مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اسفند ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۸۰

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و چهارم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و چهارم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و چهارم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اسفند ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۸۰

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اسفند ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۸۰

مجلس ساعت سه بعد از ظهر بریاست آقای دکتر حسین خطیبی (نایب رئیس) تشکیل شد.

فهرست مطالب:

- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۱ـ قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

نایب رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

آقایان: آشوریان ـ آلتی جعفر بای ـ اجاق ـ ادرلان ـ الداغی ـ بزرگ نیاـ پردلی ـ تدین ـ حیدری ـ ساری اصلانی ـ دکتر سعید ـ کریم بخش سعیدی ـ سید کلال ـ شادلو ـ صائب ـ صدیق زاده ـ حسین غضنفری ـ غلامرضا غضنفری ـ دکتر امیری ـ دکتر فیروز آبادی ـ دکتر نصیری ـ قادری ـ قراچورلو.

بانوان: مشائی ـ صنیع.

- ادامه مذاکره در کلیات لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ کل کشور

۲ ـ ادامه مذاکره در کلیات لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ کل کشور.

نایب رئیس ـ وارد دستور می‌شویم مذاکره در کیلیات لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ کل کشور ادامه دارد آقای دکتر واحدی تشریف بیاورید.

دکتر واحدی ـ جناب آقای رئیس ـ همکاران ارجمند.

بودجه سال ۲۵۳۶ که با رقم افتخار آمیز ۳۴۰۰ میلیارد ریال در آ÷رین ماه سال پهلوی، سال بزرگداشت ملت ایران از ۵۰ سال خدمات دودمان تاریخ ساز پهلوی به ملجس شورای ملی تقدیم شده است بمنظور تحقق هدفها و آرمانهائی است که شاهنشاه آریامهر در مقام رهبری جامعه ایرانی برای نیل به رفاه و سعادت ملت ایران، اعلام فرموده‌اند. بنابراین بودجه خود به تنهائی برای برنامه ریزان مملکت (هدف) نبوده و نمی‌تواند باشد، بلکه بودجه بعنوان (وسیله) ای است برای وصول به هدفهائی که متضمن رفاه و سعادت ملت ایران است در نتیجه هرگاه این بودجه با این رقم چشمگیر نتواند موجبات تحقق آن هدفها را فراهم کند سعی و تلاش دولت د رتنظیم بودتجه و شوق و علاقه نمایندگان مجلس در بررسی دقیق و اظهار نظر در مورد لایحه بودجه به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

با توجه به این بحث کلی و با تمهید این مقدمه اکنون نظر خد را درمورد لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی که مثل همه همکارانم مبتنی بر مطالعه دقیق لایحه بودجه بوده و در کمال اشتیاق و با احساس مسئولیت انجام داده‌ام به استحضار نمایندگان محترم مجلس و اعضای محترم دولت میرسانم:

۱ـ موضوع عدم تمرکز و استانی کردن بودجه.

یکی از ویژگیهای لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی عدم تمرکز است و تأکید شده است که در سال ۲۵۳۶ با تدابیری که اتخاذ شده است تفویض اختیارات و مشاکرت مقامات محلی در تصمیم گیریها افزایش خواهد یافت.

مطلبی که در اینجا باید اشاره نمایم آنست که تفویض اختیارات هرگاه بدون برقراری سیستم کنترل باشد نه تنها موجب پیشرفت کارها نخواهد شد بلکه برعکس یک عامل بازدارنده رشد و توسعه نیز خواهد شد.

در حالیکه بدوا اشاره کردیم که بودجه وسیله‌ای است برای تحقق هدفهائی که به رفاه اجتماعی و بهبود زندگی مردم و با مال به پیشرفت و توسعه جامعه ایرانی بینجامد پصس اگر در اجرا و اعمال آن درست عمل نشود از هدفهای بودجه دور خواهیم ماند.

توضیحی در این زمینه به روشن شدن موضوع کمک خواهد کرد، تفویض اختیارات و استانی کردن بودجه‌ها بدین منظور بوده که تمرکز امور در پایتخت از بین برود و به مسؤلان محلی فرصت داده شود که با برخورداری از اطلاعات وسیعی که در محل دارند برنامه ریزی دقیق و منطقی بنمایند و بنحوی عمل کنند که رشد و توسعه در استانها با سرعت بیشتری و با رعایت اولویتها عملی شود و تحقق یابد. حال اگر همین تمرکز را که ما ازتهران یعنی مرکز و پایتخت کشور ریشه کن می‌کنیم عینا در مرکز استانها همین عامل بازدارنده رشد را پیاده کنیم چه نتیجه مثبتی گرفته‌ایم یک مرکزیت در تهران داشتیم که در صورت اخیر به ۲۴ مرکز بتعداد مراکز استانها تبدیل خواهد شد.

استاندار مازندران هنوز معتقد است که مرکز استان کارت ویزیت استان است! این عین گفته ایشان است و بهمین دلیل هست که در بودجه سال جاری اعتبار ورزش مرکز استان را بیش از ده برابر شهرستان بابل منظور کرده بودند در صورتیکه شهرستان بابل بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرهای استان مازندران است و بر اساس ضوابطی که مورد عمل سازمان برنامه و بودجه است یعنی گسترش منطقه، جمعیت محل درست عکس این موضوع می‌باید باشد و اگز موضوع تفویض اخیتار و عدم تمرکز نبود و برنامه ریزان سازمان برنامه این کار را انجام می‌دادند منطقی تر و صحیح تر عمل می‌کردند و چون کنترلی از طرف دستگاه واگذار کننده اختیارات نبوده از عدم تمرکز و تفویض اختیارات نتیجه معکوس گرفته شد. موردی را که مربوط می‌شود به عدم توجه کافی نسبت به تعیین اولولیتها در برنامه ریزی استان با ذکر نمونه‌ای به استحضار میرساند. چند روز قبل که برای رسیدگی به نیازمندیهای آموزشی یک دهستان بزرگ به کریم کلا می‌رفتیم و رئیس دلسوز آموزش و پرورش بابل نیز اینجانب را همراهی می‌کردند در این فصل خوب و هوای تقریبا بهاری بعلت خرابی راه نتوانستیم به مقصد برسیم و بعلت ماندن اتومبیل جیپ حامل ما در داخل گل و لای بناچار برگشتیم، برای ترمیم این راه حیاتی در بودجه سال ۲۵۳۶ شهرستان بابل رقمی پیش بینی نشده بود که پس از شرکت در جلسه انجمن شهرستان و تذکر این امر حیاتی در برنامه سال آینده منظور گردید و حال آنکه حق این بود که دفتر برنامه ریزی و بودجه استان براساس نظر خوهی قبلی از نمایندگان مجلس و وقوف از نیازهای حائز اولویت به این موضوع حساس و حیاتی در زندگی مردم یک دهستان بزرگ که از ۱۰ روستا تشکیل می‌شود توجه خاصی می‌کردند و چه بسا که از این قبیل برناه‌های حائز اولویت در بوته فراموشی مانده است.

البته در جلسه‌ای که در اسفندماه گذشته در دفتر استاندار مازندران با حضور نمایندگان استان در مجلس شورای ملی بمنظور بررسی بودجه استان تشکیل شد این مطلب را در همان جلسه متذکر شدم و تنها نتیجه‌ای که گرفته شد آن بود که چند روز قل نامه‌ای از استاندار مازندران دریافت کردم که در برابر قریب ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال که به ورزش ساری و حدود ۲/۰۰۰/۰۰۰ ریال به ورزش بابل اختصاص داده بودند برای جبران این تبعیض ناروا از محل کمکهای بلاعوض برای توسعه ورزش بابل (شهر بابل ـ بابلسر و فریدون‌کنار) حدود ۳/۰۰۰/۰۰۰ ریال تخصیص داده‌اند و برای ساری یک میلیون ریال که تصویق می‌فرمایند با آن نسبت حدود ۱۰ برابر افزایش بودجه ورزش مرکز استان قابل توجه نیست. از طرف دیگر هم اکنون در مرکز استان برای جوانان این شهر هم کاخ جوانان ساخته شده و هم خانه جوانان در حدی بسیار خوب و جوابگوی نیازهای جوانان ساری در حالی که در شهرستان بابل که از چند شهر (بابل ـ امیر کلا ـ بابلسر ـ فریدون‌کنار) تشکیل می‌شود و پرجمعیت‌ترین شهر استان و در نتیجه تعداد جوانان این شهرستان نیز طبیعی است که از تمام شهرهای استان مازندران بیشتر است کاخ جوانان که وجود ندارد و خانه جوانان در یک ساختمان محقر و کوچک هست که به هیچ‌وجه جوابگوی نیازهای جوانان نیست. گر چه در این مورد بارها در مجلس شورای ملی و طی نامه‌های جداگانه این نیاز منطقی جوانان شاهدوست و میهن‌پرست بابل را مطرح کرده‌اند تاکنون نتیجه‌ای عاید نشده. در صورتی که تصدیق می‌فرمایید با توجه به این که سه پنجم جمعیت کشور را افراد کمتر از ۲۵ سال تشکیل می‌دهند سرمایه‌گذاری در مورد این گروه عظیم سازنده، بهترین بازده اقتصادی را برای جامعه ایرانی در برخواهد داشت چه سازندگان ایران فردا، فردای تمدن بزرگ که شاهنشاه آریامهر و رهبر انقلاب ایران به عنوان نقطه دید و حرکت برای وصول به آن اعلام فرموده‌اند، همین جوانان شاه دوست و آزاده ایران هستند و با توجه به این که به اقتضای جوانی و حساس بودن، تأثر پذیر هستند جا دارد که برای جلوگیری از هر نوع بدآموزی نسبت به آنان که فقط ناشی از داشتن اوقات فراغت بدون امکان استفاده از آن در محیط سالم و منضبط هست، به کمک آنها برویم و با ساختن کاخ جوانان در شهرستان بابل به جوانان شهر بابل، بابلسر و فریدون‌کنار هم این فرصت را بدهیم که در محیطی سالم و منضبط به تقاطی افکار و اظهار رأی و عقیده و آماده شدن برای سازندگی مملکت بپردازند. (صحیح است)

جناب دکتر مهدوی که در جلسه حضور دارند، شاهد بودند که وقتی در مقام قائم مقام دبیر کل حزب رستاخیز ملت ایران در تابستان امسال به بابل تشریف آوردند، جوانان بابل با چه شور و شوقی نسبت به حزب و آرمان‌های والای آن اظهار رأی و عقیده نموده و همکاری خود را برای پیشبرد هدف‌های انقلاب ایران که رهبر بزرگ ایران زمین شاهنشاه آریامهر اعلام فرموده‌اند، به منصه ظهور رسانیدند جناب دکتر مهدوی در همان جلسه من از جنابعالی خواهش کردم که خواسته دیرین جوانان شاه دوست بابل داشتن یک کاخ جوانان است که بتوانند از آن به عنوان پایگاه محکم شاه‌دوستی و عشق به وطن استفاده نموده و در یک محیط سالم با برخورداری از یک دموکراسی منضبط به تبادل فکر برای سازندگی ایران بپردازند و تا این لحظه اقدامی نشد و جوانان بابل همچنان چشم به راه اقدام دولت در برطرف کردن این نیاز حقه و منطقی خود هستند.

پیشنهاد من آن است که در تنظیم بودجه استان تنها به دعوت نمایندگان که بیشتر جنبه تشریفاتی دارد اکتفا نشود چه از نظارت اطلاعی چه نتیجه‌ای عاید می‌شود: بلکه نظارت نمایندگان مجلس در برنامه‌ریزی مربوط به استان باید در حد یک نظارت استصوایی باشد و بودجه و برنامه با جلب نظر قطعی نمایندگان استان در مجلس شورای ملی و نمایندگان انجمن‌های شهرستان تنظیم گردد تا براساس اطلاعات و شناختی که از منطقه دارند برنامه‌ریزان استان را در اجرای عدالت اجتماعی که امر مؤکد شاهنشاه و فلسفه اصیل انقلاب ایران است یاری نمایند. (احسنت)

تعیین و تثبیت قیمت‌ها و حفظ قدرت خرید مردم:

یکی از هدف‌های بودجه تعیین و تثبیت قیمت‌ها به منظور حفظ قدرت خرید مردم ذکر شده است و از طرفی دولت به منظور تأمین رفاه و آسایش کارمندان در ارتباط با افزونی قیمت‌ها و بالا رفتن هزینه زندگی به افزایش ضریب ریالی حقوق از ۷۰ ریال به ۸۰ ریال پرداخته است. ذکر این نکته حساس، ضروری است که سال گذشته در مورد تعیین قیمت‌های واقعی توفیق نداشتیم و طبیعتاً در مورد تثبیت آن نیز به همان دلیل بدی تعیین قیمت ناموفق بوده‌ایم. چرا که تا دو ماه قبل در مقام نرخ‌گذاری و تعیین قیمت‌ها آنچنان ضعفی دیده شده که به ناچار تسلیم نظر فروشندگان کالاها شدیم و عرضه‌کنندگان خدمات! به حدی که به «نرخ‌آزاد» پناه بردیم؟ و به نتیجه بدتری دست یافتیم که البته صددرصد قابل پیش‌بینی هم بود چرا که وقتی با وجود نرخ‌گذاری تخلف‌های فراوان داشتیم. بدیهی است در موردی که آزادی نرخ باشد این تخلف به چندین برابر قابل افزایش خواهد بود و دیدیم که نرخ لباسشویی‌ها از ۷۰ ریال و ۱۸۰ ریال یعنی بیش از ۱۵۰ درصد و سرویس و شتشوی ماشین از ۱۲۰ ریال به ۴۵۰ ریال یعنی حدود ۳۰۰ درصد افزایش یافت و چون نرخ مقرر نداشت از نظر دادگاه‌ها هم این افراد قابل تعقیب نبودند بنابراغین نه آن رویه نرخ‌گذاری غیرواقعی صحیح است و نه نرخ آزاد و بدون ضابطه قابل دفاع می‌باشد چه در مورد نخست ظاهراً از مصرف‌کننده حمایت کردیم بدون توجه به این که تولیدکننده و فرد صنفی نیز صاحب حق است و در مورد دوم به فرد صنفی و تولید کننده با دادن اجازه «نرخ دل‌به‌خواه» فرصت تجاوز به حقوق مصرف کنندگان را داده‌ایم که این هر دو بی‌منطق است. (صحیح است) و اگر در سال آینده نیز نوسان قیمت‌ها به دلیل ضعف قیمت گذاری واقعی چنین باشد آنوقت افزایش ضریب ریالی حقوق از ۷۰به ۸۰ که سهل است به ۱۴۰ یعنی افزایش ۱۰۰% نیز نمی‌تواند آن هدف حفظ قوه خرید مردم را تأمین کند چرا که دیدیم در مورد دو نوع خدمات قیمتها به ۱۵۰ و حتی ۳۰۰% افزایش یافته بود و در آن فاصله زمانی طبیعی است که فشار فوق العاده‌ای به طبقات حقوق بگیر اعم از کارکنان بخش دولتی یا خصوصی وارد آمد (صحیح است)۰

آیا اتخاذ تصمیماتی از این قبیل که موجب خارج شدن پول زحمت کشیده و حاصل کار مردم ایران و بخصوص طبقه حقوق بگیران مملکت به نفع جیب گروهی گران فروش متجاوز به حقوق عمومی شده است و به آنها جواز چپاول دادند هیچ نوع بازخواستی نمی‌باید داشته باشد؟ اینها چگونه به خودشان اجازه دادند که در لباس و منصب خدمت بزرگترین اقدام مضر را انجام دهند!؟یعنی برای کشور ناراضی بسازند؟ آیا وقتی که در آن مدت آزادی نرخ لباسشوئی بجای ۷۰ ریال از یک کارمند دولت که به اقتضای کارمند بودن و ضرورت شغلی اش لباسش را برای شستشو و اطو داده است، مبلغ ۱۸۰ ریال مطالبه شده بود و او نیز چاره‌ای جز تسلیم نداشت، می‌توان تصور کرد که در کمال رضایت این مبلغ را پرداخته است آیا جز این است که در کمال و در غایت عدم رضایت و گاه در حد فحش و دشنام دادن و ناراحتی شدید این مبلغ سرسام آور افزایش تا ۱۵۰ درصد را پرداخته و خود و زن و فرزندانش ناراضی به معنای واقعی کلمه شدند؟ در شرایطی که عوامل مخالف و دشمنان منتهز فرصت بدنبال دست آویز می‌گردند، چگونه می‌توان نسبت به اعمال ناراضی تراش عده‌ای که پز مقامشان را می‌دهند و از مزایای مادی آن هم برخوردار هستند بی تفاوت باشیم و اغماض کنیم؟

چگونه قابل اغماض است اعمال آنهایی که در یک دوره از زمان با اعلام نرخ آزاد فرصت تجاوز به حقوق مردم را به عده‌ای فرصت طلب داده‌اند و از طرفی حتی این عمل را غیر قابل مجازات نیز نموده‌اند! چرا که وقتی نرخی نباشد که تجاوز از آن جرم محسوب شود طبیعی است به فروش یک کالا یا عرضه یک خدمت تا صدها برابر آن نیز معمولا قابل مجازات نیست و این یعنی بازگشت به زندگی بدوی بی نظام و ولجام گسیخته که تجاوز و تخطی به حقوق دیگران امری عادی و معمولی بود، امری که در همان مدت اعلام آزادی نرخ هم در شأن جامعه ما نبود، و من واقعا متأسفم که دست اندرکاران این امر از پیشنهاد کنندگان تا تصویب و اعلام کنندگان نرخ آزاذ هیچکدام برای دست زدن به این کار ناراضی تراش برای مملکت مسؤول تلقی نشدند که تعقیب شوند!

پس نه تعین قیمتهای ارزان که موجب تضرر تولیدکنندگان و اصناف بشود را می‌توان صحه گذاشت و نه آزادی نرخ و هرج و مرج اقتصاد شهری را می‌توان منطقی دانست بلکه تنها راه حل منطقی جلوگیری از نوسان قیمتها و باا لمآل حفظ قوه خرید مردم، اجرای دقیق امر شاهنشاه است (صحیح است) که به تعیین قیمتهای واقعی کالاها و خدمات و تثبیت آن اشاره فرمودند یعنی قیمتها درست و واقعی تعیین شوند و سپس تثبیت گردند و برای انجام این امر باید اتاقهای اصناف به جای الزام بازرسان خود به جریمه کردن اصناف و کسبه با همکاری مرکز برسی قیمتهای واقع بینانه برسی نموده و بر اساس اطلاعات صحیح به تعیین قیمتها بپردازند بنحوی که نه بواسطه ارزانی بیمورد، تولید کننده دست از تولید بکشد که کمی عرضه موجب افزایش قیمت گردد و نه به علت زیادی و افزایش بی رویه قیمتها به مصرف کنندگان تحمیل شود. و این امر محقق نخواهد شد مگر اینکه آمارهای دقیق مصرف داشته باشیم و بر آن اساس برای بالا بردن سطح تولید داخلی محصولات عمده و حیاتی مورد نیاز کشور برنامه ریزی حساب شده بنماییم.

در زمینه مسکن.

یکی دیگر از هدفهای بودجه تأمین رفاه از طریق تهیه مسکن برای طبقات کم درآمد فاقد مسکن ذکر شده است و این رقم به ۸۹/۴ میلیارد ریال یعنی بیش از ۱۶ درصد از اعتبارات امور اجتماعی بالغ می‌گردد که نسبت به سال گذشته ۵۶ درصد افزایش یافته است این امر البته موجب نهایت خوشوقتی است و نشانگر توجه دولت به حل مشکل عظیم مسکن ولی باید دید که آیا یا روش معمول که شرکتهای خانه سازی با اخذ وامهای قابل ملاحظه با بهره ناچیز و استفاده از سایر تسهیلات به خانه سازی می‌پردازند و آپارتمان‌های ساخته شده را به قیمتهای سرسام آور می‌فروشند، مشکل مسکن حل خواهد شد؟ مسلما خیر، چرا که اولا اکثر آپارتمان‌های ساخته شده لوکس و گران قیمت بوده و در نتیجه طبقات کم درآمد فاقد مسکن قادر به خرید آن نیستند. ثانیا آپارتمانهای به اصطلاح ارزان قیمتی هم که شرکتهای خانه سازی بنا می‌کنند به دلیل اینکه با احتساب سود صد در صد برای فروش عرضه می‌شود باز هم بساری از کارگران و افراد کم درآمد، قوه خرید این آپارتمانها را ندارند بنابراین پیشنهاد من آنست که برای حصول منظور و هدف دولت از تخصیص اعتبارات قابل توجه و در نتیجه صاحب مسکن شدن افراد کم درآمد فاقد مسکن به یکی از دو طریق زیر عمل شود:

۱- بجای اینکه دولت از طریق بانکها وامهای سنگین با بهره ناچیز به شرکتهای خانه سازی بدهد و شرکتهای مذکور با سود صددرصد آپارتمانها و واحدهای مسکونی ساخته شده را برای فروش عرضه کند و در نتیجه عده‌ای سرمایه دار سرمایه دار تر شده و از اضطرار مردم و نیاز آنها به مسکن سوء استفاده نمایند بهتر است که خود دولت از طریق همین بانکها یا سازمانهای دیگر که در امر مسکن مسئولیتهائی بعهده دارند مانندسازمان مسکن و سازمان زمین و غیره همان اعتبارات را که با بهره ناچیز در اختیار بخش خصوصی می‌گذارد خودش رأسأ بمصرف ساختن واحدهای مسکونی ارزان قیمت رسانیده و با بهای تمام شده به اضافه همان بهره‌ای که از شرکتهای خانه سازی می‌گیرد مستقیمأ در اختیار مردم فاقد مسکن بگذارد با این ترتیب تصدیق خواهید فرمود که هدف دولت در مورد خانه دار شدن افراد کم در آمد چقدر سریع و فوری محقق خواهد شد۰ زیرا که بسازو بفروشهائی که با وام دولتی خانه می‌سازند و به دو برابر قیمت آن را عرضه می‌کنند، در واقع واسطه هائی هستند که بی جهت موجب گرانی سرسام آور قیمت واحدهای مسکونی می‌گردند و یا اقدام دولت بنحوی که توضیح داده‌ام، یعنی حذف واسطه سودجو کمک مؤثری به تهیه و عرضه واحدهای مسکونی ارزان قیمت و بالمال خانه دار شدن افراد کم درآمد فاقد مسکن خواهد شد۰

۲- هرگاه اجرای پیشنهاد اول بدلایلی برای دولت تعذر عملی داشته باشد پیشنهاد می‌شود که دولت لااقل با تشکیل کمیسیون صلاحیتدار نسبت به تعیین قیمت عادله واحدهای مسکونی ساخته شده با استفاده از وام‌های دولتی، اقدام نماید۰ و بدین ترتیب هم در تحقق هدفی که از اعطای وامهای قابل ملاحظه با بهره کم برای تهیه مسکن جهت طبقات کم درآمد داشته است، از طریق نظارت در قیمت گذاری و فروش این واحدها اقدام نماید و هم از افزایش بی رویه قیمت واحدهای مسکونی در کشور جلوگیری کند و به ایجاد یک نظم و ضابطه در قیمت گذاری و فروش واحدهای مسکونی لااقل در زمینه هائی که خود از طریق اعطای وام با بهره ناچیز اقدام کرده است دخالت مؤثر بنماید (صحیح است)۰

ضرورت حصول خودکفائی نسبی

در محصولات عمده و حیاتی کشاورزی۰ گرچه در لایحه بودجه با اختصاص ۷۵/۷ میلیارد ریال توجه خاصی به امر کشاورزی شده است معهذا ذکر این نکته را ضروری میداند که واردات بیش از حد مواد غذائی و محصول کشاورزی از خارج بنحوی که یک نوع وابستگی اقتصادی را موجب گردد برای اعمال سیاست مستقل ملی ما می‌تواند مشکلاتی ایجاد نماید۰ چه همانطور که نفت ما می‌تواند عنداللزوم بعنوان یک وسیله دفاعی در مقابل تعرضات بیگانگان مورد استفاده واقع شود چنانچه از طرف دیگر ما از نظر تأمین مواد مصرفی به کشورهای خارج وابستگی پیدا کنیم طبیعی است که آنها از این نیاز حیاتی ما بعنوان یک وسیله تحمیل عقاید و نظریات خود استفاده خواهند کرد۰ بررسی دقیق و تهیه آمار از اقلام مختلف کالاهای مصرفی وارداتی از حبوبات گرفته تا گوشت و میوه نشانگر این واقعیت است که اگر همین آهنگ ادامه یابد بزودی همان مشکل عظیم وابستگی اقتصادی از حیث تأمین مواد غذائی با کشورهای خارج را در برابر خواهیم داشت و این همانطور که اشاره شدبرای جامعه ما خطرناک است۰ این امر بر اساس تأکید شاهنشاه آریامهر در زمینهء حمایت از کشاورزان و لزوم توجه خاص به امر کشاورزی مطرح گردیده و توجه دولت را به این مسأله حساس و حیاتی که از نظر دفاع ملی ما حائز کمال اهمیت است جلب می‌کنم۰ خبر دیشب روزنامه کیهان دائر بر اینکه ۱۰ میلیارد کیلو میوه برای برای عید از خارج وارد می‌شود خود زنگ خطری است که از فاجعه وابستگی اقتصادی در صورت ادامه وضع موجود خبر می‌دهد۰ و اقدام وزارت بازرگانی به تشویق وارد کنندگان میوه از طریق برخورداری ۶۰% سود بازرگانی تنها یک اقدام مسکن بدون احساس مسئولیت‌های آینده است ونه یک اقدام معالج وقطعی درمان بیماری کمبود میوه وبه اعتقادمن بجای اینکه به این قبیل مسکن‌ها متوسل شویم در واقع مشکل زمان تصدی خود را حل کنیم وبه عواقب آن نیندیشیم که منطقی وقابل دفاع نیست راه حل منطقی رفع این تنگناها را مثل همه موارد باید در رهنمودهای داهیانه شاهنشاه جستجو کرد معظم له فرمودند که حمیشه باید پشاپیش وقایع وحوادث حرکت کنیم ودراین خصوص نیز برای ادامه سیاست مستقل ملی ایران واجتناب از هر نوع وابستگی که نخست از وابستگی اقتصادی شروع می‌شود باید بنحوی عمل شود که با تشویق کشاورزان ودامداران وایجاد تسهیلات از طریق اعطای وامهای کم بهره به کشاورز ودام دار واقعی به مرور به حد خود کفائی نسبی درامر تهیه محصولات عمده کشاورزی و دامی برسیم ۰ جا دارد که در این زمینه با تقویت هر چه بیشتر بانکهائی از قبیل بانک کشاورزی و بانک گسترش خزر که در سال گذشته در منطقه شمال واقعأ با وجود جدید التأسیس بودن به نحو شایسته‌ای عمل کرده است و سایر بانکها که در امر اعطای وامهای کشاورزی و دامداری فعالیت دارند به آنها امکان مساعدت بیشتر به کشاورزان و دامداران داده و با برنامه ریزی صحیح در زمان کوتاه، تولیدات کشاورزی و دامی کشور را بنحوی که جوابگوی احتیاجات کشور باشد افزایش دهیم۰

در مورد اعطای وامها باید توجه دقیق شود که هم گیرنده وام کشاورز و دامدار واقعی باشد و هم در مورد نحوه مصرف آن نظارت و کنترل لازم را بنمائیم۰ آنچه باعث عدم پیشرفت متناسب کشاورزی ما است این است که این مساعدتهای دولت را افرادی برخوردار می‌شوند که کشاورز یا دامدار واقعی نیستند بدین بیان که معمولأ ۴۰% از سرمایه یک برنامه کشاورزی یا دامداری را وام گیرنده پرداخته و ۶۰% را بانکهای وام دهنده می‌پردازند، سهمی که وام دهنده می‌پردازد، معمولا بهای زمین است که آن هم به قیمتهای غیر واقعی حساب می‌کنند و حتی در مقابل اراضی که قابل کشت هم نباشد بر اساس سند مالکیت که در دست مالک هست با احتساب بهائی چند برابر قیمت زمین، سهم مالک منظور و بانک در واقع سرمایه خود را به اختیار یک زمین دار قرار می‌دهد که نه زمینش زمین کشاورزی است و نه خودش کشاورز و از اینجاست که ضعف تولید، پای می‌گیرد و مساعدتهای دولت هم نمی‌تواند حل مشکل بنماید و ما می‌بینیم که با اعطای وامهای چند صد میلیونی برای دامداری و کشاورزی متأسفانه هنوز هم بگوشت خارج نیازمندیم و هم به محصول میوه خارج و این مشکل حل نخواهد شد مگر آنکه دولت در صرف هزینه‌های مربوط به کشاورزی بر اساس برقراری یک سیستم کنترل واقعی وامهای کم بهره را همانطور که بارها اشاره شد و باز هم تأکید می‌کنم به کشاورز و دامدار واقعی بدهند که هم کشاورز باشد و زمین کشاورزی داشته باشد و هم دامدار بوده و واقعأ هم دام داشته باشد چه هستند کسانی که اصولأ دامدار نیستند و وامهای سنگین دامداری گرفته‌اند و هستند افرادی که با کرایه کردن چند صد یا چند هزار دام و نمایش آن موقع اخذ وام وامهای کلان دامداری با بهره کم اخذ و بکار دیگر بخصوص کار پرسود بساز و بفروش پرداخته‌اند این نحوه اعطای وام بدون مطالعه و شناخت کشاورز و دامدار واقعی است که سرمایه کشور بهدر رفته و فقط بنفع عده‌ای شارلاتان تمام می‌شود که وامهای مساعدتی دولت را به ناحق و با تقلب اخذ و بسود جیب خود در کارهای سودآور صرف نمودند و هم اینکه کشور همچنان با کمبود کشاورزی و تولید دامی مواجه است ودر نتیجه سخت در مسیر پیدا کردن یک وابستگی اقتصادی خطرناک که می‌تواند برای سیاست مسقل ملی ماهم مشکلات اجتناب نپذیر ایجاد نماید (احسنت).

نایب رئیس – آقای رامبد بفرمائید۰

رامبد- جناب آقای رئیس، نمایندگان محترم ملت، به واقع بنده قصد نداشتم وقت نمایندگان عزیزی که در این دوره به مجلس راه یافته‌اند و به یقین افکار و اندیشه‌های بسیار ارزشمند به نفع ملت و در راهنمائی دولت دارند و باید عرضه کنند بگیرم شاید این مطلب قدری شکسته نفسی است جهت دیگر آن را بگویم اینست که چون آن چه سال‌های متمادی گفته‌ام گوش شنوائی ندیدم، ولی امروز که به مناسبتی این فرصت به من داده شد که امکان عنوان مطالبی پیدا کنم بنا بوظیفه وجدانی و ملی در کمال صمیمیت بدون هیچگونه مخالفت شخصی نکاتی را عرض می‌کنم که بنفع دولت بیش از نفع ملت می دانم۰ چون ملتها همیشه باقی خواهند ماند چه شما فکر ملت را بکنید و چه نکنید آن چه نگهداریش لازم است دولت است۰ قبل از وارد شدن به موضوع جناب نخست وزیر شما آنقدر بفکر رشد اقتصادی هستید که خیلی مسائل اساسی تر از رشد اقتصادی را همکارانتان از یاد می‌برند در رادیو و روزنامه و تلویزیون همه جا خواندیم و شنیدیم که برای بررسی بودجه در کمیسیون و مذاکرات در مجلس و رفتن آن به سنا از روی ساعت و دقیقه و ثانیه بزای تصویب اینبودجه برنامه تنظیم کرده‌اند ما چرا می‌خواهیم برای خودنمائی کارهای غیر اصولی و گناهان بی لذت مرتکب شویم آن تنظیم کننده برنامه از کجا می‌دانست کمیسیون بودجه اصلأ این بودجه را تصویب می‌کند از کجا می‌دانست صحبت رامبد و یا دیگری چند ساعت و چند دقیقه طول می‌کشد؟ فرمایشات بسیار مطبوع و خوش آیند جناب آقای نخست وزیر را بنده هم به مناسبتی دو بار امکان شنیدنش را پیدا کردم یکبار در خانه ایشان و یکبار در خانه ما یعنی یکبار در نخست وزیری و یکبار در مجلس که بظاهر بسیار امیدوار کننده بود وقتی هم که نطق چاپ شده ایشان را قرائت کردم باز هم آنچه را که از اساتید اقتصاد و سیاست و اجتماع می‌دانستند تئوریهای مختلف را در آن گنجانیده بودند ولی وقتی سایر جزوات یعنی برنامه اجرائی دولت و ارقام بودجه و شرح وضع اقتصادی را مطالعه کنیم موضوع بکلی تغییر پیدا می‌کند ۰ در اولین صفحه کتابچه برنامه اجرائی دولت همان بی توجهی برنامه تنظیم کردن برای بحث بودجه به صورت دیکری تکرار شده جناب آقای مجیدی آیا کسانی که در سازمان برنامه شما این جزوات را تنظیم می‌کنند به قوانین ایران هم آشنائی دارند و حداقل قانون اساسی را می‌خوانند؟ شما در اولین صفحه بودجه برای بودجه‌ای که جهت مجلس اختصاص داده شده مرقوم میفرمائید در این فصل اعتبارات مربوط به مجلس شورای ملی و مجلس سنا منظور می‌شود که در جهت اقدامات مربوط به وضع و تصویب قوانین به مصرف برسد شما با این عبارات برای مجلس تکلیف تعیین کرده‌اید که مجلس شورای ملی و مجلس سنا وظیفه اش فقط این است که قوانینی را که شما می‌آورید اینجا بحث یا اصلاح کنند و تصویب کنند اما بحق باید گفت که این مجلس است که شما را بد عادت کرده است و شما فراموش کرده‌اید که وظیفه واقعی قوه مقننه بیش از هر چیز نظارت بر حسن اجرای قوانین است. (احسنت)

عباس میرزائی - مجلس به وظیفه خودش عمل می‌کند به مجلس توهین نکنید۰

رامبد - متأسفانه همین صحنه‌ها و همین نمایشات امثال شما مؤید آن مطلب است که گفتم و اما وارد خود بودجه می‌شویم ما درامر بودجه نویسی سالها در اینجا با هم بحث کردیم توافق کردیم به این نتیجه رسیدیم که لوایح دیگری را که شما باید بیاورید برای آنها مواد و تبصره‌های خاصی لازم داریم بصورت یک تبصره منضم به لایحه بودجه نیاورید برای روشن شدن این موضوع راه حلی پیدا شد و آن این بود که شما فقط تبصره‌های بودجه‌ای را بیاورید اما ۸۴ تبصره شما به این ماده واحده بودجه منضم گردیده که به یقین بیش از نصف آن تبصره‌های غیر بودجه ایست و باز من بر خلاف سایرینکه گفتند مجلس بوظیفه خود عمل می‌کند معتقدم که اگر مجلس بوظیفه خود عمل می‌کرد همه این تبصره‌ها را حذف می‌کرد (صحیح است) ما خوشحالیم که بظاهر بودجه ۳۴۶ هزار میلیون تومانی را مطرح می‌کنیم ولی به یقین شما نمایندگان محترم که خیلی مغرور و امیدوار از رسیدگی مجلس هستید میدانید چه رقم از این ۳۴۶ میلیارد تومان تحت نظارت شما نمایندگان ملت باقی مانده باید بگویم کمتر از پنجاه میلیارد (یکی از نمایندگان – این گناه دولت نیست) ۵۴ میلیارد تومان برای شما می‌خوانم شما هم جناب آقای مجیدی یادداشت بفرمائید بودجه مملکتی ۳۴۶میلیارد تومان بودجه دولت ۲۳۱ میلیارد تومان، که ۱۸۰ میلیارد تومان از این مبلغ بمؤسسات و شرکتهائی وابسته و بنگاههائی که انواع و اقسام اسامی مختلف برای آنها ساخته‌اند می‌رود که آنها به صورت تجارتی و خصوصی عمل می‌کنند و از هر نوع نظارت بکلی خارج است و اسمش هم اینست که بنگاه اقتصادی که نمی‌تواند قانون محاسبات و حساب پس دادن را رعایت کند و اگر این کار را بکند تأمین نفع و درآمدی کهباید این شرکتها داشته باشند مقدور نخواهد بود در صورتیکه حتی یکی از این شرکتها که تعدادشان از ۱۸۰ تجاوز می‌کند بهیچوجه برای این مملکت سودی که متناسب با آن سرمایه و حمایت وانحصاری است که استفاده می‌کند ندارند (صحیح است) حالا که جناب مجیدی شما یادداشت می‌کنید دقیق تر یادداشت کنید، ۶ میلیارد هم از بودجه دولت بمناسبتی که درآمد اختصاصی دستگاههای دولت است آن هم از این نظارت خارج است چون در تمام قوانین این درآمدهای خصوصی ماده‌ای گذاشته‌اید که از محل این درآمدها با میل خودتان هر نوع خرج می‌کنید باز تمام نشد ۸ میلیارد تومان هم به سایر مؤ سسات متفرقه غیر دولتی می‌دهند من خیلی علاقمندم هر کس که خودش را نماینده مردم و دوست دولت و علاقمند به ایران میداند این صورت سایر مؤسسات را برداردو بخواند و ببیند دولتی که ۲۵ میلیارد برای تعادل بودجه از مجلس اجازه وام می‌خواهد از همین بودجه چگونه و به چه موسساتی چه مقدار به عنوان کمک می‌دهد البته همه این مؤسسات را رد نمی‌کنیم در آنجا امسال شیروخرشید هم داریم که بسیار خوب هستند ولی چه بسا مآسساتی داریم که اگر آنها را بکلی ببندید بهیچ وجه تأثیری در گردش اوضاع نمی‌کند جناب آقای صدری کیوان شما که می‌خواهد تعداد مؤسسات وابسته را بدانید ۱۵۸ مؤسسه وشرگت وصندوق وبیمه وبانک هستند که بیش از رقم خود بوجه دولت در آنجا پول مملکت بی حساب خرج می‌شود (صدری کیوان عرض کردم ارقام مضاعف می‌شود مقداری در بودجه میآیدرقم را اصلاح بکنید) بهر حال چون صحبت پیش امد بتفصیل توضیح می‌دهم و تقاضای توجه بهمین امر را دارم واز محلهمین پول ۲۳۱ میلیارد ۱۸۰ میلیارد ان به مؤسسات داده می‌شود لذا در بودجه در مؤسسات در دولت مضاعف است وآنچه برای دولت و نظارت مجلس باقی می‌ماند همان در حدود ۵۰ میلییارتومان است که خدمتتان عرض کردم بهر حال دولت همواره معتقداست با سربلندی وظایف خودرا انجام می‌دهد یک رقم را به صورت برنده ترین اسلحه تحویل ملت ومجلس ودنیا میدهدوآن رقم تولید ناخالص ملی ماست ولی من از جناب آقای نخست وزیر تقاضامی می‌کنم که بهتراست تولید ناخالص مارا بیشتر توضیح بدهندکه در چه بخشهایی است وچه طبقاتی از آن متمتع میشوندووقتی می‌گوییم درآمد سرانه ما به دوهزار دلار رسیده است آیا در واقع آن زارعی که در دهستان خود هنوز به کشت مشغول است وآن کشاورزی که انتظار داریم درسیستان وبلوچستان باز هم بکشت گندم ادامه دهد آیا اوهم از این دوهزاردلار برخوردار است؟ ما اگر پولی می‌گیریم وارداتی وارد می‌کنیم حقوق‌هایی می‌پردازیم این در چه رشته‌هایی است می‌توانیم بگوییم که عدالت اجرا شده وعدالت وانصاف در این اجتماع اعمال شده واین رشدبرنامه ودرآمدی که بعنوان دوهزار دلار در سال تحویل می‌دهیم درآمدی است که رشد سرانه واقعی ماست شما بهتر از من میدانید که بصورت صحیح عمل نشده اما رقم ۴۷۷ میلیارد بعنوان درآمد تولید ناخالص ملی در مقابل ۳۴۶ میلیارد تومان بودجه‌ای که عرضه شده مطالب بسیار نا گواری را شهادت می‌دهد یعنی در اجتماعی که ۳۴ میلیون جمعیت دارد وبهمان نسبت چندین میلیون جمعیت در حال اشتغال آنست از جمع ۴۷۷ میلیارد تومان تولید نا خالص ۳۴۶ میلیارد تومان آن یعنی صدی هفتاد وپنج آن بادخالت ودست دولت وبامحدود کردن ملت، امور منحصرأ بدست دولت انجام می‌شود۰ این کجایش اقتصاد آزاد است جناب انصاری ضررها را در همین جا جستجو کنید ممکن است شما شخصأ استعداد و نبوغ اقتصادی داشته باشید این اصل را از زمان حضرت آدم اگر نگفته باشند از دوره آدام اسمیت تاکنون گفته‌اند که دولت هیچ وقت تاجر خوبی نیست چطور یک دولتی باسم آزادی و دموکراسی و اقتصاد آزاد بخودش اجازه می‌دهد که از جمع ۴۷۷میلیارد تولید ناخالص ملی ۳۴۶میلیارد آن بدست خود دولت بچرخد آقای دکتر مجیدی شما بهتر از من میدانید بهتر است جواب را بمن بفرمائید به وزیر اقتصاد نگویید شما که این بودجه را با مشورت بین خودتان باینجا فرستادید در فرمایشات جناب آقای نخست وزیر بود که ممالک غربی با رکود، تورم، افزایش بیکاری مواجه هستند من در این امر عیبی نمی‌بینم جناب آقای نخست وزیر که وقتی کسی مریض شد باید استراحت بکند به دکتر هم مراجعه بکند و بهتر است هیچ ادعای سلامتی نکند تا موقعی که بواقع دوره کسالت و نقاهت را بگذراند و سالم بشود آنجائیکه شما شما می‌بینید بیکاری تعمدی است دولتهاشان با کمل شجاعت بیکاری بوجود می‌آورند این صحبت دو سال قبل من بود وقتی تورمی بوجود می‌آید دولتها سلامتتر می دانند که تعدادی بیکار بشوند و دولت هم آنها را نگهداری بکند ولی ملت جور تورم قیمتها و زندگی مشکل را نکشد من تأید نمی‌کنم سیاست شما را که در جملات زیبا می گوئید قیمتها را مهارمی کنیم و از آن طرف بودجه‌ای به مجلس تقدیم می‌کنید که حجم آن در سراسر تاریخ کشور سابقه نداشته و خود باعث گرانی و بالا رفتن قیمتها می‌شود این پول را در کجا خرج خواهید کرد در همین مملکت واجتماع خواهیم ریخت وهمین کارگری که الان نصف دو سال قبلش کار نمی‌کند…

عباس میرزائی- چشم ما روشن، هر چه هست از کارگر است.

اسحقی نژاد - کارگر کار می‌کند.

رامبد- من تعصبات میهنی، صنفی و کارگری و نمایندگی شما را تجلیل می‌کنم ولی کارگر امروز بر اثر برکات و نعماتی بیحسابی که توزیع شده نصف دو سال قبل کار نمی‌کند (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) ۰

سیفی پور – یک طبیب برای تزریق یک آمپول ۱۷۰ تومان پول گرفته ۰

عباس میرزائی – افکار ضد انقلابی خودش را دارد می‌گوید۰

رامبد - آقایان نمایندگان کارگران من عادت به عوام فریبی ندارم (یکی از نمایندگان – ما نمایندگان ملت هستیم) آنچه برای من مطرح است ایران است و آینده ایران (احسنت- احسنت) (سیفی- طبقه کارگر از همه طبقات بیشتر کار می‌کند) فهمیدم (خنده نمایندگان) ۰

قربانی نسب- اصل قانون اساسی است هر کس به مجلس بیاید نماینده ملت است (صحیح است)۰

رامبد - جناب آقای نخست وزیر در گزارش اقتصادی خود مطالب زیبایی به ما تحویل دادید که در سالی که گذشت به این دلایل و به این اشکالات برخورد کردیم کمبود نیروی انسانی، تنگناهای زیربنائی، کمبود مصالح، گرانی در خارج ولی منصفانه صحبت کنیم مگر این برنامه را کسی جزء خود شما و خود آقا ریخته بودند پس چرا صادقانه نمی گوئید که برنامه‌هایی که تنظیم کرده بودید درست نبوده است (صحیح است) کمبود امکانات تخلیه بنادر مگر من اجازه واردات را دادم مگر من سهمیه را تعیین کردم؟ این شما بودید بنا در قدرت تخلیه ندارند چرامیلیاردها ریال بعنوان سور شارژ می‌پردازند؟(آفرین)

عباس میرزائی - حالا سور شارژ را تعریف کن آقای رامبد تا بفهمیم۰

رامبد - آقای نخست وزیر متأسفانه امثال آقای عباس میرزائی‌ها و دوستانی امثال ایشان که داشتید همیشه وقتی ما این مطالب را مطرح می‌کردیم با همین گونه ابراز خدمت آنها روبرو می‌شدیم و مطالب مارا رد می‌کردند اما من متأسفم از اینکه بدبختانه همیشه عرایض من درست درآمد و هر وقت مطلبی گفتم و در قبال دولت اعتراض کردم و دوستان شما امثال عباس میرزائی‌ها دولت را تأیید کردند ولی پس از مدتی این مرد شریف (اشاره به نخست وزیر) با جملات ادیبانه و آراسته خود اذعان کرد که به این خطاها و تنگناها و اشکالات برخورد کردیم جناب آقای نخست وزیر من از کم فروشی نفت خوشحالم بر خلاف همه (آفرین) از این که این درآمد کم شده خوشحالم هر کس این بودجه را باز کند وبخواند می داند که هیچ ملتی نمی‌تواند تا ابد متکی به درآمد نفت باشد نفت مال ما است انشاءالله در اینده هم از آن استفاده می‌کنیم هرچه در چاههای ما ذخیره شود بهنر است تا روزی که قیمتش ده برابر امروز خواهد شد و منت ما را خواهند کشید و از ما خواهند خرید (صحیح است).

بنابراین اگر شما هم باین ارقام توجهی بفرمائید آنوقت تصور می‌کنم با من هم عقیده می‌شوید پس از آنکه درآمد نفت، ۷ درصد کم شد باز هم ۱۲۴ میلیارد تومان از بودجه ما بوسیله نفت تأمین می‌شود در حالیکه پس از اینکه درآمدهای دیگر ما ۷۳ درصد زیاد شد تازه به ۳۷ میلیارد تومان رسیده ما تا کی می‌خواهیم به این وضع ادامه بدهیم نفت ثروت بادآورده‌ای نیست میراثی هم نیست که بدست فرزند ناخلفی افتاده باشد ممالکی نفت ندارند چه می‌کنند، اینجاست که آقای عباس میرزائی من و شما و آن دکتر همه باید زیادتر کار کنیم (احسنت) (عباس میرزائی – این حرفها را همه قبول دارند و افتخار می‌کنند)۰ جناب آقای نخست وزیر نکته خوبی در برنامه شما شنیده شد که فرمودید سرمایه گذاری ثابت شما ۵۱ درصدرشد کرده و هزینه جاری فقط ۱۷ درصد این امر برای هر ایرانی بسیار مژده خوبی است که هزینه جاری فقط ۱۷ درصد و سرمایه گذاری ثابت ۵۱ درصد اضافه شده ولی بعد از آنکه این تغییرات تازه هم حاصل شده ببینیم به چه نتیجه رسیده باز هم اقم هزینه جاری شما ۹۱ میلیارد تومان و سرمایه گذاری شما با وجود ۵۰ درصد رشد ۵۶-میلیارد تومان است یعنی هنوز از همین میزان درآمد نفت مبلغ بسیار معتنابهی برای هزینه جاری می‌دهید و این را شما وزرا، مدعیان دکتری فلسفه و دکتری اقتصاد واقفید که نسبتی درست نیست ولی در قبال ارقامی که اشاره کردم ارقام نامطلوب دیگر را هم شما خیلی شرافتمندانه در اختیار مجلس گذاشتید که نشان می‌دهید این بودجه یک بودجه زائد بر احتیاج، تورمی و موجب بالا رفتن قیمتها است بخصوص با نکاتی که توضیح می‌دهم در حالیکه ۵ درصد ویا ۵/۴ درصد فقط درآمد شما زیاد شده ۱۲ درصد هزینه را زیاد کرده‌اید ما در مورد ذخیره ارزی یا توجه به درآمد نفت ما برای کی می‌خواهیم یکبار بیائیم و بگوئیم آنقدر خرج می‌کنیم، و اینقدر رابصورت پس انداز برای بالا رفتن ذخیره ارزمان نگاه می‌داریم؟ ضمن توضیح من می‌رسم به همین ذخیره ارزی و تعهدات خارجی شما البته میدانم یک چیز مختصری در ته صندوق باقی مانده ولی بهیچوجه متناسب با درامد ارزما نیست اما از جهت نوع درآمد بودجه دولت در کمال خوشبختی مجلس را مطلع کرد که پس از زحمات بسیار با صرفه جوئی‌های بسیار بافشارهای مختلف مالیاتی با محدودیت هائی که در قسمت‌های مختلف قائل شده است تأمین بودجه از محل درآمدهای نفتی را به ۷۰ درصد و درآمدهای غیر نفتی را تا ۳۰ درصد کل بودجه رسانیده چون سال قبل بدتر از این بود و ۲۴ درصد غیر نفتی بود در حالیکه ۷۶ درصد نفتی ولی هم اکنون که ۳۰ درصد درآمد شما از غیر نفت تأمین می‌شود خودمان را باز گول نزنیم در آن سی درصد هم غیر مستقیم مقدار زیادی از آن اثرات، همان درآمد نفت است که از مالیاتها و گمرک واردات ناشی از درآمد نفت حاصل می‌شود پس یک راه بیشتر برای اصلاح این وضع نامطلوب نیست آن این است بعوض حرف و تظاهر باید بواقع کار کنیم، کار خود را اصلاح کنیم (صحیح است) نمایندگان- همه باید با هم کار کنند) ولی ما همیشه شعاری می‌دادیم و در مقابل غربی‌ها و خریداران نفت مطالبی داشتیم که اگر دولت ایران پول نفت را می‌گیرد محل خرجش را هم دارد و نیروی انسانی را هم دارد مثل بعضی کشورها نیستیم که ارزها را بگیریم و در بانکهای خارجی به ربح بگذاریم این حرف درست است ولی امکان خرج هم حدی دارد ما با این درآمد بی حساب نفت در سال گذشته میدانید چقدر برای ذخیره ارزی خود باقی گذاردیم ما از تمام درآمدهای نفت در طول این چند سال ۷/۳ میلیارد دلار ذخیره کردیم و امسال جمعأ با أنچه که داشتیم فقط پانصد میلیون دلار اضافه شده اما در شروع مذاکرات صحبتی کردم که شاید آقای صدری کیوان درست متوجه نشدند و تذکری دادند راجع به شرکتها و مؤسسات وابسته دولتی، اختلاف کار را توضیح می‌دهم در وزارتخانه‌ها مثلأ وزارت دادگستری که یک دسته جارو می‌خواهد بخرد باید مناقصه و مزایده بگذارند و حساب آن به دیوان محاسبات برود ولی در این شرکتها و مؤسسات وابسته در هر زمینه هر آنچه لوازم لوکس و زائد که فکر کنید از این پول مملکت خریده می‌شود و هیچکس بهیچ وجه حق جلوگیری ندارد چون بطریق شرکت اداره می‌شود و نتیجتأ در حالیکه دولت با صرفه جوئی ۴ میلیارد از وام داخلی خود را به بانکها پرداخته ولی در سال گذشته، همین شرکتهای دولتی ۱۲ میلیارد تومان از بانکها وام بیشتری گرفتند و نتیجتأ باز هم دولت را ۸ میلیارد تومان از جهت وام به بانکها بیش از پیش مقروض کردند یعنی کار به آنجا رسیده که می‌بینیم آقای نخست وزیر کار از دست شما هم خارج شده (دکتر مشیر بهرحال جناب آقای رامبد دولت مسئول است اگر عملیات خلافی سایر موسسات وابسته انجام می‌دهند) آقای مشیر اگر ما درست عمل کردیم دولت هم درست عمل خواهد کرد (احسنت)

(عباس میرزائی – یعنی چه ایشان دارد شما را تخطئه می‌کند شما احسنت میگوئید در این مورد مجلس باید نظارت کند این هم دلیل نظارت).

رامبد - آقای عباس میرزائی وطن پرست از این مطلب متأثر نشو از آنچه اکنون خواهم گفت متأثر بشود، این از اولین درسهائی است که در کلاس ابتدائی هم قطعا شما خوانده‌اید چو دخلت نیست خرج آهسته ترکن، هر مملکتی که صادر می‌کند بر دارائی خود می‌افزاید و آنچه وارد می‌کند طبیعتا اعم از اینکه کالای مصرفی یا واسطه یا سرمایه‌ای باشد پولی است داده می‌شود و از مملکت رفته و دست خارجی افتاده ما در سالی که گذشت ۴۲ درصد به وزن وارد اتمان اضافه شد و ۷۷ درصد به ارزش وارداتمان اضافه شده ولی میدانید در قبال ۱۱ میلیارد و خورده‌ای نزدیک ۱۲ میلیارد دلار که برای واردات دادیم با تمام تظاهرات و حرفهای دولت چقدر موق شدیم صادرات داشته باشیم؟ فقط ۲ درصد اضافه شد و قریب پانصد میلیون دلار صادرات داشتیه‌ایم یعنی چهارونیم درصد، یعنی واردات ما ۲۳ برابر صادرات غیر نفتی ما بوده۰

- تشریف فرمائی علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران به جلسه علنی مجلس شورای ملی و بیانات آقای دکتر خطیبی (نایب رئیس)

۳- تشریف فرمائی علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران به جلسه علنی مجلس شورای ملی و بیانات آقای دکتر خطیبی (نایب رئیس)۰

(در ساعت ۴ و ۲۵ دقیقه بعدازظهر علیاحضرت شهبانو در میان ابراز احساسات و کف زدن ممتد حضار وارد جلسه شدند و در جایگاه مخصوص جلوس فرمودند)

نایب رئیس- علیاحضرتا:

مقدم مبارک علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی گرانقدر ایران را به مجلس شورای ملی از صمیم قلب گرامی داشته و با مباهات بر دیده منت می‌نهیم۰(صحیح است)

نمایندگان مجلس شورای ملی امروز از افتخار بزرگی برخوردارند. زیرا برای نخستین بار شهبانوی گرامی ایران در جلسه ی علنی مجلس شرف حضور ارزانی داشته و با این تشریف فرمائی یکبار دیگر علاقه باطنی خود را به حفظ و حراست از مبانی مشروطیت و حرمت و اعتبار آن که همواره مورد توجه و عنایت خاص اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر فرمانده بزرگ ملت ایران بوده است به نحو بارزی نمودار فرموده‌اند.

نمایندگان مجلس شورای ملی از این موهبت عظیم و افتخار بزرگ بر خود می‌بالند و با قلبی سرشار از حق شناسی مراتب سپاسگزاری خود را به پیشگاه مبارک آن علیاحضرت تقدیم می‌دارند. (صحیح است)

بطور یقین یادبود این روز فرخنده نه تنها در خاطرهء عموم نمایندگان مجلس برای همیشه باقی خواهد ماند بلکه در تاریخ مشروطیت ایران یادگاری درخشان و جاویدان با ورقی زرین بر جای خواهد نهاد۰ در این دقایق تاریخی هیچگونه جمله و عبارتی نمی‌تواند بیانگر احساسات پرشور و صمیمانهء نمایندگان مجلس شورای ملی در قبال این بزرگواری و بذل عنایت باشد. (صحیح است)

از خداوند متعال مسئلت داریم که نعمت وجود مقدس اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر را در ضمان سعادت و سلامت باقی و پایدار بدارد تا ملت ایران در سایه همایونش با الهام از سه اصل جاویدان حزب رستاخیز ملت ایران به غایت آمال ملی و جهانی خویش نائل آید. (احسنت)

همچنین از خداوند می‌خواهیم که علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی گرامی ما را در کنف حمایت خود محفوظ و مصون بدارد. تا به تمامی آنچه در راه تأمین موجبات رفاه و آسایش ملت خود و اعتلاء فرهنگ و هنر و تاریخ و سنن ملی و باستانی ایران می‌اندیشند و در راه تحقق آن اینگونه با صرف وقت و بدل جهد می‌کوشند تا جامعه عمل بپوشند (انشاالله) نمایندگان مجلس شورای ملی از تلاش پیگیر و پایان ناپذیر علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی گرانقدر ایران در تقبل مسئولیتهای چنین خطیر و نتایج بسیار ارزنده آن در پشرفت جامعه متحول و مترقی امروزی ایران بخوبی آگاهند و بدان بادیده تکریم و ستایش و حق شناسی می‌نگرید، و سپاس بیپایان خود را به پیشگاه مبارک آن علیا حضرت تقدیم می‌دارند۰(صحیح است) ازصمیم قلب دعا می‌کنیم که والا حضرت همایون ولایتعهد نور دیده ملت ایران که اینک در عنفوان جوانی آراسته به تمامی فضائل اخلاقی و انسانی آماده می‌شوند تا مسئولیتهای سنگین خود را در مقام با عظمت ولایتعهدی ایران بعهده بگیرند با تأییدات خداوند متال توفیق کامل حاصل فرمایند تا در حجر تربیت پدر تاج دار و مادر والاتبار خود در حفظ و حراست میراث کهن شاهنشاهی ایران تکیه گاهی محکم و استوار برای ملت ایران باشند (چنین بود پسری کش چنان پدری)۰ (احسنت)

اینک که آخرین روزهای سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی را به پایان می‌بریم سالی که ملت ایران از صمیم قلب پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی را جشن گرفت و گرامی داشت فرصت مناسبی است تا یکبار دیگر مراتب حق شناسی و سپاسگزاری مجلس شورای ملی را به روان پاک و تابناک سر دودمان پهلوی علیحضرت رضا شاه کبیر و به پیشگاه با فروجاه فرزند نامدار و با اقتدار و برومندش علیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران تقدیم بدارد ۰(صحیح است) نمایندگان مجلس شورای ملی مباهی ومفتخرند که در این عصر رستاخیز وظائف ملی خود را در جهت تحقق هدفهای مقدس انقلاب شاه و ملت با احساس مسئولیت قاطع انجام داده و در آینده نیز با آمادگی باز هم بیشتر در اجرای این وظائف کوشا خواهم بود.

لایحه بودجه سه هزار و پانصد و سی میلیارد ریالی سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی که از طرف دولت به مجلس تقدیم شد در طی مدت هشت روز در جلسات پیاپی کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی که از نخستین ساعات بامداد هر روز آغاز می‌شد و تا پاسی از بعد نیمه شب روز بعد ادامه می‌یافت مورد بحث و مداقه و امعان نظر قرار گرفت و نمایندگان با فرصت و مجال کافی در اصلاح تبصره‌ها و ارقام پیشنهادی نظرات خود را ابراز داشتند و دولت نیز با توجه کامل این نظرات را مورد تأیید و قبول قرار داد، اینک گزارش کمیسیون بودجه در مورد لایحه تقدیمی دولت مطرح است و مباحثات در کلیات آن جریان دارد.

از پیشگاه مبارک علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران اجازه می‌خواهد دنباله بحث در کلیت بودجه سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی ادامه یابد.

- ادامه مذاکره در کلیات لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ کل کشور

۴- ادامه مذاکره در کلیات لایحه بودجه سال ۲۵۳۶ کل کشور

نایب رئیس – آقای رامبد بفرمایید

رامبد – بنده نیز این موقعیت بی نظیر تاریخی و این افتخار بی سابقه‌ای که نصیب مجلس شده است به مجلسیان تبریک عرض می‌کنم تشریف فرمایی فرخنده شهبانوی محبوب را که نشان عنایات خاص شهریار بزرگ ما به قانون و احترام به اصول مقدس مشروطیت است به فال نیک می‌گیریم ضمن عرض خیر مقدم اجازه می‌خواهم از این پس به ازای مباحثه اعداد و مقایسه ارقام زیادی که باقیمانده باستثنای چند کلمه‌ای که باید درباره کسر شدن بودجه ارتش نکته‌ای یاد آور شوم ودر بقیه مطاابم باالهام از این حضور پر سرور به عرایض خود ادامه بدهم شما جناب اقای نخست وزیر در ضمن مطالب که شاید در خارج هم اثرات متفاوتی در طبقات داشت به ما اطلاع دادید که ۲% از بودجه ارتش کم کردید وپشت سرآن فرمودید که حقوق کارمندان وباز نشستگان را اضافه فرمودید البته امروز من هم میدانم از طرف آن عده‌ای وارد سیاست‌های بین الملی نیستند صحبت می‌شود ۰ نجهیزات وتسلیهات را کم کنید ومثلا بر آموزش وپرورش بیفزائید ولی اگر بواقع می‌توان چنین کرد آن اخباری که در مجلات مختلف دنیا منعکس است اگر بخواهید برای حضرت عالی هم خواهم فرستاد ملاحظه می‌شود که در مرکز این نوع تبلیقات یعنی بلوک شرقهم اکنون بزگترین زراد خانه تجهیزات واسلحه تاریخ بشریت را تشکیل داده انذبنا بر –این مئجب خوشوقتی نیست که شا دو در صد از بود جه ارتش را کم کردید این کسری بودجه ارتش از دو جهت هم از لحاظ سیاسی وهم از جهت اقتصادی صحیح نیست؟ آقای وزیر جنگ را اینجا نمی‌بینم ۰ (عباس میرزائی – معاون پارلمانیشان تیمسار کاتوزیان تشریف دارند) وقتی امروز آمدم بهمین نیت برای ایشان تابلوئی آوردم که تصور می‌کنم ایشان و هر ایرانی باید چنین تابلوهائی را در دفتر خود داشته باشند و بیش از همه در عهده متصدیان امور در ارتش است که در دفترشان چنین تابلوئی جلوی چشم داشته باشند (در این هنگام تابلوئی را از زیر تریبون بیرون کشیدند و به نمایندگان نشان دادند)

عباس میرزائی – این تابلو دور است ما نمی‌بینیم.

رامبد –آقای نخست وزیر من بشما می‌گویم که این تابلو چیست تابلوی بسیار ننگینی است که شاهزاده ایرانی نشسته است و چون غلامی در برابر سردار روسی کیسه‌های باج و خسارت قرار داد ترکمن چای را می‌پردازد (نمایندگان – مال زمان قاجار است).

بهر حال اگر می‌خواهید ثبات و امنیت و قدرت دفاعی داشته باشید باید ارتش قوی و مقتدر داشته باشیم (صحیح است) بنابراین آنچه که شما از رقم رشد اقتصادی تحویل ما می‌دهید فراموش نکنید که بر اثر امنیت و ثبات است و لازمه آن ثبات یک ارتش قوی است (احسنت) و اما با الهام از این تشریف فرمائی که موجب افتخار شد بخاطر آوردم که شهبانوی ایران نشان داده‌اند که تا چه حد دلبسته سنتهای ملی و آثار هنری و ذوقی و فرهنگی و ادبی این مرزو بوم هستند به یمن عنایات معظم لها بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی کشور ما که آئینه تمدن درخشان، و انسانی این سرزمین است از خطر زوال و فنا نجات یافت و هزاران کتاب و کتیبه و ساخته‌های هنری و ذوقی از زیر غبار فراموشی به نمایشگاهها و موزه‌ها راه یافت تشویق معظم لها که از یک بینش و دانش عمیقی مایه می‌گرفت هنرمندان راستین گذشته را زنده و صاحب هنران امروزی را دلگرم و امیدوار ساخت، اینهمه دلبستگی از آنجا بود که هر ایرانی آگاه می داند نگهدارنده ما در طول تاریخ پر نشیب و فراز وطنمان همان سرمایه‌های گرانبهای فرهنگی و مایه ذوق و انسانی ایران بوده است، مهاجمین در هجوم سخت و بیرحمانه خود ثروت بیکران از این دیار پر بار ما به یغما بردند اما این ثروتی داشت که بردنی و غارت کردنی نبود و آن فرهنگ و شعر ایران بود (آفرین) ذوق و اندیشه ایران و آن آتش جاودان مهر و شور و آزادگی که در سردترین دورانهای تاریخ کانون دلهای مارا گرم و روشن نگه می‌داشت چند دقیقه قبل عرض کردم ممکن است روزی تمام چاههای نفت بخشکد، ممکن است روزگاری تمام معدنهای مس و آهن و سرب پایان یابد ولی آن چشمه لایزال و منبع بی زوال که خشکی و تمامی نمی‌پذیرد ملتها و اقوام جهان را از تنگدستی و نیاز میرهاند توانایی و توانگری و دل و جان می‌بخشد همان چشمه‌های ذوق‌ها و هنرها گنجینه‌های بزرگی‌ها و بزرگواریها و مردمی‌ها و از خود گذشتگی‌ها و جان فشانی‌ها است (احسنت)

(یکی از نمایندگان …. شاهدوستی‌ها هم هست)

شما آقای نخست وزیر از اصلاح بذر، ساختن راهها و آبیاری روستاها سخن میگوئید ولی برای افشاندن آن بذری که کشت آدمی و انسانیت را سرسبز می‌کند برای آبیاری کشتزار فضیلت و شهامت برای کشیدن راهی بدلها، برای ساختن پلی براین فاصله‌ها که بهتر از من میدانید چه برنامه‌ای دارید؟ شما مروجین روستایی را برای مبارزه با آفات بروستاها می‌فرستید ولی برای مبارزه با آفات فساد و هجوم سموم پربلایی که از ماشینیزم و نفع پرستی و فرصت طلبی ناشی از رشد اقتصادی بدون توجه بمبانی اخلاقی از خارج به این کشتزار شرف و مردمی می‌تازد و مانند ملخ درو می‌کند چه طرحی افکنده‌اید.

اکنون که رشته سخن به اینجا کشید اجازه می‌خواهم راجع به موضوعی صحبت کنم که این روزها کمتر مورد بحث و توجه قرار می‌گیرد در دستور جلسات هیچیک از مجالس و مجامع و سمینارها و کمیسیونها و نشست‌ها و گردهمائی‌ها بچشم نمی‌خورد کلمه‌ای از آن در برنامه‌های نارسای رسانه‌های گروهی و وسایل ارتباط جمعی بگوش نمی‌رسد حتی بمصلحتی چون بعضی مسائل از فهرست مندرجات جرائد هم حذف شده و آن چیست؟ آن فضیلت، تقوی، لازمه یک دستگاه حکومت، ارزش‌های اخلاقی و انسانی لازم برای افراد یک ملت. ما همه میدانیم که امروز بیش از هر زمان دیگردر این کشور باید احساس مسئولیت کرد، زیرا جامعه ما در حال تحول است تحولی بس شگرف، این تحول آنچه در زمینه مادی است از برکت عنایت و حمایت شاهنشاه و زحمت و فعالیت دولت با سرعت پیشرفت هائی می‌کند هر چند من با همه برنامه‌ها موافق دولت نیستم، بهر حال به توفیق‌های بسیاری نائل آمده‌ایم (عباس میرزایی – رحمت به انصافت) اما سئوال می‌کنم در زمینه ارزش‌های اخلاقی و معنوی بکجا رسیده‌ایم و بکجا می‌رویم زیرا بین برون و درون بین پیشرفت ماده و سیر معنی اگر هماهنگی و تعادل نباشد تزلزی عظیم در ارکان زندگی جامعه بوجود خواهد آمد همچنانکه نشانه هائی بسیار از آنها را می‌بینیم یک جامعه متمدن را را نباید بطور روزافزون فقط با پلیس و دادگاه و قانون حفظ کرد فارغ ازهای و هوی تبلیغات و فارغ از داد و ستدهای تجاری و سوداگری‌های سیاسی و خارج از کشمکش‌های اداری و تلاشهای ریالی و دلاری، ما وظیفه ایی بس خطیرتر بر عهده داریم و آن توجه بمبانی اخلاقی و تعاون انسانی و فضیلت و تقوی جامعه است برای روشن تر کردن فضای زندگی و برای بوجود آوردن هوائی که بیش از هوای کنونی قابل تنفس باشد (دکتر جعفری – منظورتان هوای تهران است) هر چند آلودگی هوای تهران هم اگر باین سیاق پیشرفت کند یکی از فاجعه‌های بشری خواهد بود که شاید کمتر از هیروشیما نباشد ولی دولب که درباره هوای تهران که خود موجبش بوده یا با بی برنامه گی خود مسبب چنین وضعی شده و هیچ احساس مسؤلیت نمی‌کند قطعا از من می‌پرسد که راجع بهوا و فضای معنوی چه تقصیر و تکلیفی دارد آقای نخست وزیر دستگاه شما بیش از ۱۰-۱۲ سال هر روز به بهانه و عنوانی پارچه‌های الوانی بر در و دیوار کوی و برزن و شهر و روستا آویخته‌اند و نوشتند که زندگی بهتر برای همه، هر چند بظاهر نگفتند (یکنفر از نمایندگان – بد نبود) از چه راه و با چه شرایط ولی عملا کتمان نداشتند که از هر طریق و با هر شرایط بسیار روشن است نتایجی که چنین تبلیغ و چنان برنامه‌ای در تمام شئون اجتماعی و اداری ما بوجود آورد برهیچکس معلوم نیست هر یک از ما بمناسبتی از گوشه‌ای از این نتایج اطلاع داریم که هر کدام فصلی از همین بخش است و من این بخش را بخش ماشینیزم سوغات صنعتی غرب می دانم اما بخش دیگری که ره آورد ناسیمون شرق است در جراید می‌خوانیم جوانی نارنجک در دستش منفجر و کشته شد نامهای در جیبش معلوم داشت تروریست و مزدور اجنبی است جوانی جاهل، اغفال شده خیال باطل، برعلیه آزادی و امنیت و استقلال و موجودیت میهنش بنفع خارجی خود را فروخته جانش را از دست داده من اینجا خطاب به این جوانان و گردانندگان سیاستهای پشت پرده این صحنه‌های دلخراش و مبتذل خطاب می‌کنم (مظهری – شاید زبان شما را بفهمد!) چه نادانند آن بی انصاف مردمی که می‌خواهند صدای نارسای غرض و دشمنی را از بانگ بلند حق فراتر ببرند و بمردم ایران بگویند آنچه که از دور از شایعه پراکنی ما می‌شنوی درست تر است از آنچه را که از نزدیک با چشم خود از حقایق می‌بینی چه سیه روز عواملی هستند که می‌خواهند به دهقان ایرانی بگویند تو که امروز صاحب زمینی و حاصل دست رنج تو از آن تو است، بدبخت تر از دیروز هستی که یا هیچ نداشتی یا آنچه داشتی سهم مالک و خان و ارباب بود (مظهری – روستائی گول نمی‌خورد) کدام سخن، کدامین تبلیغات می‌تواند مردم را از آزادی، امنیت، احساس غرور و آسایش و بی نیازی بیزار کند و شیفته نابسامانی، ناامنی و سرافکندگی کند؟ در کجای دنیا عضو کدام ملت، فرد کدام کشور میهنش را ضعیف، ارتشش را ناتوان، مرز و بومش را نابسامان هم میهنش را فقیر ملتش را اسیر و غرورش را پایمال نفوذ بیگانه می‌خواهد؟ جز آنکه از شرف و مردمی و انسانیت آزادگی و مردانگی بوئی نبرده باشد ۰

دکتر رئیسی- اینجا است که باید مدرسه شرف تأسیس کرد،(چند نفر از نمایندگان – آقا این حرفها چیست؟)

رامبد- من در باره این مکتب شرف و غرور و انسانیت مردانگی بعدا صحبت خواهم کرد ولی اکنون از آن مزدوران و اجنبیان می‌پرسم تو که ناجوانمردانه از پشت هزار نقاب طوطی وار واز پس آئینه تلویزیونهای مجهول المکان و رادیوهای مجهول الهویه فریاد برمی آوری ایرانی ناراضی است در ایران آزادی و عدالت نیست کدام ایران و ایرانی را میگوئی؟ دهقان ایرانی؟ زن و مرد ایرانی؟ کارگر ایرانی را میگوئی که مشتهای آهنین خود را برای فرو کوفتن به دهان هرزه درای تو آماده کرده است؟ (احسنت) اگر ما ثروت ملی ومنابع طبیعی را که حق مسلم ایرانی است به رایگان می‌دادیم خوشبخت بودیم؟ اگر ما اسیر و برده تو می‌شدیم آزاد بودیم؟ اگر تن به استعمار می‌دادیم مستقل بودیم؟ اگر در آن فقر و احتیاجی که آرزوی تو است بسر می‌بردیم آنوقت ثروتمند بودیم؟ اگر نیروی هوائی و دریائی و زمینی و ناتوانی که خواست تواست می‌داشتیم قوی بودیم؟ اگر چون آن مزدوران اجنبی پرست می‌شدیم آنوقت وطن پرست بودیم؟ چه خیال باطل و رؤیای کاذبی، ایرانی آن روز که فقیر بود، ضعیف بود آشفته بود به چنین مذلتی تن در نمی‌داد تا چه رسد به امروز که نه فقط ضعیف و فقیر و آشفته نیست بلکه دانا و آگاه و غنی و نیرومند است و از برکت و راهنمائی‌های رهبر دور اندیش خود تازه باین هم راضی نیست و می‌خواهد بآنجائی برسد که شایسته نام ایران و ایرانی است (احسنت) اما شما آقای دکتر رئیسی از من پرسیدید دولت مدرسه شرف باز کند؟ خیر درباره این مکتب برمیگردیم به همان شعار زندگی بهتر برای همه در این شعارها از وطن پرستی و حق شناسی و راستی و وظیفه شناسی چیزی نمی‌دیدم در آن شعار زندگی بهتر برای همه از قناعت، پشتکار بیشتر، ادب و رفتار بهتر چیزی بگوشم می‌خورد در این زندگی بهتر برای همه از محبت شرافت، فضیلت و شجاعت اشارتی نبود ۰ ایکاش برای مکتب شرافت می‌نوشتیم، ایران بهتر برای همه می‌نوشتیم مردمی بهتر برای ایران، زندگی بهتر در ایران بهتر با همت همدیگر این است شعاری که می‌بایستی می‌نوشتیم تا آن مکتب شرافت تأمین می‌شد ولی گوئی دولت و آقای نخست وزیر تمام خوشبختی و تعالی و ترقی را در عدد رشد اقتصادی ساخته بانک ملی و پرداخته سازمان برنامه می دانند فراموش کرده‌اند که این بناها و وسائل و آپارتمانها و تلویزیونها و ماشینها و ابزارها و یخچال و پیکان و صدها امثال آن برای خوشبختی وسیله‌ای بیش نیستند تمام این وسائل تا آن حد می‌توانند در سعادت بشری دخالت کنند که در برقراری نظمی عادلانه تر روابطی خوشایندتر مؤثر باشند شما که (اشاره به آقای نخست وزیر) عاشق کتاب هستید باید بهتر از من بدانید که بشر بهر کجا که رود هر چقدر که دور رود باز بسوی خود می‌آید باز خود اوست که مرکز و مطلوب است همه چیز از قلب و دل بشر سرچشمه می‌گیرد و همه چیز به قلب و دل بشر بر می‌گردد بهمین جهت است که می‌گویم تمام برنامه‌های عمرانی و اقتصادی بدون توجه به مسائل و مبانی اخلاقی انسانی همه کارهای عبث و بیهوده است مانند لعبتک شهر فرنگ مانند قصرهائی که بچه‌ها با اسباب بازی خود می‌سازند و خراب می‌کنند و از آن ساختن و خراب کردن جز سرگرمی و اتلاف وقت و دلخوشی گنگ چیزی باقی نمی‌ماند چنین است تمام نمایش برنامه‌های عمرانی و اقتصادی بدون توجه بمسائل اخلاقی و انسانی اگر خواستید دلیل غم زدگی و زوال غرب هم چنین موجبات خشونت شقاوت شرق را پیدا کنید باید در همین بی توجهی‌ها جستجو کرد اصولأ نظم یک جامعه را نمی‌توان بظاهر قضاوت کرد نمی‌توان گفت چون مردم در پیاده روها همدیگر را تکه و پاره نمی‌کنند شهر منظم است وقتی که ستونها و پایه‌های اخلاقی یک جامعه فرو ریخت مردم همدیگر را از جهت روحی زخم می‌زنند و همه ما صبح تا شام آثار این جراحات روحی را احساس می‌کنیم (یکی از نمایندگان – ما که احساس نمی‌کنیم) قیافه‌های منفی نامه‌های اداری نمونه‌ای از آن است، طرز رانندگی مردم، بازی گران فروشی، صحنه مبتذل ذیگر آن در جامعه‌ای که پسر به پدر احترام نگذاشت پدر به فرزند محبت نکرد شاگرد قدر استاد ندانست استاد شاگرد را غریبه دانست در جامعه‌ای که دوستی وجود نداشت جز برای داد و ستد و زد و بند هر کس در هر مقام بجای انجام وظیفه و وجدان کار جز نمایش خدمت و حفظ سمت هدفی نداشت همه چیز با مقیاس پول اندازه گرفته شد حتی عقل و عشق و دانش و هنر و زیبائی و در جامعه‌ای که پول استوارترین تکیه گاه قلمداد شود هر قدر به اضطرابها افزوده و از اعتمادها کاسته شد مردم بیش از بیش در دامان پول تکیه گاهی جستجو کردند یک چنین اجتماعی هر چقدر در ناز و نعمت بسر برد خوشبخت و شایان زیست نخواهد بود و هر چقدر ثروت و قدرت داشته باشد قابل دوام و احترام نخواهد بود نباید چنین تصور و اشتباه شود که من می‌خواهم از فقر تجلیل کنم بهیچ وجه، فقر همانقدر فاسد کننده است که ثروت حتی بیشتر ولی فقر فقط فقر مادی نیست فقر علمی و تکنولوژی نیست فقر اخلاقی هم هست که از همه خطرناک تر است و اگر مبارزه‌ای آغاز می‌شود باید بر علیه هر گونه فقر باشد.

دلا تو غافلی از کار خویش و می‌ترسم

که کس درت نگشاید چو گم کنی مفتاح

(یکی از نمایندگان – کلید ساز بیاورید) خیر مقدم آقای نایب رئیس و بردن نام عزیز و جودار ارجمند والاحضرت همایون الهم بخش اندیشه دیگری برای من شد این سن و سالها سالهای شکفتگی و برومندی، سالهای بارور شدن اندیشه‌های پاک و افکار تابناک، سالهای امید و نیروممندی وتلاش، سالهای شکل گرفتن نوجوان و جوان به من الهم داد که از وزیر جوان آموزش و پرورش بپرسم برای پروردن و بارور کردن نیروی جسمی و روحی جوانان این ملک چه برنامه‌ای آورده‌اید؟ زیرا ذهن مشتاق روح پر شور ذوق جوینده و نیروی پوینده اینهمه جوانان را نشناختن و آن رابه عالیترین درجه پرورش ندادن سرمایه فردای این مملکت را بر باد دادن است ۰ شاید در پاسخ من بگوئید که ما تن و اندام این جوانان را با ورزش نیرومند می‌کنیم ای کاش حتی این کار را می‌کردید که کاری بس درست بود ولی ان را هم نمی‌کنید زیرا با رقم یک میلیارد و بیست و سه میلیون تومان برای جمع تربیت بدنی، پیشاهنگی و امور جوانان در جمع رقم نجومی بودجه ۳۴۶ هزار میلیون تومانی مملکت و ۲۳۱ هزار میلیون تومانی دولت بهیچوجه، وجه و توجه متناسب با این امر نیست از مهمتر بهر روح شتابنده در این پیکرهای جوان و سالم محتاج به پرورش بیشتری است ۰ هوشیار باشید صحنه‌های فیلم‌های پرنقش و نگار هوس و خشونت حادثه جوئی‌های غیر انسانی، سرگرمی‌های گمراه کننده سینمائی نیروی سالم جوانان مارا آلوده و فاسد نکند ۰ بی گمان غبار اینهمه غوغا و حادثه و کشتار آئینه تابناک ضمیر جوانان ما را مکدر خواهد کرد ما بآن داستانها و شعرها و نمایشنامه‌ها نیاز داریم که بیش از همه چیز نخست ملی و ایرانی باشد پیوندهای عاطفی قومی انسانی و ایران مارا استوارتر کند و بد آموزیهای آشکار و نهان نداشته باشد با وسوسه‌های غیر ایرانی و غیر انسانی جوانان ما را نفریبند – و ایشان را از راه بدر نبرند (انشاءالله) چنان باشد که از این نهالهای جوان و جوانه‌های شاداب درختان سرسبز و تناور بسازد که ریشه در این آب و خاک داشته باشند و سایه بر این سرزمین بیفکند و در این آسمان گل و شکوفه بهند و برگ و بار در همین باغ و بوستان بیفشانند و از هیچ باد و طوفان نلرزند نه آنکه رنج باغبانی و مشقت باد و باران را بکشیم آنگاه برگ و بارشان از آن دیگری و تیغ و خارشان از آن ما باشد (آفرین) بهترین برنامه این است که ما خود در عمل وظیفه شناس وطن پرست و شاه دوست حقیقی باشیم (احسنت-احسنت) وجدان کار شرافت و حقیقت احترام به قانون توجه بمردم و مراعات اصول را شعار خود سازیم تا آنها هم ما را سرمشق خود قرار دهند (احسنت) آنقدر که در اندیشه تغذیه جسمی و مادی ایشان هستیم سمینارهای درسی بی نتیجه و برنامه‌های کلاسها بی حاصل تنظیم می‌کنیم در فکر تغذیه روحی و معنوی ایشان باشیم (آفرین) تا آنکه این خانه و خانواده چندین هزار ساله برپا و برجا بماند (انشاءالله) و همچنان در بین گروه انبوه خانواده‌های بشری کانون مردمی و آزادگی باشد (آفرین- احسنت)۰

عباس میرزائی-آقای رامبد این آخر سری درس اخلاق خوبی دادید۰

نایب رئیس-آقای نخست وزیر بفرمائید۰

نخست وزیر - جناب آقای رئیس، تشریف فرمائی علیا حضرت شهبانوی گرامی ایران نمایانگر توجهات شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت شهبانو به مشروطیت ایران و اهمیت پارلمان است (صحیح است) در سالهای قبل هنکام بحث در لایحه بودجه تمام نمایندگان مجلس فرمایشاتشان را اینجا بیان می‌کردند و در پایان بحث من از طرف دولت به نکاتی که مطرح کرده بودند پاسخ می‌دادم ولی امروز در پیشگاه علیا حضرت شهبانوی ایران جناب رامبد چند نکته را تذکر دادند که لازم دیدم فورأ درباره آنها توضیح بدهم تا اگر افرادی باشند که گزارش بودجه را بررسی نکرده باشند با شنیدن فرمایشات ایشان جور دیگری فکر نکنند جناب رامبد ما به فرمایشات جنابعالی عادت داریم ۱۳ سال است که ما بودجه را تقدیم می‌کنیم و جنابعالی مخالفت می‌کنید در گذشته حتی یک ورقه کمبود هم در صندوق می‌انداختید ولی الان اطمینان دارم که دیگر به آن صورت نخواهد بود. چون همه ما با هم در سنگر رستاخیز و بودجه را همه با هم بررسی می‌کنیم۰ دو نکته‌ای را آقای رامبد گفتند که من می‌خواهم اصلاح شود: نکته اول این بود که فرمودند دولت مژده تقلیل بودجه ارتش را داده است۰ جناب رامبد، شما خود یک افسر ارتش بودید و امروز در مقام نماینده ملت اینجا خدمت می‌کنید ولی من هم وظیفه مقدس سربازی را انجام داده‌ام من و شما و تمام افراد این مملکت میدانیم که قوای مسلح ما ضامن استقلال و موجودیت کشور ما است (صحیح است) من هنگام تقدیم بودجه به مجلس شورای ملی اعلام کردم که با تمام اهمیت و ضرورتی که برای نیروهای دفاعی کشور خود قائل هستیم در بودجه جدید هزینه‌های دفاعی چند درصد کاهش یافته است. اما باید مجددأ تأکید کنیم که کاهش هزینه‌های دفاعی بهیچ روی بمعنای کم شدن ضرورت حیاتی دفاع از مرزهای ایران و منافع ملی ما نیست و باید توجه داشت که آنچه بودجه جدید مطرح می‌کند یک تجدید نظر در موضع گیریها است نه کم توجهی به مسئله مرگ و زندگی ملی، بشما اطمینان می‌دهم که ایران همچنان اراده و توانائی خویش برای مقابله با هر گونه تهدیدی که علیه سرزمین و منافع ملی اش بشود حفظ خواهد شد.

همچنانکه میدانید ایران در برنامه ریزیهای دفاعی خود پذیرفتن مسئولیتهای بزرگتر را در دفاع از منطقه خلیج فارس، تنگه هرمز، اقیانوس هند و نگاه به شرق پیش بینی کرده بود اما آنچه اکنون مطرح است تجدید نظر در موضع گیری ایران در قبال این مسؤلیت‌ها است. طبیعی است که ایران با کم شدن بودجه دفاعی ناچار است که چتر گسترده خود را اندکی به هم آورد و سایه دفاعی خود بیشتر به سرزمین ایران بگستراند و این سیاست در مورد کمک‌های خارجی اعمال می‌شود و همانطور که هنگام تقدیم لایحه بودجه اشاره کردم ادامه سیاست ما در مورد کمکهای خارجی تابع در ایران ما است و در شرایط کنونی که با کاهش درآمدهای نفتی روبرو هستیم ناگزیریم که اولویت برنامه‌های ملی خود را از هر جهت رعایت کنیم و در وهله اول به ضرورتهای زندگی مردم خود می‌پردازیم. ضمناً توجه آقای رامبد را باین نکته جلب می‌کنم که بموجب یکی از تبصره‌های لایحه بودجه هرگونه اضافه درآمدی که پیدا شود به تقویت نیروهای دفاعی اختصاص خواهد یافت. من همچنین لازم میدانم که توجه خانمها و آقایان را به فرمایشات روز سه شنبه شاهنشاه آریامهر جلب کنم که فرمودند«ملت ایران از کم شدن بودجه نظامی نباید وحشتی کند برای اینکه کم شدن بودجه نظامی ما فقط نمایانگر این است که ما اگر درآمدمان کمتر بشود می‌آییم در مرزهای خودمان و فقط به فکر مرزهای خودمان می‌شویم۰ اگر پول بود ما نقش بین المللی خود را بازی می‌کنیم اگر نبود اکتفا می‌کنیم به دفاع از حدود و ثغور خودمان ۰در هر حال فرمانده ما که خطوط آینده ما را ترسیم می‌فرمایند امر فرمودند که با توجه به امکانات مالی کشور، بجای کاستن از بودجه آموزش و پرورش و سایر زمینه‌های اجتماعی، بودجه نظامی را کاهش دهیم۰ آقای رامبد جمله دیگری هم در لابلای بیاناتشان گفتند که من درست متوجه نشدم گویا فرمودند که ما نباید جامعه خود را فقط از طریق قانون، پلیس و دادگاه حفظ کنیم ۰ بنده خیال می‌کنم که ما جامعه مان را هر طور که لازم است باید حفظ کنیم و به همان فضائل اخلاقی، که شما در قسمت اخیر نطقتان فرمودید نیز متکی هستیم ۰ ملت ایران ۲۵۰۰ سال تاریخ دارد و فراموش نکنید که این اخلاق و فرهنگ وسنن ایران است که علت بقاء و قوام موجودیت ایرانی را تشکیل می‌دهد ۰ فرهنگ ایران چنان نیروئی است که همیشه استمرار هویت ملی ما را پاسداری کرده است و در آینده نیز جودانگی این ملت را تضمین خواهد کرد ۰ جنابعالی در قسمت اول بیاناتتان درباره ارقام صحبت کردید و من تعجب می‌کنم که چرا آمار را جابجا کردید ۰ آمار اگر در جای خود قرار نگیرد معنایش عوض می‌شود اگر گزارشی را که در موقع تقدیم بودجه به مجلس دادم قرائت می‌کردید توجه می‌فرمودید که من از یک رشد اقتصادی خود صحبت کرده‌ام ۰ چرا دارید از کشورهای غربی که امروز گرفتار مسائل گوناگون هستند شاهد و مثال می‌آورید؟ بنده خیال می‌کنم که نباید به هیچ ایدئولوژی خارجی متکی باشیم ضمنأ شما صحبت از نفع دولت و نفع ملت کردید و بنده نمیدانم مقصودتان از نفع دولت چیستأ دولت خدمت گذار ملت است و طبق برنامه هائی که دارد برای پیشرفت مملکت و برای زندگی بهتر برای همه تلاش می‌کند و در هر حال اممروز بین دولت و ملت فرقی نیست خود دولت نیز جزو ملت است چون امروز همه ما در یک فضای رستاخیزی در یک جهت حرکت می‌کنیم اما باید اذعان بکنم که در یک قسمت از فرمایشاتتان از جملاتی بسیار زیبا استفاده کردید و آن در قسمت دوم فرمایشات شما بود.

فرمودید که شما در این چند سال همیشه نصیحت کردید و ما به نصیحت شما اهمیت زیادی ندادیم ۰ من باید تأکید کنم ما به نظریات نمایندگان مجلس شورای ملی احترام می‌گذاریم و آنها را همیشه در مد نظر داریم و خواهیم داشت۰ من خیال می‌کنم بودجه‌ای که تقدیم می‌کنم در هر حال با نظریات نمایندگان مجلس توأم است تا بتوانیم کنترل بیشتری را در بودجه داشته باشیم و در هر صورت شئون اقتصادی و پیشرفت اقتصادی و پیشرفت مملکتمان از هر لحاظ دارای اهمیت است ۰ بعلاوه ما باید معیارهائی برای زندگی هم داشته باشیم۰ اگر وضع اقتصادیمان بهتر می‌شود لازم است که بموازات و هماهنگ با آن فرهنگ و اخلاق ما نیز پیشرفت بکند، و در هر صورت اگر به بودجه امسال نگاهی بیاندازیم می‌بینیم ارقام مربوط آموزش و پرورش و بالاخص پرورش گویای این مطلب است ولی نباید موقع بررسی ارقام با یک عینک سیاه به آن نگاه کرد ۰ شما سیزده سال به این بودجه با عینک سیاه نگاه کردید ولی فایده نبخسید در مورد درآمد سرانه ما از یک رقم ۱۶۰ دلار در ۱۳ سال پیش به رقم دو هزار دلار رسیدیم – از کلمه دلار هم خوشم نمی‌آید، اگر ریال بگوئیم بهتر است – ملاحظه کنید اینها نمایانگر پیشرفت است وگرنه به اینجا نمی‌رسیدیم و اگر توصیه شما را گوش می‌کردیم باین سرعت پیش نمی‌رفتیم۰ شما میفرمائید که با تأنی به پیش بروید تا تنگنائی در برنامه هایتان نداشته باشید! ما از تنگناها نمی‌ترسیم جناب آقای رامبد، بهیچ وجه نمی‌ترسیم ۰ اگر تنگنا هست ما آنرا از میان برمیداریم، اگر کمبود داریم کمبودها را جبران می‌کنیم همانطور که تا به حال کرده‌ایم، ولی ما به کارهای بسیار عظیم تری در این مملکت چشم دوخته‌ایم ۰ اگر ما قرار بود آنطور که نظر جنابعالی هست پیش برویم خدای نکرده ممکن بود سی سال دیگر به اینجا برسیم ۰ من امیدوارم که بتوانیم در زمان کوتاهتری به نتیجه بهتری برسیم (احسنت) این راهی است که شاهنشاه ایران ترسیم فرموده‌اند معظم له فرموده‌اند که با اجرای دو برنامه دیگر ما باید به دروازه‌های تمدن بزرگ برسیم خوب جنابعالی اینجا هستید و انتقاد می‌کنید ولی ما مسئولیت داریم و طوری باید پیش بریم که درآن موقع به دروازه‌های تمدن بزرگ رسیده باشیم الان ممکن است در بنادرمان اشکالاتی وجود داشته باشد، خوشبختانه در فرودگاه هایمان اشکالات زیادی نداریم و در جاده‌ها اشکالات کمتر است ۰ لذا اطمینان داشته باشید همانطور که دولت تاکنون توانسته است برنامه‌هایش را پیاده کند اشکالات و تنگناها را هم برطرف خواهد کرد ۰ در این چند روزه لایحه بودجه در کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی با دقت و موشکافی نمایندگان محترم مورد بررسی قرار گرفته است که باید در اینجا از رئیس و اعضای این کمیسیون تشکر کنم که اینچنین لایحه بودجه را رسیدگی کردند و ساعت‌های طولانی درباره مسائل مختلف صحبت شد و اما اینکه از این هشتاد و چند تبصره کدام بودجه‌ای است و کدام غیر بودجه‌ای گمان می‌کنم صلاحیت تشخیص آن با اعضای کمیسیون بودجه است که از طرف شما و همکاران شما بعضویت این کمیسیون انتخاب شده‌اند ۰ کمیسیون بودجه این تبصره‌ها را بررسی و تصویب کرده است نکته دیگری که در قسمت قبلی فرمایشتان بود که با مطالب آخرتان فرق داشت، مربوط به بودجه شرکتهای دولتی بود جنابعالی میدانید که سرمایه گذاری یک شرکت در بخش خصوصی با سرمایه گذاری یک شرکت در بخش دولتی با سرمایه گذاری شرکت بخش خصوصی و دولت در یک شرکت واحد فرق دارد. نمی‌شود اینها را با هم مقایسه کرد البته شرکتهائی در بخش خصوصی داریم که اقتصاد شکوفائی دارند، اگر توجه کرده باشیم تمام این مسائل در بودجه مطرح شده و ساعتهای متمادی در کمیسیون بودجه راجع به آن بحث و اظهار نظر شده است ۰ این منصفانه نیست که اینجا تشریف داشته باشید و بفرمائید که این شرکتها کارشان را درست انجام نداده‌اند اگر می‌خواهید انتقاد کنید بالمال امکان صحبت دارید ولی ما هم می‌توانیم با اعداد و ارقام جواب بدهیم ۰ تقاضا می‌کنم ارقام این چند هزار صفحه را مرور بفرمائید۰ زیرا این ارقام نمایانگر پیشرفت‌های مااست. وقتی شما راجع به ذخایر ارزی خارجی مملکت صحبت فرمائید و رقم‌هایی از قبیل ۲-۳-و۴ هزار میلیون دلار ذکر میفرمائید فراموش می‌کنید که کشور ما امسال هفت میلیارد و هشتصد میلیون دلار ذخائر ارزی دارد، اگر کم است پیشنهاد بفرمائید که دولت مالیات بیشتری از مردم بگیرد یا وصول مالیات از بخش خصوصی افزایش یابد به هر حال بنظر من این رقم هم، رقم کمی نیست، سال گذشته ذخائر ارزی مملکت هفت میلیارد و سیصد میلیون دلار بود و امسال پانصد میلیون دلار دیگر به آن اضافه شده است. من مخصوصاً این موضوع را عنوان می‌کنم تا وقتی فرمایشات شما در تلوزیون و مطبوعات می‌شود ابهامی برای هیچکس باقی نماند. شما گفتید که کسی روی بودجه این شرکتها کنترل ندارد. جناب رامبد، ما قانون تجارت داریم، و این شرکتها اساسنامه و آئین نامه دارند و طبق قانون بازرس دارند. همه اینها بازرسی و کنترل می‌شوند. شما اگر گاهی در جراید می‌خوانید که چند نفر فاسد محاکمه می‌شوند فوراً نگویید که همه فاسدند. فساد اگر باشد با آن مبارزه می‌شود، ولی درست نیست که یک جمله کلی را اینجا عنوان کنیم و بقیه مسائل را فراموش نمائیم. اینجا قبلأ ایراد گرفته شده بود که چرا بودجه را امسال دیرتر تقدیم مجلس شورای ملی کردیم؟ بنده گفتم بخاطر اینکه می‌خواستیم یک بودجه صحیح تر با ارقام درست ترخدمتتان تقدیم کنیم و خودتان رسیدگی کردید ملاحظه فرمودید که با سال گذشته چه فرقی دارد۰ جنابعالی میفرمائید هر سال بودجه را میاورید و ما باید رسیدگی کنیم، این بودجه از لحاظ فرم ادامه کار و فعالیت سال گذشته است و البته چند فعالیت جدید بآن اضافه شده است۰ شما اینجا مطالبی درباره اخلاق گفتید ما هم بدنبال ارزشهای اخلاقی هستیم و معتقدیم فرهنگ ایران عنصر زوال ناپذیر و جدائی ناپذیر هستی و علت بقاء و قوام موجودیت قوم ایرانی است۰

شهبانوی گرامی نیز همیشه اوامری درباره توسعه فرهنگ صادر فرموده‌اند که بدقت بموقع اجرا گذاشته شده است و باید توجه بفرمائید که در همه حال و در همه فعالیتها و سازندگیها، فرهنگ ملی، همچنان منبع فیاض و نیرو بخش ما خواهد بود.

صحبت از پرورش و اخلاق کردید، خیال می‌کنم ما خودمان باید هر کدام یک معلم اخلاق باشیم هم از نظر طرز زندگی و هم از نظر طرز رفتار و کمتر به دنیا اخم کنیم تا دنیا هم به ما تبسم کند ۰ صحبت از درآمد بین شهر و روستا کردید ۰ شما که خودتان نماینده منطق روستانشین هستید زا روستائیان طوالش بپرسید آیا درآمد روستانشیان کم است آیا بدتر از گذشته زندگی می‌کنند؟ آیا گرسنه و پای برهنه هستند؟ جنابعالی بسمت نماینده حوزه انتخابیه طوالش هر بار که ما در آنجا بودیم درباره زندگی بهتر مردم آنجا و پیشرفتهای بیشتر حوزه طوالش صحبت می‌کردید جنابعالی صحبت از اقتصاد آزاد و اقتصاد بخش خصوصی کردید از آدام اسمیت صحبت به میان آوردید و برگشتید به کنز و بعد هم اشاره به تعدادی از تئوری‌های جدید کردید بنده باید عرض کنم که ما هیچ وقت دست و پای خودمان را با تزهای اجنبی نمی‌بندیم و بدانگونه تئوریها که اشاره کردید یعنی ایجاد بیکاری و جلوگیری از پیشرفت کار معتقد نیستم ما طی این مدت بفرماندهی شاهنشاه به پیشرفت‌های زیادی دست یافته‌ایم و مشکلات و تنگناهای خود را با راه حل‌های ایرانی از میان برداشته‌ایم (صحیح است) رهنمودهای شاهنشاه آریامهر براین اصل استوار بود که کشور ما نه تنها از یک رشد اقتصادی بسیار غنی و همه جانبه برخوردار باشد بلکه همراه با آن از یک برنامه وسیع اجتماعی و رفاهی نیز بهره مند شود که در آن هم ویژگیها و هم نیازهای جامعه ایرانی و هم چشم انداز آینده در یک جهان پرتحول منظور شده باشد۰ هدف و سعی ما پیشرفت مملکت است۰ آقای رامبد، ما هم وقتی این برنامه‌ها را بقصد یک پیشرفت سریع پیاده می‌کردیم پیش بینی می‌کردیم که با کمبودها و تنگناهائی روبرو خواهیم شد می‌دانستیم که فزونی تقاضا و افزایش شدید قدرت خرید مردم (که خود نمایانگر تحولات اقتصادی و پیشرفت سریع مملکت است) سرانجام تنگناهائی بوجود خواهد آورد۰ ما می‌توانستیم این فشار شدید تقاضا را با راه حل‌های سنتی کاهش دهیم اما ما که می‌خواستیم با فرماندهی شاهنشاهمان ظرف مدت کوتاهی خود را به سطح کشورهای پیشرفته دنیا برسانیم نمی‌توانستیم راههای مرسوم برای مقابله با تنگناها و محدودیت‌ها را پیش بگیریم۰ عملا نیز دیدید که جهش اقتصادی و تحول سریع اجتماعی ما در دهه گذشته، براساس شیوه‌های انقلابی بوده نه روشهای سنتی۰ بهمین دلیل هر اقدامی که از ظرف دولت برای حل مسائل صورت گرفت هیچگاه جنبه محدود کننده نیافت و در نتیجه با اتکاء به یک بازار بزرگ مصرف داخلی که حاصل بکار گرفتن همه منابع و عوامل تولید کشور در حد اعلای خود و اعتلای سطح زندگی و قدرت خرید مردم بود، ما اینک می‌توانیم مطمئن باشیم که چه از نظر تأمین نیازهای داخلی و چه از جهت فراهم کردن احتیاجات صنعتی – با قدرت رقابت کاملا مناسب – برنامه‌های خود را از این ببعد نیز با موفقیت اجرا خواهیم کرد ولی از این مرحله ببعد باید کاملا هوشیار باشیم تا فشار تقاضا جامعه مولد ما را به یک جامعه مصرفی بی رویه مبدل نسازد و برعکس باید موجباتی فراهم کنیم که قسمتی از تولیدات روزافزون ما بجای آنکه کلا در داخل مصرف شود بمیزان قابل ملاحظه‌ای به بازارهای جهان عرضه گردد۰

اگر امروز ۷۰% درآمر ما از نفت تأمین می‌شود فردا باید از اتکاء ما باین درآمد کاسته شود و برعکس باید به نیروی انسانی و کار بیشتر و مردم خود متکس باشیم ۰ کار وکوشش هر چه بیشتر و بازده روزافرون فعالیتهای سازنده مردم ما بتدریج بصورت عمده ترین منبع ثروت ملی درمیآد زیرا که نفت یک منبع زوال پذیر است در حالیکه نیروی کار مردم ما سرچشمه‌ای است زوال ناپذیر۰ بنابراین بیشتر باید به درآمد ناشی از نیروی مولد مردم و صادرات غیر نفتی متکی باشیم ۰ خیال می‌کنم که چند سالی است در این باره با هم صحبت می‌کنیم و تقاضای من این است که اگر نظری درباره سیاست اقتصادی کشور داریم مطرح فرمائید۰ در قسمتی از بیاناتتان فرمودید که برنامه‌های ما درست نبوده است اگر دراین برنامه‌ها نکات ضعفی وجود داشته باشد من و همکارانم بدون تعصب بدان اعتراف می‌کنیم و همیشه سعی می‌کنیم که از نظریات همه استفاده کنیم چون معتقدیم که در فضای رستاخیز باید مشارکت وجود باشد ماطی ۳ سال گذشته این مشارکت و گفت و شنود را با هم داشته‌ایم و حتمأ باز هم خواهیم داشت ولی خیال می‌کنم که ما در مسئله سرعت پیشرفت با هم اختلاف نظر داریم جنابعالی ترجیح می‌دهید که آهنگ پیشرفتمان آهسته باشد تا در یک زمان طولانی تری به مقصودمان برسیم در حالیکه ما معتقدیم که برعکس آهنگ پیشرفت ما باید سریعتر باشد تا در زمان کوتاه تری به آنجا برسیم هر چند که این سرعت تنگناهائی برای ما بوجود آورد۰ چون از تنگنا نمی‌ترسیم۰ امروز مملکت ما از یک فرماندهی قاطع برخوردار است۰ شاهنشاهی داریم که واقعأ جهان بین هستند و اطلاعات جهانی دارند (صحیح است) و باید با اتکاء به رهنمودهای معظم له بتوانیم با سرعت بیشتری به دروازه‌های تمدن بزرگ برسیم من شخصأ عجله دارم و می‌خواهم فضای تمدن بزرگ را ببینم لذا سعی خواهیم کرد که با سرعت بیشتری پیش برویم۰ (خنده نمایندگان) عرایضی که اینجا کردم بهیچوجه جنبه خصوصی ندارد ۰ ما زمانی در دو حزب مختلف بودیم ولی خوشبختانه امروز هر دو در فضای رستاخیز هستیم و شعار زندگی بهتر شعار ما است۰ بدیهی است پاسخ آقایانی را که فعلا تذکراتی داده‌اند در موقع خودش خواهیم داد ولی در مورد فرمایشاتی که درباره عشق و دوستی و محبت و روابط پدر و فرزند کردید با شما موافقم که اینها را صرفأ با پول نمی‌شود سنجید۰ چون معیار ما از لحاظ زندگی عشق است و ضمنأ چرا برای من حدود و ثغوری از نظر عشق قائل می‌شوید و میفرمائید که من تنها عاشق کتاب هستم، خیر من عاشق شاهم و عاشق مملکتم نیز هستم (احسنت) نکته‌ای را عرض می‌کنم و بمطالبم خاتمه می‌دهم ۰ فرمودید همه چیز از بشر شروع می‌شود و بخود بشر برمیگردد، جناب آقای رامبد اخم و اوقات تلخی هم از بشر شروع می‌شود و بالاخره به خودش هم ختم می‌شود لذا پیشنهاد می‌کنم جنابعالی از امروز با تبسم به این بودجه نگاه کنید (احسنت)۰

نائب رئیس – آقای عباس میرزائی بفرمائید ۰

عباس میرزائی- بااجازه شهبانوی گرامی امروز در این خانه ملت تمام نمایندگان به زیارت مقام منیع و شخصیت والای شهبانوی عزیزی نایل شدند و این در تاریخ مشروطیت ایران ثبت و ضبط خواهد شد این اولین باری است که شهبانوی گرامی در مجلس شورای ملی آنهم در فصل بودجه تشریف فرما شده‌اند به نمایندگان ملت افتخار دادند و به مباهی فرموده‌اند که در تاریخ رستاخیز ملت ایران ثبت و ضبط خواهد شد ۰

این خدمتگزاران ملک و ملت همگی در خدمت بشاهنشاه و ملت ایران کوشا بوده‌اند و کوشا خواهند بود البته بنده مطالب مفصلی دارم که اینجا عرض کنم ولی ابتدا اجازه می‌خواهم از شهبانوی عزیز و ساحت مقدس مجلس شورای ملی در این سرزمینی که بنای آن با آزادی گذارده شده است بگوییم ای آزادگانی که این بنای آزادی را به خون خود آبیاری کردید سر از تیره تراب بردارید و امروز نگاه کنید و ببینید که یک کارگری که در زندگی جزء اتکاء به کارش و به حقوقش وابستگی دیگری نداشت در مقابل نماینده محترمی مانند رامبد که شب و روزش با نعمت سپری میشده است در یک کرسی و در زیر یک سقف می‌نشیند البته من به او احترام میگدارم ولی اگر دراین مجلس عقاید ما اختلاف پیدا کند و دو سلیقه در یک موضوع داشته باشیم در نهایت آزادی نظرمان را ابراز می‌کنیم و این از خصوصیات آزادی و آزادگی است و اگر غیر از این بود بد بود۰ البته در اوایل مشروطیت هم یک صنفی و یک تاجر آمدند و در مجلس پهلوی هم نشستند ولی در حقیقت و در عمل دست آن تاجر در آستین صنفی آن روز بود و او نمی‌توانست آزاد باشد و نظر خودش را اظهار بکند چون آن تاجر نطفه آزادی را در مهد آزادی خفه می‌کرد ولی زنده باد شاهنشاه و زنده باد شهبانو چون ملاحظه میفرمائید من کارگر با تمام قدرت و با اعتقاد به مبانی آزادی می‌توانم اینجا عرایضم را بکنم و نظرم را ابراز بدارم اما جناب آقای رامبد از یک جمله شما نمی‌توانم بگذرم و آن این است که قبل از تشریف فرمائی شهبانوی گرامی فرمودید که گارگران کم کاری می‌کنند چگونه ممکن است وقتی رهبر مملکت ۴۹% سهام کارخانجات را به کارگران بوسیله قانون ارزانی داشته‌اند با کم کاری به سرمایه خودش لطمه بزند این کدام بی عقل است که نسبت به منافع خودش این طور رفتار کند و شما نسبت به او دلسوزی بکنید بسا تعجب! کارگر دلسوز سرمایه خودش است چطور ممکن است نسبت به سهام خودش کم کاری کند باید اینجا عرض کنم کارگران تکلیفشان با ملت و مملکت و رهبرشان روشن است و بدون اینکه از کسی الهام بگیرند و بدون اینکه زبان خارجی بلد باشند و بدون آنکه بلد باشند نظری به کتب خارجی که حیف است انسان چشم مازنینش را بدون تحصیل علم به آنها بیاندازد این کارگران تنها از رهبر ملت الهام می‌گیرند و فقط فرمایشات حکیمانه شاهنشاه را درک می‌کنند (احسنت) و اوامر معظم له را رعایت می‌کنند تولید و بهره دهی این کارخانجات اگر نبود پس این سوت کارخانجات و این دودکش کارخانجات از کجا بلند است؟ به کمبود کارگر هم که اشاره کردید که کارگر گیرتان نمی‌آید و اجازه دادند از خارج کارگر بیآوریم بخاطر پرکاری کارخانجات است اما نسبت به یک مطلب که در آخر فرمایشاتتان فرمودید واقعأ سر تعظیم فرود می‌آورم اما نمیدانم چرا گاهی این احساسات و احترامی که نمایندگان محترم به شما می‌گذارند ودر بعضی مطالبتان احسنت و صحیح است می‌گویند به دلیل اخلاق و ملکات فاضله که در وجود شما هست ولی شما با یک کلمه یکباره دولت و کارگران را کنار می‌گذارید این کار صحیح نیست که همه را با یک کلمه کنار بگذارید راجع به کارگران بارها رهبر مملکت کارگران را تحسین فرمودند مگر پادشاه مملکت از کسی خطا ببیند می‌گذرد؟ مگر همین دوسه روز قبل نبود که دیدید دو نفر وزیر عوض شدند؟ مگر پادشاه مملکت باکسی قوم خویشی دارد خاطر جمع باشید شما هم اگر کاری کنید هم ملت و هم رهبر مملکت عنایتی نخواهد فرمود همانطوری که سربازی و وطن پرستی شما باعث افتخار است و من سر تعظیم فرود میاورم در مقابل آن، اما آقای رامبد این مسائل از هم جدا است اگر ما از دولت حمایت می‌کنیم این بخاطر راهنمائی و اعتماد و حمایتی است که ما الهام از رهبر مملکت می‌گیریم مگر ما شوخی داریم یا با آقای هویدا شام و ناهار می‌خوریم؟ مگر ما با ایشان گردش می‌رویم؟ آن دفعه هم در بودجه عرض کردم رهبر مملکت به هویدا اعتماد دارد و ما هم بایشان اعتقاد و اعتماد داریم و احترام می‌گذاریم (یکنفر از نمایندگان – همه دارند) تو داری، من هم دارم (خنده نمایندگان)

شهبانوی عزیز اگر عرائضی که من می‌کنم در شأن مقام سلطنت و نیابت سلطنت نیست و آن طور نیست که جناب آقای رامبد با کتابهای درسی که خوانده و جناب آقای نخست وزیر و این دانشمندانی که در این ساحت مقدس نماینده ملت ایران هستند حتمأ می‌بخشید اندیشمندانی که در این ساحت مقدس نماینده ملت هستند تاجر باسواد، استاد باسواد، صنفی باسواد، طبیب باسواد، زن باسواد، کشاورز باسواد تمام در اینجا جمع هستند و ما چندتا کارگر هم در کنارشان نشسته‌ایم و ما را سرپرستی می‌فرمایند و من نمی‌توانم آن کلماتی راکه لازم است در مقابل شهبانوی عزیز بیان کنم و هرگز بخودم اجازه نمی‌دهم که شهبانوی عزیز را خسته کنم فقط این را عرض کنم تا ان تماشاچیانی که آنجا نشسته‌اند بدانند که الان بحث در لایحه بودجه است و مطابق قانون اساسی هر نماینده‌ای اجازه دارد تا فردای فرداها راجع به هر مطلبی که دلش بخواهد صحبت کند واینها همه زاییده آزادی است اگر آزادی نبود از مجلس که می‌رفتیم بیرون آقای مهندس ریاضی می‌گفت پسر، چرا این حرف را زدی؟ آنوقت من می‌گفتم آزادی تمام شد بهر صورت گاهی بین ما نمایندگان مجلس اختلاف نظر پیدا می‌شود و سرو صدا می‌شود و آنوقت مطابق نظامنامه آقای رئیس مجلس زنگ می‌زنند ولی گاهی آدم گوشش نمی‌شنود با همه اینها آقای رئیس بیرون از جلسه احضار می‌فرمایند و سئوال می‌کنند که آیا ناراضی شدی؟ منظور این است که مقام ریاست نسبت به تمام نمایندگان مخصوصأ نسبت به کشاورزان و کارگران در این ساحت مقدس توجه دارند و احترام می‌گذارند محبت و راهنمائی می‌فرمایند ولی در این بودجه چند نکته هست که باید بعرض برسانم من امروز رفته بودم بودجه‌های ادوار گذشته مجلس را مطالعه می‌کردم نطقهای داغی را که نمایندگان و عوام فریبان می‌آمدند و درباره نفت می‌کردند مطالعه می‌کردم، واقعأ از آن همه هیاهو چه ماند؟ در حالیکه کارنامه این مجلس درخشان است و این کاروان با شرف در راه خدمتگزاری به پیش می‌رود و کوچکترین غفلت هم نمی‌کند و خدای نکرده اگر اشتباهی هم رخ بدهد این خاصیت این دولت است که هر موضوعی راکه لازم میداند باطلاع نمایندگان میرساند و فقط من که طرفدارش هستم نباید بیایم و بگویم کارهای خوب اورا نادیده بگیرم و این همان تقوی دولت است که به آن اشاره کردید.

پزشک پور – آقای عباس میرزائی شما نماینده ملت هستید.

عباس میرزائی-

گفت از کرامات شیخ ما چه عجب

شیره را خورد و گفت شیرین است

بله من نماینده ملت هستم پبکار دولت هم نظارت می‌کنم ولی من بر چشمم عینک سیاه نگذاشته‌ام من کار دولت را مقایسه می‌کنم کار هر سالش را با سال قبل مقایسه می‌کنم من عضو کمیسیون بودجه نبودم همین آقای دکتر دادفر محترم رئیس کمیسیون بودجه که از صبح تا سه بعد از نصف شب می‌نشست و به بودجه رسیدگی می‌کرد من و سایر کارگران هم در گوشه‌ای نشسته بودیم و گاهی به ما اجازه می‌داد که نظراتمان را بگوئیم ما اگر از وزارت بهداری و بهزیستی خاصیتی دیدیم و از مزایای آن استفاده می‌کنیم از اطباء با شرف مملکت استفاده می‌کنیم، اگر به اطباء این مملکت احترام می‌گذاریم بجای خودمان احترام گذاشته‌ایم ۰ مملکت و ملت مقدس است آقای پزشک پور نمایندگان ملت مقدس هستند ۰ شما وطن پرست و فداکار هستید و ما اگر اینجا اختلاف نظرهائی پیدا می‌کنیم این از طبیعت آزادی است و اگر من به شما می‌گویم بله قربان، بدلیل اینکه در دادگستری خوب بلدی از موکلت دفاع کنی ۰ به آنها که تخم آزادی را کاشتند، خیانت کرده‌ام همانطور که یک عده فئودال آمدند و نهال آزادی را بریدند و آزادی را خفه کردند رهبر مملکت ما، نهال آزادی را آبیاری کرد تا برومند شد تا من کارگر که در هیچ جا محلی از اعراب نداشتم جز در میان توده مردم، این آزادی را به ما داد که من کارگر و آقای عبداللطیف شیخ الاسلامی کشاورز این جا نشسته و بار مملکت را از دوش دولت برمیداریم البته هرگز بین ما اختلاقی نیست و همه ما شهبانوی عزیز باین بودجه باتفاق رای می‌دهیم و این گفت و شنودها فقط یک اظهار نظر است والا یک پارچه دولت را تأیید می‌کنیم چون این دولت منصوب شخص اول مملکت و مورد تأیید و احترام است و اگر در بعضی مائل اظهار نظر می‌شود ربطی باصل موضوع ندارد (صحیح است – احسنت) بنده درباره نیروهای مسلح مطلبی نوشته‌ام که اگر بخواهم بیان کنم بسیار مفصل است ۰ تقدیم می‌کنم تا با اجازه ریاست معظم در صورت مذاکرات مجلس درج شود درباره زنان کارگر اشاره‌ای شد باید بگویم الان تمام زنان کارگر در تمام کارخانجات با مردان برابری می‌کنند و همین چند روز پیش بود که یکی از کارگران نماینده مجس شورای ملی بریاست سازمان کارگران انتخاب شد و افتخار شرفیابی بحضور رهبر مملکت را داشت اگر رهبر مملکت از کم کاری کارگران گله‌ای داشتند تذکر می فرمودندو ما تا صبح هم حاضریم برویم و کار کنیم زن کارگر با هر زن دیگری که در هر پستی هست دیگر آن زنی نیست که شلیته و شلوار بپوشد و چرخی بزند این آن زن قبلی نیست امروز زن ایرانی به میدان جنگ هم می‌رود امروز زن ایرانی سرباز است و در تمام میدانهای مملکت خدمت می‌کند همین بانوئی که تا نصف شب در مجلس می‌نشیند همانطور که آقای رامبد فرمودند ما امروز از بانوان تجلیل می‌کنیم و این را از رهبر مملکت الهام می‌گیریم و انشاءالله همانطور که نخست وزیر عزیز وعده اش را دادند بدروازه تمدن بزرگ می‌رسیم و همه آن را می‌بینیم و امیدواریم همه در این خدمت شریک باشیم اجازه بفرمائید یک نکته‌ای را هم در این مکان مقدس خانه ملت عرض کنم که شهبانوی گرامی یک مادر هستی، یک مادر روحانی و ولیعهدی تحویل ایران دادی و می‌دهی برای آینده ایران، برای آینده افرادی که با این ولیعهد بزرگ می‌شوند که سالیان دراز موجب سربلندی دودمان پهلوی است و خدا شاهد است افراد این مملکت ولیعهد عزیز را هر جا در هر محفلی حتی در تلویزیون که می‌بینند سر از پا نمی شناسندو ایشان را دعا می‌کنند و این را خدا شاهد است براستی می‌گویم هر کس «خدا شاهد است» را بدروغ قسم بخورد خدا لعنتش می‌کند این را هم عرض کنم این نمایندگانی که اینجا نشسته‌اند از زبان ملت ایران می‌گویند همه ملت شاهنشاه آریامهرشهبانوی و ولیعهد و خاندان جلیل سلطنت را از جان دوست دارند و همه خدمتگذارند و امیدوارم آرزوی ملت ایران برآورده شود و روزی بشود که ولیعهد گرامی را هم در این مجلس ببینیم و از شاهنشاه خود سپاسگزاریم که آنچنان متوجه کشور و کشورداری هستند که می‌خواهند والاحضرت ولیعهد در تمام امور کشور اطلاعات کامل پیدا کنند و برای این کشور مردی بزرگ و رادمردی جهان بین تربیت شوند همچنانکه رضا شاه کبیر فرزند برومندی، چون محمدرضا شاه تحویل ایران داد، شاهنشاه هم ولیعهدی تحویل ایران می‌دهند که تمام دنیا بوجودشان غبطه می‌خورند شاهنشاهی رژیم طبیعی ملت ایران و مملکت ایران است و ایران رژیمی بهتر از رژیم سلطنتی و بهتر از رژیم شاهنشاهی سراغ ندارد حالا اجازه بفرمائید چند بیت شعر را که بمناسبت تشریف فرمائی شهبانوی گرامی استاد بسیج خلخالی شاعر گرامی، که همکار ما در مجلس است و به یمنوجود مبارک شهبانو سروده است بخوانم تا در صورتجلسه مذاکرات مجلس ثبت بشود.

شه بانوی خجسته ایران خوش آمدی

ای مظهر محبت و احسان خوش امدی (صحیح است)

مجلس ز یمن مقدم تو سر فراز گشت

بر این ستاد و سنگر ایمان خوش آمدی

ای پاک مهر همسر شاهنشه بزرگ

کز فر اوست ملک بسامان خوش آمدی

حق باد پشتبان ولیعهد کامکار

ای مام پاک سیرت و دامان خوش آمدی

جز جان نثار فیض قدومت چه لایق است

ای گوهر عزیزتر از جان خوش آمدی (احسنت)

نائب رئیس – خانم دکتر صنیع بفرمائید۰

بانو دکتر مهین‌دخت صنیع – باور از بخت ندارم که تو مهمان منی (احسنت) می‌بینم برای اولین بار در تاریخ مشروطیت ایران این افتخار نصیب مجلس شورای ملی شده است که شهبانوی مردم دوست و محبوب در مجلس نمایندگان رستاخیز تشریف فرما شده‌اند این هم نشانه دیگری از پیوستگی ژرف خاندان پادشاهی با مردم ایران است (صحیح است) به همین مناسبت از طرف همکارانم و خودم عرضه می‌دارد:

شادی مجلسیان در قدم و مقدم تو است

جای غم باد هر آن دل که نخواهد شادت

در کشورهائی که حکومت به روش چند حزبی اداره می‌شود عده‌ای موافق و برخی مخالف برنامه‌های دولت اند و هر دسته در موقع بحث در بودجه نظرات خود را عنوان می‌کند ۰ در این گونه روشها گه نیز به اقتضای سرشت بشری بیم آن می‌رود که مخالفین تنها دیده به نقاط ضعف دوزند و از زیبائی‌ها بگذرند و یا بالعکس موافقین تنها نکات مثبت را متذکر شده و برآنها تکیه کنند و دیده از نقاط ضعف و زشتی‌ها بپوشند و یا در برخی دیگر از ممالک که آنها نیز کوس دموکراسی می‌زنند معذالک درباره شان این مصراع حافظ متبادر بذهن می‌گردد که حتی تازگی طبع لطیفشان به مرزی می‌رسد که آهسته نیز دعا نتوان کرد. ولی در طریقه حکومتی و حزبی کشور ما در طرح بودجه که سرنوشت ساز است ما براحتی و آسانی می‌توانیم از هر دو نکته نام ببریم و با بینظری به داوری بنشینیم و دوستانه معایب و محاسن را در کنار هم به دولت وقت توجه دهیم تا در صدد رفع نقائص برآید. و چون در بحث بودجه می‌توان در پیرامون تمامی امور مملکتی سخن گفت من نیز در مواردی به اشارت نکاتی را متذکر می‌گردم: کلمه‌ای چند درباره زن:

در عصر ساسانی زنان نیز مانند مردان علاوه براینکه از دانش عمومی بی بهره نبودند به علوم و فنون اختصاصی نیز آشنائی داشتند و با آنها بیگانه نبودند چنانکه در کتاب دینکرت اشاره به این مطلب شده است که برای احراز مقام داوری زنانی که در این رشته تحصیل کرده‌اند از مردان ارجح اند حتی زنان در امور دینی حق رسیدن به بالاترین مقام روحانی یعنی راوتائی را نیز ذاشتند آذرمیدخت و پوراندخت. در اسلام هم با تمامی تأکیدات پیامبر گرامی ما به تعلیم و تربیت متأسفانه نشیب و فرازهای زمانه این مهم قرنها به بوته فراموشی افتاده. این دو بیت پروین آئینه تمام نمای زن ایرانی قبل از تابش دودمان پهلوی است:

زن در ایران پیش از این گوئی که ایرانی نبود

پیشه اش جز تیره روزی و پریشانی نبود

زندگی و مرگش اندر کنج عزلت می‌گذشت

زن چه بود آنروزها گر زآنکه زندانی نبود

ولی سر دودمان پهلوی قلم بطلان براین ننگ کشید و فرزند برومند کار خطیر پدر را به کمال رساند. چه بهتر که سخن این گرانمایه فرزند را عیناًبازگو کنیم: «با صدور این فرمان به یک ننگ اجتماعی که مخالف روح واقعی شریعت اسلام و مخالف قانون اساسی بود خاتمه دادم و مطمئنم که اکنون زنانهای ایران با حقوق مساوی با مردان خود را آماده اداره امور مملکت کرده‌اند و چون نماینده طبقه‌ای هستند که مدتها محروم بوده‌اند از این پس با شوق بیشتری وارد فعالیت‌های اجتماعی خواهند شد.» و در دگر جای در صفحه ۱۱۲ از کتاب انقلاب سفید عیناً از آیه‌ای از قرآن کریم الهام می‌گیرد: «للرجال نصیب مما اکتسبو و للنساء نصیب مما اکتسبن» یعنی زن و مرد بیکسان از آنچه کسب کرده‌اند بهرهمند می‌شوند. از این مکان مقدس به سمع خواهران عزیز ایرانیو میرسانم: اغتنمو الفرص فانها تمرد مرالحساب. وقت را غنیمت شمارید که چون ابر در گذر است. بهترین فرصتها برای پیشرفت در اختیار ماست بکوشیم برای هدف بهتر فضل الله المجاهدین علی القاعدیین – خداوند کوشندگان بر دیگران فضیلت و برتر می‌دهد.

استناد من به این آیه شریفه از اینجهت است که چون روح اسلام روح برابری و آزادی است این سخن چون فراگیر مردان و زنان است امید آنکه زنان ایران در ضمن خدمت بخلق و امور اجتماعی فراموش نفرمایند که قادرند با دستی گهواره و با دگر دست دنیا را تکان دهند و این مسئولیت را با تمام وجود احساس کنند تا در برابر آیندگان شرمنده نباشند. پسران خود را با پیرایه خرد و جوانمردای و دختران خود را و دختران خود را با زیور فضیلت و آزرم بیارایند و روحشان را با معنویت سیراب کنند تا ایرانی با سرشت ایرانی و سنت اصیل ایرانی برای ایران ببار آورند و اندیشه نیک را در آنان تقویت کنند زیرا بقول مولانا:

ای برادر تو همه اندیشه‌ای

مابقی تو استخوان و ریشه‌ای

گر بود اندیشه ات گل گلشنی

ور نه خار و هیمه هر گلخنی

و اما در مورد مبارزه با فساد صادقانه باید اذعان کرد که ملت منتظر اقدام جدی است بفرموده شاهنشاه خاصه اگر مورد مربوط بمقامات عالی مملکتی باشد پس فرمان شیرمرد عالم اسلام مولا علی را که نبیره والامقامش هم اکنون در این مقام مقدس حاضر است بمالک اشتر باید هماره در نظر داشت: «ای مالک مباد که در حکومت تو خادم و خائن یکسان باشند زیرا خادمی که در ازای خدمت خود مزد و مرحمت نبیند دلسرد و بی قید گردد و خائنی که جزای خیانت خود را بحد کمال نیابد کردار زشت خویش را با جرأت بیشتری تکرار کند بودجه امسال کمی دیرتر از موقع معمول تقدیم مجلس شد و علت آنهم بطوریکه همگان مسبوق هستند کاهش درآمد نفت است راجع به صرفه جوئی هائی که به مناسبت کاهش پیشبینی شده نفت در بودجه بعمل آمده و توجهی که علرغم این کاهش بامر آموزش و پرورش و امور اجتماعی شده است شمه‌ای عرض کردم ولی لازم میدانم راجع به اصل مطلب یعنی علت کاهش درآمد نفت که در ارقام بودجه اثر گذاشته است مطالبی بعرض برسانم و این از آن مواردی است که فکر می‌کنم نه فقط نباید از کسر درآمد خود ناراحت باشیم بله به سیاست قوی و منطقی و درستی که موجب واکنش قدرتهای استعماری و عوامل آنها و در نتیجه کاهش مختصری در عواید نفتی ما شده است افتخار هم بکنیم. درآمد ایران و سایر کشورهای عضو اوپک از نفت طی چهار سال اخیر در پرتو رهبری آگاهانه و پرتوان شاهنشاه ایران پنج برابر شده و مقاومت و واکنش کشورهای بزرگ صنعتی که در سالهای گذشته بزرگترین ثروت کشورهای تولید کننده نفت را به ثمن بخس می‌بردند و توطئه چینی‌ها برای ایجاد شکاف و اختلاف در صف کشورهای صادر کننده نفت امری طبیعی و قابل انتظار بود.

از سوی دیگر کشورهای بزرگ صنعتی با افزایش نامعقول و غیر قابل قبول مصنوعات و کالاهای صادراتی خود عملأ قسمتی از نتایج حاصله از افزایش درآمد نفت ما را خنثی کردند و قدرت خرید نفت ایران و سایر کشورهای صادر کننده نفت تنها در یکسال گذشته بموجب برآوردهای کارشناسان اقتصادی اوپک ۲۶ درصد کاهش یافت.

کشورهای صادر کننده نفت برای حفظ قدرت خرید نفت خود چاره‌ای جز افزایش بهای نفت نداشتند و اگر می‌خواستند واقعأ قدرت خرید نفت خود را به میزان سال ۱۹۷۵ برسانند می‌بایست همان رقم ۲۶ درصد برقیمت نفت می‌افزودند ۰ ولی ایران که ضمن تلاش برای احقاق حق خود به سلامت اقتصاد جهانی هم علاقه مند است فقط افزایش متوسط ۱۵ درصد را بر بهای نفت پیشنهاد کرده که ده کشور دیگر عضو اوپک هم آنرا پذیرفتند ۰ و برای اینکه باز هم تعدیلی در این تصمیم بعمل آید قرار شد این افزایش در دو مرحله طی سال ۱۹۷۷ انجام شده اما قدرتهای استعماری که سالهاست برای ایجاد شکاف و اختلاف بین کشورهای صادر کننده نفت تلاش می‌کنند این بار دو کشور عضو اوپک را وادار ساختند که از تصمیم اکثریت کشورهای عضو اوپک عدول کنند و نفت خود را بهمان قیمت قبل از تشکیل کنفرانس اخیر اوپک به بازارهای جهان عرضه دارند۰ به هر حال ایران و ده کشور دیگر اوپک بهیچوجه حاضر به بازگشت از تصمیم منطقی خود و عقب نشینی در برابر تحریکات استعماری نشده‌اند و اگر به این مناسبت درآمد نفت ایران موقتأ نسبت به پیش بینی‌های قبلی کاستی گرفته است نه فقط مایه نگرانی نیست بلکه موجب افتخار است که ما امروز به رهبری شاهنشاه مان چنان قدرتی پیدا کرده‌ایم که در برابر غولهای صنعتی بایستیم و کمر خم نکنیم و این غولان غارتگر باید بدانند که فرماندهی ایران امروز در دست توانای کسی است که همین پریروز در مصاحبه خویش دگر بار با قدرت و رسائی هر چه تمامتر تکرار فرمودند که «دیگر امروز به ایرانی نمی‌شود دستور داد اینطرف یا آنطرف برو…. آینده ایران هر چه که باشد بدست ایرانی و بفکر ایرانی انجام خواهد شد»

از ویژگیهای بودجه امسال این مطلب بسیار ارزنده است که با وجود ۵ درصد کسرکل بودجه بمناسبات آشکار، بودجه آموزش و پرورش ۲۵ درصد افزایش یافته است بهمین مناسبت از جنب هویدا و هیئت دولت تشکر می‌کنم ۰ البته این نمایانگر علاقه و اشتیاق شدید ما به دانش آ موختن است ۰ از مدارکی که قبل از اسلام برایمان بجا مانده شواهد زیادی در ککتاب اوستا، و ندیدا و یشت‌ها در دست است که ایرانیان برای دانش و معرفت اهمیت خاصی قائل بودند بطوریکه در دعاهای مذهبی خویش از خدای خود درخواست علم و معرفت می‌کردند۰ البته لازم بتذکر نیست که مذهب اسلام یکی از بزرگترین اداینی است که بیش از همه مردم را تشویق و ترغیب به دانش و بینش کرده است۰ طلبالعلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه زبانزد کلیه مسلمانان است و یاقرارداد پیامبر اسلام در استرداد اسیران جنگ به ازاء تعلیم و سوادآموزی بیسوادان گواه روشن بر اینست که هم ملیت ما و هم مذهب ما به آموزش وپرورش اعتقاد و اهمیت زیادی داده است.

برار جامعه شناس معروف فرانسوی می‌گوید ذخایر طبیعی و معادن و غیره سرمایه ملتها نیست بلکه جوانان تربیت شده و سازنده ذخیره و گنجینه ملت هاست کسانی که اینک از فروغ از خودگذشتگیهای انسانی دیگران بهرهمندند باید با پرتو خورشید فداکاریهای انسانی خویش را برای فرزندان این مرز و بوم نورانی کنند تا جوانانی به از خویش پرورند۰ از دیدگاه من پس از سالها آموزش دانشگاهی بدین باوری و اعتقاد پابرجا استوارم که هر گاه گنجینه‌های ملی ما یعنی جوانان عزیز کشور به فرهنگ و سنتهای سرزمین خویش آشنا باشند، به شخصیت ذاتی و گوهر پاک ایرانی خود افتخار خواهند کرد و فلسفه نظام شاهنشاهی را که بزرگترین عامل پیوستگی ملی و راز بقای مرز و بوم عزیز ماست دریابند آنگاه با اندیشه پاک و کردار نیک به سود کشور خودشان گام برمیدارند ۰ و هرگز به دامن بیگانه پناه نمی‌برند ۰

خوشبختانه به همت والا و زححمات شبانه روزی و خستگی ناپذیر و حتی طاقت فرسای شهبانوی گرامی و فرهنگ پرور که به آثار ملی و سنن باستانی ایران عشق می ورزنداصالت و هویت سنت‌های اصیل ما دوباره تجدید حیات می‌کند. و اما یکی از کهن ترین افکار و اندیشه‌های مردم روشن بین این سرزمین باستانی برای وحدت ملی ایران تقویت زبان فارسی بوده است ولی این روزها آن ذره که در حساب ناید زبان فارسی است و توجهی که درخور و سزای این رکن اعظم وحدت ملی ماست نمی‌شود.

از پشت این تریبون مقدس به مسئولین آموزش و پرورش دوستانه دوستانه دو مطلب را هشدار می‌دهم:

در دانشگاههای ما در رشته‌های مختلف واحد زبان خارجه چند برابر زبان فارسی است و بقدری دانشجویان را نسبت به این مهم بی اعتنا کرده‌اند که باید به اکراه مقداری ادب فارسی به خوردشان داد دیگر آنکه آقایان محترم! چرا به فرزندان بیگناه این کشور که هنوز زبان مادری خود را فرانگرفته‌اند اجازه رفتن بخارج می‌دهید؟ البته رفتن کسی منعی ندارد و اگر اجازه دادید دیگر از آنان انتظار ایران پرستی و فرهنگ دوستی و شناخت و معرفت فرهنگ اصیل ایران را نداشته باشید چون او بیگناه است او با فرهنگ اصیل و عادات ملی خویش بیگانه است و از آنها درک ولذتی ندارد مگر شناسنامه و هویت زبان فارسی ما شاهنامه فردوسی نیست؟ بگوئید چند درصد دانشجویان و دانش پژوهان این کشور را بقدر کافی با فردوسی پیوند و الفت داده‌اید؟ کسی که در هزار و اندی سال چنین صلاح میدید:

چو ایران نباشد تن من مباد

برای حسن ختام از همت والا و کلام فاخر پاکباز شیراز استعانت جسته چنین عرضه می‌دارم:

شاه نشین چشم من تکیه گاه خیال تو است

جای دعاست شاه من بی تومباد جای تو (احسنت – احسنت)

(در این موقع علیا حضرت شهبانو جلسه مجلس شورای ملی را در میان کف زدنهای ممتد حضار ترک فرمودند)۰

نایب رئیس- آقای تجدد بفرمائید۰

تجدد- جناب آقای رئیس – خانمها و آقایان قبل از بیان هر مطلب باید عرض کنم تشریف فرمائی علیا حضرت شهبانو به خانه ملت چنان ما نمایندگان رستاخیز را غرق شادی و سرور کرد که هیچ گاه از خاطره‌ها فراموش نخواهد شد (صحیح است) من مفتخر هستم که امروز بعنوان یکی از سخنرانان در بحث کلیات بودجه کل کشور صحبت می‌کنم سرانجام جناب آقای نخست وزیر پس از مدتها انتظار لایحه بودجه ۳۴۰۷ میلیارد ریالی را به ملس شورای ملی تقدیم کردند بدون تردید همه نمایندگان به این بودجه از نظر ارقام درآمدها و هزینه‌ها و بویژه هدفهای مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی که در این بودجه وجود دارد ایمان و اعتقاد دارند۰ ولی امیدوار هستم که دولت بتواند این هدفخای مهم اقتصادی، اجتماعی وسیاسی را که در این بودجه نهفته است به مرحله عمل دراورد بیش از یک دهه است که جناب آقای هویدا بودجه را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌کند (یکنفر از نمایندگان ۱۳ سال است) عرض کردم بیش از یک دهه است امیدوار هستم که ………

- تعیین موقع و دستور جلسه آینده – ختم جلسه

۵- تعیین موقع و دستور جلسه آینده – ختم جلسه

نایب رئیس – آقای تجدد تصور می‌کنم بهتر است مطلبتان را به جلسه آینده موکول بفرمائید (نمایندگان – صحیح است) با اجازه خانمها و آقایان این جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت هشت شب امشب تشکیل خواهد شد ۰

(جلسه ساعت شش و سی دقیقه بعد از ظهر ختم گردید)

نایب رئیس مجلس شورای ملی – حسین خطیبی