مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۱ شهریور ۱۳۲۳ نشست ۵۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۴
جلسه ۵۹
صورت مشروح مجلس روز شنبه ۱۱ شهریور ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- اقتراع شعب شش گانه و ختم جلسه به عنوان تنفس
۳- تقدیم بودجه سال ۱۳۲۳ مجلس شورای ملی و چاپخانه از طرف کارپردازی مجلس
۴- اجراء مراسم تحلیف از طرف ۱۳ نفر از آقایان نمایندگان
۵- اظهارات آقایان فاطمی و طباطبایی
۶- موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
مجلس یک ربع قبل از ظهر به ریاست آقای سید محمد صادق طباطبایی تشکیل گردید.
صورت مجلس روز یکشنبه ۵ شهریور ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند
(اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین بی‌اجازه- آقایان: اقبال- تربتی- ذوالقدر- نبوی- کفایی- رحیمیان- آصف- فتوحی- تولیت- قبادیان- ظفری- دکتر رادمنش- سیف‌پور- دشتی- معدل- حشمتی)
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - آقای اردلان در صورت مجلس فرمایش دارید؟
اردلان- بلی در صورت مجلس عرض دارم (رئیس - بفرمایید) عرض کنم در جلسه گذشته بنده به احترام فوت مرحوم آزادی پیشنهادی تقدیم کردم که مجلس شورای ملی یک دقیقه سکوت اختیار کند و بعد از آن به کارهای جاری خودش بپردازد. پیشنهاد بنده قرائت نشد و در صورت مجلس هم ذکری ازش نشده بنده به استناد ماده ۹۷ نظامنامه خواستم این موضوع را عرض کنم ضمناً هم می‌خواستم استدعا بکنم اگر موافقت بفرمایند اعتبارنامه‌های نمایندگان تبریز که مدتی معطل مانده جزو دستور شود.
رئیس - این پیشنهاد موضوع نداشت برای این که این پیشنهاد وقتی ضمیمه صورت مجلس می‌شد که پیشنهاد قرائت می‌شود و یک دقیقه سکوت هم لازم نبود چون در حقیقت یک جلسه تعطیل شد و چون آن پیشنهاد هم خوانده نشد در صورت مجلس ذکری نشده. اعتراض دیگری به صورت مجلس نیست؟ (اظهار نشد) صورت مجلس تصویب شد.
۲- اقتراع شعب شش‌گانه و ختم جلسه به عنوان تنفس
رئیس - امروز باید بدواً شروع کنیم به اقتراع شعبه‌ها برای این که شعبه‌ها چند روز است موعدشان گذشته و وجودشان لازم است (صحیح است) آقای مجد ضیایی فرمایشی دارید؟
مجد ضیایی - عرض کنم آقای هاشمی اطلاع دارند که کمیسیون مبتکرات که عبارت بود از شش نفر اغلب اکثریت حاصل نمی‌شود و طرح‌ها و لوایحی در مجلس هست که باید در آن کمیسیون مطرح شود و بیاید به مجلس و در نظامنامه هم می‌گوید که کمیسیون دیگری به اسم کمیسیون مبتکرات تشکیل می‌شود از شش نفر تا دوازده نفر از مقام ریاست اجازه می‌خواهم که در موقع اعلام انتخابات کمیسیون مبتکرات عده رادوازده نفر بفرمایند انتخاب کنند که اکثریت همیشه حاصل شود.
رئیس - پیشنهاد کنید برای عده تا رأی بگیریم. شروع می‌شود به اقتراع شعب. عده حاضر ۱۱۳ نفر به هر شعبه ۱۸ نفر تقسیم می‌شود و بعد به شعبه‌های یک و دو و سه و چهار و پنج یک نفر علاوه می‌شود.
(آقای جواد مسعودی اقتراع نموده نتیجه به قرار ذیل حاصل شد)
شعبه اول - آقایان - دکتر اعتبار - دکتر مصدق - دکتر معاون - شهاب فرودسی - دکتر معظمی- هاشمی - حاذقی - مخبر فرهمند- منصف- ذوالفقاری- فرخ - یمین اسفندیاری - پروین گنابادی- فرود- اوانسیان- فرمانفرماییان - نقابت - عامری
شعبه دوم - آقایان: حسن اکبر- صمصام بختیاری - مجد ضیایی - مراد آریه - گرگانی - اردلان- آشتیانی- ایرج اسکندری - امیر ابراهیمی- اسکندر مقدم - بهادری - دهقان- محمدصادق طباطبایی- ساسان- مهندس فریور- دولت آبادی- رضا حکمت- دکتر کیان
شعبه سوم: آقایان: تیمورتاش- فرمند- فیروزآبادی - بهبانی - دکتر زنگنه - جمال امامی- گیو- سنندجی - افشار صادقی - بوشهری- جواد مسعودی- رفیع- فاطمی- فلسفی- دهستانی- محمد علی مجد - سلطانی- شیخ الاسلامی- صدر قاضی
شعبه چهارم - آقایان: مؤید ثابتی - آصف- اخوان - نجومی- امیر تیمور- نراقی- ابراهیمی ریگی - عباس مسعودی- خلیل دشتی- عبدالله گله‌داری- فولادوند- افخمی- جلیلی - امام جمعه - تهرانی- پناهی- دکتر شفق- دکتر مجتهدی
شعبه پنجم- آقایان: سرتیپ‌زاده - صفوی - دکتر عبده - صادقی – مظفرزاده - تجدد- مرآت اسفندیاری- خلعت‌بری - دکتر طاهری - فرهودی - کاظمی- خاکباز- اقبال- تیموری- دکتر کشاورز- ذکایی- دکتر آقایان- فداکار
شعبه ششم - آقایان: نمازی- مؤید قوامی- حیدر علی امامی- شجاع - طوسی- رحیمیان - شریعت زاده - کامبخش - محمد طباطبایی- امینی- لنکرانی- سیدضیاء الدین- طباطبایی- صدریه- نصرت‌الله اسکندری- بیات - رفیعی- ثقةالاسلامی- تهرانچی
به شعبه اول اضافه می‌شود آقای ملایری به شعبه دوم آقای ملک مدنی و به شعبه سوم آقای روحی به شعبه چهارم آقای اسعد و به شعبه پنجم آقای مهدی عدل
رئیس - عده برای مذاکره اول کافی بود ولی چون چند نفر از آقایان خارج شدند هفت هشت ده نفر هم نیامدند و عده‌ای هم غایب داریم چون اکثریت نیست اجازه می‌فرمایید چند دقیقه تنفس بدهیم (صحیح است) آقای فاطمی
فاطمی- بنده ناچارم یک موضوعی را برای روشن شدن موضوع و برای توجه افکار عمومی تذکر بدهم. یک عده‌ای که امروز نیستند، یک عده از رفقای ما که یکی هم خود بنده بودم به تصور این که یکشنبه جلسه علنی است رفته‌اند خارج و نیامده‌اند و یک عده از آقایان رفقا هم به طوری که خاطر آقایان مسبوق است مسافر هستند و حالا اینجا نیستند و الا عده‌ای که به دولت فعلی رأی داده است بالغ بر ۸۷ نفر هستند و همه جور هم ایستادگی دارند. خواستم این را عرض کنم که سوء تفاهمی در این باب نشود.
رئیس - بیست و سه نفر الان غائب هستند اجازه می‌فرمایید تنفس داده شود. در این موقع (مقارن ظهر) جلسه به عنوان تنفس تعطیل و مقارن ظهر روز سه‌شنبه چهاردهم شهریور
مجدداً به ریاست آقای سید محمد صادق طباطبایی تشکیل گردید)
رئیس- چون جلسه سابق به طور تنفس ختم لهذا صورت جلسه نداریم. یک عده از آقایان در این دو سه ماهه اخیر کراراً اعتراض کرده‌اند و پیشنهاد کرده‌اند که عده از آقایان که قسم نخورده‌اند چرا قسم نمی‌خورند (صحیح است) حالا امروز که وقت داریم اگر آقایان اجازه می‌فرمایند شروع کنیم بقیه مراسم تحلیف (صحیح است)
۳- تقدیم بودجه سال ۱۳۲۳ مجلس شورای ملی و چاپخانه از طرف کار پردازی مجلس
مرآت اسفندیاری - اجازه می‌فرمایید بنده عرض لازمی دارم
رئیس - بفرمائید
مرآت اسفندیاری- بودجه مجلس شورای ملی و چاپخانه مجلس تقدیم می‌شود
رئیس - به کمیسیون محاسبات فرستاده می‌شود.
۴- اجرای مراسم تحلیف از طرف۶ ۱۳ نفر از آقایان نمایندگان
محمدطباطبایی- اجازه می‌فرمایید بنده عرضی دارم قبلاً اجازه خواستم
رئیس- حالا چون به مراسم تحلیف اقدام می‌شود بگذارید برای بعد
(در این موقع عموم حضار به احترام ورود کلام‌الله مجید قیام نموده و آقایان نامبرده آتی طبق اصل یازدهم قانون اساسی قسم نامه را به شرح زیر قرائت و امضاء نمودند):
من که در ذیل امضاء می‌نمایم خداوند را به شهادت می‌طلبم و به قرآن مجید قسم یاد می‌کنم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مطابق قانون اساسی محفوظ و مجری است تکالیفی را که به من رجوع شده است مهما امکن با کمال راستی و درستی و جد و جهد انجام داده و نسبت به اعلیحضرت شاهنشاه متبوع عادل مفخم خود صدیق و راستگو باشم و به اساس سلطنت و حقوق ملت خیانت ننمایم و هیچ منظوری نداشته باشم جز فواید و مصالح دولت و ملت ایران.
رئیس - آقای شجاع (حاضر نبودند) آقای رستم گیو:
(آقای گیو در حضور قرآن مجید به اوستا قسم یاد نموده و قسم نامه را امضاء نمودند)
رئیس - آقای سید ضیاءالدین
سید ضیاء الدین- بنده چون وضو ندارم فعلاً معذورم
رئیس - آقای فداکار
(آقای فداکار قسمنامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس- آقای حسن اکبر (حاضر نبودند) آقای دکتر رادمنش (اظهار شد- غائب هستند) آقای ساسان (حاضر نبودند) آقای سیف پور فاطمی
(آقای سیف‌پور فاطمی به شرح گذشته قسم نامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس - آقای دکتر مصدق
دکتر مصدق- اصل یازدهم قانون اساسی وقتی در این مملکت تصویب شد که شاه مملکت مشروطه نمی‌خواست لذا این اصل را نوشتند و در این اصل نوشتند (مادام که حقوق مجلس و مجلسیان محفوظ است) این اشاره را کردند یعین از طرف کی محفوظ باشد؟ از طرف شاه و به همین ترتیب آقایان نمایندگان قسم یاد می‌کردند حتی یک کلمه مهما امکن هم در این جا هست. در دوره ششم که به عقیده بنده مشروطیت در این مملکت حکمفرما نبود و حقوق مجلس محفوظ نبود بنده قسم نخوردم و بالاخره هم متوسل شدم به شمایل و شمایلی به مجلس آوردم حتی یک روز مرحوم مستوفی‌الممالک به بنده فرمودند که اعلیحضرت فرمودند که کار مجلس عنقریب به سقاخانه هم می‌رسد یعنی حالا که شمایل به مجلس آورده‌اند سقاخانه هم بعد درست می‌کنند بنده با مرحوم مستوفی‌الممالک صحبت کردم که به شاه عرض کنید که نظرتان هست که یک روزی در کابینه که وزیر جنگ بودید شکایت می‌کردید که یک عده سرباز فرستادیم که بروند بروجرد و آنها رفته‌اند در حضرت عبدالعظیم متحصن شده‌اند عقیده شما در این قسمت چیست و چه باید کرد بنده عرض کردم بست حرمت شرعی ندارد و در این مملکت اگر کسی رفت بست نشت می‌توانند او را از محل
بست خارج کنند ولی چون مملکت ما قانون درش حکمفرما نیست باید بست باشد و در زمان استبداد سلاطین قاجار چون متکی به قانون نبودند و مشروطیت نبود برای این که به مردم تعدی و ظلم نشود یک جاهایی را بست قرار داده بودند که اگر به یک کسی تعدی می‌شد می‌رفتند در آنجا بست می‌نشستند و خودشان را تا وقتی حقیقت قضیه کشف شود از آن مخمصه خلاص می‌کردند پس مادام که در مملکت قانون نیست باید بست باشد پس بنابراین وقتی که وکیل نتواند در مجلس شورای ملی آن عقیده که دارد اظهار کند و نتواند بگوید که مشروطه نیست بایستی به شمایل توسل شود برای این که نمی‌تواند به قرآن قسم یاد کند این را بنده به مرحوم مستوفی‌الممالک عرض کردم که اگر دفعه دیگر فرمودند این طور جواب به شاه عرض کنید. ولی فعلاً بحمدالله بنده آن موانع را نمی‌بینم حقوق مجلس و مجلسیان فعلاً محفوظ است و شاه هم طالب اجرای مشروطیت است و البته این ماده هم به شرط این است که مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مخفوظ باشد باید یک تکالیفی را انجام بدهند به این جهت بنده قسم یاد می‌کنم و تصور می‌کنم که احتیاجی هم به قسم نیست و هر کس که می‌خواهد به قسم خود عمل کند باید قول او صحیح باشد باید متکی به شرف خودش باشد باید شرافت داشته باشد باید آدمی باشد که حقیقت آنچه را که می‌گوید عمل کند این است که بدون قسم هم هر کس که واجد این صفات باشد عمل می‌کند ولی معهذا برای این که اجرای این اصل قانون اساسی هم بشود و اجرا شود بنده قسم می‌خورم (صحیح است)
(آقای دکتر مصدق قسمنامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس - آقای دکتر شفق
(آقای دشتی نیز قسمنامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس - آقای تهرانچی
(آقای تهرانچی قسمنامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس - آقای مهندس فریور
(آقای مهندس فریور هم به شرح سابق قسمنامه را خوانده و امضاء نمودند)
رئیس - آقای سید محمد طباطبایی
(آقای طباطبایی هم قسمنامه را خوانده و امضاء نمودند)
رئیس - آقای بهادری
بهادری- بنده قسم خورده‌ام (بعضی از نمایندگان- صحیح است)
رئیس - پس قسمنامه را امضاء ننموده‌اید
(آقای بهادری در محل نطق حاضر و سوگندنامه را امضاء نمودند)
رئیس - آقای حکمت
(آقای رضا حکمت سوگندنامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس - آقای نمازی (حاضر نبودند) آقای امام جمعه
(آقای امام جمعه قسمنامه را خوانده و امضاء نمودند)
رئیس - آقای دهقان
(آقای دهقان نیز سوگندنامه راخواندند و امضاء نمودند)
رئیس - آقای رفیعی (حاضر نبودند) آقای مجد (حاضر نیستند) آقای کامبخش
(آقای کام بخش قسم نامه را قرائت و امضاء نمودند)
رئیس - آقای ایرج اسکندری
(آقای ایرج اسکندری نیز سوگندنامه را خوانده و امضاء نمودند)
رئیس - اگر آقایان موافقت بفرمایند مراسم تحلیف را فعلاً ختم کنید (صحیح است)
(در این موقع کلام‌الله مجید را با احترامات لازمه و برخاستن عموم حضار از مجلس خارج نمودند)
۵- بیانات آقایان فاطمی و محمد طباطبایی
رئیس- اگر آقایان موافقت بفرمایند جلسه را ختم کنیم (صحیح است)… آقای فاطمی فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
فاطمی- بنده می‌خواستم از آقایان استدعا کنم که موافقت بفرمایند که جلسه فردا باشد به دلیل این که پنجشنبه شب
احیاء است و بعضی از آقایان می‌خواهد به قم و سایر جاها مسافرت کنند این است که تقاضا می‌کنم جلسه فردا باشد (صحیح است)
رئیس - آقای طباطبایی هم اظهاراتی داشتند.
محمد طباطبایی - اظهارت بنده خیلی مختصر است اولاً خواستم عرض کنم در جلسه گذشته چون مجلس اکثریت نداشت و اکثریت حاصل نشد بنابراین اگر به صورت جلسه رأی گرفته شده اکثریت نبوده است که صورت مجلس تصویب شود (بعضی از نمایندگان - مخالفی نداشت) اساساً اگر مخالف هم نباشد باید عده برای رأی کافی باشد بنابراین بایستی به صورت مجلس جلسه پیش دو مرتبه رأی گرفته شود.
(بعضی از نمایندگان- جلسه پیش که صورت مجلس نبود)
آقای اجازه بفرمایید مقصود بنده صورت جلسه سابق است و الا صورت مجلس پیش که خوانده نشده و این جلسه هم دنباله همان جلسه است: مطلب دیگری را که می‌خواستم عرض کنم چون در جلسه گذشته که عده کافی نبود در غیاب ما و رفقایی که تصمیمی داشتیم اظهاری شده بود حالا من اغتنام فرصت می‌کنم که جواب عرض کنم و آن این بود که من در روزنامه خواندم که یکی از آقایان که گویا فاطمی بودند فرموده بودند که هشتاد و هفت نفر هست و اکثریت دارند (فاطمی - گویا نبود و یقین است و خود بنده گفتم) خیلی خوب آقای فاطمی فرمودند که ۸۷ نفر هست و این هشتاد و هفت نفر هم که اکثریت مجلس است طرفدار دولت است ولی در عمل ملاحظه فرمودید که این طور نبود برای این که دولت هم که آمد چون اکثریت نبود نتوانست خودش را معرفی کند.
فاطمی - بنده نمی‌خواهم حالا مباحثه کنم و الّا جواب آقا را می‌دادم عده از آقایان آن روز مسافر بودند یا غایب بودند.
محمد طباطبایی -علی ای حال عقیده بنده این است که دولت فعلی اکثریت نداشته و ندارد.
۶-موقع جلسه آتیه - ختم جلسه
رئیس - فعلاً جلسه را ختم می‌کنیم (صحیح است) جلسه آتیه فردا چهارشنبه ساعت ده
(مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد صادق طباطبایی