مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ بهمن ۱۳۰۹ نشست ۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هشتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هشتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ بهمن ۱۳۰۹ نشست ۷
جلسه ۷
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس یکشنبه ۱۲ بهمن ماه ۱۳۰۹ (دوازدهم شهر رمضان ۱۳۴۹)
فهرست مذاکرات
۱ ـ تصویب صورت مجلس
۲ ـ رد یک فقره مرخصی
۳ ـ تقدیم ۵ فقره لایحه از طرف آقای وزیرمالیه
۴ ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف وزارت معارف
۵ ـ طرح و تصویب لایحه اعتبار عمران لرستان
۶ ـ تقدیم سه فقره لایحه از طرف آقای وزیر عدلیه
۷ ـ طرح و تصویب لایحه اختیارات کمیسیون عدلیه
۸ ـ شور نسبت به لایحه اموال غیر منقول اتباع خارجه
۹ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
مجلس هشت ساعت ونیم بعد از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید
۱ـ تصویب صورت مجلس
(صورت مجلس شنبه ۴ بهمن ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
رئیس ـ در صورت مجلس نظری نیست؟
نمایندگان ـ خیر
۲ ـ رد یک فقره مرخصی
رئیس ـ خبری از کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به ۱۵ روز مرخصی برای آقای مژدهی رسیده است قرائت می‌شود:
خبر مرخصی آقای مژدهی
نماینده محترم آقای میرزا کاظم خان مژدهی برای رسیدگی به امورات شخصی خود تقاضای پانزده روز مرخصی
عین مذاکرات مشروح هفتمین جلسه از دوره هشتم تقنینیه:
اسامی غائبین جلسه چهارم که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین با اجازه ـ آقایان: تیمور تاش – عبدالحسین خان دیبا – ملک آرائی – کاشانی – آصف.
غائبین بدون اجازه ـ آقایان: آشتیانی – اعظم زنگنه ـ اسدی – آقا زاده سبزواری – موقر – حاج محمد رضا بهبهانی – آقا رضا مهدوی
دیر آمدگان با اجازه – آقایان: یاسائی – دکتر امیر اعلم - امیر تیمور
دیر آمدگان بدون اجازه ـ آقایان وهاب زاده – آقا رضا بوشهری
از تاریخ ۴ بهمن ماه ۱۳۰۹ نموده‌اید کمیسیون با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آنرا تقدیم می‌دارد
رئیس ـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ عرضی ندارم
ر ئیس ـ آقای روحی
رئیس ـ آقای وثوق
وثوق ـ موافقم
رئیس ـ آقای ارکانی
ارکانی ـ عرضی ندارم
رئیس ـ آقایانیکه با مرخصی پانزده روزه آقای مژدهی موافقند قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد آقای وزیر مالیه فرمایشی دارید؟
۳ـ تقدیم ۵ فقره لایحه از طرف آقای وزیر مالیه
وزیر مالیه (آقای تقی زاده) ـ بنده چند فقره لایحه دارم خدمت آقایان تقدیم می‌کنم یکی از آنها را ناچارم دو فوریت تقاضا نمایم. لایحه ایست که راجع به اعتبار عمران لرستان چون آقایان از تمام مقدماتش مسبوقند لازم یست شرح بدهیم معهذا مختصری عرض می‌کنم: چنانکه آقایان مسبوقند یکصد هزار تومان در بودجه منظورشده بود چون این یک کار مهم و وسیعی است مخارج خیلی زیادی لازم دارد عده‌ای به خراسان عده‌ای به قم و ساوه و خوار و ورامین اعزام شده‌اند و عده‌ای هم در خود لرستان هستند که باید برای آنها مسکن و مکان بنا شود جیره می‌خواهند و انشاءالله ترتیبی داده می‌شود که از سال آتیه جیره شان را کم می‌کنند و بعد کم کم آخرش موقوف می‌شود چون برای آنها بذر و آلات زراعت تهیه می‌شود و مساکن شان هم به خودشان داده می‌شود که خودشان تعمیر کنند دیگر محتاج نمی‌شوند که دولت تعمیرکند این است چندی قبل تقاضا شد که یکصد هزار تومان اعتبار اضافی داده شود ولی آن هم کافی نشده است و حالا خیلی در ضرورت هستند حتی دراین روزهای اخیر خیلی تلگراف می‌کنند و به عجله میخواهنداین است که باز پنجاه هزار تومان اعتبار محتاج هستیم که از آن محلی که از آن صد هزار تومان داده شده بود این هم پرداخت شود (صحیح است) یک لایحه دیگر هم هست راجع به ضرابخانه و ضرب مسکوکات طلا و طبع اسکناس و تمام آنچه به این کار متعلق و لازم است چون همین اوقات مخارجی طرف احتیاج شده است و ضرابخانه در همان محل توسعه داده می‌شود و برای ضرب مسکوکات یک قسمتی که در خارجه که آقایان مسبوقند از قبیل نیکل و مس و اینها و طبع اسکناس که خیلی عمده است برای ان هم یک لایحه است که تقدیم می‌شود و یک لایحه دیگر هم برای استخدام دو نفرمهندس یا متخصص آلمانی است که برای ضرابخانه استخدام شده است و آمده‌اند و مشغول کار شده‌اند و باید کنتراتشان به تصویب مجلس برسد تا قرار کنتراتشان داده شود یک لایحه دیگری هم راجع است به یک کاری که در واقع تادیة وجهی لازم ندارد ولی باید ترتیب قانونیش داده شود و آن این است که ما در بودجه خودمان یک میزانی برای حق العمل بانک منظور داشته بودیم و در اینجا بایستی گفته شود که حق العمل و فرع وجوهی که از بانک گرفته می‌شود و همچنین تصریح به بانک ملی دارد در صورتی که یک قدری حق العمل با بانک‌های دیگر هم می‌شود و از این جهت یک لایحه که به نظر آقایان خواهد رسید این ترتیبات قانونی را درست می‌کند. یک لایحه دیگر هم هست که آقایان مسبوق هستند با مثال و نظائرش که اشیائی که برای دفع ملخ از مملکت شوروی وارد شده است اینها
از مالیات راه و عوارض گمرکی معاف می‌نماید این پنج لایحه را تقدیم می‌کنم و در باب لایحه راجع به عمران لرستان عرض کردم تقاضای فوریت می‌کنم و علاوه بر این لایحه راجع به ضرابخانه را هم تقاضای تسریع دارم برای اینکه همانطور که آقایان مسبوق هستند و الآن در صورت مجلس خوانده شد برای قسمتی از مخارج مجلس شورای ملی و حقوق نمایندگان هم محلی باقی نمانده وبه واسطه یک قسمتی از آن لایحة راجع به ضرابخانه یک قدری محلی باز می‌شود که می‌شود بعضی مخارج را از آنجا کرد
۴ ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف وزارت معارف
رئیس ـ آقای کفیل وزارت معارف
کفیل وزارت معارف ـ خاطر محترم آقایان مستحضر است که این قانونی که در دوره سابق گذشت راجع به معلمین که از اروپا استخدام می‌شوند و دو نفر برای دارالمعلمین که بایستی امسال استخدام کرده باشیم ولی با حقوقی که منظور کرده بودیم متأسفانه موفق نشدیم که آن دو نفر معلم را استخدام کنیم و یکی دو سال هم از موقع سال تحصیلی گذشت و ناچار شدیم از معلمینی که در تهران بودند استفاده شد و به یک مبلغ کمتری در این دو ماه و نیم آخر سال آن دروس را تقسیم کردیم در دار المعلمین عالی و کلاس فیزیک و شیمی و طبیعیات که برزخ بین متوسطه
و مدرسه عالی طب است و برای این منظور یک ماده تهیه شده است که تقدیم مقام محترم مجلس مقدس شورای ملی می‌شود.
۵ ـ طرح و تصویب لایحه اعتبار عمران لرستان
رئیس ـ لایحه که تقاضای فوریت شده است قرائت می‌شود:
ساحت محترم مجلس شورای ملی
در بودجه ۱۳۰۹ مملکتی یکصد هزار تومان اعتبار برای مخارج عمران منظور بوده و نظر به عدم تکافو آن یک صد هزار تومان اعتبار اضافی به موجب قانون هشتم مهر ماه ۱۳۰۹ به تصویب رسید معذالک این اضافه اعتبار هم برای تکمیل عملیاتی که از دو سال قبل برای عمران لرستان و تخته قاپوکردن و کوچانیدن الوار و ساختمان ابنیه رعیتی شروع شده است کفایت نمی‌کند و چون عملیات مذکور را درحالت کنونی نمی‌توان ناقص گذاشت لذا ماده واحده ذیل را پیشنهاد و تصویب آن را تمنا می‌نماید:
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی برای مخارج عمران لرستان پنجاه هزار تومان اضافی اعتبار تصویب می‌نماید که از محل ذخیره مملکتی به قران پرداخته شود.
رئیس ـ فوریت مطرح است. آقای افسر
افسر ـ بنده موافقم بعد از یک مخالفت
رئیس ـ آقای دشتی
دشتی ـ بنده با اصل لایحه مخالف نیستم ولی می‌خواستم از آقای وزیر مالیه بپرسم که اگر این لایحه به قید فوریت تقدیم نکنند تصور می‌کنم بیش از دو روز یا سه روز بیشتر طول نکشد که برود به کمیسون و بعد بیاید به مجلس چون لایحه چیزی نیست کمیسیون بودجه هم تشکیل شده است ممکن است لایحه برود آنجا در کمیسون بودجه و از طرفی هم آقای وزیر مالیه تشریف بیاورندحاضر شوند در کمیسون و توضیح بدهند که این مخارجی که تا به حال شده است و این پولهائی داده شده است چطور خرج شده و علت اینکه فوریت تقاضا می‌کنند چیست یا اینکه در مجلس که مطرح می‌شود یک دلایلی قویه داشته باشند که الزام بکند که این مسئله باید فوری باشد
وزیر مالیه ـ دلیلش این است که آن اعتباری که برای این کار منظور شده بود مدتی است که تمام شده است وآنها هم نهایت درجه مطلعند و اگر به این درجه فوریت نداشت تقاضا نمی‌شد و برای توضیح عرض می‌کنم که اینها اگر تا آخر سال می‌خواستیم کارشان تمام شود یک
مبلغ بیشتری لازم می‌داشتند ولی ما اشخاص مخصوصی مأمور کردیم که یک کمیسیونی در محل از حاکم و رئیس بلدیه و رئیس مالیه محل و مخصوصاً ناظر مخارج آنجا و مأمورینی که آنجا بودند منعقد شود و نهایت دقت را هم کردند و از این مبلغ یک شانزده هزار تومانی به قید فوریت لازم داشتند برای جیره الوار که جیره نداشتند و حتی عرض می‌کنم که چون فوری بود فقط مجبور بودند که شش هزار تومان آنرا قرض کنند و البته اگر تصویب نشد مجبورند یک فکر دیگری بکنند و البته ضروری است که تقاضای فوریت شده است و چون نهایت درجه لزوم داشته البته آقایان هم تصویب می‌فرمایند (نمایندگان – صحیح است کافی است)
رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ در اصل مطلب هم عرض داشتم
(نمایندگان – کافی است)
رئیس ـ در فوریت کافی است مذاکرات؟ (اظهار شد – بلی)
رئیس ـ موافقین با فوریت قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده واحده قرائت می‌شود.
ماده واحده – مجلس شورای ملی برای مخارج عمران پنجاه هزار تومان اعتبار اضافی تصویب می‌نماید که از محل ذخیره مملکتی به قران پرداخته شود.
رئیس ـ یک اصلاح کوچکی ضرور است. آقای یاسائی
یاسائی ـ بنده یک سؤالی داشتم از آقای وزیر مالیه وآن سؤال هم از نقطه نظر این است که مطلب متناست با الوار است که چندین سال است که لوایحی متدرجاً از مجلس شورای ملی می‌گذرد راجع به عمران لرستان و اخیراًهم لایحه گذشت راجع به هجرت الوار به نقاط مشرق و جاهای دیگر و تعیین مخارج آنان متأسفانه شکایات متوالیه می‌رسد از مردم راجع به اینکه مجلس شورای ملی مخارج آنها را تصویب کرده است این مخارج آنطوری که باید بشود نمی‌شود حتی بمکاری و حمل و شتر دار و آن کسانیکه بار و بنه آنها را حمل کرده‌اند پول نمی‌دهند و بالاخره تحمیل رعایای خوار و قسمتهای مشرق و خراسان شده‌اند از یک جهت هائی بنده اعتراض نمی‌کنم برای اینکه بالاخره اینها باید بیایند داخل سایر قسمتهای مملکت بشوند بلکه روحیاتشان عوض شود وآشنا شوند به اموور فلاحت و اسلحه شان را تبدیل به بیل کنند در این قسمت‌ها کسی مخالف نیست و این عرض بنده هم از این حث هانیست ولی اینکه یک عده شتر دار بروند در خراسان و سایر نقاط و بار اینها را حمل کنند و کرایه به آنها ندهند و اینها به تمام مقامات شکایات بکنند هر روز که بابا کرایه ما را که باید بدهد وزارت جنگ باید بدهد؟ مسؤل کیست و بالا خره هر چه تلگراف مکنند کسی جواب به آنها نمی‌دهد و چیز غریبی است بنده اصلاً می‌خواهم بدانم مسؤال این کارها وزارت مالیه است؟ وزارت جنگ است؟ این کارها با ارکان حرب وزارت جنگ است یا با ارکان صلح وزارت مالیه بالاخره باید به کجا مراجعه کنند استغاثه بکنند استرحام بکنند مرتباً یک شکایاتی می‌رسد و کسی هم گوش نمی‌دهد شاید یک عده از آقایان نمایندگان هم اینجا مستحضرند که شکایاتی شده است و متوالیاًهم می‌رسد بالاخره به وزارت مالیه مراجعه می‌کنیم جواب نمی‌شنویم به ارکان حرب مراجعه می‌کنیم میگو یند دستور داده‌ایم بپردازند بالاخره خواهش می‌کنم توضیح بفرمائید پولی که تا حالا پرداخت شده است راجع به الوار چه راجع به قسمتی که در خود محل لرستان خرج می‌شود و چه در قسمتی که مخارج شرق شده مسؤل پرداخت کیست و تکلیف مکاریها و حمالان چیست؟
وزیر مالیه ـ بنده راجع به این سؤال بخصوص مطلبی ندارم که عرض بکنم برای اینکه اطلاع ندارم و به نظر بنده نرسیده است و پیش بنده نیامده است چیزی از این بابت کار عمران و کوچانیدن و جابجا کردن و تهیه مساکن اساساً و عموماً در دست مأمورین لشگری بوده است و همه زحمات را آنها متکفل بوده‌اند و مخارجش را هم وزارت مالیه می‌پرداخت ولی بواسطه مأموریتی هم که از خود در آنجا معین کرده بودند یعنی علاوه بر مأمورین مالیه مأمورین مخصوصی هم برای نظارت در مخارج تعیین کرده بودند که همه این مخارج مرتباًبرسد و باعث شکایت هیچ کس نشود. هم مأمورین لشکری و هم مأمورین مالیه کمال مراقبت را داشتند. از وقتی بنده اطلاع دارم یک قسمتی از اینها که خراسان بوده‌اند و یک قسمتی هم در خوار و ورامین و ساوه و این طرفها بوده‌اند اینها ترتیب مستتقر نشده یعنی بعضی‌هاشان در راه بوده‌اند و هنوز جابه جا نشده بودند و البته اقدامات زیادی هم شده است که بنده می‌توانم مختصرش را عرض کنم – اگر مفصلش را هم میفرمائید عرض می‌کنم که می‌توانم یک راپرت مفصلی به عرض برسانم برای اینکه ما این کار را تحت انتظام در آورده‌ایم و هفته یک خلاصه حساب هفته به هفته از تمام مخارجی که در باب عمران می‌شود اشخاصی مخصوصاً مأمور این کار هستند و اشخاص صحیح و بسیار خوبی انتخاب کرده‌ایم و فرستاده‌ایم در خود لرستان این جا آنهائیکه در خراسان بودند اوایل کارشان بی ترتیب بود و چون هنوز در واقع در راه بودند و متفرق بودند و چنانچه آقایان میدانند یک چیزی به عنوان جیره معین شده بود شاید بدواً خیال می‌شد که از مالکین محل گرفته شود ولی بعد بواسطه آن تصویبی که در سه چهار ماه قبل کردندقرار شد که خود دولت بدهد به مالکین هیچ تحمیلی نشود بالاخره با مصرف قریب ۲۵ هزار تومان در حدود خراسان در نواحی بجنورد برای آنها اراضی تهیه شده اراضی خالصه آسیا بنا شد گاو و بذر و تخم وهمه چیز داده شد و تمام لوازم راحتی آنها در آنجاها داده شده در اینجا هم در ورامین و ساوه و خوار و قم عده از الوار بودند و یک عده هم اعراب بودند در این اواخر اقدامات خیلی زیادی برای مراقبت آنها شد طبیب برای آنها فرستاده شد دوا برای آنها
فرستاده شد حتی از طرف شیر و خورشید سرخ هم کمک‌های مهمی برای آنها شدمبالغی پول و پوستین و لحاف و کرسی دادند علاوه بر کمکی که دولت می‌کرد اینها هم یک کمکهائی کردند برای آنها که ناخوش بودند بالاخره بعضی جاهایشان مرطوبی بود این اعراب وضعیتشان خوب نبود و ما تا حدی که ممکن مان بود راحتشان کردیم اراضی خالصه دادیم اعیانیشان را خریدیم و جابه جا کردیم و بنا شد بذر وگاو به آنها داده شود که انها رعیت بشوند از همه اینها تمام آن شکایت جزئی که اندک اندک می‌رسد تاحدی که اسطاعت بوده و ممکن بوده است هر وقت اطلاع پیدا کردیم نهایت مراقبت را کرده‌ایم مخصوصاً بنده شخصاًخیلی خودم مراقبت زیادی نسبت به کسانی که اینجا ناخوش میشدندکمک کردیم و از صحیه کل مملکتی خواهش کردیم طبیب فرستادند دوای زیاد فرستاند آنچه که ممکن بود کردیم برایشان اگر هم تقصیری داشته‌اند یا نداشته‌اند در هر صورت چه مقصر و چه غیر مقصر جایز نیست که گرفتار مریض و زحمت بشوند حالا اعراب در زمستان تابشان کمتر می‌شود ما کرسی بهشان دادیم لحاف بهشان دادیم و هر چه ممکن بود دادیم و کردیم. اما در باب لرستان آنجاها کار خیلی مشکل تر از این جاست چون بایستی عده
کثیری از الوار را تخته قاپوکنند و قلعه بنا کنند و اعیانی بناکنند و خانه بسازند تا آنها مأنوس شوند به زندگی و خانه.
آنها به این زودی مأنوس نمی‌شوند و اوائل هم خیال می‌کردند که خانه مال دولت است و خیال می‌کردند که اگر خراب هم بشود باید دولت آن را بسازد این بود که دولت مشغول است آنها را مجبور به خانه داری کرده به زندگی در
خانه مأنوس کنند و خانه‌ها را به خودشان بدهند و خودشان را مراقب تعمیر خانه شان بکنند بذر می‌دهد آلات رعیتی می‌دهد و اینها البته محتاج به مرور زمان است و به تدریج باید بشود آنچه هم که ممکن است دراین باب می‌شود. اما این که شتردارها بار را برده‌اند و کرایه نداده‌اند بنده نشنیده‌ام ولی البته ممنون خواهم شد که هر شکایت جزئی هم که به کار بنده مربوط باشد چه به اداره دیگری مربوط باشد دولت یکی است به مجرد این که به بنده برسد بنده جدیت خواهم کرد که به کلی رفع شود و با کمال جدیت تحقیق و تعقیب می‌کنم و یقین دارم که مأمورین نظامی هم در محل نهایت مراقبت را خواهند داشت که هر گونه شکایتی هم اگر باشد رفع شود (صحیح است)
رئیس ـ آقای افسر
افسر ـ بنده اساساً با فوریت موافق بودم و حالا هم یک کلمه عرض دارم که رفع اشکال بشود. اگر تصور می‌کنید که با این اعتباراتی که به مجلس دولت داده است اینها مثل خانه خوشان راحت باشند یا مثل مردمان شهری خوب شونداین سهو است. قطعاً این مبلغ عشر مبالغی هم که برای آنها لازم است نبوده و البته در خراسان مکرر مردم اعانه هائی جمع آوری کرده‌اند اعانه‌های شخصی جمعی صنفی اهالی داده‌اند آن کسانی که با آنها زندگانی کرده‌اند یا هر کس که وضعیت آنها را دیده باشد این قدر مذاکره را هم لازم نمیداند و وضعیت آنها حقیقتاً رقت آور است باید هر چه زودتر تصویب شود ولی بایستی یک فکری اساسی برای اینهائی که کوچانده‌اند بشود که آنهایی که مهاجرت کرده زراعت باید بکنند چه بکند خانه برایشان باید ساخت یک فکری زودتر برای آنها بکنید که اساسی باشد عمر آنها در خطر است حالا خانه شان هیچ چیزالبته اگر بخواهید شفقت و مهربانی بکنید خوبست که در خواست بشود یک مطالعاتی بکنند وببینند اینها چقدر لازم دارند تا مأنوس شوندبه زراعت و فلاحت و آن مخارج را پیش بینی کنند و الا ده پانزده بیست و صد هزار تومان و اینها کافی نیست ـ و البته این گونه شکایاتی که آقای یاسائی فرمودند قطعاً خواهد رسد به جهت اینکه وقتی اعتبار کافی نبود یک شتر داری که می‌آید بار می آوردپولش نمی‌رسد کاغذ شکایتی به مجلس شورای ملی می‌دهد پس خوب است برای این کار فکر اساسی تری بکند حالا خوب است این را رأی بدهیم بعد هم دولت فکری بکند اینها البته اعضای یک مملکت هستندلرستان از اعضای این مملکت است حالا که میخوا هید لرها رامتفرق شان کنید و به سایر نقاط متفرق شان کنید در سایرنقاط مأنوس شان کنید با دیگران آسایش شان را هم فراهم بیاورید تا اینکه مثل دیگران بروند و نان پیدا کنند و البته با این دوسه هزار تومان فایده نخواهد داشت و باز اینها به همان حال بلاتکلیفی باقی خواهند بود
ـ. عده از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
محیط ـ بنده عرض مختصری داشتم راجه به این موضوع
رئیس ـ بفرمائید
محیط لاریجانی ـ کلیه این افراد که اهل لرستان هستند و فرستاده اندبه سمت شرق خراسان و ورامین و اینجاها در دوجمله و دو قضیه مهم با رعیت بومی آنجاها تماس پیدا کرده‌اند کلیتاً رعایای ساکنین ورامین آشنا به امور داخلی هستند ولی آنها به غیر امور عادی و به فشار سرنیزه عادت کرده‌اند و مأمورینی که الوار را جابه جا می‌کنند یک مردمان نظامی هستندو کلیتاً راحتی همان اهالی ورامین را برای اینها سلب کرده‌اند ـ در دهاتی که یک عده لر منزل دارند تمام آن یک ده موظفند که با او یک کارهایی بکنند با فشار مأمورین انتظامی و البته اینها یک مسائل فوری …..
رئیس ـ این قضیه مربوط به قضیه اعتبار برای عمران لرستان نیست آقا ….(نمایندگان ـ صحیح است)
محیط لاریجانی ـ بسیار خوب عرضی ندارم
وزیر علیه ـ مذاکراتی که آقا فرمودند البته موضوعی که مطرح است همانطور که آقای رئیس فرمودندارتباط زیادی با این قبیل فرمایشی که شد شاید نداشته باشد و لیکن چون یک مذاکره شد بنده خودم را موظف میدانم که به آقا یاد آوری بکنم که از برای حفظ
انتظامات مملکتی و از برای اینکه همان ورامینی‌های آقا بتوانند راحت بشوند (صحیح است) و از برای اینکه گذشته‌هایی را که دیدیم نبایستی فراموش کرده با شیم آنها همه را در نظر بگیریم بخواهیم یک مملکتی درست کنیم که همه در آن مملکت بتوانند به آسایش زندگی (صحیح است) کنند البته وقتی که دولت لازم میداند یک اشخاصی را نقطه به نقطه دیگر مملکت بکوچاند آنوقت دوتا ورامینی آقا هم بایستی تحمل نکنندکه یک لری هم بیاید در آنجا و بر خلاف عادات سابقه آنها رفتار کند.
عده از نمایندگان ـ صحیح است مذاکرات کافیست
رئیس ـ ماده واحده را یک بار دیگر قرائت می‌کنیم و رأی می‌گیریم
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی برای مخارج استان لرستان پنجاه هزار تومان اعتبار اضافی تصویب می‌نماید که از محل ذخیرة مملکتی به قران پرداخته شود.
رئیس ـ آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ آراء به عمل آمده و ۸۵ ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ در موقع اعلام رأی عده حاضر ۹۵ بودند به اکثریت ۸۵ تصویب شد
رئیس ـ آقای وزیر عدلیه
۶ ـ تقدیم سه فقره لایحه از طرف آقای وزیر عدلیه
وزیر عدلیه ـ (آقای داور) بنده سه لایحه دارم که تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم: یک راجع است به یک مسئله بودجه که بایستی برود به کمیسیون بودجه و یک اصلاحی است در بودجه وزارت عدلیه ـ یکی دیگر راجع به اصول
محاکمات حقوقی است به طوری که آقایان از چهار سال قبل به این طرف در ضمن لوایح متعدد و مواد خیلی مختلف اشکال متشتت ما یک قوانینی را پیشنهاد کردیم راجع به اصول محاکمات حقوقی آن دوره آزمایشی که بایستی شده باشد به اندازه کافی طول کشیده است و از طرف دیگر این قوانین خیلی متشتت و متفرق شده به این جهت برای اینکه یک مجموعه از اصول محاکمات حقوقی تهیه شده باشد این است که وزارت عدلیه تمام این قوانین را جمع کرده است و شش کتاب از قسمتهای مختلف آن را عجالتاً تقدیم می‌کند که پانصد و هفتاد وخورده ماده است و بقیه اش هم بعداً تقدیم خواهدشد اینهم می‌رود به کمیسیون عدلیه قسمت سوم که در خود مجلس بایستی مطرح شود راجع است به اختیارات کمیسیون عدلیه فرصت نداشتم قبل از امشب خدمت آقایان این عرض را کرده باشم و ذهنشان را سابقه بدهم که اختیار کمیسیون عدلیه به قدری سابقه دارد که حتی آقایانی هم که هیچ در مجلس نبوده‌اند از این مسئله سابقه دارند که حتی آقایانی هم که هیچ در مجلس نبوده‌اند از این مسئله سابقه دارند و میداند که این رویه بوده است که سالهاست دولت در پیش گرفته وبود و خیلی هم راضی است و گمان می‌کنم که مجلس هم راضی باشد با قید دو فوریت این لایحه تقدیم می‌شود که الآن در مجلس قرائت و مطرح شود
۷ ـ طرح و تصویب لایحه اختیارات کمیسیون عدلیه
رئیس ـ لایحه که تقاضای فوریت کردند قرائت می‌شود:
ساحت محترم مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه
نظر به اینکه مقتضی است لوایح پیشنهادی وزارت عدلیه قبل از اینکه مجلس شورای ملی مطرح و تصویب گردد مطابق سوابق موجوده در کمیسیون قوانین عدلیه مطرح و بعد از تصویب کمیسیون به موقع اجرا و آزمایش
اسامی رأی دهندگان
آقایان: فاطمی – فتوحی – ساکنیان – امیر ابراهیمی – حاج میرزا حبیب الله امین – روحی – رهبری – صفاری – مجد ضیائی – طباطبائی وکیلی – مقدم- شریفی – امیر عامری - محمد علی میرزا دولتشاهی – هزار جریبی – فتحعلی خان بختیار – دبیر سهرابی – حسن علی میرزا دولتشاهی- آدینه جان یارعلی – مسعودی خراسانی - طالش خان – بیات ماکو – لاریجانی – افخمی- دهستانی – ملک مدنی – دکتر امیر اعلم – مفتی – اعتبار – ملک آرائی – دکتر شیخ – ناصری – امیر تیمور- معتصم سنگ – پیر نیا – امیر حسین خان بختیار – حیدری – دکتر لقمان- سید کاظم یزدی – دکتر ملک زاده – فقیه – اسعد – بوشهری – امیر دولتشاهی – یونس آقا وهاب زاده- بنکدار – میرزا محمد خان وکیل حبیبی – ملک زاده آملی- آصف – طباطبائی دیبا – همراز – مولوی- میرزا یابس – ثقه الاسلامی -دکتر سنگ – فزونی مخبر فرهمند – احتشام زاده- میرزا صادق خان اکبر- ایزدی- لیقوانی – میرزا محمد تقی طباطبائی – کازرونی – دبستانی – مؤید احمدی – وهاب زاده- تهرانچی – دکتر طاهری- تهرانی –دربانی- دادور – میرزا محمد حسین نواب – فهیمی -حاج میرزا حسین خان فاطمی- اسکندری- کفائی – باستانی- تربیت – افسر – اورنگ – خواجوی – دکتر عطاءالله خان سمیعی – فرشی –
گذاشته شود تا پس از رفع نواقص ثانیاً به مجلس شورای ملی پیشنهاد گردد لذا ماده واحده ذیل راجع به اختیارات کمیسیون فعلی قوانین عدلیه با قید دوفوریت پیشنهاد و تقاضای تصویب آن می‌شود
ماده واحده ـ وزیر عدلیه مجازاست کلیه لوایح قانونی را که به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید پس از تصویب کمیسیون فعلی قوانین عدلیه به موقع اجرا گذارده و پس از آزمایش آنها در عمل نواقصی را که در ضمن جریان ممکن است معلوم شود رفع و قوانین مزبوره را تکمیل نموده ثانیاً برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید لوایح مزبوره در کمیسیون مطرح و پس از شور اول طبع و توزیع خواهد شد تا نمایندگان نظریات خود را در موضوع لایحه در ظرف ۸ روز از تاریخ توزیع به کمیسیون بدهند و شور دوم بعد از انقضای هشت روزه به عمل آید
رئیس ـ فوریت مطرح است. آقای یاسائی
یاسائی ـ عرضی ندارم
کازرونی ـ مخالفی ندارد. آقا
رئیس ـ آقای دشتی
دشتی ـ عرض کنم که اغلب آقایان به خلاف غیب گو شده‌اند تا آقای رئیس اسم یکی را می‌پرسد آن یکی می‌گوید مخالفی ندارد – عرض کنم که لایحه که….
رئیس ـ آقای دشتی برای اینکه تند نویسها برای نوشتن در زحمت نباشند تشریف بیاورید اینجا. (پشت کرسی خطابه)
دشتی ـبنده چون مختصر حرف می‌زنم اجازه بفرمائید همین جا عرض کنم
رئیس ـ بلند تر بفرمائید
دشتی ـ بسیار خوب لایحه که آقای وزیر مالیه تقدیم کردند بنده عرض کردم که علت و دلیل فوریتش چیست جواب دادند اگر فوریتش ضرور نبود من تقاضای فوریت نمی‌کردم. حالا از آقای وزیر عدلیه می‌خواهم بپرسم که دلیل فوریت این لایحه چیست؟ اگر واقعاً این اندازه فوریست که حتی سه یا چهار روز هم نمی‌شود آنرا به تأخیر انداخت که چرا هفته پیش این لایحه را تقدیم نکردند چرا امشب دادند اگر خیلی فوری بود و اهمیت داشت
وزیر عدلیه ـ بنده عرض نمی‌کنم که فوریت این لایحه به حدی است که اگر امشب تصویب نشود یک بدبختی بزرگ از برای بنده یا عدلیه حاصل می‌شود. خیر لایحه که در مجلس به قید دو فوریت مطرح می‌شود یا این است که از نقطه نظر اهمیت قضیه و این که باید به سرعت تصویبش کرد تقاضای فوریتش را می‌کنند یا اینکه بقدری بدیهی است که هیچ لزوم ندارد دوشور درش بشود و برود به کمیسیون. بنده از خود آقا که یک شخصی هستند خیلی عملی و خیلی منطقی و یک شخصی هستند که هیچ میل ندارند وقت تلف بشود از خودشان می‌پرسم لایحه اختیارات کمیسیون عدلیه که از دوره چهارم به این طرف به این جا آمده است مکرر در مکرر و همیشه درش بحث شده است و بالاخره رأی هم داده شده است آیااین لایحه لایحه ایست که بنده الآن بدهم و برود به کمیسیون و هیجده نفر اعضای کمیسیون بنشینند و در اطراف آن حرف بزنند؟ بنده که این لایحه را اینطور فوری تشخیص دادم حالااگر آقایان بخواهند این لایحه را طرح کنند موافقت و مخالفت بکنند وآنوقت تکلیفش را معین کنند و ببینند اگر ارزش این را دارد که بنده الآن دوفوریت را پس می‌گیرم ولی با تمام این فرمایشات و این کارها بنده تصور می‌کنم این لایحه فوری است و این طور تشخیص داده‌ام که محتاج به بحث و طول و تفصیل نیست به این معنی که می‌شود در این مجلس بدون اینکه سابقه دیگری هم داشته باشد بدون اینکه هیچ لازم باشد مطالعه زیادی بکنیم درمجلس زیاد درش حرف بزنیم به آن رأی بگیریم.(صحیح است)
رئیس ـ وضعیت بنده را یک قدری مشکل کردید وتردید کردید در فوریت
وزیر عدلیه ـ تردید بنده از نقطه نظر جواب آقا بود والا پس نمی‌گیرم مگر اینکه ایشان دومرتبه بلند بشوند و تقاضا کنند آنوقت بنده پس می‌گیرم ایشان هم میدانم همچو تقاضائی نمیکنند
رئیس ـ موافقین با فوریت اول قیام فرمایند:
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. فوریت ثانی مطرح ایت. آقای یاسائی
یاسائی ـ موافقم
رئیس ـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ موافقم. مخالفی ندارد
رئیس ـ آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری ـ موافقم. مخالفی ندارد
رئیس ـ موافقین با فوریت ثانی قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده واحده قرائت می‌شود و خود ماده مطرح است
(به مضمون سابق قرائت شد)
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ آقای وزیر عدلیه البته خوب به خاطر دارند که در همین ادواری که این اختیار برای کمیسیون عدلیه مطرح بوده است بنده در تمام این ادوار موافق بودم و عللی هم داشت موجبی داشت که عقیده داشتم می‌بایستی تمام قوانین عدلیه برود به کمیسیون عدلیه اولاً یک دولتهائی در آن اوقات احتیاجاتشان ایجاب می‌نمود که همه روزه یک دسته قانون می‌آوردند در پشت تریبیون مجلس و تقدیم می‌کردند و مجلس هم فی الواقع اینقدر کار داشت که نمی‌توانست به آن قوانین برسد و اگر بنا بود که این لوایح عدلیه هم می‌آمد به مجلس و در تحت دو شورمی گذشت شاید این موفقیتهایی که امروز آقای وزیر عدلیه در امورقضائی مملکت حاصل کرده‌اند قطعاً حاصل نمی‌شد بنده هم به این جهت موافق بودم ولی امروز بنده از این نظر مخالف هستم چون مجلس کار زیادی ندارد و علت ندارد که این اختیار را ما به کمیسیون عدلیه بدهیم کمیسیون هم البته حق دارد قوانین را حلاجی کند رسیدگی کند ولی البته بایستی به مجلس هم بیاید و دو شور شود بنده هر چه فکر می‌کنم دیگر ضرورت امر را نمی‌فهمم. الآن ما این جلسه را که ختم می‌کنیم شاید برای جلسه دیگربه زحمت کار تهیه کنیم خوب با این ترتیب چه ضرورت دارد که یک هیئت هیجده نفری بروند و بنشینند و برای تممام مملکت قانون وضع کنند پس خوب است امروزه را اجازه بدهید بیاید در مجلس شورای ملی البته اگر بعداحتیاجات زیاد شد بنده هم موافقت می‌کنم که آن وقت اختیارات بخواهند و برود به کمیسیون اگر مجلس آنقدر مشغول شدکه وقت نداشت قوانین عدلیه را بگذارند آن وقت آقای وزیر عدلیه این تقاضارا بکند ولی نه حالا که کارمان خیلی کم است علاوه بر این در لایحه که قرائت شد چیز عجیبی ذکر شده بود و آن این است که نوشته شده کلیه قوانین عدلیه بایستی به این ترتیب بگذرد – این لفط کلیه حقیقه خیلی مشکل است لااقل اگر موافقت نمیکنند با عرایض بنده پس خوب است بنویسید بعضی از قوانین. آخر یک حقی هم برای خودمجلس باقی بگذارند و الا ما می‌توانیم یک تعطیل ممتدی داشته باشیم کار هم نداشته باشیم و هر چه هم فکر می‌کنیم می بینیم نه هیچ موجبی نه هیچ وضعیتی ایجاب نمی‌کند که آقای وزیر عدلیه این تقاضارا از مجلس بکند و خوب است ایشان هم موافقت بفرمایند که قوانین بیاید به مجلس البته اصول شوروی برای این است که یک هیئت صد نفری البته نظر کند و این هیئت البته فکرشان متین تر و پخته تر است از یک جمعیت هیجده نفری به علاوه
امروز دولت یک اکثریت قریب به اتفاق در مجلس شورای ملی دارد و همه هم موافق هستیم و رأی می‌دهیم بنا براین علتی که این لایح برد به کمیسیون عدلیه نمی‌فهمم چیست اگر علت دیگری دارد بفرمائید تا بنده هم موافقت کنم و مخالفتم را پس بگیرم و اقناع بشوم
وزیرعدلیه ـ بنده درست نفهمیدم که آیا نظر آقا در مخالفتی که کردند این بود که چون مجلس بیکار خواهد ماند این اختیار را به کمیسیون عدلیه نباید داد یا اینکه …
روحی ـ بلی بلی
وزیر عدلیه ـ فقط از همین نظر بوده است؟
روحی –بلی فقط این بوده است
وزیر عدلیه ـ خوب چون بنده می‌خواستم یک طرف دیگرش را هم بگیرم و استدلال کنم به این که کار در یک کمیسیون و عده هیجده نفری حتماً و قطعاً به آن خوبی که یک عده صدو بیست نفری می‌کنند نمیکنند اما چون فرمودند که آن قسمت اول نظرشان بود بنابراین چون
فرض دوم منظور آقا نیست و اعتراضی به آن ندارند جواب نمی‌دهم و آن قسمت اول که فرمودند جواب عرض می‌کنم – آقا نگرانی پیدا کردند که مجلس شورای ملی کار ندارد لایحه ندارد و بیکار مانده بنده به شما قول می‌دهم که در کیف بنده به قدری لایحه موجود است که هم کمیسیون را مشغول کند و هم مجلس شورای ملی را مثل اینکه الآن هم همین طور کرده‌ایم الآن همین قانونی که تقدیم شد – لایحه دیگری است که در جلسه آتیه تقدیم می‌شود که در مجلس باید مطرح شود یک مقدار لایحه دیگری که بعدخواهد آمد – لایحه که الآن بعد از این در مجلس مطرح خواهد شد و حاضراست اینها کاراست دیگر از اینها گذشته بنده از خود آقا سؤال می‌کنم که همین اصول محاکمات حقوقی قریب هزارو خورده ماده است راستی راستی وبطورجدی جدی عرض می‌کنم تصور میفرمائید آقا که ممکن است هزارو خورده ماده را در مجلس شورای ملی با حضور صد و خورده آقایان محترم بیاوریم و بحث کنیم و به جزئیاتش برسیم پیشنهاد بشود تصحیح بشود؟ پس اگر نگرانی آقا فقط از این راه است که کار نداشته باشیم بنده اطمینان می‌دهم که دولت هم لوایح دیگری خواهد داشت که مجلس بیکار نخواهد ماند و هم خود بنده یک مقداری
لوایح دارم و در صورت ضرورت یک قسمت از قوانین را به مجلس خواهم آورد که مجلس بیکار نماند (صحیح است)
رئیس ـ آقای دشتی
دشتی ـ عرض کنم که آقای وزیر عدلیه فرمودند که چون این لایحه بدیهی است از این جهت من اسمش را فوری می‌گذارم معلوم می‌شود که فوری یک اسم دیگری هم داشته و آن بدیهی بوده است در صورتی که به عقیده بنده بدیهی نیست. اختیارات کمیسیون عدلیه بدیهی نیست و در این جا جوابی راکه به آقای روحی دادند من را قانع نکرد اصل درقوانین این است که در مجلس طرح شود و ما اگر بخواهیم بر خلاف این اصل رفتار کنیم باید دلیل داشته باشیم که چرا به کمیسیون عدلیه برود و به مجلس نیاید آقای روحی اگر می‌گفتند قوانین باید به مجلس بیاید نه برای این بوده است که مجلس بیکارمیشودمجلس چون کارندارد می‌تواند لوایح شما را خودش رسیدگی کند و لزومی ندادربرود به کمیسیون عدلیه. مقصودشان این بود. سابقاً چرا نمی‌آوردید به کمیسیون عدلیه؟ برای ااینکه مجلس کار زیاد داشت و نمی‌توانست تمام آن لوایح را هم رسیدگی کند لوایح راجه به عدلیه را این بود که به کمیسیون عدلیه می‌رفت و برای کمیسیون عدلیه اختیاری از مجلس شورای ملی می‌گرفتند که لوایح وزارت عدلیه را تصویب کند – پس اینجا یک دلیلی موجود بود که روی آن دلیل در حقیقت منتقل می‌کردند این کار را به کمیسیون عدلیه ولی حالا که مجلس وقت دارد خودش برسد به لوایح عدلیه دیگردلیل نداردکه بفرستند به کمیسیون عدلیه واین اختیار را به کمیسیون بدهند می‌فرمایند لوایحی داریم که خیلی مفصل و زیاد است بنده عقیده‌ام این است که برای آن لوایح احتیار بگیرند برای کمیسیون عدلیه یعنی بگویند لایحه محاکمات حقوقی چون هزار ماده است و اگر در مجلس طرح شود سه چهارماه مجلس رااز کار باز می‌دارد برود به کمیسیون و کمیسیون اختیاررسیدگی به آن را داشته باشد مجلس هم این اختیار را می‌دهد ولی این اصل نباید نقص شود که اصل تقدیم لوایح و طرح آنها در خود مجلس باشد و مجلس تصویب کند بالاخره این را هم باید عرض کنم که راجع به مسئله آزمایش فرمودند می‌خواهیم آزمایش کنیم باید عرض کنم تمام این لوایحی که به کمیسیون می‌رود وقتی که از کمیسیون خارج می‌شود حکم قانون راداردیعنی به همان استحکامی است که در مجلس مطرح می‌شود و تمام می‌شود پس بنابراین فرق نمی‌کند چه در کمیسیون تصویب شده باشد چه در مجلس از نقطه نظر اینکه این قانون است نقض وتغییروتبدیل و اصلاحش علی ای حال به اجازه ثانوی مجلس است علاوه بر این این آزمایشها هم غالباً خیلی طول می‌کشد مثلاً آزمایش برای سه ماه چهار ماه خوب است نه برای چهار سال پنج سال و اینهایی که مدتش طولانی است و رویش عمل می‌شود بالاخره به مجلس باید بیاید ولی بالاخره اینها به مجلس نیامده و تجدید نظری هم درش نشده پس بنا بر این به عقیده بنده ما این اصل را نباید نقض کنیم یعنی اصل تقدیم
لوایح به مجلس و تصویب مجلس را منتهی هروقت ضرورت اقتضا کرد یعنی مجلس وقت نداشت و یک لوایح خیلی مفصلی در مجلس بود که نمی‌توانست به این کارها برسد آن وقت این اختیارات را به کمیسیون عدلیه بدهند که دلیلی در مقابل آن اصل داشته باشند.
وزیر عدلیه ـ البته بنده مقامات ادبی آقای دشتی را نمی‌خواهم منکر بشوم و لیکن تصور می‌کنم مطلبی را که بنده عرض کردم خیلی خارج از منطق نبود عرض کردم مسائلی را وقتی انسان فوری درش تصمیم می‌گیرد یا بواسطه این است که اگر بگذارد و بگذرد یک مصلحت بزرگی ازش فوت می‌شود از نقطه نظر امنیتش یافوری درش تصمیم می‌گیرد از جهت اینکه فوری و بدیهی است (صحیح است) ومحتاج به توضیح و مطالعه نیست پس بنابر این مطلبی را که بنده عرض کردم یک مطلب تازه نیست و بنده از خودم لغتی تازه اختراع و ایجاد نکرده‌ام. کاری است که آقا هر روز در زندگانی تان می‌کنید. تصمیم هائی که فوری می‌گیرید همیشه بدون استثناء هر حالی را که نگاه کنید یکی از این دو قسمت است یا به قدری مطلب مهم است که شما ناچار یک تصمیم فوری بگیرید والا مصلحت تان فت خواهد شد این از نظر اهمیتش است. یا اینکه مطلب به قدری بدیهی و روشن است که هیچ محتاج به تأمل نیست و زود تصمیم می‌گیرید یکی از این دو قسمت است پس من نیامدم اینجا و یک اختراع جدیدی کرده باشم – اما در آن قسمتی که فرمودند راجع به آقای روحی که مطلبی را که بیان کردند ازاین نظر نبود که نگران باشند مجلس بیکار می‌ماند. خود آقای روحی را در اینجا من ازشان سؤال کردم آیا مقصودتان و نگرانیتان از این است که مجلس بیکار می‌نماید فرمودند بلی (خنده نمایندگان) از این جهت جواب این قسمت از سؤالشان را دادم. اما راجع به وقت مجلس آقا صحبت کردند بنده واقعاً یک مسئله را یک قدری ملتفت نشدم که آقا می‌فرمایند مجلس کار دارد شما از کجا میدانید؟ وقت مجلس را بنده تصور می‌کنم کارهائی که تقدیم مجلس می‌شود و وقت مجلس را می‌گیرد دولت میداند البته دولت میداند که چقدر لایحه دارد برای تقدیم به مجلس. مجلسی که الآن شروع به کارکرده است کارهائی که تقدیم خواهد شد از طرف دولت گمان می‌کنم قاعدتاً خود دولت بیشتر اطلاع داشته باشد و قبل از اینکه لوایح را تقدیم کند دولت میداند چقدر لایحه دارد برای تقدیم البته حالا مجلس کار ندارد ولی آنچه که بنده پیش بینی می‌کنم یک مجلس راحتی که هیچ کار نداشته باشد و بالاخره مواد اصول محاکمات حقوقی را درش مطرح کرده نیست و کار دارد – عرض کردم هر وقتی که تصور شد و دیدیم که مجلس وقت زیادی دارد چه از نقطه نظر اینکه مجلس بیکار نماند و چه از نقطه نظر رعایت اصلی که آقا در نظر گرفتند و بهش اشاره فرمودند البته لوایحی تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود پس اختلاف در کجاست؟ فرمودند برای لوایحی که مفصل است مثل همین اصول محاکمات حقوقی بیایند و یک لایحه بگذرانند و اختیار از مجلس بخواهند برای کمیسیون بعد اگر فردا یک لایحه دیگر آید باز در آن قسمت مجدداً لایحه تقدیم شود و بحث جدیدی بشود این هم یک مطلبی است ولی تصور نمیفرمائید سر یک مطلب جزئی چقدر وقت مجللس تلف می‌شود پس این عملی نیست با وجود اینها چون مطلب به نظر بنده خیلی ساده است و قابل این همه بحث نیست و خیلی روشن است بیشتر از این در اطرافش بحث نمی‌کنیم البته اکثریت مجلس مختار است هر طور که رأی داد بنده اطاعت می‌کنم
عده‌ای از نمایندگان ـ کافی است مذاکرات
رئیس ـ پیشنهاد آقای مؤید احمدی قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌کنم که این اختیار تا اول مهر ۱۳۱۰ به کمیسیون عدلیه داده شود
بعضی از نمایندگان ـ برای چه؟
مؤید احمدی ـ بنده چون یک نظری داشتم خواستم تذکر بدهم از این جهت در ضمن پیشنهاد خواستم عرض کرده باشم ـ چون بر طبق قانون در ۱۴ فروردین کمیسیونها عوض می‌شود و عجالتاً هم از مدت کمیسیون فعلی دو ماه بیشتر باقی نمانده است آنوقت باید در دو ماه دیگر که کمیسیون تشکیل تجدید می‌شود همین لایحه عیناً بیاید به مجلس و وقت مجلس را تضییع می‌کند ….
همهمةبعضی از نمایندگان ـ باشد باشد (صدای زنگ)
مؤید احمدی ـ از این جهت پیشنهاد کردم این اختیار تا اول مهر ماه ۱۳۱۰ به کمیسیون عدلیه داده شود حالا بسته است به نظر آقایان
افسر ـ بنده مخالفم با این پیشنهاد
رئیس ـ آقای افسر بفرمائید
افسر ـ عرض کنم که آنچه رسم بوده است کمیسیون یا شش ماهه بوده یا سه ماهه یا چند ماههتا مدتی که کمیسیون دائر و باقی بوده است اختیار داده میشده واین خیلی منطقی و صحیح بوده است برای اینکه مجلس این اختیار را می‌دهد به یک کمیسیون هیجده نفری معین ومشخصی است که انتخاب کرده‌اند و قابل هستند به مجلس می‌آید اختیار می‌دهد به یک کمیسیون هیجده نفری که نیابت از مجلس یا وکالت یا هر چه دلتان می‌خواهد اسم بگذارید که رسیدگی به لوایح وزارت عدلیه بکند پس اختیار را به همین هیجده نفر معین می‌دهد نه اینکه نظر خاصی به یک عده داشته باشد خیر همه یکسان هستند ولی وقتی که یک عده هیجده نفری به خصوص از مجلس به اسم کمیسیون عدلیه انتخاب شد این اختیار مال همانهیئت است حالا دیگران هم هستند باشند ولی از نظر تخصص فنی که دادند اطلاعاتی که دارند این اختیار رابرای آن مدت یعنی به آن اشخاص معین می‌دهند که از طرف مجلس کارکنند. حالا اگر دورة آنها تمام شد و بعد از دو ماه یا سه ماه مجلس نخواست آن هیجده نفر را انتخاب کند یا این عده جدید آن تخصص فنی را نداشتند چرا بیاییم وبدون دلیل رأی بدهیم و اختیار بدهیم برای یک اشخاصی که هنوز انتخاب نشده‌اند و نمیدانیم چه کسانی هستند تخصص و اطلاعاتی به قدر لازم دارند یا نه؟ پس این کار به عقیده بنده بر خلاف مصلحت است (صحیح است) حالا و لو اینکه بر خلاف سابقه هم هست (صحیح است)
رئیس ـ ایشان پیشنهادشان را مسترد می‌کنند پیشنهادی از آقای روحی رسیده است قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم کلمه کلی تبدیل به بعضی شود
روحی ـ عرض کنم که بنده تصور می‌کنم با بودن کلمه کلیه اصلاً آقای وزیر عدلیه نتوانند هیچ لایحه به مجلس بیاورند و این کلمه را به عقیده بنده اگر تبدیل به بعضی بکنند بهتر است. اولا نقض غرض حاصل می‌شود وبا تصویب این کلمه دیگر من بعد ما هم هیچ حق نداریم در لوایح مربوط به امور قضائی دخالت کنیم
وزیر عدلیه ـ دومرتبه بخوانید
(پیشهناد دو مرتبه خوانده شد)
وزیر عدلیه ـ خیر لایحه را بخوانید
(ماده واحده مجدداً به ترتیب سابق قرائت گردید)
وزیر عدلیه ـ اینجا بنده نوشته‌ام کلیه لوایح قانونی که به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود (صحیح است)
صرف نظر از عبارات اگر آقا مراجعه بفرمائید به قوانینی که تا به حال گذشته است ملاحظه خواهید فرمود که اشکالی برایتان باقی نخواهد ماند و تمام را هم مجلس تصویب کرده است به این معنی که یک قسمت از قوانین را می‌فرستادند به کمیسیون عدلیه برود یک قسمت از قوانین را هم که وزارت عدلیه صلاح می‌دانست در مجلس مطرح می‌شد حالا هم همینطور است لوایحی که تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود قسمتی که لازم باشد تقاضای ارجاع به کمیسیون می‌شود (صحیح است) و با این توضیحی که بنده دادم گمان می‌کنم آقا
محتاج نخواهد بود به پیشنهادشان و مسترد خواهند فرمود.
روحی ـ بلی با تأمین این نظریه دیگر عرضی ندارم پس می‌گیرم
رئیس ـ یک بار دیگر ماده را می‌خوانیم ورأی می‌گیریم.
(به شرح سابق خوانده شد)
کازرونی ـ پیشهاد آقای روحی راکه استردادکردند بنده قبول می‌کنم
رئیس ـ متأسفانه بعد از اعلام رأی نمی‌شود. آقایانی که با ماده واحده موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
تصویب شد.
۸ ـ شور نسبت به لایحه املاک مزروعی اتباع خارجه
رئیس ـ خبر کمیسیون عدلیه راجع به اموال غیر منقول اتباع خارجه مطرح است قرائت می‌شود:
(آقای مؤید احمدی به شرح ذیل قرائت نمودند)
خبر از کمیسیون قوانین عدلیه به مجلس شورای ملی: کمیسیون قوانین عدلیه لایحه نمره ۱۴۵۲ دولت را با حضور آقای وزیر عدلیه تحت شور و مداقه قرار داده با توضیحاتی که آقای وزیربیان نمودند کمیسیون با اساس لایحه موافقت و اینک با اصلاحاتی که نموده است مواد ذیل را برای مطالعه آقایان نمایندگان محترم تقدیم مجلس شورای ملی می‌نمایند ….
ماده اول ـ هر تبعه خارجه
عده از نمایندگان ـ مواد لازم نیست قرائت شود
رئیس ـ میفرمائید قرائت نشود؟
بعضی از نمایندگان ـ در دست است
رئیس ـ بسیار خوب چون منتشر شده است احتیاجی نیست
افسر وکازرونی ـ قرائت شود آقا چه مانعی دارد عده از نمایندگان ـ طبع و توزیع شده است لازم به قرائت نیست
رئیس ـ مذاکرات در کلیات است. آقای روحی
روحی ـ بنده خیلی میل داشتم این لایحه در فراکسیون مطرح می‌شد و آقای وزیر عدلیه یک توضیحاتی میداند بالاخره اگر یک شوری است یا دو شوری باید لوایح دولت قبلاً درش مطالعه شده باشد اما راجع به این لایحه بنده
تصور می‌کنم که اگر این لایحه ضرورت هم داشته باشد به این طرز نبایستی تنظیم شده باشد و ما بگوئیم که خارجیها حق ندارند در این مملکت مالکیت داشته باشند حالا شاید از یک جهاتی برای ما ضرورت داشته باشد بنده عرض می‌کنم اولاً وضعیات امروزه ما را هیچ نمی‌شود مقایسه کرد با بیست سال سی سال قبل امروز به حمدالله قدرت دولت شاهنشاهی ما را همسر و همدوش کرده است با سایر ملل عالم ما امروز کاپیتولاسیون در مملکتمان ملغی است و همان حقی را می‌توانیم داشته باشیم که ملل حیه عالم ادعا می‌کنند ما امروز الحمدالله همه جور امنیت در مملکت خودمان داریم و شهد الله از پرتو همت آقای وزیر عدلیه همه قسم امنیت قضائی در مملکت ما رفته رفته دارد موجود می‌شود والحق امنیت قضائی ما الآن به جایی رسیده است که کمتر از آن نمونه معاملات پیش و آن شرخری‌ها و آن جنجالها می‌شود ثبت اسناد و املاک دارد خوب پیش می‌رود قوانین طوری جلو را گرفته است که احدی نمی‌تواند یک دینار به احدی تخطی کند و بالاخره آن اوضاغ که به واسطه ضعف حکومتها بود امروزه بالمره از بین رفته است حالا هم چه اشکالی پیدا می‌کند که ما هم مثل سایر ملل عالم زندگی کنیم منتها البته بنده هم حق می‌دهم امروز مقتضی نیست که ما حق همه نوع اصول مالکیت را به خارجیها بدهیم ولی ممکن است که تا یک حدی قائل باشیم این واقعاً چه زیانی برای ما دارد بنده به عکس بعضی که ایرانیها را فقیر میدانند فقیر نمیدانم ما امروز در رأس تمام استغنای طبیعی واقعیم و منابع طبیعی ما به قدری مارا مستغنی و بی نیاز کرده است که شاید ما اگر بتوانیم بدست بیاوریم آن
منابع بزرگ خودمان را شاید برابری می‌کنیم با یکی از ملل بزرگ عالم از حیث ثروت و اقتصاد ولی البته از حیث علم ما محتاجیم و الحمدالله فقیر نیستیم ما امروز می‌توانیم به وسیله یک عده از خارجیها یک مقداری از احتیاجاتمان را بکاهیم ما امروز در یک قسمت مهم مملکتمان چای کاری خوبی می‌شود سواحل بحر خزرامتحان داده است خوزستان هم امتحان خواهد داد ک قسمت هم در حدود کرمان
و جیرفت و رودبار است که عیناً به همین خوبی چای به عمل می‌آید حالا چه عیب دارد که آن لاهیجانی که یک چای کاری دارد یک جریب دو جریب سه جریب ملکش را بدهد به یک نفر هلندی که مالک هم بشود و چای بکارد و تمام آن محوطه از وجود این چای کاری استفاده کنند این چه زیانی دارد بلکه یاد هم می‌گیرند زارعین خودمان و ما از این حیث شاید بتوانیم رفع احتیاج بکنیم این چه ضرری دارد ما البته در اصول شرکت‌های ایران به خارجیها حق می‌دهیم در مملکت ما شرکت کنند ولی ملاحظه بفرمائید ما کارخانجاتی الآن در مملکتمان موجود داریم که مال خودمان است کارخانه کازرونی است مال خودش است کارخانه چراغ برق آقای مهدوی است سایرین هستند که هنوز روی اصول سندیکا نرفته است البته این راه را که راه مدنی اجتماعی است ما باید طی کنیم برفرض که یک شخصی یک کارخانه دارد یک آلمانی را هم با خود شریک کند با یک عشر کارخانه اش را به اوشرکت بدهد البته هم صاحب کارخانه استفاده خواهد کرد و آن شخص زمین هم همینطور بالاخره زمین هم یک ماده ایست که تولید منفعت می‌کند کارخانه هم همینطور یک ماده ایست که تولید منفعت می‌کند حالا ما این در را ببندیم و بکلی خود پسند بشویم و بگوییم هیچ کس حق ندارد در مملکت ما ملک و علاقه داشته باشد ما امروز را عرض کردم نمی‌توانیم مقایسه کنیم با پانزده سال پیش امروز از هر جهت در مملکت ما امنیت هست امنیت جانی مالی قضائی همه چیز هست اصولاً هم با خارجی هیچوقت طرف نبوده‌ایم ما با سیاست با آنها طرف بودیم و با آنها مخالف بودیم با تاجرو کاسب و کسی که کارخانه دارد کاملاً رفق و مدارا داریم ولی با سیاست با فش مخالفیم و آن هم که امروز دولت به حمدالله یک قدرتی دارد که یک نفر سیاسی و سیاسی باف خارجی الحمدالله یافت نمی‌شود در این صورت چه موجبی دارد که ما بیائیم دستهای خودمان را ببندیم باز به همان اصول عهد کیومرث رحمه الله علیه با همان بیل و با همان کلنگ و بالاخره با همان اصول مندرس مالکیت کثیف زندگی کنیم و بالاخره بنده می‌خواستم ببینم چه موجبی دارد که این قانون به این طرز پیشنهاد شده اگر دلیلی دارند که بنده را اقنا می‌کند بفرمایند بنده که خودم فکر می‌کنم می بینم هیچ دلیل ندارد که ما اینقدر جلو را بگیریم در موقع جنگ بین المللی در موقع انفلاسیون وقتی که مارک آلمان خیلی تنزل کرد و آمد پایین و به کلی ثروت مملکت هیچ شد خارجیها از موقع استفاده کردند و آمدند شروع به استملاک کردند. دولت آلمان دید رفته رفته ممکن است یک قسمت بزرگ از مملکتش از دست برود آمد و اصل مالکیتش را قراری برایش گذاشت و یک کمیسیون خاصی معین کرد برای خرید و فروش املاک و آن کمیسیون در موقع خرید یا فروش اگر میدید تا آن حد مضر است برای مملکت جلویش را می‌گرفت و اگر میدید مضرر نیست جلو می‌رفتند حالا این را هم خوب است ببرند یک قانون حسابی بیاورند و یک طوری بشود که اگر یک نفر هلندیمیخواهد بیاید در لاهیجان زراعت چای بکند این قانون جلوی اورا نگیرد این چه عیبی دارد چه زیانی برای ما دارد ما امروز باید یک سرمایه‌ها و یک اشخاصی را به مملکت خودمان جلب کنیم سرمایه بیاوریم بلکه باید بخواهیم من عقیده دارم این قانون را به یک ترتیبی اصلاح کنید و یک ترتیبی بدهید که ما بطورکلی دست خارجیها را قطع نکیم آیا یک ملتی که بالاخره فقیر شد از آ ن کسی که بی نیاز است از حیث علم ثروت یعنی سعی عمل از او باید استفاده بکند حالا اگر فرمایشی می‌فرمایید که اقناکننده است بفرمایید ممکن است بنده اقنا بشوم و البته خودشان هم میدانند و من خدا را گواه می‌گیرم که این عرایضم پاک و بی آلایش و فقط از نقطه نظر وطن پرستی و آبادی این. مملکت بوده است.
وزیر عدلیه ـ از فرمایشات آقا همچو می‌شد استنباط کرد که ایشان یک ارتباط خیلی متقن و محکمی بین کاپیتولاسیون و ممنوعیت خارجیها از تملک مال غیر منقول قائل هستند چرا به دلیل اینکه می‌گفتند از آن روزی که کاپیتولاسیون در این مملکت گذشت دیگر این چیزها معی ندارد دو مطلب با هم بستگی دارد یعنی اگر در یک مملکتی کاپیتولاسیون بود باید سعی کرد که خارجیها
تملکشان نسبت به مال غیر منقول محدود باشد و اگر کاپیتولاسیون نبود باید تمام قیود را برداشت و اجازه داد که دیگران بتوانند مالک اموال غیر منقول باشند این مسئله اشتباه آقا اگر مراجعه بکنید به قوانین بسیاری از ممالک اروپا که هیچوقت هم کاپیتولاسیون در آنجاها نبوده است مالکیت اتباع خارجی را در قسمت املاک غیر منقول محدود کرده‌اند و هنوز هم محدود است یعنی اجازه نداده‌اند خارجیها از اموال غیر منقول را داشته باشند مگر محدودو یک مقدارکم (شما هم بکنید) ما هم تا اندازه که برای کسب و تجارت و صنعت یک مملکتی لازم باشد اجازه داده‌ایم مطابق عهود خودمان پس آقا این دو مسئله با هم هیچ ارتباطی ندارد ممکن است و تصدیق دارم بنده که یک مملکتی که کاپیتولاسیون باشد البته داشتن مال غیر منقول ضررش بیشتر است و لیکن ممکن است از نقطه نظر مقتضیات و از نقطه نظر مصالح خودش بیاید درعین اینکه اتباع خارجه یا داخله تابع یک قسم قوانین هستند اجازه ندهد که اموال غیر منقول داشته باشند مگر در یک حدود معین آقا فرمودید که ما ممکن است بواسطه عدم اطلاع خودمان بواسطه اینکه هنوز مجهز نشدیم به آن وسائلی که دنیای امروزه به اهالی اروپا داده است لازم داشته باشیم که یک عده از خارج بیایند در اینجا ملک بخرند آبادانی کنند و بالاخره همسایه‌های آنها هم از آنها یاد بگیرند از نقطه نظر مثال هم فرمودند که چه ضرر دارد یک نفر هلندی بیاید در لاهیجان چای کاری بکند بنده اینجا ناچار هستم که یک مسئله را به آقا تذکر بدهم از آقا خواهش می‌کنم که به آن مسئله توجه بفرمایند آقا نباید اشتباه کرد و تصورکرد که اگر افراد یک مملکتی یعنی افرادی که در این مملکت ساکن هستند اگر آنها یک عده شان متمول شدند آن مملکت متمول می‌شود. باید اهالی افراد داخلی یک مملکت را متمول کرد و اگر فرض کنید یک عده زیادی از اتباع خارجه در مملکت شما دارای دهات زیاد هم باشند چای هم خوب عمل بیاورند آنوقت یک عایداتی هم داردکه به جهت خودشان می‌برند بنده هیچ نظر بدی سبت به خارجیها ندارم ولی تصدیق بفرمایید که آن عایدات و آن منافع هیچ به درد اهالی نمی‌خورد و الا ممکن است یک کمپانی‌هایی بیایند و یک کارهایی بکنند و مسلماً از نقطه نظر اینکه مملکت ایران همیشه همان طوری که خودشان اشاره کردند اگر هم با خارجیها در یک موقع اختلافی داشته است به اصطلاح خودتان از نقطه نظر همان سیاست بافی‌ها بوده است از نقطه نظر تجارت همیشه باز بوده است برای دیگران همة اینها را بنده تصدیق دارم ولیکن با همة اینها عرض می‌کنم اشتباه نکنید اگر بنا باشد افراد یک مملکتی عبارت از قوه بازویشان باشد که به شکل کارگر بروند کار بکنند نان خودشان را در بیاورند ولو آنکه در آن مملکت سرمایه‌های خیلی زیاد هم از خارخ آمده باشد و به کار افتاده باشد ولی عایدات آن را خودشان ببرند بالاخره این تمول مملکت شما نیست و گول ظاهر را نخورید بنده عرض می‌کنم این لایحه نه از نقطه نظر کاپیتولاسیون هست نه از نقطه نظر تعدی است نه از نقطه نظر ترس و نه خیال داریم که به دیگران تعدی کنیم (صحیح است) ولی از نقطه نظر یک مصالی دولت می‌خواهد که ما امروزاز نقطه نظر اموال مزروعی که در دست خارجیها است بیاییم یک تکلیفی معین کنیم اجازه هم ندهیم عهودمان اجازه نداده است عهودی که در مجلس گذشته که آقا هم تشریف داشته‌اید و بالاخره یک املاک مزروعی در دست آنها هست برای حل این قبیل موارد و مشکلات آمدیم یک راه حل قانونی پیش بینی کردیم که با نظر خیلی ارفاقی هم خواستیم ما نست به کسانی که مالک این قبیل املاک هستند یک عملی شده باشد و هیچ نظر بدی هم به ایشان نداریم ولیکن همانطوری که خارجیها در مملکت خودشان مطابق حقی که دارند می‌آیند و یک شغلهایی را مخصوص به خودشان می‌کنند ویک مشاغلی را اجازه نمی‌دهند یک
قسمت از اموال غیر منقول را اجازه نمی‌دهند تملک کنند همانطور ما هم در مملکت خودمان آمدیم تشخیص دادیم که املاک مزروعی را محدود کنیم و اگرهم خواستیم از معلومات خارجی استفاده کنیم (وکاملاً هم بنده معقدم که باید استفاده کرد) وسائل بسیار است و مالک لاهیجانی لازم نیست که برود و زمین خودش را بفروشد تا اینکه یک زارع هلندی بیاید آنجا بکارد که اینها بروند از او یاد بگیرنداین راهش خیلی سهل است به طریق آوردن اشخاص و متخصصین یاد می‌گیرند و بلد می‌شوند و بالاخره مملک خودشان را با دست خودشان آباد میکنندو محتاج به این نباشد که قطعات بفروشند و بنده تصور نمی‌کنم که آقا یک ضررهای به اصطلاح بزرگی در این لایحه دیده باشند بالاخره اشخاص هم که آمدند و املاک مزروعی دارند باید تحت یک مقررات و اصولی باشد و این لایحه آمده است و آن مقررات را برای آنها معین می‌کند بنده نشنیدم هیچکدامشان یک کارهایی کرده باشند یک سر مشقهایی داده باشند که فلاحت آن اطراف ترقی بکند برای اینکه الآن صحبت مزروع را ما می‌کنیم و نسبت به این اشخاص می‌خواهیم یک تکلیفی معین کنیم و ببینیم در این چند سال چه کرده‌اند بنا بر این آقا بگذارید سعی کنید املاک مزروعی خودمان را که روی هم رفته سرمایه مهم مملکتی ماست به دست افراد خودمان و زارعین ومالکین خودمان را که روی هم رفته سرمایة مهم مملکتی ماست افراد خودمان زارعین و مالکین خودمان آباد کنیم و اگر لازم است که یک قدری ترقی مان بیشتر شود طرقی کنیم که طرز کارمان بهتر شود عرض کردم طرق مختلف دارد ما می‌توانیم متخصص بیاوریم مثل اینکه دولت هم تا به حال این کار را کرده است و از طرفی هم فراموش نفرمایید که یک عده اشخاص خارجی در آنجا پشت دروازه مملکت الآن منتظر نشسته‌اند یا چندین هزار متخصص که منتظر این هستند که یک کاری بکنند که این لایحه نگذرد و آنها فوری داخل مملکت شوند و اینجا را آباد کنند
دشتی ـ بنده در اینجا عرایضی که می‌کنم غرضم این نیست که آقای وزیر عدلیه یک جوابهایی بدهند که بنده را قانع کنند بنده هر چه لایحه را نگاه می‌کنم به هیچ وجه دلیلی از برای تقدیم این لایحه نمی‌بینم زیرا به موجب یک قوانینی که سابقاً از این مجلس گذشته است گویا خارجیها نمی‌توانند مالکیت داشته باشند مطابق عهد نامه‌ها ویک چیز‌هایی دیگر این لایحه فقط یک عده خارجی را که ملک دارند می‌خواهد ازشان بگیرد و بنده هر چه در این لایحه فکر می‌کنم که چه دلیلی است که این لایحه به مجلس آمده دلیلی نمی‌بینم که چه دلیلی ملزم کرده است که این لایحه را بیاورند که خارجی‌هایی که الآن در ایران اراضی دارند اینها را ممنوع کنند در وقتی که آقای وزیر عدلیه جوابهای آقای روحی را می‌دادند با وجودی که بیانشان خیلی خوب بود و اغلب آقایان هم تصدیق می‌فرمودند ولی بنده برای اقناع خودم دلیلی نیافتم که قانع شوم برای اینکه دو سه مطلب فرمودند بنده هم تصدیق می‌کنم فرمودند که خارجیها حق دارند درمملکت خودشان حق تملک خودشان را محدود بکنند ما هم حق داریم این را که کسی منکر نیست مگر روحی گفت که دولت ایران حق ندارد این کار را بکند می‌فرمایید زارع هلندی اگر آمد برای پرکردن کیسه
خودش است و فوراً آقای کازرونی هم تصدیق کردند باز هم بنده ناچارم برای دفعه دوم از آقای روحی دفاع کنند ایشان مقصود شان این نبود که فرنگیها بیایند اینجا متمول شوند بلکه مقصودشان این بود که می‌آیند اینجا و روی اصول جدید فلاحت می‌کنند واین سرمشق می‌شود که از او استفاده می‌کنند پس بنا بر این در بیانات آقای وزیر عدلیه بنده چیزی پیدا نکردم که ما را مانع بکند که این لایحه لازم است به مجلس تقدیم شود یعنی چه خطری متوجه مملکت و دولت می‌شود از این که چهل نفر خارجی پنجاه نفر خارجی صد هزار جریب زمین داشته باشند و در آنجا زراعت کنند و بر حسب قوانین سابقه نمی‌توانند خارجیها نمی‌توانند ملک بخرند فقط یک عده خارجی ممکن است که ملک داشته باشند و بنده نمیدانم که علت این که می‌خواهند اینها را محروم بکنند چیست و آنوقت هم به چه شکلی می‌خواهند
ملک خارجی را به مزاید بگذارند بعدش هم اگر مزاید مطابق قیمت مقوم نشد دولت بر دارد خوب این چه ضرری است ما به دولت بزنیم یک جایی را مقوم قیمت کرده ده هزار تومان در مزایده بیش از سه هزار تومان بر نداشتند آنوقت دولت مجبور باشد هفت هزار تومان بیشر بدهد دولت نمی‌تواند خالص جات خودش را الآن اداره کند الآن تمام وکلای ولایات تصدیق می‌کنند که اغلب خالصجات کسر عمل دارد شما باید خالصجات را بمردم بدهید که مردم آنها را آباد کنند اغلب خالصجات خراب است این چه الزامی دارد که ما بیائیم یک باری هم سر بار خودمان بکنیم بنده رویهمرفته مخالف نیستم با لایحه ولکن از آقای عدلیه خواهش می‌کنم که دلائل لزوم یعنی رزندتر این لایحه را به بنده بفرمائید.
وزیر عدلیه ـ عرض کنم که اگر یک توجهی بفرمائید بعرایضی که بنده کردم گمان می‌کنم که دلیل و علت تقدیم این لایحه خیلی مهم نباشد اگر سابقه دارید میدانید که خارجیها در مملکت دیگر نمی‌توانند مال غیر منقول داشته باشند مگر در حدود معینی پس در این مملکت هر کس در خارج از آن حدود ملکی را بدست آورده است بر خلاف مقررات وقت بوده است اگر همین اشخاص که میفرمائید سی چهل نفر بنده نمیدانم و صورت ندارم که واقعاً چند نفر خارجی در نقاط مملکت ملک دارند البته بطور قطع نمیدانم اگر یک عدة صد تا باشد یا دویست نفر اشخاص باشند که یک املاکی که در این لایحه نوشته شده است بدست آورده باشند مطابق فکر ما تعبیر ما رویة ما اینها حق نداشتند که این ملک را بتوانند مالک باشند حالا ما یک اشخاصی را که از دورة هرج و مرج استفاده کرده‌اند و بر خلاف ترتیب یک املاکی را بدست آورده‌اند بایستی بگوئیم که این را بایستی در دست داشته باشد؟ بنده معتقد نیستم گمان می‌کنم خود آقا هم متوجه باشند که نباید بگذاریم که این سابقه باشد که اگر یک ترتیباتی بوده است و جلوگیری نشده است ما نکنیم و بگوئیم این باشد نباید بگذاریم این سابقه ایجاد شود که بیایند یک کاری را بر خلاف ترتیب بکنند بعد هم بگوئیم خوب شده است بماند و این یک مرتبه مالیده چرا برای چه؟ شما مخالف با این عقیده هستید؟ که یک راه حلی از برای املاک مزروعی اشخاص که بر خلاف ترتیب آمده‌اند و یک ملکی را بدست آورده‌اند ـ پیدا کرده و بگوئیم که این املاک در دست آنها باقی باشد؟ از نقطه نظر صرف حقوقی اگر بخواهیم وارد شویم یک کسی که حق تملک ندارد مالک نیست (نمایندگان ـ صحیح است) ولی از برای اینکه آمده‌اند و شاید هم در خیلی از موارد صادقانه و با حسن نیت بدون این که متوجه باین مسئله بشوند آمده‌اند خریده‌اند پول داده‌اند به آنها هم ضرر نخورده باشد آمدیم گفتیم که یک شکلی درست بکنیم که آن املاک فروخته شود پس بنابر این خلاصه این لایحة عبارت از این است که آن املاک مزروعی که در دست اشخاص هست نظر به آن تعبیری که عرض کردم همیشه دولت ایران داشته است حمل کرده و می کرده است از عهود و مقررات خودش هم بخارجیها حق تملک نمی داده است مگر در حدود معینی نظر به آن تعبیر چون این اشخاص آمده‌اند و بر خلاف آن تعبیر عملی کرده‌اند دولت ایران می‌خواهد این را تصفیه کند آمده است یک همچو لایحه را ترتیب و مزایده را قرار گذاشته است. اگر بنا شد در مزایده قیمت کمتر از آن چیزی شد که مقومین قیمت کرده‌اند اینجا آقا فرمودند که چه ضرری است بدولت می‌زنید بنده عرض کردم که مسلم نیست قیمتی را که در مزایده اشخاص می‌دهند حتماً یک قیمتی باشد که قیمت ملک نباشد ما ملاحظه این کار را کردیم که اگر یک خارجی که ملکی دارد مجبور باشد به مزایده بفروشد و در یک محلی اشخاصی که ملک بخر هستند چون مطمئن هستند که بایستی این فروخته بشود ممکن است یک قیمتی را پیشنهاد کنند
که واقعاً قیمت ملک نباشد و کمتر باشد و بخواهند به مفت ملک کسی را ببرند ما نخواستیم این ضرر به خارجیها زده شود قیمت را مقوم پیدا می‌کند و قیمت پیشنهاد در مزایده نیست بنده ممکن است یک جنسی که پانصد تومان قیمت داشته باشد به مزایده بگذارند و بنده پیشنهاد بدهم ده تومان آیا این ده تومان قیمتی که برای آن گذاشته‌ام معنیش این است که قیمتش ده تومان است خیر معنایش این است که من بده تومان خریدارش هستم پس مقوم قیمت را معین می‌کند بعد از آنکه مقوم قیمت ملک را معلوم کرد بمزایده می‌گذارند و خواستیم خارجی ملکش بمفت نرفته باشد و راه حلی از برایش پیدا شده باشد و مردم هم بدانند که اگر این قیمت را خواستند پائین بیاورند دولت ملک را خواهد برداشت که به این ترتیب به ملک ضرری نخورده باشد پس اگر آقا در راه حل وارد بشوند (نه در اصل قضیه) آنوقت ممکن است که توافق بکنیم بگوئید که این فورمول خوب نیست و باید فورمول را عوض کنیم و الا اصل قضیه را تصور می‌کنم که خود آقا هم موافق باشند و چون در ضمن فرمایشاتتان گفتید حالا که اجازه نمی‌دهند گذشته هم گذشته است چه اهمیت دارد و چه خطری دارد؟ بنده عرض نمی‌کنم خطری دارد چه خطری دارد؟ بنده عرض می‌کنم بر خلاف ترتیب بوده است کار بر خلاف ترتیب را باید ترمیمش کرد (صحیح است)
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
تهرانی ـ بنده مخالفم لایحه خیلی مهم است اجازه بدهید که یک دقت و مطالعه درش بشود و بنده با کفایت مذاکرت مخالفم اجازه بدهید که یک قدری درش مباحثه بشود بعد از آن (صحیح است)
جمعی از نمایندگان ـ بفرمائید آقا
تهرانی ـ عرض کنم بنده اگر چه خودم عضو کمیسیون عدلیه هستم ….
طباطبائی دیبا ـ اجازه میفرمائید؟
رئیس ـ نوبة ایشان است حالا که تجویز فرمودید استفاده از حق خودشان می‌کنند
تهرانی ـ متأسفانه چون یک حالت سرماخوردگی داشتم نتوانستم در این جلسه بکمیسیون حاضر شوم این است که عرایض خود مرا در اینجا بعرض آقایان میرسانم اساساً با اساس این لایحه البته من موافقم که اتباع خارجی در ایران نباید مالک باشند از نقطه نظرهائی که گفته شد و ضررهائیکه ممکن است متوجه مملکت بشود ولی بنده عرض می‌کنم این لایحه که وزیر عدلیه تقدیم کرده است اثبات حقی برای آنها می‌کند این نه این است که جلوی مالکیت آنها را بگیرد بلکه امروز هم تبعه خارجه مطابق عهود و قراردادها حق خرید ملک در ایران را نداشتند و هر وقتی که دولت ایران بخواهد این قانون را اجرا کند و جلوگیری کند یعنی آن چیزی را که مالک شده‌اند در ایران بخواهد از دست آنها بگیرد هیچ مانعی ندارد و هیچ مزاحمتی برای او موجود نیست ولی این قانون وقتی از اول تا آخر آنرا ما ملاحظه کنیم این یک فورمالیته است یک قانون و یک چیزهای کش داری است که مثلاً مقوم می‌رود ملک را قیمت می‌کند اگر دولت خرید خرید اگر نه در دست او امانی باشد تا وقتی که دولت مقتدر بشود باو پول بدهد این یک ضرر خیلی فاحش است که ما متوجه دولت می‌کنیم یعنی هیچوقت دولت نمی‌تواند این املاک را بخرد مقومین می‌روند یک املاکی را که فعلاً و شأناً صد هزار تومان قیمتش است ولی ملکی را که صد هزار تومان قیمتش است اگر حقیقتاً بخواهید بفروشید شاید سی هزار تومان هم نمی‌خرند این طرز معامله ایست که اتباع داخلی ما با هم می‌کنند یک ملک صد هزار تومان قیمت را امروز من بخواهم بفروشم بیست هزار تومان می‌فروشم یعنی بیشتر نمی‌خرند ولی وقتی که افتاد در دست مقوم و مقوم خواست قیمت کند و قیمت برای او قائل شد صد هزار تومان قیمت می‌کند و این ضرر فاحش و یک ضرر فوق العاده ایست که ما بدولت متوجه می‌کنیم املاک را از یک نقطه نظریاتی از نقطه نظر منافع مملکت از دست آنها خارج کنیم این نمی‌شود برای اینکه یک ضرر فوق العاده تحمیل بدولت می‌شود که هیچوقت نمی
تواند جبران آن را بکند و این قانون را که بنده می‌بینم از اول تا آخر یک قانون کش دار و فورمالیته است که هیچ نتیجه نخواهد داشت و بنده عقیده‌ام این است که اگر دولت حقیقتاً نظرش این است که املاکی در دست اتباع خارجه نباشد در نقاط مزروعی یک لایحه بیاورد به مجلس یک سال دو سال سه سال هر قدر صلاح میداند مهلت بدهد که در ظرف یکسال دو سال اتباع خارجه حق ندارند مالک املاک مزروعی باشند بفروشند املاکشان را بعد به مزایده بگذارند هر طور که خریده‌اند بفروشند اینکه مقوم می‌رود ملک را تقدیم می‌کند آنوقت اگر دولت پول داد داد اگر نداد در دست او امانی است این مثل این است که من یک ملکی را ۹۹ ساله به یک کسی اجاره بدهم این در واقع ملک او است من چه طور می‌توانم این را از دست او در آورم (وثوق ـ نیست اینطور آقا) این قانون را من از اول تا آخر هر چه مطالعه کردم هیچ ازش نفهمیدم یک قانون کش داری است و مقصودیرا که آقای وزیر عدلیه اظهار کردند ابداً ازش استفاده نمی‌شود که جلوی اتباع خارجه را بگیریم. شما قانون دارید خودتان هم اظهارمیکنید می فرماییدکه ارفاق می‌خواستید بکنید خوب ارفاق راحق نداشتیدا لآن هم تصرف کنید می‌خواهید ارفاق کنید مزایده بگذاریید بفروشید همانطور که بنده اگر بده کار شدم مطابق قوانین محاکمات حقوقی عدلیه و نتوانستم بدهم خانه بنده را به مزایده می‌گذارید و می‌فروشید و می‌دهید به او اگر ده هزارتومان قیمت داشته باشد در مقابل دو هزار تومان می خرندهمانطور هم یک کسی که بدون حق آمده است در مملکت ما یک ملکی را خریده است بر خلاف قانون آن را به مزایده بگذارند بفروشند ببرند ده هزار تومان نباشد دو هزار تومان باشد بنده نمی دانم این چه ارفاقی است می‌خواهید بکنید اگر واقعاً قانون را می‌خواهید اجرا کنید راهش این است که عرض کردم والا این قانون جلوگیر نیست
و اساساً بنده با اساس لایحه موافق هستم ولی این قانون و این لایحه که بنده اینجا دیدم منظور شما را تأمین نمی‌کند.
مخبر (آقای یاسایی)ـ بنده از قسمت آخر فرمایشات آقای تهرانی شروع می‌کنم و جواب می‌دهم مطابق نظامات پارلمانی آن کسی که با اساس لایحه موافق بود باید با کلیات لایحه هم موافق باشد و اگر در جزئیات لایحه نظریاتی دارد در مواد اظهار بنماید و کسی حق دارد در کلیات لایحه مخالفت کند که با اساس لایحه محالف باشد معهذا چون بیاناتی که فرمودند یک قسمتش راجع به اساس لایحه بودو یم قسمتش راجع به مواد آن چیزهائی که به نظر بنده می‌رسد عرض می‌کنم اولاً بطور مقدمه لازم است تذکر بدهم چیزهائی بود که بعضی از آقایان هم تذکر دادند آنمسئله این است که یک روزی بود و یک روزگاری دولت ایران ضعیف بود و متأسفانه ایرانیها هم برای حفظ دارائی خودشان می‌رفتند تبعة خارجه می‌شدند در همانروزها هم تبعة خارجه در این مملکت اینقدرها ملک نخریده است ایرانی‌های وطن پرست یعنی ایرانی که رفته است تبعة خارجی شده است ملک داشته است (افسر ـ غیر وطن پرست وطن پرست نفرمائید) این چطور باید مطابق چه اصلی و چه قانون باید با آن معامله کرد معاهده ترکمان چای وقتی که معتبر بود گفته بود که اتباع خارجه حق ندارند در ایران تملک کنند درست هم هست حق نداشتند غیر از اتباع روس سابق سایر اتباع خارجه هم در ایران می‌بایستی مطابق آن عهدنامه گویا ماده ۴ یا ماده پنجش رفتار نماید ولی ایرانیها که از اهل خود این مملکت بوده‌اند و از نژاد سیروس و داریوش بوده‌اند و رفته‌اند تبعه خارجه شده‌اند الآن شما از نقطة نظر قوانین مدنی خودتان به آنها چطور معامله می‌کنید؟ پس برای اینکه ترتیبی و سر و صورتی به این وضعیت داده شود مثل سایر کارهای این مملکت که اغلب دارای یک سر و صورتی شده است این مملکت که اغلب دارای یک سر و صورتی شده است این قسمت هم باید تنظیم شود. مقدمة دوم که می‌خواهم عرض کنم این است که اتباع خارجه اینقدرها در ایران دارای ملک نیستند که شما اینقدر وحشت دارید و اینکه فرمودید تثبیت می‌شود مالکیت آنها یا اینکه این مواد کش داری است اینطور نیست (تهرانی ـ بلی همینطور است)
نه خیر اشخاص معینی شاید بیشتر ازآنچه که قبلاًعرض کردم آنها شاید در گیلان و مازندران و شاید کمی در خراسان دارای املاکی باشنداملاک زیادی از اتباع خارجه در این مملکت نیست املاک مزروعی ودولت هم عاجز نیست از اینکه خریداریی نمایید اما به چه نحو که یک سال یا دو سال مهلت داده شود این ییک نظری است خودتان عضو کمیسیون هستیید دو سال سه سال ممکن است پسشنهاد کنید یک مدت ممتدی پیشنهاد کنید این اشکالی ندارد ولی در اساس مطلب همانطور که خودتان هم تذکر دادید باید یک فکری کرد یک مذاکره هم بعضی از آقایان فرمودند راجع به اینکه پس از مزایده چرا دولت به قیمت مقوم بخرد اینجا می‌خواهم عرض کنم که اگر ما حالا آن توانایی را پیدا کردیم که با چهره باز جهت دولت که این لایحه را آورده است در مجلس ما در اطرافش حرف می‌زنیم در اینجا دیگر نباید ک یک طرف قضیه را بگیریم و بگوییم اتباع خارجه که در این مملکت دارای املاکند در این مملکت باید طوری این املاک را از دستشان در آورد که به هیچ تمام شود ما مقصودی نداریم دولت باید در این خصوص بانظری که دارید که املاک را از ید اتباع خارجی در بیاوریم نهایت درجه ارفاق و احیتیاط را در نظر بگیرید برای اینکه که یک ممکن است یک کسی بیست سال سی سال در این مملکت دارای ملک بوده است و الآن ما می‌توانیم به موجب قانون سلب مالکیت را از اوبکنیم ولی البته باید به قیمت روزپولش را بدهیم و تصدیق می‌فرمایید
در مزایده همانطوری که خودتان هم تذکر دادید ملکی که صد هزار تومان قیمت دارد ممکن است که پنجاه هزار تومان فروش برود در صورتی که ممکن است قیمت واقعیش صد هزار تومان باشد پس اگر قضیه را صرفاً به مزایده واگذارید یک رقابتهای سلبی و اثباتی در اطراف این قضیه پیدا می‌شود شاید تصور شود که بیشتر به ضرر اتباع خارجه تمام شود و ما یک همچو نظر سوئی نداریم و همانطور که دولت میل دارد سلب مالکیت از اتباع خارجه بکند در عین حال هم میل داردکه اتباع خارجه بیایند و تابع دولت ایران شوند همانطور که شدند چنانکه یک عدة زیادی در اثر آن قانون قبلی آمده‌اند تبعه ایران شدند همانهایی که پاسپورت بین المللی داشتند و صورتهای دیگری داشتند آمده‌اند تبعه ایران شده‌اند حالا این هم اگر باعث بشود که یک عده بیایند بتعه ایران بشوند این املاک به ملکیت آنها باقی خواهد بود ما که از تبعه خودمان نمی‌خواهیم سلب مالکیت بشوددر هر صورت چون این لایحه دو شوری است
و مجال بیشتری هم برای مذاکره در اطراف آن نداریم و خود حضرت عالی هم عضوکمیسیون عدلیه هستید خواهش می‌کنم در کلیاتش موافقت فرمایید آن وقت در مواد هم اگر آقایان نظری دارند پیشنهاد بکنند می‌رود به کمیسیون و در شور ثانی هم اصلاح می‌شود (صحیح است) (کافی است مذاکرات آقا)
رئیس ـ رأی می‌گیریم با ورود در شور مواد موافقین با ورود در شور مواد قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد
۹ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
رئیس ـ پیشنهاد شده است جلسه را ختم کنیم اگر موافقت می‌فرمایید جلسة آینده شب یکشنبه چون هفته آینده….
دشتی ـ دیر است آقا
بعضی از نمایندگان ـ دیر نیست
رئیس ـ به دو دلیل دیر نیست برای اینکه درهفته آینده ایام احیاء است و به علاوه ما انتظار داریم که کمیسیونها تشکیل شوندو لوایح مارا آماده کنند در کمیسیون نقصی نخواهیم داشت ولی در جلسات علنی مجلس شاید
دشتی ـ خیر
رئیس ـ حالا اگر نظری دارید بفرمایید.
دشتی ـ عرض کنم به عقیده بنده خوب است توی همین هفته یک جلسه دیگر هم بشود برای اینکه همین لایحه وزارت عدلیه چندین جلسه باید درش صحبت بشود و الآن چندین لایحه آقای وزیر مالیه تقدیم کرده است و کمیسیونها هم باید تشکیل شود بنده عقیده‌ام این است که اجازه بفرماییدکه جلسه آینده شب سه شنبه باشد آنوقت جلسه دیگرش شب یکشنبه باشد که سایر لوایح هم حاضر شود
بعضی از نمایندگان ـ فردا شب سه شنبه است آقا
افسر ـ شب پنج شنبه
رئیس ـ ما خیلی خشنود می‌شویم اگر آقایان اظهار میل بیشتری به کارها بکنندو کمیسیونها هم موافقت بکنندکه لوایح ما را زودتر تنظیم کنندو به مجلس بدهند بنابر این وقت معتدل ترمان این است که پنج شنبه شب باشد بنا بر این جلسه آینده پنج شنبه ساعت هفت ونیم بعد ازظهر.
(مجلس ده ساعت و سه ربع بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
+ قانون
اجازه پرداخت پنجاه هزار تومان اعتبار اضافی برای مخارج عمران لرستان
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی برای مخارج عمران لرستان پنجاه هزارتومان اعتبار اضافی تصویب می‌نماید که از محل ذخیره مملکتی به قران پرداخته شود.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه دوازدهم بهمن ماه یک هزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
اجازه اجرای لوایح قانونی پیشنهادی وزارت عدلیه پس از تصویب کمیسیون پالمانی قوانین عدلیه
ماده واحده ـ وزیر عدلیه مجاز است کلیه لوایح قانونی را به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید پس از تصویب کیسیون فعلی قوانین عدلیه به موقع اجراگذارده و پس از آزمایش آنها در عمل نواقصی را که در ضمن جریان ممکن است معلوم شود رفع و قوانین مزبوره راتکمیل ثانیاً برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید ـ لوایح مزبوره در کمیسیون مطرح و پس از شور اول طبع و توزیع خواهد شد تا نمایندگان نظریات خود را در موضوع لایحه در ظرف هشت روز از تاریخ توزیع به کمیسیون بدهند و شور دوم بعد از انقضای هشت روز به عمل آید
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه دوازدهم بهمن ماه یک هزار و سی صد ونه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر