مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ خرداد ۱۳۴۳ نشست ۷۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ خرداد ۱۳۴۳ نشست ۷۷

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۲ خرداد ۱۳۴۳ نشست ۷۷

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱

جلسه: ۷۷

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت جلسه‏

۲- بیانات آقایان رئیس- خواجه نوری- سرتیپ‌پور راجع به واگذاری یک دستگاه ساختمان نیمه تمام مجلس به وزارت فرهنگ

۳- بیانات قبل از دستور- آقایان: مهرزاد- تبریزی- دکتر الموتی

۴- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به معافیت مشمولین نظام وظیفه مازاد بر احتیاج و ارسال مجدد به مجلس سنا

۵- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به شرکت مدیرعامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار.

۶- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به قرارداد همکاری فنی در مورد هنرستان‌های تهران و تبریز بین ایران و آلمان غربی و ارسال به مجلس سنا

۷- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به ترخیص فولکس واگن اهدایی دولت آلمان غربی به آموزشگاه علی‌آباد فارس بدون دریافت حقوق گمرکی‏

۸- شور اول گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به ترخیص اشیا و تأسیسات حرارت مرکزی دو دبستان اهدایی با معافیت از حقوق گمرکی و غیره‏

۹- طرح و تصویب لایحه افزایش اعتبآراءت برنامه سوم و ارسال به مجلس سنا

۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.

مجلس ساعت هشت و سی و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.

- تصویب صورت جلسه‏

۱- تصویب صورت جلسه‏

رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

غائبین با اجازه

آقایان بوشهری- البرزی- مهندس عدلی- توسلی- طالب زاده- رودسری- دکتر غنی- احتشامی- دکتر امامی خوئی- مهندس صدقیانی- دکتر مهذب- بانو ابتهاج سمیعی- بانو دکتر دولتشاهی.

غائبین بی‌ اجازه

آقایان طهماسبی- دکتر شفیع امین.

غائبین مریض

آقایان نیری- مهندس جلالی نوری- سعید وزیری- مهندس رافع- دکتر رهنوردی.

رئیس- نسبت بصورت جلسه قبل نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود. آقای اوزار.

اوزار- دو فقره شکایت است که تقدیم ریاست می‌کنم.

رئیس- آقای بدر صالحیان.

بدرصالحیان- طوماری است از طرف پانصد نفر کارگران دخانیات که از وضع بهداریشان شکایت کرده‌اند تقدیم می‌شود.

رئیس- آقای مرادی.

علی مرادی- چند فقره شکایت است که تقدیم مقام معظم ریاست می‌نمایم.

رئیس- آقای موسوی کبیری.

موسوی کبیری- دو فقره شکایت است از طرف کشاورزان بخش صالح‌آباد که گوسفندان آنها از بین رفته و به علت نیامدن باران محصول آنها هم از بین رفته همچنین از کشاورزان پشت کوه که تقدیم مقام محترم ریاست می‌شود.

رئیس- آقای معتمدی.

معتمدی- طوماری است که از کارگران صنایع پشم اصفهان که برای دفعه دوم از سازمان بیمه‌های اجتماعی شکایت کرده‌اند تقاضا دارم کمیسیون عرایض فوراً رسیدگی و اقدام فرمایند.

رئیس- آقای مهندس ریاحی.

مهندس ریاحی- شکوائیه است از طرف کشاورزان رحمت آباد گزبرخوار که برای رسیدگی تقدیم می‌کنم.

- بیانات آقایان رئیس- خواجه نوری- سرتیپ پور راجع به واگذاری یکدستگاه ساختمان نیمه تمام مجلس بوزارت فرهنگ

۲- بیانات آقایان رئیس- خواجه نوری- سرتیپ پور راجع به واگذاری یکدستگاه ساختمان نیمه تمام مجلس بوزارت فرهنگ

رئیس- قبل از اینکه نطق‌های قبل از دستور را شروع کنیم بنده لازم میدانم همکاران محترم را از خبری که دیروز در رادیو و جراید نسبت به واگذاری ساختمان مجلس شورای ملی به وزارت فرهنگ بود یک قدری روشن کنم خانمها و آقایان اطلاع دارند که از ابتدای این دوره موضوع این ساختمانها همیشه مطرح بود و طبق نظریه‌ای که فرد فرد خانمها و آقایان داشتند به هیچ وجه راضی نبودند که نمایندگان این دوره انقلاب مخصوصاً با این برنامه اقتصادی یک سرمایه نسبتاً قابل ملاحظه‌ای در مجلس شورای ملی راکد بشود در صورتیکه از این سرمایه ممکن است به نفع مملکت، برای بهبود وضع مردم استفاده بیشتری بشود (صحیح است) البته شایعاتی بود که سالن جلسه علنی چون چوبی است و بعلت موریانه خطرناک است این را ما مورد مطالعه دقیق قرار دادیم الحمدالله هیچ نوع خطری برای این سالن نیست و امروز هم وسایل گندزدائی بحدی هست که اگر هم قطعه چوبی عیبی بکند هم ممکن است آنرا گندزدائی کرد و هم ممکن است آن قطعه چوب را عوض کرد و عیب را رفع کرد باین مناسبت بود که مطالعات مفصلی بعمل آمد و طبق تقاضای اغلب همکاران که فکری برای این ساختمان‌ها بشود این ساختمان از بین نرود و از آن برای بهبود وضع مؤسسات مملکتی استفاده بشود این طور مصلحت دیده شد که آن ساختمان چند طبقه‌ای که در شمال مجلس مجاور خیابان ژاله است به وزارت فرهنگ واگذار شود (احسنت) مراتب بعرض اعلیحضرت همایونی رسید و پس از موافقت ایشان در جلسه روز شنبه این هفته، هیأت رئیسه با این امر موافقت کرد گرچه هنوز تشریفات قانونی اینکار انجام نشده است و باید کارپردازی مجلس طرحی تهیه بکند و به تصویب مجلسین برساند ولی خوب وزارت فرهنگ از نظر این عمل مجلس شورای ملی که خود به خود یک قسمت دارائی خودش را و یک ساختمانش را در اختیار فرهنگ گذاشته است ملاحظه فرمودید دیروز در جرائد و رادیو این خبر را منتشر کردند بنده یقین دارم که فردفرد نمایندگان محترم از این هدیه مجلس شورای ملی به فرهنگ ابراز خوشوقتی خواهند کرد (صحیح است) و انشاءالله امیدوارم که وزارت فرهنگ بتواند از این ساختمان استفاده صحیح بکند (انشاءالله) آقای خواجه نوری.

خواجه نوری- با اجازه مقام ریاست. امروز مطلبی توسط جناب آقای رئیس بیان شد که منعکس کننده احساسات باطنی کلیه نمایندگان محترم این دوره است (صحیح است) ما از ابتدای دوره بیست و یکم به دو امر توجه داشته و داریم اول اینکه ثروتهای موجود مملکت حفاظت بشود و خراب نشود و ثانیاً سرمایه و وقت و فکر مملکت صرف فرهنگ و بهداشت و اصلاحات اجتماعی مملکت بشود و حتی‌المقدور از تجمل پرستی و ریخت و پاشهای بی جا در این مملکت خودداری بشود به همین دلیل هم همین‌طور که مقام ریاست فرمودند بارها راجع به بلاتکلیفی این ساختمانهای نیمه تمام رفقای ما در کریدورها اظهار نگرانی می‌کردند و بارها این مطلب را که جناب آقای رئیس علناً بیان فرمودند در گوش همدیگر و حتی حضور جناب آقای رئیس پیشنهاد کردند که یک فکری بشود که از این ساختمانها بنفع مملکت و بنفع امور اجتماعی مملکت استفاده بشود بنده از این فرصت استفاده می‌کنم از مقام ریاست و هیئت رئیسه اظهار امتنان می‌کنم که احساسات و در خواست نمایندگان را ترتیب اثر دادند و اقدامی فرمودند که مورد تأیید و تصدیق کلیه همقطاران ما می‌باشد (صحیح است) بنده از این فرصت هم استفاده می‌کنم و می‌گویم که ما افتخار می‌کنیم که در همین بنای قدیمی و کهنه پاسدار سنت‌های پارلمانی و مشروطه ایران هستیم ما باین چوبها به همین بنای قدیمی افتخار می‌کنیم و امیدوار هم هستیم که فرزندان ما هم همین افتخار را داشته باشند (احسنت).

رئیس- آقای سرتیپ پور.

سرتیپ پور- راستش اینست که هر وقت من در این محوطه رجوع می‌کنم که وظیفه خودم را بیابم آنچنانکه شایسته یک نماینده است صدای آزادیخواهان و مشروطه خواهانی را می‌شنوم که در این مکان مقدس بدون هیچگونه ریب و ریا و با کمال وفاداری و صحت و صداقت وظیفه خودشان را نسبت به ملت و مقدسات ملی تا جائیکه جان بدهند انجام دادند (صحیح است) من هر وقت از این محوطه، چنین الهامی می‌گیرم بخاطر می‌آورم که باید یک وارث خوب برای چنین شهیدان مقدسی باشیم در همه جای دنیا خانه پارسایان و مکان شاعران و خدمتگزاران حفظ می‌شود برای اینکه با ورود در آن خانه نتایج خدمات آنها آشکارتر و بخاطر بیاید و تبعیت از افکار آنها جزو فرایض شناخته شود چه جائی در ایران عالیتر، الهام بخش‌تر می‌تواند از این محوطه باشد که روزی بزرگان مشروطه، بزرگان آزادی در اینجا نشسته و زمینه‌ای فراهم آوردند که ما توانستیم در این قرن و در این سال در سایه اعلیحضرت همایون شاهنشاه بانقلاب بزرگی دست بزنیم که انشاءالله کاملتر خواهد بود (صحیح است – احسنت) حفظ این بنا بسیار لازمست و بی شبهه دل ما هم میخواسته است که در محوطه مدرن تر با سنگهای عالیتر و دستگیره‌های گرانقیمت تر باشیم و بتوانیم در یک محیط روشنتری فکر بکنیم و ابر از عقیده بنمائیم ولی برای ما در این زمان با وضعی که احتیاجاتی برای ما پیش آمده خیلی شایسته‌تر این بوده است که هم سنت را حفظ کنیم و هم در خانه‌ایکه میراث شهدای آزادی است در اینجا جلسه تشکیل بدهیم و هم با این مانورنشان بدهیم که آنکسی که خود در یک خانه کهنه روی قالی کهنه و صندلی کهنه می‌نشیند رضایت نخواهد داد فی‌المثل که صدها میلیون تومان خرج تجمل بشود برای اینکه کارهای کوچکی را در وقتهای دراز انجام بدهند (صحیح است) اگر ما جز این می‌کردیم نمی‌توانستیم برآنها ایراد بگیریم ولی چون خود این کار را می‌کنیم راه ایراد ما برای تجمل دوستان باز خواهد بود و اگر ما ایراد بکنیم که تجمل است که هر کس را فاسد می‌کند و تجمل است که هر مؤسسه و سازمانی را فاسد می‌کند آنوقت این گفته ما تأییدش مضاعف خواهد بود بنده واقعاً کمال تشکر را از همه صاحبنظران این مجلس دارم که مکرر در مکرر بنده دیدم که این مسأله را یاد آوربوده‌اند که سعی بکنیم در همین خانه باشیم و و سعی کنیم این خانه را سالم، خوب و مطمئن از دستی بدست دیگر و از نسلی به نسل دیگر بسپاریم که در این مانده باشیم و خانه خوب حفظ شده باشد و اگر احتیاجات ایجاب می‌کند که در نتیجه تعدد وکلا و اضافه شدن نمایندگان پیش آمده است ساختمانی داشته باشیم در دو سه ساختمانی که برای ما انگاره گرفته‌اند و شاید بیش از متجاوز از ۲۰۰ میلیون می‌خواستند برای ساختمان آن گردن ملت بگذارند یکی از آنها را ممکن است که برای ما نگهدارند جهت کمیسیون‌های مجلس و برای دستگاه اداری مجلس یعنی قسمت‌های اداری مجلس الحمدالله این نظر قبلا مطبوع طبع جناب آقای رئیس قرار گرفت و روی آن اتود کردند منتهی فرهنگ ایران از نظر اینکه زودتر اظهار سپاس کرده باشد زودتر این خبر را منتشر کرد قبل از آنکه لایحه‌ای به مجلس بیآید و از مجلس بگذرد و تصویب شود که چنین قسمتی از حق مجلس می‌خواهد واگذار شود (دکتر مهندس بهبودی- در یک کاری باید فرهنگ سرعت داشته باشد لااقل) بله اینهم نکته‌ایست صحیح فرمودند بهرحال بنده تشکر می‌کنم از آقایانی که صاحب این نظر بودند و همچنین از مقام ریاست عظمی که این نظر را بکرسی نشاندند و امیدوار هستم همت مبذول شود که آنچنان که لازم است حفظ شود. (احسنت).

رئیس- آقای کیهان یغمائی.

کیهان یغمائی- بنده در این مورد عرایضی دارم چون خیلی مفصل است می‌گذارم و در موقع طرح لایحه بعرض میرسانم.

- بیانات قبل از دستور- آقایان: مهرزاد- تبریزی- دکتر الموتی

۳- بیانات قبل از دستور- آقایان: مهرزاد- تبریزی- دکتر الموتی

رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای مهرزاد تشریف بیاورند.

مهرزاد- عرایض بنده در حدود بعضی احتیاجات و مشکلات حوزه انتخابیه‌ام یعنی شهر شیراز و بالاخره استان وسیع فارس می‌باشد که حسب مشاهدات و ادراک خود ضمن مسافرت اخیر بشیراز و همچنین توصیه و تذکر همشهریان ارجمندم لازم است باطلاع نمایندگان محترم رسانیده و از دولت جناب آقای منصور که حسب‌الامر مطاع ملوکانه و تأیید بیسابقه مجلسین مأمور اصلاحات و حل معضلات عمومی شده‌اند جداً تقاضا کنم در رفع آنها که مورد تقاضای عموم فارسیان اعم از فقیر و غنی می‌باشد اقدام و دستور شایسته صادر فرمایند.

خاطر نمایندگان محترم مسبوق است که وسائل ارتباط داخلی و بالاخره خارج از کشور از مهمترین عوامل پیشرفت و توسعه شهرها و نتیجتاً تسهیل درآمد عمومی و بهبود وضع اقتصاد ساکنین هر محل می‌باشد.

شهر شیراز و علی‌الاصول استان پهناور فارس بجز داشتن یک شبکه اسفالت که آنهم مدت کوتاهی است پایان یافته و مورد استفاده عمومی واقع شده است از داشتن هرگونه وسیله ارتباطی صحیح دیگر به مرکز کشور محروم است.

تلفن بی سیم تهران، شیراز که به ظاهر وسیله ارتباطی فوری استان فارس به مرکز می‌باشد غیرقابل استفاده و تقریباً نمی‌تواند احتیاجات مردم را مرتفع نماید که بدیهی است اولیاء امور در تهران که ناگزیراً برای اداره امور بهتر از دیگران باینموضوع واقف می‌باشند. در صورتیکه مثلا اگر شخص آقای نخست وزیر و یا یکی از آقایان وزراء و رؤساء اراده استفاده از این دستگاه کهنه ضعیف را بنمایند. حسب‌المعمول کلیه مأمورین بتلاش افتاده و با سرهم بندی دستگاه و غصب نوبت سایرین که شاید ساعتها و روزها در انتظار نوبت در تلفن خانه بسر برده‌اند تسهیل وسایل می‌نمایند معهذا زیاد دیده شده که مثلا بلحاظ کار نکردن دستگاه و یا خرابی هوا و صدها علل فنی دیگر که متأسفانه همه روزه و شاید همه ساعت تلفن بی سیم تهران، شیراز بآن مبتلا است امور مهمه کشور بعهده تعویق افتاده و تمام مأمورین عالیرتبه را هم غیر ممکن ساخته است که ناچار از این رهگذر زیانهائی به مملکت وارده شده و می‌شود. علیهذا با توجه باین نقائص و اینکه در این عصر تقریباً می‌توان گفت کار مکالمه تلفنی مدتهاست در کشورهای مختلفه جهان حل گردیده و مردم بمحض اراده از منزل خود باقصی نقاط گیتی تماس تلفنی می‌گیرند از جناب آقای وزیر پست تلگراف تقاضا می‌نماید که نسبت به حل این مشکل اساسی مرکز این یک استان پهناور کشور که بنا بعقیده متخصصین فن هزینه زیادی هم در بر ندارد اقدام و فارسیان را بیش از پیش به توجهات دولت نسبت به امور مهمه کشور امیدوار سازند.

وسیله دیگر ارتباطی سریع استان فارس بپایتخت هواپیماست که متأسفانه آنرا هم باید گفت شرکت هواپیمائی ملی بقدری گران و بین نقاط مختلف کشور تبعیض قائل شده‌اند (صحیح است) که بجز معدودی دیگران نمی‌توانند از آن بهره مند و استفاده نمایند و بعلاوه همین عده معدود هم از تبعیضی که شرکت سابق هواپیمائی ایران درتعیین نرخ مسافرت هوائی تهران شیراز و بالعکس معمول داشته و بعد از آن هم ادامه دارد عصبانی و معتقدند که این مؤسسه بلحاظ آنکه خطوط راه آهن دولتی ایران هنوز راهی بفارس نیافته است تا مثل پروازهای تهران، مشهد و تهران، تبریز از نظر رقابت با راه آهن دولتی بلیط مسافرت هوائی را متعادلانه بفروشند نرخ مسافرت تهران، شیراز را تا نزدیک دو برابر نرخ مسافت مشابه یعنی تهران، مشهد بالا برده و بدوهزار و پانصد ریال رسانده‌اند (صحیح است) که واقعاً غیر قابل تحمل است و مسافرت اجباری بعضی ازبا هواپیما که غالباً بعلت کثرت مشغله یا ضیق وقت یا احیاناً ضعف و کهولت و کسالت است نمی‌توان دال بر رضایت عمومی دانست بلکه فوریت موضوع و یا احتیاج است که آنها را وادار باستفاده از این دستگاه می‌نماید بنده تا آنجائیکه اطلاع دارم از سالها قبل از این موضوع کراراً از طرف آقایان استانداران وقت فارس بدولت وهم اولیاء شرکت سابق هواپیمائی ایران تذکر و شخصاً نیز چون از مدتها قبل ناظر عصبانیت و بدگوئی مردم شیراز از این تبعیض خارج از انصاف بودم، زمانی که افتخار تصدی شهرداری شیراز را داشتم در مجلس جشنی که با حضور تیمسار سرلشگر خادمی و به منظور را از اولیاء شرکت جدید هواپیمائی ملی اعلام و از شخص تیمسار خادمی مدیر عامل شرکت که خوشبختانه از شیرازیان اصیل و خدمتگزار واقعی مردم هستند و حسن خدمت ایشان و همچنین سایر همکارانشان باعث شده است که در سالهای اخیر حتی با اضافه شدن تعداد پروازهای داخلی و خارجی کوچکترین سانحه‌ای مثل سایر نقاط جهان که همه ماهه از آنها مطلع می‌شویم رخ ندهد خواهش کردم حال که شرکت جدید هواپیمائی ملی کار حمل و نقل هوائی کشور را بعهده گرفته و مشغول اصلاحات کلی می‌باشد بهتر است که ضمن این اصلاحات باین تقاضای مشروع اهالی جنوب نیز پاسخ مساعد توأم با انصاف دهند. واگر قرار باشد که درآمد این مؤسسه عام‌المنفعه ضروری که تصور می‌کنم هر ایرانی اصیل به داشتن آن مباهات می‌کند کفاف هزینه گزاف و بالاخره توسعه دستگاه شرکت را ندهد چه بهتر که برخلاف تصمیم گذشته اولیاء شرکت سابق هواپیمائی ایران از نظر رعایت عدالت و انصاف هم شده بلیط مسافرت هوائی را درکلیه نقاط کشور بیک نسبت معین افزایش دهند (صحیح است) نه آنکه حال که فارس و اصفهان از داشتن شبکه راه آهن محروم گردیده‌اند مشمول اضافه پرداخت و یا بقول شیرازیها پرداخت جریمه نداشتن شبکه راه آهن شوند (احسنت). بنده قول می‌دهم اگر نرخ مسافرت هوائی تهران شیراز بهمان نسبت تهران مشهد که ۱۴۰۰ و تهران تبریز ۱۰۰۰ ولی متأسفانه شیراز ۲۵۰۰ ریال است قرار داده شود شرکت هواپیمائی ملی نه آنکه از این اقدام خیرخواهانه متضرر نمی‌شود سهل است با استقبال عمومی مردم جنوب نیز مواجه و مجبور خواهند شد از نظر کثرت تعداد مسافرین داخلی و توریست کم بضاعت خارجی که ملاحظه می‌شود بلحاظ گرانی نرخ هوائی از طریق زمین جهت مشاهده آثار تاریخی ایران باستان بفارس و اصفهان می‌روند روزانه چندین فروند هواپیما باین نقاط بفرستند علیهذا تعقیب ملاقاتی که چندی پیش در این باره با جناب آقای دکتر یگانه وزیر محترم مشاور و معاون نخست وزیر نموده و ایشان با کمال علاقه به موضوع توجه فرمودند از پشت این تریبون مقدس از دولت جناب آقای منصور منتظر دریافت پاسخ مساعد مبنی بر تأمین عدالت کامل در این خصوص مورد علاقه مردم جنوب می‌شود.

و اما در موضوع شبکه راه آهن فارس چنانچه به نقشه کشور نظر افکنده شود ملاحظه خواهند فرمود که بر اثر مجاهدت و سیاست اقتصادی مؤثر اعلیحضرت فقید رضا شاه کبیر و سپس رهبری خردمندانه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی قسمت‌های مهم کشور از نعمت ارتباط راه آهن منتفع است.

آذربایجان، خراسان، مازندران، گرگان، لرستان، خوزستان و غیره سالهاست از این نعمت بهره مند و استان‌های کرمان و بلوچستان نیز قریباً با اتصال راه آهن کاشان، یزد، کرمان، زاهدان بسایر خطوط راه آهن داخلی و حتی خارجی از کشور متصل و تنها در این میان استانهای اصفهان و فارس که بیش از سایر نقاط کشور بلحاظ داشتن آثار تاریخی مورد توجه و تجمع سیاحان خارجی است از داشتن این شریان حیاتی محروم هستند (حاذقی- صحیح است) که واقعاً از همه گذشته موجب اعجاب خارجیان شده و باعث سرشکستگی است بنابر این از دولت درخواست می‌شود که دستور فرمایند موضوع فراموش شده ایجاد راه آهن در منطقه وسیع فارس نیز جزء برنامه‌های عمرانی قرار داده شود (صاحب جمع- صحیح است) باشد که روزی این منطقه پرت شده از خطوط راه آهن کشور نیز از این وسیله ارتباطی مهم برخوردار گردد (پاینده- صحیح است).

موضوع جالب و مهمتر از همه مسئله بی آبی است که بدیهی است بر اثر قهر طبیعت بوجود آمده و متأسفانه در اکثر نقاط کشور بیرحمانه مشهود است. اغلب قنوات اطراف شیراز و فارس خشکیده و یا لااقل به میزان قابل ملاحظه کم آب و در شرف خشکیدن می‌باشد.

آب رودخانه‌های کروبند بهمن بوضع شگفت آور بیسابقه‌ای تقلیل یافته و شاید کمتر روزی باشد که در حوالی قسمتهای سراب رودخانه کرکه هنوز آب بطور کامل نخشکیده است منازعاتی رخ ندهد واوقات گرانبهای دستگاه دولتی را بخود مشغول نسازد والا نقاطی که حتی آب کر هم برای آشامیدن بآنجا نمی‌رسد از بحث خارج و نگفتنی است و معلوم نیست با این وصف کار کشاورزی این مناطق زرخیز وسیع با بیش از دویست هزار نفر جمعیت بکجا خواهد رسید. استاندار فارس جناب آقای پیرنیا که از رجال نیک و پرکار و با استعداد کشورند اینروزها قسمت اعظم اوقات خود را صرف رسیدگی به شکایات واحیاناً اختلافات ناشیه از قطع شدن آب می‌نمایند ولی مگر ایشان قادر بخلق آب هم برای مردم می‌باشند؟

بنده لازم میدانم خدمات خستگی ناپذیر این مرد شریف را که در مدت کوتاه تصدی استانداری فارس قدمهای برجسته‌ای برای تأمین رفاه و آسایش مردم و همچنین آبادانی منطقه فارس و بالاخص شهر شیراز برداشته‌اند ستوده و تشکر کنم و تصور می‌نمایم سایر آقایان نمایندگان محترم فارس نیز در این باره با اینجانب هم عقیده وهمصدا باشند. (کاملاً صحیح است) از ۶ بند و یا سد قدیمی موجود که برای استفاده از آب رودخانه بکار می‌رفت متأسفانه سه بند آن خشکیده بود که اخیراً با اضافه شدن بند تیلکان تنها و بند فیض آباد و بند امیر باقی است که شاید آنها هم بیش از یک دهم آب معمول را ندارند و پیش بینی می‌شود که تاتیرو مرداد ماه اگر وضع بدین منوال باشد اثری از آب در اراضی اطراف این دو بند هم مشاهد نشود. بنده تعقیب ملاقاتی که از جناب آقای دکتر یگانه وزیر محترم مشاور نموده و موضوع را باستحضار رسانیده‌ام و ایشان هم همانطوری که سجیه اخلاقیشان است (صحیح است) کمال محبت را نموده نزد آقای مهندس صدقیانی معاون محترم وزارت کشاورزی در سازمان برنامه هدایت و اطلاعات لازمه را در اختیار گذاردند ضمن عرض تشکر از آقایان از دولت جداً درخواست می‌نمایم در این باره و برای حیات بیش از دویست هزارنفر کشاورز و ساکنین اطراف رودخانه کر فکر عاجلی بفرمائید زیرا با این وضع خشکسالی و کم آبی چندین ساله که معلوم نیست تا چه زمانی این وضع فلاکت بارادامه خواهد داشت تصور می‌رود همین امسال و یا لااقل ظرف یکی دو سال آینده سکنه زحمتکش و کشاورز این منطقه زرخیز و آباد جنوب مجبور شوند بلحاظ نداشتن آب و مسدود شدن طرق کشاورزی این اراضی آباد و مسکن و مأوای خود و بالاخره این انبار قدیمی غله و چغندر قند را رها کرده به نقاط دیگر مهاجرت نمایند. اینکه عرض می‌کنم فکر عاجل منظور آن نیست که خدای نکرده دولت درصدد خلق باران برآمده و آب از آسمان نازل کند بلکه استدعایم این است که در ساختمان صد درودزن که خوشبختانه در برنامه سوم سازمان برنامه گنجانیده شده است ولی متأسفانه ساختمان و بهره‌برداری آنرا اگر بلائی از آسمان نازل نشده و کارها بر وفق مراد و نقشه‌های پیش‌بینی شده پیشرفت نماید پس از گذشت شش سال تمام تعیین نموده‌اند تسریع بعمل آورند. بنده خیال می‌کنم در قسمتهای پر جمعیت کشور که اراضی و آب و هوا نیز از هر جهت برای کشاورزی مستعد است دریغ باشد که آبهای سیلاب زمستانی بهدر رفته و در زمستان با قطع راهها عبور و مرور دهات را متخل و باعث تأذی مردم و در تابستان با از دست رفتنش موجب قطع نان و صدمه شدید باقتصاد کشور و منازعه واحیاناً قتل نفس این و آن شود باضافه هزینه این سد را جناب آقای مهندس اصفیا در جلسه‌ای که حسب توصیه ریاست معظم مجلس با حضور آقایان نمایندگان محترم فارس تشکیل شده بود در حدود مبلغ یکصد میلیون تومان اعلام داشته‌اند که تصور نمی‌رود رقم هنگفتی برای دولت و یا سازمان برنامه تلقی گردد!؟ نجات بیش از دویست هزار نفر جمعیت فقیر و محتاج کشور و احیاء یک منطقه وسیع مملکت با این مبلغ خیلی زودتر از اینها می‌بایست انجام می‌شد که متأسفانه پس ازتقریباً نزدیک بیست سال مطالعه و تحقیق به نتیجه نرسیده است (صحیح است، احسنت).

رئیس- آقای مهرزاد وقت جنابعالی تمام شد.

مهرزاد- از وقت آقای تبریزی استفاده می‌کنم.

رئیس – آقای تبریزی.

تبریزی- ۵ دقیقه از وقتم را بایشان می‌دهم.

مهرزاد- و اکنون هم که حسب الامر مطاع همایونی کار سد سازی در سرلوحه عملیات عمرانی سازمان برنامه قرار گرفته قرار داده منعقده احتیاج بصبر ایوبی دارد که تصور می‌رود با این وضع خشکسالی اگر پس از شش سال هم نتیجه دهد احتمالاً کار خشکسالی و کاهش هر ساله آب بجائی رسد که حکایت سعدی «تا تریاق از عراق آورده شور مارگزیده مرده بود» در آن صادق گردد. بنابر این از شخص جناب آقای نخست وزیر که همگی امیدواریم در کار سازندگی ایران نوینی که شروع شده موفق شوند بجهات فوق و همچنین عطف توجه بگزارشات سازمانهای دولتی فارس که مسلماً ضمن تشریح وضع موجود و اعلام بتزاید کم آبی سالیانه لزوم تسریع در ساختمان سد را حکایت می‌کند. درخواست می‌شود بهر طریق که مصلحت میدانند یا از طریق تجدید مذاکرات با مهندسین مشاور سازمان برنامه که انجام کار بآنان واگذار شده است و یا هر طریق دیگر در تسریع ساختمان و زودتر به نتیجه رسیدن این سد که حسب اظهار نظر کارشناسان فن گویا کم خرج ترین و در عین حال نافع ترین سدهای مورد استفاده کشاورزی و آبادانی یک منطقه وسیع زراعی است که تاکنون زده شده است اقدام فرمایند و اطمینان داشته باشند در تعقیب اصلاحات اساسی منشور شاه و ملت دعای خیر کشاورزان و کودکان معصوم منتفع از آب آشامیدنی این سد بدرقه راه مصلحین کشور خواهد بود و باضافه با این ابتکار نیز مسلماً از تزاید دامنه بیکاری این قسمت از کشور که تصور می‌رود مسئله آسانی برای دولت نباشد جلوگیری می‌شود.

در پایان چون عده‌ای از همشهریان عزیز خواسته‌اند که رضایت عمومی را از کار دادگستری و دستگاه قضائی استان فارس و بالاخص شهر شیراز که بحق می‌توان گفت سمبل دادگستریهای کشور می‌باشد و گزارشات آقایان بازرسان وزارت دادگستری هم مشعر بر این موضوع می‌باشد اعلام گردد پاکی و صداقت و بی نظری آقایان قضاوت محترم را در حل و فصل و ترافع دعاوی مراجعین که با کمال صمیمیت و حتی خارج از حدود وظیفه قضائی و شاید بیشتر بلحاظ احساس وظیفه انسانی و نوع دوستی دراوقات غیر اداری هم مشغول می‌باشند باستحضار میرساند و لزوماً موضوع را بجناب آقای دکتر عامل وزیر دانشمند و محترم دادگستری که حقاً می‌بایست در زمان تصدی و وزارت ایشان هم اینگونه نغمه‌های امیدوار کننده از ریاست لایق و باشرف و قضاوت اصیل دادگستری استانی بزرگ عنوان شود تبریک عرض نموده امیدوار است همانطوری که نظر شخص اول مملکت است موفق شوند بقدرت و استقلال دستگاه قضائی افزوده و چنانچه تاکنون هم اقدام گردیده در جلب رضایت وعلاقمندی بیشتر این خادمین حقیقی به ملک و ملت بیش از پیش موفق گردند. (احسنت).

رئیس- آقای تبریزی.

تبریزی- بسم‌الله الرحمن الرحیم

با اجازه مقام معظم ریاست محترم اغلب نمایندگان محترم یا کشاورزند یا نماینده کشاورزان و خاطر همه خانم‌ها و آقایان مستحضر است آب برای عموم مخلوقات خاصه کشاورزان جنبه حیاتی دارد و باید در تمام نقاط کشور باین امر مهم تهیه آب توجه فرمایند تا کشاورزان عزیزمان از بی‌آبی نجات یا بند رودخانه مهم زرینه رود آذربایجان که قسمت مهمی از آذربایجان غربی و شرقی را آبیاری می‌کند و سد سازی آن از چندین سال قبل مورد تقاضای جدی تمام اهالی بود و ردیف اول برنامه خود بنده تعقیب و دنبال سد سازی سد رودخانه مورد بحث بودم و از روز و رود باین خدمت مقدس بهر مقامی نوشته و یادآور شده‌ام که یکی از ثمرات نهائی انقلاب سفید همه جانبه شاهنشاه معظم همین سدسازی است که در نتیجه بفضل خداوند بزرگ و توجه شاهنشاه مفخم و مهربان و دولت محترم جناب آقای نخست وزیر محترم اخیراً ساختمان سد آن رودخانه بزرگ که آبش در آذربایجان شرقی و غربی کم نظیر است بحمدالله بتصویب رسیده و هم اکنون مهندسین مشاور در محل مشغول مطالعه هستند این است که با کمال خوشنودی و احترام از جانب خود و عموم اهالی شاهدوست و میهن پرست شهرستان میاندوآب و محالات کاودول افشار- چاردولی و سایر حقابه بران این امر مهم را که تمام باغداران و زارعین را احیا می‌کند در وهله اول به پیشگاه مقدس شهریاری و در وهله دوم به جناب آقای نخست وزیر محبوب و سازمان برنامه تبریک و تهنیت عرض نموده و بی نهایت سپاسگزارم لم یشکرالناس لم یشکرالله (احسنت).

۲- در مورد راهسازی از شاهین دژ به تکاب و ازتکاب به شاه راه کردستان که برای آذربایجان شرقی وغربی یک راه کوتاه تر از راه فعلی تهران و تبریز گشوده خواهد شد و برای بالابردن سطح تولید و صادرات کشور و آبادی بخش بن بست تکاب و چهار صد آبادی بزرگ و کوچک و تأمین امنیت اجتماعی آن سامان تأثیر بسزائی دارد و در سازمان برنامه تحت رسیدگی و مداقه قرار گرفته استدعای اقدام آنرا دارم که دویست هزار جمعیت تکاب و شاهین دژ وافشار و غیره از محاصره اقتصادی و محرومیت‌های اجتماعی در این عصر درخشان و تحول نجات یابند انشاءالله (احسنت) در پایان عرایضم یک شکایت از باغداران تکاب و میاندوآب رسیده است که این سومین بار است که هر موقع تقدیم به مقام ریاست نمودم اجازه فرمودند به کمیسیون عرایض تقدیم گردد استدعا می‌کنم وزارت کشاورزی مثل دفعات گذشته به خود خالصه مراجعه نکند یعنی شکایت مدعی ضعیف را بر علیه مدعی قوی محول نفرماید به یک شخص ثالث و بمقام صلاحیتدار رجوع نمایند تا از روزگوئی و خودسری و خودمختاری خالصه اطلاع یابند (احسنت – آفرین)

رئیس- آقای دکتر الموتی.

دکتر الموتی- با اجازه مقام ریاست و همکاران عزیز مطلبی که امروز می‌خواهم بعرض نمایندگان محترم برسانم ابراز خوشوقتی از افتتاح نمایشگاه هفتهزار ساله ایران در آمریکا است (صحیح است) که رهبر عالیقدر ملت ایران برای افتتاح این نمایشگاه به آمریکا تشریف خواهند برد شاهنشاهی که درجهان امروز بعنوان یک سیاستمدار متفکر و یک رهبر عالیقدر ویک پیشوائی است که ملت ایران را بترقیات عظیمی نائل فرمودند دو روز دیگر باتفاق شهبانوی ایران و آمریکا تشریف خواهند برد تا این نمایشگاه عظیم را افتتاح بفرمایند عظمت و ارزش و اهمیت این نمایشگاه از این جهت است که نشان می‌دهد ملت ایران دارای یک رژیم محکم و یک سابقه استوار شاهنشاهی است (صحیح است) برای ممالک تازه بدوران رسیده یا کسانیکه چند روزی است بعلت حوادث و امواج سیاسی بقدرت رسیده‌اند افتتاح چنین نمایشگاه بهترین تو دهنی است که نشان می‌دهد ملت ما هفتهزار سال است با این رژیم خو گرفته و در طول تاریخ توانسته است عظمت و قدرت و حاکمیت و استقلال خودش را بدنیا نشان بدهد مسافرت شاهنشاه به ممالک خارج همیشه توأم با خیر و صلاح برای ملت ایران بوده است (صحیح است) بنده به خاطرم می‌آید چند سال قبل بعد از سفر اعلیحضرت همایون شاهنشاه به اروپا یک دعوت مطبوعاتی داشتم چون بنده در اروپا با مؤسسات مطبوعاتی سروکار دارم در یکی دو انجمن روزنامه نگاری شرکت داشتم و با روزنامه نگاران که صحبت می‌کردم میدیدم که اینها به من می‌گویند که ما بشما تبریک میگوئیم که چنین پادشاهی بر مملکت شما سلطنت می‌کند (صحیح است) آنها می‌گفتند در جلسات مصاحبه مطبوعاتی که اکثر در آنجا تشکیل می‌شود سران کشورهای مختلف شرکت می‌کنند و باصطلاح نظر روزنامه نگاران اروپا بهترین مقیاس سنجش شخصیت‌های بین‌المللی است شاهنشاه در طی این مصاحبه‌ها که شرکت فرمودند بودند ضمن تشریح برنامه‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی ایران خیلی از مطلب را عنوان فرمودند و کلیه سؤالات روزنامه نویسان را با نظر دقیق و عمیق پاسخ می‌فرمودند در یکی از این جلسات مصاحبه چون سؤالات هر جلسه مطبوعاتی را یک رئیس جامعه مطبوعات اداره می‌کند و آن رئیس بعضی از سؤالات را اگر مقتضی و مصلحت ندیده مطرح نمی‌کند وقیتکه سؤالات متعددی از اعلیحضرت همایونی شده بود چند سؤال را رئیس جامعه مطبوعات مصلحت ندید کنار گذاشت در پایان مصاحبه اعلیحضرت همایون شاهنشاه فرموده بودند من از این مصاحبه چندان راضی نیستم گفتند چرا، فرمودند برای اینکه اصول دموکراسی آنطوریکه باید و شاید رعایت نشده گفتند برای اینکه چند سؤالی که از من شده بود این سؤالات مطرح نشد این فرمایش اعلیحضرت موجب شده بود تا ۱۰ دقیقه روز نامه نویسان کشورهای مختلف که در آن جلسه شرکت داشتند کف می‌زدند که با یک رهبری مواجه هستند که حاضر است در هر شرایطی در هر وضعی بهر سؤالی جوابی قانع کننده و جوابی که منطبق با واقعیت باشد بدهند آن سؤالات مطرح شد و این نشان داد که پادشاه ما تا چه اندازه به برنامه‌های مترقی و انقلابی که در این مملکت انجام گرفته معتقد و متوجه هستند و با چه درایتی ملت ما را به شاهراه سعادت هدایت می‌فرمایند خوشبختان این سفر اعلیحضرت همایونی موقعی صورت می‌گیرد که به نظر من خیلی وضع سیاسی و اجتماعی ما بهتر از چند سال گذشته است امروز شاهنشاه وقتی تشریف می‌برند به آمریکا و در مصاحبه‌ها شرکت می‌فرمایند دیگر سؤالی که مبنی بر اینکه زن ایرانی حق رأی دارد یا ندارد نمی‌شود (صحیح است) بلکه با نهایت افتخار گفته خواهد شد امروز مردم ایران مثل همه ملل دنیا از حقوق مساوی برخوردار هستند زن، مرد، دهقان، کارگر، روزنامه‌نگار، کشاورز و تمام طبقات ایران در سایه یک رژیم محکم از حقوق مساوی از مزایای حقوق بشر کاملا بهره مند هستند این یک سند درخشانی برای ملت ما است که ما روزبروز دقیقه بدقیقه و ساعت بساعت بجلو می‌رویم و آرزوی ملت ایران این است که شاهنشاه ما سلامت باشد (انشاءالله) و دعاوی خیر ملت ایران بدرقه راه شاهنشاه عزیز و علیا حضرت شهبانوی ایران می‌باشد و امیدواریم هر چه زودتر رهبر عالیقدر ملت ایران به کشور، بسلامت باز گردند (نمایندگان- انشاءالله) مطلب دیگری که می‌خواستم بعرض همکاران محترم برسانم و از نمایندگان محترم مجلس شورای ملی تشکر کنم در باره تجلیلی است که از مطبوعات مملکت فرموده‌اند ما علاقمند هستیم که همیشه بین جامعه مطبوعات وقوه مقننه ایران یک رابطه صمیمانه یک رابطه اصیل وجود داشته باشد چون قوه مقننه و ومطبوعات دورکن اساسی حکومت مشروطه سلطنتی هستند همکاری این دو قوه موجب خواهد شد که بیش از پیش رژیم مشروطه سلطنتی ما و حکومت دمکراسی ما عمیق‌تر و پایه‌هایش استوارتر بشود البته مطبوعات از تذکرات اصولی و راهنمائیهای نمایندگان محترم مجلس شورای ملی حداکثر استفاده را خواهند کرد که هرگونه نقطه ضعفی در ما هست، در مطبوعات هست با کمال صراحت و صداقت بفرمایند البته ما قبول می‌کنیم چون مطبوعات به هیچ وجه خودشان را از مجلس نه تنها جدا نمیدانند بلکه دو پاسدار حکومت مشروطه سلطنتی هستند (صحیح است) بنابراین بنده وظیفه‌دار هستم در اینجا از همکاران عزیز تشکر کنم به مناسبت لطفی که در جلسات مختلف مجلس نسبت به مطبوعات فرمودند (احسنت) مطلب دیگر راجع به واگذاری ساختمان مجلس شورای ملی به فرهنگ است وقتی این تصمیم در هیأت رئیسه مجلس شورای ملی مطرح شد بنده فوق‌العاده خوشوقت شدم برای اینکه ما معتقدیم نمایندگان یک انقلاب ملی هستیم انقلابی که باید نمایندگان یک انقلاب ملی هستیم انقلابی که باید نمایندگان منتخب آن انقلاب و ثمره آن انقلاب بکوشند صرفه جوئیهای زیادی در کار مملکت بکنند تا بتوانند در مملکت یک نهضت اصولی و اساسی به نفع طبقه مردم بوجود بیاورند امروز که برنامه سپاه دانش در این مملکت اجرا می‌شود وقتی به دهکده‌ای می‌رویم این برادران عزیز ما که می‌روند در دورترین دهات این مملکت زحمت می‌کشند و کار می‌کنند و فرزندان روستائی ما را تعلیم می‌دهند این موجب خوشوقتی است در چنین شرایطی هیچ فردی بخصوص نمایندگان این دوره حاضر نیستند دنبال لوکس بروند دنبال ساختمان لوکس بروند مادر همین خانه می‌نشینیم و بنفع ملت ایران بنفع زحمتکشان، زارعین دهقانها، کارگران، کشاورزان تصمیم می‌گیریم واین قبیل پولها باید صرف توسعه فرهنگ و بهداشت و عمران و آبادی مملکت بشود و به هیچ وجه لزومی نداشت و ندارد که ما بیائیم مقداری از بودجه مملکت را صرف یک ساختمان عظیمی بکنیم که هزارا اطاق دارد بنده نمیدانم ما هزار اطاق برای چه می‌خواهیم ولی از این هزار اطاق فرهنگ مملکت به بهترین نحوی می‌تواند استفاده کند و ما هم از دولت باید انتظار داشته باشیم که از این فرصت استفاده کنند و این ساختمان را زودتر تکمیل کنند که وزارت فرهنگ بتواند استفاده کند (صحیح است) مطلبی که باز می‌خواستم بتواند استفاده کند (صحیح است) مطلبی که باز می‌خواستم بعرض برسانم در مورد خشکسالی شهرستان قزوین است البته نمایندگان محترم در روزنامه‌ها مطالعه فرمودید که چند شب پیش روزنامه کیهان خبری داشت که گندم قزوین کمیاب و نایاب شده (کبیری- در غرب هم همینطور) عرض کردم بنده هیچ تعصب شخصی ندارم من خودم را امروز نماینده همه ملت ایران میدانم همه ما همین وضع را داریم حوزه انتخابیه من رودبار المودت است ولی اگر برای حفظ حقوق مردم نائین هم اینجا لایحه‌ای مطرح بشود یا جناب آقای مصطفوی عنوان بفرمایند بنده از صمیم قلب تأیید می‌کنم و دنبال آن کار می‌روم (مصطفوی- متشکرم) مال دماوند هم همینطور همه نقاط مملکت خانه ما است، همه جای ایران سرای من است برای من تعصب شخصی از این نظر وجود ندارد که بگویم دولت اختصاصاً مقداری از بودجه‌اش را بقزوین بدهد در حالیکه شهرستان قزوین از دو برنامه عمرانی اول و دوم سهمی نداشته متأسفم بعرض برسانم که هنوز شهرستان قزوین لوله‌کشی نشده و مردم قزوین از آب بدون لوله کشی استفاده می‌کنند اکثراً خود همکاران پارلمانی ما که تشریف می‌برند به مسافرت شمال جناب آقای رامبد فرمودند که شهرستان قزوین را یک شهر عقب افتاده‌ای میدانند و بما تذکر می‌دهند و ما هم این تذکرات را بدولت می‌دهیم و سعی ما این است که در حدود مقدورات و امکانات مملکت بخصوص به شهرستانهائی که عقب افتاده‌اند کمک بشود اما موضوع خشکسالی قزوین علت اینکه بنده خشکسالی قزوین را عنوان کردم بخاطر این است که در ۱۰-۱۵ روز اخیر سابقه نداشته وتعداد زیادی از دامها بعلت سرما از بین رفته آماری که بنده مطالعه کردم این بود که زراعت آبی و دیمی قزوین از ۷۰تا۹۰ درصد از بین رفته باغات انگور از ۶۰ تا۷۰ درصد از بین رفته سایر میوه‌ها ۵۰ درصد از بین رفته آقایان نمایندگان محترم شما حساب بفرمائید یک شهرستانی که درآمدش از راه زراعت واز باغات است اگر ۸۰ یا ۹۰ درصد از محصول زراعیش از بین برود و ۶۰ یا ۸۰ درصد از باغاتش از بین برود چه به روز آن مردم خواهد آمد جناب آقای دکتر یگانه شما امروز مسئولیت مشکلی دارید شما امروز در هیأت دولت تشریف دارید ولی مردم قزوین آمدند بشما رأی دادند و امروز شما باید از حقوق این مردم دفاع بفرمائید نامه‌هائی که می‌رسد خدمتتان توجه بفرمائید بنده چند گزارش رسمی دولتی را بعرضتان میرسانم این یک گزارش است از بخشدار تاکستان، آقای دکتر مهدی زاده خوب میدانند چون حوزه انتخابیه ایشان است:

«متأسفانه در سال جاری بعلت سرمازدگی درختان چهار هزار هکتار باغات مو تاکستان که باید ۲۰۰ هزار خروار انگور و کشمش محصول بدهد ممکن است در حدود ۲۰ هزار خروار محصول داشته باشد. امسال ۱۸۰ میلیون ریال نقصان عواید کشاورزان و باغداران تاکستان می‌باشد یک گزارش دیگر از فرماندار قزوین است که می‌نویسد «امسال در قزوین علف برای چریدن گوسفند نیست دامها بعلت سرما تلف شده‌اند وضع محصول بقدری بد است که در اغلب دهات حتی بذری که کشت شده برداشت نمی‌شود»

گزارش‌های دیگری داشتیم که در شهر قزوین بعلت کمبود گندم تعداد زیادی از دکاکین نانوائی تعطیل شده و تعداد کمی باقی مانده که مردم ازدحام می‌کنند، در آنجا مردم خواهششان این بوده که دولت کمکی بکند مقداری گندم بنرخ دولتی در اختیار دکاکین نانوائی بگذراند که مردم از بین نروند.

رئیس- آقای دکتر الموتی وقت شما تمام شد.

دکترالموتی- از وقت آقای موسوی کبیری اگر اجازه بفرمایند چند دقیقه استفاده کنم؟

موسوی کبیری- می‌توانند از تمام وقت بنده استفاده بفرمایند.

دکتر الموتی- بنده از همکار عزیزم جناب آقای موسوی کبیری تشکر می‌کنم که اجازه فرمودند چند دقیقه از وقتشان استفاده بکنم امیدوارم ما هم بتوانیم برای مردم محروم ایلام انشاءالله اگر فرصتی شد منشأ خدمتی واقع بشویم که این محبت جنابعالی جبران بشود قزوین در شهریور سال ۴۱ دچار زلزله شد و ۲۱۹ قریه از بین رفت این خشکسالی امسال باصطلاح معروف قوز بالاقوز شده با اینکه اعلیحضرت همایون شاهنشاه رهبر عالیقدر ما بلافاصله بعد از زلزله تشریف بردند به قزوین و کمک‌های ذیقیمتی بشهرستان قزوین شد ولی بعلت اینکه ۲۱۹ قریه دستخوش زلزله قرار گرفت و تقریباً ۹۰ درصد محل عواید مردم از بین رفت زمینهای زراعتی قنوات و امثالهم و ۱۱ هزار نفر ازبین رفتند یک وضع رقت باری در آنجا بوجود آورد که با تمام کمک‌هائی که شده چه از ایران چه از طرف ممالک خارجی تاکنون بیش از پنجاه ده آباد نشده و آن هم بعلت عدم تمرکز فکرها آنطور که باید و شاید مورد استفاده قرار نگرفته چه ممکن است یک مقدار خانه با اصول مهندسی ساخته باشند مثلا فرض کنید برای دهقانهای یکی از ممالک اروپائی ولی زندگی آن دهقان اروپائی با زندگی زارع ایرانی خیلی تفاوت دارد حق این بود کاری می‌کردند که این کمکها متمرکز می‌شد و با یک اصول صحیح به مصرف می‌رسید و از این کمکها بیش از این استفاده می‌شد و باز هم متأسفم بعرضتان برسانم هنوز عده‌ای از مردم زلزله زده زیر چادر زندگی می‌کنند از جناب آقای دکتر یگانه که وزیر دولت هستند تقاضای بنده این است بعنوان یک فرد ایرانی که این مطالب را بعرض دولت برسانند و کمک‌های لازم را چه در مورد خشکسالی و چه در مورد زلزله زدگان بگیرند تقاضاهائی که مردم درنامه‌های متعدد از دولت داشتند یکی این است که یک هیأتی به قزوین فرستاده بشود و وزارت کشاورزی این وضع را از نزدیک بررسی کند اگر دیدند ۹۰ درصد محصول زراعتی مردم از بین رفته و مردم با گرسنگی، پریشانی، سیه روزی روبرو هستند در آن صورت یک کمکی بآنها بکنند نه اینکه بانک کشاورزی و دستگاههای دولت فشار بیاورند حتی حاضر نباشند یکسال وام مردم را تمدید بکنند این مردم توانائی پرداخت ندارند مردمی که این طور دستخوش قهر طبیعت شده‌اند قادر ادامه زندگی نیستند بایستی کمکی بآنها بشود با کمک‌های نقدی موافق نباشیم معتقدم کمک‌هائی بشود از نظر بذر گندم و سایر وسایلی که دولت در اختیار دارد و می‌تواند کمک کند اکثراً نمایندگان محترم مشاهده می‌فرمایند که گاهگاهی وقتی موضوع سد و این قبیل چیزها مطرح است بنده سد طالقان را عنوان می‌کنم برای اینکه معتقدم یکی از بهترین پروژه‌های عمرانی این مملکت سد طالقان است آقای مهندس معینی زند تشریف دارند سالها در ژاپن تشریف داشته و مطالعه کرده‌اند و نظر ایشان بعنوان یک متخصص قاطع است چندین بار ایشان فرمودند که ما از مطالعاتی که کرده‌ایم از پروژه‌هائی که با ژاپنی‌ها مطالعه کردیم از مفیدترین سدهائی که بسیار زود به نتیجه می‌رسد همین سد طالقان است که دشت وسیع قزوین که بدون استفاده افتاده مورد استفاده قرار خواهدگرفت. در دنیای امروز که مملکت ما تحت توجهات اعلیحضرت همایونی با این سرعت بجلو می‌رود برنامه‌های عمرانی مملکت هم باید باافکار مترقی شاهنشاه هم آهنگ باشند امروز دیگر روزی نیست که مردم به نشینند و چشم بآسمان بدوزند که کی باران می‌آید آیا باران می‌آید یا نمی‌آید گندم دارند یا ندارند باید این پروژه‌های عمرانی این سدسازی آنچه که مصلحت مملکت است آنچه که تشخیص داده شده و از نظر اقتصادی مفید است اگر سدی در گلپایگان مفیدتر باشد منتظر بشوند فوراً اقدام کنند ولی وقتی که تمام مطلعین تأیید کردند که سد طالقان از مفیدترین سدها است و از ۴۰ سال پیش مطرح است جای کمال تأسف است که هنوز هم این سد بجائی نرسیده و در شرایطی که مردم قروین وزیری در دولت دارند جای تأسف است که این برنامه عمرانی مفید بجائی نرسد از جناب آقای دکتر یگانه خیلی معذرت می‌خواهم بنده دیدم جناب آقای وزیر کشاورزی در مجلس سنا در پاسخ آقای یار افشار راجع به قزوین فرمودند آتیه قزوین درخشان است برای اینکه یک برنامه عمرانی هست برای شبکه آب و برق واین برق از سد سفید رود آورده می‌شود شبکه برق کشیده می‌شود سیصد حلقه چاه می‌زنند ما هم متشکریم که یک چنین برنامه‌ای وجود دارد ولی امروز بداد این مردم برسید که گندم ندارند نان ندارند گرفتاریند (ریگی- جای دیگر هم هست) بنده عرض کردم همه جا را رسیدگی کنند بلوچستان را هم رسیدگی کنند چون بنده ایرانی هستم می‌گویم همه جای مملکت را نهاوند را بهمه جا باید کمک بشود ولی این حس فداکاری باید در ما بیدار باشد که اگر یک حادثه‌ای مثل زلزله قزوین پیش آمد همه مردم ایران همانطور که در هر نهضت اجتماعی دوشادوش همه به جلو می‌روند کمک می‌کنند چنانچه کردند و در یک روز دیدیم بیش از /۵۰۰ هزار نفر مردم تهرانی به قزوین رفتند و عده‌ای غذای خودشان را به مردم زلزله زده آنجا کمک کردند باید این همکاری و هم آهنگی برادری و برابری در بین همه افراد وجود داشته باشد خدای من شاهد است اگر این سیل نامه و تلگراف و شکایات وجود نداشت شاید بنده امساک می‌داشتم بیایم این عرایض را بکنم که تعبیرهائی بشود که بنده خواسته باشم از این مکان مقدس بهره‌برداری تبلیغاتی کرده باشم به هیچ وجه اینطور نیست مردم شهرستان قزوین بعلت قهر طبیعت با یک وضع استثنائی روبرو شده‌اند ما از خدا می‌خواستیم که این وضع پیش نمی‌آمد و محصول مردم از بین نمی‌رفت وتحمیلی بدولت‌ها نمی‌شد ولی امروز این وضع پیش آمده همه ما باید کمک بکنیم که برادران عزیزمان که امروز در قحط و غلاء قرار گرفته‌اند و وضع سختی دارند بآنها کمک بشود بنده وظیفه‌دار هستم اینجا را از جناب آقای دکتر خطیبی تشکر کنم (صحیح است) برای اینکه ما هرچه مراجعه بدستگاه شیر و خورشید سرخ کردیم ایشان با کمال صمیمیت انجام دادند (صحیح است) باور بفرمائید بعضی پیشنهادها و خواهشهائیکه بنده از طرف مردم می‌کنم با کمال صداقت و صمیمیت کمک کردند و بعنوان یک ایرانی از اینکه جناب دکتر خطیبی تا این حد بکار مردم علاقمند هستند تشکر می‌کنم (صحیح است) بهرحال مطالب دیگری هم هست در باره حوزه انتخابیه خودم که رودبار الموت است وقت همکاران را نخواهم گرفت بلکه خدای نکرده موجب اتلاف وقت بشود ولی آنروز که برنامه دولت مطرح بود جناب آقای دکتر یگانه در مورد روستاها مطالبی عرض کردم باز هم این مطالب را بنده عرض خواهم کرد چون این مجلس، مجلس انقلاب است مجلس روستاها است مجلسی است که از طبقات مختلف زحمتکش ملت ایران تشکیل شده شأن این مجلس این است که برای عمران و آبادی روستاها طرح‌ها و پروژه‌هائی بدهند البته و باید کارهای دیگری هم بشود ولی این کار مقدم بر همه کارها است بدولت فشار بیاورید که اینکار انجام بشود (یکنفر از نمایندگان- مقدم بر تمام کارها است) مقدم بر همه کارها است بنده می‌خواهم بعرضتان برسانم از برنامه‌هائی که خیلی خوب در روستاها اجرا شده یکی سپاه دانش است از آن که بگذریم برنامه درخشان دیگری را بنده تا این ساعت ندیدم دولت روزی که وزارت آبادانی و مسکن را تشکیل می‌داد بنده فکر می‌کردم که هدفش این است که یک برنامه وسیعی برای عمران روستاها طرح خواهد کرد و وضع پنجاه هزار ده ویران که پانزده میلیون مردم زحمتکش و محروم در آن هستند در اسرع اوقات یک برنامه‌ای برای آن تهیه خواهد کرد البته بنده نمی‌گویم که در ظرف یکسال تمام روستاهای ایران مواجه با یک دگرگونی عمیق شود و مثل شهر بشود این را عرض نمی‌کنم توقعات ما محدود است آقای مجید محسنی تشریف دارند می‌خواهند راجع به دماوند صحبت بشود فرق نمی‌کند این پنجاه هزار ده دارای وضع مشابهی است این دهات از وسایل اولیه زندگی متأسفانه محروم هستند بعد از این برنامه انقلابی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که روستائیان و زحمتکشان ما آزاد شدند و باصطلاح فضاها دیگر از آن محیط مسموم ارباب و رعیتی پاک شده و زارع و دهقان احساس آزادی می‌کنند بدنبال آن لازم است، ضروری است که این برنامه‌های عمرانی بسرعت بدهات رسوخ و نفوذ پیدا بکند بنده یک مورد را عرض می‌کنم برای شهرستان قزوین در برنامه سوم شصت کیلو متر راه فرعی گذاشتند یعنی سالی ۱۲ کیلومتر شما بفرمائید ۱۱۲۰ ده را با ۱۲ کیلومتر راه فرعی در سال چطور می‌شود وصل کرد بلیه راه فرعی را همه ما بآن گرفتار و دچار هستیم اکثر روستاها راه ندارند این راههای فرعی باید کشیده بشود که دهقانان و کشاورزان ما که امروز از این برنامه‌های ارضی بهره‌مند شده‌اند بتوانند محصول خودشان را به بازارها بیاورند و بفروشند و سطح درآمد ملی خودشان را بالا ببرند دهقان ایرانی، زارع ایرانی در طول اعصار و قرون محرومیت فراوان داشته ولی امروز که چنین برنامه انقلابی اصیلی در مملکت ما اجرا شده دولت بخصوص دولتی که ثمره این انقلاب است این دولت، جناب آقای دکتریگانه وظیفه بسیار بسیار سنگینی دارد اگر برای عمران روستاها برنامه‌های اساسی طرح نفرمائید در پیشگاه ملت ایران مسئول هستید نطق‌های جناب آقای منصور جناب آقای خواجه نوری رفیق عزیز پارلمانی ما اینجا هست و ضبط است برای اجرای همین نطق‌ها امروز که برنامه مملکت در دست شما است اقدام بفرمائید همه ما پشتیبان شما هستیم بگذارید نسل روشنفکر و نسل جوان در پیشگاه تاریخ بیش از این روسفید و سربلند باشد جناب آقای موسوی کبیری مرقوم فرمودند چون وقت بنده مال ایشان است یادداشت ایشان را می‌خوانم مرقوم داشته‌اند سازمان برنامه ماهیانه مبلغ یک میلیون ریال در اختیار استاندار کرمانشاه برای احداث راههای فرعی منطقه گذارده است ولی تا این تاریخ دیناری صرف منطقه پشتکوه که بیش از سایر جاها استحقاق دارد نشده است بنده چون بآن منطقه سفر کرده‌ام میدانم منطقه‌ای است بسیرار محروم و عقب افتاده و هر چه کمک بشود به نظر من استحقاق دارد و باید هم بشود باید دولت امروز مقداری از هزینه‌های لوک دستگاهها را کم بکند خوشبختانه این دولت به مناسبت اینکه عده کارشناسان اقتصادی و مطلعین حقوقی در دستگاه خودش زیاد دارد باید برنامه‌های اقتصادیش بسیار عمیق و پخته باشد برنامه‌هایش بایستی زود به ثمر برسد انتظار مردم ایران این است که این برنامه رونق اقتصادی که تا حدودی هم شروع شده و اظهار امیدواری در محافل مختلف هم می‌شود زودتر به نتیجه برسیم باید کاری کرد که ده‌نشینان ایران و روستائیان ایران وقتی که پیچ رادیو را باز می‌کنند میبینند چندین میلیارد ریال صرف فلان کار شده و فلان منطقه می‌شود اینها احساس می‌کنند که آنهم برای تعداد دیگری از برادران روستائی آنها شده و بتدریج تمام مملکت از این برنامه‌ها استفاده خواهند کرد من نمیدانم این چه وضعی است که برای ساختن ده کیلومتر راه فرعی خود من تاکنون به ده دستگاه مختلف مراجعه کرده‌ام.

رئیس- آقای دکتر الموتی وقت جنابعالی تمام شد.

دکتر الموتی- عرایضم را تمام می‌کنم بنده به سازمان برنامه مشاورین فنی، استانداری، هیئت مشاوره و امثالهم برای اینکه ده کیلومتر راه می‌خواهیم بسازیم مراجعه کردم آقا این همه تشریفات ندارد بهرحال بنده با عرض تشکر ازنمایندگان محترم که حوصله فرمودند عرایض بنده را گوش کردند (صفی پور- استفاده کردیم) تشکر می‌کنم از جناب آقای دکتر یگانه استدعا دارم این مطالبی را که بنده بعنوان یک برادر کوچک عرض کردم بعنوان یک همکار صمیمی به عرض هیئت دولت برسانند تا فرصت از دست نرفته بداد مردم آفت زده و محروم شهرستان قزوین که شما وکیلشان بودید و همیشه پیوند ناگسستنی با آنها دارید برسید تا همیشه این مورد در تاریخ زندگی سیاسی شما ثبت بشود. (احسنت، احسنت).

- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به معافیت مشمولین نظام وظیفه مازاد بر احتیاج و ارسال مجدد به مجلس سنا

۴- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به معافیت مشمولین نظام وظیفه مازاد بر احتیاج و ارسال مجدد به مجلس سنا

رئیس- وارد دستور می‌شویم شور دوم گزارش راجع به معافیت مشمولین نظام وظیفه مازاد بر احتیاج ارتش مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش شور دوم از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی

کمیسیون نظام در جلسه ۵ خرداد ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای دکتر جهانشاهی وزیر فرهنگ و تیمسار سرلشگر شکیبی معاون وزارت جنگ لایحه شماره ۱۶۱۹-۱۳۴۲/۱۲/۸ ارسالی از مجلس سنا راجع به معافیت مشمولین نظام وظیفه مازاد بر احتیاج ارتش را که طبق ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ به مجلس سنا تقدیم گردیده بود و گزارش شور اول آن به شماره ۸۲۵ چاپ شده است برای شور دوم با حضور پیشنهاد دهندگان مورد رسیدگی قرار داد و اصلاحات بشرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

ماده واحده- پس از رسیدگی به وضع مشمولین خدمت نظام وظیفه در صورتی که تعداد مشمولین بلامانع اضافه بر احتیاجات ارتش باشد بترتیب زیر باآنان رفتار خواهد شد:

الف- مشمولینی که داوطلبانه مایل به انجام خدمت باشند به خدمت اعزام خواهند شد.

ب- در صورتیکه تعداد داوطلبان اضافه بر احتیاجات ارتش باشد افراد مورد احتیاج از بین داوطلبان از طریق قرعه‌کشی تعیین و اگر تعداد داوطلبان کمتر از احتیاجات ارتش باشد کسری احتیاجات از بین باقیمانده مشمولین بلامانع از طریق قرعه‌کشی تأمین خواهد شد.

ج- پس از انجام مراسم قرعه کشی به مشمولینی که بعلت عدم احتیاج ارتش بخدمت اعزام نمی‌گردند در صورت پرداخات ده هزار ریال (در مورد مشمولین لیسانسیه و بالاتر با پنج هزار ریال (در مورد مشمولین دیپلمه و عالی دیده) با هزار و پانصد ریال در مورد سایر مشمولین برگ معافیت دائم از خدمت زیر پرچم برای زمان صلح تسلیم خواهد شد.

د- وجوهی که بشرح مقرر در بند ج از مشمولین دریافت می‌گردد در حساب مخصوصی در خزانه‌داری کل نگاهداری و جمع سالیانه آن به وزارت فرهنگ و بهداری اطلاع داده می‌شود و با تصویب هیئت دولت به مصرف ساختمان دبستان و درمانگاه در روستاها خواهد رسید.

ه- به مشمولینی که وجه مذکور در بند ج را در مهلت مقرر در آئین نامه اجرائی این قانون نپردازند برگ معافیت موقت تسلیم خواهد شد این قبیل مشمولین در قرعه کشی بعدی شرکت نموده و در صورت عدم اصابت قرعه اعزام بخدمت در قرعه کشی دوم بدون پرداخت وجه بطور دائم در زمان صلح از خدمت زیر پرچم معاف خواهند شد.

و- مشمولین غائب قبل از اجرای این قانون در صورتیکه خود را معرفی و در اولین قرعه‌کشی مقرر در این قانون شرکت نمایند از مجازات غیبت گذشته معاف و مشمول مقررات این قانون خواهند بود وزارت جنگ می‌تواند در صورت اقتضاء این مهلت را تا سومین قرعه کشی حوزه مربوطه از تاریخ اجراء این قانون تمدید نماید.

• تبصره- نحوه اجرای این قانون طبق آئین نامه‌ای که توسط وزارت جنگ و وزارت کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید تعیین می‌گردد.

مخبر کمیسیون نظام – حکیمیان.

رئیس- ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به ماده واحده و کلیات آخر آن یک جا رأی می‌گریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب مجدد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به شرکت مدیر عامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار

۵- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به شرکت مدیر عامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار.

رئیس- شور اول گزارش مربوط به شرکت مدیر عامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش از کمیسیون قوانین دارائی به مجلس شورای ملی کمیسیون قوانین دارائی در جلسه ۱۳۴۳/۲/۲۸ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۳۲۴۲۱-۱۳۴۲/۱۰/۴ دولت راجع به شرکت مدیر عامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار را که به موجب ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ تقدیم و به شماره ۱۷۰ چاپ شده است مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

ماده واحده- از تاریخ ۱۳۴۲/۱۰/۵ مدیر عامل سازمان برنامه عضو شورای پول و اعتبار خواهد بود.

مخبر کمیسیون قوانین دارائی- مهدی تهرانی.

گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی

کمیسیون برنامه با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۳۲۴۲۱-۴۲/۱۰/۴ دولت راجع به شرکت مدیر عامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار را مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون دارائی را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.

مخبر کمیسیون برنامه – دکتر رشتی.

رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای روحانی بفرمائید.

روحانی- توضیحی داده شود با اینکه نخست وزیر کارهای سازمان برنامه را طبق قانون به عهده دارند مدیر عامل از نظر قانونی بکدام یکی اطلاق می‌شود.

رئیس- آقای دکتر یگانه.

دکتر یگانه (وزیر مشاور)- البته در جواب مطلبی که عنوان فرمودند همینقدر عرض می‌کنم سازمان برنامه یک تشکیلاتی دارد آن تشکیلات در درجه اول هیئت عامل است که مرکب می‌شود از مدیر عامل و چهار نفر عضو و بعد از هیئت عامل هیئت عالی برنامه است و البته تمام این دستگاهها تحت ریاست نخست وزیر اداره می‌شود چون شورای پول و اعتبار تقریباً یکی از بزرگترین دستگاههای اقتصادی مملکت است و شرکت مدیر عامل سازمان برنامه که مستحضر از تمام برنامه‌های اقتصادی است در این شورا لازم بود. بنابراین شخص مدیر عامل که بنا به معرفی نخست وزیر و فرمان همایونی انتخاب می‌شود یکی از اعضای شورای پول و اعتبار در این شورا خواهد بود.

مهندس صائبی- شأن نزول این تاریخ چیست؟

رئیس- آقای روحانی.

روحانی- بنده عرضی ندارم.

رئیس- آقای مهندس صائبی.

مهندس صائبی- بنده تقاضا داشتم جناب دکتر یگانه توضیح بفرمایند شأن نزول این تاریخ چیست؟

دکتر یگانه- علتش این بود که به موجب یک تصویب نامه قانونی که در ۴۳/۴/۵ صادر شده بود مدیر عامل سازمان برنامه عضو شورای پول و اعتبار می‌شود وایشان از آن تاریخ شرکت کرده این است که اگر اینجا نوشته شود از تاریخ تصویب این قانون برای این مدت که قبلا شرکت کرده بود مجوزی در دست نیست بنابراین اینجا ازتاریخ صدور تصویب نامه در نظر گرفته شده است.

رئیس- آقای دکتر یزدان پناه.

دکتر یزدان پناه- راجع به تاریخش بنده تصور می‌کنم موقعی دبیر کل شورای عالی اقتصاد حق شرکت داشت بعد شورای عالی اقتصاد که منحل شد خواستند بجای دبیرکل شورای عالی اقتصاد مدیر عامل سازمان برنامه را بگذارند لایحه اولیه دولت هم بهمین صورت بود که بجای دبیر کل شورای اقتصاد مدیر عامل سازمان برنامه باشد بعد در کمیسیون باینصورت اصلاح شد ناچار شدند این تاریخ را که شروع بکار است بگذارند بنده این تذکر را عرض کردم که در صورت جلسه باشد.

رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) بورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهار نشد) برای شور دوم به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به قرارداد همکاری فنی در مورد هنرستانهای تهران و تبریز بین ایران و آلمان غربی و ارسال به مجلس سنا

۶- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به قرارداد همکاری فنی در مورد هنرستانهای تهران و تبریز بین ایران و آلمان غربی و ارسال به مجلس سنا

رئیس- شور دوم گزارش راجع به قرارداد همکاری‌های فنی در مورد هنرستانهای تهران و تبریز بین ایران و آلمان مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش شور دوم از کمیسیون فرهنگ به مجلس شورای ملی

کمیسیون فرهنگ در جلسه ۳۰ اردیبهشت ماه با حضور آقای زمانی معاون وزارت فرهنگ لایحه شماره ۱۲۵۹۰-۴۲/۱۰/۷ دولت راجع به قرارداد همکاری‌های فنی در مورد هنرستانهای تهران و تبریز بین ایران و آلمان را که گزارش شور اول آن به شماره ۷۶۳ چاپ شده است برای شور دوم مطرح و عیناً به تصویب رسانید اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود.

ماده واحده- بدولت اجازه داده می‌شود قرار داد همکاری‌های فنی در مورد هنرستان‌های تهران وتبریز که ضمیمه است شامل ۱۲ ماده و یک پروتکل حاوی ۶ بند بین وزارت فرهنگ بنمایندگی دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری فدرال آلمان غربی امضاء و مبادله شود.

مخبر کمیسیون فرهنگ- دکتر فرخ روپارسای.

گزارش شور دوم ازکمیسیون امورخارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور خارجه با حضور آقای انصاری معاون وزارت امور خارجه لایحه شماره ۱۲۵۹۰-۴۲/۱۰/۷ دولت راجع بقرار داد همکاری‌های فنی در مورد هنرستان‌های تهران وتبریز بین ایران و آلمان را که گزارش شور اول آن بشماره ۷۶۳ چاپ شده است برای شور دوم مطرح وعیناً مصوبه کمیسیون فرهنگ را تأیید نمود اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود.

مخبر کمیسیون امور خارجه ـ فتح‌الله مافی.

رئیس- ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

رئیس- آقای وزیر فرهنگ.

وزیر فرهنگ (دکتر جهانشاهی)- با اجازه ریاست محترم مجلس شورای ملی بنده حاضر شدم اینجا که از تصمیم مهمی که مجلس شورای ملی در واگذاری ساختمان خودش برای مصارف فرهنگی گرفته است سپاسگزاری و تشکر کنم (احسنت) مجلس که زائیده انقلاب اجتماعی و اقتصادی است البته مجلسی که نمایندگان کشاورزان و کارگران و روشنفکران برکرسیهای آن نشسته‌اند چنین تصمیمی که در پیشرفت فرهنگ کشور تا این اندازه مؤثر است می‌گیرد و هر تصمیمی که چنین مجلسی بگیرد در ساختن آینده آباد ایران تأثیر بسزا دارد فرهنگ کشور دستگاهی است که آینده این سرزمین را می‌سازد دستگاهی است که سعادت افراد این کشور منوط و موکول بجریان امور آن است و بدون تردید چنین تصمیمی تسهیل می‌کند در کار این دستگاه و این دستگاه بهتر خواهد توانست وظایف خودش را انجام بدهد فرهنگ تنها وظیفه ساختن ایران را ندارد تنها این وظیفه را ندارد که افراد خاصی را تربیت کند برای این سرزمین که فردا تحویل بدهد بلکه فرهنگ پاسدار تمدن پرافتخار گذشته ایران هم هست و این فرهنگ است که بایسیت افتخارات این ملت را حفظ بکند و نگهداری بکند و در حقیقت رابط بین گذشته پرافتخار این سرزمین و آینده پرافتخار و آبادان می‌باشد بدون تردید در وضعی که فرهنگ داشت از حیث محل انجام این وظایف آسان نبود علاوه بر این که هزینه هنگفتی بابت اجاره پرداخت می‌شد و این مانع می‌شد که ما بتوانیم مدرسه باندازه کافی بسازیم و این اجاره مبلغ زیادی در سال می‌شد اصلا حسن جریان امور فرهنگ امکان نداشت متصدیان در قسمتهای مختلف شهر و در محلهائی که نامناسب بود کار می‌کردند و آمدنشان بمرکز وزارتخانه و تبادل نظر و انجام کارهایشان دشورایهای زیادی داشت و واقعاً این اقدام بزرگ مجلس شورای ملی تأثیر زیادی در کار فرهنگ و حسن جریان امور آن خواهد داشت و بنده حاضر شدم که از طرف خود و از طرف عموم فرهنگیان از این تصمیم بزرگ مجلس شورای ملی سپاسگزاری و تشکر بکنم. (مبارک است) (دکتر حکیم شوشتری- آقای وزیر جواب نامه‌های نمایندگان را بدهید).

- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به ترخیص فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی به آموزشگاه علی‌آباد فارس بدون دریافت حقوق گمرکی

۷- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به ترخیص فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی به آموزشگاه علی‌آباد فارس بدون دریافت حقوق گمرکی

رئیس- شور اول گزارش مربوط به ترخیص اتومبیل فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش شور اول از کمیسیون فرهنگ به مجلس شورای ملی

کمیسیون فرهنگ در جلسه ۱۷ دی ماه ۱۳۴۲ با حضور آقای زمانی معاون وزارت فرهنگ لایحه شماره ۱۲۴۳۸-۴۲/۱۰/۴ دولت راجع به ترخیص اتومبیل فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی را که به شماره ۹۵ چاپ شه است مطرح و به تصویب رسانید. انیک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود.

ماده ۱- بوزارت اقتصاد اجازه داده می‌شود که یک دستگاه اتومبیل فولکس واگن کومبی که از طرف دولت جمهوری فدرال آلمان برای سرویس به آموزشگاه اختصاصی کشاورزی علی‌آباد فارس اهدا شده بدون دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و حق انحصار و انبارداری و سایر مالیاتها و عوارض از قبیل یک درصد تعاون و یک درهزار تشویق صادرات و غیره مرخص نماید.

ماده ۲- وزارت اقتصاد مجاز خواهد بود در صورتیکه اتومبیل دیگری از طرف دولت جمهوری فدرال آلمان یا سایر سازمانهای منطقه‌ای یا بین‌المللی به مدارس حرفه‌ای اهدا گردد با رعایت مفاد ماده یک این قانون نسبت به ترخیص آنان اقدام نماید.

مخبر کمیسیون فرهنگ – دکتر پارسای.

گزارش شور اول از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارائی در جلسه ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای دکتر ضیائی معاون وزارت اقتصاد و بازرگانی لایحه شماره ۱۲۴۳۸-۴۲/۱۰/۴ دولت راجع به ترخیص اتومبیل فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی را که به شماره ۹۵ چاپ شده است مطرح و مصوبه کمیسیون فرهنگ را تأیید نمود.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون دارائی- مهدی تهرانی.

گزارش شوراول از کمیسیون اقتصاد و بازرگانی به مجلس شورای ملی

کمیسیون اقتصاد و بازرگانی در جلسه ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای دکترضیائی معاون وزارت اقتصاد لایحه شماره ۱۲۴۳۸ دولت راجع به ترخیص اتومبیل فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی را که به شماره ۹۵ چاپ شده است مطرح و مصوبه کمیسیون فرهنگ راتأیید نمود. اینک گزارش آنرا به مجلس شورایملی تقدیم می‌دارد.

رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای پروین مخالفید؟ بفرمائید.

فضل الله پروین- علت مخالفت بنده با این لایحه یک مخالفت کلی و اصولی است والا خود این لایحه چندان مورد اهمیت نیست و آنچه که کلی واصولی هست می‌خواستم عرض کنم همچنانکه مکرر در این محضر و در حضور خانمها و آقایان نمایندگان محترم مذاکره شده و از چندی قبل دچار یک عده تصویبنامه‌هائی شدیم که در حقیقت ما را غرق کرده است تمام وقت ما گرفته شده است برای تصویبنامه‌هائی که روی هم رفته عملهای انجام شده است در این باره هم دولت و هم هیأت رئیسه تذکر دادند مذاکره کردند باینکه یک روشی اتخاذ خواهندکرد که این لوایحی که تصویب شده است و موقع آن گذشته است آنها را یکجا ببینند یا در یک کمیسیون مشترکی مطرح شود بطوری که وقت نمایندگان درمجلس گرفته نشود و ما همین انتظار را داریم و امیدواریم که این موضوع انجام شود والا تا آخر سال بلکه سال دیگر هم ما همواره دچار اینگونه لوایح خواهیم بود وقت ما را تلف خواهد کرد و از کارهای اساسی‌تری ما را باز می‌دارد اما راجع به همین لایحه بنده یک چیزهائی بنظرم رسید که فی‌الحقیقتاً نتوانستم که تذکر ندهم و آن این است که همین لایحه مثل این است که ما اینجا تمام وقتمان باید مصروف چیزهائی شود که بهدر می‌رود در این لایحه وقتی نگاه می‌کنیم میبینیم یک قسمت آن عملی است انجام شده و یک قسمت دیگر عملی است که هنوز انجام نشده ما برای انجام شده‌اش البته یک موضوعی بوده است که ما رأی می‌دهیم و بایستی چون انجام شده است تصویب بکنیم اما برای آن موضوع که هنوز انجام نشده چه جور تصویب بکنیم ما با این کمی وقت مثل این است که کار زمین را ساختیم اکنون بآسمان پرداختیم ما هنوز کارهای واجب و لازم خودمان را نکرده‌ایم اینجا در ماده ۲ می‌نویسد وزارت اقتصاد مجاز خواهد بود در صورتیکه اتومبیل دیگری از طرف دولت آلمان یا سازمانهای بین‌المللی به مدارس حرفه‌ای اهداء گردد با رعایت مفاد این قانون از پرداخت عوارض و گمرک معاف باشد ما اینقدر کار داریم کارهای واجب داریم لوایح لازم داریم آنوقت اینجا بیائیم بنشینیم پیش‌بینی بکنیم که اگر یک دولتی یک اتومبیل داد ما جلوتر بائیم آنرا در گمرک معاف بکنیم اتومبیلی که هنوز داده نشده و معلوم نیست که داده شود یا نشود چطور قانون آنرا وضع و تصویب کنیم ثانیاً چرا موضوع منحصر بدولت آلمان باشد اگر می‌خواهیم این کار را بکنیم باید بگوئیم هر دولتی هر وقت داد چرا منحصراً یک قانونی وضع کنیم برای فدرال آلمان ثالثاً چرا این معافیت مخصوص مدارس حرفه‌ای باشد شاید یکوقت یک مؤسسه دیگری یک اعطائی بکند مثلاً اگر دولت سویس یا ایتالیا اتومبیلی بدانشکده علوم یا ادبیات بدهد مشمول این قانون نیست دو مرتبه باید اینجا بنشینیم و وقت خودمان را صرف آن بکنیم رابعاً چرا فقط مربوط به اتومبیل باشد مثلاً اگر از انگلستان یا آمریکا یکدستگاه آزمایشگاه به دانشگاه اهداء شود باید گمرک و عوارض را به پردازد فقط یک اتومبیلی اگر دولت آلمان داد آن باید فقط نپردازد این روی هم رفته چیز عجیبی است بنابراین بنده اولاً تقاضا دارم که برای لوایحی که وقتش گذشتهاست و ما را از کارهای لازمتری بازمیدارد یک فکر اساسی بکنند ونسبت به ماده دوم نیز پیشنهادی دارم که تقدیم مقام ریاست می‌کنم (احسنت).

رئیس- خانم دکتر پارسای.

بانو دکتر پارسای (مخبر کمیسیون فرهنگ)- باز هم مثل همیشه مثل این است که در اصل موضوع اصلاً صحبتی نیست یک اتومبیلی یک دولت هدیه کرده است به مدرسه حرفه‌ای و مدرسه حرفه‌ای هم قبول کرده استو چون بودجه‌ای نداشته برای خرید اتومبیل یا پرداخت عوارض گمرکی، این است که استدعا کرده است از پرداخت عوارض گمرکی معاف باشد بنابر این در اصل صحبتی نیست اما به نظر من در ماده دوم هم مطلبی است که خود شما در ماده اول پیشنهاد میفرمائید که هر روز برای ما لایحه‌ای نیاورید که معافیت گمرکی داشته باشد و ماده دوم برای آن گذاشته شده است که چون قراردادهائی هست بین مدارس حرفه‌ای ایران ودولت آلمان مثل همان قراردادی که ده دقیقه قبل تصویب فرمودید قرار داد هنرستان‌های تهران و تبریز همکاری فنی دولت آلمان را بنابراین، این ماده را گذاشته‌اند که هر روز از تصویب معافیت گمرکی راحت باشد حالا میل دارید که هر روز اتومبیلی، هر دستگاهی به مؤسسات فرهنگی هدیه شد برای پرداخت عوارض گمرکی بیاید انیجا تصویب شود آن امری است جدا و نظر اول شما را خنثی می‌کند لایحه در شور اول است البته پیشنهاد شما هم در کمیسیون می‌آید استدعا می‌کنم که در کمیسیون تشریف بیاورید چون یک لایحه دیگری داشتیم و جنابعالی پیشنهادی فرموده بودید و تشریف نیاوردید تشریف بیاورید برای اینکه واقعاً رسیدگی بشود اگر واقعاً مورد، صحیح باشد اطاعت می‌شود.

فضل‌الله پروین- پیشنهادی داده‌ام البته در کمیسیون حاضر می‌شوم و دفاع می‌کنم.

رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) بورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده اول قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت گردید)

ماده ۱- بوزارت اقتصاد اجازه داده می‌شود که یک دستگاه اتومبیل فولکس واگن کومبی که از طرف دولت جمهوری فدرال آلمان برای سرویس بآموزشگاه اختصاصی کشاورزی علی‌آباد فارس اهدا شده بدون دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و حق انحصار و انبارداری و سایر گمرکی و سود بازرگانی وحق انحصار و انبارداری و سایر مالیاتها و عوارض از قبیل یک درصد تعاون و یک در هزار تشویق صادرات و غیره مرخص نماید.

رئیس- نسبت به ماده اول نظری نیست؟ پیشنهاد جنابعالی آقای موقر راجع به ماده اول است؟

موقر- بنده بآقای دکتر الموتی عرضی داشتم پیشنهادی ندارم.

رئیس- نسبت به ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده دوم قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت گردید)

ماده ۲- وزارت اقتصاد مجاز خواهد بود در صورتیکه اتومبیل دیگری از طرف دولت جمهوری فدرال آلمان یا سایر سازمانهای منطقه‌ای یا بین‌المللی به مدارس حرفه‌ای اهداگردد با رعایت مفاد ماده۱این قانون نسبت به ترخیص آنان اقدام نماید.

رئیس- نسبت به ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد آقای پروین قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ماده ۲- اولاً اتومبیلیکه هنوز داده نشده و معلوم نیست داده شود یا نشود چطور فعلاً قانون آن وضع و تصویب گردد- ثانیاً چرا موضوع منحصر به فدرال آلمان باشد – ثالثاً چرا این معافیت مخصوص مدارس حرفه‌ای باشد مثلاً اگر دولت سویس یا ایتالیا اتومبیلی به دانشکده علوم یا ادبیات داده شود مشمول نیست رابعاً چرا فقط مربوط به اتومبیل باشد مثلا از انگلستان یا آمریکا یک دستگاه آزمایشی (لابراتور) بدانشگاه اهدا شود آن باید گمرک و عوارض بدهد و این ماده شامل نمی‌گردد به هر حال جنسی داده نشده که معافیت آن تصویب شود. بنابر این پیشنهاد می‌نمایم ماده ۲ بکلی از این لایحه حذف شود.

ف. پروین.

یکی از نمایندگان- اینکه پیشنهاد نبود مضمون بیانات آقای پروین بود.

دکتر الموتی- پیشنهاد هر چه باشد بنده موظف بقرائت آن هستم.

فضل الله پروین- شما همان آخر پیشنهاد را می‌خواندید کافی بود.

خواجه نوری- بنده هم پیشنهادی تقدیم کردم.

رئیس- پیشنهاد جنابعالی به کمیسیون می‌رود لایحه و پیشنهادات برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.

- شور اول گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به ترخیص اشیاء و تأسیسات حرارت مرکزی دو دبستان اهدائی بامعافیت ازحقوق گمرکی وغیره

۸- شور اول گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به ترخیص اشیاء و تأسیسات حرارت مرکزی دو دبستان اهدائی بامعافیت ازحقوق گمرکی وغیره

رئیس- شور اول گزارش مربرس به ترخیص اشیاء و تأسیسات حرارت مرکزی دو دبستان اهدائی بوزارت فرهنگ مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش شور اول از کمیسیون اقتصاد و بازرگانی به مجلس شورای ملی

کمیسیون اقتصاد و بازرگانی در جلسه دوشنبه ۴۳/۲/۲۸ با حضور آقای دکتر ضیائی معاون وزارت اقتصاد لایحه شماره ۳۸۶۹۰-۴۲/۱۰/۵ دولت راجع به ترخیص اشیاء و تأسیسات حرارت مرکزی دو دبستان اهدائی بوزارت فرهنگ را که به شماره ۱۲۶ چاپ شده مورد رسیدگی قرارداد و تصویب کرد. اینک گزارش آن را طی ماده واحده بشرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

ماده واحده- بوزارت اقتصاد اجازه داده می‌شود اشیاء و لوازم مربوط به تأسیسات حرارت مرکزی دوباب دبستان دخترانه و پسرانه اهدائی بوزارت فرهنگ واقع در خیابان آیزنهاور را که وسیله آقای حاج محمد عاصمی بازرگان سفارش و به گمرگات ایران رسیده است بدون پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی ترخیص نماید.

مخبر کمیسیون اقتصاد و بازرگانی- دکتر رضوانی.

گزارش شور اول از کمیسیون قوانین دارائ به مجلس شورای ملی

کمیسیون قوانین دارائی در جلسه مورخه ۴۳/۳/۴ با حضور آقای دکتر ضیائی معاون وزارت اقتصاد لایحه دولت راجع به ترخیص اشیاء و تأسیسات حرارت مرکزی دو دبستان اهدائی بوزارت فرهنگ را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون اقتصاد و بازرگانی را تصویب کرد. اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.

رئیس کمیسیون قوانین دارائی- محسن خواجه نوری.

رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای پروین نظری داشتید؟

پروین- بنده فقط می‌خواهم به بینم این آقای عاصمی این مدارس را تقدیم کرده یا عامل عمل بوده؟

رئیس- آقای دکتر رضوانی.

دکتر رضوانی (مخبر کمیسیون اقتصاد)- برای توضیح عرض کنم که آقای حاج محمد عاصمی یکی از بازرگانان بسیار خوشنام هستند (صحیح است) واین دو دبستان را به هزینه خود ساخته است واهداء کرده مبلغی که خرج کرده‌اند دو میلیون و چهار صدهزار تومان است و یک مدرسه دیگری هم سال گذشته در جنوب شهر به مبلغ یک میلیون تومان ساخته‌اند که این را هم داده است بفرهنگ حالا که اینطور است وزارت فرهنگ تقاضا کرده که لوازم تهویه این دو دبستان از حقوق گمرکی معاف باشد.

فضل‌الله پروین- بنده فقط عرض می‌کنم به یک همچو شخص نیکوکاری که اهداء کرده اشاره‌ئی بشود که او اهدائ کرده.

رئیس- نظر دیگری نیست؟ آقای وزیر فرهنگ فرمایشی داشتید، بفرمائید.

وزیر فرهنگ- بنده فقط مختصری می‌خواستم عرض کنم که این دو محل را ایشان اهداء کرده البته اگر ایشان فقط یک تاجر واسطه عمل بودند قطعا اسمشان در لایحه نمی‌آمد ملاحظه میفرمائید در لایحه نوشته شده بوزارت اقتصاد اجازه داده می‌شود اشیاء و لوازم مربوط به تأسیسات حرارت مرکزی دو باب دبستان دخترانه و پسرانه اهدائی بوزارت فرهنگ واقع در خیابان آیزنهاور را که وسیله آقای حاج محمد عاصمی بازرگان… عبارت بهتر از این هم به نظر جنابعالی می‌شد در لایحه آورده ولی اسم تجار را معمولا در لایحه نمی‌آورند در هر کاری باشند بنده فقط خواستم از فرصت استفاده کنم و از ایشان تشکر کنم که یک کار خوبی کرده بودند مبلغ زیادی اختصاص دادند به این امر و از تمام کسانی که در پیشرفت فرهنگ کمک می‌کنند و مبالغی صرف می‌کنند پیشرفت و مشکلات فرهنگ را حل می‌کنند (احسنت)

رئیس- نظر دیگری نیست بورود در شور دوم واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) برای شور دوم به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.

- طرح و تصویب لایحه افزایش اعتبارات برنامه سوم و ارسال به مجلس سنا

۹- طرح و تصویب لایحه افزایش اعتبارات برنامه سوم و ارسال به مجلس سنا

رئیس- لایحه افزایش اعتبارات برنامه سوم مطرح است قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد)

ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون اعتبارات موضوع ماده ۱ تصویب نامه برنامه عمرانی سوم کشور از یکصد و چهل و پنج میلیارد ریال به دویست میلیارد ریال به شرح فهرستهای ضمیمه افزایش می‌یابد.

• تبصره- تقسیم سنواتی اعتبارات فوق بر طبق پیشنهاد سازمان برنامه و موافقت هیئت عالی برنامه بوسیله هیئت دولت بعمل خواهد آمد. چنانچه بعداً نیز احتیاج به تغییر تقسیم سنواتی مزبور پیدا شود بهمین ترتیب عمل خواهد شد.

رئیس- کلیات لایحه مطرح است. نظری نیست؟ آقای ریگی.

ریگی- بنده توضیحی دارم.

رئیس- بفرمائید.

ریگی- بنده و همه نمایندگان محترم قطعاً خوشحالیم از اینکه اعتبارات سازمان برنامه و اعتباراتیکه در مملکت خرج خواهد شد اضافه شده است و واقعاً ما امیدوار هستیم که با این اعتبارات آن برنامه رونق اقتصادی دولت بنحو احسن انجام بشود عرضی که بنده می‌خواستم بکنم این است که اینجا نوشته شده است که سازمان برنامه این اعتبارات را بهر نحوی که می‌خواهد از فصلی به فصل دیگر ببرد و خرج بکند ایرادی که بنده و اغلب نمایندگان محترم باین لایحه و لوایح گذشته دارند این است که اصل الا هم فالا هم در نظر گرفته نشده است گاهی مخارج بزرگی در نظر گرفته شده و این مخالج لازم نبوده و آنها در درجه دوم، سوم و چهارم می‌بایست انجام می‌شد بنده مخصوصاً چون آقای نخست وزیر اینجا تشریف دارند و خودشان هم ریاست سازمان برنامه را دارند می‌خواستم استدعا کنم که در این مخارج واقعاً شورای برنامه دقت بیشتری بکند بنده یک مثالی برای شما می‌زنم در بلوچستان ما که جای تقریباً خرابی است صد میلیون تومان در چند سال گذشته فقط خرج مطالعه شده در صورتیکه اگر این صد میلیون تومان را بجای اینکه برای یک مطالعات بوسیله شرکتهای خارجی صرف بکنند که سودی هم ندارد در صورتیکه اگر این مخارج را در بعضی از کارهای عمرانی برای مردم این مملکت خرج می‌کردند الان مردم بیشتر برخوردار می‌شدند و من مطمئنم در اغلب نقاط این مملکت مخارج بیهوده‌ئی بعنوان مطالعه شده حتی در سد سازی یک کارهای بی موردی شده که در روحیه مردم تأثیر کرده، مردم برای کارهای بسیار مهمتری در مضیقه هستند و همه نمایندگان محترم واقعاً به این موضوع عقیده دارند که در خرج این اعتبارات الا هم فالا هم در نظر گرفته نشده است (صحیح است) عرض دیگری ندارم.

رئیس- آقای حاذقی جنابعالی موافقید یا مخالف.

حاذقی- بنده یک توضیحاتی داشتم به کیفیت و اسمی که می‌خواهید تلقی کنید نوبتی است می‌خواهید موافق باشم یا مخالف (مهندس پروشانی- اینطور که نمی‌شود) (قراچورلو- نظر خودتان چیست؟) حاذقی عرض می‌کنم.

رئیس- بفرمائید.

حاذقی- عرض کنم بعد از آنکه مجلس شورای ملی از طرح و تصویب تعدادی از لوایح خسته شده بود و واقعاً هم خسته کننده بود و هم اکثراً خیلی کم مایه و کم اثر ما مواجه هستیم با یک لایحه‌ئی که بسیار مهم و بزرگ و در وضع سازندگی و اصلاحات آینده مملکت بسیار مؤثر است و اینکه عرض کردم بهر کیفیت مقصود کیفیت و بهر ترتیبی که می‌خواهید تلقی بفرمائید که این جا می‌توان عرض نمود زیرا که همه ما در کارهای عمرانی و سازندگی مملکت نه تنها موافقیم بلکه مشتاقیم، راغبیم علاقه مندیم و مکرر از دولت استدعا می‌کنیم هر چه ممکن است توجهشان را معطوف کنند به کارهائی که در سازندگی مؤثر است بنابراین من بتمام معنی با اصل این لایحه در کلیات و مواد موافق هستم اعم از اینکه نوبت وکیل موافق باشد یا مخالف عرض اساسی که بنده دارم این است که همه نمایندگان محترم که تشریف می‌آورند اینجا پشت تریبون در باره حوزه نمایندگی خودشان نظریاتی می‌دهند در صورت مجلس‌ها هم درج می‌شود ولی ترتیب اثر عملی داده نمی‌شود (صحیح است) من امروز می‌خواهم با حضور جناب آقای نخست وزیر وعده زیادی از هیئت وزیرانشان یک مطالبی را عرض کنم ما نمایندگان شهرستانها حقیقت هم این است که پیش خود و خدا یک وظایفی برای خودمان قائل هستیم که مورد انتظار مردم حوزه انتخابیه خودمان می‌باشد که موقع کارهای عمرانی و نظایر آن حقی و سهمی برای شهرستان خودمان بخواهیم ما البته بطهران با نظر احترام نگاه می‌کنیم ولی واقعاً تهران به شهرستان ظلم کرده و دولت جناب آقای منصور باید این بدعد را بر طرف فرمایند که همیشه اعتباراتی که برای کارهای تمام ملت ایران اختصاص داده شده است به وسائل مختلف و انحاء مختلف نقشه‌ها و برنامه‌ها همه جمع نشود در تهران و برای تهران صرف نشود (پروین- تازه تهران ناقص است) (صحیح است) حالا بحث ما در این است که تصویب این لایحه که ابتکار آن اختصاص به شخص جناب آقای منصور و دولت ایشان دارد که در باره کاری که انجام شده بود تجدید نظر فرمودند و حتی یک مبلغ بسیار مهم و قابل توجهی پیش بینی فرمودند که در طی سه سال آینده بنفع عمران خرج بشود در این مورد بخصوص استدعا می‌کنم که نسبت به شهرستانها یک توجه خاصی بشود شهرستانهای ایران حقشان نسبت به تهران بسیار تضییع شده و همانطوریکه عرض کردم در هر مورد ما می‌بینیم هر کاری که باید انجام بگیرد در وهله اول طهران است و بعد هم کشیده می‌شود به تهران و بطوری که در آخرسال اگر مراجعه شود دیده می‌شود که بیش از ۷۰-۸۰ درصد اعتبارات و بودجه‌هائی که باید صرف تمام نقاط مملکت بشود اختصاص به تهران واطراف تهران دارد (صحیح است) اجازه بفرمائید عرض کنم که دو دوره برنامه‌های هفت ساله کشور اجرا شد اعتبارات آنها معلوم است رقم‌هائیکه آنجا گذاشته معلوم است خود من در کمیسیون دوره اول شرکت داشتم همانجا سعی کردیم و گفتیم که لااقل از برنامه هفت ساله برای هر شهرستان صدمیلیون تومان صرف بشود حالا نگاه کنید اولیای امور سازمان برنامه بینی و بین‌الله آن صد میلیون تومانی که مجلس شورای ملی تصویب کرد که برای هر شهرستانی صرف بشود صرف کرده‌اند؟ آن موقعی هم که خواستند صرف بشود در تمام موارد یک راه حلهائی پیدا می‌کنند و بر میگردانند دو مرتبه به مرکز، همچنین راجع به مسأله خانه سازی نیز می‌خواهم عرض کنم این پولها همه‌اش مال تهران نیست تمام مردم مملکت در دادن مالیات سهیمند تمام مردم مملکت در تحمل خرجها سهیمند و اگرمنافعی هم هست برای تمام مملکت است و تنها مال تهران نیست، مسأله خانه‌سازی را هم می‌خواهم عرض کنم برنامه‌ای تنظیم شده و به استان‌ها و شهرستانها سهمیه‌هائی داده شده ولی خوب ببینید ما چند سال باید صبر بکنیم تاساختمان چند تا خانه در شهر دور افتاده از تهران شروع بشود البته من عرض کردم خانه‌سازی یک امری است که برای تمام مردم مملکت مورد احتیاج هست اما بر حسب عدالت و انصاف وقتی که در تهران همین دیروز بود که ما خوشوقتیم خبری را خواندیم که ۱۱۰۰ خانه (یکی از نمایندگان –۱۲۰۰ خانه) در کن ساخته شده است ما خوشوقتیم که یک روزی هم بشنویم که ۱۰ خانه هم دراقصی نقاط ایران در بلوچستان یا در فارس یا در کرمان ساخته بشود (یکی از نمایندگان – و یا در جهرم) برای آنجا ۶۰ خانه منظور کرده‌اند و شصت هزار متر زمین هم مردم رایگان داده‌اند ولی ما چهار ماه است هر چه مکاتبه می‌کنیم و میگوئیم که مهندس بفرستند برود آنجا وترتیب این ۶۰ خانه منظور کرده‌اند و شصت هزار متر زمین هم مردم رایگان داده‌اند ولی ما چهار ماه است هر چه مکاتبه می‌کنیم و میگوئیم که مهندس بفرستند برود آنجا و ترتیب این ۶۰ خانه را بدهد در حالی که ساختمان این ۶۰ خانه هزینه خیلی کم دارد البته بنده نظرم تنها راجع به حوزه انتخابیه خودم نیست منظورم تمام نقاط مملکت ایران است بنابراین من استدعایم این است که در هزینه و مصرف این اضافه اعتبارات که جناب آقای منصور خودشان مسئول حسن اداره سازمان برنامه هستند و امور مالی آنجا هم زیر نظرشان هست یک ترتیب بدهند که یک سهم متناسب و متساوی به همه استانها و شهرستانهای مملکت داده بشود و البته من منکر نیستم که گاهی هزینه‌هائی در حقیقت دسته جمعی در یک نقطه مملکت برای یک سد بزرگ یا یک دانشگاه یا یک کارخانه بزرگ صرف بشود ولی از اینکه بگذریم اعتباراتی که باید به مصرف کارهای آبیاری، کشاورزی وعمران روستاها و کارهائی که بتمام افراد مملکت تعلق دارد بشود سعی بشود که بر حسب عدالت و باقتضای توقعات مردم مملکت اختصاص داده بشود و همانطور هم عمل شده باز عرض می‌کنم من شاهد بودم چندین بودجه و اعتبار اختصاص دادند به جاهائی ولی بعد از مدتی بدلایل من درآوردی بر گرداندند آن اعتبارات را بجاهای دیگر. اینها یک کارهائی است که برخلاف اصول است و اینهائی که عرض می‌کنم مربوط بدولتهای گذشته است و تذکرش در پیشگاه این دولت صرفاً برای اقدام عاجل و جلوگیری از ادامه رویه گذشته و عمل بر طبق عدالت است زیرا عمل دولت همیشه برای ملت یا سر مشقی است و در حقیقت ما معتقدیم که رفتار یک یک آقایان وزراء و رویه دستجمعی هیئت محترم دولت در کار اخلاق و حسن روابط ملت تأثیر بسزائی دارد و بنده کاری را که دولت می‌کنند یعنی جلسات ممتدی را که تشکیل می‌دهند و ساعتها می‌نشینند و صرف کار مملکت می‌کنند به نظر من یک سرمشقی است برای تمام دستگاههای اداری و ملی واقتصادی مملکت که همه برای انجام کارهای مهم مملکت حاضر بشوند و ساعاتی از وقتشان را صرف بکنند و کارها را به نتیجه برسانند همانگونه که این جلسات ۷-۸ ساعتی در روح ملت ایران حسن اثر کرده همانطور هم مسئله تقسیم اعتبارات و اجرای عدالت در این کارها در روح مردم تأثیر می‌کند و مردم متوجه می‌شوند که در حال حاضر دولتی بر آنها حکومت می‌کند که معتقد به عدالت هست و خودش در امر عدالت مقدم است وحقوق تمام افراد ملت را از دور و نزدیک علی‌السویه رعایت می‌کند از این نکته که بگذریم اجرای این قانون که امروز در دست نمایندگانم محترم مجلس هست باید یک تأثیر بزرگی در سراسر مملکت بکند بطوریکه تمام افرادی که در اقصی نقاط مرز ایران هستند حس بکنند که در نظر هیئت دولت مساوی هستند حقوق آنها محترم است توجه به انجام حوائج آنها هست و به کارهای آنها رسیدگی می‌شود اعتباری که برای فرهنگ پیش بینی شده بود من از فرصت استفاده می‌کنم و تشکر می‌کنم از این توجه دقیق و حضور ذهن دولت باختصاص اعتباری بحد کافی برای توسعه فرهنگ زیرا ما میدانیم مادامیکه کار فرهنگ در این مملکت به سامان نرسد و فرهنگ در اقصی‌نقاط مملکت در روستاها و دهات مملکت نفوذ نکند آن انتظاری که در اتحاد کلمه ملت برای سازندگی ایران می‌رود تحقق پیدانمیکند باز از فرصت استفاده می‌کنم و از مساعی که دولت برای تسهیل کارهای سپاه دانش و برای توسعه سپاه بهداشت اعتباری منظور داشته‌اند تشکر بکنم و به دولت اطمینان می‌دهم که نمایندگان مجلس با کمال ایمان و علاقه پشتیبان دولتی هستند که برای کارهای سازندگی پیش قدم باشد و هر روز قدمهای تازه‌ای بردارد و هر روز ما شاهد انجام کارهای تازه‌ای باشیم که بتوانیم به ملت حالی کنیم که مجلس شورای ملی و مجلس سنا هر دو با دولت همراه هستند در انجام کارهائی که به نفع ملت تمام می‌شود (احسنت).

رئیس- آقای نخست وزیر بفرمائید.

نخست وزیر (حسنعلی منصور)- چون موضوع بسیار مهمی مطرح است بنده خواستم عرایضی را حضور نمایندگان محترم راجع به این لایحه و راجع به توضیحاتی که همیشه فرموده و خواهند کرد عرض بکنم که شاید جواب خیلی از مسائلی را که احتمالا در بحث این لایحه ضروری باشد قبلا گفته باشم و اگر باز هم ضرورت داشته باشد و سؤالی مطرح شود بنده آماده بعرض پاسخ لازم هستم همانطوریکه نمایندگان محترم قبل از بنده تذکر فرمودند موضوع افزایش اعتبارات عمرانی مملکت بسیار مهم است و به همین دلیل هم دولت یکی از اولین اقدامات خودش را روی تجدید نظر در اعتبارات برنامه عمرانی اختصاص داد بسیار کار مشکلی است وقتی یک برنامه‌ای شروع می‌شود و یک منابعی هست سعی می‌شود در مدت کوتاهی این منابع بکلی تغییر پیدا بکند و کوشش شود باینکه منابع جدیدی برای سرمایه گذاری عمرانی تأمین بشود بیش از یکسال و نیم از عمر برنامه دوم نمی‌گذرد و تصویبنامه قانونی آن هم در دولت گذشته به تصویب رسیده ولی ما تشخیص دادیم در ابتدای تشکیل این دولت که اجرای هدفهای بزرگ انقلاب ملی ما و لزوم توجه به برنامه‌های عمرانی مملکت و خاصه اجرای صحیح برنامه اصلاحات ارضی و توسته کشاورزی در مملکت و توسعه صنعت همزمان با آن و مسائلی که مربوط به فرهنگ و بهداشت و راهسازی و راههای فرعی که اساس و شالوده اجرای برنامه هم آهنگ است ضرورت کامل دارد پس ما باید کوشش بکنیم که تمام در آمدهای مملکت را برای اجرای سازندگی ایران تجهیز بکنیم و از هر گونه اسراف و تبذیر خودداری بکنیم و از تمام درآمدهای مملکت حسن استفاده بکنیم. درآمدهائی را که متأسفانه بعلت سوء اداره از بین می‌رود بتوانیم بتدریج در اثر حسن اداره بطور صحیح وصول بکنیم بنده در آتیه نزدیکی گزاش بعرض مجلس شورای ملی خواهم رساند که تأسف خواهید خودر که چطور ممکن است در مدت ۱۸ سال میلیاردها پول این مملکت فقط با تبانی و عدم توجه و سستی مأمورین دولت وبی‌علاقه گی و سوءمدیریت وصول نشود ما مجبور شویم برای سرمایه گذاری دست بدامن قرضه خارجی بزنیم این بسیار تأسف آور است ولی بدون تردید در مدت کوتاهی این معایب رفع نمی‌شود منتهی ما پیش بینی کردیم باینکه حتماً تا سه سال و نیم آینده این دولت و یا هر دولت دیگری با یک اصول صحیح مدیریت و بی نظری و بیغرضی چطور بتواند منابع درآمد داخلی خودش را افزایش بدهد چطور ما بتوانیم از اعتبارات خارجی با شرایط خوب استفاده بکنیم و چطور بتوانیم این هزینه‌های عمرانی را بهتر توزیع و تقسیم بکنیم این بود که درچند جلسه متوالی این مسائل مطرح شد و اعتبارات برنامه را باینصورت از ۱۴۵ میلیادر به ۲۰۰ میلیارد ریال افزایش دادیم افزایش ۵۵ میلیارد ریال افزایش دادیم افزایش ۵۵ میلیارد در هزینه‌های عمرانی مملکت که یکسال و نیم هم از عمر برنامه گذشته و فقط سه سال و نیم دیگر مانده است باضافه بقیه آن اعتبارات که دربرنامه سوم منظور شده یک رقم قابل توجهی است که ما را خیلی بیشتر به آینده ایران و توسعه اقتصادی امیدوار می‌کند پس این نکته یک نکته اساسی است که باید مورد توجه قرار بگیرد و بنده تصور می‌کنم که این مهمترین لایحه است که این دولت تقدیم مجلس شورای ملی می‌کند و هیچ اجرای برنامه‌ای نمی‌تواند بدون تأمین اعتبارات صحیح بدون حسن توجه نسبت به نوع سرمایه گذاری هدفهای سیاسی مملکت به نتیجه مطلوب برسد موقعی که برنامه سوم تنظیم شد در زمان دولت سابق بود موقعی بود که ما هنوز مواجه با این انقلاب وسیعی که شاهنشاه در ایران پایه گذاری کردند نشده بودیم در حقیقت برنامه عمرانی برنامه سوم بر مبنای سیاست و هدفهای گذشته تنظیم شده بود که این به هیچ وجه با هدفهای آینده ما تطبیق نمی‌کند و ما می‌بایست کاملا تمام این ارقام و تمام جوانب کار را منطبق بکنیم با اصول هدفهائی که در تغییر وضع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی این مملکت بتواند جوابگوی احتیاجات مردم باشد قبل از انقلاب ششم بهمن مسائل کشاورزی در ایران اصلا بصورت فعلی مطرح نبوده زارعین ایران با مالکین تماس داشتند. جبران خشکسالی را اگر مالک خوب بود می‌داد یا اصلا توجهی نمی‌کرد. سرمایه گذاری در ده را اگر علاقمند بود انجام می‌داد یا اصلا توجهی نمی‌کرد در صورتیکه امروز دولت وظیفه داراست که در مقابل اجرای صحیح برنامه اجرای اصلاحات ارضی بتمام این نکات توجه بکند واگر در یک منطقه‌ای خشکسالی شد آنروز دیگر انتظار مساعده بذر و غیره از مالیکن نداریم بلکه باید دولت توجه بکند (صحیح است) سرمایه گذاری در امر آبیاری را باید دولت توجه بکند توسعه شبکه برق وایجاد صنایع باید در اجرای هدفهای بزرگ انقلاب تجهیز بشود اینها یک نکاتی بود که بنده تصور می‌کنم که وظیفه دولت بوده که از روز اول تشکیل توجه بکند و باینجهت هم در اولین فرصت این لایحه را تقدیم کرد برای برنامه ریزی که یک موضوع بسیار حساس است متخصص لازم است کارشناس لازم است که یک قسمت برنامه‌هائی هست که در حقیقت آن شبکه‌های اصلی برنامه ریزی است مثلا فرض بفرمائید که احداث جاده‌های اصلی شبکه‌های اصلی نیروی برق احداث سدهای بزرگ و مسائلی که ارتباط پیدا می‌کند بدانشگاه‌ها یا فرهنگ و یا بهداشت و غیره جزو شبکه‌های اصلی برنامه ریزی است قسمتهائی است که مربوط می‌شود به مسائل فرعی برنامه ریزی که اینها با اقتضای زمان و مکان و وضع جغرافیائی و وضع خوبی و بدی سال و پیش آمدهای مختلف مسائل سیاسی هر محل و احتیاجات اقتصادی وعقب ماندگی نقاط مختلف مملکت بکلی متفاوت است مثلا بطور مثال عرض می‌کنم در دشت گرگان اگر ما یک جاده اصلی و قسمتی جاده فرعی و یک شبکه نیروی برق و یک نظارت دقیق در امر مکانیزاسیون توجه بکنیم استعداد بهره بهرداری زیادی از این زمین‌ها می‌رود چون استعداد طبیعی دارند. این عمل در سیستان و بلوچستان و خوزستان بیک نحو دیگری است بنده معذرت می‌خواهم از اینکه تطویل کلام می‌کنم ولی لازم است که نکاتی را بعرض نمایندگان محترم برسانم پس موضوع برنامه ریزی نه می‌تواند در قالب یک قانون محجر باشد و نه می‌شود بدون توجه به ارقامیکه در اینجا ذکر شده است و وظیفه هیئت عالی و هیئت دولت است که در تغییر و تبدیل این ارقام و در عین این فصول به مسائل مختلف مملکت برساند این هر سال با سال دیگر متفاوت است مثلاً اگر در یک منطقه‌ای خشک‌سالی شد ما چاره‌ای نداریم که به آن منطقه در آن سال از لحاظ تسریع در برنامه‌های عمرانی واعتبارات کشاورزی و آبیاری همه گونه توجه خاص بکنیم در یک منطقه‌ای اگر سال خوب بود بارندگی خوب بود نوع دیگری باید عمل کرد ولی اجرای یک برنامه جامع اقتصادی می‌تواند متغیر باشد نمی‌تواند مربوط به یک منطقه باشد مجموع اقتصاد یک مملکت را در نظر گرفت همانطوری که بارها در اینجا صحبت شد در حقیقت مجلس شورای ملی، مجلس شورای ملت ایران است و هیچ منطقه‌ای از منطقه دیگر متمایز نیست این توجه را نمایندگان محترم اگر فرمودند که توزیع اعتبارات در حدود امکانات مملکت صحیح تقسیم شود و صحیح خرج شود این ارضای خاطر می‌رود که اگر در برنامه سوم مقدورات مالی اجازه نداد فلان موضوع در فلان منطقه انجام شود تمام این احتیاجات در چارچوب و قابل برنامه یک دوره نمی‌تواند انجام بشود ما در مقابل مشکلاتی هستیم که در اثر عدم توجه به برنامه ریزی در گذشته برای مملکت ایجاد شده واین البته از نظر نقص برنامه ریزی قابل توجه است ولی ما باید بگوئیم که ما یک انقلابی کرده‌ایم که اقلا نوع کار و فلسفه کارها در گذشته با امروز بکلی تغییر پیدا کرده است. سرمایه گذاریهائیکه در برنامه اول و دوم شده روی یک فلسفه سیاسی و اقتصادی و اجتماعی دیگری بود که با امروز قسمت اعظمش تطبیق نمی‌کند در صورتیکه ما باید امروز نحوه عملمان را بکلی تغییر بدهیم همین امروز در دفترم جلسه‌ای داشتیم راجع به مسائل فارس و کردستان و خوزستان این مسائل را باید از لحاظ سیاسی و اقتصادی و اجتماعی بکلی تجدید نظر کرد امروز ما اگر شبکه‌های برنامه‌های اصلی را عمل می‌کنیم نمی‌توانیم به زارعینی که آزاد شده‌اند و احتیاج به کمک و نظارت دولت دارند و احتیاج به وسائل کشاورزی و تأمین آب در مناطق دارند نمی‌توانیم بی توجه بمانیم بلکه باید در ضمن اجرای یک برنامه اصولی و کلی باید به تشکیلات منطقه‌ای هم توجه بشود یعنی این مشکل ممکن است در یک منطقه‌ای حاد باشد و در یک منطقه‌ای مرور زمان خودش اصلاح بکند و ممکن است در یک منطقه‌ای به برنامه دیگر موکول کرد اینها مجموع امکانات مملکت با یک برنامه منطقی و صحیح و اصولی وبا مدیریت و دلسوزی کامل باید کوشش کرد در هر شاهی سرمایه گذاری در مملکت یک رشد اقتصادی و اجتماعی واقعاً تحصیل شود و بنده اطمینان می‌دهم که با تمام امکانات و قدرت دولت در این امر خاصه باینکه تحت سرپرستی شخص بنده این برنامه ریزی اجرا شده و خواهد شد کوشش بکنیم که واقعاً معایب گذشته از لحاظ زمان، از لحاظ طول کشیدن پروژه‌ها و برنامه‌های عمرانی و از لحاظ نوع سرمایه گذاری از لحاظ سرمایه‌گذاریهای داخلی و سرمایه گذاریهای شخصی خیلی خیلی بیش از گذشته با سرعت زیادتر واقعاً تأمین بشود امروز ملت ایران و امروز دولت ایران و امروز مجلس ایران باید در تمام برنامه‌ها در تنظیم کلیه هدفها و اصولی را که برای رفاه حال ملت هست هدفهای اساسی و سیاسی انقلاب را فراموش نکند (صحیح است) ما هر روز صبح که از خواب برمیخیزیم باید بخودمان تلقین کنیم که دیگر عادات و رویه گذشته منسوخ شده نوع عمل و سرعت در کار باید بکلی متفاوت با گذشته باشد باید راه و روش و برندگی در کار و اجرای این برنامه‌ها را به بهترین طریقی تأمین کرد و این ارقامی که در اینجا اشاره شده است در حقیقت یک تجدید نظری شده است در فصول مختلف که با اصول علمی منطبق است و در اصل این فصول با اجازه قانونی که سازمان برنامه دارد با پیشنهاد هیأت عالی و تصویب هیأت دولت اختیار دادیم که نرمش کار را برای تقسیم و توزیع و مصرف این اعتبارات در نظر بگیریم ولی در حقیقت فلسفه اعتباری یعنی فلسه‌ای که برای سرمایه‌گذاری در مسائل کشاورزی صحیح، فرهنگی، آموزشی، حرفه‌ای، بهداشت و غیره تناسبی داشته باشد که با هدفها و اصولی را که باید در یک کادر علمی مطالعه دقیق و اظهار نظر بشود منطبق شده اظهار نظر بشود و تطبیق داده بشود البته بنده معذرت می‌خواهم که در بین فضلا اظهار فضل کردن جایز نیست ولی بنده ضروری می‌دانستم این نکات را قبل از اینکه از من سؤال بشود توضیح بدهم که توجه خاص بفرمایند که این لایحه در حقیقت همان ماده واحده است تقسیم این اعتبارات روی اصول علمی تنظیم شده و تغییر و تبدیل و قابل انعطافش باید با سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی مملکت و دولت در اجرای برنامه‌های مورد توجه قرار بگیرد مملکت نمی‌تواند بگوید که فلان مبلغ برای فلان منطقه یا برای فلان استان اختصاص داده بشود این معقول نیست بلکه اگر در یک استانی از لحاظ حاصلخیزی گندم یک مشکلاتی دارد و خاکش شوره زار است اهالی این استان نباید از گرسنگی تلف شوند باید ما در یک منطقه‌ای که استعداد بیشتری دارد و متعلق به این مملکت است گندم را تولید بکنیم و بآن منطقه کم استعداد برسانیم و یا معکوسش در منطقه دیگری چغندر قند بوجود بیاوریم و به یک منطقه‌ای که کارخانه قند دارد برسانیم برای صنایع برای کشاورزی برای آبیاری مطالعات دقیق علمی لازم است خیلی از نقاط هستند که تصور می‌کنند به محض اینکه چاه کنده شد کار آب و کشاورزی حل می‌شود در صورتیکه این چاه که کنده شد و آب بروی زمین آمد اطمینان پیدا کرد که طرز این سرمایه گذاری به منظور اقتصادی می‌تواند صحیح بهره‌برداری شود یا خیر در حالی که ممکن است عوامل جوی در تمام این مسائل مؤثر باشد اینها یک نکاتی است که باید بکلی در یک حدود و در یک کادر علمی مورد مطالعه قرار بگیرد و این قانون اجازه‌ایست که مجلس بدولت می‌دهد که بتواند از اعتبارات وسیع با توجه به نظریات نمایندگان محترم در اجرای برنامه‌های عمرانی توفیق سریعتر وبهتری را تحصیل بکنند (انشاءالله) این ۵۵ میلیارد ریالی را اگر ما توجه نمی‌کردیم در حقیقت سرمایه‌ای بود که به عناونی مختلف بیهوده مصرف می‌شد چون این اعتبارات بدست می‌آید ولی اگر در قالب یک برنامه صحیحی داخل نشود بیهوده برای خرجهای زاید مصرف می‌شود (صحیح استش) پس ما لازم می‌دانستیم که از روی اصول پیش بینی آینده نتوانند این هزینه‌های و این اعتبارات را به مصرف کارهای دیگری برسانند جز کارهای عمرانی که در دسته اقتصادی و اجتماعی ملت ایران و توفیق و پیشرفت انقلاب مؤثر باشد بنده بیش از این عرضی نمی‌کنم این خلاصه‌ای بود که بعرض مجلس رساندم تصویب این لایحه فقط یک مجوزی است برای قدرت بیشتر در اجرای برنامه‌های عمرانی این مملکت والا وارد نکات و جزئیات و ارقام شدن اصولا در کادر برنامه‌ریزی صحیح نیست و این کاملا باید قابل انعطاف باشد و بنده بهمه خانمها و آقایان اطمینان می‌دهم که دولت میدانند و واقعاً ثبات وضع اقتصادی و سیاسی و اجتماعی ما منوط به توجه به مناطق دورافتاده و محروم مملکت است وال مناطقی که آبادتر هستند حوصله و شکیبائی بیشتری را برای تحولات آینده این مملکت دارند ما باید به نقاط حساس و نقاطی را در مملکت که احتیاجات بیشتری دارند توجه معطوف بکنیم و در تقسیم این اعتبارات حداکثر توجه بعمل آمده است. (احسنت – احنست).

رئیس- آقای رامبد.

رامبد- حدیث عشق ز حافظ شنو نه از واعظ – اگر چه صنعت بسیار در عبارت کرد. تبصره‌ای در این لایحه تقدیمی هست که با قرائت این تبصره اصولا این سؤال برای خود بنده پیش می‌آید که پس وجود مجلس برای چیست؟ برای تصویب لایحه ۴۴۰ تومان گمرک فولکس واگن اهدائی فلان مؤسسه بفلان مؤسسه. یا برای استثناء گذاردن فلان مستمری دویست تومانی و بالاخره برای پرداخت طلب فلان کمپانی مقاطعه‌کار و یا برای وسایل تهویه و شوفاژ لوکس فلان وزارتخانه بهتر است که بصورت مذاکرات مجلس در چند ساله اخیر نگاه بکنیم نطق‌های غراو وعده وعیدهای بی‌انتها و تعهدات لایتناهی متصدیان امور را می‌بینیم که با کمال شرمندگی یکی از آنها اجرا نشده اگر خواسته باشید بنده ارائه می‌دهم و این تذکراتی که وزیران مسئول وقت آمدند پشت همین تریبون و در مقابل هریک از اظهارات نمایندگان بوعده و تعهدات آینده درخشان و فوق‌العاده بهشت و ارایران ما را امیدوار کردند و رفتند و ما دیدیم که هیچ کارنکردند و آن کاری را کردند که خودشان می‌خواستند (احسنت) بنده از همین مقدمه استفاده می‌کنم از شخص جناب آقای نخست وزیر استدعا می‌کنم ایشان که مدعی ترقیخواهی هستند و همینطور هم هست و منهم امیدوارم موفق بشوند اولین لایحه‌ای که به مجلس داده می‌شود مبتنی بر این باشد که متصدیان امور چه در مجلس و چه در کمیسیونهای رسمی وچه در مصاحبه‌های مطبوعاتی آنچه که گفتند چون بر علیه خود آنها سندیت دارد اگر رفتند و عمل نکردند یا درست در نیامد باید تعقیب و تنبیه شوند هر کسی می‌آید گذشته خودش را به نحوی متهم می‌کند ولی همان مسئولینی که مجری همان اعمال بودند یک درجه هم ارتقاء پیدا می‌کنند و در همان دستگاه مشغول انجام وظیفه می‌شوند (صحیح است) پس این کارها را کی کرده این که مسئول شهرداری می‌آید میگوید فساد شهرداری بالاتر از این نیست این فساد را در کنگو که نکرده‌اند در این جا کردند بنده قصدم شهردار نبود برای نمونه بود در همه دستگاهها این هست. نمونه‌اش صحبت جناب آقای نخست وزیر در مورد وزارت دارائی هم در همین زمینه است ولی همین وزراء بودند اتخاذ از فرمایش جناب آقای نخست وزیر می‌کنم که مملکت را بر باد دادند و نخست وزیر هم شدند در این مملکت اگر این مطالب درست است باید پرونده‌هایشان بیرون کشیده شود و معرفی شوند اگر درست نیست چرا همه را متهم می‌کنید (صحیح است) بنده یک سطر از این لایحه را می‌خوانم «تقسیم سنواتی اعتباراتی فوق بر طبق پیشنهاد سازمان برنامه، موافقت هیأت عالی برنامه بوسیله هیأت دولت بعمل می‌آید» بنده مهندس نیستم اطلاعاتی هم در باره کارهای ساختمانی و عمرانی ندارم و لیکن مشت نمونه خروار است دو شاهد عادل و در حال حاضر مورد اعتماد کامل دولت و ملت هم دارم آن دو شاهد یکی جناب آقای دکتر اقبال در رأس یکی از مهمترین دستگاههای مملکت و یکی هم جناب مهندس شریف امامی رئیس معظم مجلس سنا، در هشتپر مرکز طالش بهمت اهالی یک مدرسه هفت هزار تومانی ساخته شد خودتان مجسم بفرمائید هفت اطاق که با هفت هزار تومان ساخته بشود چه وضعی دارد. سازمان برنامه مرکب از هیأت عالی برنامه برای این مدرسه کمک نمودند و /۵۰ هزار تومان مساعدت کردند و از این /۵۰ هزار تومان سردری سنگی برای مدرسه هفت هزار تومانی که دیوار ندارد ساخته شد برای مدرسه گلی که دیوار ندارد سردری به مبلغ ۵۰ هزار تومان ساختند که خود مدرسه هفت هزار تومان خرجش شده است. (احسنت) از این ۵۰ هزار تومان طبق دفاتر سازمان برنامه متجاوز از ۲۷ هزار تومان خرج مهندسین مشاور و برنامه ریزی و طراحی کرده‌اند. این برنامه همان برنامه است و این متصدیان همان متصدیان هستند و این هیأت عالی‌ها همه از نوع همدیگر هستند و هیچکدام از مجلس شورای ملی صالح تر برای رسیدگی به امور مملکت نیستند (صحیح است) به مصداق مثال قطره بدریا، منی که تنها اقدام سازمان عریض و طویل برنامه را در طالش که به دو شاهدی که عرض کردم آمدند و نشان دادم و تصدیق کردند میدانم چیست ناگزیرم تمام اعمال این دستگاه را هم به همین میزان قیاس بکنم (صحیح است) امروز صبح در اطاق جناب رئیس معظم در مورد ساختمان مجلس شورای ملی صحبت بود در همین میزان که اجازه می‌فرمایند بنده هم بازگو می‌کنم ساختمانی با چند میلیون که تجاوز از ده میلیون تومان نمی‌کرد شروع شد ولی با توصیه مهندس مشاور که مورد تأیید سازمان برنامه بود و در واقع وسیله و طرف معامله آنها هم می‌شدند به متجاوز از دویست میلیون تومان رسید برای اینکه برنامه ریز آن مهندسین ناظر بودند منظورم مأمورین سازمان برنامه نیست ولی آنهائی که مصوبات را اجرا می‌کنند و در آنچه که انجام می‌شود پورسانتاژ می‌گیرند (صحیح است) این که جلوی چشم ما بود بنابر این در سایر نقاط دور مملکت آنچنان جرأتی هست که باز هم چنین عملی را بکنند بنده نمیدانم تقسیم سنواتی این برنامه‌ها به چه سرنوشتی دچار خواهد شد یک نمونه کوچک این جا عرض می‌کنم البته باید به کمیسیون برود نمایندگان محترم اظهار نظر بفرمایند ولی فقط برای اشاره عرض می‌کنم در آخرین سطر برای دفتر برنامه ریزی صد میلیون تومان نوشته ما الساعه پنج دقیقه قبل صحبت داشتیم که برای گذراندن قوانینی که سرنوشت مملکت را تعیین می‌کند همین ساختمان کهنه همین چوبهای پوسیده و از هم در رفته کمال افتخار ما و مملکت ایران باید باشد تا اگر کسی ادعای خدمتگذاری می‌کند در سختترین شرایط به نشیند و وظیفه‌اش را انجام بدهد. دفتر برنامه ریزی صدمیلیون تومان برای چه برنامه‌ای؟ برای همان برنامه سر در مدرسه؟ بهتر نبود بعنوان نمونه بصد شهرستان تلگرافی جناب آقای نخست وزیر مخابره می‌کردند که برای خواسته ملت که بوسیله نمایندگان ملت عنوان شد و دولت خودش را موظف باجرای مصوبات مجلس میداند به هر یک از شهرستان‌ها یک میلیون تومان برای ضروری ترین اموری که در آن شهرستان به نظر می‌رسد حواله می‌شد اگر این فرماندار این دادگاه این تشکیلات هیچکدام آنقدر مورد اعتماد دولت نیستند که فلان عضو دیروز از مدرسه بیرون آمده سازمان برنامه که بنده فکر می‌کنم جناب نخست وزیر برای تمام تشکیلات باید یک فکری بکنند ولی اگر مورد قبول هستند فکر نمی‌کنید که در این شهرستان‌های مملکت یکی مقدس ترین محلش مسجدش خراب شده هر روز می‌گوید این چه دولتی است که فکری بحال ما نمی‌کند یکی پل وسط بازارش خراب شده و مردم هر روز از وسط منجلاب می‌گذرند و یا یک بدبختی دیگر که با کمترین پول رفع گرفتاری آنها می‌شود در آنصورت احترام و تقدیری نسبت به دولت عزیز خودشان پیدا می‌کردند این را مهندس سازمان برنامه نمی‌تواند بگوید این را نماینده آن محل می‌تواند بگوید (صحیح است) و این جاست که باید مجلس شورای ملی در دخل و خرج مملکت دخالت کند مگر بودجه چیسیت؟ مگر بودجه غیر از این است که می‌گوید این پول را بگیرید و باین مصرف برسانید این کیست که باید تشخیص بدهد که این مصرف باید چگونه باشد. خوشبختانه مثال فراوان است به مصداق تاتریاق از عراق رسد مار گزیده مرده باشد اگر وقت مجلس شورای ملی را نمی‌گرفتم نمونه‌ای از کارهای نیمه کاره که پی کنده شده و مقاطعه کار بدنبال کار دیگری رفته و همین شورای عالی برنامه و سازمان برنامه هم وجود دارد و خودش مقاطعه دیگری باین مقاطعه کار داده و سالها مردم عبور می‌کنند اسکلت نیمه تمام ساختمانیکه از سرمایه مملکت ساخته شده و گذاشته شده را می‌بینند زیرا تقسیم سنواتی این برنامه و این بودجه با نظر شورای عالی برنامه بود اگر این با نظر مجلس بود و با نمایندگان مجلس شاید می‌گفت الاهم فالاهم اول این قبیل ساختمانهای نیمه کاره را دنبال کنید و کار آن را تمام کنید و بعد بروید سراغ کارهای دیگر. از طول کلام و شاید قدری خارج از موضوع صحبت کردن معذرت می‌خواهم ولی استدعائی که در خاتمه عرایضم می‌کنم این است اصول تقسیم کار از طرف دولت در تنظیم لوایح باید مراعات بشود و در موضوعی که آقای پروین اشاره کردند خیلی متأسف بودم که مخبر محترم کمیسیون فرهنگ خودش را مدافع احساس کرد در صورتی که مخبر حق را باید بگوید البته درشأن مجلس نیست، مجلس که هر ساعتش بیش از بیست و پنجهزار تومان برا مملکت خرج دارد بنشینیم بالا و پائین برای یک لایحه‌ای که جمعاً چهار هزار تومان بیشتر نیست صرف وقت کنیم و میدانید که این لایحه چرا به مجلس می‌آمد؟ برای این بوده است که تنظیم کنندگان لایحه بتعرفه گمرکی و امثال آنها یا سوء نظر داشتند یاوراد بکار خودشان نبودند و یا نتوانستند لوایحی تنظیم کنند که جامع تمام احتیاجات مملکتی باشد، هر وزارتخانه هر اداره هر روز با یک اشکالی ناشی از نقص تنظیم لوایح قبلی مواجه می‌شود و ما باید اینجا بنشینیم و وقتی صرف کنیم که گرانبهاتر از اصل لایحه و ارزش تمام لایحه است و وقتی لایحه‌ای باین اهمیت بیشتر از بودجه مملکت به مجلس می‌آید دولت اجازه می‌خواهد در ۵ سال تمام دیگر با مجلس می‌آید دولت اجازه می‌خواهد در ۵ سال تمام دیگر با مجلس شورای ملی و نمایندگان مملکت و ملت کاری نداشته باشد مشاورین سازمان برنامه برای شما و ما برنامه می‌ریزند آنچنانکه ریختند و کردند (احسنت- احسنت).

رئیس- آقای نخست وزیر.

نخست وزیر- هر مرتبه که جناب آقای رامبد صحبت می‌فرمایند بنده قدری از لحاظ روحی تقویت می‌شوم برای اینکه تا این حرارت و این علاقه نباشد بنده تصور نمی‌کنم که مجریان مملکتی ولو با نیت خوب و صداقت خدمت کنند اطمینان و اعتمادشان به پشتیبانی از نمایندگان مجلس شورای ملی می‌تواند بیش از این باشد بنده فکر می‌کنم اگر این دولت سعادت خدمتگزاری را برای طول برنامه سوم داشت و قصوری در انجام وظایفش شده باشد این نطق جناب آقای رامبد بعنوان استیضاح دولت و سقوط دولت بسیار بجا بود ولی دولتی که روز اول تشکیلش همین مطالبی را که میفرمائید مورد توجه قرار داد و این فقط اجازه افزایش اعتبارات است از لحاظ افزایش برنامه‌های عمرانی می‌خواهد مجوز قانونیش را تحصیل کند تصور نمی‌کنم مقتضی باشد مورد خطاب و سرزنش قرار گیرد این است که با توجه به مطالبی که فرمودند فرمایشاتشان از لحاظ نواقص ادارات و یا نواقصی که در کار مملکت هست که قسمتی در برنامه دولت منعکس است صحیح است و نمی‌شود به جزئیات مسائل واقعاً در برنامه‌هایش دولت اشاره بکند اجرای کار مرتب و رویه و روش دولت درآینده و نظارت عالیه‌ای را که مجلس شورای ملی باید داشته باشد و جزو وظایف او است این امر را کاملا روشن خواهد کرد و بتدریج بنده هیچوقت غلو در عرایضم بکردم بنده هیچ وقت برای آینده امیدواری به بهشت کردن ایران در مدت کوتاهی عنوان نکردم و به شهادت خود خانم‌ها و آقایان همیشه مشکلات را عرض کردم و تقاضا کردم که باید صبر و شکیبائی داشت که در مدت معقول ولی با سرعت این مشکلات مردم رفع بشود و همیشه هم نسبت به گذشته با احترام یاد کردم بنده هیچ نسبت به اشخاص یا دولت‌ها کوچکترین سوء نظری یا اظهاری که سوء تفاهمی را بوجود بیاورد عنوان نکردم اگر می‌گویم قسمتی از پروندهای مالیاتی همین درد دل خود خانم‌ها و آقایان محترم است و چون ارتباطی ممکن است با وزیر مسئولی نداشته باشد و چه بسا ممکن است یک مأمور جزء وزارت دارائی با یک مأمور دیگر یک پرونده‌های بسیار زیادی را به علل مختلف و در مقابل گرفتن وجه بسیار کوچکی حق مملکت ضایع بکند که این موضوع اصلا به نظر وزیر یا مسئولین امر متأسفانه نمی‌رسد این نکات را نباید واقعاً از لحاظ جنبه تبلیغاتی نطق‌های و غیره تحریف کرد و بنده از جناب آقای رامبد که خیلی هم بایشان علاقه و عقیده دارم و در قسمت‌های اجرائی هم هر وقت ایشان با بنده تماس داشته‌اند همین روحیه را در گذشته دیده‌ام و در آینده هم خوب وضع دولت جوابگوی فرمایشات ایشان خواهد بود اگر این دولت توانائی کار را نداشت با صداقت آمده با صداقت هم خواهد رفت ولی کسان دیگری که بهتر می‌توانند مجری این هدف‌ها و این نیات باشند مورد تأیید جناب آقای رامبد قرار خواهند گرفت منتهی الآن بنده تصور نمی‌کنم که بنده در مدت کوتاهی بتوانم و قول هم ندادم که تمام معایب را رفع خواهم کرد واین معایب هم در مدت کوتاهی رفع نمی‌شود اشکالات هم موجود است فقط ایمان و عقیده و صداقت دولت و هم آهنگی مجلس و دولت است که ما بتوانیم در رفع این مشکلات موفق بشویم و غیر از این هم راه دیگری ندارد هر کس غیر ازاین ادعا را بکند بی جهت این ادعا را کرده است، از لحاظ برنامه ریزی هم ما باید اصول معنی را در نظر بگیریم، تذکرات آقایان نمایندگان محترم در مسائل کلی بسیار صحیح است ولی بنده تصور نمی‌کنم که برنامه اقتصادی یک مملکتی را بااظهار نظر نسبت به شکستن یک پل خراب و یا خرابی یک مسجد و یا یک غسالخانه بشود تغییر و تبدیل داد و این‌ها یک موجباتی است که دولت خودش باید توجه کند و باید هم توجه کند و تذکر دادنش موجب خوشوقتی دولت است خیلی از مسائل هست که باید مقامات شهری در آن اعمال نظر بکنند یک مسجدی می‌تواند با کمک انجمن شهر ساخته بشود، یا غسالخانه‌ای می‌تواند با کمک شهر ساخته شود همه این مسائل بیاید در اختیار دولت و در برنامه‌های عمرانی مملکت و به اعتبارات دولت و در برنامه‌های عمرانی مملکت و به دولت تحمیل بشود و از طرف دیگر در هیچ جای دنیا و هیچ مملکتی که با اصول پارلمانی اداره می‌شود برای صدتومان یک قانون به مجلس نمی‌آورند این فصولی را که ذکر شد طبق قوانین گذشته و طبق قوانین مصوبه مجلس شورای ملی بتصویب مجلس می‌رسد و این اختیار قانون است که باید دولت در تغییر فصلی از سالی بسال دیگر و طبق مجوز قانونی قبلی نسبت به هر فصلی ۲۰ درصد از این اعتبارات را می‌تواند با در نظرگرفتن اعتبارات هزینه‌های خودش را تأمین کند وقتی دولت خودش مبعوث مجلس شورای ملی است وقتی مورد اطمینان و اعتماد مجلس شورای ملی است وقتی نسبت به مسائل کوچک ابراز بی اعتمادی شود نسبت به مسائل بزرگ دولت مورد عدم اعتماد است و این به هیچ وجه من‌الوجوه از لحاظ اصول و مملکت داری صحیح نسیت واز لحاظ پارلمانی ناقص است پس ما این فصولی را که تقدیم کردیم برای تصویب فصول است فرض بفرمائید که برنامه هیچوقت نمی‌تواند بطور منجز و دقیق انجام بشود و در هیچ مملکتی و هر مملکت پیش پا افتاده‌ای همیشه پیش بینی هزینه و اعتبار می‌شود ولی اگر در فصل فرض بفرمائید برق پیش بینی کردیم و برای این پیش بینی هزار میلیون تومان فرض بفرمائید از خرج سال ۱۳۴۳ صد میلیون تومان اضافه آمد و این صد میلیون تومان برای اعتبارات کشاورزی ضروری بود درآن فصل مربوط به آن سال دولت باید تشخیص این را بدهد که از رقم آن فصل بردارد و برقم فصل مورد نظر اضافه کند و استفاده بکند و مجموع این اعتبارات شرط است والا هم روز دولت با یک اشکالی روبرو می‌شود و مجبور است یک تصمیمی را عملی کند و این را نمی‌شود صورت قانونی غیر قابل تغییر داد پس می‌خواهم عرض کنم که این ماده واحده یک ماده واحده خیلی عادی است و یک ماده واحده‌ای است که مجوز قانونی افزایش اعتبارات یعنی افزایش ۵۵ میلیارد به ۱۴۵ میلیارد ریال است و ضمناً این ماده جزو شرایط همیشگی برنامه‌های عمرانی بوده هست و خواهد بود وباید باشد و در غیر این صورت اصلا دست دولت در این برنامه‌ها باز نخواهد بود برای انجام این کار و این مطالبی که فرمودند در همین قانون و در همین برنامه و در همین فصول قابل اجرا است، مملکت قانون زیاد دارد و فقط آرزو می‌کنیم که مجری خوب برای قانون داشته باشیم آقایان و خانم‌ها هم دقت در امور دولت بکنند که مجری خوبی باشند والا کلیات و الفاظ در قوانین تا این حدی که میفرمائید ضرورت ندارد و نظارت عالیه مجلس هم نسبت به تمام مسائل مملکت است اعم از اینکه قانون داشته باشیم یا نداشته باشیم مجلس شورای مل همیشه می‌تواند در دخل و خرج مملکت نظارت داشته باشد سؤال کنید از دولت و دولت وظیفه‌دار است انجام وظیفه بکند پس این مسائل را از احساسات خارج کنید و جناب آقای رامبد کوشش بکنید که همان راه و روش انقلابی در امور مملکت برنامه دولت باشد که بهتر بتواند نظریات ایشان را عملی کند، یک رقمی را فرمودند که صد میلیون تومان برای هزینه‌های دفاتر فنی منظور شده شاید اینطور فکر می‌کردند که این رقم برای خرید قلم و کاغذ و دوات و مداد و مبل و صندلی می‌باشد در صورتیکه اینطور نیست ما در نظر داریم در هر استانی یک دفتر فنی که تحت نظر استاندار باشد بوجود بیاوریم که در کارهای جزئی احتیاج به مشورت و نظر مرکز نباشد و این همان نظر مجلس شورای ملی است که تأمین شده است بنده فکر می‌کنم که شاید ایرادات زیادی در کارهای ما باشد که اگر آنها را جستجو بفرمائید یک قدری بیشتر بشود.

رئیس- آقایان مصطفوی – مهندس والا- دکتر معتمد وزیری- دکتر مبین – و سرتیپ پور هم اجازه خواسته‌اند و آقای خواجه نوری هم پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌اند (مهندس والا- ابداً ابداً) آقای مهندس والا مخالفید؟ (مهندس والا- مخالفم) آقای صفی پور (صفی پور – مخالفم) آقای مهندس والا بفرمائید.

مهندس والا-علت مخالفت بنده با کفایت مذاکرات از این جهت است که لایحه بسیار مهمی را همینطور که جناب آقای رئیس الوزراء عنوان فرمودند در دستور مجلس قرار گرفته است ملاحظه بفرمائید وقتی که لایحه بودجه مملکتی به مجلس ارجاع می‌شود برای اظهار نظر نمایندگان حدی برای مذاکره و نطق و مداقه در آئین‌نامه قائل نشده‌اند تا کلیه مسائل که پوشیده است روشن بشود، خوشبختانه جناب آقای منصور از افراد بسیار خوش شانس هستند و من نهایت توفیق را برای ایشان مسألت دارم و امیدوارم همان حسن نیتی که عنوان می‌کنند و با همین صراحتی که ابراز می‌دارند در امور موفق باشند اما علت اینکه بنده مخالفت دارم با این موضوع این است شاید در این چند دقیقه‌ای که فرصت به موجب آئین نامه دارم نتوانم توضیح بدهم چون مطلبی که عنوان شده چندین برابر بودجه سالیانه مملکت است و مطابق اصول تصریح شده در قوانین اساسی و آئین نامه مجلس شورای ملی نظارت بر هرگونه دخل و خرج و عواید مملکت طبق اصل ۲۷ و اصل ۲۵- اصل ۲۶- اصل ۴۶ – و اصول دیگر همینطور آئین نامه مجلس بایستی در مجلس شورای ملی بعمل بیاید و چون مربوط به عواید مملکت است و حتی همینطور که اشاره فرمودند یک قسمت محتاج استقراض و گرفتن اعتبارات از خارج است که آن هم باید با اجازه مجلس باشد به نظر بنده اگر جناب آقای خواجه نوری اجازه بفرمایند بحث بیشتری بشود بهتر خواهد بود هم نمایندگان آشنا خواهند شد و هم به موقع مسلماً رأی داده خواهد شد و مجلس شورای ملی همانطور که اعتماد به دولت کرده است و نسبت به دولت حسن نیت دارد باین لایحه هم رأی خواهد داد اما بهتر است که در این مسائل صحبت بشود این بود علت مخالفت بنده اگر اجازه صحبت هم به بنده داده شد در مسائلی که عنوان کردم معروض خواهم داشت.

رئیس- آقای خواجه نوری.

خواجه نوری- بنده اگر پیشنهاد کفایت مذاکرات دادم البته از این جهت بود که اطلاع نداشتم عده‌ای از دوستانم قبلا در خواست صحبت کرده‌اند و با توضیحاتیکه جناب آقای نخست وزیر در دو مرحله دادند بخصوص از لحاظ اینکه ایشان در واقع با تقدیم این لایحه اجرای قولی را که در موقع طرح برنامه دولت بما وعده داده بودند و فرموده بودند که در اسرع اوقات نسبت به اجرای برنامه عمرانی مملکت تجدید نظر خودهد شد و بودجه برنامه‌ای تقدیم مجلس خواهد شد بنده فکر کردم چون ایشان در مرحله اول خوش قولی بخرج دادند و مطابق تعهد خودشان عمل کردند و بخصوص مطابق توضیحی که خودشان عمل کردند و بخصوص مطابق توضیحی که خودشان دادند از مخارجی که احتمالا ممکن است بدون برنامه درنقاط مختلف مملکت انجام می‌شد جمع‌آوری کردند وصرفه‌جوئی کردند برای مخارج عمران مملکت مبالغ متنابهی برای این مدت باقیمانده برنامه سوم آوردند تمام اقدامات ایشان مورد تأیید مجلس شورای ملی است و مورد امتنان مجلس شورای ملی است و جا ندارد که بیش از این وقت دولت و مجلس برای این موضوع گرفته شود بنده از این فرصت استفاده می‌کنم به جناب آقای رامبد عرض می‌کنم مطالبی که ایشان فرمودند راجع به گذشته..

رئیس- آقای خواجه نوری راجع به کفایت مذاکرات بفرمائید.

خواجه نوری- بنده نسبت به کفایت مذاکرات تعصبی ندارم و البته همانطور که آقای مهندی والا فرمودند مجلس محل بحث است مجلس محل گفتگو است نه ما و نه خود دولت و نه اکثریت می‌خواهد کار را استتار کند و نه بر خلاف واقع از دولت پشتیبانی کنیم (صحیح است) بنده چون اطلاع نداشتم که دوستان عزیزم می‌خواهند صحبت کنند بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات دادم (احسنت) و پیشنهادم را پس می‌گیرم.

رئیس- آقای مصطفوی.

مصطفوی- این لایحه باندازه‌ای مهم است و از جمله لوایحی است که هر چه در اطرافش صحبت بشود کم است و بنده از همکار محترم جناب آقای خواجه نوری که پیشنهاد کفایت مذاکراتشان را پس گرفتند تشکر می‌کنم، در این لایحه می‌شود گفت که هدف دولت و هدف دستجات مختلف، آقایان نمایندگان، همه نمایندگان مجلس شورای ملی مخالف و موافق که در اینجا صحبت کردند یکی است لایحه دراصل مطلب چون متضمن عمران و آبادی مملکت است بسیار لایحه مفیدی است و ما از جناب آقای نخست وزیر برای اینکه این لایحه را به مجلس تقدیم کردند کمال تشکر را داریم، دولت لایحه‌ای پیشنهاد کرده مخالف هم تذکرات خودش را داده و ضمن تذکرات اشکالاتی که درگذشته در مورد این لایحه بوده است بعرض رسانیده کما این که آقای حاذقی هم که بعنوان موافق صحبت کردند و روشهای گذشته را تشریح کردند و بنده هم این کار را می‌کنم و ایرادی باصل این لایحه ندارم و همانطوری که آقای نخست وزیر فرمودند به لایحه‌ای که هنوز اجرا نشده و بدولتی که هنوز عملا کارهای اجرائی را شروع نکرده ایرادی نیست تمام ایرادات آقای رامبد بعمل دولتهای گذشته بود که حقیقتاً قابل انتقاد است بنده خوشبختانه می‌بینم جناب آقای نخست وزیر آن قدر شجاعت اخلاقی دارند که این انتقادات را تحمل بفرمایند گرچه عرض کردم مربوط به خودشان نیست و مربوط به سلف‌هایشان است همانطوریکه آقای حاذقی بعرض رسانیدند خوبست آقای نخست وزیر توجهی بفرمایند که هر دفعه به مجلس تشریف می‌آورند یک ذره به عرایض که از پشت این تریبون می‌کنیم و فریادهائیکه از پشت این تریبون می‌زنیم برای بیچارگی مردم شهرستانها توجه بفرمایند والا بخدا هیچ یک از ماها قصد تبلیغات و قصد عوام فریبی نداریم صحبتهائی که می‌کنیم حتی در حوزه انتخابی مان منتشر نمی‌کنند خوشبختانه یا بد بختانه روزنامه‌های کثیرالانتشار آنرا چاپ نمی‌کنند ما فقط قصدمان این است که گرفتاریهای مردم را به عرض آقای نخست وزیر برسانیم (صحیح است) اگر دولت توجه نکند بعرض اعلیحضرت همایون شاهنشاه که دلسوز و رهبر بزرگ مملکت هستند میرسانیم وضع شهرستان‌ها فوق‌العاده بد است شاید دفعاتی که آقای نخست وزیر در مجلس تشریف دارند چیزی از عرایض ما را یادداشت می‌کنند ولی متأسفانه آقایان وزراء که اینجا تشریف دارند می‌شنوند و من ندیده‌ام هیچ یک از آقایان وزیران مداد بردارند و یادداشت کنند که اینها را در هیأت دولت مطرح کنند یایک جائی فکر بکنند والله مردم گرفتارند تراکم این گرفتاریها و افزایش این ناراحتی‌ها برای مملکت خوب نیست راجع به برنامه دوم صحبت شد اینجا آقای حاذقی گفتند درابتدائی که قانون برنامه دوم مطرح بود صحبت بود که می‌خواهند ۱۰۰ میلیون تومان به شهرستانی کمک کنند آقا در شهرستان نائین در برنامه دوم ۱۰۰ میلیون ریال هم کمک نشده ۱۰ میلیون ریال هم کمک نشده ده هزار تومان هم نشده از این فکر ظالمانه تر در دنیا وجود ندارد سابقاً می‌گفتند که پول پیش پولدار می‌رود گفتند که هر شهرداری که ۵۰ در صدش را می‌تواند بدهد ده میلیون تومان پول حاضر می‌کند ده میلیون تومان هم بهش می‌دهند ولی یک شهرداری فقیر که نمی‌تواند اینکار را بکند تکلیفش چیست؟ آقا این فکر غلط است باید درآمد نفت را که متعلق به تمام مملکت است به تناسب بین افراد مملکت تقسیم بکنند متأسفانه بنده به فرمایشات جناب آقای نخست وزیر که تشریف بردند (چند نفر از نمایندگان – تشریف می‌آورند) پس آن ایرادی که بفرمایش ایشان دارم وقتی که تشریف دارند عرض می‌کنم فعلا آنچه ادامه می‌دهم تا آقای نخست وزیر تشریف بیاورند وضع بد اجرای برنامه دوم است در برنامه دوم آقایان اگر ارقام را بررسی بفرمایند ارقام نه تنها بنفع شهرهائیکه پولشان بیشتر بود صرف شده بلکه بنفع شهرهائیکه پولشان بیشتر بود صرف شده بلکه بنفع طبقاتی که در این مملکت متنفذتر بودند مصرف شده (احسنت) بنفع مالکین مصرف شده (صحیح است) ولی در شأن مجلس بیست و یکم نیست که موافقت بکند درآمد عمومی مملکت جز برای رفاه حال کشاورزان و طبقات محروم مملکت صرف بشود بنده متأسفم عرض کنم که از محل پشتوانه اسکناس که به این منظور بوده است که صنعت و کشاورزی داخل مملکت را تقویت بکند و با تولید بیشتر مملکت را از مصرف ارز بی‌نیاز کند ۲۷۰ میلیون تومان ازاین پول تنها در اصفهان بافرادی داده شده است که الآن وجود خارجی ندارند و در سویس و اروپا زندگی می‌کنند اراضی کنار جاده اصفهان را که متری یک تومان قیمتش بوده صدتومان ارزیابی کرده‌اند و بجای وثیقه گذاشتند در اختیار بانک الآن رئیس بانک تحت تعقیب است و بنده اطمینان دارم که فردا پس فردا مرخص می‌شود توی خیابانها راه می‌رود و به ریش همه میخندند ۲۷ میلیون تومان از پول مملکت را می‌دهند به بنکدار پور و یک تاجر دیگری در اصفهان که الآن در سویس گردش می‌کند اما اگر بگویند ۵ میلیون تومان بدهید به شهرضا که آب ندارد و خشک شده است، یا برای مردم قالیباف و عباباف نائین مصرف بشود آنوقت مقررات و برنامه و علم و تخصص پیش می‌آید اینکه وضعش نمی‌شود جناب آقای نخست وزیر هم تشریف نیاوردند (نمایندگان – تشریف آوردند) جناب آقای نخست وزیر بنده اینجا خودم را مشغول کردم بذکر تذکراتی از برنامه دوم تا حضرتعالی تشریف بیاورید دو تا تذکر در مورد فرمایشایتان دارم عرض کنم آنچه راجع به برنامه دوم عرض کردم لازم است مجدداً عرض کنم که از محل پشتوانه اسکناس در گذشته در اصفهان ۲۷۰ میلیون تومان تنها داده‌اند بچند نفر تاجر الآن در اروپا گردش می‌کنند و بریش مردم بدبخت اصفهان میخندند جناب آقای نخست وزیر یک توجهی بفرمائید شما جوان هستید شما از خاندان محترمی هستید شما مرد تحصیلکرده‌ای هستید مجلس و ملت ایران به شما امیدوارند و مسلماً هم امیدشان صحیح است برای اینکه مورد تأیید اعلیحضرت همایونی هستید امادست دزدها را بگیرید و تحویل دادگاه بدهید تا مردم بدانند در این مملکت مجازات هست آن استدعائی که راجع بتوجه بعرایض نمایندگان کردم یک دفعه دیگر عرض می‌کنم که اگراین نمایندگان را گوش هم بحرفشان ندهید مثل اینکه در گذشته هم ندادند آقایان آنقدر نجیب هستند که سکوت می‌کنند و صدایشان را هم بلند نمی‌کنند اما رنجیده خاطر میشودند زیرا ما از شما توقع اینکه کارهای خصوصی برای ما انجام بدهید نداریم ما توقع داریم احتیاجات مردم را که بعرضتتان میرسانم انجام بدهید تا هم پیش مردم سرافراز باشیم و هم پیش وجدانمان راضی باشیم که کاری انجام می‌دهیم راجع به برنامه سوم ما از جنابعالی دو مطلب را انتظار داریم یکی تقسیم صحیح این اعتبارات ۵۵ میلیارد ریال است و دیگری تسریع در کار (نمایندگان- ۲۰۰ میلیارد ریال اضافه‌اش ۵۵ میلیارد ریال است) راجع به ۲۰۰ میلیارد ریال مطلبی فرمودید و آن این بود که برای ما ممکن نیست که سهم فلان استان مثلا ۱۰۰ میلیون تومان اتفاقاً این چیزی است که ما از شما انتظار داریم آقای حاذقی هم همین مطلب را فرمودند سایر نمایندگان محترم شهرستانها هم همین عرض را دارند ما نمیگوئیم که شما صد میلیون تومان اختصاص بدهید باستان اصفهان یا فارس که تقسیمم بکنند یا به مصارف برسانید که به مقتضای علم و تخصص بکار صحیح نباشد بلکه عرض می‌کنم که این مبلغ را اختصاص بدهید و در آن استان با نظر خودتان و با نظر و مشورت نماینده آن استان برای کاریکه منطبق با فکر شما است و با اصول صحیح تطبیق می‌کند مصرف بفرمایند اما از نظر رقم سهم ولایات را در نظر بگیرند (صحیح است) استدعا دارم راجع به این مطلب توجه بفرمایند یکی هم موضوعی که در ضمن فرمایشاتتان فرمودید که یکی کار شبکه اصلی عمرانی است و یکی کارهای فرعی، فرمودید کارهائی از قبیل سدسازی کارهای اساسی است و کارهائی از قبیل سدسازی کارهای اساسی است و کارهائی از قبیل پل ساختن و دیگر کارهای محلی کارهای فرعیست اما بنده عرض می‌کنم آنچه که ملت ایران با عجله از جنابعالی انتظار دارد کارهای فرعیست زیرا برنامه‌های طویل‌المدت جوابگوی عدم رضایت و گرفتاریهای مردم نیست می‌ترسیم این برنامه‌های طویل‌المدت مملکت وقتی به ثمر برسد که دیگر مار گزیده مرده باشد ملاحظه بفرمائید اگر طبیب حاذقی بر بالین مریضی برود اولین وظیفه‌اش این است که با یک قرص مسکن بایک دواهای موقتی جلوی نابودی و نیستی مریض را بگیرد و بعد به معالجات اساسیش بپردازد الآن در مملکت مردم شهرستانها و طبقات محروم شهرستانها محتاج مسکن هستند یعنی جنابعالی مقداری از اعتبارات برنامه سوم را برای مسکن باید مصرف بفرمائید برنامه‌های فوری که کارگران بیکار را بکار می‌گمارد و جلوی نابودی مزارع را بگیرد از بستن کارخانه‌ها جلوگیری بکند مبلغی برای اینکارها باید اختصاص بدهید و برنامه‌های اساسی و طویل‌المدت بجای خودش محفوظ باشد بنده عرض دیگری ندارم باز هم استدعایم این است که برای مردم شهرستانها که واقعاً وضعشان رقت بار است توجهی بفرمائید که انشاءالله با توجه جنابعالی وضعشان بهتر بشود. (انشاءالله).

رئیس- آقای فیکلس آقایان.

آقایان- بنده با این لایحه موافقم برای اینکه طبیعی است هر قدر به یک بودجه‌ای اضافه کنیم و بیشتر پول خرج کنید به همین نسبت هم کار بیشتر انجام می‌شود و مملکت سریعتر ترقی می‌کند و آباد می‌شود (صحیح است) مخصوصاً که حزب ایران نوین سرلوحه‌اش زندگی بهتر برای همه است (صحیح است) یعنی هر چه زودتر رفاه ملت فراهم شود اما آنچه که به نظرم رسید که اینجا تذکر بدهم این است که این بودجه در حدود روزانه یازده میلیون تومان است و قدرمسلم سهم سازمان برنامه از عایدات نفت تکافوی این ۱۱ میلیون تومان را نمی‌تواندبکند و دولت گویا که ناچار خواهد شد از محل اعتبارات خارجی یا استقراض خارجی و داخلی این کسر بودجه را تأمین بنماید و این موضوع است که بنده خواستم یک توصیه بکنم بنده شخصاً مخالف قرض یا کسب اعتبار نیستم اما نه در امور عمرانی بلکه در امور تولیدی یعنی که شهامت داشته باشید بروید میلیاردها قرض کنید اما در اموری مصرف بشود که درآمد داشته باشد در امور تولیدی که از محل درآمد آن بتوانید این قرض‌ها را پس بدهید یعنی یک قرضی نشود که بدوش نسل آینده سنگینی بکند که آنها بیابند مسترد بدارند بلکه از محل آن قرض یک تأسیساتی بکنید یک کارخانه‌یی راه بیندازید که از درآمدش پول کارخانه را بدهید و آن را هم بگذارید برای ملت و مملکت باقی بماند این بود تذکری که خواستم بدهم اما مجبورم که ضمناً در جواب دوست عزیزم جناب آقای رامبد چند کلمه عرض کنم (رامبد – استدعا می‌کنم) جناب آقای رامبد این معایب و نواقصی که همه ما شاهد هستیم در قدیم بوده در آینده هم خواهد بود چون بشر خداکه نیست همه عیب دارند همه مال این مملکت هستند ملاحظه بفرمائید ما که اینجا هستیم یا دولت که در مقابل ما است یا موکلینمان که در خارج هستند همه‌مان دارای یک معایبی و نواقصی هستیم شرط آنست که با این قوه انسانی، با این سرمایه موجوده در مملکت ما و با پول موجود و با امکانات موجود کی بهتر از دیگری کار می‌کند والا خودمان هم میدانیم که تا چند روز پیش لیدر واقعی حزب شما متصدی کار بود همه ما هم دوستش داریم همه مان هم ارادت داریم ولی نواقصی در کار بود باز هم خواهد بود حالا امیدواریم و سعی خواهیم کرد که این نواقص را تا حدیکه ممکن است مرتفع کنیم (صحیح است) اگر هم نتوانستیم جا را می‌دهیم به شما، شما میآئید بهتر بنمائید.

رئیس- آقای مهندس والا.

مهندس والا- بنده به سهم خودم ازجناب آقای نخست وزیر و همچنین لیدر اکثریت. جناب آقای خواجه نوری تشکر دارم که امکان ادامه صحبت را برای نمایندگان محترم محفوظ داشتند همانطوریکه عرض کردم جناب آقای منصور چون از میان مجلس برخاسته‌اند مابهمان چشم دوست و برادر و رفیق و همکار عزیز نگاه می‌کنیم و نهایت اعتماد را هم داریم به همین دلیل که مجلس شورای ملی از مهمترین وظایفی که بر عهده دارد در قبال حسن‌نیت که دولت نشان می‌دهد شاید گذشت و صرفنظر کنیم چرا بنده گفتم مهمترین وظیفه مجلس برای اینکه اصولا فلسفه ایجاد حکومت دموکراسی و فلسفه بوجود آمدن مجلس بر این پایه استوار است که نظارت بر دخل و خرج مملکت بر عهده نمایندگان محترم گذاشته شده (صحیح است) و این نظارت بود که مجلس ما را بوجود آورده و حکومتهای دموکراسی را ایجاد کرده والا اگر قرار بوده ملت و نمایندگان مردم در عواید مملکت نظارتی نداشته باشند پس فلسفه وجودی مجلس و حکومتهای دموکراسی اصلاً معنی و مفهوم خارجی نداشت به همین دلیل پیشوایان مشروطیت و قانون گذاران ایران در ضمن تصریح اصول قوانین اساسی نظارت در دخل و خرج مملکت و نظارت بر عواید مملکت و همچنین نظارت بر اعتباراتیکه از خارج گرفته می‌شود بر عهده مجلس شورای ملی گذاشته‌اند و آنچنان مقام مجلس شورای ملی را در این ام مهم قابل توجه دانسته‌اند که حتی نظر مجلس سنا را در این امور، نظر مشورتی اتخاذ فرمودند بنده اجازه می‌خواهم بعضی از اصول قانون اساسی و متمم قانون اساسی و همچنین آئین نامه را بعرض حضار محترم و نمایندگان محترم برسانم اصل ۲۷ قانون اساسی صراحت دارد که رسیدگی به دخل و خرج مملکت از وظایف و مختصات مجلس شورای ملی است اصل ۱۸ می‌گوید تسویه امور مالیه جرح و تعدیل بودجه، تغییر در وضع مالیاتها رد و فصول عوارض و فروعات و همچنین ممیزی‌های جدیده که از طرف دولت اقدام خواهد شد بایستی به تصوی مجلس برسد اصل ۲۵ قانون اساسی استقراض دولتی را به هر عناوینی که باشد خواه از داخله و خواه از خارجه باید باطلاع و تصویب مجلس شورای ملی برساند اصل ۲۶ قانون اساسی عنوان شده حتی برای ساختمان راههای شوسه و راه آهن بخرج دولت خواه بخرج کمپانیها بایستی که مجلس شورای ملی نظارت و اطلاع داشته باشد و تصویب بکند اصل ۴۶ قسمت اخیرش عنوان می‌کند امور مالیه مخصوص مجلس شورای ملی است اصل ۲۷ متمم قانون اساسی صراحت دارد که تصویب قوانین راجع به دخل و خرج مملکت از مختصات مجلس شورای ملی است از همه بالاتر بعقیده من اصل ۱۰۲ متمم قانون اساسی است که در اینجا رسیدگی به تفریغ بودجه و همچنین توجه بفقرات معینه مخارج در بودجه و تغییر ناپذیرفتن بودن آنچه که مجلس تصویب می‌کند و در صلاحیت دیوان محاسبات قرار می‌دهد این بزرگترین رلی است که در یک مملکت مشروطه دموکراسی بایسیت انجام بشود بنابر این اگر در مورد موافقت مجلس با تخصیص ۲۰۰ میلیارد ریال از بودجه مملکت از عواید مملکت برای سازمان برنامه و برای امور عمرانی و تولیدی موافقت می‌کند بایستی توجه داشت که مسئولیت دولت و مسئولیت سازمان برنامه در مقابل این گذشت ناچیز است و بالطبع این توضیح بوجود می‌آید که در رعایت نظر مردم و رفاه مردم و ایجاد کار و رفع بحران دولت جناب آقای منصور واقعاً توفیق بدست بیاورد و نظرات مردم را که مسلماً باعث روسفیدی خود دولت است همانطوری که عنوان فرمودند بطور الاهم فالاهم رعایت بشود اشاره‌ای به شهرستان‌ها شد واقعاً جناب آقای منصور از این جهت بنده باین لایحه رأی خواهم داد که توجه برنامه سوم یا سازمان برنامه به شهرستانها و دهات تعلق بگیرد این مردم محرومیکه متأسفانه انرژی انسانی آنها از بین می‌رود و بزرگترین ثروت مملکت به حال وقفه قرار گرفته وتلفیقی بین قدرت انسانی و نیروی انسانی و مواد تولیدی و امور تولید متأسفانه متوقف مانده این نیروبکار بیفتد، مسأله بیکاری در شهرستانها مسأله ساده‌ای نیست که تنها با گفتن عرایضی که از طرف بنده و نمایندگان محترم عنوان بشود و تنها باوعده و وعید جناب رئیس دولت یا سایر مسئولین امور اینکار فیصله پیدا کند امروز حقیقتاً شهرستانهای ما خالی از سکنه می‌شود شهر تهران متجاوز از ۲ میلیون نفر جمعیت دارد البته این جمعیت بعنوان پایتخت لازم است اما ملاحظه بفرمائید این برای این است که در شهرستانها آنچه که باید وجود داشته باشد از امنیت اجتماعی و وجود کار و کارهای تولیدی وجود ندارد من در عین حال که به حسن نیت دولت اعتماد و اطمینان دارم اما بایستی استدعا بکنم این وعده وعیدهائی که داده می‌شود باید واقعاً جامع عمل بخود بگیرد جناب آقای منصور شاید خود جنابعالی هم خسته شده باشید از بس بنده راجع به راه خلخان صحبت کردم و جنابعالی هم وعده فرمودید اینکار انجام بشود اما این برای من بعنوان یک نماینده مجلس و نماینده مردم واقعاً ننگ است که در سومین ماه از سال که تابستان دارد شروع می‌شود هنوز مردم آنجا نتوانند از این راه استفاده بکنند و بجائی که می‌خواهند بروند نه تنها این مسأله فوق‌العاده مهم است مسأله توزیع اعتبارات در شهرستانها و روستاها به عقیده من نهایت لزوم و وجوب را دارد اینها مسائلی بود که به نظر بنده فرصتی هست که در موقع طرح برنامه افزایش اعتبارات گفتگو بشود صحبت شود البته همانطور که فرمودید من به سهم خودم از نقطه نظر یک نمایند مجلس نهایت اتکا و امید را به مسئولین امر دارم بشرط اینکه واقعاً این اعتبارات به مصارف صحیحی بکار برده بشود و در راه صحیحی خرج بشود نه اینکه همینطوری که جنابعالی عنوان فرمودید ما نتوانیم مالیات‌های حقه را وصول بکنیم و دست بدامان اعتبارات خارجی بشویم و حتی ازعوایدی که مربوط به نسل‌های آینده است مصرف بکنیم بنده چون در کلیات مطلب و کلیات این لایحه صحبت کردم بیش از این بخودم اجازه نمی‌دهم که وقت نمایندگان محترم را بگیریم و عرایض خودم را خاتمه می‌دهم مسئولیت جنابعالی و مسئولین امور بعلت حسن اعتمادی که مجلس در تصویب این لایحه ابراز خواهد داشت به مراتب بیشتر از سایرین خواهد بود زیرا اجرای این لایحه و خرج این لایحه را بعهده شما محول کردند و همانطوری که جنابعالی بعنوان یک رئیس دولت در اینجا تشریف آوردید و درگذشته اگر نقائصی بود تذکر دادید ما امیدواریم هیچوقت این مطلب بوجود نیاید و جناب عالی یا اگر دیگران آمدند ذکر خیری از اقدامات متهورانه و اصلاحی دولت منصور بمیان بیاید آن روز است که من به سهم خود و سایر نمایندگان محترم به سهم خودشان از اعتمادی که بدولت مبعوث مجلس و مورد اعتماد شخص اعلیحضرت همایونی داشتند و رأی دادند اظهار خوشوقتی خواهیم کرد و آن وقت است که با سربلندی خودشان رامبرا از مسئولیت میدانند بنده عرایضم بهر صورتی که بود جنبه تذکر دارد و امیدوارم که خود جنابعالی به مسئولیت خطیری که بر عهده دارید توجه بیشتری مبذول بفرمائید خیل متشکرم از اینکه این فرصت به من داده شد که این عرایض را بکنم.

رئیس- آقای دکتر معتمد وزیری.

دکتر معتمد وزیری- بنده نوبتم را می‌دهم به آقای مهندس آصفی.

رئیس- آقای مهندس آصفی.

مهندس آصفی- گرچه جلسه خیلی بطول انجامیده و نمایندگان خسته شده‌اند و بنده هم اطلاعات اقتصادی وسیعی ندارم که در این امر بخصوص اظهار نظر دقیقی کرده باشم ولی از آنجائی که هر فردی یک استنباط کلی از مسائل می‌تواند داشته باشد بنده استنباط خود را عرض می‌کنم و امیدوارم که نمایندگان محترم اگر عرایض بنده را صحیح تشخیص دادند نسبت به تصویب این لایحه اقدام بفرمایند مجموع مذاکرات آقایان مخالف و موافق را اگر بخواهیم روی این لایحه تقسیم بندی بکنیم سه تقسیم بندی به نظر بنده رسیده است اول منظور دولت از تقدیم این لایحه به تصویب رساندن اضافه اعتباری است که به منظور بهبود وضع عمومی اهالی کشور و ترقی وضع اجتماعی در نظر داشته‌اند که بنده فکر می‌کنم کلیه نمایندگان محترم با این نظر دولت موافق باشند و هم آهنگی وجود داشته باشد و این در حقیقت خواسته خود آقایان نمایندگان بوده است که دولت در اولین فرصت برای تحقق بخشیدن به خواسته‌های نمایندگان ملت این اقدام را کرده است که موجب کمال تشکر باید باشد دوم راجع به اینکه دست دولت باز باشد در تقسیم اعتبارات در باقیمانده پنج سال برنامه سوم موضوع باید کمی شکافته بشود بنده فکر می‌کنم نظر دولت این نباشد که از فصلی به فصل دیگر اعتباری را ببرد و خرج بکند بلکه مجموعه اعتبار هر فصل در همان فصل باقی می‌ماند تنها دولت در سنوات مختلفی که در آینده باید پروژه هائی را اجرا بکند با توجه بامکانات و مقدورات و پیشرفت کار این اعتبارات را تقسیم بندی می‌کند یعنی در حقیقت اعتبار موجود در هر فصل به هزینه مربوطه خواهد رسید منتها دولت اجازه می‌خواهد که در سنوات مختلف از تقسیم بندی این اعتبار برای مصلحت عمومی آزاد باشد در حقیقت ممکن است موجبات کار یک پروژه‌ای در سال اول فراهم نباشد ولی اگر این اعتبار را تقسیم عددی مساوی بکنیم در سال اول دولت مقدرت خرج این اعتبار را برای پروژه معین نداشته باشد این بهترین طرز فکری است که به مجلس ارائه شده مجموع این مبلغ برای آن منظور خاص در طی سه سال و نیم باقی مانده به خرج خواهد رسید منتها دولت اجازه می‌خواهد به تناسبی که مقدورات کار برایش فراهم می‌شود در هر سال تقسیم اعتبار بکند قسمت سوم مخصوصاً همکار محترم آقای رامبد تذکر فرمودند در نحوه اجرای پروژه‌ها است بنده فکر می‌کنم که در کار ناکرده ایراد گرفتن کمی دور از انصاف و منطق باشد ممکن است معایب و نواقص درگذشته وجود داشته تذکر این معایب و نواقص خودش ایجاد عبرت می‌کند برای آینده و نماینده هم همیشه مخیر است اگر لغزشی از مأمور دولت دید در حین انجام وظیفه این مأمور را تحت تعقیب قرار بدهد و آن نکته بخصوص را متذکر بشود ولی هنوز که کاری شروع نشده ایراد گرفتن و افکار عمومی را متزلزل کردن در یک کار عمرانی وسیع بنده فکر می‌کنم درشأن مجلس نباشد (صحیح است) دولتی که آمادگی پیدا کرده است در اجرای او امر شاهنشاه برای رفاه و آسایش عمومی و ترقی سطح زندگی شب و روز خودش را صرف بکند حتماً باید از طرف نمایندگانی که در نتیجه انقلاب به مجلس راه پیدا کرده‌اند تأیید بشود و هر گاه عمال دولت در اقصی نقاط کشور دچار خطا و اشتباه شدند که همیشه این اشتباه ممکن بشود بپای دولت و نخست وزیر و هیئت دولت نباید گذاشته بشود به شر جایزالخط است هر خطائی را ممکن است مرتکب شد ولی اگر دولت درصدد اصلاح دستگاه خودش برنیاید آن موضوع مورد ایراد است والا تقصیری نکرده و قصوری بوقوع نه پیوسته است این صحبت‌ها را در مجلس شورای ملی هم مطرح کردن بنده فکر می‌کنم نه درشأن مجلس است و نه به صلاح دولت (احسنت).

رئیس- آقای سرتیپ پور.

سرتیپ پور- بنده خیلی خوشوقت هستم که می‌بینم همکاران محترم من در باره موضوعی که بستگی به وضع اقتصادی مملکت ما دارد این همه علاقه دارند و این همه صرف وقت می‌کنند جهت مطالعه و عرضه کردن نتایج مطالعه و خیال می‌کنم دولت که از مجلس برخاسته و مکرر نشان داده که طرفدار اصول و پیرو اصول و احترام گذارنده به اصول است خوشوقت می‌شود که همکاران سابق اصولی یعنی مجلسیان بر طبق اصول از ایشان بخواهد که راهی را طی بکنیم که اگر در گذشته آن راه برخلاف اصول می‌بود در آینده بر اثر همکاری وسیع و اصولی ملت و دولت راه اصولی مستحکم و نمایان و روشن باشد که بتوانیم آیندگان را به آن راه هدایت بکنیم در باره فرمایش جناب آقای مهندس آصفی در خصوص گذشته باید عرض کنم یادآوری گذشته دلیل ابواب جمع کردن گناه بنام آینده و یا حال نیست چون امروز و فردا تیکه به دیروز دارد و همیشه دیروز یک ملت تکیه به دیروز دارد و همیشه دیروز یک ملت تکیه گاه فردای آن ملت است (صحیح است) اگر بنا باشد ما از مطالعه دیروز غافل بمانیم از نتیجه گیری فردا آنچنانکه شایسته است باز خواهیم ماند تذکر جناب آقای رامبد خیال می‌کنم بیشتر از این باب بوده است که دولت توجه بکند که درگذشته چه شد و آنهائی که کردند از ما بودند متعلق به دستگاه دولت بودند متعلق به دستگاه سازمان بودند آنچنانکه آیندگان هم متعلق به دستگاه دولت و متعلق به دستگاه سازمان هستند باید عرض کنم که اینگونه تذکرات موجب تزلزل افکار نمی‌تواند باشد بلکه موجب امنیت فکر می‌شود وقتی که ملت ایران بداند که واقعاً دولت و ملت در راهی هستند و مجلسیان در محیطی هستند که می‌توانند با صمیمیت و صداقت بدون ریا حرفهای خودشان را با هم در میان بگذارند طبعاً مردم ایران امنیت خاطر پیدا می‌کنند که فردای ما نظیر دیروز و مانند پاره‌ای نکات که آقای رامبد تذکر دادند نخواهد بود اما در باره خود لایحه آقایان بهتر از بنده میدانند و سابقه دارند که ما وقتی یک بودجه پنج هزار میلیون تومانی یا ۴۸۰۰ میلیون تومانی را برای مملکت تصویب مکنیم با اینکه در مقابل هزینه عوایدش هم مشخص است و ذکر شده ما می‌آیم بحث می‌کنیم صحبت می‌کنیم انتقاد می‌کنیم وای بسا این انتقاد را دولت هم می‌پذیرد بعد از اینکه بودجه هم به خرج رسید یک دیوان محاسباتی هم آنجا می‌گذاریم که می‌رود تفریغ بودجه بکند برسد به بیند این عواید وصول شده، نشده این خرج به موقع شد، نشد و دوباره با مجلس صحبتش می‌شود که یک هیئت واقعاً وارد قبلا رسیدگی کرده باشد که هدر نشده باشد الان ما بجای پنجهزار میلیون تومان در مقابل بیست هزار میلیون تومان هستیم اگر قنداقی‌های ایران را بخواهیم مستثنی بکنیم باید بگوئیم که ملت ایران بیست میلیون نفر است که هر نفری هزار تومان در این لایحه برایش تعهد داریم ایجاد می‌کنیم اعم از اینکه خردسال بوده باشد یا میان سال یا کلان سال هزار تومان هر فردی از افراد ایران باید بدهد تا این بیست میلیارد را تأمین بکند یک پنج هزار میلیون تومان هم ما بودجه مملکتی داریم که بخواهیم در پنج سال حساب کنیم می‌شود ۲۵ میلیارد تومان که ۱۵۰۰ تومان هم در پنج سال از آن بابت برای هر ایرانی یک تعهد بوجود می‌آید این می‌شود ۲۵۰۰ تومان برای هر ایرانی باز هم ارخرد تا کلان از یک ساله تا انشاءالله صدوده پانزده ساله هم داشته باشد یک پانصد تومان هم قرض دار باشد که باید بدهد هر ساله این می‌شود سه هزار تومان قرض و عایدی روز ما این است البته اگر دولت ما و رئیس دولت ما جناب آقای منصور نمی‌بودند که خودشان وارد به اقتصادند و به ارقام خیلی اهمیت می‌دهند و علم دارند که استقلال ما خیلی خیلی زیاد وابستگی دارد به استقلال اقتصادی اگر رئیس دولت جناب آقای منصور نمی‌بود بنده این حرفها را اینجا مطرح نمی‌کردم و چیز دیگری می‌گفتم ولی چون ایشان اهل منطقند و اهل رقم لاجرم آنچه را که بر بنده مجهول است شاید برایشان معلوم بوده باشد عرض می‌کنم تا موجبات روشنائیش فراهم نشود که اگر رأی داده می‌شود یا داده خواهد شد از روی عقل و بصیرت و منطبق با اصول باشد در اینجا سه هزار تومان برای هر ایرانی تعهد بوجود آمده است در ظرف ۵ سال هر سال برای هر نفر ششصد تومان می‌شود عایدی یک ایرانی چقدر است که بتواند ششصد تومان کنار بگذارد برای اجرای این میگوئید ممکن است قسمتی از این مبلغ از منبع نفت از عواید نفت بدست بیاید شاید چهل درصد یا پنجاه درصدش نمیدانم خود ایشان بهتر میدانند توضیح خواهند فرمود باز می‌ماند سیصد تومان مگر عایدی سرانه ما چقدر تشخیص شده است که قادر باشیم سیصد تومان یا ششصد تومان بدهیم برای این امور اگر خدای ناکرده ما کوتاه بیائیم ناچار می‌شویم که باز دست نیاز بکیسه همیسایه دراز کنیم آیا قدرت تولیدی ایران در نتیجه اجرای برنامه اول و دوم بآن مرحله رسیده است که ما بتوانیم از قدرت تولیدی خودمان برای پرداخت دیون استفاده بکنیم یا نه بلی اینها نکاتی هست که عرض کردم اگر رئیس دولت ما جناب آقای منصور نمی‌بود بنده روی این مبناء صحبت نمی‌کردم و باید این را هم عرض بکنم که یک قسمت اتکاء بنده در مورد این عرایض وجود یک اکثریت عادل است که با اینکه قدرت عدد در اختیار دارد میل دارد به منطق هم احترام بگذارد زیرا میداند که اقلیت اگر ستمگر بشود زیاد وحشتناک نیست زیرا اکثریت اقلیت ستمگر رابه جای خود می‌نشاند اما اگر خدای نکرده اکثریت ستمگر بشود و حشتناک است و چون این اعتماد هست که اکثریت ستمگر نیست بمن این جرأت داده شد که این سخنان را اینجا عرض کنم و امیدوار هستم که جناب آقای منصور موافقت خواهند فرمود که هر کس هر نظری در باره این لایحه دارد با توجه باینکه هیچکدام در جهت مخالفت با دولت نیست هیچکدام در جهت مخالفت با شخصی آقای منصور نیست بلکه واقعاً و حقیقتاً از روی صمیمیت عرض می‌کنم برای روشن شدن و بهتر شدن کار است راه بدهند که ما بتوانیم نتایج مطالعات خودمان را اینجا عرض بکنیم و راهی پیدا بشود یا بصورت دیوان محاسبات یا نظارت برنامه که ما نسبت به آن آینده‌ای که معلوم نیست دولت ما تا پنج سال دیگر باشد یا نباشد که اگر یکی دیگر آمد، بتوانیم لااقل باز خواست کنیم که آقا، آن موقعی که پایمان در رکاب بود چنین قولی بما دادند شما چرا عدول کردید یک ناظری باشد که ناظر بر جریان برنامه باشد دیگر عرضی ندارم (احسنت).

رئیس- آقای مهندس بهبودی.

دکتر مهندس بهبودی- بنده خیلی معذرت می‌خواهم که وقت خانمها و آقایان محترم را می‌گیرم ولی مطالبی هست که اگر بعرض جناب آقای نخست وزیر و دولت برسد امیدوارم مورد توجه واقع شود و اجازه بدهند که این لایحه در مجلس بیشتر مطالعه بشود و اگر امکان داشته باشد فوریتش لغو شود که برود به کمیسیون در تبصره ماده واحده قید شده است که تقسیم سنواتی اعتبارات فوق بر طبق پیشنهاد سازمان برنامه و موافقت هیئت عالی برنامه بوسیله هیئت دولت بعمل خواهد آمد این موافقت هیئت عالی برنامه به موجب یک تصویبنامه قانونی است که ممکن است روزی که تصویب نامه قانونی در مجلس مطرح شد مجلس نظریاتی داشته باشد بنابر این متکی کردن و رأی قانونی گرفتن به هیئت مدیره‌ای که الان نظر مجلس نسبت به آن معلوم نیست که چه هست من خیال می‌کنم زیاد اصولی نباشد ولی مسأله‌ایکه مجلس به عقیده من نسبت بآن نظر دارد روی فصولی است که الان در دست وکلای محترم است موقعی که این فصول تقسیم میشده همانطوریکه جنابعالی مطلع هستید جمعی نشسته‌اند و تصمیمی اتخاذ کرده‌اند که خیال می‌کنم این تصمیم مورد قبول خانمها و آقایان باشد (نخست وزیر – این خیر) بطور کلی ملاحظه بفرمائید در آنجا برای هواشناسی ۵۰۰ در نظر گرفته و برای مبارزه با بیسوادی ۳۵۰ در نظر گرفتید برای جلب سیاح / ۲۵۰ مجلس ممکن است روی این شیفرها بخواهد نظر بدهد عقیده داشته باشد نظر بدهد بنده که یک مهندس هستم سؤال می‌کنم بچه علت برای کمک فنی بند یک از فصل دوم کمک فنی به سرمایه گذاری خصوصی در صنایع /۴۰۰ کمک فنی به سرمایه گذاران خصوصی در معادن ۶۵۰ من باید علت را بفهمم می‌خواهم رأی بدهم باید بفهمم چرا اینقدر تفاوت دارد آنقدر فاصله دارد در بند چهار مرقوم فرمودید سرمایه گذاری در معادن دولت ۳۵۰ تز حکومت جنابعالی واگذاری حکومت مردم به مردم است (دکتر معتمد وزیری – واگذاری کار مردم به مردم) خیلی متشکرم بنابراین سرمایه گذاری در معادن دولت یعنی چه در فصل ششم بهداشت و بهداری شما که در بند یک تحقیقات ۶۸۰ قائل شدید در همان فصل برای آموزش کادر فنی ۴۵۰ قائل شدید در صورتیکه شاید همه نمایندگان محترم قبول داشته باشند که کادر فنی بهداشتی ما ضعیف ترین کادرهای موجود است (صحیح است) و این اعداد است که لازم است لااقل در کمیسیونی که منتخب نمایندگان مجلس است و آن کمیسیون برنامه است مورد مطالعه قرار بگیرد و اعدادش را شاید بخواهند حک و اصلاح بکنند استدعا می‌کنم موافقت بفرمائید که این لایحه فقط برای یکروز برود به کمیسیون یعنی فردا به کمیسیون برود و در جلسه پنجشنبه مطرح بشود.

رئیس- آقای نخست وزیر بفرمائید.

نخست وزیر- بنده تصور می‌کردم با توضیحاتی که قبلاً عرض کردم جواب نمایندگان محترم داده شده باشد ولی روی تذکرات خیرخواهانه‌ای که فرمودید به اینکه دولت و مجلس هر دو علاقمند به پیشرفت کارها هستند ضروری میدانم یک نکاتی را متذکر بشود در اینجا فقط ماده واحده‌ای پیشنهاد شده است که این ماده واحده شامل افزایش اعتبارات عمرانی مملکت است و فصولی در نظر گرفته شده است که این فصول ارقامش به تصویب می‌رسد و تغییر در داخل آن فصول از لحاظ هزینه‌هائیکه در طول سال می‌شود از لحاظ تقسیم سنواتی تشخیص آن با نظر هیأت عالی و هیأت دولت است بنده وارد جزئیات امر برنامه ریزی نمی‌شوم ولی باید بگویم امر برنامه ریزی یکی از مشکل ترین و حساس ترین و دقیق ترین امور علمی جهانی است سمینارها و کنفرانس‌های جهانی تشکیل می‌شود کارشناسان بسیار برجسته دنیائی هستند که در این مسائل برنامه ریزی برای هر کلمه‌اش ساعتها بحث می‌کنند و یک تصمیماتی اتخاذ می‌شود و این مسائل مسائلی نیست که انسان بتواند در مدت کوتاهی یا در یک کمیسیون خاصی یا با ذکر ارقامی و یا در جلسات علنی و غیره وارد متن مسائل برنامه ریزی شود دولت یک وظیفه‌ای دارد و مجلس یک وظیفه‌ای دارد و آنچه که هست این است که در هر مورد حق نظارت و هیچ حقی از مجلس شورای ملی فک نمی‌شود و این حق همیشه برای مجلس شورای ملی هست ولی برای پیشرفت کا، ما هرگز نمی‌توانیم از یک اصول علمی ویک اصول منطقی و اصول دنیائی منحرف بشومی و یک چیز خاص خودمان باصطلاح من در آوردن درست کنیم این است که در تنظیم برنامه که لایحه‌اش تقدیم مجلس شده تصویب نامه قانونی بوده که الان مجری است خود دولت برای اصلاح آن تصویب نامه قانونی نظرهائی دارد که مشغول مطالعه است که هنگام بحث در کمیسیون مشترک مجلسین این موضوع را باستحضار خواهد رساند و از وکلای محترم استدعا خواهد کرد که در قانونی که قبلا تنظیم شده است اصلاحات لازم به عمل بیاید در اینجا فقط یک ماده واحده است از لحاظ اینکه قسمتی از برنامه سوم شروع شده و قسمتی دیگر باید با سرعت پیشرفت بکند و ما الآن برای اینکه کار مملکت متوقف نباشد مسائل عمرانی را نمی‌توانیم متوقف بکنیم که ساختمان یک راه ساختمان یک سد یک سرمایه گذاری صحیح افزایش اعتبارات کشاورزی و غیره نمی‌تواند متوقف باشد همین چند روز پیش بنده تصویب کردم که چند میلیون تومان به سرمایه اعتبارات بانک کشاورزی افزوده بشود و این چاره‌ای نیست برای اینکه احتیاجات مملکت بااجرای برنامه اصلاحات ارضی بقدری وسیع است که ما مجبور خواهیم شد از فصول دیگری روی اختیارات قانونی ارقام را تغییر بدهیم اگر فرض بفرمائید برای سدی مبلغی گذاشتیم فعلا میگوئیم این سد متوقف بشود و ساخته نشود و به اعتبارات کشاورزی داده بشود این نکاتی نیست که بدون مطالعه و بدون دقت بشود عمل کرد مجلس رأی اعتماد به دولت می‌دهد دولت روشن است بینا است قانونی را می‌آورد به مجلس توضیح می‌دهد آن توضیحات باید بطور کلی مورد تأیید قرار بگیرد یا اینکه رد بشود بدلایل صحیح والا اگر ما بخواهیم همه مطالب مربوط به قوه مجریه و امر برنامه ریزی که هر فصل از آنرا صدها اکسپر و کارشناس باید رویش کار بکنند صدها مرتبه باید این مسائل تلفیق بشوند و صدها مرتبه بعمل آن ارقام در طول اجرا احتمال تغییراتی هست این مسائل اصلا قابل این نیست که متحجر بشود و در قالب مسائل قانونی ریخته بشود. این مسائل هم تنها منحصر بایران نیست به نظر بنده این مطالب کاملا قابل قبول و قابل فهم است از لحاظ اعتبارات هم بطور کلی اشاره فرمودید در اینجا خوشبختانه بهمه نکات توجه شده است و ما کوشش می‌کنیم که حداکثر درآمد نفت را صرف مسائل عمرانی بکنیم چنانکه از سال ۴۳ که ما در طول این سال هستیم ۶۵ درصد از درآمد نفت صرف امور عمرانی بشود در سال ۴۴-۷۰ درصد در سال ۴۵ ۷۵ درصد در سال ۴۶ –۸۰ درصد درآمد نفت صرف امور عمرانی خواهد شد و این رقم بتدریج قوس صعودی را طی می‌کند و در امور عمرانی مصرف می‌شود و امیدوار هستیم با افزایش درآمد روی منابع جدیدی که گفته شد و روی سیاست جدیدی که اتخاذ شده و روی توجه خاصی که اعلیحضرت در این امر اعمال فرمودند امیدوار هستیم که نمایندگان محترم نسبت به افزایش درآمد نفت ایران در خاورمیانه دولت را مورد تأیید قرار بدهند همه ما کوشش می‌کنیم که از این سرمایه عظیم علمی برای رفاه ملت حداکثر استفاده را بکنیم و کوشش خواهیم کرد در برنامه چهارم تمام درآمد نفت صرف امور عمرانی بشود و ما بتوانیم تمام درآمدهای دیگر غیر نفتی را در بودجه مملکت متمرکز بکنیم و بودجه جاری و مستمر مملکت را از آن اعتبارات بپردازیم پیش بینی اضافه اعتبارات ۱۴۵ میلیارد روی حساب بوده است بنده الآن نمی‌توانم بطور دقیق عرض کنم که درآمد نفت ما تا پایان برنامه سوم چه افزایشی خواهد داشت ولی همیشه در برنامه ریزی پیش‌بینی می‌شود به همین دلیل برنامه ریزی با بودجه بندی تفاوت دارد بودجه نویسی روی ارقام مشخصی است در صورتیکه برنامه ریزی روی پیش بینی است احتمال دارد که ما باین پیش بینی نرسیم بدین جهت خرج کمتر می‌شود و رشد اقتصادی کمتر احتمال دارد ما باید در طول برنامه خودمان را تطبیق بدهیم با درآمد و برنامه بیشتر و بهتری این یک مسائل علمی است که اساتیدی باید در اینجا به عرض برسانند و تنها شاید اطلاعات قاصر بنده کفایت نکند که همه مطالب بعرض مجلس شورای ملی برسد مسائلی که فرمودید که رسیدگی به امور مالی در اختصاص مجلس شورای ملی است به همین جهت هم هست که در این فصول راقام ذکر شده است و با تصویب مجلس هم خواهد بود و غیر قابل تغییر هم خواهد بود و در هر موقع هم که تغییری ضرورت داشته باشد در قانون برنامه پیش‌بینی کرده است که به تصویب کمیسیونهای مشترک مجلسین خواهد رسید ولی این مطالبی را که بنده ذکر کردم اعتبار سنواتی داخل هر فصل است که آن غیر قابل اجتناب است تغییرش با سیاست هیئت دولت است و نمی‌شود غیر از این کرد و اگر ما غیر از این می‌آوردیم شما باید از لحاظ اصول برنامه ریزی ما راهنمائی می‌کردید ضمناً مطالبی که جناب آقای مهندس والا فرمودند بنده هم منکر نیستم و فکر می‌کنم به همین دلیل هم باین نکات توجه شده و مجلس شورای ملی همیشه می‌تواند نظارت داشته باشد کار دیوان محاسبات که در برنامه دولت منظور شده در قانون برنامه بصورت حساب رسی برنامه در نظر گرفته شده است که از مجلس شورای ملی و مجلس سنا هم اشخاص عضویت دارند که بکار رسیدگی کنند همه این پیش‌بینی‌ها شده منتهی الآن قانون برنامه سوم مطرح نیست موضوع تأمین اعتبارات است بعداً در بحث در برنامه سوم اگر اصلاحاتی در قسمت‌های مختلف ضروری باشد در کمیسیون مطرح خواهد بود ماده واحده‌ای هم دولت سابق داده همیشه هم کارهای برنامه در کمیسیون مشترک برنامه مجلسین رسیدگی می‌شد، برای اینکه امر برنامه ریزی یک امر بسیار حساسی است و نمی‌تواند از حدود علمی خارج بشود و اگر خارج شد اصل برنامه از بین خواهد رفت این است که بنده استدعا می‌کنم از حضور فراکسیونهای مختلف، اکثریت، اقلیت، منفردینیکه این تذکراتی را که بنده دادم قانع کننده باشد وچون یک مطلب بسیار مهم و اساسی است اگر اجازه بفرمایند وارد بحث در ماده واحده بشویم و به رأی بگذاریم برای اینکه دولت بتواند هر روزی را زودتر باین مسائل شروع بکند و نظر آقای مهندس بهبودی زودتر تأمین بشود و بنده فکر می‌کنم همه این نکاتیکه فرمودید اساسی است و مورد توجه قرارگرفته نکته‌ایکه جناب آقای آقایان فرمودند و جناب آقای سرتیپ پور این نکات را هم بنده کاملا توجه دارم و می‌خواهم عرض کنم که تمام ممالک در حال توسعه اتکاء زیادی به کمک سایر ممالک و بکمک خارجی دارند مملکت ما خوشبختانه از لحاظ درآمد نفت یک قسمت اعظم احتیاجات ارزی ما را تأمین می‌کند ولی درآمد نفت و سایر درآمدهای دیگر مملکتی در دنیای امروز برای یک مملکتی که ازلحاظ اقتصادی توسعه نیافته است کافی برای تأمین رشد اقتصادی نیست تمام تشکیلات جهانی از قبیل بانک جهانی سازمان ملل متحد اعتباراتی که از بانکهای بین‌المللی یا کشورهای خارجی گرفته می‌شود این باید صحیح به مصرف برسد و در امور عمرانی و تولیدی این ارقامی که گفته شده است قسمت اعظمش مسائل عمرانی و امور تولیدی است اولا مسائل عمرانی و تولیدی قابل تفکیک نیستند سدی ساخته می‌شود عمرانی است و آبیکه جمع می‌شود به محصول داده می‌شود تولیدی است این مسائل قابل تفکیک هست این مسائلی است که مجموع برنامه راتشکیل می‌دهد ما باید پیش‌بینی کنیم که مملکت ما ایران از لحاظ اقتصادی در مدت۵ سال چه مقدورات سرمایه گذاری دارد و حداکثر تأمین سرمایه گذاری باید ازداخل بشود در این فاصله باید پیش بینی بشود که کمبود آن چیست اگر این کمبود را ما قرض بکنیم و خرج کنیم در سالهای آینده ازلحاظ توسعه اقتصادی می‌توانیم این قروضمان را از اصل و فرع بپردازیم و کارمان انجام بشود یا خیر؟ این درست مثل یک فرد می‌ماند که حساب می‌کند درآمدش را که اگر بتواند ۵۰ هزارتومان از بانک رهنی قرض بکند خانه‌ای می‌سازد و اصل و فرعش را در ۱۵ سال می‌پردازد مسائل اقتصادی بسیار باید مطالعه شده باشد و اینها مسائلی نیست که در یک مدت کوتاه با تحت ماده واحده‌ای انجام بگیرد اینها یک نکاتی است که همیشه دولت در اختیار مجلس خواهد گذاشت و هر توضیحی و نظارت و دقتی به نظر بنده جایز است که این مسائل به نظر صائب نمایندگان محترم برسد و ما امیدواریم با افزایش اعتبارات از لحاظ درآمد عمومی مملکت از لحاظ حسن سیاست اداری وصول صحیح مالیاتها تشویق مردم به حمایت و کمک در اجرای برنامه‌های عمرانی تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی قسمت اعظم این برنامه عمرانی را اجرا بکنیم و هرگاه احتیاج به یک قرضه خارجی شد طبق اصول و سنت پارلمانی و قانون اساسی با تذکر لازم و توجه کافی به تصویب مجلس شورای ملی باید برسد باینجهت تمام این مسائل مورد توجه است تمام این نکات مطالعه شده و بنده امیدوار هستم و آرزومندم که تا سال آینده ما بتوانیم بیائیم بگوئیم که این محاسبات ما در سال گذشته در ابتدای دولت باز هم دقیق نبوده است و ما می‌توانیم اضافه اعتبار برنامه‌مان را به صد میلیارد ریال افزایش بدهیم و باید مورد تقدیر مجلس شورای ملی قرار بگیرد ما در مدت کوتاه توانسته‌ایم این میزان را درنظر بگیریم در مدت طویل تری با توجه به درآمدهای آینده با امیدواری افزایش درآمد نفت درآمدهای مملکتی شاید ما بهتر بتوانیم به برنامه‌های عمرانی مملکت بپردازیم که باید مورد تأیید و تشویق مجلس شورای ملی قرار بگیرد بنده نمی‌خواستم این مطلب را تذکر بدهم ولی چهار ماه پیش بنده شاهد بودم در این شهر بنا می‌آمد می‌گفت اگر به من یک ناهار بدهید من حاضرم کار کنم امروز به بنده گزارش رسید که آجر میزان مصرف داخلیش دیگر تکافو نمی‌کند تمام سیمان ما دارد بحد اکثر ظرفیت کار می‌کنند آقایان یادتان هست احتمال داشت یک دولت بیاید در مدت دو ماه تمام کارهای عمرانی مملکت را متوقف کند واین دولت در مدت دو ماه کوشش کرد که رونق بازار رونق ساختمان نه تنها در تهران بلکه گزارش رسیده در تمام شهرستان‌ها تکان مخصوصی خورده است در این مسائل اعجاز نمی‌شود کرد باید صبر و تحمل داشت ما میدانیم که در راه صحیحی قدم گذاشته‌ایم ما در پیشرفت کار و در اجرای کار امیدوار هستیم و امیدوار هستیم که این مشکلات اقتصادی و اجتماعی مملکت با سرعت بیشتری رفع بشود همه ما افراد این اجتماع هستیم بین همه ما خاطی و خادم هست بین همه مأمورین دولت صادق و غیر صادق هست ولی باید دید که با مقدورات و امکانات مملکت چه دستگاهی می‌تواند بهتر به مملکت خدمت کند تا روزیکه این دولت خدمت می‌کند مورد تأیید شاهنشاه ایران و مجلس ایران و علاقه ملت ایران قرار می‌گیرد و اگر نتوانست خدماتش را ادامه بدهد البته می‌بایست معایبش بوسیله کسان دیگری مرتفع بشود و از بین برود خواستم استدعا کنم این ماده واحده صرفاً از لحاظ اهمیت موضوع صرفاً از لحاظ رقم و تعمیم فصول با در نظر گرفتن قانون برنامه که خود فصل جداگانه‌ای است که در همان قانون هم مشکلاتی دارد که بعرض مجلسین خواهد رسید که آن قانون وقتی اصلاح شد اجرای این فصول در مجرای صحیح تری انجام می‌شود ولی این مبلغ و ارقام و تقسیم آن ارتباطی به مواد یک قانون که دستگاه تشکیلات سازمان اداری را تعیین می‌کند به هیچ وجه من‌الوجوه ندارد و به نظر بنده جناب آقای مهندس بهبودی آماده شدند بنده یک قدری پیسیکولوگ هم هستم میفرمائید که خوب بهمین علت هیئت عالی هم ممکن است یک تغییراتی درش داده بشود در هر صورت سازمان احتیاج بیک مرجعی دارد و اسمش هیئت عالی شورای عالی باشد یا نباشد ولی باید به یک سازمان ارجاع شود آنچه که هست باید با نظر یک هیأتی باشد که ما اسمش را هیئت عالی گذاشتیم شما اگر شورای عالی کردید بشود شورای عالی دیگر اسم هیئت حذف بشود.

رئیس- در صورتیکه نظر دیگری نیست به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت گردید)

ماده واحده راجع به افزایش اعتبارات برنامه سوم

ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون اعتبارات موضوع ماده ۱ تصویب نامه عمرانی سوم کشور از یکصد وچهل و پنج میلیارد ریال بدویست میلیارد ریال بشرح فهرستهای ضمیمه افزایش می‌یابد.

• تبصره- تقسیم سنواتی اعتبارات فوق بر طبق پیشنهاد سازمان برنامه و موافقت هیئت عالی برنامه بوسیله هیئت دولت بعمل خواهد آمد. چنانچه بعداً نیز احتیاج به تغییر تقسیم سنواتی مزبور پیدا شود بهمین ترتیب عمل خواهد شد.

رئیس- آقای مهندس بهبودی.

دکتر مهندس بهبودی- بنده در مورد اشخاص و هیئت‌ها عرضی ندارم همینطور که هیأت عالی برنامه ممکن است شواری عالی شود یا اگر اینکار را به کمیسیون مشترک مجلسین بدهیم چون هیچ وقت آقایانی که در کمیسیون مشترک مجلسین هستند یا رفقای ما که در هیئت دولت هستند رجحان و برتری و مزیتی ندارند همه در یک ردیف اند فرقی نمی‌کند در این کمیسیون یا آن کمیسیون این اصل مطلب را خواستم بعرضتان رساندم ولی بنده همانطوریکه چند دقیقه قبل به عرضتان رساندم در مورد اعداد بحث دارم که جنابعالی فرمودید یک عده‌ای اکسپر نشسته‌اند و مطالعاتی کرده‌اند وباین نتیجه رسیده‌آند عرض بنده این است که زیاد بگفته این اکسپرها عقیده ندارم برای اینکه نتیجه‌ای که آن برنامه هفت ساله دوم داد آن هم متکی به بررسیهای این آقایان اکسپرها بود باین نتیجه رسید شما برنامه راهسازی را مطالعه کنید بر آورد اولیه‌ای که مشاورین و اکسپرها دادند و مبلغ تمام شده کار را با هم مقایسه بفرمائید ممکن است قبول شود بنده فقط یک سؤال می‌کنم و استدعا می‌کنم خانم‌ها که در تعلیم و تربیت استاد بنده هستند اظهار عقیده بفرمایند اگر خانم‌ها قانع شدند بنده هم عرضی در این مورد نمی‌کنم در بند چهار فرهنگ برای تربیت آموزگار ۶۰۰ در نظر گرفته شده دربند سه برای توسعه تعلیمات متوسطه ۲۳۷۵ در نظر گرفته شده بند ۲ برای مبارزه با بیسوادی ۳۵۰ بند ۶ فصل ۷ تعلیمات مدیریت و بهبود تشکیلات ۴۰۰ در نظر گرفته شده اگر این تقسیم عادلانه است بنده عرضی ندارم.

نخست وزیر- اجازه میفرمائید بنده یک قدری توضیح بدهم.

رئیس- آقای نخست وزیر بفرمائید.

نخست وزیر- عرض کنم اگر یک قدری توجه بفرمائید بعرایض متصدیان دولت که این نکات را با توجه عمل کردند و بدون هیچ تردیدی این ارقام معایبی دارد و اصلاح خواهد شد و رویه آن نیست که میفرمائید رویه همان رویه حمایت مجلس از اصول کار دولت است و نظارت مجلس نسبت به تمام مسائل است در همین جا که فرمودید مبارزه با بیسوادی، مبارزه با بیسوادی قبل از تصویب لایحه سپاه دانش تا امروز فرق کرده در سابق ما مبارزه با بیسوادی را به یک صورت دیگری عمل می‌کردیم و خیلی ناقص بود الان مبارزه با بیسوادی در تمام مملکت بصورت خیلی قاطع و صریح عمل می‌کنیم ولایحه سپاه دانش که واقعاً یکی از قوانین بسیار جالب و مترقی دنیا است که تعلیمات ابتدائی بوسیله سپاه دانش عمل می‌شود بصورتی که قسمت اعظم این اعتبارت، اعتبارات اداری است که در بودجه کل مملکتی منظور می‌شود در بودجه ارتش منظور می‌شود مجموع مخارج را اگر در نظر بگیرید چندین برابر این است که این قسمت عبارت است از مسائلی که مربوط می‌شود بکارهای عمرانی که عبارت از ساختمان مدارس باشد وسائل کار را برای چیزهای سمعی و بصری باین وسیله عمل می‌کنند مثلا فرمودید تربیت آموزگار ششصد و توسعه تعلیمات متوسطه این تربیت آموزگار در حقیقت در این جا یک قسمت از بودجه عمومی است از لحاظ اعتبارات مستمر مملکتی در بودجه کل کشور اینها قسمت‌هائی است که با طرح و پروژه و کارهای عمرانی تماس دارد که نمی‌شود این را بطور رقم دقیق گفت متأسفانه چون این بودجه مملکتی بودجه ناقص است و ما در سالهای آینده بودجه‌ای را که تقدیم خواهیم کرد بودجه جامع و بودجه‌ای است که در هر سال این فصول در آن منعکس می‌شود و بودجه عمومی مملکت هم منعکس می‌شود خانم‌ها و آقایان خیلی بهتر خواهند فهمید مجموع فرهنگ درش چقدر سرمایه گذاری می‌شود اعم از اینکه کادر تعلیماتی باشد کادر حرفه‌ای باشد ساختمان باشد یا حقوق معلم و همچنین تعلیم و تربیت، نسبت به مسائلی که فرمودید بنده گمان می‌کنم این نکات اگر هر کدام را می‌خواهید بفرمائید جواب دارد و این مسائل توجه اولیه بهش شده و اطمینان داشته باشید که در طول اجرا توجهات دیگری باید بهش معطوف شود و بهمین دلیل هم نمی‌تواند در یک قانون محجر بشود (صحیح است).

رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادها خوانده می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده واحده به شرح زیر اصلاح شود:از تاریخ تصویب این قانون اعتبارات موضوع ماده ۱ تصویبنامه برنامه عمرانی سوم کشور از ۱۴۵ میلیارد ریال به ۲۰۰ میلیارد ریال افزایش یابد. تبصره – اعتبارات فصول و تقسیم سنواتی اعتبارات مربوطه طبق پیشنهاد دولت و تصویب کمیسیون مربوطه مجلسین بعمل خواهد آمد.

رامبد.

رئیس- آقای رامبد.

رامبد- لایحه‌ای است از طرف دولت محترم تقدیم مجلس شده مبتنی بر تصویب نامه که خود تصویب نامه هنوز مورد تصویب مجلس عملا قرار نگرفته بنده بفرمایشات جناب آقای نخست وزیر با کمال دقت توجه کردم خیلی آموزنده بود و هدایت شدم دراینکه ایشان هم عین مطالب نمایندگان را عنوان می‌فرمایند فقط فرقی که دارد در وقتش است باین معنا لازمه نظارت مجلس و لازمه توجه نمایندگان محترم به کلیه امور مملکت و لازمه اینکه کارهای دولت با تصویب مجلس باید بگذرد مورد تصویب و تأیید جناب آقای نخست وزیر و هر فرد صالحی بطور قطع هست ولی فلسفه اینکه ارقامی بدون هیچ گونه توضیح تصویب شود نفهمیدم اما راجع به متخصصین کم کم من باینجا می‌رسم که باید از حضور ایشان استدعا کنم این نوابغ را به ما معرفی کنند این کسانی که اظهار نظرات فنی علمی اطلاعات خارق‌العاده ایشان برای تنظیم برنامه لازم هست و حتی جسارت می‌کنم ولی نسبت به خودم عرض می‌کنم آنچنان این اطلاعات بالا است که توضیحش هم برای نمایندگان مجلس بی‌اثر خواهد بود که یعنی نمی‌توانیم بفهمیم اینها کجا بودند وقتیکه همان سردر مدرسه را ساختند این واردات جدید را ما بشناسیم برای سایر دردهای مملکت هم بایشان متوسل بشویم لایحه‌ای تقدیم شده سرعت کار در دولت خدمتگذار لازم است یک اکثریت قاطع پشتیبانی دولت است یا اقلیت منقد ولی در مورد اصول مؤید دولت آماده به همکاری و مساعدت دولت است دلیلی بنده نمی‌بینم که نمایندگان مجلس که از ساعت ۵ صبح تا ۱۲ شب همه روزه آماده کار هستند به نشینند ونفهمند که چرا یک رقم ۱۴۰۰ میلیون است یک رقم چهار صد میلیون است (صحیح است) بنده فکر می‌کنم جناب آقای فخر شما که رفتید بحوزه انتخابیه اگر مردمی از شما سؤال کردند که بشما رأی دادیم که بروید حفظ منافع ما را بکنید و در روزنامه خواندیم که برای این نقاط این قدر قائل شدید و برای فرهنگ که ما یک دبستان ندارم اینقدر قائل شدید و برای فرهنگ که ما یک دبستان نداریم اینقدر قائل شدید چه جواب خواهید داد میگوئید آنچنان متخصصینی در پشت دیوارهای نامرئی نشسته‌اند که نه من حرف آنها را می‌فهم و نه توضیحاتشان بدرد من می‌خورد این نوابع مملکت را به آنجائی که باید ببرند خواهند برد اگر این است جواب دیگر بنده عرضی ندارم بنده پیشنهاد کردم استدعا کردم موافقت بشود اصل لایحه تصویب بشود ولی این اعتبار فصول و تقسیم سنواتی و نقل و انتقالات حداقل باید با اطلاع مجلس باشد مجلس هم خیر با اطلاع کمیسیون برنامه است یک پیشنهادی هم هست که الساعه می‌خواهم تقدیم بکنم که در صورت تصویب این لایحه کمیسیون برنامه مجلسین منحل بشود چون دیگر هیچ لزومی ندارد بنابر این اگر یکی از آقایان پیشنهاد بکند که این تقسیم بندی متناسب با انقلاب بزرگی که همه بآن احترام می‌گذاریم نیست بنده فکر می‌کنم درست گفته‌اند چرا برای اینکه حداقل اگر هم باشد کسی از آن اطلاع ندارد مگر این که متخصصین خارق‌العاده که باین سادگیها نمی‌شود مطالبشان را فهمید لااقل بنده کند فهم را قانع بکند مطمئن کند تو که متوجه نیستی باین دلایل این تقسیم بندی با این انقلاب تطبیق دارد بنده این طور تصور می‌کنم همه آقایان که صبحها در خانه و دفاترشان مریضهائی مراجعه می‌کنند و متوقع هستند به بهداری و بیمارستان معرفی بشوند و بهداری‌ها قادر نیستند اینها را بخوابانند مثلا یکی از مکران آمده مریض است باو می‌گویند یک ماه و نیم دیگر مراجعه کن که تختخواب خالی بشود برای یک چنین مملکتی ۲۷۰۰ میلیون ریال برای برقش پیش بینی شده ولی ۱۳۹۰ میلیون برای بهداشتش آقا این مریض باید زنده بماند که از برق استفاده بکند یا چراغها را بر سر قبرش روشن خواهیم کرد این نظر من بی‌اطلاع است امیدوارم این مهندسین عالیرتبه ما فوق تصور بشری بیایند در کمیسیون برنامه و ما گمراهان را روشن بکنند لااقل، لذا استدعای بنده بر این بوده که لایحه را موافقت بفرمائید تصویب بشود و لیکن مجلس موافقت بفرماید که از لحاظ تقسیم بندی اعتبارات و همچنین فصول به کمیسیون برنامه برود آنچنان که جناب آقای نخست وزیر معتقد هستند بی عیب و نقص بشود که ما هم با راحتی وجدان معتقد بشویم که نمایندگان مجلس در کمیسیون برنامه تحقیق کردند و این قسمتش تأیید شده اگر هم با توجه به مطالب که از طرف کمیسیون برنامه اظهار می‌شود آن متخصصین خارق‌العاده توجه فرمودند که رویه ایشان هم بر اساس رویه قبلی سر تاپا اشتباه بود بنابراین یک قدری توجه می‌کنند که گذشته از نظر خاص بفکر ملت و مملکت ایران هم باشید، (یکی از نمایندگان – نظر خاص چیست؟) نظری که بنده و شما نمیدانیم آن نظر خاص است.

رئیس- آقای خواجه نوری.

خواجه نوری- امروز بسیار جلسه مهمی است که ما راجع بیک موضوع بسیار پراهمیتی مشغول بحث هستیم به همین دلیل بنده خیلی خوشوقت شدم از اینکه آقایان استقبال کردند و در بحث و فحص موضوع آنچه توانستند تبادل نظر کردند راجع به پیشنهادی که جناب آقای رامبد التفات فرمودند بنده اجازه می‌خواهم که مطالبی را بعرض برسانم مطلب اول راجع به اینکه فرمودند ما اشاره‌ای کردیم به تصویب نامه‌ای که خود آن تصویب نامه باید به مجلس بیاید و قدرت قانونی پیدا کند باید حضورتان عرض کنم که این جزو همان تصویب نامه ایست که به موجب ماده واحده ۲۰ آذر اعتبار قانونی و اعتبار اجرائی دارد و تا وقتی که لغو نشده است قانون است.

رئیس- آقای خواجه نوری راجع به پیشنهاد صحبت کنید.

خواجه نوری- باید جواب عرض کنم بفرمایشاتشان اول بنده می‌خواستم که توجهتان را باین مطلب جلب بکنم و لیکن تذکری جناب آقای نخست وزیر فرمودند و آن این است که موقعی که این تصویب نامه مطرح خواهد بود در مجلس ما فرصت خواهیم داشت (رامبد – همین جا بیشتر فرصت داریم چرا بعد؟) بنده بیش از ۵ دقیقه فرصت ندارم اگر جنابعالی چیزی بفرمائید حقی از من ضایع می‌شود این است که موقعی که این تصویبنامه مطرح می‌شود ما فرصت خواهیم داشت موقعی که می‌خواهیم این تصویبنامه را بفرم قانونی و قطعی در آوریم اصلاح کنیم همانطور که خود آقای نخست وزیر گفتند راجع بخود هیأت عالی سازمان برنامه نظر بدهند فرماسیونش کنیم به هر شکلی که می‌خواهیم بهر ترتیبی که می‌خواهیم وسایل کنترل سازمان برنامه را بر قرار کنیم و شاید خود دولت میل داشته باشد چنین اصلاحاتی بشود و مسلماً هم میل دارد در آن موقع نظریات صحیح حضرتعالی را اعمال می‌کند و لیکن راجع به این تقسیم بندی ارقامی که ملاحظه می‌فرمائید بنده یک مثال کوچکی می‌زنم راجع به این ارقام که گفته شد راجع به امور بهداشت، امور فرهنگ یک صحبتی جناب آقای دکتر ضیائی بین‌الاثنین فرمودند که تنها پول کار نمی‌کند یعنی باید مشکلات فنی هر رشته از کار را در نظر بگیریم به بینیم اگر ما مدرسه بسازیم چند نفر معلم می‌توانیم الآن در این مدارس داشته باشیم و چند نفر می‌توانیم در سنوات آتیه باز معلم تربیت کنیم در امور بهداشتی هم اگر قرار باشد پول خرج کنیم آموزشگاه پرستاری بسازیم ولی معلم نداشته باشیم که در این آموزشگاه پرستار تربیت بکند کار عبثی کرده‌ایم اینجور مطالب باید توأم باشد با امکانات فنی مملکت و امکانات فنی مملکت راهمان دستگاههای اجرائی و برنامه‌ریزی با تبادل نظر می‌تواند معین کند (رامبد – مجلس نمی‌تواند بی‌اطلاع باشد) بنده معتقد هستم جنابعالی اگر توجه بفرمائید این انصاف را خواهید داد که اگر فرض بفرمائید وزارت بهداری با دستگاه طرح ریزی سازمان برنامه تبادل نظر بکند و بگوید ما امسال صدنفر معلم، پرستار داریم پس باید برای سال آینده مدارسی بسازیم که در آنجا چند معلم تدریس بکند که ۵۰۰ پرستار تربیت بکند برای سال بعد و لیکن اگر این امکان را در نظر نگیرید و یک مرتبه در نقاط مختلف مدارسی بسازید چه بسا ممکن است که این مدارس پرستاری مورد استفاده قرار نگیرد. همچنین بنده خودم مدتی مدیر عامل بیمه‌های اجتماعی بودم ویکی از مشکلات توسعه بیمه‌های اجتماعی را در مملکت در این تشخیص دادم که کسانی را که بیمه می‌کنیم یک مرتبه برای همه آنها وسایل درمان و بیمارستان و درمانگاه و پرداخت اجرت برنامه عادی و غیرذالک را فراهم بکنیم. بنده آن موقع که در اجرای این پروژه بودم درک کردم که چقدر کارمند فنی و اداری می‌توانیم تربیت کنیم که جوابگوی ارباب رجوع باشد و هم از لحاظ پرداخت‌های نقدی چقدر محاسب می‌تواند داشته باشد که دفاتر را نگه دارد و روی این تناسب برنامه‌ای طرح کردیم برای پیشرفت کار بیمه‌های اجتماعی، پس یک قدری توجه داشته باشید که در هر کاری باشخاص ذی‌فن احترام بگذارید به نظریاتیکه می‌دهند احترام بگذارید آنها هم ایرانی هستند می‌خواهند کار غلطی نکنند اگر کارهای غلطی شده است جنابعالی خودتان توجه دارید که در گذشته شده است و مربوط به الآن نیست (رامبد- مجلس نمی‌تواند بی اطلاع باشد) بنده نمی‌گویم بی اطلاع باشد در تشکیلات سازمان برنامه موقعیکه موضوعش مطرح است (رامبد- همین حالا مطرح است) مطرح نیست فقط یک اضافه بودجه‌ای مطرح است الآن بدولت اجازه می‌دهید برای رونق اقتصادی مملکت ۵۵ میلیارد ریال بیشتر خرج کند (رامبد – بنده هم همین پیشنهاد را کرده‌ام) این اجازه را بدهید بعد وسائل کنترل را موقع تصویب تصویب نامه در تبدیلش به قانون فراهم کنید و بنده آن موقع با شما در تبدیلش به قانون فراهم کنید و بنده آن موقع با شما هم صدا خواهم بود که ناظری از طرف مجلسین در آنجا باشد در شورایعالی اشخاصی باشند که کنترل بکنند و آن موقع وسائل کنترل و وسائل نظارت برای مجلسین فراهم خواهد شد اما این موقع که شما این مطالب را بفرمائید جلوی همان برنامه اقتصادی مملکت را می‌گیرد و اینکه ما وقت خودمان را صرف بکنیم که در کمیسیون به نشنیم و دنبال صاحب نظرانی که این برنامه را تدوین کرده‌اند بگردیم و ازشان توضیح بخواهیم برای هر کدام از این فصول باید یک ماه و یک ماه ونیم وقت صرف کنیم که برنامه‌های خودشان رابیاورند و برای ما توضیح بدهند آن توضیحات ممکن است من و شما را قانع کند ولی وقت مملکت را تلف کرده است جناب آقای رامبد بنده یک استدعائی دارم از حضورتان ما الآن در موقعیتی قرار گرفته‌ایم که مملکت در درجه اول احتیاج دارد باینکه چرخهایش بحرکت در بیاید ما الآن در یک موقعیتی قرار گرفته‌ایم وقتیکه می‌شنویم فعالیت ساختمانی در تهران شروع شده خوشحال می‌شویم پس یک کاری کنید که این فعالیت‌های عمرانی واقتصادی در سراسر مملکت بوسیله دولت گسترش پیدا کند وقت مملکت را تلف نکنید (صحیح است) بنده چون وقت نیست وجناب آقای رئیس هم تذکر داده‌اند با وجودیکه جوابهائی داشته‌ام که بعرضتان برسانم برای احترام بفرمایش جناب آقای رئیس تریبون را ترک می‌کنم و استدعا می‌کنم که موافقت بفرمائید به همین ترتیب ماده واحده تصویب بشود (احسنت).

رئیس- آقای مهندس بهبودی.

دکتر مهندس بهبودی- بنده پنج دقیقه بعنوان موافق با پیشنهاد حق صحبت دارم چون آقای رامبد پیشنهاد دهنده بودند و لیدر محترم اکثریت هم بعنوان مخالف صحبت کردند عرض کنم که از بیانات قسمت اخیر لیدر محترم فراکسیون اتخاذ سند می‌کنم چون آنچه که فرمودند با روح آنچه که می‌خواستند رأی بدهند مخالف است شما الآن فصول را تصویب می‌کنید و می‌دهید بدست دولت و شما در لایحه تصویب نامه قانونی که می‌آید دیگر در فصول حق‌اظهار نظر ندارید شما فصول را تصویب کردید بدست دولت می‌دهید بنده اگر چه افتخار خدمتگزاری را در مجلس شورای ملی پیدا نکرده بودم یکی از همان اکسپرهائی بودم که جناب آقای منصور بهشان اشاره کردند چون بنده و همان اکسپرها شاگردهای مقام ریاست بودیم و در حضورشان می‌توانم عرض کنم که شاگرد بدی نبوده‌ام اجازه بفرمائید بنده در فصل چهارم ارتباطات و مخابرات که رشته تخصصی منست عرض کنم بند ۲ راه آهن ۳۵۰۰ میلیون ریال بند ۳ – بنادر چهار هزار میلیون ریال بند ۴- فرودگاهها –۳۰۰ میلیون ریال اینها را هر اکسپری نوشته باشد ثابت می‌کنم که خلافست موافقت بفرمائید که پیشنهاد آقای رامبد تصویب بشود که لااقل اعضای محترم کمیسیون برنامه بتوانند روی این اعداد اظهار نظر بکنند.

رئیس- آقای نخست وزیر فرمایشی دارید بفرمائید.

نخست وزیر- بنده تصور می‌کنم جناب آقای رامبد اگر بکارشناسان ما اعتقادی نداشته باشند به بنده مرحمت دارند و میدانند که بنده خیلی در امور اقتصادی و برنامه ریزی بی‌اطلاع نیستم و منظور عرضم این است که در مملکت ما خیلی کارهای خوب شده و خیلی هم عیبب هست نباید بعنوان اینکه یک اشتباهاتی شده است ما تمام کارهای را تخطئه بکنیم (صحیح است) الآن شما مسافرتهائی را که در ایران می‌کنید می‌بینید مملکت ما بصورت یک مملکت پیشرفته‌ای دیده می‌شود راههای ما امروز قابل توجه است البته فعلاً همه جا راه نداریم نمی‌توانستیم داشته باشیم و در آینده نزدیکی هم نمی‌توانیم در همه جا راه داشته باشیم ولی راههای اصلی که ساخته شده است امیدواری هست که راههای فرعی ساخته بشود ساختن آنها محتاج همین اعتبارات است این تقسیماتی را که میفرمائید چند صد میلیون از این رقم بالاتر یا پائین‌تر ایشان این نظر را دارند ممکن است ده نفر دیگر نظر متضادش را داشته باشند دولت یک مسئولیتی دارد و در آنجا عمل می‌کند و مجلس یک نظارت عالیه و کلی دارد و این مسائل را نباید با هم مخلوط کرد والا هر کسی که قرار باشد بیاید و یک تز اقتصادی بدهد این مملکت داری نمی‌شود و بنده به هیچ وجه با این نظر موافق نیستم و مسأله‌ای را که می‌خواستم حضورتان عرض کنم در اینجا ارقامی را ذکر فرمودید از لحاظ ارقام بهداری و این چیزها جوابش همان نکاتی بود که بنده در عرایض سابقم عرض کردم و دیگر تکرار نمی‌کنم و در موضوع این ماده واحده بندی عرض کردم که قانون برنامه سوم جزؤ مصوبات ماده واحده است و الآن مورد اجرا است بنده شخصاً این مسئولیت را قبول نیمکنم که در مدت دو ماه یا ۶ ماه یا حتی یکسال در آن قانونی که مطرح شده یک تجدید نظر کاملی را خدمتتان تقدیم کرده باشم چون بنده تصور می‌کنم که قانون برنامه سوم که در حقیقت مبنای تشکیلات سازمان برنامه در آینده خواهد بود باید با یک مطالعات دقیق‌تری تقدیم شود پس چون این قانون را ما نمی‌توانیم با سرعت زیادی نقائصش را مرتفع کنیم و بعد وارد فصول مختلفش بشویم و این را در آن ادغام کنیم این است که ما با وضع موجود باید کوشش کنیم که در افزایش این اعتبارات روی فصولی که بنظر می‌رسد اقدام کنیم پیشنهاد ما از پیشنهاد جنابعالی خیلی قاطع تر است جنابعالی فصول را محول کردید به نظریات کمیسیون مشترک در صورتیکه همین فصول بتصویب مجلس شورای ملی می‌رسد چون ضمیمه این ماده واحده است آن شرطی را که در تبصره ملاحظه فرموده‌اید راجع به تقسیم سنواتی است در محدوده این فصول در همین سازمان ما خودمان، خودمان را محدوده این فصول در همین سازمان برنامه در وزراتخانه‌های ایران کارشناسان بسیار بصیری هستند اینها برادران و دوستان بنده و جنابعالی هستند نسبت به آنها باید احترام گذاشت منتهی اگر از این افراد خوب استفاده نشود تقصیر سیاست عمومی است دولت اگر بتواند از افراد خوب استفاده بکند این در حقیقت یک تدبیر سیاسی است که بتوانیم ما مهره‌ها را بجای خودش بگذاریم واز افکار استفاده کنیم و در قالب سیاست عمومی مملکت نتیجه بگیریم امروز ممکن است یک اکسپری بگوید که آقا شما در اینجا مبلغ اعتبار کشاورزی را بتناسب صنایع زیاد نوشته‌اید اینجا دیگر سیاست دولت است که باید مشخص کننده آن نظر باشد آنجاست که من به اکسپر می‌گویم مسأله اصلاحات ارضی برای ما تنها جنبه اقتصادی ندارد جنبه سیاسی و اجتماعی دارد و باین جهت من مجبورم که در پنجساله اول هزینه آبیاری و کشاورزی و اعتبارات کشاورزی را ولو اینکه با اصول اقتصادی و لو اینکه با اصول رقم تطبیق نکند افزایش بدهیم و از رقم دیگر هم کم می‌کنیم (صحیح است) اینها مسائلی است که بدون اطلاعات قبلی هر کدام این‌ها را ولو، ما خودمان بیائیم به یک جهتی کسر کنیم ممکن است در امر کشاورزی بصیرت مختصری داشته باشیم ولی از لحاظ آموزش فنی بخواهیم با هم صحبت کنیم اطلاع نداشته باشیم پس ما باید تمام اکسپرهای این مملکت را در نظر بگیریم هر کدام یک نظری می‌گیرند تبادل نظر بشود و آن چیزی که نتیجه می‌دهد و از آن در می‌آید آن چیزی است که شما طالب آن هستید بنده استدعا می‌کنم که پیشنهادتان را روی مرحمتی که بدولت دارید پس بگیرید والا ماده واحده در حقیقت خیلی ساده خیلی مشخص خیلی معین تقدیم شده و بنده می‌گویم که باید فرصت کافی بدولت بدهیم که در سازمان اداری برنامه ریزی مملکت مثل سایر سازمانهای مملکتی تجدید نظر کند و قانونی را که در کمیسیون‌های مجلس است با نظر خودتان تطبیق بدهید (صحیح است).

رئیس- آقای رامبد پینشهادتان را پس می‌گیرید با رأی بگیریم؟

رامبد- بنده با توضیحی که جناب آقای نخست وزیر وجناب آقای خواجه نوری فرمودند فکر می‌کنم که عیناً تأیید پیشنهاد بنده است اگر لطف بفرمایند که یک مرتبه دیگر پیشنهاد بنده را بخوانند مثل این است که تأیید همان پیشنهاد بنده را فرمودند چون بنده پیشنهاد کردم که تقسیم سنواتی اعتبارات مربوطه طبق پیشنهاد دولت تصویب می‌شود و جزئیاتش برای کسب اطلاع به کمیسیون برود.

رئیس- پیشنهاد آقای رامبد یک دفعه دیگر قرائت می‌شود که رأی بگیریم.

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید ماده واحده بشرح زیر اصلاح شود:

از تاریخ تصویب این قانون اعتبارات موضوع ماده یک تصویب نامه برنامه عمرانی سوم کشور از یکصد و چهل و پنج میلیارد ریال به دویست میلیارد ریال افزایش یابد.

• تبصره- اعتبارات فصول و تقسم سنواتی اعتبارات مربوط طبق پیشنهاد دولت و تصویب کمیسیونهای مربوط مجلسین بعمل خواهد آمد.

رئیس- رأی گرفته می‌شود باین پیشنهاد. (مهندس صائبی- دو قسمت است پیشنهاد اجازه بفرمائید.) آقای مهندس صائبی پیشنهاد قرائت شده دیگر بحثی نمی‌شود کرد باید رأی گرفت (مهندس صائبی- اگر قسمت اولش رد شود) باین پیشنهاد رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد، خانم‌ها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، کلیات آخر لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) بلایحه دولت رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا فرستاده می‌شود، آقای نخست وزیر فرمایشی دارید بفرمائید.

نخست وزیر- بنده خیلی خوشوقت شدم از اینکه بحث بدرازا کشید و بنده هم توانستم توضیحاتی در این موارد عرض کنم و بی نهایت متشکرم واطمینان می‌دهم به کسانیکه با حسن نیت دولت را راهنمائی کردند که فقط اجرای صحیح این کارها نظر خانمها و آقایان را تأمین می‌کند و اگر این کارها صحیح انجام شد اطمینان داشته باشید نتایج خوبی خواهد داشت و من امیدوارم که این دولت خجل نشود و در آینده هم دولت ما بتواند نظریات نمایندگان محترم را بهتر انجام دهد (انشاءالله).

- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه

۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.

رئیس- دستور جلسه آینده طرح بودجه سال ۴۱ خواهد بود البته لوایح دیگری هم که در دستور هست بعداً در همان جلسه مطرح خواهدشد. جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه آینده ساعت ۸ صبح روز ۵ شنبه خواهد بود.

(مجلس یک ساعت و ۱۵ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی.

ضمیمه ماده واحده

راجع به افزایش اعتبارات برنامه عمرانی سوم کشور

اعتبارات فصول برنامه سوم (میلیون ریال)

فصل	مبلغ
اول- کشاورزی و آبیاری	۴۵/۰۰۰
دوم- صنایع و معادن	۲۱/۰۰۹
سوم- برق و سوخت	۲۷/۰۰۰
چهارم- ارتباطات و مخابرات	۵۰/۰۰۰
پنجم- فرهنگ	۹۵۰/۱۷
ششم- بهداشت و بهداری	۱۳/۹۰۰
هفتم- کار و نیروی انسانی	۷/۹۰۰
هشتم- عمران شهری	۸/۰۰۰
نهم- آمار	۸۰۰
دهم- خانه سازی و ساختمان و دفاتر برنامه ریز	۷/۵۵۰
جمع	۲۰۰/۰۰۰

فصل اول

کشاورزی و آبیاری (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- آبیاری	۱۶/۵۰۰
بند ۲- اصلاحات ارضی	۵/۷۰۰
بند ۳- اعتبارات کشاورزی	۸/۸۰۰
بند۴- آموزش و تحقیقات	۱/۰۰۰
بند ۵- بهبود تولید محصولات کشاورزی	۳/۹۱۰
بند۶- حفظ منافع طبیعی کشاورزی	۱/۵۶۰
بند۷-دامپروری و دامپزشکی	۱/۴۰۰
بند ۸- محصولات نباتی	۱/۱۳۰
بند ۹- عمران روستائی و ترویج	۵/۰۰۰
جمع	۴۵/۰۰۰

فصل دوم

صنایع و معادن (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- کمک فنی به سرمایه گذاران خصوصی در صنایع	۴۰۰
بند ۲- سرمایه گذاری و مؤسسات صنعتی و انتقاعی موجود دولت	۲/۰۰۰
بند۳- کمک فنی به سرمایه گذاران خصوصی در معادن	۶۵۰
بند ۴- سرمایه گذاری در معادن دولتی جدید	۳۵۰
بند۵- سرمایه گذاری در صنایع جدید	۱۴/۰۰۰
بند۶- اعتبارات دراز مدت به سرمایه گذاران خصوصی و مشارکت در سرمایه گذاری به آنها	۴/۵۰۰
جمع	۲۱/۹۰۰

فصل سوم

نیرو و سوخت (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- برق مراکز عمده	۱۳/۸۷۰
بند۲- برق شهرهای متوسط	۲/۵۰۰
بند۳- برق شهرهای کوچک	۱/۰۰۰
بند ۴- هزینه‌های امور اداری و بررسی	۸۷۰
بند ۵- سوخت	۸/۷۶۰
جمع	۲۷/۰۰۰

فصل چهارم

ارتباطات و مخابرات (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- راهسازی
الف- راههای اصلی	۲۵/۰۰۰
ب- راههای فرعی	۷/۰۰۰
بند ۲- راه آهن	۳/۵۰۰
بند۳- بنادر	۴/۰۰۰
بند ۴- فرودگاهها	۳/۰۰۰
بند ۵- هواشناسی	۵۰۰
بند ۶- پست و تلگراف وتلفن و رادیو وتلویزیون	۶/۵۰۰
بند ۷- نقشه برداری	۲۵۰
بند ۸- جلب سیاح	۲۵۰
جمع	۵۰/۰۰۰

فصل پنجم

فرهنگ (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- توسعه تعلیمات ابتدائی	۱۰/۰۰۰
بند ۲- مبارزه با بی سوادی	۳۵۰
بند ۳- توسعه تعلمیات متوسطه	۲/۳۷۵
بند ۴- تربیت آموزگار	۶۰۰
بند۵- دانشگاهها	۴/۰۶۵
بند ۶- تربیت بدنی و پیشاهنگی	۲۴۰
بند ۷- کمک به مؤسسات فرهنگی خاص	۱۶۰
بند ۸- کتاب و کتابخانه مدارس	۱۵۰
جمع	۱۷/۹۵۰

فصل ششم

بهداشت و بهداری (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- تحقیقات	۶۸۰
بند ۲- تأسیسات وتجهیزات و وسایل	۷/۴۰۰
بند ۳- مبارزبه با بیماریها	۵/۱۵۰
بند ۴- خدمات ویژه بهداشتی	۲۲۰
بنده ۵- آموزش کادر فنی	۴۵۰
جمع	۱۳/۹۰۰

فصل هفتم

کار و نیروی انسانی (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- تعلیمات کشاورزی	۲/۴۰۰
بند ۲- تعلیمات حرفه‌ای	۲/۰۰
بند ۳- تعلیمات حرفه‌ای ضمن انجام کار	۱/۱۰۰
بند ۴- تعلیمات حرفه‌ای صنعتی و کشاورزی سربازان	۴۰۰
بند –۵ تعلیمات عالیه فنی	۸۰۰
بند ۶- تعلیمات مدیریت و بهبود تشکیلات	۴۰۰
بند ۷- امور مربوط به کار و کارگری	۸۰۰
جمع	۷/۹۰۰

فصل هشتم

عمران شهری (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- نقشه‌های جامع شهر	۳۰۰
بند ۲- آب مشروب و طرحهای بهداشت شهری	۷/۲۰۰
بند ۳- طرحهای حفاظتی	۵۰۰
جمع	۸/۰۰۰

فصل نهم

آمار (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- آمارهای کشاورزی	۸۰
بند ۲- آمارهای کار و نیروی انسانی	۶۵
بند ۳- آمارهای فرهنگی	۸
بند ۴- آمارهای بهداشتی	۴۰
بند ۵- آمارهای مالی و پولی	۱۰
بند ۶- آمارهای صنعتی و مدنی	۹۰
بند ۷- آمارهای بازرگانی	۳۰
بند ۸- آمارهای نفوس	۳۵۰
بند ۹- سازمان آمار- آمارهای عمومی و متفرقه	۱۲۷
جمع	۸۰۰

فصل دهم

خانه سازی- ساختمان و دفاتر برنامه ریزی (میلیون ریال)

	مبلغ
بند ۱- دفاتر برنامه ریزی	۱/۰۰۰
بند ۲- خانه سازی و ساختمان	۶/۵۵۰
جمع	۷/۵۵۰