مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ خرداد ۱۳۰۸ نشست ۵۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ خرداد ۱۳۰۸ نشست ۵۱
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۷
جلسه: ۵۱
صورت‌مجلس روز یکشنبه ۱۲ خردادماه ۱۳۰۸ مطابق ۲۳ ذیحجه ۱۳۴۷
فهرست مطالب:
۱- تقدیم لایحه تقاضای پانزده هزار تومان به جهت بستن سد قزوین
۲- تصویب خبر کمیسیون بودجه راجع به بودجه بلدیه‌ها
۳- مذاکرات در لایحه تقاضای پانزده هزار تومان اعتبار به جهت بستن سد قزوین و تصویب آن
۴- مذاکرات در خبر کمیسیون بودجه تمدید کنترات مسیو آندره هس و تصویب آن
۵- تقدیم چند فقره عهدنامه از طرف آقای کفیل وزارت امور خارجه
۶- تقدیم لایحه راجع به مجانی شدن مخابرات دولتی از طرف آقای وزیر مالیه
۷- مذاکرات در خبر کمیسیون بودجه راجع به تمدید استخدام مادام هس و تصویب آن
۸- تقدیم دو فقره لایحه از طرف آقای وزیر عدلیه
۹- مذاکرات در خبر کمیسیون بودجه راجع به تقاضای چهار هزار و پانصد تومان اعتبار به جهت کتابخانه و تصویب آن
(مجلس دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید)
(صورت مجلس روز یکشنبه ۵ خردادماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند)
غایبین با اجازه آقایان: حیدری - نوبخت - عبدالحسین خان دیبا - دکتر سنگ - عمادی - آشتیانی - آصف - همراز - حبیبی - لرستانی - آقایان - عراقی - صادقی - شیرازی - طباطبایی وکیلی
حاج سید محمود - مهدوی - ارباب کیخسرو - تیمورتاش
غایبین بی‌اجازه آقایان: میرزا حسن خان وثوق- دکتر امیر اعلم قوام - حاجی رحیم آقا - میرزا ابوالفضل - حاج حسین آقا مهدوی - شیخ علی مدرس - حاج حسن آقا ملک- حاج غلامحسین ملک
دیرآمدگان با اجازه آقایان: افخمی - شریعت‌زاده - دیوان‌بیگی - اسدی
دیرآمدگان بی‌اجازه آقایان: فولادوند - پالیزی - ناصری - ملک‌مدنی - جلایی - مسعودی
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- قبل از دستور.
رئیس- آقای وثوق
وثوق (آقا سیدمرتضی)- قبل از دستور.
رئیس- آقای دهستانی
دهستانی- قبل از دستور
رئیس- در صورت‌مجلس مخالفی نیست؟
(اظهار شد خیر)
رئیس- صورت‌مجلس تصویب شد. آقای وزیر مالیه
وزیر مالیه- لایحه‌ای است برای تقاضای اعتبار پانزده‌هزار تومان جهت تعمیر سد قزوین و تقاضای فوریتش را می‌کنم. (تقدیم مقام ریاست نمودند) و نیز تقاضا دارم مطابق دستوری که هست اول بودجه بلدیه‌ها که خبرش از کمیسیون رسیده است آن را مطرح بفرمایید بعد این لایحه که تقاضای فوریتش را کردم. (بعضی از نمایندگان- صحیح است)
رئیس- خبر کمیسیون بودجه راجع به بلدیه‌ها مطرح است. قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
خبر از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه نمره ۳۳۵۱ راجع به بودجه بلدیه‌ها را با حضور آقایان وزیر داخله و مالیه مطرح نموده و خلاصه مذاکرات را ذیلاً به عرض مجلس می‌رساند بر طبق تبصره اول قانون ۲۰ خرداد ۱۳۰۷ وزارت داخله عواید اختصاصی بلدیه‌ها را که از عایدات راه دریافت می‌شود به تناسب جمعیت و اهمیت و وسعت هر محل تقسیم نموده و به اضافه عواید مستقلات محلی میزان اعتبار بودجه بلدیه هر محل قرار داده است با این قید که از مبلغ مزبور بیش از صدی ده به مصرف مخارج دفتری رسد و اعتبارات هر محل برای تنظیف و تنویر و ساختمان مصرف شود و مخصوصاً در ضمن بودجه هر یک از بلدیه‌ها مبلغی برای ساختمان پیش بینی شده است کمیسیون با ملاحظات فوق موافقت نموده و شرایط ذیل را نیز اضافه نموده اولاً نظر به اینکه وصول مالیات مستغلات و تشخیص آن به عهده مأمورین مالیه است و طبعاً عواید خالص را به بلدیه‌ها می‌پردازند مقید باشند که بیش از صدی ده از عواید مزبوره برای مخارج وصول محسوب نشود - ثانیاً برای کمک و مساعدت با بلدیه‌ها قرار شد اعتباراتی که در سنوات قبل به مصرف رسیده و صرفه‌جویی‌هایی که حاصل شده و یا حاصل می‌شود به مصارف بلدی محل‌های مربوطه برسد تا بدین وسیله مندرجاً نواقص کار خود را رفع نمایند به استثنای دو سه محلی که چون اعتبارات‌شان زیاده از میزان احتیاجات فعلی است این اضافات به بودجه بلدی مرکز همان حوزه افزوده شود. ثالثاً- نظر به اینکه در نتیجه کسر شدن مخارج و مصارف دفتری عده‌ای از مستخدمین از کار خارج می‌شوند در صورتی که از اول حال تا موقع تصویب و اجرای این قانون مشغول خدمت بوده و کار خود را کمافی‌السابق ادامه داده‌اند. قرار شد که حقوق ایام تصدی آنها را تا روزی که منحل
می‌شوند از محل اعتبارات و صرفه‌جویی‌های مذکوره در قسمت خود پرداخته و محسوب دارند اینک ماده واحده ذیل را که حاوی تمام ملاحظات و قیودات معروضه می‌باشد برای تصویب به عرض مجلس می‌رساند.
ماده واحده- مجلس شورای ملی وزارت داخله اجازه می‌دهد که بودجه‌های بلدیه را در حدود اعتباراتی که از محل مالیات راه به مبلغ نهصد و شصت و پنج هزار و هشتصد و پنجاه و یک تومان و پنج قران (۹۶۵۸۵۱۱۵ قران) به تصویب کمیسیون بودجه رسیده است به علاوه صدی پنج مستغلات از ابتدای ۱۳۰۸ تنظیم وزرای عالیه مکلف است بودجه‌هایی را که به شرح فوق تنظیم می‌شود از محل مالیات راه و صدی پنج مستغلات بپردازد.
تبصره ۱- مخارج دفتری بلدیه هر محل به استثنای حقوق اطبای صحی بلدی نباید از صدی ده اعتبارات بلدی آن محل تجاوز نماید.
تبصره ۲- صرفه‌جویی‌ها و اعتبارات مصرف نشده بلدیه هر محل از سابق و لاحق اختصاص به بلدیه همان محل خواهد داشت به استثنای اعتبارات مصرف نشده و صرفه‌جویی‌های سنواتی حاصله از بودجه بلدی کنگاور و صحنه و کرند که به بلدیه کرمانشاهان و زرقان که به بلدیه شیراز و کاریز که به بلدیه مشهد تخصیص داده و اضافه می‌شود.
تبصره ۳- مخارج و وصول مالیات مستغلات نباید بیش از صدی ده عواید غیر خالص آن باشد و صدی ده مزبور به بودجه وزارت مالیه انتقال داده می‌شود که از مجموع آن مخارج وصول را تأمین نمایند.
مخبر کمیسیون بودجه- فهیمی
رئیس- ماده واحده مطرح است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده در بودجه بلدیه هر قدر باشد در اصل بودجه‌اش موافقم و مخالفتی ندارم ولی نظرم این است که اولاً مراعات شود خانه‌ها و املاک مردم چه در طهران و چه در خارج طهران اولاً تقویم شود و به قیمت عادله خریده شود و بعد از آن اضافه‌اش برسد به سایر مصارف هر چند این نظریه نزدیک است تأمین شود ولی باز هم کاملاً تأمین نشده است و بعضی اشخاص می‌بینیم که اظهار دلتنگی می‌کنند امیدوارم این بودجه که می‌گذرد هر مقدارش که ممکن می‌شود تخصیص بدهند به خانه‌ها و املاک مردم و زیادی آن را بسیار مصارف و اگر چنانچه کم است لایحه بیاورند یک میلیون دو میلیون پنج میلیون هرچه می‌شود که پول صاحبان املاک داده شود بنده مخالفتی ندارم فقط مقصودم این است که قیمت املاک صحیحاً بهشان برسد و الّا مخالفتی ندارم بودجه را هم زیادتر بکنند موافقم.
وزیر داخله- آقای فیروزآبادی اگر به خاطر داشته باشند چند روز قبل در همین جا برای تأمین این نظر یک لایحه آوردیم و از تصویب مجلس گذشت که یک قرضه برای بلدیه‌ها بشود و این قرضه هم برای همین چیزها بود که همین حوایج بلدی تأمین شود به علاوه در خود بودجه بلدیه هم یک اعتباری منظور کرده‌ایم برای همین قسمت‌ها و گمان می‌کنم نظر آقای کاملاً تأمین شده است.
فیروزآبادی- وقتی قیمت املاک برسد بنده مخالفتی ندارم.
رئیس- آقای رفیع موافقند؟
رفیع - بلی
رئیس- آقای روحی
روحی- موافقم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- موافقم
رئیس- آقای محمدولی میرزا
محمدولی میرزا- موافقم.
احتشام‌زاده- مذاکرات کافی است.
رئیس- مخالفی نیست؟
بعضی از نمایندگان- خیر، خیر.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده با تبصره‌های ضمیمه‌اش. موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(آقایان احمدی و بزرگ‌نیا آرای مأخوزه را شماره ۸۲ ورقه سفید و دو ورقه کبود تعداد شد)
رئیس- عده حاضرین ۹۸ ماده واحده با ۸۲ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: مفتی - وهاب‌زاده - مقدم - اقبال - رحیم‌زاده - زوار- عراقی - رفیع - فهیمی- فتوحی - وثوق- سید کاظم یزدی - ملک‌زاده- احمدی - ساکینیان - کلالی - اسفندیاری - دکتر لقمان - عامری - فرهمند - شهداد - ابراهیمی - افسر - حکمت - محمدولی میرزا - دبستانی - صادقی - الفت - مسعودی - افخمی- اسعد - کاشانی - پالیزی - قراگوزلو - اسدی - بیات - طباطبایی دیبا - عباس میرزا - ناصری - فاطمی- قاضی‌نوری - ایزدی - دکتر سنگ - طاهری - شیخ الملک - نجومی- احتشام‌زاده - کیانوری - ملک‌آرایی - کازرونی- محمد علی میرزا دولتشاهی - اعظم - فرشی - کفایی - ذوالقدر - دیوان‌بیگی - سید محمدتقی طباطبایی - عظیما - سید یعقوب - حسن علی میرزا دولتشاهی - طالش خان - میرزا یانس - امیر دولتشاهی - حبیبی - همراز - خواجوی - شیخ محمد جواد - محمد آخوند - جلایی - روحی- مسعود - دربانی - عدل - موقر - فولادوند - جهانشاهی - شریفی - پورمحسن - یاسایی - لاریجانی - اعتبار
اسامی مخالفین - آقایان: خطیبی - طلوع
ماده واحده راجع به بستن سد قزوین می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
مباحث محترم مجلس شورای ملی- همان‌طوری که خاطر محترم آقایان مستحضر است در اثر خرابی سد قزوین اخیراً سیل مهمی به شهر رو آور شده ابنیه و عمارات مهمی‌را منهدم به شهر رو آور شده ابنیه و عمارات مهمی‌را مهندم و خارات زیادی متوجه کرده است.
برای جلوگیری از مخاطرات بیشتری دولت لازم دید فوراً در مقام ساختمان سد برآمده شهر قزوین را از تشویش و اضطراب فعلی بیرون آورد.
برای این قبیل مصارف ضمن بودجه مملکتی اعتباری تصویب نشده ولی حساب جمع و خرج عایدات مالیات راه از تاریخ اجرای قانون ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ الی آخر ۱۳۰۷ بعد از وضع سهم قانونی مؤسسات محلی و بودجه سنواتی طرق ذخیره را نشان می‌دهد که بیشتر مربوط به سهم طرق بابت همان یک ماه و چند روزه ۱۳۰۴ (به مناسبت اینکه بودجه طرق آن سال ضمن بودجه عمومی مملکتی منظور و از آن محل پرداخت شده است) و صرفه‌جویی‌هایی است که از مخارج وصول مالیات راه دست داده است.
بنابراین اعتبار لازم برای منظور فوق را به موجب ماده واحده ذیل از محل ذخیره مزبور پیشنهاد و تقاضای تصویب می‌نماید.
ماده واحده- مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد مبلغ پانزده‌هزار تومان از اعتبار ذخیره که از تاریخ اجرای قانون ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ الی حال از محل مالیات راه بعد از وضع سهام قانونی مؤسسات بلدی و معارفی و خیریه و صحیه و مخارج طرق حاصل شده است برای ساختمان سد قزوین مصرف نماید.
کازرونی- مخالفی ندارد.
یکی از نمایندگان- همه موافقند.
محمدولی میرزا- بنده عرضی دارم.
رئیس- بفرمایید.
محمدولی میرزا- البته با این لایحه که پیشنهاد می‌شود مآلا همه آقایان و بنده خودم شخصاً شرکت خواهیم کرد ولی اینجا محتاج به این است که یک مسئله را به طور کلی و عمومی بنده متذکر شوم و مخصوصاً گوشزد کنم به آقای وزیر مالیه. اگر خاطرش باشد در دوره گذشته مخصوصاً در اینجا مذاکره تعمیر
سدها شد و این قضیه بلا و و خطر منحصر به شهر قزوین نیست. البته آقایان در نظر دارند چند سال قبل از این گویا دوره پنجم بود آمدند از مجلس یک اعتباری خواستند برای ساختمان یک سدی که نظیر سد قزوین است در تبریز در مجلس صحبت شد و مجلس هم تصویب کرد در آن موقع هم مبلغی دادند. در دوره قبل هم اینجا عنوان کردیم مذاکرات بسیاری هم شد و آقای وزیر مالیه هم وعده‌های فراوانی دادند و بالاخره به جایی منتج نشد و بعد از آنکه مجلس تعطیل شد یک مبلغ خیلی جزیی گویا در حدود پنج هزار تومان دادند در صورتی که مطابق برآوردی که مأمورین وزارت فواید عامه کرده بودند قریب سی‌هزار تومان وجه ضروری بوده است برای اینکه شهر تبریز را تا اندازه از مخاطرات سیل محفوظ و مصون بدارند و با این حال گمان می‌کنم چهار پنج‌هزار تومان بیشتر داده نشد. بنده مقصودم بالاخص راجع به تبریز نیست البته همان‌طوری که قزوین در مخاطره است ممکن است یکی از نقاط فارس هم دچار همان مخاطره بشود و بنده عقیده دارم که دولت در این مسئله یک فکر اساسی بکند البته این شهرهایی که دچار این گونه مخاطرات ممکن است بشوند و وضعیت جغرافیایی آنها طوری است که مخاطره را ایجاد می‌کند و اهالی آنجاها دائم در حالت تهدید هستند یک محلی برای تعمیر این سدها که از قدیم‌الایام هم بوده است باید معین کرد و آن سدها را مرمت نمود و اگر یک نواقصی در آنها هست مرتفع ساخت (بعضی از نمایندگان- صحیح است) بنده به طور کلی تقاضا دارم که دولت آقای وزیر مالیه یک توجهی در این باب بکنند و یک لایحه بیاورند و محلی برای این کار تهیه کنند که از این قبیل مخاطرات این شهرها محفوظ بمانند.
وزیر مالیه- این نظری را که نماینده محترم اظهار کردند منظور خود دولت هم هست و فقط برای تذکر بنده باید اینجا عرض کنم که اول پایه چنین اقداماتی داشتن اعتبار برای مخارجش است. ما حتی‌المقدور می‌خواهیم بودجه عمومی مملکت را که خیلی سنگین است و خود آقایان دخل و خرج آن را دیده‌اند ما آن را سنگین‌تر نکنیم. و بنده همیشه ساعی بوده‌ام که یک محل‌هایی از قبیل همین محلی که اینجا پیدا کرده‌ام یعنی صرفه‌جویی‌هایی که مورد خرج ندارد به دست بیاوریم و از مخارج جاری صرفه‌جویی کنیم تا بشود این قبیل حوایج را انجام بدهیم کلیه مطابق برآورد و تخمین ناقصی که در دست ما است این سدسازی‌ها که در همه جا لازم است اگر برای آنها ما بخواهیم یک لایحه کلی بیاوریم سیصد هزار تومان خرج دارد و این مبلغی را هم که عرض می‌کنم برآورد شده ناقص است و یک قسمت‌هایی است که برآورده نشده است. پس آقایان باید تصدیق بفرمایند که طرز حسن اداره برای امور مالیه مملکت این است که اول پولش را باید تهیه کرد و باید سعی کرد که این پول را از صرفه‌جویی‌های مخارج تهیه شود و بعد از آنکه تهیه شد این‌گونه مخارج را انجام داد و این هم منظور نظر هست و لایحه را هم که ایشان اظهار می‌کنند شاید ما بتوانیم بزودی بیاوریم و به نظر آقایان برسانیم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- بنده خواستم از آقای وزیر مالیه سؤال کنم چون این ماده را بنده قبلاً ندیده بودم و اینجا که خواندند و بنده استماع کردم معلوم شد آقای وزیر مالیه مطابق آن نظریاتی که من دارم خوب به حساب رسیدگی می‌کنند این صرفه‌جویی را از بابت سنه ۱۳۰۴ که قانون الغای باج راه در مجلس طرح شد از همان وقت این را تحت‌نظر گرفته‌اند و به عنوان یک ذخیره تهیه کرده‌اند بنده می‌خواستم ببینم که آیا صورت تفصیلی این قضیه را دارند و معلوم است چقدر ذخیره از این محل‌ها داریم اگر دارید که بیان بفرمایید اگر ندارید می‌خواهید بنده پیشنهاد کنم که وزیر مالیه مکلف باشد کلیه صرفه‌جویی‌هایی که از این محل تهیه شده است تحت یک لایحه بیاورید به مجلس برای نقاطی که این طور است. قریب ده پانزده جا در ایران هست که سد بندی آنها خیلی لازم است و دولت هم متوجه به آنها هست یک محلی برای آنها معین نمایند همان‌طوری که آقای محمدولی میرزا راجع به تبریز اظهار
کردند همان‌طوری که آقای روحی راجع به رفسنجان اظهار کردند و اینها یک تقاطعی هستند که سدبندی آنها لازم است حالا که حقیقت دولت در مقام عمل هست قدم‌های عملی بردارد حقیقت موقعش است که دولت و ملت به هم کمک کنند و اشتراک مساعی نمایند برای زنده بودنشان و این همه بلا که می‌رسد یک قدم را ما عملی کنیم. این را ممکن است توضیح بدهند و آن مسئله را هم پیشنهاد می‌کنم.
روحی- مذاکرات کافی است.
آقاسیدیعقوب- راجع به رفسنجان گفتم چطور کافی است.
وزیر مالیه- این حساب را که بنده برایش محل خرج معین می‌کنم ناچار صورت جزئیش را دادم و همین طور که عرض کردم این صرفه‌جویی‌ها بر ذخیره‌ها بهترین ترتیب مصرفش برای همین کارها است و در موقع خودش که آن لایحه را به عرض آقایان می‌رسانم مبلغ صرفه‌جویی را هم عرض خواهم کرد ولی فعلاً لازم نیست که یک ماده راجع به مکلف کردن یک تکلیفی که خودمان در انجام آن ساعی هستیم بیاوریم اینجا بگذرانیم.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
کازرونی- کافی نیست.
رئیس- بگذارید آقای کازرونی هم حرفشان را بزنند.
کازرونی- بنده با این لایحه کاملاً موافقم و امیدوارم مکرر از این لوایح بیاید و ما هم با شوق و شعف تلقی می‌کنیم و هیچ فرقی هم نمی‌دانم که قزوین تعمیر شود یا فرضاً شیراز همه مملکت و ایران است و همه یکی است و هر نقطه از نقاط ایران که تعمیر شود منفعتش راجع به تمام افراد ایرانی است لکن اینجا خواستم از موقع استفاده کنم و این تذکر را بدهم بندرعباس تا لار تقریباً بیست فرسخ است فیمابین این راه فقط یک رودخانه است که محتاج پول است و اگر یک مبلغی در همین حدود (تقریباً سی‌هزار تومان) خرج شود زمین مسطح است ممکن است اتومبیل عبور و مرور نماید و اگر یک چنین امری انجام بگیرد آن وقت شیراز با بندرعباس اتصال پیدا می‌کند و یک بهبودی فوق‌العاده در تجارت و اقتصادیات پیدا می‌شود و دیگر احتیاج به کشتی‌های خارجی که از بندرعباس به بوشهر می‌آید نیست و بالاخره یک تسهیلات فوق‌العاده چه از نقطه‌نظر تجارت و چه از نقطه‌نظر اقتصاد و چه از نقطه‌نظر اخلاق پیدا می‌شود. خواستم تذکر بدهم که آقای وزیر محترم مالیه که البته دقت کامل در این قبیل امور دارند و علاقه مفرطی در مواقع مکروه نشان داده‌اند این عرایض مرا تحت نظر بگیرند و مساعدت بفرمایند و این قضیه را که مکرر قول داده‌اند و برحسب توصیه‌ای که از مقامات خیلی عالی شده این امر را در اسرع اوقات انجام بدهند بلکه از توجهات ایشان این امر زودتر انجام شود.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ شماره آرا به عمل آمده ۸۷ ورقه سفید تعداد شد)
رئیس- عده حاضرین ۹۴ با ۸۷ رأی تصویب شد.
اسامی رأی‌دهندگان - آقایان: کفایی - دیوان‌بیگی - کازرونی- ملک‌آرایی - کیانوری - طالش خان - جمشیدی - دکتر سنگ - ایزدی - احتشام‌زاده- نجومی - مخبر فرهمند - روحی- قاضی نوری - طلوع - دکتر عظیما - مسعود - اقبال - پورمحسن - میرزا یانس - وثوق - مولوی - آقازاده سبزواری - عامری - خواجوی - ناصری - حکمت - رحیم‌زاده - دکتر لقمان - ذوالقدر - گنجه‌ای - صادقی - بزرگ‌نیا - فاطمی - الفت - ضیا - مقدم - کاشانی - طاهری - موقر - وهاب‌زاده - کلایی - مسعودی - اعظم - سید یعقوب - حسن علی میرزا دولتشاهی - محمدعلی میرزا دولتشاهی - امیر دولتشاهی - حبیبی - ظفری - فتوحی - افسر - ساکینیان - احمدی - ملک‌مدنی - دربانی - شهداد - دبستانی - اسکندری - فهیمی- سید محمدتقی طباطبایی - ابراهیمی- ملک‌زاده- عدل جهانشاهی - فرشی - خطیبی - مفتی - حاج علی‌اکبر امین - سید کاظم یزدی - شریفی - محمد آخوند - شیخ محمد جواد - جلایی - اعتبار- دهستانی- بیات - همراز - پالیزی - یاسایی - عراقی - رفیع - اسعد - قراگوزلو - طباطبایی دیبا - لاریجانی - بیات ماکویی
وزیر معارف- تقاضا می‌شود لایحه مسیو هس و مادام هس در دستور گذاشته شود.
مخالفی نبود؟
(خبر کمیسیون بودجه راجع به کنترات مسیو هس به شرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون بودجه لایحه ۳۳۹۴ راجع به تجدید کنترات مسیو آندره هس را برای معلمی مدرسه حقوق با حضور آقای وزیر معارف مطرح نموده و پس از مباحث لازمه ماده واحده ذیل را تصویب و به عرض مجلس می‌رساند.
ماده واحده- دولت مجاز است کنترات مسیو آندره هس تبعه دولت فرانسه را برای ادامه معلمی مدرسه حقوق از ۱۵ خرداد ۱۳۰۸ تا مدت یک سال و یازده ماه و پانزده روز تمدید نموده و علاوه بر سالی پنج‌هزار تومان که بر طبق قانون چهارم بهمن ۱۳۰۷ به مشارٌالیه پرداخته می‌شود سالی چهار هزار تومان به مشارالیه داده شود که جمعاً سالی نه هزار تومان دریافت خواهد نمود.
(خبر کمیسیون معارف نیز به شرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون معارف در جلسه ۲۸ اردیبهشت لایحه دولت را نمره ۱۲۵ و ۳۳۹۴ راجع به تمدید کنترات مسیو آندره هس تبعه دولت فرانسه برای معلمی‌مدرسه حقوق بر طبق قانون مصوب نهم اسفندماه ۱۳۰۵ برای مدت یک سال و یازده ماه و پانزده روز مطرح و با تمدیدکنترات مشارالیه برای مدت فوق موافقت نمود.
رئیس- خبر کمیسیون بودجه مطرح است آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده اولاً می‌خواهم عرض کنم که گمان می‌کنم ما دیگر حالا محتاج به این اندازه معلم نیستیم که بیاییم یک کسی را استخدام کنیم آن هم با دو شغل متمایز و دو حقوق متمایز در دوره چهارم در مجلس گذشت که یک نفر در عین حال نمی‌تواند دارای دو شغل متمایز و دو حقوق متمایز باشد در شانزدهم جوزای هزار و سیصد و یک این قانون از مجلس گذشته است اگر قانون مجلس را ما محترم بشماریم نمی‌توانیم ابداً زیاده از یک شغل به او بدهیم و او را دو حقوق متمایز بدهیم بنده با این ملاحظه و ملاحظات دیگری که بعضی‌ها می‌گویند ما از معلمی او استفاده نکرده‌ایم و فقط مجرد دادن حقوق است به او (آنهایی که داخل هستند می‌گویند) به این ملاحظات مخالفم که یک نفر را در دو شغل متمایز و دو حقوق متمایز بدهیم در صورتی که بر خلاف قانون مصوبه مجلس است بدهیم در صورتی که بر خلاف قانون مصوبه مجلس است.
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- قانونی را که آقای فیروزآبادی اینجا تذکر دادند صحیح است و در کمیسیون بودجه هم مطرح شد و اگر این قانون بود محتاج نبود به اینکه اگر بخواهند یک مستخدمی را دو شغل بدهند به مجلس بیاورند. هر قانونی را که مجلس وضع کرد در هر موقع خود مجلس بخواهند می‌تواند استثنائاً آن را لغو کند و چندی قبل اگر نظر مبارک باشد مجلس همین شخص را برای مشاوری حقوق استخدام کرد با پنج‌هزار تومان در صورتی که معلم هم بود. در کنترات وزار معارف بود با سالی چهارهزار تومان او برای معلمی‌مدرسه حقوق و مجلس هم او را کنترات کرد رأی مشاوری حقوق با سالی پنج‌هزار تومان و همین عمل را مجلس کرد در دو ماه پیشتر در تحت یک قانونی و همیشه خود عمل مجلس قانون است حالا هم در آن قانونی که چندی قبل گذشت برای مشاوری حقوق این شخص در آن قانون تصریح دارد که این شخص مسیو هس که معلم در مدرسه حقوق است دولت او را برای مشاوری حقوق تا سه سال با سالی پنج‌هزار تومان اضافه برآنچه از بابت معلمی اخذ می‌کند کنترات می‌کند حالا یک سال از مدت معلمی باقی بود و تمام شد چون دولت این شخص را برای معلمی‌لازم دارد و یا سوابقی که در معلمی دارد و سال‌ها است که در مدرسه مشغول تدریس است برای دولت هم صرفه دارد و اگر بخواهد دولت معلم جدیدی بیاورد هم خرجش بیشتر می‌شود هم سوابقش کمتر است این است که برای دو سال پانزده روز کم این شخص را لازم دارد و منافاتی هم با آن
قانون ندارد مخصوصاً وقتی که مجلس تصویب کند یا نه‌هزار تومان حقوق برای مشاوری و معلمی‌تا دو سال و اما راجع به معلمی او هم تشخیص با وزارت معارف است که آیا او خوب کار کرده یا بد و از او راضی هستند می‌گویند خوب کار کرده است و از اشخاص عالی رتبه است اشخاصی که مسئول معارف هستند تصدیق می‌کنند به صحت عملش و لیاقتش ما هم موافق هستیم.
رئیس- آقای یاسایی
یاسایی- موافقم.
رئیس- آقای زوار
زوار- موافقم.
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- عرضی ندارم.
رئیس- آقای ملک‌زاده
ملک‌زاده- موافقم.
بعضی از نمایندگان- مخالفی نیست.
رئیس- مخالفی نیست. ؟
(اظهار شد خیر)
کازرونی- بنده اجازه خواستم.
رئیس- بفرمایید.
کازرونی- بنده اصولاً مخالف نیستم (وحشت هم نکنید - صبر کنید) لکن آقای دکتر طاهری فرمایشاتی فرمودند که ناچارم در اطراف بیانات ایشان یک توضیحاتی بدهم. ایشان فرمودند اگر یک لایحه بیاید و برخلاف یک قانونی باشد چون مجلس رأی می‌دهد خلاف قانون نیست در صورتی که ما قانونی را که با آن تشریفات معین و ترتیباتی که نظام‌نامه داخلی معین کرده تصویب کردیم به قوت خودش باقی است و قابل نسخ نیست مگر اینکه مجلس از همان مجرا آن را نسخ کند و یک قانونی به جای او بگذارد آن قانونی را که ما می‌گذاریم که یک نفر آدم دو شغل متمایز با دو حقوق متمایز نمی‌تواند داشته باشد به قوت خودش باقی است (فیروزآبادی- صحیح است) لیکن حرف اینجا است که این لایحه هم از همان مقوله است؟ خیر در همین موضوع در کمیسیون بودجه مذاکرات زیادی شد و همیت اعتراض شد آخرالامر آقای وزیر مالیه و آقای وزیر محترم معارف هر دو موافقت کردند در این اظهارات و راه‌حلی پیدا کردند و بالاخره به این آدم فقط و فقط یک حقوق داده می‌شود و آن عبارت از نه‌هزار تومان است نهایت دو شغل متمایز به او ارجاع می‌شود و در آن هم بحثی نیست که کسی یک حقوق بگیرد و ده شغل دیگر داشته باشد و استدعا می‌کنم که فوق‌العاده مراقب باشید یک چیزی که برخلاف قوانین موضوعه است از مجلس نگذرد و الّا جمع قوانین را متزلزل می‌کند.
روحی- کافی است آقا.
فهیمی (مخبر کمیسیون بودجه)- بیانات آقای کازرونی بنده را مجبور کرد که توضیح عرض کنم برای اینکه ایشان هم اشتباه می‌کنند به جهت اینکه فقط قانون اساسی است که مجلس هیچ مداخله در او نمی‌تواند بکند...
کازرونی- اینجا هم یک اشتباه فوق‌العاده کرده‌اید.
فهیمی- قدری تامل بفرمایید سایر قوانین را مجلس خودش می‌تواند وضع کند می‌تواند ملغی کند می‌تواند استثنا کند نظایر هم خیلی دارد این قانون را بعد از آنکه مجلس تصویب کرد که دولت حق ندارد به هیچ وجه دو شغل متمایز بدهد دولت همچو تکلیف و اجازه ندارد ولی مجلس در هر موردی می‌تواند از آن استثنا کند.
کازرونی- بلی ولی از مجرای خودش.
فهیمی- وقتی که مجلس رأی داد که به یک نفر دو حقوق و دو شغل بدهند آن قانون به قوت خودش باقی است و این هم یک قانون جدیدی است در یک مورد
به خصوص مثلاً یک تعرفه گمرکی را مجلس رأی می‌دهد برای تعیین حقوق گمرکی باید گرفته شود بعد در موارد مختلفه رأی می‌دهد که فلان متاع باید از گمرک معاف باشد یا فلان اشیای مؤسسه و کارخانه از گمرک معاف باشد پس باید گفت اینها خلاف قانون شده است؟ یعنی تا وقتی که آن تعرفه گمرکی را مجلس لغو نکند حق ندارد این رأی را بدهد؟! در صورتی که این‌طور نیست مجلس حق دارد استثنا کند و این حق را نمی‌توان از مجلس سلب کرد فقط قانون اساسی است که مجلس نمی‌تواند در آن دخالت کند. حالا در این مورد هم به دولت اجازه داده شد به موجب قانون قبلی که به او نه‌هزار تومان حقوق بدهد دو کار هم از او بخواهد حالا هم در تعقیب همان قانون سابق برای اینکه یک قسمت شغل او کنتراتش منقضی می‌شد اجازه داده شد که همان نه هزار تومان را به او بدهند و آن دو شغل را از او بخواهند.
کیای نوری- صحیح است.
کازرونی- نیست این طور آقا.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
کازرونی- بنده مخالفم.
رئیس- در اسامی‌که بنده شماره کردم فقط مخالف جنابعالی بودید حرف‌تان را هم زدید.
کازرونی- بنده مخالف با کفایت مذاکراتم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده واحده با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد.
(در حین اخذ آرا - همهمه نمایندگان - صدای زنگ رئیس)
رئیس- آقا رعایت انتظامات را بفرمایید.
(آقایان بزرگ‌نیا و مؤبد احمدی منشیان هیئت رئیسه آرا را شماره ۵۹ ورقه سفید و ۴ ورقه کبود تعداد شد)
رئیس- عده حضار ۹۵ با کثریت ۵۹ رأی تصویب شد آقای کفیل وزارت امور خارجه
اسامی موافقین - آقایان: ابراهیمی - دهستانی - احمدی - موقر - اسدی - شیخ الملک - فرهمند - ملک‌زاده- قاضی نوری - حکمت - روحی- امیر دولتشاهی - دکتر سنگ - حسن علی میرزا دولتشاهی - کیانوری - طالش خان - زوار- حبیبی - ذوالقدر - فهیمی - طباطبایی دیبا - ایل خان - عباس میرزا - محمد آخوند - احتشام‌زاده - اسعد - پالیزی - وثوق - شیخ محمد جواد - یاسایی - اعتبار - مسعودی - دربانی - اسفندیار ظفری - گنجه‌ای - مسعود - عدل - کاشانی - ساکینیان - اقبال - مولوی - لاریجانی - دکتر لقمان - فتوحی - شریفی - صادقی - خواجوی - مفتی - کفایی - محمدولی میرزا - جلایی - طاهری - مقدم - سید کاظم یزدی - ماکویی
اسامی مخالفین - آقایان: بنکدار - کازرونی - فیروزآبادی - سید یعقوب
کفیل وزارت امور خارجه- خاطر محترم آقایان هست که در سال گذشته عهدنامه تحریم جنگ در فرانسه تصویب شد این همان عهدنامه است که به مجلس تقدیم شده است و از تصویب مجلس هم گذشته در این ضمن دولت شوروی (لیتونیف) یعنی کفیل کمیساریای خارجه دولت شوروی (بعضی از نمایندگان- بلندتر) در نظر گرفت که در ضمن تصویب عهدنامه تحریم جنگ توسط دول مجاور دولت شوروی ضمناً از دولت رومانی و از دولت ترکیه هم دعوت کردند به اینکه یک پروتکلی (این هم باز با مشارکت همان دولی که در عهدنامه تحریم جنگ شرکت داشته‌اند) بین آن عده امضا شود نظر به اینکه دولت ایران اساساً عهدنامه تحریم جنگ را امضا کرده و از تصویب مجلس هم گذشت و به علاوه البته حسن استقبال و اقبالی که دولت ایران همیشه به مسائلی که جنبه
صلح داشته است کرده است و می‌کند راجع به این مسئله هم حسن استقبال کرد و به سفیر کبیر خودمان در مسکو اختیار داده شد که امضا کند و امضا کردند...
(اورنگ- صحیح است)
کفیل وزارت امور خارجه- و حالا لایحه همین پروتکل است که برای تصویب تقدیم مجلس می‌کنم.
(آقاسیدیعقوب- بسیار خوب)
عرض کنم که عهدنامه مودت بین دولتین ایران و سوئد به امضا رسیده است تقدیم می‌شود عهدنامه اقامت و تجارت و بحر پیمایی آن هم بین دولت ایران و دولت سوئد به امضا رسیده است برای تصویب تقدیم می‌کنم.
عهدنامه مودت بین دولتین ایران و فرانسه هم به امضا رسیده است که تقدیم می‌کنم. عهدنامه مودت بین دولتین ایران و بلژیک و همچنین قرارداد اقامت بین دولتین و هم چنین قرارداد تجارتی و بحرپیمایی بین دولتین ایران و بلژیک به امضا رسیده است که برای تصویب تقدیم می‌کنم.
وزیر معارف- لایحه‌ای است راجع به مجانی شدن مخابرات دولتی از طرف آقای وزیر مالیه تقدیم می‌شود.
(صحبت بین نمایندگان - صدای زنگ رئیس - سکوت)
رئیس- خبر کمیسیون بودجه راجع به کنترات مادام هس مطرح است.
(به شرح ذیل خوانده شد)
کمیسیون بودجه لایحه ۳۳۹۵ راجعه به تحدید کنترات مادام هس برای معلمی دارالمعلمات را مطرح نموده و پس از مذاره و امضای توضیحات آقای وزیر معارف ماده واحده ذیل را تصویب نموده و به عرض مجلس می‌رساند.
ماده واحده- دولت مجاز است قرارداد استخدام مادام آندره هس تبعه دولت فرانسه را برای مدت یک سال و یازده ماه و پانزده روز از تاریخ پانزدهم خرداد ۱۳۰۸ به جهت مدیری و معلمی مدرسه دارالمعلمات با سالی یک‌هزار و پانصد تومان حقوق بر طبق مقررات قانون ۱۷ حوت ۱۳۰۲ تجدید و تمدید نماید.
(خبر کمیسیون معارف نیز به شرح ذیل خوانده شد)
کمیسیون معارف در جلسه ۲۸ اردیبهشت با لایحه نمره ۳۳۹۵ و ۱۲۵۱ هفتم اردیبهشت دولت راجع به تمدید کنترات مادام آندره هس تبعه دولت فرانسه برای مدت یک سال و یازده ماه و پانزده روز از تاریخ پانزدهم خرداد ۱۳۰۸ به جهت مدیری و معلمی مدرسه دارالمعلمات بر طبق مقررات قانون مصوب ۱۷ حوت ۱۳۰۲ موافقت نمود.
رئیس- ماده واحده مطرح است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده با نوع این کنترات‌ها به استثنای چند نفری از آنها کلیتاً مخالفم و عقیده ندارم و به عقیده خودم ما از اینها نتیجه نبردیم حالا شاید آقایانی که بهتر از بنده می‌دانند بفرمایند که نتیجه‌های بزرگی برده‌ایم و چه شده و چه شده اما بنده به عقیده خودم از این کنترات‌ها استفاده نتوانیم بکنیم و نمی‌کنیم با این ملاحظه بنده با خود مسیو مخالف هستم با مادامشان هم مخالفم و عقیده ندارم به این کنترات‌ها. ما از مردهای اینها نتوانستیم استفاده کنیم از زن‌ها به طریق اولی و یک پولی از بین می‌رود بی‌فایده.
رئیس- آقای دکتر ملک‌زاده
ملک‌زاده- عرض کنم که به عقیده بنده داشتن یک دارالمعلمات خوب در مملکت بیش از هر مؤسسه در تغییرات مملکت...
آقاسیدیعقوب- وای وای وای.
ملک‌زاده- تمام ماها از اول مشروطیت تا امروز بدون استثنا طرفدار توسعه علم و معارف در مملکت بوده و هستیم (روحی- صحیح است) و تصدیق می‌فرمایید که توسعه معارف در مملکت بدون داشتن معلم و معلمه (بعضی از نمایندگان- صحیح است) غیر ممکن و محال است. الساعه خودتان بهترین شاهد هستید که فقط مانع مهمی که باعث جلوگیری توسعه معارف و صحیه
که در اصل مهم مؤثر در ترقی و تعالی مملکت است عبارت از نداشتن معلم کافی و طبیب کافی است و مخصوصاً دارالمعلمات که معلمه از برای مدارس تهیه می‌کند یک اختصاصات و مزایایی دارد که به عقیده بنده دارالمعلمین آن مزایا را نمی‌تواند داشته باشد زیرا علاوه بر اینکه معلم تهیه می‌کند مادر تهیه می‌کند...
آقاسیدیعقوب- آه آه آه.
اورنگ- صحیح است والله صحیح است.
ملک‌زاده- و تصدیق می‌فرمایید که مدارس اولیه که باید ما را تربیت بکند و آن قدم اولی که در تربیت اخلاقی و ملی افراد یک مملکتی برداشته می‌شود عبارت از آن مدرسه مادرانه است و آن مدتی است که طفل تحت تربیت مادر است (اورنگ- صحیح است) و تصدیق می‌فرمایید که مسئله معلمی یک شغل و فن مخصوصی است که همه کس نمی‌تواند معلم باشد همین طوری که بسیاری از مردم عالم و فاضل هستند که مراحل خیلی مهمی‌را گذرانیده‌اند ولی قوه اجتهاد ندارند همین طور هم خیلی از اشخاص هستند که تحصیل کرده‌اند ولی از عهده تدریس بر نمی‌آیند برای اینکه علم تعلیم و تعلم یک علم خاصی و شعبات خاصی در آنجا باید تدریس بشود که عبارت است از شعبه پداگژی که متأسفانه تا به حال در مملکت ما نبوده است و جدیداً خیلی متشکریم که به واسطه وجود این دارالمعلمات و مخصوصاً (خدا شاهد است که من این خانم را صورتاً اصلاً نمی‌شناسم) (خنده نمایندگان- صحیح است) ولی آنچه تحقیق کرده‌ام و از خارج مخصوصاً مقید بودم که تحقیقی بکنم و تحقیقاتی که کرده‌ام این خانم به خوبی از عهده اداره کردن دارالمعلمات برآمده است و مخصوصاً شاگردهایی که در سال گذشته و امسال مشغول امتحان هستند خیلی خوب امتحان داده‌اند و این معلماتی که در این مدرسه تربیت شده‌اند و در مدارس ملی و دولتی رفته‌اند خیلی خوب از عهده وظایف خودشان برمی‌آیند و به عقیده بنده خیلی لازم و به موقع است که آقایان تصویب بفرمایند که کنترات ایشان تجدید بشود به واسطه اینکه قهراً و طبعاً محتاجیم که دارالمعلمات ما دارای یک مدیره متخصصه عالمه باشد و به عقیده و بنده هیچ لزوم و احتیاجی نیست که ما این را رد بکنیم و یک معلمه دیگری را استخدام بکنیم.
رئیس- آقای زوار
زوار- موافقم.
رئیس- آقای محمدولی میرزا
محمدولی میرزا- عرضی ندارم.
کازرونی و احتشام‌زاده- مذاکرات کافی است.
رئیس- آقای عدل
عدل- عرض می‌شود بنده با کنترات مادام هس نهایت موافقت را دارم و همان طور که آقای ملک‌زاده فرمودند...
بعضی از نمایندگان- بلندتر
طلوع- هیچ نمی‌شنویم.
عدل- به هر حال دارالمعلمات یک متخصص لازم دارد و ایشان را هم دولت متخصص تصور کرده است و خوب هم از عهده برآمده است (بعضی از نمایندگان- آقا بلندتر) ولی بنده یک ایرادی دارم که می‌خواهم عرض کنم با آن مزایایی که آقای ملک‌زاده شرح دادند برای دارالمعلمات می‌خواهیم ببینیم که آیا دارالمعلمات ما آن مزایا را دارد یا نه؟ بنده تصور می‌کنم که دارالمعلمات ما خیلی نواقص دارد که باید وزیر علوم مخصوصاً یک توجهی بکنند در تکمیل آن. مادام هس خیلی خوب مدیره‌ای است. الحق و الانصاف و مخصوصاً از حیث اخلاق خیلی خوب است و بنده خیلی خوب اطلاع دارم که مخصوصاً در قسمت اخلاق خیلی مراقب است و بنده خودم آنجا محصله دارم ولی باید تصدیق کرد که مادام هس لوازم کارش را ندارد دارالمعلمات امروز خیلی خیلی نواقص دارد مهم‌ترین نواقص دارالمعلمات
معلم است اگر عرض کنم هیچ معلم ندارد شاید به معلمینی که آنجا تدریس می‌کنند برنخورد ولی معلم‌هایی که آنجا هستند آن معلم‌هایی هستند که در سایر جاها کار پیدا نمی‌کنند می‌فرستند آنجا و این برای این است که سایر مدارس مردانه چون زورشان می‌چربد معلم‌های خوب می‌رود آنجا و اینجا از حیث معلم خیلی فقیر است و این دارالمعلمات به اندازه توسعه طهران نیست و خیلی کوچک است و باید وزارت معارف یک قدری توجه زیادتر بکند و توقعاتی که مادام هس فرضاً دارد یک قدری بیشتر برآورده کنند و یک قدری بیشتر باید اختیاراتش را قرار داد برای اینکه مادام هس بتواند جلوگیری بکند از خیلی تعدیات و تجاوزات که نمی‌خواهم اینجا شرح بدهم و البته هر چه تسلط او بیشتر بشود بهتر است...
آقاسیدیعقوب- مثلاً بهش حکومت بدهند؟
عدل- به علاوه از حیث لابراتوار و بنای مدرسه و معلم به خصوص بنده استدعا می‌کنم که بیشتر توجه کنند که آنجا نواقصش زیاد است و البته هرقدر که آنجا وسایل داشته باشد بهتر ترقی می‌کند.
کازرونی- حالا مذاکرات کافی است.
وزیر معارف- اینکه فرمودید دارالمعلمات در طهران بعضی نواقص دارد البته بنده خودم اقرار دارم که مدارس ایران مخصوصاً مدارس اثاث هنوز به حد کافی ترقی نرسیده است و نواقصی دارد و نقیصه مهم مدارس را خود آقا ذکر کردند که نداشتن معلم و معلمه است این را هم خود آقا تصدیق خواهند فرمود که فراهم کردن معلم و معلمه به یک روز و دو روز و یک سال و دو سال نمی‌شود وقت می‌خواهد و وقت و همین طور که تذکر دادیم وزارت معارف نهایت جدیت را دارد که معلم و معلمه برای مدارس تهیه کند اینکه فرمودید که اختیارات بیشتری به مدیره مدرسه داده شود آن اختیاراتی که مقتضی بوده است به او داده شده است به اندازه که برای اداره کردن مدرسه لازم بوده است.
احتشام زاده و طلوع - مذاکرات کافی است.
رئیس- کافی است؟
(بعضی از نمایندگان- بلی)
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده دایر به استخدام مادام هس موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و تعداد آرا به عمل آمده نتیجه به قرار ذیل حاصل شد)
ورقه سفید علامت قبول ۶۰
ورقه کبود علامت رد ۳
رئیس- عده حاضرین ۹۴ به اکثریت ۶۰ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: مسعودی - فتوحی - موقر - ناصری - قاضی نوری - شیخ‌الملک - جلایی - فهیمی- لقمان - کیانوری - مقدم - ملک‌آرایی - پالیزی - وثوق - دبستانی - یاسایی - ملک‌زاده- اسفندیاری - صادقی - فرهمند - فرشی - شهداد - طاهری - مفتی - محمدولی میرزا - دربانی - ماکویی - وهاب‌زاده - مولوی - اعتبار- امیر دولتشاهی - ایل خان - احمدی - فاطمی- حسن علی میرزا دولتشاهی - ابراهیمی- ساکینیان - خواجوی - کاشانی - حکمت - شریفی - سید کاظم یزدی - لاریجانی - پورمحسن - محمدعلی میرزا دولتشاهی - روحی- مسعود - اسعد - اسدی - اقبال - عباس میرزا - میرزا یانس - طباطبایی دیبا - ضیا - رحیم‌زاده - حبیبی - ذوالقدر - عدل - دکتر عظیما - طالش خان
اسامی مخالفین - آقایان: فیروزآبادی - سید یعقوب - بنکدار
وزیر فواید عامه- لایحه‌ای است راجع به اموال غیر منقول از طرف آقای وزیر فواید عامه تقدیم می‌کنم. (خنده نمایندگان) لایحه دیگر به هم هست راجع به تابعیت که این را هم از طرف آقای وزیر عدلیه تقدیم می‌کنم.
وزیر معارف- تقاضا می‌شود لایحه چهارهزار و پانصد تومان برای کتابخانه مطرح شود.
رفیع- جلسه آینده.
وزیر معارف- خیلی مختصر است آقایان هم موافقند.
اورنگ- بلی خیلی مختصر است.
رئیس- آقای طاهری هم همین طور تقاضا کرده‌اند این لایحه مطرح شود.
(لایحه مزبور به شرح آتی قرائت شد)
خبر از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه نمره ۲۸۱۶۹ راجع به تخصیص عواید سابقه مدرسه علوم سیاسی برای تهیه کتابخانه را مطرح نموده و ماده واحده ذیل را پس از مذاکرات لازمه به عرض مجلس می‌رساند.
ماده واحده- وزارت مالیه مجاز است مبلغ چهارهزار و پانصد تومان (۴۵۰۰ تومان) اصل عواید سابقه مدرسه علوم سیاسی را که در تحت نظر وزارت امورخارجه به بانک شاهنشاهی و عثمانی سپرده شده است به علاوه حق‌الحفاظه که به آن تعلق گرفته برای تهیه کتاب به جهت مدرسه حقوق و سیاسی به وزارت خانه بپردازد.
رئیس- ماده واحده مطرح است. آقای روحی
روحی- بنده با این لایحه مخالفت ندارم و امیدوارم تمام مدارس ما کتابخانه پیدا کنند و واقعاً به این آرزوی خودمان برسیم که وزارت معارف آن‌قدر در مملکت بسط پیدا کند که در یک قصبه که یک مدرسه هست به قدر خودش آن مدرسه کتابخانه داشته باشد. این اعتراض بنده اساساً به وزارت معارف است. ملت ایران ملت پارسی زبان است و گذشته از اینکه خودش به این زبان فصیح شیرین حرف می‌زند چندین ملت دیگر از قبیل تاجیکستان، افغانستان و چندین میلیون نفوس در هندوستان فارسی صحبت می‌کنند و این زبانی که این قدر علمای عالی مقدار و علمای بلند منزلت داشته است با فرط تأسف یک کتاب لغت ندارد...
بعضی از نمایندگان- صحیح است.
دکتر سنگ- فرهنگ ناظم‌الاطبا
روحی- یک کتاب لغت جامعی که چندین میلون نفری که با این زبان صحبت می‌کنند اگر بخواهند یک لغت پیدا کنند کتاب لغت ندارد (دکتر سنگ- هست باید چاپ کرد) وزارت معارف هم و هین طور آرام خوابیده است و نرم نرم مثل اینکه هیچ واقعه‌ای اتفاق نیفتاده است در صورتی که به عقیده بنده بایستی کارکنان وزارت معارف از هر چیز بزنند و یک مرتبه یک لایحه بیاورند یک میلیون و از مجلس اعتبار بخواهند هیچ مانعی ندارد مجلس شورای ملی که یک مرتبه صدهزار تومان برای ملخ و ده‌هزار تومان، پانزده‌هزار تومان برای چیز دیگر مصرف می‌کند و اعتبار می‌دهد هیچ ابا و امتناع ندارد که برای نگاه داشتن زبان خودش و برای عامی‌کردن این زبان و در دسترش گذاشتن آن خاصه در بین ملل شرقی برای یک کتاب لغت هزار تومان تصویب کند که ما هم یک کتاب لغت داشته باشیم کتب لغات ما تمام ناقص و خراب است و اینها برای زبان فصیح ما کفایت نمی‌کند و ما محتاج هستیم به یک کتاب لغت بزرگ و به علاوه یک دایرةالمعارف. آقا شوخی نیست ما امروز کتاب لغت می‌خواهیم، دایرةالمعارف می‌خواهیم الان ملاحظه بفرمایید همین ملل شرقی مثل ترکیه، مصر اینها در سال شاید صدها هزار مؤلفه دارند و در مملکت ما یک مؤلف تشویق نمی‌شود یک کتاب ما نمی‌بینیم و وقتی هم یک کتاب ترجمه می‌شود ترجمه و ما نهایی است که مضیع اخلاق و مفسد حال مردم است و بنده خیلی تعجب می‌کنم از وزارت معارف که بعد از چندی یک لایحه آورده‌اند به مجلس که از صرفه‌جویی مدرسه سیاسی...
احتشام‌زاده- صرفه‌جویی نیست. پول خاص است.
روحی- پول خاص مدرسه سیاست را به مصرف خرید یک کتبی برسانند که به درد هیچ کس نخواهد خورد
و به عقیده بنده اگر این خرج با نظر کمیسیون معارف مجلس باشد که با یک بصیرتی از نقطه‌نظر احتیاج این مملکت این کتب خریده شود بهتر است. مقصود بنده این بود که تذکر بدهم به وزارت معارف که در سدد باشند برای سیادت زبان فارسی یک کتاب لغت بزرگ برای این مملکت تهیه و تدوین کنند هر چه قدر هم خرج دارد اهمیت ندارد و به علاوه این طور که بنده دیدم در بودجه پارسال وزارت معارف صدهزار تومان اعتبار برای طبع کتب داشته است چرا وزارت معارف در فکر نیست که از همین محل اقلاً چند تا لغت موجوده مثل لغت ناظم‌الاطبا و دیگران که هست عجالتاً طبع کنند ولی برای اینکه یک کتاب لغت علمی بزرگ داشته باشیم وزارت معارف از حالا باید به فکر بیفتد که از علما و بزرگان استمداد نماید و آنها را بخواهد و بیایند و یک کتاب لغت جامعی برای زبان ما بنویسند واقعاً خیلی افتضاح است که ما یک شعر قدیم شعرا را که می‌خواهیم یک لغت آن را که می‌خواهیم پیدا کنیم اصلاً کتاب نداریم و به همین مناسبت رفته رفته زبان ما در اثر نبودن کتاب لغت از میان می‌رود و این مسئولیت متوجه وزیر معارف و دولت حاضر است و این را بنده تذکراً عرض کردم و امیدوارم که هرچه زودتر وزارت معارف به این عرض بنده ترتیب اثر بدهد.
وزیر معارف- فرمایشات آقای نماینده محترم...
یک نفر از نمایندگان- بلندتر
وزیر معارف- همه صحیح بود به جهت اینکه البته در مملکت باید کتاب باشد، کتاب لغت باشد و کلیه کتبی که هست باید طبع شود (بعضی از نمایندگان- بلندتر) و آنچه که هست ترجمه شود...
روحی- بلندتر. بفرمایید پشت تریبون
وزیر معارف- چشم (در پشت کرسی نطق) عرض کردم فرمایشات نماینده محترم بسیار صحیح بود و البته در مملکت برای مدارس و برای مردمی‌که خارج از مدارس هستند کتاب بسیار لازم است به خصوص همین جوری که در مسئله کتاب لغت که فرمودید که اگر یک مجهولی داشته باشیم مجبوریم رجوع کنیم به کتب خارجه و همین‌طوری که فرمودید کتاب لغت صحیحی و مفصلی نیست و این را هم تصدیق می‌کنید که یک کتاب لغتی که حاوی کلیه لغات باشد و دست کم آن شصت‌هزار لغت داشته باشد در یک مدت کمی و یکی دوسال نمی‌شود نوشت سالیان دراز مدت می‌خواهد و کار یک نفر هم نیست (جمعی از نمایندگان- صحیح است) برای اینکه یک نفر فرصت این کار را ندارد و اگر چنانچه فراقت هم داشته باشد معلومات آن یک نفر به اندازه‌ای که از تمام شعب علوم اطلاع داشته باشد نیست. اینکه فرمودید وزارت معارف آرام نشسته است و یک تظاهری باید بکند. عرض می‌کنم وزارت معارف هم کتاب طبع می‌کند و هم ترجمه می‌کند (روحی- کی اقدام کرده است) و کتاب لغت را الآن مشغول تنظیم آن هستند (بعضی از نمایندگان- صحیح است) و توقع دارید که وزیر معارف هر روز بیاید اینجا و مزاحم خاطر آقایان شود که فلان کتاب را ما مشغول طبع آن هستیم ولی البته از تذکر آقا خیلی متشکر هستم و لازم است که عرض کنم که کتاب ابتدایی در تحت طبع است در همین مطبعه مجلس و کتاب متوسطه را هم مشغول تنظیم هستند و همین کتاب لغت به خصوص را که فرمودید الان مشغول تهیه آن هستند و دارند تنظیم می‌کنند. اما راجع به این کتابخانه که فرمودید...
روحی- مخالف با این نیستم.
وزیر معارف- این وجهی که می‌خواهیم کتابخانه برای مدرسه حقوق درست کنیم از محل شهریه‌ای است که محصلین مدرسه سیاسی در سنوات قبل پرداخته بودند و ذخیره شده بود (احتشام‌زاده-برای همین کار) و تخصیص داده شده است برای کتابخانه مدرسه حقوق و سیاسی و این هم که فرمودید که کتبی که خریده می‌شود به درد کسی نمی‌خورد البته کتبی خریده می‌شود که به درد
شاگردان مدرسه بخورد نه به درد همه کس برای اینکه از محل شهریه شاگردان است و مقدار زیادی نیست ولی خود وزارت معارف از اعتباری که دارد صورت یک کتبی را تنظیم کرده است و از پاریس می‌خواهد.
جمعی از نمایندگان- صحیح است.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- کافی است؟
(اظهار شد بلی)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده واحده موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و تعداد آرا به عمل آمده هفتاد و نه ورقه سفید و یک ورقه کبود شماره شد)
رئیس- عده حاضرین ۹۱ نفر با کثریت ۷۹ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: ملک‌زاده - فهیمی - شهداد - احمدی - فتوحی - بزرگ‌نیا - دکتر لقمان - شریفی - گنجه - صدقی - ناصری - ذوالقدر - خواجوی - فرهمند - آقازاده سبزواری - بیات - امیر تیمور - وثوق - ملک‌آرایی - افخمی - دهستانی - عامری - اسفندیاری - جلایی - اسعد - ابراهیمی - همراز - سید کاظم - هزارجریبی - حکمت - اعتبار - افسر - ماکویی - فاطمی - اسکندری - ظفری - طاهری - ضیا - لاریجانی - فرشی - محمدولی میرزا - مفتی - مقدم - مسعودی - کاشانی - درعلی - عدل - مولوی - ساکینیان - موقر - اسدی - مسعود - روحی - اقبال - یاسایی - فولادوند - ایل خان - میرزا یانس - دبستانی - کفایی - امیر دولتشاهی - محمدعلی میرزا دولتشاهی - دکتر سنک - دیوان‌بیگی - شیخ الملک - حسن علی میرزا دولتشاهی - طالش خان - قاضی نوری - طلوع - حبیبی - طباطبایی دیبا - رفیع - محمد آخوند - پورمحسن - رحیم‌زاده - قراگوزلو - کیای‌نوری - احتشام‌زاده - پالیزی
مخالف - آقای: فیروزآبادی
آقای احتشام‌زاده پیشنهاد می‌کنند که جلسه برای یکشنبه آتیه تشکیل شود. آقای احتشام‌زاده
بعضی از نمایندگان- چرا؟ همان پنجشنبه باشد.
احتشام‌زاده- خاطر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است که آقایان نمایندگان اوقاتشان را مصروف کارهای مجلسی می‌کنند و اوقات کار منحصر به اوقاتی نیست که در جلسه علنی است (اورنگ- صحیح است) دیشب تا ساعت ده آقایان کار داشته و در فراکسیون بوده‌اند همین طور روزهای قبل در کمیسیون‌ها کار می‌کرده‌اند و اغلب کمیسیون‌ها تشکیل بود و اینکه ملاحظه می‌فرمایید در یک روز شش یا هفت لایحه در مجلس می‌گذرد این در اثر کارها و مطالعات و اقداماتی است که در خارج می‌شود (اورنگ- درست است) این است که بنده معتقدم وقت بیشتری در خارج داشته باشیم که برای کارهای مجلس زمینه‌سازی کنیم برای لوایح تا روزی که جلسه می‌شود بتوانیم چند لایحه بگذرانیم از این جهت معتقدم که جلسه آتیه روز یکشنبه تشکیل شود.
رئیس- آقای یاسایی
یاسایی- بنده مخالفم که جلسه یکشنبه باشد این چند روز را باید جلسه کنیم که تا قبل از عاشورا کارهایی که در نظر است بگذرد و آن کارها یکی راجع به لایحه مرور زمان در خصوص اموال منقوله است که لایحه‌اش را امروز دولت تقدیم کرد و معهود بود که اقلاً شور اولش قبل از عاشورا تمام بشود و بنده معتقدم جلسه همان روز پنجشنبه باشد.
بعضی از نمایندگان- صحیح است.
اورنگ- صحیح نیست.
افسر- بنده عقیده دارم روز سه‌شنبه جلسه باشد.
احتشام‌زاده- بنده هم موافقت می‌کنم با روز پنجشنبه
رئیس- عرض کنم ملاحظاتی که آقای احتشام‌زاده
اظهار کردند کاملاً به موقع و صحیح است ما زحمات و خدمات خودمات را در مجلس بدون خودنمایی و تظاهر انجام می‌دهیم و قضایای بعد از آنکه در میان خودمان حل می‌شود می‌آوریم به اینجا و به آسانی خاتمه می‌دهیم. حالا هم که آقای یاسایی و احتشام‌زاده هر دو توافق می‌کنند به پنجشنبه اگر آقایان اجازه می‌دهند جلسه همان پنجشنبه باشد.
(نمایندگان- صحیح است)
افسر- بنده هم حرفی ندارم.
آقاسیدیعقوب- لایحه عدلیه را مرجعش را نفرمودید.
رئیس- به کمیسیون می‌رود و می‌آید به مجلس...
(مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - دادگر