه و نقاشی جزو پروگرام نیست.
تدین - بلی نیست
رئیس- آقای محقق‌العلماء (اجازه)
محقق‌العلماء- بنده با راپُرت مخالف هستم.
رئیس- آقای مستشارالسلطنه (اجازه)
مستشارالسلطنه- بنده با ماده الحاقیه مخالفم و تصور می‌کنم اگر این ماده الحاقیه از مجلس بگذرد در واقع یک جلوگیری از توسعه معارف در ایالات و ولایات خواهیم کرد و تمام مردم تصور خواهند کرد که تحصیلات مدارس ابتدائی کافی است اساساً همینطور که ذکر شد تحصیلات مدارس ابتدائی خیلی کم و ناقص و از برای استخدام در اداره دولتی کافی نیست بعلاوه اگر چنانچه این ماده تصویب شود از حالت حالیه هم ادارات بدتر خواهند شد و نیز به علاوه آقایان اعتراض داشته‌اند در این قسمت ماده پنجم این است که نوشته است داشتن تصدیق نامه سال سوم متوسطه یا دادن امتحان موادی که برای تحصیلات سه ساله متوسطه لازم است و در بعضی ولایات که مدرسه متوسطه نیست ممکن است مواد سه ساله متوسطه را در خارج تحصیل بکنند و بایستی یک اصلاحاتی در این ماده کرد یعنی نوشت در حدود تحصیلات سه ساله مدرسه متوسطه به قدری که برای مستخدم جهت دخول در اداره کافی باشد بنده تصور می‌کنم که اگر این ترتیب درست بشود هم اشخاص بی سواد داخل ادارات نمی‌شوند و هم این قانون درست می‌شود.
رئیس- آقای محقق‌العلماء (اجازه)
محقق‌العلماء- بنده هم می‌خواهم از آقای حاج شیخ اسدالله تقلید بکنم در این که ادله موافقین و مخالفین غالباً به یک مغالطاتی بیان می‌شود این دسته یک مغالطاتی می‌کند و آن دسته هم یک مغالطاتی می‌کند. اولاً قانونگذار نبایستی ملاحظه دلگرمی و دلسردی را بکند قانونگذار بایستی یک حقایقی را ملاحظه کند. دیگر اینکه آقای کازرونی فرمودند ایران و تهران ما تهران را عین ایران، ایالات و ولایات را هم عین تهران می دانیم. آقایان موافقین فقط دلیل شان سن ۱۳ ساله است در صورتیکه ما در قانون نوشته‌ایم شخصی که می‌خواهد داخل در اداره بشود لااقل ۱۸ سال داشته باشد پس دیگر لازم نیست ۱۳ سال را اسم بیاورید. دیگر اینکه همینطور که در مرکز منتظر خدمت زیاد است (و بنده بیشتر مفاسد امروزه ایران را بواسطه بیکاره‌ها و منتظرین خدمت می دانم) در تمام ایالات و ولایات هم زیاد است در فارس امروز صد و سه هست و هر دسته را یک عده‌ای از منتظرین خدمت ایجاد کرده‌اند و یک نام‌هایی گذاشته‌اند مثل انجمن آل محمد و انجمن آل فلان و فلان البته آن‌ها هم باید داخل در یک خدمتی بشوند از برای اینکه اسباب زحمت مردم را فراهم نیاورند وانگهی وقتی در حقیقت نگاه کنیم می‌بینیم پیشنهاد شیخالاسلام چیزی نیست که اسباب زحمت برای اداره بشود کسی که از مدرسه ابتدائی بیرون آمده است و لایق نیست او را نمی‌برند در اداره مستخدم کنند و اگر هم قابل باشد چه ضرر دارد ثبات شود پس بنده هم خودم را جزو مخالفین با راپُرت می دانم.
رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات.
آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- معلوم می‌شود کافی است.
پیشنهاد آقای دست‌غیب. (پیشنهاد آقای دست‌غیب به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه اینطور نوشته شود:
تا زمانی که مدرسه متوسطه در هر ایالت یا ولایت تأسیس نشده برای استخدام دولت یا منشی گری دوم تحصیلات ابتدائی و خط و سواد فارسی کامل کافی است. (دست‌غایب)
رئیس- آقای دست‌غیب (اجازه)
دست‌غیب- اگر ماده الحاقیه پیشنهادی آقای شیخالاسلام تصویب شود آن یک موضوع دیگری است ولی بنده این را پیشنهاد کردم که نظریات آقای شیخالاسلام هم ملحوظ گردد. البته مقصود آقای فیوضات از بی سر و پا فقط راجع به مردمان بی سواد بوده توضیح هم دادند و این حرفی بود که از دهنشان بیرون آمد اما راجع به اصل قضیه عرض می‌کنم هیچکس منکر علم نیست البته هر جا مدرسه متوسطه باشد باید شرط کنند تحصیل سه ساله متوسطه را کرده باشد ولی اشکال در این است که یک جائی مدرسه متوسطه نداشته باشد عرض کردم تا منشی دوم که جمع بین نظریات همه آقایان اعضاء کمیسیون بشود ولی اگر اعضای کمیسیون مخالفت کنند آن موضوعت دیگری است ولی البته آقایان هم تصدیق دارند که این یک ماده‌ای است مطابق اخلاق و عادات طرز رفتار امروزه مملکت ولو بعد هم فایده نداشته باشد ولی بکار امروزه مملکت می‌خورد و نه اینکه یک قانونی نوشته شده که امروز عملی نباشد این قانون استخدام خیلی خوب و بجا هست ولی در نقاطی که مدرسه متوسطه نباشد ماده رد شود ظلم است مخصوصاً به یک عده از مردمانی که حالا مستخدم و صحیح‌العمل‌اند و انشاء را هم خوب می دانند و تمام ترتیبات را هم بلدند زیرا در آن جا مدرسه متوسطه نبوده و نیست که بروند یا رفته باشند تحصیل کنند این است که این پیشنهاد را عرض کردم و گمان می‌کنم جمع بین نظریات آقایان بشود و این پیشنهاد را توجه فرموده قبول نمایند.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- خواه آقایانی که اصل ماده الحاقیه را پیشنهاد کرده‌اند و خواه آقایانی که برای این ماده الحاقیه این پیشنهادات را تقدم مقام ریاست می‌کنند باید در نظر داشته باشند که در ماده دیگر این قانون که رأی داده شده می‌گوید: بایستی شرایط اختصاصی مقرره نظامنامه‌های مصوبه اداره مربوطه را دارا باشند. بعد از آنکه فرضاً اکثریت قبول کرد اشخاصی که مدرسه ابتدائی را تمام کرده‌اند بتوانند داخل در ادارات بشوند آنوقت تازه شرایط مخصوصه در وزارتخانه آن‌ها را از ارتقاء و دخول در آن وزارتخانه قانع خواهد شد در هر حال کمیسیون بعد از آنکه در ماده الحاقیه کاملاً دقت کرد دید این ماده الحاقیه و پیشنهاداتی که می‌شود در موقع عمل دچار مشکلات می‌شود از حیث اینکه آقایانی که این التفات را می‌فرمایند که آن ۳ سال تحصیلات متوسطه را نکنند باید فکر این را بکنند که ترقی نخواهد کرد و در یک حالت خواهد ماند و اینکه آقایان برای اعضای ادارات ایالات و ولایات دفاع می‌فرمایند ظلم بیشتری است و بعد از اینکه فرضاً این پیشنهاد تصویب شود تازه شما به اعضای ادارات تعدی کرده‌اید زیرا تا منشی گری دوم بیشتر نمی‌توانند ترقی کنند و اختصاص داده‌اید درجات بالاتر را به اشخاصی که از تهران مجبورند می‌روند و مقامات پائین تر را به اهالی ولایات داده‌اید بعلاوه این صحبتی هم که آقایان لاینقطع می‌فرمایند همه مأمورین از تهران می‌روند اگر اهالی تهران را تجزیه بفرمائید همان اهالی ولایتند که به تهران آمده‌اند بنابراین وقتی اعضای ادارات را هم تجزیه بفرمائید که دو ثلث آن‌ها از ولایات هستند اگر دقت بفرمائید خواهید دید این فرمایش آقایان مطابق با واقع نیست و بنده روز قبل یادآوری کردم و باز هم تکرار می‌کنم که این عبارات یک حس مرکزیت و لامرکزیت تولید می‌کنند مثلاً آقای کازرونی می‌فرمایند ایران و اروپا، ایران و تهران، مرکز را از ولایات دور می‌کنند در صورتیکه ما در مجلس وکیل تمام ایران هستیم و بالاخره کمیسیون این ماده الحاقیه و این پیشنهادها و سایر پیشنهاداتی را که نظیر این‌ها باشد نمی‌تواند قبول کند و این را مخالف قانون استخدام و ماده آن و صلاح و صرفه خود اهالی ولایات می دانم زیرا وقتی به موجب این پیشنهاد داخل کار شوند از تحصیلات و نیل به مقامات عالیه عقب خواهند ماند و این یک ظلمی است که نسبت به آن‌ها می‌شود.
رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای دست‌غیب. آقایانی که پیشنهاد ایشان را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد.
(پیشنهاد آقای مدرس به مضمون ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم الحاق شود به قانون استخدام. کسانی که فقط مدرسه ابتدائی را تکمیل کرده‌اند با داشتن سایر شرائط می‌توانند در ولایات و ایالاتی که مدرسه متوسطه نیست تا درجه منشی دوم در ادارات مستخدم شوند. (مدرس)
رئیس- آقای مدرس (اجازه)
مدرس- در اول که قانون استخدام به مجلس آمد بنده با آن قانون کاملاً موافق بودم و عقیده‌ام این بود که این قانون ادارات ما را اصلاح می‌کند بعد از آنکه گذشت و یک مواد و اصولی از آن قانون تغییر کرد بنده عقیده‌ام این شد که دیگر این قانون ادارات ما را اصلاح نمی‌کند بنابراین یک عقیده‌ای دارم آنرا می‌گویم و بعد داخل در توضیح این پیشنهاد می‌شویم. عقیده‌ام این است که مستخدمین دولت باید درجات ابتدائی و متوسطه و عالیه را طی کنند و بعد وارد خدمت شوند آنهم به یک ترتیب مخصوصی ولی تصور می‌کنم این ترتیب برای مملکت ما زود باشد بناءعلیهذا چون این قانون استخدام شرایط اصلی اش عیب می‌کند لذا این پیشنهاد را کردم که اختلافات رفع شود و این را هم عرض می‌کنم شرایط ثبات و منشی دوم این نیست که جغرافیای اروپا را بلد باشد یا بتواند عکس بردارد بلکه باید خط و سواد فارسی را دارا باشد و فی‌الجمله حساب بداند و در منشی دوم هم خودم یک اندازه شک دارم و گمان می‌کنم تصدیق می فرمائید مدارسی که ما در آن‌ها درس خوانده‌ایم همان مدرسه ابتدائی بود که بهتر از مدارس امروز بود حالا بایستی ملاحظه کرد احتیاج ثبات و منشی دوم و منشی سوم به چیست اگر به معلوماتی است که در مدرسه ابتدائی حاصل نمی‌شود بفرمائید بایستی متوسطه را هم طی کند و اگر معلومات مدرسه ابتدائی برای ثباتی و منشی گری دوم و سوم کافی است چرا آن‌ها را منع می‌کنید با این شرطی که شده است تا وقتی که مدرسه متوسطه دائر نشده است یعنی وقتی مدرسه متوسطه دائر شد و این شخص قدرت دارد برود آن‌ها را تحصیل کند بعد از آنکه قدرت پیدا کرد و مدرسه ابتدائی را طی کرد آن وقت می‌تواند داخل اداره بشود و باید سعی کرد در تمام نقاط ایران مدرسه متوسطه دائر بشود اگر این سعی را بفرمایند دیگر برای این ماده موضوعی باقی نمی‌ماند آقایان بیاناتی فرمودند البته مستحضرند که در آن ماده پنجم هم اینطور مذاکره شد کسی که معلوماتش به اندازه سه سال متوسطه باشد و بتواند از عهده امتحان برآید ولی اینکه نقاشی و رسم بلد نباشد او را قبول می‌کنند اگر آقای مخبر کمیسیون این پیشنهاد را قبول بفرمایند گمان می‌کنم سایر آقایان هم زیاده روی نکنند. بلی منشی اول انصافاً باید دارای یک معلوماتی باشد ولی ثباتی و منشی دوم و سوم این اندازه معلومات را لازم ندارد. به عقیده بنده این پیشنهاد خوبی است و خوب است آقایان به آن رأی بدهند.
مخبر- کمیسیون قبول نمی‌کند علت دیگر این است که اشخاص محروم می‌شوند این کافی است در جائی که مدرسه متوسطه هست و اشخاص حاضر شده‌اند و می‌خواهند مستخدم بشوند اگر آنقدر تحصیل برای استخدام و منشی گری کافی است پس شاگردانی که از مدرسه متوسطه بیرون آمده‌اند چکار کنند؟ و اگر این مقدار کافی نیست برای هیچ نقطه‌ای کافی نیست. خواه مدرسه متوسطه باشد خواه نباشد این یک چیز نامعقولی است بعلاه این بیچاره برای این که ۳ سال دیگر تحصیل نکرده است باید همیشه در منشی دومی و سومی باقی بماند و ترقی نکند آقا بگذارید برود تحصیل کند و مدرسه متوسطه را طی کند این چه قید است که در این جا می‌کنید و قانون را خراب می‌کنید؟
مدرس- اگر آقای مخبر قبول می‌کنند بنده قبول می‌کنم که متوسطه باشد.
رئیس- پس می‌گیرید؟
مدرس- خیر عرض کردم با بودن مدرسه متوسطه چون آقا می‌گویند لازم نیست بنده هم قبول می‌کنم.
رئیس- آقای مخبر چه چیز را قبول می‌کنند؟
(یکی از نمایندگان- دوباره قرائت فرمائید) (مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد آقای مدرس.
آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام بفرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه شد.
(پیشنهاد آقایان مستشارالملک و محمد ولی میرزا به شرح ذیل قرائت شد)
داشتن تصدیق نامه سال سوم تحصیلات متوسطه و در نقاطی که مدرسه متوسطه نباشد تحصیلات داوطلبان در حدود معلومات متوسطه به قدر کفایت پذیرفتن در ادارات کافی خواهد بود. مستشارالملک - محمد ولی میرزا
رئیس- پس می‌گیرید یا خیر؟
محمد ولی میرزا- خیر
رئیس- پس توضیح بدهید.
محمد ولی میرزا- مذاکره‌ای که آقایان می‌فرمودند مخصوصاً آقایان مدافعه می‌فرمودند که تحصیلات ابتدائی در ایالات و ولایات کافی است به عقیده بنده آقایان در این جا حق اهالی ایالات و ولایات را پایمال می‌کنند در صورتی که بنده تصور می‌کنم در ولایات اشخاصی که دارای معلومات باشند و تحصیل کرده باشند پیدا می‌شوند و اگر این قید را بکنیم که همان تحصیلات مدرسه ابتدائی کافی است از ترقی آن‌ها جلوگیری کرده‌ایم. پیشنهادی که بنده و آقای مستشارالملک کرده‌ایم مفادش این است که اشخاصی که می‌خواهند داخل در ادارات بشوند نباید مقید باشند که ورقه دیپلمی که در مدرسه متوسطه سه کلاسه داده می‌شود دارا باشند بایستی مقید به داشتن معلومات باشند و این معلومات هم در تمام ولایات و شهرهای بزرگ همه جا ممکن و میسر است و اکثر دارای معلومات هستند. این ماده الحاقیه در مستخدمین دولتی ایجاد طبقات می‌نماید یعنی یک طبقه باید همیشه ثبات و منشی باشند و حق ترقی ندارند در صورتی که ایجاد قانون استخدام برای این است که این مسائل مرتفع بشود و بطور کلی یک مستخدم نباید همیشه در آن مقامی که دارد بماند و حق دارد ارتقاء رتبه حاصل کند یعنی مدیر کل هم بشد معاون و وزیر هم بشود و این پیشنهاد ترقی آن‌ها را محدود می‌کند یعنی یک عده‌ای فقط باید منشی دوم باشند و ابداً حق ندارند از منشی دومی به بالا ترقی کنند.
رئیس- آقای مساوات (اجازه)
مساوات- واقعاً ادله در وقتی فایده می‌کند که طرف بخواهد قبول کند وقتی نخواهد قبول کند هر چه دلیل بیاورند فایده ندارد بلکه اعجاز هم فایده و نتیجه ندارد این پیشنهاد عین جزء پنج ماده دوم است که می‌گوید داشتن تصدیق نامه سال سوم تحصیلات متوسطه یا دادن امتحان موادی که برای سه ساله متوسطه معین شده است این را که تصویب کردند برای این بوده است که در نقاطی که مدرسه متوسطه نیست و یک اشخاصی در آن خا هستند که دارای این اندازه معلومات هستند امتحان می‌دهند و داخل اداره می‌شوند من ندیدم یک دلیلی ذکر شود که بگویند کسانی که از مدارس ابتدائی بیرون می‌آیند آیا معلومات کافیه دارند؟ فقط همیشه می‌گویند چون در ولایات مدرسه متوسطه نیست تحصیلات مدارس ابتدائی کافی باشد و من نفهمیدم دلیل داشتن معلومات کافیه چطور می‌شود نبودن مدرسه متوسطه باشد مثلاً ظلم کردن چه ربطی دارد به اینکه در ولایات معلومات کافیه ندارند شخصی که شش سال بیشتر در مدرسه تحصیل نکرده البته وقتی که از مدرسه بیرون می‌آید نمی‌تواند نوشتن را بی غلط بنویسد و نمی‌تواند یک عبارتی را درست بخواند کافی نیست و این که کمیسیون آنهمه اصرار دارد برای این است که آن اشخاص معلومات داشته باشند و لااقل از کلاس سوم متوسطه بیرون آمده باشند واِلا نظر مرکز و ولایت نیست بلکه برای این است که معلومات لازمه کار را داشته باشند واِلا دخول در استخدام دولتی فایده ندارد.
محمد ولی میرزا- مجدداً پیشنهاد را قرائت بفرمائید.
رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد.
آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام بفرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد.
پیشنهاد آقای حاج شیخ اسدالله به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه این قسم اصلاح شود. در هر محلی که مدرسه متوسطه نباشد برای دخول در ادارات که محل حاجت است باید دارا باشد. شیخ اسدالله محلاتی
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- اگر در این ماده نوشته شود معلومات لازمه کافی خواهد بود و اصلاح بشود خیلی بهتر است لکن بعد از آنکه یک پیشنهادی محل توجه شد دیگر رأی در سایر پیشنهادها گمان نمی‌کنم لازم باشد و بایستی برگردد به کمیسیون و در آن جا اعضای کمیسیون نظری بکنند و به ملاحظه این پیشنهاد هر یک ماده نوشته شود که حق سایر ولایات هم محفوظ باشد و چون توضیحات خودم را نسبت به این ماده قبلاً داده‌ام زیاده بر این عرضی نمی‌کنم.
رئیس- آقایانی که پیشنهاد آقای حاج شیخ اسدالله را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد
(پیشنهادی از طرف آقای تدین به شرح ذیل خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی دامت شوکته.
پیشنهاد می‌کنم که ماده ذیل به عنوان ماده الحاقیه اضافه شود.
ماده الحاقیه- مادام که مدارس متوسطه در ایالات ولایات تأسیس نشده داوطلبان خدمت رسمی در ادارات ایالات و ولایات فقط باید معلومات لازمه و شرایط اختصاصی مقرره در نظامنامه‌های مخصوصه اداره مربوطه را دارا باشند. (سید محمد تدین)
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- با موادی که متوالیاً پیشنهاد شده بنده هم به یک جهاتی مخالف بودم و اجازه هم خواسته بودم ولی نوبت به من نرسید بطور اجمال عرض می‌کنم که اگر ما بخواهیم تخصیص بدهیم مستخدمین ایالات و ولایات را به درجه منشی گری حالا خواه منشی گری اول باشد یا دوم یک ظلم و تبعیضی است زیرا وقتی بر حسب پیشنهاد آقای مدرس قائل به وقفه شدیم این یک تبعیض می‌شود معنای پیشنهاد آقای شیخالاسلام این است که از نقطه نظر لیاقت شش سال را که طی کرد بتواند تا زمان تقاعد ترقی کند اگر آقایان یک توجهی به ماده سوم قانون استخدام بفرمایند معلوم خواهد شد مواد الحاقیه پیشنهادی آقایان بکلی لغو است برای اینکه می‌گوید علاوه بر شرایط مندرجه در ماده دوم داوطلبان خدمت رسمی هر وزارتخانه باید معلومات لازمه و شرایط اختصاصی مقرره هر وزارتخانه را دارا باشد وقتی ما به این ماده معتقد شدیم مستغنی هستیم از اینکه مدرسه متوسطه یا توقف در منشی گری اول یا دوم را ذکر کنیم برای اینکه فرض می‌کنیم یک آدمی تحصیلات ۳ ساله متوسطه را کرده تصدیق نامه هم دارد یا آنکه عین همان مواد حتی رسم و نقاشی را هم امتحان داده لکن معلومات لازمه اداری را فاقد بود آیا او را قبول می‌کنند؟ خیر. پس اساس این قسمت ماده سوم است که باید شخص داوطلب حتماً دارای معلومات لازمه و شرایط اختصاصی هر اداره باشد بعد از آنکه ما به این قسمت معتقد شدیم تصور نمی‌کنم لازم باشد ما اینقدر بحث کنیم که مدرسه متوسطه داشته باشیم معذالک برای اینکه تبعیض نشود و این قسمت ماده سوم به موقع اجرا گذاشته شود بنده بدون شرط پیشنهاد کردم مادامی که مدارس متوسطه در ایالات و ولایات تأسیس نشده است هر کس داوطلب ورود به خدمت ادارات ایالتی یا ولایتی است فقط همین معلومات لازمه را دارا باشد و دارای شرایط اختصاصی باشد آنوقت ما معتقد به وقفه‌ای نشدیم ممکن است بعد از ابراز لیاقت به رتبه مدیری کل هم برسد بنابراین تصور می‌کنم اگر آقایان این پیشنهاد را قبول بفرمایند هم مقصود آقایان کاملاً تأمین شده است و هم رعایت مرکز ایالات و ولایات شده است و محتاج به این قبیل مذاکرات نیست. (یکی از نمایندگان- یک مرتبه دیگر هم بخوانند) (پیشنهاد آقای تدین مجدداً قرائت شد)
(ماده اول لایحه قانون بودجه و ماده اول ضمیمه آن به ترتیب ذیل قرائت شد)
رئیس- کسانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه شد.
(پیشنهاد آقای حاج مخبرالسلطنه به شرح ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهاد می‌کنم که ابداً اسم مدرسه برده نشود لیکن نوشته شود اشخاصی که معلومات لازمه ثباتی و انشای سوم را دارا هستند.
ممکن است ر ادارات و آنجائی که مدرسه نیست قبول شوند (مهدی قلی)
رئیس- آقای حاج مخبرالسلطنه (اجازه)
حاج مخبرالسلطنه- مذاکره در اطراف این مطلب خیلی شد بنده بکلی منکرم از برای اشخاصی که بدون اطلاع و لیاقت وارد اداره می‌شوند شرط مدرسه بشود و نوشته شود مدرسه ابتدائی را طی کرده باشد یا مدرسه ندیده باشد مدرسه نیست نه ابتدائی نه متوسطه یک جماعتی از جوانان ما هستند که بنا بر عادات قدیم خودشان یک تحصیلاتی کرده‌اند و یک لیاقتی هم برای خدمت دارند و در آن نقاط نه از مرکز و نه از تهران و نه از فارس و تبریز نمی‌شود به آن جا ثبات فرستاد و آنجائی که مردم دسترسی به مدرسه ندارند و یک تحصیلاتی هم کرده‌اند حقیقتاً نباید محروم باشند حالا هم رسم نیست بیش از ثباتی و منشی گری سوم بلد باشد و در آنجاها کسی بیش از این به مقامی نمی‌رسد و این هم که گفته می‌شود در بعضی نقاط مدرسه متوسطه هست یا نیست بنده خودم از مدارس عالیه تهران اطلاع دارم مدارس متوسطه تبریز از مدارس تهران بهتر است خودم رفتم امتحان کردم همچنین مدرسه اصفهان و فارس را در سه مرتبه امتحان کردم به درجات بهتر از تهران بود خیلی هم شاگردان بیشتر می‌دانستند و هر جائی که مدرسه‌ای متوسطه یا ابتدائی باز کرده باشد و مردم آنجا ملتفت مدرسه شده باشند چون معلمین در آن جا هستند از برای مردم ممکن است بیش از تحصیلات ابتدائی دارا شوند بنده هیچ نظری ندارم که اساس ورود مستخدم به اداره طی کردن یک درجه ناقص از مدرسه باشد این را باید بکلی ترک کرد قصد بنده از این پیشنهاد این است در نقاطی که عنوان مدرسه نشده است و مردم خبر ندارند ولی حقیقتاً لایقیدند و تا یک اندازه معلومات ولایتی خودشان را یاد گرفته‌اند هم آن‌ها مشغول کار باشند و هم زحمت دچار ادارات نشود که از مردم مستخدم به جاهای دوردست بفرستند بنده یک چنین چیزی را آنهم موقتاً تا وقتی که همه جا وسائل تأسیس مدرسه فراهم بشود مفید می دانم.
مخبر- تقاضا می‌کنم پیشنهادات را به کمیسیون ارجاع بفرمایند تا در آن جا یک نظریاتی بشود ولیکن خواهش می‌کنم زیاد بر این آقایان قانون را خراب نکنند بنده می‌خواهم این جا یک شوخی بکنم اگر چه به بعضی بر بخورد ولی از روی شوخی عرض می‌کنم فردا می‌شود خود من یک پیشنهادی می‌کنم کسانی که من واسطه آن‌ها بودم و با من نسبت دارند در ادارات بروند و تا قیامت باشند به این جهت خواهش می‌کنم آقایان به همین ترتیب خوشی که قانون استخدام گذشته است بگذرد و زیاده بر این معطل نکنند.
رئیس- پیشنهادات به کمیسیون مراجعه می‌شود جلسه آینده هم فردا دستور بودجه وزارت عدلیه خواهد بود.
(مجلس یک ربع ساعت قبل از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - مؤتمن‌الملک