مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ فروردین (حمل) ۱۳۰۱ نشست ۸۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ فروردین (حمل) ۱۳۰۱ نشست ۸۴
صورت مشروج مجلس یوم یکشنبه چهارم شعبان ۱۳۴۰ مطابق دوازدهم حمل ۱۳۰۱
مجلس تقریباً دو ساعت و نیم قبل از غروب برپاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید.
صورت مجلس یوم پنج شنبه نهم حمل ۱۳۰۱ قرائت شد.
رئیس- گویا نسبت به صورت مجلس ایرادی نباشد
آقای شیخ الاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخ الاسلام- آقای وزیر عدلیه در جواب بنده دو مرتبه تصریح فرمودند که در مقابل قانون ثبت اسناد حکم شرعی پذیرفته می‌شود و اینجا به طور غیر قطعی نوشته شده است.
رئیس- دو مرتبه قرائت می‌شود گمان نمی‌کنم در اینجا مجهول نوشته شده باشد
(مجدداً جواب آقای وزیر عدلیه قرائت شد)
محمد هاشم میرزا- در کمال صراحت نوشته شده است.
رئیس- دیگر ایرادی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس- صورت مجلس تصویب شد آقای شریعتمدار کرمانی از کمیسیون عرایض تقاضای مرخصی نموده‌اند و کمیسیون عرایض هم برای ایشان دو ماه مرخصی تصویب کرده است حالا باید رأی بگیریم در این باب مخالفی هست یا خیر؟
(مخالفی نشد)
رئیس- معلوم می‌شود مخالفی نیست آقایانی که دو ماه مرخصی ایشان را تصویب می‌کنید قیام نمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد، لایحه منع بره کشی و صدور پوست بره مطرح است مذاکرات در کلیات است.
آقای نظام الدوله مخالفند؟
نظام الدوله- بلی مخالفم
رئیس- بفرمایند.
نظام الدوله- بنده با کلیه این لایحه مخالفم به این جهت که تا به حال آنچه دیده شده این قبیل پیشنهادات و این قبیل قوانین که وضع شده است جز یک عایدات غیر مستقیمی برای عمال دولت تمر دیگری از برای مملکت نداشته است و جز اسباب زحمت و ضرر برای یک مشت رعیت فقیر یا ضرر دیگری را دارا نیست و فقط فقرا از این مقداری قدرتی هم که دارند در زندگانی خود دارند محروم می‌مانند و برای دولت هم نتیجه نخواهد داشت.
رئیس- آقای سلطان العلماء مخالفند.
سلطان العلماء- بلی مخالفم.
رئیس- آقای کازرونی چطور؟
آقا میرزا علی کازرونی- بنده هم مخالفم.
رئیس- آقای تدین هم مخالفند
تدین- بلی بنده هم مخالفم
رئیس- آقای عمادالسلطنه خراسانی چطور؟
عمادالسلطنه- بنده هم مخالفم
رئیس- آقای آقا سید یعقوب موافقند یا مخالف
آقای سید یعقوب- بنده موافقم
رئیس- بفرمائید
آقای سید یعقوب- گمان می‌کنم این لایحه بهترین لایحه ایست که از طرف دولت به مجلس تقدیم شده است به جهت اینکه ما باید ارزاق عمومی را زیاد نکنیم و کاری نکنیم که نان و گوشت در مملکت زیاد شود و اگر ما این کار را پیش بریم بهترین چیزها همین است ما باید به این لایحه رأی بدهیم که پوست بره خارج و بره تورلی کشته نشود تا آنها بزرگ شوند و ارزاق عمومی فراوان شود که منافع مادی ومعنوی ما را زیاد کنند البته هر چه احشام و اغنام ما بیشتر باشد منافقع ما بیشتر و اسباب ارزانی گوشت و راحتی فقرا خواهد شد من هرگز گمان نمی‌کردم که این لایحه از این حیث محل خلاف بشود بلی ممکن است از این راه محل خلاف باشد که این لایحه دست آویزی برای مأمورین دولت خواهد شد که به جان مردم بیچاره بیفتد و بگویند این بره که کشته‌اید شش ماهش نشده و اسباب زحمت مردم را فراهم نمایند شاید از این راه این ماده محل خلاف باشد وگرنه اصل این مطلب که دولت از کشتن بره هائی که هنوز شش ماهشان نشده است جلوگیری کنند گمان نمی‌کنم محل خلاف باشد چون این مسئله بهترین طریق برای ازدیاد گوشت و راحتی فقرا است ولی در ماده دوم این لایحه که می‌نویسد در هر جا پوست بره که کمتر از شش ماه داشته است دیده شود (اعم از تودلی و غیر تودلی) به عنوان جریمه به نفع دولت ضبط خواهد شد با این ماده مخالفم و به موقع خودش هم علت مخالفتم راعرض خواهم کرد.
رئیس- آقای سلطان العلماء (اجازه)
سلطان العلماء- اولاً در موضوع این که ارزاق عمومی باید زیاد شود مجلس مخالفتی ندارد ولی تصور نمی‌کنم از این راه وسیله ازدیاد ارزاق عمومی فراهم شود و گمان می‌کنم این لایحه فقط یک بهانه دستی برای مأمورین دولت شود (حالا به مرکز کار ندارم) در ولایات و ایالات در صورتی که به قول فرموده آقای رفعت الدوله از اتومبیل حق مرتع بگیرند آن وقت معلوم است در تفتیش این که فلان بز یا میش جوان و یا معیوب بوده یا نبوده است چه خواهند کرد در ایران کدام سجل احوال را برای بز یا میش دارند در کجا سن آنها را ثبت کرده‌اند که معلوم شود فلان بز یا میش جوان است یا پیر است به هر حال بنده این مسئله را برای رعایا و فقرا خیلی اسباب زحمت و بدبختی می دانم و گمان می‌کنم پس از گذشتن این لایحه آن بدبخت فقرای بی نوا که می‌خواهید از این راه امرار معاش نمایند فردا باید در شهرها و قصبات یک مبلغی تقدیم امین مالیه نمایند تا اجازه بدهد که گوسفند خود را بفروشند و این مسئله مخالف دیانت و خلاف الناس مسلطون علی انفسهم و اموالهم است بنده همین مسئله را در کمیسیون هم عرض کردم ولی اعضاء کمیسیون با بنده موافقت نکردند حالا امیدوارم که مجلس شورای ملی با بنده موافقت کند و بنده پیشنهادی هم می‌کنم که در ایالات و ولایات فقط بره کشی ممنوع باشد و اگر خواستند پوست بره هم به خارجه بفرستند یک گمرک گزافی بر او بسته شود و گمان می‌کنم طبعاً اقدام به این امر کرده شوده و اگر بنا شود که این لایحه به همین طریق بگذرد بسا هست از گذشتن میش یا بزی که شیر می‌دهد و پستان او معیوب است یا صاحب آن مفلوک و از نگاهداری آی عاجز است جلوگیری کنند به هر حال آقایانی که در ولایات زندگانی کرده‌اند و از زندگانی فقرا درست مستحضرند میدابند یک عده از رعایا هستند که می‌روند از لرستان و کردستان میش یا بز پیر و معیوبی پیدا کرده به قیمت ارزانی می‌خرند با زحمات زیادی آنها را می چرانند چاق می‌کنند و می‌برند به نقاطی که در آن جاها گوشت کمتر است می‌فروشد و از این راه اعاشه می‌نمایند و حقیقتاً هم عواید آنها از هر گوسفندی چهار پنج قران بیشتر نیست فردا پس از گذشتن این لایحه باید آن سه چهار قران عایدی را هم تقدیم مأمورین دولت بنمایند.
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا موافقند؟
محمد هاشم میرزا- خیر مخالفم.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله مخالفند
حاج شیخ اسدالله- بلی مخالفم
رئیس- آقای دولت آبادی چطور؟
حاج میرزا علی محمد دولت آبادی- بنده مخالفم
رئیس- آقای اقبال السلطان موافقید؟
اقبال السلطان- بلی موافقیم
رئیس- بفرمائید
اقبال السلطان- بنده از فرمایشات آقای نظام الدوله این طور فهمیدم که در اصل موضوع مخالفی ندارند و مخالف ایشان از این راه است که اجرای این لایحه و جلوگیری از این کار به توسط مأمورین مالهی اسباب زحمی مردم خواهد بود اگر مقصود این است و آقای نظام الدوله به این جهت مخالفند پس ما باید کلیه مالیات‌های را لغو کنیم چرا که مأمورین مالیه به وظیفه خود عمل نمی‌کنند؟ چرا این طور نیست البته اگر مأمورین مالیه به وظیفه خود عمل نکردند باید آنها تنبیه و مجازات شوند نه اینکه مانع وضع قانون باشد قانون باید در موقع خودش وضع شود و از مأمورین مالیه هم باید جلوگیری کرد آقای سلطان العلماء با وجود این که در کمیسیون قوانین مالیه عضویت دارند چندین روز در آنجا مذاکره در مقابل همین فرمایشاتی که فرمودند جوابهائی داده شد و ایشان متقاعد نشدند حالا بنده باز مجبور هستم که آن جوابها را تکرار کنم در این لایحه می‌نویسد (ذبح بره و بزغاله ک کمتر از ششماه داشته باشد و همچنین میش و بز ماده جوان که مستعد زائیدن باشد ممنوع است) البته تصدیق می فرمائید ذبح میش بز جوان که مستعد زائیدن باشد خیلی اسباب ضرر و خسارت برای ارزاق عمومی است و این که فرمودند از کجا معلوم می‌شود بز یا میش پیر یا جوان است این مسئله خیلی اسباب تعجب است زیرا سن تمام حیوانات را از دندانشان تمیز می‌دهند و این که فرمودند از کجا معلوم می‌شود که گوسفند معیوب است یا نه این هم معلوم است البته حیوانات را وقتی بخواهند ذبح کنند مسلح می‌آورند و البته اشخاصی هستند می‌شناسند علت حیوانات را خصوصاً حالا که دکتر هم برای این کار معین کرده‌اند و حیواناتی را که ذبح می‌شوند رسیدگی می‌کنند که مرضی نداشته باشد و آنها عیب گوسفند را کاملاً معلوم می‌کنند دیگر این که در این لایحه مخصوصاً قید شده است که بز یا میش جوانی که مستعد زائید هستند ذبح نکنند و الا آن حیواناتی که پیر هستند یا معیوب هستند ذبح مانعی ندارد که آنها را بکشند به علاوه جریمه هم برای این کار معین نشده است که مثلاً اگر کسی میش جوانی را که مستعد زائید است بکشد فلان قدر باید جریمه بدهد و چون جون جریمه هم معین نشده است گمان می‌کنم چندان اشکالی نداشته باشد.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
آقای میرزا علی کازرونی -بنده علاوه بر فرمایشی که آقا راجع به سجل احوال فرمودند عرض می‌کنم هر وقت مالک دکتر خانه‌های خیلی خوبی شدیم که بتوانند صحیحاً امراض حیوانات را تشخیص بدهند و بفهمند که این بز یا میش مرضی دارد ندارد می‌زاید یا نمی‌زاید آن وقت می‌توان این لایحه را اجرا کنیم وگرنه به واسطه تصویب این لایحه فقط یک عدد مردم را تسلیط یم کنم بر فقرا و یک عده مردم بی چاره زحمت کش و دولت هم هیچ استفاده از این را نمی‌کند و در صورتی هم که جریمه و جزائی برای مرتکبین این عمل معین نشده باشد آن وقت این حکم برای پیغمبر امام خوب است که بدانند اگر یک همچه کاری کردند عندالله و عندالرسول در نزد و جدار خود مسئول خواهد شد بسیار خوب فرضا برای کسی که بز یا میش جوان مستعد زائیدن را ذبح کرد در اینجا جریمه برای او معین نشده باشد ولی تصور بفرمایند هر کسی که از طرف یک اداره چوبی در دستش باشد ممکن است از مرتکب این عمل جریمه‌ها بگیرد و ظلمها بکند بالاخره چون در اینجا جزائی هم برای مرتکبین معین نشده است هیچ نتیجه برای دولت نخواهد داشت بنده گمان نمی‌کنم که هیچ یک از آقایان نمایندگان مخالف منبع بره کشی باشد در صورتی که یک راه عملی تری پیدا شود ولی با این ترتیب و این لایحه گمان می‌کنم جز تولید زحمت برای یک مشت فقیر و بیچاره نتیجه دیگری نخواهم برد به علاوه بز و میش جوانی که مستعد زائیدن باشند البته صاحبان آنها هم به قیمت‌های زیاد هم آنها را نخواهند فروخت و حتماً نخواهند هم کشت ولی آن گوسفندهائی که به درد نمی‌خورند و از کار افتاده‌اند آنها را یا می‌فروشند یا ذبح می‌کنند بهر جهت بنده به این لایحه به این ترتیب مخالفم
فهیم الملک- مخبر- آقایان مخالفت با اصل موضوع را با مذاکره مواد با هم مخلوط می‌کنند اولاً باید فهمید که آقایان با اصل مطلب و مقصود این لایحه که منع بره کشی باشد موافقند یا مخالف چون این یک موضوعی است که باید قبلاً معلوم شود و بعد داخل در مذاکره مواد شویم و ببینیم جزئیات با لایحه مجری شود اولاً خاطر آقایان را مستحضر کنم در چند سال قبل در ایام استبداد صغیر یعنی قبل از مجلس دوم دولت روسیه یک فشارهائی به ایران می‌آورد و بعضی از اتباع آن دولت یک مطالباتی از دولت ایران ادعا می‌کردند و بالاخره با دولت آن روز قرار گذاشتند که برای وصول مطالباتشان یک محل مخصوصی معین شود و برای تأدیه مطالبات آنها قرار گذاشتند که از پوستهای بره که از داخله به خارجه حمل می‌شود یک تاکسی معین اخذ شود و روسها هم شروع کردند به گرفتن تا این که مجلس دوم مفتوح شود و این مسئله را تعقیب نمودند (تقریباً دویست هزار تومان مطالبات روسها بود) اخیراً قرار شد تا پنج سال که هر سالی تقریباً چهل هزار تومان عایدات این گمرک می‌شد آنها این پول را از خروج پوست بره دریافت دارند و پس از آن که مطالبات آنها وصول شد دیگر حق ندارد از این بابت چیزی دریافت دارند بعد از پنج سال که مطالبات اتباع روس پرداخته شده دولت در صدد برآمد که این منبع عایدی را از دست ندهد و نگاهداری کنند لیکن روسها در آن موقع می‌خواستند از هر طرف تضییقاتی برای دولت فراهم کنند لذا در تحت این عنوان (که بر صادرات بیش از حقی که در تغرقه گمرکی معین شده است نباید چیزی علاوه شود) از این مسئله جلوگیری کردند و مدتی در این موضوع مذاکره شد و بالاخره راهی که به نظر دولت رسید این بود که اساساً بره کش را قدغن کند چون مردم به واسطه منافعی که از پوست بره می‌بردند حتی میش‌های آبستن را به جهت بره‌های تو دلی آنها می‌کشتند و از این راه خسارتهای زیادی هم بر ارزاق عمومی وارد می‌شد به این واسطه دولت احکامی صادر و بره کشی را منع نموده و قرار گذاشتند از پوستهائی که از سر حد خارج می‌شود مبلغی به عنوان جریمه دریافت کنند از اقسام پوست از سی شاهی الی سه قران می‌گرفتند ولی ضمناً هم سعی می‌کردند که اصلاً بره کشی موقوف شود برای اجرای این امر جریمه‌های خیلی سخت قرار دادند که خیلی اسباب زحمت بود مثلاً در خاننها می‌رفتند و تفتیش می‌کردند بالاخره این ترتیب گاهی معمول بود و گاهی موقوف می‌شد تا امسال که خواستند به این کار صورت قانونی بدهند و جداً از بره کشی جلوگیری کنند که هم سبب فراوانی آذوقه مملکت بشود و عدم رعایائی که این همه آقایان از آنها طرف داری می‌کنند آسوده باشد لایحه که دولت پیشنهاد کرده بود (البته آقایان ملاحظه فرموده‌اند) همان زمینه سابق را تعقیب کرده بودند که از بره هائی که کشته می‌شود هر بره پنج تومان جریمه بگیرند و گوسفندهائی که ناخوش هستند صاحبان آنها باید آنها را بیاورند به نقاطی که امین مالیه در آنجا هست و در آنجا معاینه شود. اگر معیوب بود نکشند و باید از امین مالیه هم تصدیق نامه بگیرند. ولی تصدیق می‌فرمایند به این ترتیبی که دولت پیشنهاد کرده بود علاوه بر این که مقصود را نمی رساند یک زحمات زیادی هم تولید و در کمیسیون هم مذاکره شد اما چون قوانینی که در مجلس نوشته می‌شود البته باید طوری نوشته شود که به نفع مردم باشد نه به ضرر مردم حتی اگر جزئی ضرری هم به دولت تحمیل می‌شود دولت آن را قبول کند که مردم آسوده باشد. حالا مقصود از کشتن بره تودلی چیست؟ چنانچه در مقدمه راپرت کمیسیون هم نوشته شده است که کشتن بره‌ها به دو جهت است یکی آنها است که هنوز به دنیا نیامده‌اند یعنی میش‌ها یا بره‌های آبستن را می‌کشند که بچه آنها را از شکمشان بیرون یاورند و پوست آنها را بفروشند این یک قسم. قسم دیگر بره‌های دو ماه و سه ماهه هستند که آنها را به جهت گوشتشان می‌کشند قسمت اول در تمان طبقات به جهت فروش پوست آنها معمول است. ولی قسمت دوم هیچ مربوط به فقراء و ضعفا نیست. زیرا آنها تفنن گوشت بره خوردن ندارند و در دهات و قصبات هم خوردن گوشت معمول نیست فقط خوردن گوشت بره اختصاص به شهریها دارد و چندان بره هم به این واسهط کشته نمی‌شود ولی بره‌های تودلی به واسطه پوستشان زیاد کشته می‌شوند و اگر ما بخواهیم جداً از این کار جلوگیری کنیم می‌توانیم به همان پوست بره هائی که فقط بره هائی که به این واسطه می‌کشند ضبط کنیم دیگر تفتیش و غیره هم لازم نیست طبعاً وقتی که دیدند از پوست بره نمی‌توانند استفاده کنند البته این کار را تعقیب نمی‌کنند به این مناسبت کمیسیون این طور صلاح دانست که در هر کجا بره بکشند از طرف دولت پوست آن ضبط شود. البته کشنده بره که به واسطه پوست بره را می‌کشند وقتی که دید پوست بره اش منبط می‌شود دگیر بره خود را نخواهد کشت. قسمت دیگر که بره‌ها متولد شده باشد پوست آنها شاید تا چند روز اول مصرف داشته باشد. ولی پس از پنج شش روز دیگر پوست آنها مصرف ندارد و کشتن آنها فقط محض تفنن است و از ضبط آنها هم ضرری به صاحبان بره وارد نخواهد آمد زیرا آنه سی شاهی و دو قران الی دو ریال بیشتر ارزش ندارد و کشتن آنها هم به این واسطه منع کرده‌اند که به مانند و بزرگ شوند تا اسباب زیارتی گوشت و ارزاق عمومی بشود. در این قسمت هم کمیسیون تصمیم گرفت که فقط به ضبط پوست این قبیل بره‌ها که به جهت گوشتشان آنها را می‌کشند قناعت شود که زیاد اسباب زحمت مردم فراهم نیاید. اما در قسمت اول یعنی کشتن میش‌های آبستن و بزهای ماده البته باید در این مسئله یک تصمیم گرفت یا باید آنها را آزاد گذاشت که هر کس می‌خواهد بکشد و یا باید مخالفت کرد البته آقایان در تهران دیده‌اند که در این فصل بهار چقدر بره‌های تودلی می‌کشند و روی چوب می‌اندازند و می‌فروشند در صورتی که گوشت آنها هیچ مصرف ندارد یک چیز بد خوراک بد مزه است و فقط برای گوشت آنها است که هم میش را از بین می‌برند و هم بره را و گمان نمی‌کنم آقایان مخالف باشد که از کشتن میش‌ها و بزهای آبستن مخالفت شود. زیرا این یک ضرری است که بر عامه وارد می‌شود البته وقتی که داخل در مواد شدیم در آنجا مذاکره خواهیم کرد که پوستها در سر حد باید ضبط شود یا در جاهای دیگر و راجع به این که از کجا معلوم کنم که بره‌ها شش ماهه یا زیادتر یا کمتر دارند اینها یک چیزهائی است که در ضمن شور در مواد باید مذاکره شود استدعا می‌کنم راجع به نفع کشتن بز و میش آبستن که اصل مطلب است آقایان رأی بدهند وقتی که داخل در مواد شویم در این جزئیات کاملاً می‌توانیم مذاکره کنیم.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- مقصود از کلیات هر لایحه همان مواد لایحه است و لابد وقتی در کلیات صحبت می‌شود تمام صحبت‌ها راجع به مواد است. بنده اساساً با بره کشی مخالفم برای این که صحیح نیست مادامی که بره آن استفاده که باید بکند نکرده او را ذبح کنند خصوصاً وقتی که در شکم مادرش باشد بنده کاملاً به این اصل یعنی با منع کشتن بز و میش آبستن و بره موافقم ولی این لایحه تأمین نمی‌کند این مسئله را قانون که وضع شود برای حفظ منافع جامعه است ما در اینجا از یک طرف معتقدیم که بز و میش آبستن کشته نشود تا سبب ازدیاد ارزاق عمومی شود اما از طرف دیگر در اجرای این لایحه اگر یک عده از فقرا دچار زحمت شدند و یک صدماتی متوجه آنها شد اینجا نمی‌شود خودمان را راضی کنیم که یک عده گوشت بخورند و یک عده دچار زحمت و شکنجه مأمورین غیر مطلع بشوند در اینجا می‌نویسد از نقطه نظر حفظ منافع عمومی در تمام مملکت ایران ذبح بره و بزغاله که کمتر از شش ماه داشته باشد ممنوع است تشخیص این ملئه به چه شکل می‌شود آقای اقبال السلطان فرمودند از دندان آنها می‌شود تشخیص داد اما فرض در این است که بره کشته شده و پوستش هست پوست بره که دندان ندارد از کجای پوست می‌توان معلوم کرد که این بره ۵ ماهش بوده یا پنج ماه و پنج روز ظاهر قانون و مفهوم قانون صحبت است فردا مأمورین مالیه همین مادة اول را مأخذ اقدامات خودشان قرار می‌دهند و می‌گویند در این جا نوشته شده است ذبح بره که کمتر از شش ماه داشته باشد ممنوع است و این بره که کشته شده است پنج ماه است و پانزده روز بیشتر عمر نداشته است هر چه فریاد کنند که شش ماه و سه روز داشته می‌گویند خیر از شش ماه هم یک روز کمتر بوده و اگر مأمور مالیه مزاحمت و سخت گیری کند که من هم باید غیر قانون را به موقع اجرا بگذارم و غیر قانون این است که باید کمتر از شش ماه نداشته باشد از کجا می‌توان تشخیص داد که آن بره که کشته شده شش ماه یا بیشتر یا کمتر داشته است این یک نقص یک نقص دیگر این است که اگر بره مریض شد و آن را کشتند این قانون آن را مستثناء نکرده است زیرا آنجا که می‌نویسد مادام که عیب و علتی نداشته باشد این استثناء را متعلق به بز و میش است نه بره و اگر احیاناً در یک نقطه ده یا بیست بره مریض و معیوب شوند که مجبور باشند آنها را ذبح نمایند هیچ در این قانون این مسئله را استثناء نکرده است و به عقیده بنده قانون باید حتی الامکان طوری نوشته شود که در موقع اجرا هم مردم دچار اشکال نشوند و هم مأمورین به مشکلات بر نخورند بنده اساساً مخالف کشتن بره هستم زیرا این مسئله بر خلاف همه چیز است کشتن بره که در شکم مادرش باشد یا بره که شیر می‌خورد و هنوز استفاده رضاعی که باید از مادرش بکند نکرده وجداناً و انصافاً دور از انصاف است ولی بنده می‌بینم که این مأمورین غلاظ و شداد به اندازه به جهت رعایا تولید زحمت می‌کنند که حد و حصر ندارد در ماده پنجم که می‌نویسد وزارت مالیه برای این کار یک نظامنامه خواهند نوشت که مأمورین در موقع اجرا دچار اشکالات نشوند و صدمه متوجه اشخاص نشود بنده هر چه که فکر می‌کنم می‌بینم مشکل است یک نظام نامه نوشت که رفع اشکال بکند و چون این مسئله هم مثل طاحونه که می‌خواستیم آرد خیلی نرم از آسیا بیرون بیاید و خیلی طول کشید خواستم طول نکشد به این ملاحظة به طور اخصار عرض کردم.
مخبر- ملاحظه فرمائید به طوری که آقای تدین و سایر آقایان بیان فرمودند در اصل موضوع مخالفتی نیست و ایراداتی که دارند تمام راجع به مواد است حالا که آقایان با اصل موضوع موافقند خوب است داخل در شور مواد بشویم آن وقت با توضیحات بنده و آقایان را قانع می‌کند با این که آقایان پیشنهادات اصلاح می‌فرمایند و بالاخره اصلاح می‌شود ولی این طور که آقایان در شور کلیات راجع به مواد اظهار عقیده می‌فرمایند توضیح دادنش مشگل است.
رئیس- آقای عمادالسلطنه خراسانی. (اجازه)
عمادالسلطنه- مخالفی که بنده در این لایحه دارم از نقطه نظر تجارتی است به واسطه این که یک عده کثیری از تجار به واسطه حمل پوست به خارجه انتفاع زیادی می‌برند و حالا که می‌خواهند بره کشی را منع کنند البته یک ضرری به تجار ما وارد می‌آید بنده هم اساساً چنانچه آقای تدین فرمودند با منع بره کشی موافقم ولی با طرز اجرای این لایحه مخالفم و پس از آن که آقایان تصویب کردند داخل در شور مواد می‌شویم عرایض خود را عرض خواهم کرد.
مخبر- اینکه آقا راجع به مسئله تجارتی فرمودند که تجار از تجارت پوست بره استفاده می‌کردند بنده تصور می‌کنم ملاحظه و رعایت منافع عمومی ترجیح داشته باشد بر منافع خصوصی و این که ما از بره کشی جلوگیری می‌کنیم به واسطه این است ارزاق مملکت زیاد شود و عموم مردم استفاده بکنند به علاوه ورود پوست بره از خارجه که ممنوع نشده است اگر کسی می‌خواهد تفنن بکند یا تجارت بکند با پوستها به خارجه می‌کند والا در داخله منع بره کشی فوائدش بیش از کشتن بره است.
رئیس- آقای هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- با این که آقای تدین تصریح کردند باز می دانم آقای مخبر می‌فرمایند که آقایان مخالف با اساس این لایحه نیستند این که فرمودند در اصل موضوع کسی مخالفتی ندارد بلی کسی مخالف منع بره کشی نیست ولی حرف در اجرای این مسئله است خوب بود که آقای وزیر مالیه اولاً معین می‌کردند که سالی چقدر پوست بره از ایران خارج می‌شود و چقدر به ایران وارد می‌شود بنده جز در قسمت خراسان از قسمت‌های دیگر مطلع نیستم در طرف خراسان تقریباً سالی چندین هزار پوست بره از افغانستان و ترکستان وارد می‌شود و به فروش می‌رسد در صورتی که پوست بره بخارا را در خراسان دانه هفت قران هشتقران می‌فروشند بنده نمی دانم چطور می‌شود که گوسفند آبستن را به قیمت گران بخرید و آن را بکشند و بره آنها را هم بکشند آن وقت به این قسمت بفروشند و باز هم صرفه بکنند در صورتی که پوست بره بخارا این طور که مشهود است بهترین پوستها است به این قسمت است دیگر معلوم است حال پوست بره شیراز و غیره یک وقتی در ده پانزده سال قبل این تجارت خیلی رواج داشته است ولی حالیه گمان نمی‌کنم که چندان پوست ایران به خارجه حمل شود به هر حال تا بنده احصائیه گمرک را نبینم متقاعد نخواهم شد اما قسمی که در داخله به مصرف می‌رسد خیلی مختصر و کم است و باز هم عرض می‌کنم پوستهای برة را که از خارج می‌آورند خیلی بهتر است و بیشتر به مصرف می‌رسد پس نباید طوری کرد که مثل مالیات نمک بشود که مالیات گذاشتند و بعد نمک از روسیه به قزوین آوردند بالاخره گمان می‌کنم به تصور یک منفعت خیالی دچار ضرر بشویم و آنقدر پوست بره از ترکستان و افغانستان بیاورند که سالی سه چهار کرور پول ما را برای پوست به خارجه برود بنده تصور می‌کنم که این لایحه را کمیسیون مسترد دارد و با مشاهدة آقای وزیر عدلیه اول طرز اجرای این قانون مذاکره کنید یعنی آنچه که برای خارجه می‌رود در گمرک ضبط شود و در داخله هم قدغن کنند که استعمال نشود اگر چه گمان می‌کنم در داخله هم چندان مورد استعمال ندارد یا قشونی‌ها استعمال می‌کنند با عدة قلیلی از مردم برای کلاه و دور لباس دیگر مثل قدیم مصرف ندارد. به هر حال با این ترتیب یک فکری برای این مطلب بکنند که هم آن اشکالات مرتفع و هم مقصود حاصل شود و هم ما مخالفت نکنیم ولی با تجربیاتی که در باب اداره تحدید کردیم یعنی نظامنامه اش را وزیر مالیه نوشت و دیدین تقلباتی که در داخله شد خیلی اسباب زحمت مردم شد و هیچ یک از نمایندگان نیستند که از تقلیات اداره تجدید راضی باشد بالاخره این تجربیات به ما بیاموزد که برای یک نفع تصوری که ما احتمال بدهیم بره‌ها گوسفند بشوند گوساله‌ها گاو آن وقت مردم بیچاره را به زحمت می‌اندازیم و بهتر این است که ممکن این لایحه را پس بگیرند و آقای وزیر مالیه فکری بکند که اجرای این قانون اسباب زحمت نشود تا ما بتوانیم رأی بدهیم والا اگر این طور باشد ما کاملاً مخالفیم.
مخبر- آقایان اشتباه می‌فرمایند که اجرای این موضوع مشکل است در اینجا به نظر کمیسیون این طور رسیده که فقط به ضبط در گمرک اکتفا بشود.
اگر طریق اجرای این لایحه قسم دیگری می‌آید همان طور پیشنهاد کنند و معلوم نیست که کمیسیون قبول کند و یک قسمت از پیشنهادات وزارت مالیه را هم چون کمیسیون عملی ندانست و اسباب زحمت مردم می دید لذا رد کرد اگر چه بر ضرر دولت بود پس باید این ضرر را تحمل کرد تا مردم راحت باشند حالا اگر عقیده آقایان این است که موافقت کنند و یک قسمت دیگر را هم رد کنند کمیسیون هم شاید موافق باشد ولی گمان می‌کنم از جلوگیری از کشتن میش و بره آقایان اساساً با کمیسیون موافقند و ممکن است کمیسیون هم با آقایان موافقت کند که این دو ماده حذف بشود و فقط تبدیل بشود به یک ماده ضبط در سر حد اما این مطلبی است که پس از کشف عقیده آقایان در سایر مواد آن وقت برای شور دوم باید حاضر کنم و به مجلس بیاوریم.
رئیس- آقای گروسی (اجازه)
گروسی- گفته می‌شود رواج بره کشی اسباب تضییق حوائج عمومی است به این واسطه دولت باید منع بکند که رفته رفته تکسری به اغنام و احشام نشود می‌خواهم عرض کنم آنها که صاحب رمه هستند آنها منافع و مضرات کار خود را بهتر از همه می دانند در صورتی که می‌فرمایند یک پوست بره دو قران بیشتر فروش ندارد صاحب رمه هم این مطلب را می داند چطور می‌شود که برای دو قران از نشو و نمای بره صرف نظر بکند و بره خود را بدون جهت در کوچکی ذبح کند می‌خواهم عرض کنم که این اوقات که بره کشی زیاد شده است جهت دیگری دارد به واسطه کسادی در معاملات و داد و ستد و کمی عایدات است و چون استیصال دامن گیر عموم شده است همان نوعی که کسبه و تجار دارائی خودشان را به ضرر و ثمن بخس می‌فروشند و اثاثیه خانه را به مصرف بچه و عیالشان می رسانند همین طور صاحبان اغنام و احشام هم سرمایه زندگانی خودشان را از شدت لابدی مجبورند برای مؤنه زن و بچه بفروشند البته هر کسی منفعت خودش را بهتر از دیگران می داند و گاهی اتفاق می‌افتد که صاحب رمه که چهار گوسفند دارد و راه معیشت دیگری ندارد ناچار می‌شود که آنها را بفروش برساند آن وقت ما بگوئیم که چون این اغنام عیب ندارد نباید به فروش برسد البته یک وقتی است که کسی دارد و می‌تواند معیشت خود را متحمل شود ولی یک وقتی که ندارد ملکش را می‌فروشد هستیش را می‌فروشد و به مصرف معیشت زن و بچه اش می رساند این صاحب رمه هم همین حال را دارد تا وقتی که کارد به استخوانش نرسد این کار را نخواهد کرد کلیة از هر نقطه نظر ملاحظه کنیم اگر به جاهای دیگر هم بر می‌خورد بخورد هم چه معنی شرعاً جایز نیست.
مخبر- آقای گروسی اشتباه فرمودند این سال‌ها کشتن بره از سال‌های قبل خیلی کمتر است و سال‌های پیش خیلی بیشتر کشتار می‌شد. و به واسطه همان کشتارهای زیاد که قبلاً می‌کردند قسمت عمده رمه‌ها اصلاً از میان رفته وقتی که نباشند چندین هزار میش را برای بره‌های تودلی بکشند بدیهی است میش باقی نمی‌ماند و این ربطی به دارائی و غیر دارائی ندارد و مکرر دیده‌ایم که چون صاحب رمه نفع خود را در بره کشی می داند از این جهت بره‌ای تودلی را کشته
رئیس- آقایان مذاکرات راکافی می دانند.
(گفته شد کافی است)
رئیس- پیشنهادی است از طرف آقای نصیر دیوان قرائت می‌شود.
(به مضمون ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهاد می‌نمایم که این لایحه مراجعت به کمیسیون داده شود و در آنجا نسبت به مواد آن مذاکرات لازمه به عمل آورده با موافقت وزارت مالیه مواد آن را اصلاح کرده به مجلس بیاورند که مذاکره شود.
رئیس- خطاب به آقای نصیر دیوان در این باب توضیحی دارند.
نصیر دیوان- عرض می‌کنم آقایان هیچ کدام با منع بره کی مخالفت ندارند و فقط مخالفت با مواد این لایحه است و عقیده بنده این است که این لایحه برگردد به کمیسیون و در آنجا موادش را اصلاح کنند و بعد به مجلس بیاورند.
رئیس- در این باب کسی مخالف نیست.
مدرس- بنده مخالفم
رئیس- بفرمائید
مدرس- بنده از مذاکرات همچه فهمیدم که اکثریت در ماده اول این لایحة مخالفند و در ماده دوم هم در کیفیتش مخالفند حالا اگر آقایان صلاح می دانند و این نظر را تصدیق می‌کنند داخل در شور مواد بشویم ماده اول باید کلیتاً رد شود، ماده دوم هم باید اصلاح شود.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده با اساس این لایحه مخالفم و راجع به این پیشنهاد هم چون در واقع تصدیق و اثبات می‌کند راپرت کمیسیون را از این جهت مخالف می‌کنم.
رئیس- در باب این پیشنهاد اگر فرمایشی دارید بفرمائید.
حاج شیخ اسدالله - بنده با این پیشنهاد مخالفم از نقطه نظر این که این پیشنهاد اثبات می‌کند اساس بره‌کشی را و با اساس این مطلب بنده مخالفم نه از نقطه‌نظر اخلاقی اخلاقاً البته تصور می‌کنم هیچ یک از افراد بشر که یک قدری حس انسانیت و شرافت در او باشد راضی بشود یک بره که هنوز استفاده کامل از شیر مادر خود یا استفاده از رحم نکرده او را ذبح نکنند و پوستش را برای استعمال بشر تهیه کنید این یک مطلب اخلاقی است که هیچ کس نمی‌تواند منکر بشود و این جا هم منبر نیست و بنده نمی‌خواهم موعظه بکنم. این یک مطلب اقتصادی و اساسی و اسباب آسایش عامه است و بنده هم اخلاقاً با بره‌کشی مخالفم ولی باید در این موضوع داخل شویم و ببینیم که صلاح مملکت هست از نقطه‌نظر اقتصاد و از نقطه آسایش عامه که بره کشی منع شود بنده از نقطه‌نظر عامه می‌بینم که هیچ صلاح مملکت نیست و مجلس شورای ملی نباید یک چنین قانونی وضع کند و اما از نقطه‌نظر اقتصاد البته همه آقایان اطلاع دارند که پوست بره یک منبع عایدی و یک تجارت عمده است امروز پوست بره چه نسبت اقتصادات و چه نسبت به واردات با این که کاملاً بره‌کشی ممنوع نبوده است و یک زمان قلیلی (مطابق راپورتی که وزارت مالیه می‌دهد که از نقطه‌نظر سیاسی بوده است) بره کشی را منع کرده‌اند معذالک واردات پوست بره در این مملکت خیلی زیاد بوده تحقیقاً نمی‌دانم ولی شاید پنجاه یا صد هزار تومان واردات پوست بره در این مملکت بوده و بیشتر واردات هم از طرف ترکستان روس و افغانستان بوده است و از این رو معلوم می‌شود که علاوه از نقطه‌نظر صادرات این یک تجارت عمده است که سالی صد هزار تومان فقط عاید دولت می‌شد و غیر از آنچه که عاید عامه مردم می‌شد و استفاده‌هایی که از این راه می‌کردند و در صورتی که ما این لایحه را تصویب کنیم از نقطه‌نظر اقتصاد از صادر و وارد شاید قریب دولت هزار تومان هر ۲۵ سال به دولت و ملت ضرر بزنیم ما باید فقط از نقطه‌نظر منافع عمومی قانون وضع کنیم.
رئیس - این مذاکرات شما راجع به اصل لایحه است راجع به پیشنهاد اگر قبول دارید بفرمایید.
حاج شیخ اسدالله - چون آقای رئیس می‌فرمایید که این خارج از پیشنهاد است و مذاکره راجع به اساس لایحه است این است که بنده عرایض خودم راحتم می‌کنم و عرض می‌کنم بنده موافقت ندارم با این پیشنهادی که کرده‌اند یعنی این لایحه مجداً به کمیسیون برگردد چون اگر مجلس رأی بدهد که برگردد به کمیسیونی فی‌الحقیقه تصدیق کرده است که این پیشنهاد صحیح است از این جهت بنده مخالف هستم در مجلس نباید این پیشنهاد را تصدیق کند و اگر آقایان تصدیق کردند که داخل در شور مواد شویم در ماده اول نظریات خودم را نسبت به اصل لایحه می‌گویم که آن هم اسباب بدبختی بیچاره فقرا خواهد بود.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای نصیر دیوان
نصیر دیوان - بنده پیشنهاد خودم را مسترد می‌دارم.
شاهزاده محمدهاشم میرزا - بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم.
رئیس - رأی می‌گیریم راجع به پیشنهاد آقای محمدهاشم میرزا که این لایحه برگردد به کمیسیون برای تجدیدنظر و تکمیل جزییات آن آقایانی که این پیشنهاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایید.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس - تصویب نشد رأی می‌گیریم که داخل در شور مواد بشویم. آقایانی که تصویب می‌کنند داخل در شور مواد بشویم قیام فرمایید.
اغلب قیام نمودند.
رئیس - تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.
(به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده اول - از نقطه‌نظر حفظ منافع عمومی در تمام مملکت ایران ذبح بره و بزغاله که کمتر از شش ماه داشته باشد و همچنین میش و بز ماده جوان که مستعد زاییدن است مادام که عیب و علتی نداشته باشد کلی ممنوع است.
رئیس - آقای مدرس مخالفند.
مدرس - بلی
رئیس - بفرمایید.
مدرس - بنده اساساً عقیده‌ام این است بره را برای فروختن پوستش نباید کشت اما این ماده را به طوری که نوشته‌اند از این کار جلوگیری نمی‌کند و اسباب زحمت مردم هم است خصوصاً نسبت به بز و میش به علاوه بز و میش دخلی به این مسئله ندارد و کسی هم بز و میش آبستن را نمی‌کشد به عقیده من لفظ بز و میش در اینجا زیادی است فقط مقصود بره است و بزغاله را هم نمی‌دانم به چه مناسبت ذکر کرده‌اند زیرا پوست بزغاله چندان اهمیت ندارد که آن را برای پوستش بکشند و دیگر آن که چون در اینجا برای مرتکب مجازاتی معین نکرده‌اند مخصوصاً خیلی بد است و دیگر حد یقفی برای مأمور ندارد و این کار خیلی بی‌مورد است که اختیار را به دست مأمور داده‌اند بنده گمان می‌کنم که باید این ماده را حذف نموده و یک ماده دیگر که بعد شاید تهیه شده و بنده با سایر آقایان پیشنهاد کنیم و یا خود آقای مخبر قبول بفرمایند و این ماده را عوض کنند و ماده بنویسند که منحصر باشد به این که بره را تا شش ماه نباید بکشند و این سه فقره دیگر که بز و میش و بزغاله باشد این سه تا را به کلی باید از این لایحه اسقاط کرد و داعی ندارد و هیچ کس اختیاراً بز و میش را بکشند مگر آن که مریض باشد یا از زاییدن افتاده و خیلی اسقاط شده باشد و هم چنین بزغاله را هم آن قدرها برای پوستش نمی‌کشند شاید به جهت چیزهای دیگر بکشند فقط باید ماده را منحصر کرد به بره و باقی زیاد است لهذا بنده به این ماده مخالفم.
مخبر - چنان که عرض کردم کشتن میش برای بره‌های تودلی است که هنوز متولد نشده‌اند حالا ممکن است (اگر بخواهند رعایت بفرمایید) قید شود که بز و میش‌های حامله را نکشند اگر چه نظر این بوده است که اصلاً میش و بز ماده کشته نشود ولی حالا که این طور می‌فرمایید لااقل باید ذکر شود که بز و میش حامله که این بره‌های تودلی تا وقتی متولد نشده‌اند و استفاده از رحم و شیر مادر نکرده‌اند کشته نشوند.
رئیس - آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله - یک قسمت عرایضم را قبلاً عرض کردم و یک قسمت دیگر که راجع به آسایش فقر او منافع عامه باشد در اینجا تذکر می‌دهم هر پیشنهادی که می‌شود نسبت به هر امری اولاً دولت باید متخصصین آن امر و مطلعین از آن قضیه را حاضر کرده و به آنها مشاوره کند و با یک اطلاع کاملی یک پیشنهاد جامع‌الاطرافی به مجلس پیشنهاد کند پس از آن که به مجلس آمد کمیسیون هم باید یک تحقیقاتی کرده و منافع و مضارش را از اهل خبره تحقیق نموده باشد بعد در ضمن راپورت خود تحقیقاتی که کرده و مطالبی که برایش مکشوف می‌شود کاملاً می‌نویسد اگر کمیسیون تحقیق کرده بود در موقعی که از مخبر سؤال کردند از کجا می‌فهمند که بره شش ماهش شده است البته جواب می‌دادند که بره شش ماهه پشمش چیده شده است آن وقت در این موضوع دیگر این قدر مذاکره نمی‌شد و این اختلافات به میان نمی‌آمد این گفتگوها به واسطه این است که کمیسیون تحقیقات خود را نکرده است راجع به هر پیشنهاد قانونی که می‌خواهند در مملکت وضع کنند اول باید ملاحظه اجرایش را کرد و یک قسمت عمده این قانون که وضع می‌شود راجع است به عشایر فارس و استان آذربایجان و خراسان البته دولت باید قبلاً ببینند که وسایل جلوگیری در آنجاها دارد یا خیر.
فقط این تحمیلات و این صدمات راجع می‌شود به چهار نفر دهقان و زارع بیچاره که یک گوسفند دارد و بی‌پا شده و نمی‌تواند بره خودش را تقویب بکند یعنی آذوقه ندارد و بیابان هم هنوز سبز نیست و مجبور است آن بره را بکشند اگر نکشند هم میش و هم بره‌اش تلف می‌شود آن وقت به مجرد این که این کار را کرد مأمورین مسلح مالیه وارد می‌شوند و با چه سختی‌ها اسباب زحمت آن بیچاره می‌شوند آن وقت آن بیچاره در کجا این مطلب را ثابت بکند و در کجای قانون راجع به این مطلب اشاره کرده‌اند که اگر چنین موقعی پیش آمد متعرض او نشوند پس همین طور که عرض کردم این قانون فقط برای خاطر هزار نفر یا ده هزار نفر زارع بیچاره بدبخت است و الا وسایل جلوگیری از عشایر برای دولت فراهم نیست زیرا دولت در عشایر مأموری ندارد که جلوگیری بکند و آنها بره‌های خودشان را می‌کشند و پوستش را هم به وسایل تجارتخانه‌های خارجی حمل می‌کنند حالا اگر قانون مملکتی وضع شود و تجارتخانه‌های خارجی هم نتوانند بخرند این یک مطلبی است علیحده ولی با وجود این حمل می‌کنند و آن بدبختی که چهار تا گوسفند متصل در عذاب است و اما از این نقطه‌نظر که تصور می‌فرمایند جلو از بره‌کشی سلب تکثیر رمه می‌شود خیر این طور نیست و متخصصین و مطلعین این مطلب را می‌دانند که فایده گوسفندداری فقط به تکثیر عده نیست بلکه به نگاهداری و توجه و تربیت است بسا هست که اگر یک نفر صد رأس گوسفند داشته باشد بهتر می‌تواند استفاده از پشم و گوشت او بکنند و وسایل تعیش آنها را فراهم کنند تا پانصد رأس گوسفند آن صد تا می‌مانند و این پانصد تا تلف می‌شوند برای این که در زمستان آذوقه لازم دارند و وسایل نگاهداری آنها را باید فراهم نمایند و زارع بیچاره مثل عشایر ییلاق و قشلاق ندارد و فقط در آبادی سکنی دارند باید در پاییز آذوقه زمستان رمه خود را تهیه نماید به هر حال چون بنده می‌دانم که این قانون وضع شود (از نقطه‌نظر حفظ آسایش موکلین خود عرض می‌کنم که سختی و فشار به دهقانی بیچاره وارد می‌آید و فقط به آنها سخت می‌گذرد و لهذا به کلی با این لایحه مخالفم و باید کما فی‌السابق بره‌کشی آزاد باشد و مردم راحت باشند و برای خاطر پوست تجارتخانه‌ها را و یک جمعی را به زحمت می‌اندازند در صورتی که مقصودی را هم که دولت دارد یعنی تکثیر گوشت و پشم از این راه میسر نمی‌شود.
مخبر - این که فرمودند چرا راجع به سن توضیح داده نشد که از چیده شدن پشم معلوم می‌شود بنده مکرر عرض کردم که در شور در کلیات فقط باید اصل مطلب واضح باشد تا در مواد اگر اعتراضی هست جواب داده شود بنابراین اگر می‌خواستم تمام توضیحات آقایان را که شامل مدلول مواد بود قبلاً عرض کنم تقریباً مدتی وقت صرف می‌شد پس بهتر این بود که اعتراضات
در مواد یکی یکی مذاکره بشود راجع به سن خود حضرتعالی فرمودید که به چه شکل می‌توان فهمید کلیه بره را از اول تا یک ماهه و کمتر از یک ماه برای پوستش می‌کشند و اگر یک ماه زیادتر باشد آن قدرها اهمیت ندارد. از طرف دیگر که می‌فرمایند این کار برای زیادی بره فایده ندارد بنده عرض می‌کنم باید بالاخره گوسفند باشد تا نگاهداری کنند یا خیر عکس گوسفند را که نمی‌شود تربیت کرد باید عین گوسفند باشد تا زیاد شود و فایده داشته باشد اگر اجازه بدهید که بره بکشند دیگر چیزی نخواهد بود که نگاهداری بکنند و در قسمت دیگر همه آقایان موافقند که میش آبستن نباید کشته شود و اگر مخالفی بود در طرز اجرایش بود جناب عالی می فرمائید که مخالفت نکنند برای این که یک تجارتی از این راه بشود بنده عرض می‌کنم هیچ تجارتی هم نخواهد شد آن روز که یک تحقیقاتو تفتیشان کاملی می‌شد تجارت پوست ارسالی چهل پنجاه هزار تومان تجاوز نمی‌کرد ولی همین مطلب مقدار زیادی خسارت از حیث آذوقه به مردم وارد می‌آورد و هنوز هم جای آن پر نشده است و اگر هم در این لایحه اختلافی هست در طرز اجرای آن است. ولی در اصل موضوع گمان نمی‌کنم مخالفی باشد
رئیس- گویا آقای حائری زاده مخالف باشد
حائری زاده- بلی
رئیس- بفرمائید
حائری زاده- بنده اصلاً موافقم که ترتیبی پیش آورد که برای تفنن گوسفندهای کوچک را نکشند و میش آبستن را نکشند که ارزاق عمومی به تنگی بیفتد ولی چون خیلی دیده‌ایم مأمورین دولت در مورد اجرای قوانین سوء استفاده می‌کنند و به اختیارات خود تولید زحمت می‌کنند به خصوص که در مادة ۵ می‌نویسد (دولت نظام نامه برای اجرای این لایحه معین خواهد کرد) در این صورت ممکن است فردا هر رعیتی خانواده اش از دست مأمورین دولت در زحمت باشد به این عنوان که پوست بره کمتر از شش ماه را تفتیش می‌کنند که پیدا کنند تجربیات گذشته به ما ثابت کرده که هر قدمی را که از نظر مصالح عمومی بر می‌داریم از سوء استفاده مأمورین دولت به عکس نتیجه می‌بخشد. مثلاً قانون تجدید تریاک ابتدا به جهت منع استعمال تریاک در داخله و وسعت تجارت خارجی وضع شده ولی امروزه به عکس نتیجه نبخشیده است مثلاً قانون تجدید تریاک ابتدا به جهت منع تریاک و استعمال در داخله و وسعت تجارت خارجی وضع شده ولی امروزه به عکس نتیجه بخشیده است جلو تجارت خارجی را گرفته‌اند و استعمال داخلی وسعت پیدا کرده است در مملکتی که اعلان می‌کنند (هر کس یک قران دزدی کرد بدون استنطاق اعدام می‌شود) چطور ما می‌توانیم چنین اختیاری را به مأمورین دولت بدهیم که برای جلوگیری از کشتار بره در مقام تفتیش بر آیند به این جهت من ماده اول را خوب نمی دانم به واسطه سوء رفتاری که مأمورین دولت دارند اسباب زحمت مردم بیچاره می‌شود. چنانچه دیدیم مرضی که برای گاوها پیدا شده بود هر صاحب گاوی که مأمور صحیه را راضی می‌کرد گوشت گاوش حلال برد و هر صاحب گاوی که مأمور صحیحه را راضی نمی‌کرد گوشت گاوش را باید دفن کنند و یک مبلغی هم برای ضد عفونی آن باید بدهد و این ماده را هم اگر ما تصدیق بکنیم در موقع عمل همین طور خواهد شد لذا من موافق نیستم
رئیس- آقای حاج میرزا مرتضی هم مخالفید
حاج میرزا مرتضی- بلی
رئیس- آقای آقا سید یعقوب چطور؟
آقا سید یعقوب- بنده موافقم و راجع به این ماده که آقای مدرس فرمودند این عبارت که نوشته شده است به کلی ممنوع است (با بعضی آقایان نمایندگان دیگر همچه بیان کردند) که این معانی که نوشته است و حکم مجازات را معین نکرده است مطلق است بنده گمان می‌کنم کسانی که وارد شده‌اند در طرز تحریر قوانین این ایراد را غیر وارد بدانند چرا برای این که هر مقننی که حکم می‌کنند فلان چیز ممنوع و حرام است این درجه اول است پس از آن که بیان کرد و گفت ممنوع است آن وقت می‌گوید اگر کسی این ممنوع را مرتکب شد فلان مجازات را دارد پس ما نمی‌توانیم بگوئیم که این ماده غلط است برای این که ذکر مجازات کرده‌اند زیرا ماده اول فقط بیان می‌کند که این کار ممنوع است و در ماده بعد مجازات و جریمه آن را تغییر می‌کنید یعنی به اصطلاح اهل فن و منطق می‌گوید این کار دارای فلان فالی فاسد است که اگر کسی مرتکب همچه امری شد باید پوست بره آن دو گمرک ضبط شود یعنی مجازات او همین است و از این که آقایان متصل داد می‌زنند که مأمورین دولت غلاظ و شدادند و در روزنامه جات می‌نویسند که فلان طورند بنده خیلی تعجب می‌کنم زیرا با این بیانات که می‌کنم پس ما باید دیگر قانون وضع نکنیم و کلیه قوانین را در مملکت بپردازیم آقایان اگر مأمورین دولت بد عملند باید آنها را در تحت محاکمه مجازات آورد نه اینکه چون فلان مأمور دولت چنین کاری کرده است ما هم نباید وضع قانون نمائیم بلکه ما باید با کمال عدالت و نصفت قوانین وضع نمائیم و مأمورین اجرای قانون را در تحت مسئولیت قرار بدهیم یعنی قانون مجازات ترتیب می نمائیم نه این که بکلی اصل قانون را از بین ببریم این کار بر خلاف منطق و دلیل است. در این ماده می‌نویسد کشتن بره ممنوع است و اگر کسی بره را کشت مأمورین دولت مکلفند در سر حدات اگر این پوست را دیدند ضبط نمایند البته بعد از این که شخصی دانست اگر بره را بکشد پوست او ضبط خواهد شد دیگر بره را از جهت پوستش نخواهد کشت و ما هم از این مسئله راحت خواهیم شد و اما در جواب آقای حاجی شیخ اسدالله که می‌فرمایند چون ما در ایالات مأمور نداریم و اگر قانونی در این خصوص وضع کنیم در ایالات اجرا نخواهد شد و بالنتیجه اصلاً نباید چنین قانونی وضع نمائیم بنده عرض می‌کنم مطابق فرمایشات ایشان پس ما نباید مالیات هم وضع کنیم زیرا باید بگوئیم در ایلات مأمور نداریم و ایلات مالیات نمی‌دهند و قانون وضع بکنیم مگر این که بدانم تمام احکامش نسبت به صغیر و کبیر و سیاه و سفید اجرا خواهد شد اگر این طور باشد باید استغفراله بگوئیم که قانون پیغمبران هم ناقص است زیرا وحشیان نماز نمی‌خوانند پس این دلیل کافی نست و مجلس باید وضع قانون کند و دولت را مأمور و مسئول اجرای آن نماید و به همین طور باز آقای حاج شیخ اسدالله فرمودند مملکت است مأمورین باید بروند با فلان خان یا فلان بک سازش نمایند و بره را کشته پوست آن را ضبط نمایند و به این ترتیب نباید این قانون را وضع نمائیم جواب این قسمت همان طور است که قبلاً گفته شد یعنی ما نباید به ملاحظه یک فرد نادرالوقوعی از وضع قانون خودداری نمائیم و باعث اختلال کارهای مملکت شویم تماماً تصدیق داریم که کشتن بره ارزاق عمومی را کم می‌کند بنابراین باید قانونی وضع کرد که از این مسئله جلوگیری نماید اگر ما مجازاتی برای این کار قرار نمی‌دادیم ممکن بود بنده هم با آقای مدرس و سایرین موافقت کرده و بگویم چون مجازاتی معین نکرده‌ایم ممکن است همین مسئله باعث سوء استفاده مأمورین مالیه گردد. در صورتی که در ماده دوم همین لایحه مجازاتش معین شده است مانع از زیاده روی مأمورین دولت خواهد شد و آن مجازات این است که پوست بره در سر حد ضبط شود گمان می‌کنم تمام ماها عقیده مان این بود و هست که بره را نباید کشت تا سلب زیادی اغنام و احشام مملکت گردد و مسلماً اگر اغنام و احشام ما زیاد شود انتفاعی که از حیث تجارت خارجی می‌بریم زیادتر خواهد شد زیرا ما می‌توانیم آنها را گله گله در سر حدات به خارجه بفروشیم در این صورت علاوه بر این که تجارت ضرر نمی رساند ارزاق عمومی هم تأمین خواهد شد و از حیث مجازات هم بنده پیشنهاد می‌کنم غیر از ضبط پوست آن هم در سر حد نه در داخله مملکت مجازات و تفتیش دیگری شاید برای آن فرار داده شود و این ترتیب هم یک ترتیب و ماده کش داری نیست که مأمورین مالیه هر نحو بخواهند اعمال غرض بکند و وضع آن هم اشکالی نخواهد داشت
رئیس- آقای نظام الدوله (اجازه)
نظام الدوله- بنده چون به تطویل کلام قائل نیستم عرض می‌کنم یک جمله شاهزاده اقبال السلطان فرمودند که بنده مجبورم جواب عرض کنم حقیقتاً عرض بنده این نبود که نبایستی از پوست بره مالیات گرفت و بره کشی را آزاد گذاشت لیکن می‌توانم بگویم که اگر حقیقا ملت ایران هواخواه دولت و حکومت وقت خود می‌شود با این رفتار مأمورین دولت حق داشتند مالیات ندهند ولی حالا که ملت ایران هواخواه دولت است دولت حق ندارد مردم را در تضییق و فشار بیندازد و تصدیق می‌فرمایند این رفتاری که از طرف دولت نسبت به مردم می‌شود رفتاری عادلانه نیست و تمام فرمایشاتی که آقایان فرمودند هر کدام به جای خود صحیح است تا به حال در این مملکت ترتیبی معمول بوده و این قانون هم وضع شده بود باز هم زیادتر از اندازه احتیاج رعیت بره نگاه نمی‌داشت. حالا این مسئله اینقدرها اهمیت ندارد که دچار این قبیل مذاکرات شویم بنده عقیده‌ام این است همان طوری که آقای مدرس فرمودند حالا که کلیات این مسئله لایحه تصویب شده است اگر در پیشنهاد آقای مدرس مذاکره شود بهتر است
مخبر- می‌خواهم عرض کنم که سوء تفاهمی نشود آقای نظام الدوله اشاره به وضع مالیات کردند در اینجا هیچ ذکری از وضع مالیات نیست بلکه جلوگیری از عملی است که ضرر او متوجه به عامه می‌شود و اگر در این مدت عایداتی از این راه از برای دولت بوده خود دولت حاضر شده است از آن عایدات صرف نظر نماید تا این کار تکرار نشود
رئیس- آقای میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب- عقیده بنده برای یک ضرر جزئی نمی‌شود از یک منفعت کلی دست کشید و این قضیه اگر برای بعضی دهاتی اسباب ضرر باشد در مقابل منافع کثیری دارد ولی این مسئله باید تفکیک شود راجع به بره کشی همانطوری که نوشته شده باید اجرا شود ولی راجع به بز و میش و هر چه نوشته باید این ماده حذف شود زیرا اگر راجع به آنها مذاکراتی می‌کنیم به اصطلاح کاسه در آتش گر تر شده‌ایم برای این که خود صاحبان آنها یقیناً از ما خیلی بیشتر نسبت به اغنام خود دلسوزی دادند
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا موافقید
محمد هاشم میرزا- خیر مخالفم
رئیس- آقای آقا میرزا سید حسن کاشانی (اجازه)
آقا میرزا سید حسن کاشانی- بنده عرض می‌کنم چون وقت مجلس مغتنم است به عقیده بنده بهتر این است که ماده اول برگردد به کمیسیون و اصلاح شود و پس از اصلاح دومرتبه به مجلس بیاید
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
گمان می‌کنم فرمایشاتی که آقای آقا سید یعقوب فرمودند هیچ کدام عملی نباشد ما نگفتیم قانون را باید وقتی بگذرانیم که تمام مردم تصدیق و اجراء نمایند بلکه گفتیم قانون را وقتی باید وضع نمود که موجبات اجرایش فراهم باشد نظر به تهران نباید کرد که طبیب قصاب خانه دارد و قصاب‌هایش مجبورند مراعات بعضی نظامات را بکنند ولایات دیگر ایران این طور نیست آقایان اغلب رفته‌اند و دیده‌اند در ولایات ابدا این قانون قابل اجرا نیست و این که آقایان می‌فرمایند به همین بره کشی در سال مجاعه و سختی و گرانی عمومی چندین هزار نفوس را بی آذوقه گذارد باید دانست که گوشت را در آن سال امراض گوسفند و غیره کم کرد و اغنام را آن مرض کشت نه بره کشی دیگر این که همه قسم بره را نمی‌شود حفظ کرد و نکشت بعضی اوقات می‌شود که یک میش دوبره می‌آورد و یا اینکه به واسطه علتی که در پستان دارد نمی‌تواند بره را شیر بدهد البته در این صورت نمی‌شود آن بره را بی شیر گذارد و دایه هم نمی‌شود برای آنها گرفت این است که مجبور می‌شوند آنها را بکشند بنابراین نباید خیال نمود که تمام بره‌ها را برای پوست آنها می‌کشند و این که بنده عرض کردم وزارت مالیه صورت بدهند که در سال‌های اخیر چقدر پوست بزه از سر حد خارج شده است برای این بود که گمان نمی‌کنم مطالبی که اینجا مذاکره شد راجع به سال‌های اخیر باشد بلکه راجع به قبل از جنگ عمومی است همان چهل هزار تومانی را که می‌فرمایند از این راه استفاده شد اگر حال باشد گمان نمی‌کنم بتوانند چنین استفاده از این راه بنمایند پوستهای تجارتی که سابقاً هر جلدی پانزده تومان قیمت داشت حالا در داخله مملکت همان پوستها دانه بیست قران خرید و فروش می‌شود و گمان می‌کنم حقیقتاً یک نتیجة خوبی از وضع این قانون نبریم در صورتی که دوازده سال قبل وقتی برای کم شدن عده تریاکیان این مملکت قانون جدید وضع کردیم خیال می‌کردیم همین که این قانوع وضع شد دیگر کسی تریاک نخواهد کشید و از عده مبتلایان به این مرض کاسته خواهد شد آیا در ظرف این دوازده سال چقدر از مبتلایان به تریاک کم شده‌اند مسائل فرضی غیر از مسائل عملی است و گمان می‌کنم اگر یک گمرک صد و هفتاد و پنج هم به پوست بره ببندیم به اندازه این مسئله جلوگیری نخواهد کرد در سنه ۱۳۲۰ یک تلگرافی از تهران به تمام ولایات مخابره نمودند که طور را نباید بکشند همین تلگراف باعث شد که مأمورین دولت در هر دمی که می‌رفتند بیست تومان و پنجاه تومان به تفاوت پول می‌گرفتند آن روز هم اگر بره کشی منع شود در هر ده مأمورین دولت از دو تومان و سه تومان یا بیشتر هر قدر بتوانند از مردم خواهند گرفت و با وجود این هیچ کس هم اعتنائی نخواهد کرد اینها چیزهائیست که خیالی و در روی کاغذ است و جز اجرا نشدن و اسباب زحمت فراهم نمودن نتیجه دیگری ندارد و بنده کاملاً مخالفم ولی در باب اضافه گمرک موافقم
رئیس- آقای وحیدالملک موافقید یا مخالف؟
وحیدالملک- موافقم
رئیس- بفرمائید
وحیدالملک- اگر بنده عرض کردم موافقم یکی از برای این بود که؟؟؟ با این لایحه و با این ماده اظهار موافقت نموده باشیم
رئیس- بنده خیال می‌کردم برای نطق کردن اظهار موافقت نمودید
وحیدالملک دلیل دیگر موافقت بنده برای ترجم به آن حیوانات بدبختی است که به آن ترتیب ذبح می‌شوند بنده در این موضوع تخصیص ندارم و متأسفانه نه پیشنهادی که از طرف دولت شده و نه راپرت کمیسیون قوانین مالیه هیچ کدام اطلاع مرا زیاد نکرد ولی در این که بره کشی بد است و اساساً بنده و اکثریت مجلس با ذبح بره مخالفم جای هیچ تردیدی نیست این پیشنهاد که شد که لایحه برگردد به کمیسیون و بنده هم یکی از رأی دهندگان به آن پیشنهاد بودم برای این مطلب بود که می‌ترسیدم این مسئله به این ترتیب مورد توجه واقع شود و شاید رد شود این بود که بنده جد و اصرار داشتم که ااین لایحه برگردد به کمیسیون و در آنجا تجدید نظری در آن شده بعد از آن به مجلس بیاید متأسفانه آن پیشنهاد رد شد و داخل در شور مواد شدیم ماده اول روح این لایحه است و عمده اهمیت این لایحه در ماده اول است آقای مدرس فرمودند این ماده رد شود داخل در مواد و موضوع‌های دیگر شویم زیرا روح این لایحه از بین می‌رود برای این که هم در لایحه و هم از پیشنهاد کمیسیون در ماده اول ذبح بره قدغن شده است و در مواد بعد طریق اجرای این قدغن معین می‌نماید این که عرض کردم نرحما این لایحه موافقم حقیقتاً همین طور هست چطور می‌توان راضی شد و چگونه انصاف اقتضاعی نماید که بره‌های شیری بدون این که از ایام طفولیت خودشان استفاده نکنند برای استفاده از پوست آنها در رحم مادر کشته شوند این مسئله از عالم بشریت خارج است در صورتی که این قانون ذبح بره را قدغن می‌کند بنده با پیشنهاد دولت موافقم که باید یک جریمه سختی برای ذبح کننده بره قرار داد از این نقطه نظر بنده راپرت کمیسیون را رد و پیشنهاد دولت را قبول می‌کنم و قائل می‌شوم به این که باید برای این کار جریمه قرار داد ولی یک مطلبی هم هست راجع به منافع عمومی بنده عرض کردم تخصص در این کار ندارم ولی در عالم تصور می‌توانم ببینم که اگر ذبح بره قدغن شود و از طرفی یک منافعی برای عامه حاصل خواهد شد ولی از طرف دیگر در این که ضررهائی هم به تجاری که به خارجه حمل پوست می‌کنند وارد می‌آید جای تردید نیست ولی گذشته از اینها معلوم است منافعی که از منع ذبح بره متصور است چون پیش از سایر منافعی است که از ذبح آن تصور می‌شود لذا از این نقطه نظر بنده اجرای این قانون را چون مشکل نمی دانم بلکه خیلی سهل و ساده می دانم همه آقایان می دانند بره را که می‌کشند از برای استفاده گوشت نیست بلکه برای استفاده از پوست آن بره است و پوست آن هم در داخله مملکت مصرف فروش نمی‌رسد اگر هم استعمال شود خیلی کم است و غالباً پوست بره به خارج می‌رود و یک قسمتی از صادرات ما را تشکیل می‌دهد و به عقیده بنده ما و وزارت مالیه به توسط اداره گمرک یک مالیات و گمرک زیادی بر پوست بره بگذارندهمین کار یک جلوگیر خیلی مهمی از ذبح خواهد نمود و بنده در این مسئله ابداً تردید ندارم مثلاً گمرک صدی هفتاد و پنج سهل است بلکه صدی سیصد و صدی چهار صدهمان طور که دول آمریکا گمرک سختی روی بعضی صادراتشان می‌گذارند ما هم روی صادرات خودمان ممکن است یا گمرک خیلی زیادی بگذاریم و از هیچ چیز هم نباید بترسیم این یک اقدامی است عملی و هیچ ظلمی هم از این راه با حدی وارد نخواهد آمد آنوقت پوست بره که بخارج نرفت عملا ذبح بره قدغن می‌شود این مسئله همانطور که عرض کردم از نقطه نظر منافع عمومی بعلاوه یک نظر دیگری هم هست و آن نظر احساسات بشری است که برای جلوگیری از ارتکاب چنین عملی بنده ماده اول لایه دولت را تصدیق می‌کنم و با هر یک جریمه خیلی سختی برای مرتکبین آن قرار داد بنابراین خوب است بطور کلی ا در ماده اول بر کشی را قدغن کنیم و بعد یک جریمه برای کشنده و فروشنده و خریدار هر سه ممیز و هیچ هم از تعهدات مأمورین دولت نترسیم اگر چه بنده خودم در این مقام راجع به مأمورین خودمان بعضی عرایض کردم و عقیده‌ام این است که بعضی احتیاجات و تعدیات از طرف آنها می‌شود ولی ممکن است طوری این جریمه را قرار دهیم که در اجرای آن این ظلمها و اجحافات وارد نیاید باین ترتیب که اولاً یک جریمه‌ای برای کشنده بره شیری و خریدار و فروشنده آن قرار بدهیم و ثانیاً یک گمرک فوق العاده بر پوست بره معین نمائیم تا این که این رشته تجارت موقوف شود و بره‌ها از برای حفظ منافع عمومی در داخله مملکت محفوظ بمانند باز هم تکرار می‌کنم که این لایحه بطریقی که نوشته شده می‌ترسم بواسطه اکثریت مخالفین رد شود و دچار مشکلاتی گردید این است که از هر مرحله از مراحل باز می‌گردیم به همان پیشنهاد اولی یعنی این لایحه بر گردد بکمیسیون و در آنجا اطلاعات گمرکی ضمیمه آن بشود و ثانیاً به محلی برگردد و آنوقت مذاکراتی در اطراف آن بشود و در آن صورت ممکن است باکثریت تمام و تمامی این لایحه بگذرد
وزیر مالیه ـ مجبورم توضیحا عرض کنم که یک حس رأفت محرک این پیشنهاد دولت نشده است نقطه نظر دولت رعایت رفاه حال عموم و حفظ جنس بره بود برای این که از ابتداء جنگ مطابق اطلاعاتی که در وزارت مالیه و اداره گمرک است از شمال ایران ملیونها میش و گاو و گوسفند برای روسها خارج می‌شد و بعد هم از نتیجه قحطی یکعده زیادی از گوسفندها یا کشته و یا تلف شده‌اند بنابراین این لایحه برای رفاه عامه پیشنهاد شده و مطابق اطلاعاتی که از اداره گمرک تحصیل نموده‌ام در هر سال تقریباً سیصدهزار پوست بره از؟؟؟ حداث خارج می‌شود بدیهی است اگر یک ترتیباتی برای جلوگیری از کشتار بره داده نشود هم گوشت در مملکت فراوان خواهد شد و هم تجارت مملکت ترقی خواهد نمود و ممکن است اطلاعات کافی تری راجع به تعداد و مقدار آن در شور دوم به عرض برسانم
رئیس ـ آقای حاج میرزاـ مرتضی (اجازه)
حاج میرزا مرتضی ـ بنده تصور می‌کنم مقصود اصلی دولت فقط قدغن از کشتن بره است تقریباً بز و میش و گاو طرداللباب ذکر شده زیرا اشخاصی که دارای بز و میش و غیره هستند طبعاً نسبت باغنام خودشان خیلی دلسوزتر از ماها هستند و تا یک امر فوق العاده نباشد نه آنها را می‌فروشد و نه می‌کشند از این نقطه نظر بنده تصور می‌کنم همان ـ طور که آقای مدرس فرمودند این کار را تخصص بدهیم بکشتن بره کوچک و بز و بزغاله را از این لایحه اسقاط کنیم اما مسئله که فرمودند اگر چنانکه کسی بز و میش یا بزغاله را کشت جریمه او در این ماده بعد معین شده و پوست در گمرک ضبط خواهد شد بنده تعجب می‌کنم این چه قسم جریمه می‌باشد اولاً این پوستها در داخله به مصرف می‌رسد و بر فرض هم که بخارجه حمل شود در گمرک ضبط گردد پوست آنها دانۀ یک قران بیشتر نیست و فایده از ضبط آن مقصود نیست بنابراین این یک جریمه نمی‌شود و منع کردن کشتن بز و میش بدون اینکه برای کشنده آن یک جریمه معین شده باشد بنده نمی دانم چه مفهومی دارد از این نقطه نظر بنده مخالفم و بعقیده بنده باید بحال کشتن بره جوان قدغن شود و بز و میش حذف شود
مخبر ـ بنده خواهش می‌کنم پیشنهاد آقای مدرس قرائت شود تا شاید مذاکرات ختم شود
رئیس ـپیشنهادات پس از کافی بودن مذاکرات قرائت می‌شود آقایان قمی و سلطان ـ العلماء مخالفند؟
رئیس آقا میرزا ابراهیم قمی ـبلی
رئیس ـآقای ملک الشعراء چطور؟
ملک الشعراء ـ بنده عرضی ندارم
رئیس ـپیشنهادات آقایان قرائت می‌شود
(پیشنهاد اول به مضمون ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم بجای تمام مواد نوشته شود کشتن بره کمتر از ششماه خصوصاً تودلی ممنوع است و پوست او در سرحد ضبط دولت می‌شود
(امین الشریعه ـ مدرس ـ محقق ـمیرزا علی کازرونی)
رئیس ـ پیشنهاد آقای عمادالسلطنه خراسانی قرائت می‌شود
(بطریق ذیل قرائت شد)
ماده اول را بنده به طریق ذیل پیشنهاد می‌کنم)
نظر به این که معمول شده است که عموماً بره‌ها را در ماههای بهار که زیاده از دو سه ماه ندارند کشته می‌شود این عملیات مضر به ارزاق عمومی است لذا کشتن بره تا ماه سرطان ممنوع است
(عمادالسلطنه خراسانی (پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه قرائت می‌شود)
(به شرح ذیل قرائت شد)
برای جلوگیری از بره کشی دو ماده ذیل را پیشنهاد می‌نمایم
ماده اول ـبرای حفظ منافع عمومی در کلیه مملکت بره کشی ممنوع خواهد بود
معتمدالسلطنه ـ دو ماده است
رئیس ـ ماده دومش راجع به مجازات است و در ماده دوم باید قرائت شود. آقای مدرس توضیحی دارید؟
مدرس ـ بلی چنانچه آقایان فرمودند بز و میش و بزغاله باید مستثنی شود ربطی به مسئله ندارد بنده هم یک مقداری برای احتیاجات داخله معتقدم باید قهراً کشته شود یا برای احتیاج به گوشت آن و یا این که مریض است فقط چیزی که هست ممکن است از کشتن بره که پوست آن به خارجه حمل می ـ شود جلوگیری کرد بدون این که زحمتی برای عموم حاصل شود در این ماده نوشته شده هر جا پوست بره به بینند بگیرند اگر بنا شود این مسئله عمومیت داشته باشد آن وقت اگر فرضاً بنده مثل امسال ناخوش بشوم و یک کلیجه پوست بره پوشیده باشم و مأمور بیاید بگوید این پوست بره را از کجا آوردی هر چه نشان بدهم که از فلان دکان خریده‌ام قبول نمی‌کند اما اگر در داخله ضبط نشود از دو حال خارج هست یا حمل آن به خارجه صرف می‌کند و یا صرف نمی‌کند بنابراین خوب است همانطور که نظر بعضی هست یک گمرک زیادی روی آن بگذارند آنوقت اگر باز هم صرف کنند و خرید و فروش شود چه عیب دارد یک نفعی هم عاید دولت می‌شود و اگر صرف نکرد البته تاجر نخواهد خرید وقتی هم که تاجر نخرید مردم بره را نخواهند کشت این مقدار ممکن است جلوگیری شود و زحمتی هم بر احدی وارد نخواهد آمد و بنده این قسم را عملی تر می دانم و همانطور که کمیسیون گوساله را مستثنی کرده باید بز و میش را هم مستثنی کند و فقط از کشتن بره جوان و صدور پوست آن جلوگیری کرد و این مسئله هم نظر بصلاح عمومی است زیرا اگر کسی بخارج برود می‌بیند که در این انقلابات اخیر گوسفند و غیره خیلی کم شده است و تکلف ما و دولت آنست که برای مصلحت عمومی از این ترتیب جلوگیری نمائیم این است که بنده این پیشنهاد را کردم و اگر آقایان قبول بفرمایند دیگر محتاج به نظام نامه نیست و یکی از کارهائی که باید در این دوره بکنیم همین است که باید خیلی اهمیت بدهیم با این که هیچ قانونی محتاج به نظام نامه دولت نباشد زیرا نظام نامه دولت قانون را محو می‌کند و بقدری صدمه به مردم وارد میاورد که قابل گفتن نیست اینست که باید کاری کنیم که قوانین محتاج به نظام نامه و تفحص نباشد اگر این ترتیب نباشد گمان نمی‌کنم دیگر محتاج به این باشیم که سه ماه یا چند ماه اعلان کنیم و مدت قرار بدهیم زیرا در خود داخله مملکت هم یک مقداری محتاج به پوست بره هستند و کلاه می‌سازند و خیلی هم بهتر است از این که از خارجه پوست می‌آورند و کلاه ترتیب بدهند این است که اگر آقایان این پیشنهاد را قبول بفرمایند دیگر مذاکرات هم کافی خواهد بود
مخبر ـ بالاخره نظر آقای مدرس و امضاء کنندگان این است که یک ماده مخصوص برای منع کشتار بره و بزغاله و میش ذکر نشود و بهمین قناعت شود که هر قدر پوست بره از سر حد خارج شود ضبط دولت گردد اساساً کمیسیون هم با این نظریه موافق است بنا براین ممکن است این پیشنهاد بجای ماده اول و دوم قرار داده شود ولکن ماده سوم و چهارم مختص مذاکره لازم دارد
رئیس ـ دربارۀ این پیشنهادات امروز رأی نمی‌گیریم تماماً ارجاع به کمیسیون می‌شود آقای عماد السلطنه خراسانی توضیحی دارند
عمادالسلطنه ـ چون مقصود از ماده اول اینستکه برۀ که کمتر از ششماه داشته باشد کشته نشود و اگر فرضاً کشته شد نمی‌توان تشخیص داد که این بره ششماهه است یا کمتر و یا بیشتر اینستکه چون عموماً ذبح بره از اوایل حوت شروع و تا اواخر سرطان که تقریباً ششماهه خواهد بود خاتمه می‌یابد بنابراین اگر در این مدت ذبح بره قدغن شود هم این ماده اجرا شده است و هم نظریه آقایان که می‌فرمایند میش و بره را نمی‌شود تشخیص داد تأمین خواهد شد و هیچ زحمتی هم برای اهالی فراهم نخواهد شد
رئیس ـ پیشنهادی از طرف آقای آقا میرزا ابراهیم قمی شده است قرائت می‌شود
(به مضمون زیر قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم به جای مواد این طور نوشته شود برای حفظ منافع عموم ذبح بره که برای استفاده از پوست کشته می‌شود در کلیه مملکت ایران ممنوع است
رئیس ـ آقای قمی توضیحی دارید بفرمائید.
آقا میرزا ابراهیم قمی ـهمان طور که گفته شد صاحب گوسفند و گله دار از همه کس بیشتر منافع خودش را منظور می‌دارد و گله دار بز و میش و گوسفند را تا مریض نشده باشد یا نزدیک به موت نباشد نمی‌کشد زیرا از آنها شیر ـ روغن ـ پشم ـماست می‌گیرند از گوسفندی که این اندازه استفاده می‌کند ممکن نیست آنرا بکشند مگر وقتی که مریض شده باشد مثل زمان گاو میری و البته در آن وقت اگر آنها را نکشند از پوستشان محروم خواهند شد. اما راجع به بره تودلی کسی ندیده است که پوست آن خوب است یا بد ولی ممکن است مادرش مریض شود آنوقت اگر مادرش را کشتند پوست بره تو دلی آن را هم می‌فروشند در بعضی دهات خیلی از گوسفندها هستند که مرض کپک می‌گیرند و در عین این که گوشتش هیچ عیب پیدا نمی‌کند و ممکن است از گوشت آن استفاده نموده یکدفعه می‌افتند می‌میرند و اگر آنها را حلال نکنند از استفاده از آن محروم می‌شوند و بره تودلی هم همیشه قابل استفاده نیست زیرا از میان سی یا بیست بره ممکن است فقط پوست یکی از آنها خوب باشد و همچنین مثلاً کسی میش آبستن را به هشت تومان می‌خرد وقتی بچه اش بدنیا می‌آید می‌بیند او دوازده توما می‌خرند و اگر شش ماه دیگر او را نگاهدارد و پنج تومان ارزش دارد در این صورت او را می‌کشد بنابراین همانطور که فرمودند باید پوستها در گمرک ضبط شود و الا هر ترتیب دیگری استفاده فرمایند تولید اشکال و زحمات عدیده خواهد نمود زیرا ممکن است اتفاق بیفتد پای بره یا عضو دیگرش عیب کند و مجبور شوند او را بکشند پس از کشتن پوستش دو قران قیمت داشته باشد آنوقت اگر این پوست را هم ضبط کنند گمان می‌کنم صحیح نباشد باید صدور پوستهای قابل استفاده را منع نموده مابقی اهمیتی ندارد
رئیس این سه فقره اصلاح به کمیسیون ارجاع می‌شود پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا و آقای صدرائی راجع به ماده دوم است بالعکس گویا آقایان موافق باشند چند دقیقه تنفس داده شود
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس ـ ماده دوم قرائت می‌شود
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم ـدر هر جا پوست بره که کمتر از شش ماه داشته است دیده شود (اعم از تودلی و غیر تودلی) به عنوان دولت ضبط خواهد شد
رئیس ـ آقای حاج میرزا علی محمد (اجازه نطق)
حاج میرزا علی محمد دولت آبادی بنده در کلیات و دوماده اول هم عرایض داشته ولی نوبت به بنده نرسید حالا در این ماده عرایض خود را به مناسبت عرض می‌نمایم اولاً نفط (به عنوان جریمه) را بنده زائد می‌دهم زیرا جمله به عنوان نفع دولت ضبط خواهد شد) کافی است دیگر این که در این جا بره و بزغاله هم ذکر شده و بنده بیاناتی که آقایان راجع به آزاد گذاشتن بز و میش فرمودند مخالفم و عقیده‌ام این است که باقی کشتن آنها را منع کرد زیرا بعضی اشخاص معمولاً در نزدیکی عید نوروز بز و میش می‌خرند و تا مدتی که استفاده از شیر و روغن و سایر چیزهای آنها می‌توانند بکنند آنها را نگاه می‌دارند و در اوائل پائیز آنها را می‌فروشند و این ترتیب در تمام شهرهای ایران مرسوم است و اگر کشتن آنها آزاد باشد یک چیزهائی از جمله گوشت و روغن و غیره به ما وارد می‌آید عقیده بنده این است که برای آنها هم باید یک مجازاتی منظور شود و هم چنین در اینجا بطور کلی نوشته شده پوست بره و بزغاله ضبط می‌شود در صورتیکه اساساً باید بره و بزغاله‌های مریض را استثناء کرده باشند مثلاً اگر علتی داشته باشد که بتوانند آنها را نگاهدارند یا میش هائی که دو بره می‌آورند باید آنها را استثناء کرد و اگر به طور کلی برای تمام مجازات قرار دهند ممکن است مثلاً بره مریض و نزدیک به مردن باشد و صاحبش مجبوراً آن را بکشد در این صورت هیچ دلیل ندارد صاحب بره را از این پوست بی بهره کنیم و آن را دولت به عنوان جریمه ضبط کنند بنده این ماده را به جهاتی که عرض کردم ناقص می دانم
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب موافقید؟
آقا سید یعقوب ـ بلی موافقم ـ
رئیس بفرمائید
آقا سید یعقوب بنده درخواست آقای دولت آبادی عرض می‌کنم موقعی که قانون وضع می‌شود برای این که متکلفین به آن قانون بتوانند مطابق آن عمل کنند باید نظر عمومی داشت و افراد نادر الوقوع را در بین نیاورد افراد نادرـ الوقوع مانع از وضع قانون نمی‌شوند مثلاً شاهزاده محمد هاشم میرزا می‌فرمودند اگر یک میش دو بره زائید به عقیده بنده این مسئله مانع از وضع قانون نمی‌شود با این که آقای دولت آبادی می‌فرمایند ممکن است یک بره مریض و معیوب باشد و به این اعتبار باید او را مستثنی قرار دهیم عرض کردم قانون را مقنن بطور کلی وضع می‌کند و در مملکت به طور وضوح اعلام می‌شود پس از یک سال مردم می‌فهمند اگر بره را برای پوستش بکشند دولت در گمرک این پوست را ضبط خواهد کرد و تجار هم چون می‌بیند پوستش ضبط می‌شود نمی‌خرند بره فروشی هم بره را نمی‌کشد و این موضوعات از بین می‌رود پس ما مطلقاً باید بگوئیم پوست بره در گمرک ضبط می‌شود و بنا براین بنده با پیشنهاد آقای مدرس موافقم زیرا در داخله نباید کنترل قرار داد زیرا وقتی در داخله یک بهانه بدست مأمورین مالیه افتاد آن وقت این صحبت‌ها از قبل این که مأمورین میرـ غضب و چه و چه هستند پیش می‌آید پس ضبط در گمرک تمام این مطالب را درست می‌کند
رئیس ـ آقای میرزا مرتضی مخالفین را حاج میرزا مرتضی ـ بلی
رئیس ـ بفرمائید
حاج میرزا مرتضی ـ این ترتیب که در این ماده نوشته شده به عقیده بنده تولید اشکال می‌نماید زیرا می‌نویسد از ششماه کمتر داشته باشد پوست آن ضبط دولت خواهد شد اولاً مشخص این که بره ذبح شده ششماه زیاد داشته کی است؟ به این جهت مردم دچار مأمورین غلاظ و شداد می‌شوند و همیشه در زحمت و اشکال خواهند بود و همانطور که شاهزاده محمد هاشم میرزا فرمودند ممکن است کلیه یک وقت به آفت یا بلائی مبتلا شود و مجبوراً آنها را ذبح کنند در این صورت دچار زحمت و اشکال می‌شوند از طرف دیگر ممکن است بعضی گوسفند دو بره بزایند و صاحبانشان مجبور شوند یکی را بکشند در اینجا نیز هیچ دلیل ندارد دولت پولش را ضبط کنند عقیده بنده این است که این قانون را به ترتیبی وضع کنند که در داخله مملکت آزاد باشد ولی آنچه به خارجه می‌رود در گمرک ضبط شود و اگر چنانچه یک گوسفندی مرد و بچه او را کشتند پوست آن مادام که در داخله مملکت است چیزی بر او تحمیل نشود و هر وقت خواستند به خارجه حمل کنند در گمرک ضبط شود
ریئس ـ آقای وحیدالملک (اجازه)
وحیدالملک ـ اگر بنده اشتباه نکنم آقای مخبر پس از قرائت پیشنهادات اظهار فرمودند این دو ماده به کمیسیون بر می‌گردد اگر اینطور است این ماده هم به کمیسیون بر می‌گردد و پس از تجدید نظر برای مذاکرات به مجلس شورای ملی می‌آید
مخبر ـ بلی بنده عرض کردم به پیشنهاد آقای مدرس قائم مقام این دو ماده خواهد بود و این دو ماده به کمیسیون رجوع می‌شود و یک ماده مجدداً پیشنهاد خواهد شد
رئیس ـ پس در واقع تقاضا می‌کنید تمام لایحه به کمیسیون برگردد
مخبر ـ خیر ماده سوم و چهارم لازم به مذاکره است پس از اتمام مذاکره شور اول ختم می‌شود و کمیسیون به جای این دو ماده بر حسب پیشنهاد آقای مدرس یک ماده دیگری می‌نویسد و برای شور دوم به محلی پیشنهاد می‌نماید
رئیس ـ دو فقره پیشنهاد از آقای محمد هاشم میرزا و صدرائی رسیده به کمیسیون رجوع می‌شود ماده سوم قرائت می‌شود.
(آقای سهام السلطان
به مضمون ذیل قرائت نمودند)
ماده سوم ـ پوست بره یا بزغاله که از خارجه به خاک ایران وارد می‌شود مشمول ماده ۲ نخواهد بود و مأمورین گمرکی مکلفند آنها را مهر سربی نمایند که از پوستهای داخله ممتاز باشد
رئیس ـ آقای تدین (اجازه)
تدین ـ از نظریات اغلب آقایان اینطور معلوم می‌شود که خرید و فروش پوست بره در داخله مملکت باید آزاد باشد و به همین قدر قناعت شود که در گمرک یک ترتیبی برای جلوگیری از این مسئله اتخاذ شود ,
بنابراین این ماده سوم هیچ مورد نخواهد داشت و لغو است (جمعی گفتند صحیح است) اگر آقای مخبر قائل باشد توضیحات خود را عرض می ـ نمایم.
مخبر ـ توضیح بفرمائید
تدین ـ در این جا می‌گوید پوست بره و بزغاله که از خارجه می‌آید مشمول ماده دوم نخواهد بود یعنی ضبط نخواهد شد و مأمورین داخله مکلفند آنها را مهر سربی نمایند برای این که از پوستهای داخله در داخله ضبط نشود پوستی هم که از سرحد در داخله بیاید خرید و فروش آن آزاد است و دیگر مهر سربی و غیره لازم ندارد
مخبر ـ نقطه نظر فقط این نمی‌شود که ضبط شود اغلب معمول است پولهائی مثلاً از سر حد ترکستان وارد و از سرحدهای دیگر خارج می ـ شود آن پوستها نباید در گمرک ضبط شود در موقع ورود باید به مهر گمرک برسد و پلمپ شود تا در موقع خروج آزاد باشد
رئیس ـ حاجی میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب ـ بنده عرض می‌کنم این استثناء مورد ندارد زیرا ما باید صادراتمان را زیاد کنیم و برعکس وارداتمان را کم نمائیم ولی در این جا اجازه داده می‌شود که وارداتمان زیاد شود و صادرات کم، علاوه بر این اعتراضی هم که آقای تدین داده است به واسطه این که وقتی نباشد در داخله اجازه داده شود پوست آزاد باشد دیگر مهر سربی معنی ندارد
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب موافقند؟
آقا سید یعقوب ـ بلی موافقم
رئیس ـ مثل آن دفعه موافقند
آقا سید یعقوب ـ با این ماده موافقم
رئیس ـ بفرمائید
آقا سید یعقوب ـ ما باید تکلیف برای خودمان معین کنیم نه برای تمام دنیا ما قانون وضع می‌کنیم وزیر مالیه و وزیر داخله مأمور اجرای این قانون هستند که اگر کسی بره کشت مجازات او این باشد که در گمرک و سرحد پوست او را ضبط کنند بعد از آن که این پوست را ضبط کردند دو مرتبه دولت بر می گرداند و به داخله می‌فروشد پس باید ما بین پوستهای داخله و پوست هائی که از خارج وارد می‌شود ما به الامتیازی قرار دهند. ما به الامتیاز هم این است که دولت پوست هائی را که از خارجه وارد می‌شود مهر سربی نماید تا با پوستهای داخله تفاوت داشته باشد تجار آزاد هستند پوستهای خارجه را خرید و فروش کنند ولی چون طرف معامله نسبت به پوستهای داخله دولت است و نسبت به پوستهای خارجه تجارند ما باید یک مایه الامتیازی قرار دهیم ما به الامتیاز این است که پوستهای خارجه وقتی وارد سرحد می‌شود مهر سربی بزنند تا اختلاف بین دولت و تجار واقع نشود.
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله مخالفید؟
حاج شیخ اسدالله ـ بلی
رئیس ـ بفرمائید
حاج شیخ اسدالله ـ بنده تصور می‌کنم آقای آقا سید یعقوب توجه به فرمایشات آقای تدین نفرمودند آقای تدین یک فرمایشی صحیح فرمودند و جواب آقای مخبر هم مکفی نبود زیرا بر حسب نظریات آقایان نمایندگان در داخله مملکت خرید و فروش پوست باید آزاد باشد بنابراین جهت ندارد پوست خارجه در موقع ورود نشان داشته باشد البته اگر در داخله مملکت خرید و فروش پوست بره ممنوع باشد آن وقت این مسئله صحیح است یعنی اگر هر آینه پوست از خارجه وارد شد چون از تجارت نمی‌شود جلوگیری کرد باید گمرک آنرا مهر کند که معلوم باشد متعلق به خارجه است ولی وقتی که این نظریه را آقایان ندارند دیگر موضوع مهر سربی از بین می‌رود و هیچ محتاج به علامت نخواهد بود و این که فرمودند در موقع خروج پوستها را ضبط کنند گمان می‌کنم قرضی است که هیچ وجود خارجی پیدا نخواهد کرد و عقیدۀ بنده این است که باید یک گمرک سنگینی بسته شود و شاید کمیسیون هم این نظریه اتخاذ کند برای خاطر این که ممکن است مقداری پوست از خارجه بیاورند و باز به خارجه حمل کنند در صورتیکه مقصود ما بره کشی داخله است و پوستی هم که از طرف ترکستان و افغانستان به مملکت ما وارد می‌شود اغلب خارج نمی‌شود اگر خارج بشود پوست داخله است و اگر هم یک گمرک گزافی به آن به بندیم هیچ مانع و اشکالی ندارد و اگر هم عنوان ترانزیت باشد آن یک موضوع خارجی است و راجع به معاملات تجارتی خواهد بود
مخبر ـ خوب بود آقای حاج شیخ اسدالله همانطور که بفرمایش آقای تدین التفات فرمودند به عرض بنده هم التفات می‌فرمودند به عرض بنده هم التفات می‌کردند البته خرید و فروش پوست در داخله آزاد می‌شود و مانعی نخواهد داشت ولی ضبط در سرحد بجای خود باقی است و در این صورت برای تجار فرق نخواهد کرد زیرا مشتری‌های خود را از دست نمی‌دهد و ممکن است متاع خود را جاهای دیگر مثلاً از سرحدات شرقی تهیه کرده مقداری را در داخله معامله کنند و مقداری را بخارجه حمل نمایند اگر ما این قید را نکنیم در آن موقع باید از آنها یک جریمه فوق العاده گرفته شود در صورتیکه دلیل و فلسفه ندارد ما از تجاری که از خارجه پوست می‌آوردند و به خارجه حمل می‌کنند جریمه بگیریم البته باید آزادانه حمل کنند این ماده که چیز فوق العاده نیست و از تجارت خارجه هم جلوگیری نکرده
رئیس ـ آقای کازرونی مخالف هستند؟
آقا میرزا علی کازرونی ـ بلی مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
آقا میرزا علی کازرونی ـ بنده گمان می‌کنم آقای مخبر و همچنین آقای آقا سید یعقوب از ترتیبات گمرکی اطلاع ندارند این مسئله که می‌فرمایند داخلی به ترانزیت است راجع به راپورت یک قانون مشخصی در گمرک معمول بوده است هیچ محتاج نیست ما بیائیم و یک قانونی برای آن وضع کنیم در مال التجاره که بطور ترانزیت وارد گمرک می‌شود گمرک حق بیار مختصری دارد و بدون گمرک معمول هم خارج شود همین که تجار این مال التجاره را تصرف کردند در حکم مال التجاره است آن وقت اگر بخواهند قانوناً آن مال التجاره را حمل به خارج کنند باید به حسب معمول گمرک بپردازند راجع به پوست بره هم اگر بطور ترانزیت تجارت شود مطابق قانون گمرک رفتار می‌شود و دیگر لازم نیست ما یک ماده قانونی وضع کنیم
مخبر ـ اگر آقای کازرونی به عرض بنده التفات می‌فرمودند می دیدند فرمایشات ایشان هیچ مورد ندارد بنده عرض کردم ممکن است تجار مال التجاره را از خارج خریداری کنند مقداری را در داخله معامله کنند و مقداری را هم خارج نمایند این مسئله مربوط به ترانزیت نیست
رئیس ـ آقای حاج میرزا علی محمد دولت آبادی (اجازه)
حاج میرزا علی محمد دولت آبادی ـ بنده عرضی ندارم؟
رئیس ـ آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا ـ چون آقایان مذاکرات را کافی می دانند عرضی ندارم
رئیس ـ آقای حاج میرزا مرتضی
حاج میرزا مرتضی ـ بنده هم عرضی ندارم
رئیس آقای رئیس التجار (اجازه نطق)
رئیس التجار ـ بنده این ماده سوم را لازم می دانم زیرا پوست زیادی از ترکستان و افغانستان وارد ایران می‌شود و مخصوصاً به خراسان می‌آید و به تجار مختلف داخلی فروخته می‌شود بعد که در یک جا جمع شد دو سه نفر تاجر آن را از طرف جنوب خارج می‌کند البته اگر علامت و نشانه نداشته باشد وقتی بخواهند آن را خارج کنند گمرک زیادی باید بدهند و این باعث ضرر فوق العاده تجار خواهد شد.
رئیس ـ گمان می‌کنم مذاکرات در ماده سوم کافی باشد
(جمعی گفتند کافی است)
رئیس ـ ماده چهارم قرائت می‌شود
به شرح آتیه قرائت شد
ماده چهارم وزارت مالیه مکلف است در هر محل از روز اعلان این قانون تا سه ماه بدارندگان پوست بره مهلت دهد که پوستهای موجوده خود را بادارۀ مالیه برده مهر سربی مخصوص نمایند پوستهائی که در مدت مزبوره مهر سربی شده باشد از ضبط معاف و در انقضای این مدت کلیه پوستهای مهر نشده ضبط می‌شوند
مخبر ـ نظر به این که پیشنهاد آقای مدرس در نظر گرفته شده و کمیسیون هم با آن پیشنهاد موافق است آخر این ماده تغییری باید پیدا کند به این طریق که نوشته شود وزارت مالیه مکلف است در هر محل از روز اعلان این قانون تا سه ماه به دارندگان پوست بره مهلت دهد پوستهای موجوده خود را به اداره مالیه برده مهر سربی مخصوص نمایند پوست هائی که در مدت مزبور مهر سربی شده باشد از ضبط در سرحد معاف خواهد بود
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده خوشبختانه با این ماده بکلی مخالفم زیرا ما مجازات کشتن بره این را قرار دادیم که پوست آن در گمرک ضبط شود حالا می‌خواهند بیان کنند که ادارۀ مالیه باید در داخله هم تفتیش کند اگر جائی پوست گوسفند باشد ضبط کند بنده به کلی مخالف هستم و اگر پوست بخواهد به خارج برود باید گمرک ضبط کند
رئیس ـ آقای حاج میرزا علی دولت آبادی موافقید یا مخالف
حاج میرزا علی محمد ـ موافقم
رئیس بفرمایند
حاج میرزا علی محمد یک قسمت را آقایان توجه نکردند قسمتی از پوستهای داخله ممکن است مال التجاره شود به خارجه فرستاده شود ما نمی‌توانیم الان بگوئیم این پوستها را از ملکیت آنها خارج کنند بنابراین باید بگوئیم که در ظرف این سه ماه میاورند و مهر سربی نمایند حق داشته باشد از سرحدات خارج کنند و به نظر بنده چون یک قسمت از این ماده ناقص است و یک قدری را هم آقای مخبر می‌خواهند تصحیح نمایند بهتر این است به کمیسیون برگردد و کمیسیون آنرا اصلاح کرده بعد به مجلس بیاید
رئیس ـ آقای حاج میرزا مرتضی (اجازه)
حاج میرزا مرتضی ـ بنده هم همین عقیده حضرت والا شاهزاده محمد هاشم میرزا را داشتم که فرمودند مسئله ضبط کردن یک قسمت از پوستها مورد ندارد و باید بتوانند آنها را خارج کنند ولی بعد از سه ماه هر چه خواستند خارج کنند ضبط شود و بنده گمان می‌کنم اگر چنانچه آقای مخبر این ماده را به کمیسیون برگردانند و اصلاح کنند بهتر خواهد بود
مخبرـ خوب است آقایان در موضوعی که مطرح می‌شود مذاکره بفرمایند بنده عرض کردم این جمله (در انقضای این مدت کلیه پوستهای مهر نشده ضبط می‌شود) حذف بشود دیگر چه اصراری دارند که در این موضوع مذاکره فرمایند یک عده تجار الآن صاحب پوست هستند و هیچ قانونی هم شامل ما قبل نمی‌شود دلیل ندارد ما بگوئیم از فردا که این قانون اجرا می‌شود تمام پوستها در سرحد ضبط شود البته باید به آنها مهلت داده و پوستها را باید علامت گذاشت که از حالا تا هر وقت می‌خواهند آن پوست را خارج کنند.
رئیس ـ آقای شیخ اسدالله موافقید یا مخالف؟
حاج شیخ اسدالله ـ موافقم
رئیس ـ آقای تدین (اجازه)
تدین ـ بنده اساساً موافقم که مهلت به دارندگان پوست داده شود ولی با این ترتیبی که در این جا نوشته شده که ارجاع به اداره مالیه شود و در آنجا مهر سربی مخصوص نمایند بنده مخالف هستم زیرا ممکن است تولید مشکلاتی برای دارندگان پوست بشود عقیده بنده اسن است که باید یک مدتی مثلاً ششماه در نظر گرفته شود که تا آن مدت به هر وسیله که می‌توانند پوستهای خود را به خارجه حمل کنند بعد از آن دیگر پوستهایشان ضبط شود و گمان می‌کنم این ترتیب که در آنجا نوشته شده اسباب زحمت می‌شود.
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ در هر صورت بالاخره ارجاع به کمیسیون خواهد شد و عبارت اصلاح می‌شود ولی اساساً بنده موافقم این ماده در این جا باشد اما این که آقای تدین فرمودند برای حمل به خارجه یک مدت مهلتی داده شود تصور می‌کنم اشکال او زیادتر باشد و رجوع به وزارت مالیه سهلتر از تعیین مدت برای حمل به خارجه است زیرا ممکن است وسایلی لازم باشد و تاجری که دارای پوست است و می‌خواهد آن را به یک نقطه حمل کند نتواند تا ششماه دیگر وسیله حملش را فراهم بیاورد اما ممکن است تا سه ماه دیگر به اداره مالیه مراجعه کنند و پوست آنها را مهر بزنند زیرا یک تجارتی راجع به پوست بره معمول است تجار هم پوستی خریده‌اند و این تاجر بیچاره خبر نداشته که امشب ما می‌نشینیم و قانونی وضع می‌کنیم او تقصیری نکرده است که پوست‌هایش ضبط شود البته لازم است یک مهلتی به او داده شود پوستهائی را که خریداری کرده و می‌خواهد به خارجه حمل کند مهر نماید تا در موقع خروج معلوم باشد مطابق معمول سابق گمرک بدهد و همین طور که آقای مخبر فرمودند عبارت آخر این ماده باید اصلاح شود.
رئیس ـ مذاکرات کافی است یا غیر کافی.
(اغلب نمایندگان گفتند کافی است)
رئیس ـ دو فقره پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
(به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم مدت سه ماه را پنج ماه نمایند
نظام الدوله پیشنهاد می‌کنم به جای ماده چهارم نوشته شود وزارت مالیه بعد از سه ماه از روز اعلان این قانون را اجرا خواهد نمود ـ مدرس ـ امین مالشریعه ـ محقق العلماء کازرونی
رئیس ـ این پیشنهادها هم به کیسیون ارسال می‌شود
ماده پنجم قرائت می‌شود:
(آقای سهام السلطان به شرح آتی
قرائت نمودند)
ماده پنجم ـ وزارت مالیه برای تعیین و تشخیص پوست هائی که مطابق ماده دوم بایستی ضبط شود و همچنین برای تشخیص پوستهای ضبط شده دولت نظامنامه مخصوصی تهیه خواهد نمود تا در موقع عمل و تفتیش اشکال و اختلافی رخ ندهد
مخبر ـ این ماده دیگر موضوعی پیدا نمی‌کند
رئیس ـ ماده ششم
(به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده ششم ـ وزارت داخله و وزارت مالیه هر یک در حدود وظائف خود مأمور اجرای این قانون خواهند بود
مخبر ـ وزارت داخله زائد است فقط وزارت مالیه کافی است
رئیس ـ در این ماده دیگر مخالفی نیست.
(جمعی گفتن خیر)
رئیس ـشور اول ختم شد رأی می‌گیریم به شور ثانوی بشود یا نشود
حاج شیخ اسدالله ـ اگر رأی گرفته شود که مجلس داخل شور ثانوی این لایحه با همین مواد بشود بنده مخالفم ولی اگر مطابق آن پیشنهادی که شده است مواد تغییر کند و یک گمرک سنگینی بسته شود بنده موافق هستم
مخبر ـحذف ماده پنجم گمان می‌کنم کاملاً جواب آقای حاج شیخ اسدالله را می‌دهد البته شور ثانی پس از اصلاح به عمل خواهد آمد
رئیس رأی می‌گیریم که داخل شور ثانی بشویم آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد جلسه آتیه روز سه شنبه سه ساعت به غروب مانده و دستور هم انتخاب هیئت رئیسه خواهد بود
فهیم الملک ـ بنده استدعا می‌کنم لایحه راجع به مدت اقامت مأمورین سیاسی در خارجه جزو دستور شود
رئیس ـ اگر وقت بود جزو دستور خواهد بود
آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه ـ در نوزدهم فوس پیشنهادی راجع به الصاق تمبر به عایدات غیر مستقیم شده بود قابل توجه هم شد و نماینده وزارت مالیه هم متعهد شد نظریات دولت را کتباً به مجلس بدهد چون تا به حال جوابی داده نه نشده استدعا می‌کنم تأکید شود زودتر در این موضوع جوابی به مجلس بدهد
رئیس ـآقای وزیر مالیه خودشان هستند جواب می‌دهند
وزیر مالیه ـ در جلسه آتیه نظریات وزارت مالیه را کتباً تقدیم می‌کنم
رئیس آقای کازرونی آقای وزیر مالیه را از سئوالتان مسبوق کرده‌اید
آقا میرزاعلی کازرونی ـ خیر فقط در جلسه قبل یک صورت سئوالی به مقام ریاست تقدیم کرده‌ام
وزیر مالیه ـ سئوالتان را بفرمایند
آقا میرزاعلی کازرونی ـ البته تصدیق می فرمائید تکلیف دولت منحصراً این است که قوانین را اجرا کند هیچکس حق ندارد مالیاتی برقرار کند یا این که به اسم مالیات چیزی را مردم بگیرد مگر آن مالیاتی که از مجلس گذشته باشد بنده و آقای وزیر و همه مردم می دانیم که پول‌ها به عناوین مختلفه از مردم گرفته می‌شود و مدتی هم هست از افتتاح مجلس شورای ملی گذشته است و اگر در ایام فترت ضروری ایجاب کرده بوده که برخلاف قانون از مردم گرفته شود پس از افتتاح مجلس لازم بود صورت آن مالیاتها را به مجلس بفرستند و ببینند مجلس تصدیق می‌کند یا خیر لهذا بنده از آقای وزیر مالیه سئوال می‌کنم در خصوص این مالیات هائی که به عناوین مختلفه از مردم می‌گیرند و مجلس هم آنها را تصویب نکرده است چه عقیده دارند آیا گرفتن این مالیاتها را جایز می دانند یا خیر؟
وزیر مالیه ـ خوب است آقای کازرونی مواردی را که مالیات‌های غیر قانونی گرفته می‌شود توضیح بدهند کدام است دولت اساساً در نظر ندارد مالیاتی بدون تصویب مجلس گرفته شود و مالیات هائی هم که در ایام فترت بدون تصویب مجلس وضع شده بود از طرف دولت حکم شده در همه جا موقوف شود و دیگر از کسی آن مالیاتها گرفته نمی‌شود
آقا میرزا علی کازرونی ـ بنده گمان می‌کردم این مالیاتهائی که از مردم بر خلاف قانون گرفته می‌شود بر خود آقای وزیر مالیه معلوم است و هیچ لازم نیست که بنده تشریح نمایم حالا که اظهار بی اطلاعی می‌کنند بنده صورتی تهیه نموده و تقدیم شان خواهم نمود,
از جمله مالیات هائی که گرفته می‌شود مالیات کتیرا است و هم چنین مالیات‌های مختلفه که به عناوین مختلفه از قبیل دلالی و قپانداری و غیره از مردم گرفته می‌شود و چون صورتش را ندارم نمی‌توانم داخل در جزئیات آن بشوم
وزیر مالیه ـ در موضوع کتیرا کی لایحه به مجلس تقدیم شده است
رئیس ـ آقای وقارالملک (اجازه)
وقارالملک ـ بنده شب گذشته یک سؤالی راجع به مالیات غیر مستقیم عربستان از آقای وزیر مالیه نمودم جواب آن موکول با؟؟؟ فرمودند نمی دانم جواب سؤال بنده حاضر است یا خیر
وزیر مالیه ـ راجع به مالیات عربستان یک اختلاف حسابهائی در موضوع مخارج سردار اقدس حاصل شده و در وزارت مالیه مشغول تسویه هستند البته پس از تسویه به مجلس قدیم خواهد شد
وقارالملک ـ به طوری که وزیر مالیه مستحضرند عرایض بنده حاوی دوقسمت بود یک قسمت آن راجع به مالیات مستقیم عربستان بو که عرض کردم و یا این که جواب آقای وزیر مالیه بنده را قانع نکرد فعلاً مسکوت می‌گذارم و امیدوارم عملاًبنده را قانع نمایند قسمت دیگر راجع به مالیات غیر مستقیم عربستان بود و مالیات غیر مستقیم عربستان آنچه راجع به شوشتر است و تا اندازۀ رئیس مالیه دخالت در آن داشته آن را اداره کرده است ولی آنچه راجع نبه ناصری و محمره بوده بنده اطلاع دارم پارسال به چهارده هزار تومان بالغ شده است نمی دانم از ناین مالیات چیزی عاید دولت شده است یا خیر
(از طرف آقای وزیر مالیه اظهاری نشد)
مجلس تقریباً دو ساعت از شب گذشته ختم شد