مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۱ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۶۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۶۰
۲شنبه ۱۷ تیر ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۶۳
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۶۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۱ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۶۳
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت مجلس
- ۲- بیانات قبل از دستور آقایان: امامی اهری - اسلامی - کهبد
- ۳- بقیه مداکره در گزارش کمیسیون راه راجع به برنامه راهسازی و ارجاع آن به کمیسیون
- ۴- تصویب سه فوریت و مذاکره دو اصل طرح قانونی راجع به رسیدگی به اوراق شرکت سابق نفت
- ۵- بیانات آقای شوشتری به عنوان ماده ۹۰ آیین‌نامه
- ۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه 11 تیرماه 1330
مجلس ساعت نه و چهل و پنج دقیقه صبح بریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل گردید
- تصویب صورت مجلس
(۱- تصویب صورت مجلس)
نایب رئیس ـ صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه – آقایان:شکرائی، صفوی، پالیزی، اورنگ، آصف، بوداغیان، اردلان، غلامرضا، فولادوند، شهاب خسروانی. فتحعلی افشار، امیر قاسم فولادوند، محسن طاهری، دکتر راجی، محمد ذوالفقاری، اللهیار صالح، دکتر شایگان، حسین مکی.
غائبین بی اجازه – آقایان:خاکباز، محمودی، دکتر مصباح زاده، قهرمان، خسرو قشقائی، ابوالفضل بولیت، ابتهاج، رضا آشتیانی زاده، حاذقی، رضوی، محمد، هراتی، افشار صادقی، طباطبائی، جواد مسعودی.
دیرآمدگان با اجازه – آقایان:صاحبجمع دو ساعت، عرب شیبانی یکساعت و نیم، دکتر کیان یکساعت و نیم، مصف دو ساعت، دکتر بقائی یکساعت، دکتر معظمی یکساعت.
دیرآمدگان بی اجازه – آقایان: حسن اکبر دو ساعت، سلطانی ۴۵ دقیقه، عزیز زنگنه ۳۰ دقیقه، دولت آبادی ۳۰ دقیقه.
نایب رئیس – نسبت بصورت جلسه اعتراضی هست؟ آقای کشاوزر صدر بفرمائید.
کشاورز صدر – یک اشتباهات قلمی در اینجا شده بنده یادداشت کرده‌ام اجازه میفرمائید که بدهم اصلاح بشود یکی دیگر اینکه می‌خواستم نظر مقام ریاست را جلب بکنم باینکه دیوان محاسبات اسامی اعضایش را برای انتخاب فرستاده‌اند و مدتش قریب بانقضاء است و ممکن است اگر اعضایش انتخاب نشود دیوان محسبات تعطیل بشود کاری هم ندارد یک رأی لازم دارد یک رأی بگیرید راجع باین امر که زودتر تمام بشود (صفائی – حالا هم که کار می‌کند نتیجه اش منفی است و نتیجه مثبتی گرفته نمی‌شود)
نایب رئیس – اگر اصلاحاتی که هست چاپی است بدهید تندنویسی اصلاح می‌شود.
کشاورز صدر – اصلاحاتی که عرض کردم جزئی است اگر اجازه میفرمائید بدهم اصلاح کنند.
نایب رئیس – بسیار خوب آقای قبادیان.
قبادیان – بنده در جلسه قبل استدعا کردم که در جلسه امروز اجازه بدهند که بنده قبل از دستور مطلبی بعرض برسانم آقای رئیس هم وعده فرمودند استدعا می‌کنم که اجازه بفرمائید بنده هم عرایضم را بعرض برسانم.
نایب رئیس – برای مذاکره قبل از دستور توجه دارید که تابلوئی دارد و آقایان هم قبلا باید اسم بنویسند (قبادیان – بنده هم اجازه خواسته‌ام) و هر روز هم بیشتر از سه نفر نمی‌شود نطق قبل از دستور کرد. و اگر هم اختصاصب باشد باید با رأی اکثریت مجلس شورای ملی اشد. آقای هم باید یکروز اسم نویسی بفرمائید و مثل سایر آقیان یکروز قبل از دستور تشریف بیاورید مطالبتانرا بفرمائید آقای دکتر طبا بفرمائید. دکتر طبا – در بیانات بنده چند اشتباه‌است که بنده اصلاح کرده‌ام و می‌دهم بتندنویسی فقط یک جمله تذکر می‌دهم راجع بهیئتی که برای مبارزه باسل با خرج سازمان بهداشت جهانی می‌آیند ۲۰ نفرند نه ۱۰ نفر و همین چند روزه وارد می‌شوند در راه هستند اینجا نوشته شده ۱۰ نفر
نایب رئیس – اصلاح می‌شود دیگر نظری بصورت جلسه نیست (گفته شد خیر) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد
- بیانات قبل از دستور آقایان:امامی اهری – اسلامی - کهبد
(۲- بیانات قبل از دستور آقایان:امامی اهری – اسلامی - کهبد)
نایب رئیس – با اجازه آقایان نطقهای قبل از دستور شروع می‌شود آقای امامی اهری. امامی اهری – با ارزش فوق العاده که باوقات گرانبهای مجلس شورای ملی قائلم و با حداکثر احترامی که به آقایان نمایندگان محترم مجلس می‌گذارم حتی الامکان از اشغال اوقات گرانبهای مجلس خودداری رده و فرصت را بسایر آقایان که بفضل و کمالشان ایمان دارم وامیگذارم ولی حالا وصول تلگرافات متعدد از طرف طبقات مختلف اهر – ارسباران یعنی آخرین نقطه مرز ایران مبنی بر ابراز احساسات میهن پرستانه و نثار جان و مال در راه ملی شدن صنعت نفت یعنی بلند شدن صدای این مردم ساکنین مرز بکمک هم میهنان خود که در مواقع مختلف رنجهای فراوان دیده و از لحاظ موقعیتی که دارند و از نظر مبتلا به بودن به آن معنی وطن و وطن پرستی را خوب درک می‌کنند مرا تحت تأثیر احساسات شدید میهن پرستانه هم میهنان قرار داد و من بتبعیت از همان احساسات پاک و بی آلایش و برای امتثمال امر فراکسیون اتحاد که همگی نمایندگان آذربایجانند در مقام تصدیع بر آمدم تا توضیحی در اطراف موضوعات جاریه بدهم شاید از آنهائی که هنوز دچار خوابهای پریشان و یا تعبیرات آن هستند رفع سوءتفاهم شود گو که با آراء بی سابقه‌ای که مجلس شورای ملی و سنا متواترا بدولت دکتر مصدق داده و با احساسات پاک و بی آلایشی که از طرف قاطبه ملت ایران ابراز شده و می‌شود اصولا نباید برای هیچکس جای کوچکترین شبهه و تردیدی بماند چند روز پیش آقای وزیر خارجه کابینه کارگری انگلستان در مجلس عوام ضمن نطقی که ایراد کرد اعلام داشت که بیک رزمناو انگلیسی دستور حرکت به آبادان داده شده کشتی‌های نفتکش هم دستور بازگشت داده شد چند روز قبل از آنهم طبق خبر مندرج در روزنامه دهلی نیوز چاپ واشنگتن یکی از نمایندگان پارلمان انگلستان خواب خوش استعماری دید و پیشنهاد تقسیم ایران را بین انگلیس و اتحاد جماهیر شوروی نمودند (چند نفر از نمایندگان – غلط کرد) که طبق نوشتجات روزنامجات این پیشنهاد با کف زدن عده از نمایندگان محافظه کار استقبال شد شنیدن این قبیل اخبار و مشاهده طرز رفتار عمال شرکت نفت سابق انگلیس انسانرا متعجب می‌سازد که چکونه حکومت سوسیالیستی انگلیس و وزیر خارجه آن حاضر می‌شود از منافع یک شرکت جابر استعماری تا این پایه دفاع و حمایت نماید (صحیح است) چگونه این آقایان نمی‌خواهند بفهمند که کار را بجائی رسانیده‌اند و طوری برای ایرانی نجیب و بردبار که از تمام مظاهر حیات او صبر و بردباری آشکار است عرصه را تنگ کرده‌اند که دیگر از ادامه این زندگی سرتاپا بدبختی و ذلت خسته شده فقط یکهدف را تعقیب می‌کند و آنهم خلاصی خود از دست شرکت سابق نفت انگلیس است که تاکنون غیر از تأمین منافع خود و تحمیل رنج بر ایرانیان هدفی نداشته‌است. آن نماینده محترم که پیشنهاد تقسیم ایرانرا می‌کند و آن نمایندگان محافظه کار که این مطلب مهمل و بی ارزش او را با کف زدن استقبال می‌کنند گویا در اوهام و احلام دنیای صد سال پیش غوطه ورند و فراموش کرده‌اند که در چند سال پیش لیدر معروف آنها مسترچرچیل بنام صدر اعظم انگلستان یکی از سه نفر بودند که استقلال و تمامیت ارضی ایران را تأیید و تضمین کردند.
این آقایان گویا دنیائی را که اکنون در آن زندگی می‌کنند نمی شناسند و از بیداری عالم شرق و مخصوصا از نهضت عالم اسلامی بی اطلاع هستند و نمی‌توانند بین زمان امروز و مقتضیات آن با عده ملکه ویکتوریا فرقی بگذارند آنروزها عنوان پادشاهی انگلستان از چندین سطر تجاوز می‌کرد در صورتی که امروز پرچم استقلال بر فراز ممالک پاکستان و هندوستان در اهتراز است اگر این آقایان احساست بی آلایش آن شیر زن ایرانی را که خون خود و سه فرزندش را با شجاعت آمیخته بحیا برای فداکاری بپیشگاه ملت هدیه می‌نماید با گذشت آن زن بیچاره دیگر را که با مختصر اندوخته حاصل زندگی سر تا پا رنج و محنت خود پرچم نفت مل ایران را خریداری و بر سر یکی از مؤسسات کمپانی سابق نفت بر افراشته می‌سازد بالاخره اگر فداکاری تمام میردم این مملکت را از زن و مرد و خرد و کلان که هست ونیست خود را در طبق اخلاص گذاشته برای موفقیت دولت عرضه می‌دارد و مورد بررسی دقیق قرار می‌دادند این همه دچار اشتباه نمی‌شدند و در مجلس عوامشان بیکی از بزرگترین رجال روحانی ما اهانت روا نمی‌داشتند و یا سخنگوی رادیو لندن حکومت دکتر مصدق را بباد ناسزا نمی‌گرفت و اطمنیان پیدا می‌کردند که دکتر مصدق کاری نکرده جز اینکه خواسته ملت را تشخیص داده و در مقام اجرای آن بر آمده‌است (صحیح است) و امروز هر کس مصدر کار شود چاره ندارد که یا دکتر مصدق شود ویا بانتظار قهر و غضب ملت بنشیند اگر اولیای امور انگلستان در تشخیص حقیقت این قیام و نهضت ملی اندک دقتی می‌کردند در می‌یافتند که این نهضت منتسب باشخاص و احزاب و دستجات خاصی نبوده بلکه یک نهضت ملی است برای گسیختن زنجیرهای اسارت و ذلت و بدبختی و تیره روزی یک ملت که منبع آن غیر از خواسته ملت و محرک آن غیر از احساسات پاک ملی چیز دیگری نیست خوشبختانه در این راه خطیر که ایران قدم برداشته تنها نبوده بلکه از طرف چهار صد میلیون مسلمانان جهان پشتیبانی می‌شود – اگر معاندین با مشاهده احساسات پاک ملی تاریخ حیات سی قرن این ملت را ورق می‌زدند که هر صفحه از آن مملو از فداکاری‌ها و گذشتها و اخلاص مردم در راه استقلال و عظمت کشور خود می باشدو از تجربیات گذشته خود یاری می‌خواستند و در نظر می‌آورند که نهضت‌های ملی را نمی‌شود با ناو جنگی و زور از بین برد چانکه در هندوستان پاکستان هم این امر میسر نشد پیشوایان سیاسی آن مملکت بارها زندانی شدند رنجها دیدند اما دولت انگلستان بالاخره ناچار شد که تسلیم تمایلات مردم بشود در این مورد هم اگر با آمال مردم با احساسات مردم راه مخالفت پیش گیرد حز ندامت و پشیمانی سودی نخواهد برد و من مانند خاورشناس انگلستان که مقایسه کرده و بقول خود غرق دریای خجلت و شرمساری شده در مقام مقایسه بر نیم آیم فقط ضمن تقدیم تشکر به آن خاورشناس مشهور انگلیسی یک جمله از گفته‌های پر مغز ایشانرا به آنهائی که دائما در مقام تهدید و ارعاب ما بر می‌آیند و یا پیشنهاد تقسیم ایران را می‌نمایند متذکر می‌شوم که گذشت آن دوره ایکه می‌گفتند همه چیز برای ما و هیچ چیز برای دیگران (صحیح است) امیدوارم اولیای امور انگلستان مخالفت با آمال یک ملت را بیش از این جایز ندانسته و دوستی ایران و جلب قلوب ایرانیان را بر حمایت از منافع یک شرکت سود پرست استعماری ترجیح دهند معهذا اگر در مقابل درخواست‌های حقه ملت ایران برای اسکات نفس اماره و رفع عطش خود بخون ملت نجیب و صلح دوست ایرانی که با هیچکس سر جنگ ندارد احتیاج بداشته باشد جوانان ما حاضرند که خون پاک خود را در راه استقلال و عظمت کشور خود نثار نمایند بخصوص که صفحات ننگین و لکه‌های تاریخ زمانهای اخیر که یکی از آنها شهریور شوم ۲۰ و دولت انگلستان هم در پیش آمدن آن جریان بی تأثیر نبوده‌است باید با خون ایرانی شستشو و تطهیر شود اما باید دنیا بداند که این خون بسیار شوم و تنها منجر بخرابی و از بین رفتن ایران نخواهد بود بلکه برای دنیا نیز بسی گران تمام خواهد شد این جا لازمست تذکر داده شود که شکوه ما از مظالم شرکت سابق نفت و ایراد و اعتراض ما بروش مأمورین انگلستان موجب این نمی‌شود که از ابراز حس احترام و تعظیم و تکریم نسبت بملت آزادیخواه و دموکرات منش انگلستان خودداری کنیم ملت ایران هرگز محبت‌های صادقانه و خدمات گرانبهای رجال و نویسندگان و علماء انگلستان را که در بدرین مواقع نسبت بما ابراز داشته‌اند فراموش نکرده و بهیچکس هم اجازه نمی‌دهد که نسبت بملت نجیب و شریف انگلستان جزئی اهانتی روا داشته و موجبات کدورت خاطر ملت جلیل القدر انگلستان را فراهم آوریم (حائری زاده – ملت خوبی است برای خودش است نه برای دیگران) بنده منظورم این است جناب آقای حائری زاده شما اگر به روش دولت انگلیس ایرادی دارید بملت انگلیس کاری نداریم. (حائری زاده – ما طرف نیستیم با آنها خوب هستند برای خودشان)
چنانکه بقول یکی از نویسندگان با آنهمه مظالیم که در گذشته ملت ایران از دست مأمورین دولتهای تزاری کشید هیچوقت نسبت بملت روسیه زبان به بی احترامی باز نکرد بنابراین تضییع حقوق ملت ایران از طرف شرکتا سابق نفت موجب آن نخواهد بود که خدمات و زحمات علماء و متخصصین و کارشناسان خارجی را که در آفتاب سوزان خوزستان در یک دستگاه عظیم صنعتی ملی مشغول خدمت هستند نادیده انگاشته و خدمات گرانبهای آنان را از نظر دور بداریم و من با ستفاده از موقعیت چون کارشناسان و کارمندان خارجی پیام درخواست نخست وزیر ایران را که باید آنرا بمنزله پیام ملت ایران دانست قبول کرده و بکار و خدمت خود در آبادان و نقاط دیگر ادامه داده‌اند ضمن ابراز حس تعظیم و تکریم ملت ایران نسبت به همه آنهائی که با صداقت مشغول انجام وظایف محوله هستند و از کلیه کسانی که در شرکت نفت ملی ایران برای انجام این آرزوی ملی ایرانی در آن هوای گرم طاقت فرسا از ایرانی و خارجی و کارگر و کارمند و وزیر و وکیل و سناتور مشغول خدمت هستند سپاسگذاری کرده و بآنها اعلام می‌دارم که ملت ایران هرگز زحمات و خدمات شما را فراموش نخواهد کرد. آقایان نماندگان محترم مطلب که باینجا رسید اجازه می‌خواهم جسارت ورزیده تکلیفی را هم که ما‌ها در این لحظات تاریخی داریم متذکر شود در این هنگام که ایران تاریخ خود را ورق زده و برای انجام یک تحول عظیم اجتماعی باریکترین و خطرناکترین دقایق تاریخی خود را طی می‌کند و دنیا متوجه جزئی ترین اقدام ما است و کوچکترین خبط و خطا و یا سستی و اهمال در انجام وظایف محوله ما را بگرداب هولناک و مخوف بدبختی و ذلت سرنگون خواهد کرد تنها وحدت و یگانگی آحاد و افراد ایرانی است که در راه نیل بمقصد ما را یاری خواهد کرد و باتکاء همین نیرو و قدرت وحدت ملی ما خواهیم توانست که بر مشکلات فائق شده و بباز پس گرفتن سایر حقوق از دست رفته خود اقدام کرده و زنجیرهای اسارت را یکی پس از دیگری بگسلیم وثابت نمائیم که ایران زنده و جاوید است و اگر انقلاب مشروطیت یک نهضتی بود برای جلوگیری از زور گوئی و قلدری و استبداد انقلاب نفت هم دیباچه تاریخ جدید ایران است که حیات سر با پا افتخار آینده ملت ایرانی را متضمن می‌باشد و شما ای آقایان نمایندگان دوره ۱۶ با اینکه در این دوره حداکثر وطن پرستی و از خود گذشتگی را منصه ثبوت رسانیده وبخوبی خواسته ملت را تشخیص داده و برای بر آوردن آن جان بکف گذاشته و فداکاری کرده‌اید و در نتیجه دنیا را بتحسین و اعجاب و عالم شرق بخصوص ممالک اسلامی را بحمایت و پشتیبانی خود واداشته‌اید معذلک در مقابل آنهمه فداکاری و جان سپاری ملت تا موقعیکه بیک رشته اصلاحات اساسی دست نزده و امنیت و عدالت اجتماعی یعنی خوراک و پوشاک و مسکن و بهداشت و فرهنگ و کار را برای همه افاد ملت تأمین و بر قرار نساخته‌اید و اساس تشکیلات مملکت را روی یک اسلوب صحیح بر قرار نکرده‌اید که عموم افراد ملت از نتایج زحمات خود برخوردار شده بتوانند با آسایش زندگی کنند وظیفه خود را انجام نداده‌اید امیدوارم در این باب دولت و مجلس با تشریک مساعی یکدیگر و با استفاده از این احساسات عمومی که آماده و موافق برای هر گونه اصلاحات ملی و مملکت است قدمهای مؤثری بر داشته و ملت را از این گرداب مذلت نجات بدهند و چون بیگانگان همیشه از راه فشار مالی و اقتصادی دولتهای ما را در مضیقه گذاشته و مجبور بتسلیم نظریات خود نموده و می‌نمایند و اوضاع و احوال گذشته تا کنون بما ثابت کرده که هیچ بیگانه قربت الی الله حاضر بکمک بما نشده و نمی‌شود چنانکه متفقین کمکهای گرانبهای ما را نه تنها بی ارج و بی اجر گذاشتند بلکه هر یک بنحو بدی پاداش دادند لذا پینهاد می‌کنم که مخارج دولت بحداقل ممکنه تقلیل داده شود و در خواست قرضه داخل از ملت بشود اطمینان دارم مردم فداکرا و میهن پرست با درک اهمیت موقعیت و لزوم از خود گذشتگی جواب کاملا مساعد باین درخواست خواهد داد در خاتمه از ملت با عظمت هندوستان همچنین از ملل عظیم الشأن مسلمان پاکستان و افغانستان و سایر ملل دیگر که در این گیر و دار مبارزه حیاتی بکمک ایران صدای خود را بلند کرده‌اند صمیمانه بنام ملت ایران سپاسگذاری می‌کنم و مطمئن هستم که آقایان هم مراتب معروضه را تأیید می‌نمایند.
نایب رئیس – آقای امامی وقت شما تمام شد
امامی – اجازه بفرمائید بقیه عرایضم مختصر است بنده از آقای کهبد ۵ دقیقه وقت گرفته‌ام
نایب رئیس – آنکه عملی نیست ولی اگر یکی دو دقیقه تمام می‌شود بفرمائید.
امام اهری – در خاتمه موقع را مغتنم شمرده لازم مب دانم از جناب آقای وزیر فرهنگ در مورد توجه بخصوص ایشان نسبت بانجام مستدعیات دانشگاه تبریز که مورد موافقت دانشگده پزشکی نیز قرار گرفته و قرار شده که دانشجویان کلاس چهار دانشکده پزشکی تبریز در تهران در مدت تعطیل مشغول تحصیل شوند از صمیم قلب سپاگذاری کنم ضمنا تلگرافی است که از تبریز در مودر ملی شدن نفت مبنی بر تبریک و آماده بودن برای هر گونه فداکاری و جانبازی در راه میهن است توسط جناب آقای گنجه نماینده محترم مخابره شده و از معریف مشکین شهر هم توسط جناب آقای حکیمی تلگرفای در همین موضوع رسیده که عینا تقدیم ریاست می‌نمایم البته تلگرافات زیاد دیگری هم از ارسباران رسیده که مستقیما برای دولت می‌فرستم آقای ناظر زاده نماینده محترم کرمان درخواستکرده‌اند این چهار خط را هم با اجازه آقایان از طرف ایشان اینجا بخوانم بطوریکه آقایان نمایندگان محترم اطلاع دارند چند روز قبل یک هواپیمای امریکائی که برای مبارزه با ملخ بسی رجال اعزام شده بود متأسفانه سقوط کرده و هواپیمای آن سوخته‌است لازم می دانم کمال تأسف و تأثر مردم سیر جان و استان هشتم را از این پیش آمد حزن انگیز باستحضار مجلس شورایملی رسانیده و مراتب تسلیت را بخانواده خلبان امریکائی هواپیمای مزبور که در حین انجام وظیفه بوضع تأثر آوری جان سپرده‌است تقدیم نمایم (صحیح است)
نایب رئیس – آقای اسلامی بفرمائید.
اسلامی – بنده بعد از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت تا کنون در اطراف نفت صحبتی نکرده بودم و تصمیم داشتم که بسکوت برگزار کنم برای اینکه قبل از تصویب این قانون …
نایب رئیس – آقای اسلامی تأمل بفرمائید اکثریت نیست. آقایان وقتی بیرون تشریف می‌برند تابلو را هم نگاه کنند که مجلس از اکثریت نیفتد (بعد از لحظه‌ای اکثریت شد) بفرمائید
اسلامی – عرض کردم بعد از تصویب شدن قانون ملی شدن صنعت نفت بنده مطالبی راجع بنفت بیان نکرده بودم و تصمیم داشتم که بسکوت برگذار بشود برای آنکه آنچه لازمه صحبت بود بنده ضمن نطقهای مشروح و مفصلی نکرر بعرض نمایندگان ملت رساندم و وظیفه خطیر نمایندگی را در این مورد با حسن طرق بجا آوردم ولی بعضی مسائل پیش می‌آید که هر شخص باوجدانی را وادار می‌کند که تذکراتی بدهد البته از طرف بعضی از نمایندگان محترم در موضوع کشتی‌های جنگی انگلستان که بآبهای جنوب آمده بود یک اعتراضاتی شده بود و بعضی از جراید هم انصافا اعتراصات شدید و قلمفرسائی حسابی کرده بودند ولی یک اصل صحیح و یکی از اصول مسلم حقوق بین الملل عمومی که مورد قبول تمام دول دنیا است و از طرف دولت انگلستان زیر پا گذاشته شده در این مورد هیچ اشاره‌ای نشده بود گرچه همه مردم تصدیق دارند و شاید اکثر از دول خارج مطلع شده‌اند و متوجه شده‌اند که امروز روزی نیست که ملت ایران از آمدن چند کشتی جنگی یا از عزیمت آقای سفیر انگلستانبشیراز پس از صرف چای و از آنجا سوار شدن کشتی و مانور دادن بترسد اگر آقایان در نظر داشته باشند یا اگر خوانده باشند دو سه وهله که در ایران یک افکار و اوضاعی بدین منوال پیش آمده بود همیشه سفرای وقت رفته‌اند در جنوب دو سه ساعتی مانده‌اند بعد کشتی جنگی آمده بودو سورا کشتی جنگی شده بودند در آنها مانوری داده بودند.
نایب رئیس – تأمل بفرمائید اکثریت نیست (پس از لحظه‌ای اکثریت شد) بفرمائید
اسلامی – اگر آقایان بخاطر داشته باشند یا اگر خوانده باشند دو سه وهله در ایران یک همچو افکاری بر علیه شرکت نفت یا منافع بریتانیای کبیر پیدا شد و هر دفعه که چنین پیش آمدهائی شد اگر آقایان بخاطر داشته باشند همان نقشه و همان برنامه در سه چهار ماه پیش هم همینطور اجرا شد و سفیر انگلستان تشریف بردند در شیراز بعد در جنوب سوار کشتی جنگی شدند در آنجا یک کشتی زدند بعد دوباره برگشتند بتهران شاید آقایان بخاطر تان باشد دو سه ماه قبل این مسئله اتفاق افتاد. البته امروز از آنروزها نیست که ملت ایران از این چیزها و از این مانورها بزانو در بیاید این را همه فهمیده‌اند ولی نکته‌ای که لازم است اینجا تذکر داده شود این است که همانطوریکه آقای امامی اهری فرمودند انگلستان یعنی ملت انگلستان که نمونه و سرمشق آزادی است برای خودش در اینصورت نبایستی حقوق بین المللی و مسائل اصولی که خودش در کنفرانسها همیشه برای آنها پیراهن پاره می‌کرد امروز زیر پا بگذارد و البته این کشتی‌های جنگی که در آبهای جنوب ایران و طبق اصول و قواعد بین المللی اصال بر خلاف همه چیز بوده‌است برای اینکه در کنفرانسی که در ۱۳ مارس ۱۹۳۰ در لاهه تشکیل شده بود یک مقرراتی برای کشتی رانی قائل شده بودند که بنده اینجا دو سه جمله اش را عرض می‌کنم اولا بآزادی سفاین در دریا‌ها نباید لطمه وارد بیاید ثانیا دولت صاحب ساحل در قسمتی از آبهای ساخلی خود دارای حق حکمرانی می‌باشد انجمنی هم که برای حقوق بین المللی در فرانسه در سال ۱۸۹۴ تشکیل شد یک وسعت دریائی برای دول قائل شده‌اند البته قبل از بیان کنفرانس هر جا که تیر رس توپهای دور زن بود آنجا منتهی اله آبهای ساحلی دولتها بود ولی چونبا اکتشافات جدید و سرعت سیر گلوله‌ها این کار هم نمی‌شد مأخذ واقع شود در همان کنفرانس قرار گذاشتند که در موقع جنگ و در موقع صلح وسعت آبهای ساحلی طبق قراردادهائی معلوم بشودو در کنفرانس مزبور وسعت آت ساحلی را برای هر دولتی در موقع صلح تقریبا ۶ میل بحری که هر میل بحری آن ۱۸۵۲ متر است تعیین کرده بودند البته تا آن نقطه منتهی الیه جزر و مد آب و در موقع جنگ هم تا ۹ میل بحری که هر میلی ۱۸۵۲ متر است تعیین کرده بودند همین مقرررات هم در کنگره وینه و در معاهده ورسای هم برای رودخانه‌های بین المللی و رودخانه‌های ملی تعیین شده بوده و ما با دولت عراق راجع بشط العرب یک چنین قراردادی داریم بنابراین بنده اصول مسلمی که دولت انگلستان زیر پا گذاشت این جا عرض می‌کنم و بدنیا اعلام می‌کنم و با شدیدترین وجهی علیه انگلستان اعتراض می‌کنم چنانچه ما هم یک قانونی داری در تیر ماه ۱۳۱۳ که وسعت آبهای ساحلی ما ۶ میل تعیین شده بود بنابراین بنده این احوالی را که در روزنامه‌ها می‌خوانم که کشتی‌های جنگی در ۲۰۰ قدمی آبهای سواحل ایران هستند خیلی موجب تأسف می دانم و حال آنکه دولت انگستان که خود را سر زمین آزادی و جبهه آزادی می داند باید بداند که امروز دنیا مراقب این جریان هست و این تعدیات را می‌بیند و من متأسفم که چرا دولت ایران باین موضوع شدیدا اعتراض نکرده‌اند این قواعد و این مقررات باید مطالعه بشود واز روی آن باید شدیدا نسبت باین عمل اعتراض نمود یک نکته‌ای را که لازم میدانم در دنباله همین موضوع توضیحات بیان کنم این است که در یکسال قبل بود گویا صحبتی از مذاکره مجددی راجع بعهد نامه سعد آباد شد (در این موقع آقای وزیر امور خارجه هم وارد جلسه شدند) خوب شد آقای وزیر امور خارجه هم تشریف آوردند بنده شدیدا در اینجا راجع باین زمزمه‌ها و صحبتها با کمال سعی از روی مقررات و دلایل و مستندات اعتراض کرده بودم برای اینکه ما از این قراددها و عهدنامه‌ها هیچوقت متنفع نشده‌ایم فقط منافع دولت بریتانیای کبیر را تأمین می‌کند و چنانکه در واقعه شهریور که اجنبی‌ها بما هجوم کردند نه عراق نه ترکیه نه افغانستان هیچکدام بما کمکی نکردند بلکه قشون خارجی عمدا از عراق سیل آسا بطرف ایران سرازیر بود الان هم متأسفانه بنده پریشب در اخبار خواندم که دولت عراق بسفیر ما در بغداد گفته بود که استناد بآن قراردادی که بین دولت عراق و انگلستان است کرده بود اگر این مطلب صحیح است ماهم با دولت عراق قرارداد داریم ما راجع بشط العرب قرادادهائی داریم که بهره آن باید بالمناصفه قسمت شود و بهیچوجه من الوجوه چند سال است دولت عراق اینکار را نمی‌کند بعلاه وقتی که این مقررات اجرا نشود دولت عراق هیچگونه حقی در آبهای شط العرب نخواهد داشت و اصلا باید مطابق مقررات بین المللی مسدود بشود آن راهها تا چه رسد باین که اجازه دهد که دولت خارجی کشتی بیاورد و ایران را تهدید بکند در ایامی که بنده در عراق بودم آنچه که دیدم و آن جریان را مشاهده می‌کردم یک چنین روزهای سیاهی برای دولت عراق هم خواهد بود (کشاورز صدر ـ اینها حرکات مذوحانه انگلستان است) من از اینجا بملت رشید عراق که میدانم بهیچوجه من الوجوه در این کارها دستی ندارد متذکر می‌شوم و همچنین بآن نمایندگان رشید و شجاعی که من خودم با آنها تماس گرفتم از اینجا خطاب می‌کنم که بدولت خودشان تذکر بدهند که شدیدا باین اعمال اعتراض بکنند برای اینکه روزی همین اوضاع در آنجا پیدا خواهد شد (صحیح است)
یک مطلب دیگری که اینجا لازم میدانم بعرض برسانم را جع باین اسناد ومدارکی است که گفته‌اند در بعضی از شعبات شرکت نفت پیدا شده (ارباب ـ شرکت سابق نفت) بله حالا در الفاظ زیاد بحث نکنید این اسناد و مدارک آنچه که آقای معاون نخست وزیر اینجا تأیید کردند معلوم می‌شود صحت دارد و یک چیزهائی هست بنده از نظر اینکه یک نماینده مجلس هستم استدعا می‌کنم که این اوراق و اسناد را جمع آوری بکنید و برای اینکه بدنیا ثابت بشود، که شرکت نفت مدعی است که در کار ایران در امور سیاسی دخالت ندارد این مستندات جمع آوری بشود تا یک روزی بدنیا اعلام شود و عملیات شرکت در معرض افکار عمومی گذاشته شود (صحیح است) و یک خواهش دیگری که دارم این است که ترتیبی بدهید که بعضی صحبتها و حرفها پیش نیاید یا دادستان کل یا کمیسیون دادگستری آنها را مطالعه بکند که دیگر این حرفها گفته نشود و دولت ایران با کمال شجاعت و شهامت اشخاصی که واقعا بمملکت خیانت کرده‌اند صراحتا اینجا بیان بکند تا دیگر سرمشقی برای آیندگان بشود یک مطلب دیگری که بنده اینجا تذکرش را لازم میدانم گرچه وقت آن گذشت این بود ایرادی دارم بدولت راجع بموضوع عدم صلاحیت دیوان دادگاه لاهه و این جواب دولت بنظر بنده خیلی سست بود می‌بایستی یک جواب خیلی محکمتر و قوی تر داده باشید آقای وزیر امور خارجه جواب شما خوب بود ولی بنده اگر بودم خیلی شدیدتر و قویتر از این جواب می‌دادم بنده بعرایضم خاتمه می‌دهم جناب آقای دکتر راجی یادداشتی اینجا مرحمت فرمودنده‌اند که بنده از طرف ایشان مطالب آن را عرض می‌کنم ایشان مرقوم فرموده‌اند که طبق اطلاعی که از روزنامه‌ها بدست آورده بودند چند جلسه قبل اینجا بیان داشته‌اند که آقای امیر علائی هفت تیر کشید بود برای کسی بعد خود آقای امیر علائی این مطلب را تکذیب کردند آقای دکتر راجی می‌نویسند و بخود ایشان هم ثابت شده که این موضوع دروغ بوده از این حیث خیلی خوشوقت و مسرور شده‌اند که از طرف دوست عزیز ایشان یک چنین روشی دیده نشده بود و خیلی از این موضوع اظهار امتنان و مسرت کرده‌اند جناب آقای کشاورز صدر هم یادداشتی مرحمت فرموده‌اند که بنده از آقای پروفسور پوپ تشکر می‌کنم پروفسور پوپ یک مقاله‌ای نوشته بود در روزنامه تایمز که آقای دکتر شفق ترجمه کرده بودند و ما واقعا از آن قسمت از ملت نجیب امریکا که واقعا همیشه پشتیبان ما هستند واز استیفای حقوق ملت ایران دفاع می‌کنند صمیمانه تشکر می‌کنیم
نایب رئیس ـ آقای کهبد بفرمائید
کهبد – در این چند روزه تحریکات و جریاناتی به منظور جلوگیری از اجراء قانون ملی شدن صنعت نفت انجام و یا در شرف انجام است که موجب کمال تعجب و تأسف است و هیچ انتظار و تصور نمی‌رفت که دولت کارگری انگلستان با ملت و دولت بی آزار ایران که فقط و فقط حقوق مسلک خود را می‌خواهد اینطور عمل نماید. شنیده می‌شود دو رزم ناو انگلیسی در نزدیک آبهای ساحلی ایران لنگر انداخته گفته می‌شود تحریکاتی در جریان است که متخصصین خارجی (با آنکه دولت با کمال حسن نیت از آنها نهایت تشویق و دلجوئی را نموده) بمنظور وفقه در امور نفت تصمیم به استعفاء نموده‌اند شایع است در حدود ۵۰ میلیون لیره قابل تبدیل به دلار امانت بانک ملی ایران در لندن از طرف دولت انگلیس بلوکه شده‌است. همچنین عرضحالی بر خلاف اصول و قوانین بین الملی از طرف دولت انگلستان (در صورتی که ما بهیچوجه با دولت انگلستان نه طرفیت و نه قرارداد نفطی داریم) بدیوان دادگستر لاهه تقدیم گردیده‌است و تبلیغاتی بر علیه ایران می‌شود. اینجانب بنام یکنفر نماینده نجلس پیامی بمجلس و ملت و دولت کارگری انگلیس فرستاده و اجازه می‌خواهم گله دوستانه بنمایم و بگویم شما که معتقد هستید ۷۰۰ سال که با اصول آزادی خو گرفته و در لوای حریت و آزادی بسر می‌بردید و شما ک خود را مشعل دار دمکراسی جهان معرفی می‌کنید و شما که مدعی هستید حامی ملل ضعیف بوده و پشتیبان حقوق بشری می‌باشید شما که می گوئید بافکار عمومی و قانون با نظر احترام می‌نگرید و حتی شهرت دارد که بر علیه برده فروشی قیام کرده‌اید و شما که بکرات اظهار عقیده کرده ایند که باید نوع بشر از حیث خوراک و پوشاک مسکن آزادی در رفاه باشد و بقول خودتان بر علیه دیکتاتوری و قلدری و زور گوئی جنگ کرده‌اید و از بذل جان و ملل خودداری نکرده‌اید چطور راضی می‌شوید و از یک شرکت زورگو و حساب ساز که با حیله و تزویر و پشت هم اندازی ۵۰ سال یعنی نیم قرن خون ملتی را مکیده و کشوری را چنان دچار فقر و بدبختی کرده‌است و چنان رشته اقصادیات ما گسیخته‌است که در دنیا ما را جزء ملل عقب افتاده به حساب آورند اینطور حمایت و پشتیبانی می‌کند.
آیا معنی حریت عدالت نوع دوستی این رفتاری است که شما می‌کنید. ما هم یک روز در دنیا آقا بوده و مشعل دار حریت و آزادی بودیم و کشور ما مرکز علم و تمدن جهانی بود بهیچ وجه از جاده انصاف منحرف نشده و با ملل ضعیف بشهادت تاریخ هزار یک این بی رحمی‌ها را نکردیم چرا شما برای خاطر یک کمپانی حساب ساز و مخرب شهرت خود را از دست داده بحیثیات و اعتبارات و به آبروی خو لطمه وارد می‌کنید و خودتان را نزد ملل آزادی خواه جهان و رسوا و زورگو قلمداد می‌کنید. ما که حرف بی حساب نزده‌ایم به مال کسی دست درازی نکرده‌ایم قریب ۵۰ سال است صدها میلیون لیره از مال ما روی خدعه و تزویر بیغما و غارت رفته‌است و حتی پنج درصد از عوائد و مال مسلم خودمان به ما داده نشده‌است اینک که ملت ایران بیدار شده‌است همان رویه‌ای را که خود شما اتخاذ کرده و ما هم همان ویه را پیروی و دنبال کرده‌ایم و همانطوریکه خود شما صنایع خود را ملی کرده‌اید ما هم روی همان اصل صنعت نف خود را بموجب قانون مخصوص و اراده ملت ایران ملی کرده‌ایم چرا آنقدر جار و جنجال راه انداخته در دنیا آنقدر بر علیه ما هو می‌کنید پرونده سازی می‌کندی گاهی رزمناو جنگی می‌فرستید گاهی چتر باز برخ ما می‌کشید گاهی دستور می‌دهید پولهای امانت ما را بلوکه کنند. گناه و تقصیر ما چیست شرکتی با خدعه و تزویر ثروت ملی ما را ۵۰ سال است با پشت هم اندازی برده‌است رشته امور سیاسی و اقتصادی ما را چنان گسیخته و بهم زده‌است که نتیجه را خودتان ملاحظه می فرمائید (در این موقع مجلس از اکثریت افتاده و پس از لحظه‌ای مجددا اکثریت حاصل شد) بچه مجوزی شما در شهریور ۲۰ به کشور ما حمله کردید و کشور ما را بخاک و خون کشیدید بکتاب یادداشت‌های آقای چرچیل در ایران توجه کنید تا به بینید چه کسی دیکتاتور و قلدر و زور گو است بچه جهت لیره ۶ ریالی را به ۱۳۰ ریال بزور و عنف بما دادید اینکه می‌گویم (۶)ریال عین حقیقت است همه دنیا می داند در جنگ ۱۸-۱۹۱۴ قیمت لیره طلا در ایران ۲۵ ریال یعنی ۲۵ ریال می‌دادیم و در مقابل یک لیره طلا می‌گرفتیم و لیره کاغذ ۱۸ ریال بود بعد متدرجالیره کاغذ تنزل کرد و به تناسب طلا به ۶ ریال رسید مگر شما با همین یک عمل کوچک هزنیه زندگی ما را بطور سرسام آوری بالا نبردید.
در زمان جنگ از تمام منابع زمینی و طبیعی ما استفاده کردید و ما نهایت بردباری و متانت را بخرج دادیم که شما راضی و ممنون باشید مگر شما لقب پل پیروزی به کشور ما ندادید مگر شما وعده هزاران کمک و مساعدت بما نکردید پس آن وعده‌ها چه شد نتیجه آن همه از خود گذشتگی و فداکاری ملت نجیب ایران این قسم پاداش است شما بیائید بمحاسبه ما و این شرکت برسید به بینید چه بروزگار ما آورده‌است اگر محاسبین با انصاف و طرف اعتمادی بمحاسبه فیمابین ما و این شرکت دقیقا رسیدگی کند خواهید دید که این شرکت بیش از ۶۰۰ میلیون لیره بما بدهکار است قطع نظر از اینکه فساد اخلاق را در این کشور بحد کمال رسانیده‌است حسن نیت ما همین بس که بموجب قانون گفتیم و تصویب کردیم ۲۵ درصد از عوائد نفت برای ضررهای احتمالی شرکت در یکی از بانکهای مرضی الطرفین بودیعه گذارده شود. این عملیات شما که به اغفال عمال شرکت نفت و بعضی از استعمارچیها انجام گرفته و می‌گیرد هم به ضرر شما هم بضرر ما و هم به ضرر صلح جهان است. ما که نگفته‌ایم بشما نفت نمی‌دهیم و حتی حق تقدم برای شما و مشتریان شما قائل شده‌ایم ما که نفتمان را برقبای شما نداده‌ایم ما که با کملا حسن نیت متخصصین خارجی را پذیرفته و با رویه مهمان دوستی که مخصوص ایران است همه قسم تسهیلات برای آنها قائل شده‌ایم.
من جدا و مصرا از شما خواستارم خودتان بتقاضا و حرف ما رسیدگی و به عملیات خودتان تجدید نظر کنید با به بینید حق بطرف کیست ملت ایران بیش از این زیر بار زور و قلدری و ستمگری نمی‌رود ممکن است با محبت هر قسم تحمیل را به ملت ایران کرد ولی با زور نمی توان ایرانی را رام کرد توقع و انتظار ما این است در رویه خود تجدید نظر کنید ضمنا توجه دولت را به چند نکته اساسی جلب می‌کنم
- اول وزارت امور خارجه با دوی که با ما همکاری نکرده‌اند و حتی حاضر نشده‌اند متخصصین فنی در مقابل اجرت برای ما بفرستند. ما با چنین دولی لازم نیست رابطه اقتصادی و سیاسی داشته باشیم.
- دوم وزارت خارجه باید مراقبت کند مأمورین سیاسی که به ایران می‌آیند اگر از مإمورنی باشند که در مستعمره و کلنی خدمت کرده‌اند از پذیرش آنها خودداری کند زیرا یک قسمت از خرابکاری‌های این مأمورین است که این طور تربیت شده‌اند.
- سوم آنکه دولت باید نهایت تشویق را در جلب متخصصین خارجی بنماید در خاتمه عرایضم توجه دولت را به اصلاح امور حوزه انتخابیه خود شهریار و ساوجبلاغ جلب می‌کنم. متأسفانه با تمام دستورات و وعده‌های نخست وزیر هنوز گرد د. د. ت پاشیده نشده‌است و ابدا توجهی به امور بهداشتی نگردیده‌است و همچنین در خصوص راه فرهنگ و اصلاح سایر امور عمرانی توقع دارم دولت دستورات لازمه را بدهد.
ضمنا نامه‌ای هم آقای معاون نخست وزیر بنده داده‌اند که این را هم با اجازه مقام ریاست قرائت می‌کنم. :نامه سرگشاده. بسم الله تعالی رونوشت جناب آقای دکتر مصدق نخست وزیر معظم و ملی ایران، رونوشت اداره تبلیغات و بعضی آقایان:
- شنیده شده‌است که شرکت غارتگر و غاصب نفت جنوب برای اینکه مردم اسیر ایران را از مبارزه باز بدارد و بصفوف مرتب فشار آورده رخنه کند ملت ایران برای محو و اینکه آثار حکومت جابرانه ۵۰ سال اخیر را در هم شکند حاضر برای هر نوع فداکاری است چنانچه شرکت متوسل شده که خزانه دولت را از دارائی و موجودی خالی نماید علیهذا احتمالا این بنده اسمعیل علی زاده ساکن ساری حاضرم برای رفع مضیقه مالی دولت نصف سرمایه خود را که مبلغ صد هزار ریال می‌شود بعلاوه سه دانگ منزل مسکونی را در اختیار دولت قرار دهم در صورت لزوم می‌نویسم و برایگان بشما آیت الله کاشانی تقدم می‌کنم خدا گواه‌است شائبه‌ای در اظهاراتم نیست.
بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون راه راجع ببرنامه راهسازی و ارجاع آن بکمیسیون
(3- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون راه راجع ببرنامه راهسازی و ارجاع آن بکمیسیون)
نایب رئیس – وارد دستور می‌شویم دستور لایحه راهسازی است آقای اسلامی پیشنهادی داده‌اند (امامی اهری – جناب آقا رئیس امروز سؤالات مطرح است قرار شد روزهای سه شنبه سؤالات مطرح شود) هر سه شنبه تا آ÷ر دوره که قرار نیست مطرح بشود اگر سؤالاتی باشد مطرح خواهد شد آقای اسلامی پیشنهادی داده بودندکه این لایحه برگدد بکمیسیون و توضیحشانرا هم دادند مخالف هم صحبت کرد باید رأی گرفته شود آقای اسلامی پیشنهادتان را پس می‌گیرید.
اسلامی – می‌خواستم تویحی عرض کنم بنده پیشنهاد کردم که انی لایحه برود بکمیسیون و رسیدگی شود که تمام شاهراههای کشور اسفالته شود الان بنده از آقای وزیر راه توضیح خاستم که آیا می‌توانید با همین بودجه یا یک طریقی تمام راهها را اسفالته بکنید ایشان توضیح بدهند اگر نظر مجلس تأمین شد بنده پس می‌گیرم.
نایب رئیس – آقای وزیر راه بفرمائید.
وزیر راه – (آقای بوشهر) این نظر جناب آقای اسلامی مورد رسیدگی وزارت راه بود برای اینکه این پیشنهاد که در لایحه تقدیم شده بود 5000 کیلو متر بود برای 5 سال بعدا در کمیسیون بجای 5 هزار کیلومتر 7 هزار کیلومتر در نظر گرفته شد معذلک تمام شاهراههای کشو در آن هفت هزار کیلومتر داخل نشده بود برای انیکه نظر آقا تأمین بشود دیروز و پریورز این موضوع را در وزارت راه بررسی کردیم و از تمام شاهرا‌های کشور که می‌بایستی اسفالت بشود بنده صورتی تهیه کرده‌ام که الان برای استحضار آقایان ممکن است بخوانم الان مقدار این راهها در حدود 12500 کیلومتر خواهد بود و تصدیق می فرمائید با بودجه معمولی وزارت راه محال است که این 12500 کیلومتر در عرض 5 سال درست بشود اگر آقایان موافقت بفرمایند که 5 سال را هم دهسال اجازه بدهند بوزارت راه آنوقت ممکن است که این صورتی که خوانده می‌شود اسفالت آن در دهسال انجام می‌شود و جزء لایحه گذارده شود که در حقیقت از این ببعد دیگر وزارت راه ملزم باشد این 12500 کیلومتر را در درجه اول اسفالت بکند
- طهران – مشهد – سرحد افغانستان 1130 کیلومتر –
- طهران – تبریز – سرحد ترکیه 930 کیلومتر –
- طهران – اصفهان - شیراز – بوشهر 1200 کیلومتر –
- تاکستان – همدان کرمانشاه – خسروی 600 کیلومتر – قم – اراک – ملایر – بروجرد – خرم آباد – اهواز – خرمشهر 900 کیلومتر – قزوین – رشت – پهلوی – راه کناره بندر شاه – بابل –آمل – طهران 1150 کیلومتر – بندر شاه – گرگان – شاهرود 220 کیلومتر – قم – کاشان – یزد – کرمان – سیرجان – بندرعباس 1440 کیلومتر – کرمان – زاهدان 520 کیلومتر جناب اقای ارباب توجه فرمائید (ارباب – این به بنده مربوط نیست) مشهد – بیرجند – زاهدان – چاه بهار 1680 کیلومتر (ارباب – این خیلی خوب است) کازرون – فهلیان – بهبهان – اهواز 600 کیلومتر – شیراز – فسا – جهرم – لار – بندر لنگه 670 کیلومتر – فسا – اصطهبانات – نیریز – سیرجان 320 کیلومتر – کرمانشاه – سنندج – سقز – مهاباد – خانه – شاهپور – خوی 900 کیلومتر - جمعا تقریبا در حدود 12500 کیلومتر است. این راهی خواهد شد که زارت راه می‌تواند در عرض دهسال با بودجه کنوین خودش بسازد وی امیدواری هست که انشاء الله از عایدات نفت یک مبالغی برای ساختمان اینراهها در نظر بگیریم که شاید در ظرف آ“ پنج سالی که در لایحه اولی ذکر شده این راهها ساخته شودولی چون در قانون ما می‌خواهیم ذکر شود تقاضا داریم که اجازه بفرمائید که در برنامه دهساله گذاشته بشود ولی البته اگر بعدا بتوانیم زودتر تمام کنیم یک سعادتی برای ما خواهد بود و اما برا شورعش که فرمودید این را ممکن است که ما مرکز را طهران قرار بدهیم و سالی هزار تا 1200 کیلو متر از چهار راه اصلی که از طهران منشعب می‌شود بخطوط مختلف شروع بکنیم (تیمور تاش – این خطای محض است وسط بیابان می‌ماند و خراب می‌شود)
نایب رئیس – آقایان اگر بخواهندهمه با هم صحبت بکنند که نمی‌شود
وزیر راه – اجازه بفرمائی بنده منظورم این بود که بوزارت راه اجازه داده شود که الاهم فالاهم را از نقطه نظر اقتصادی و از نقطه نظر سیاسی هر راهی را که هیئت دولت تصویب کرد آن راه را ما جلو بیندازیم ولی این موضوع مورد توافق بعضی از آقایان محترم نبود دیروز بنده عرض کردم که اگر این نظر تأمی شود یگان راه انی است که ما از مرکز شروع بکنیم والا چه جور ممکن است در شانزده جاده هزار کیلومتر شروع بکنیم باید از هر جاده هفتاد کیلومتر بسازیم و این هفتاد کیلومتر ما را هرگز بسامان نمیرساند. اسلامی – بنده با این که در لایحه قبل راه مازندارن بود و در لایحه فعلی هم هست بنه پیشنهادم را پس می‌گیرم.
نایب رئیس – استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند پیشنهادات زیادی برای این لایحه رسیده‌است ولی این لایحه با این توضیحی که آقای وزیر راه فرمودند بکلی تغییر شکل می‌دهد و پیشنهادی آقای نبور داده‌اند که باستثنای بعضی چیزها که حالا آقای وزیر را توضیح دادند با فرمایشان ایشان تطبیق می‌کند بنده هم عقیده‌ام این است که اگر مجلس شورای ملی اجازه بدهد این لایحه با اینکه جزو دستور است برگردد بکمیسیونبوده و کمیسیون راه (صحیح است) با اجازه آقای وزیر راه از رؤسای محترم کمیسیو راه و کمیسیون بودجه هم تقاضا می‌شود که جلسه کمیسیون را فورا تشکیل بدهند و این لایحه را با نظر دقیق مطالعه بفرمایند که برای جلسه آینده حاضر شود و اگر جلسه پنجشنبه حاضر نشد محققا برای جلسه یکشنبه حاضر شود و جزء دستور گذاشته شود (صحیح است)
وزیر راه – همان طوری که فرمودند اگر برای جلسه آتیه یا یک شنبه تلکیف این رادر کمیسون‌ها معین بکنند و برای تصویب در مجلس فرستاده شود و حاضر باشد بنده مخالفتی ندارم که به کمیسون فرستاده شود والا اگر تأخیر شود چون تکلیف وزارت راه معلوم نیست وما نمی دانیم چه بکنیم اسباب زحمت می‌شود.
نایب رئیس – پس با اجازه آقایان می‌فرستیم بکمیسون دکتر کیان – ارجاع بکمیسیون را باید یا مخبر یا وزیر راه بخواهد یا مجلس رأی یدهد
نایب رئیس – اصلا این لایحه با آن توضیحی که ایشان دادند تغییر شکل می‌دهد مگر این فرمایشاتشان را پس بگیرند و مثل همان لایحه قبلی شروع بکنیم (همهمه نمایندگان)
مهدی ارباب – بفوریت پیشنهاد آقای نبوی را مطرح کنید
نایب رئیس – آقای وزیر راه آقا هم با این نظر من موافقید پس میگیدید یا اینکه تقاضا می‌کنید که برگردد بکمیسیون.
وزیر راه – عرض کردم که اگر تا یکشنبه ممکن است برگردد موافقم.
نایب رئیس – آقایان رؤسای محترم کمیسیون خواهش می‌کنم که برای جلسه یک شنبه حاضر بکنند (صحیح است) (4- تصویب سه فوریت و مذاکره در اصل طرح قانونی راجع برسیدگی باوراق شرکت سابق نفت)
نایب رئیس – طرحی از طرف عدهای از آقایان نمانیدگان بقید سه فوریت رسید که قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
- چون در این چند روز شایعاتی راجع به صورتهائی که در اداره اطلاعات شرکت سابق نفت بدست آمده در افواه‌است که از جهت حفظ حیثیت و شئون مجلس و عالم مطبوعات باید مورد رسیدگی و دقت کامل قرار گرفته و در صورت صحت امر مسئولیت بکفیر اعمال ننگین خود برسند. امضاء کنندگان ذیل پیشنهاد می‌کنیم بقید سه فوریت و فی المجلس ماده واحده زیر مطرح گردد.
- ماده واحده – دولت مکلف است کلیه اسنادو مداکی که اخیرا بدست آورده فورا در اختیار یکی از شعب دیوان کیفر گذارده که با نظارت دادستان کل و سه نفر از اعضای کمیسیون دادگستری مجلس شورایملی و سه نفر از اعضای کمسیون دادگستری مجلس سنا مورد رسیدگی قرار گرفته و نتیجه برای قضاوت هم میهنان عزیز اعلام گردد. تیمورتاش – آزاد – پیراسته – بزرگ نیا – پناهی – دکتر مجتهدی – عماد تربتی – دکتر طبا – فقیه زاده – مکرم – دکتر سید امامی – ثقه اسلامی – نورالدین امامی – عباسی – سودآور – مهدوی
نایب رئیس – آقای تیمورتاش
تیمورتاش – بنده خیال نمی‌کنم که پیشنهادی که شده‌است و طرحی که تقدیم شده‌است محتاج بتوضیح بسیار باشد مخصوصا که در ظرف این دو سه روزه بحدی رادیوها و روزنامه‌ها در اطراف این موضوع قلمفرسائی کرده‌اند که واقعا بی نیاز از هرگونه توضیح است اساس مطلب این است که یک جویانی بوجود آمده‌است که می گویند یک اسناد و مدارک متعلق بملت ایران است متعلق بیک نفر یا دو نفر یا یک دستگاه نیست (صحیح است)این را بنده صریحا عرض می‌کنم که باید این اسناد در معرض قضاوت افکار عمومی ملت ایران قرار بگیرد وجمع ودسته ودستگاهی انحصارا نمی‌تواند امعان نظر در اطراف این موضوع بکند مضافا باینکه با شایعاتی که می‌شنویم می گویند که یک اسمهائی هست بعد باز بگوش می‌رسد و چیزهای دبگر می گویند که این اسمها نیست و یک اسمهای دیگر هست کسانی که این طرح را امضاء کرده‌اند و بنده یقین دارم که اکثریت مجلس شورای ملی هم موافقند منظورشان اینست آنچه را که هست امروز روی دایره بریزند و معلوم شود که چه هست و چه نیست اگر کسی منزه و مبری از این اتهامات است معلوم شود. اگر کسی هم هست که خیانت کرده‌است بگذارند که معلوم شود که خائن کیست و خادم کیست آقای معاون نخست وزیر در جلسه قبل فرمودند که ده هزار پرونده‌است بنده هم بعید نمیدانم که واقعا ده هزار پرونده از آنجا در آمده باشد ولی یقین ندارم که تمام ده هزار پرونده مربوط باین جریانات باشد تعداد معدودی هست و بنده استدعا می‌کنم که مجلس شورای ملی توجه باین نکته داشته باشد و نگذارد که این شبح ننگین روی مجلس و عالم مطبوعات باقی بماند (صحیح است) نایب رئیس ـ آقای اسلامی مخالفید؟ اسلامی ـ شاید آقایان تعجب بکنند که بنده در یک همچو پیشنهاد مفیدی چرا مخالفم اتفاقا ده دقیقه قبل بنده خودم از آقای معاون نخست وزیر ضمن نطق قبل از دستور استدعا کردم که این پرونده‌ها را بفرستند بوزارت دادگستری ودر حضور بعضی از قضات مطرح شود و رسیدگی باینکار بشود این مخالفت را از آقایان نمایندگان جراید خواهش می‌کنم طوری ننویسند که خیال شود بنده با اصل این موضوع مخالفم بنده عرض می‌کنم که علت مخالفتم اینست که اینکار طرح یا قانون لازم ندارد آقایان نمایندگان ملت هستید از دولت بخواهید که این پرونده‌ها را بفرستند بکمیسیون دادگستری که با حضور شما اینکار بشود ویا با حضور دادستان کل وقضات عالیرتبه مورد اعتماد اینکار انجام شود اینکار یک مد عجیب وغریبی است که برای هر چیزی یک طرحی تهیه بشود در مجلس الان باید سه دفعه بلند شد و نشست اصل موضوع را دقت کرد و پیشنهاد کرد… (تیمور تاش ـ خواهش می‌کنم آقای اسلامی این زحمت سه دفعه نشستن و برخاستن را بخودتان بدهید) بنده هفتاد دفعه هم بلند می‌شوم و می‌نشینم پانصد دفعه هم مانعی ندارد چون بنده الان خودم قبل از دستور اینجا گفتم و خواهش کردم که اینکار بشود (یکنفر از نمایندگان ـ جناب آقای اسلامی مخالفتتان را پس بگیرید) نایب رئیس ـ آقای اسلامی فرمایشتان را بفرمائید اسلامی ـ بنده عرض می‌کنم که شما اگر اینکار را باین طریق عمل بکنید فردا هر عملی که دولت بخواهد انجام بدهد باید قانون در مجلس بگذراند اینست که بنده عقیده دارم سلب اختیار قانونی از خودتان نکنید شما الان دولت را مکلف بکنید که این پرونده‌ها را بیاورد اینجا آنوقت هر نظری دارید بگوئید مخالفت من با طرح از این جهت است. نایب رئیس ـ اول باید رأی گرفته شود که این طرح جزو دستور باشد رأی می‌گیریم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثرا برخاستند)تصویب شد فوریت اول مطرح است آقای شوشتری شوشتری ـ بسم الله الرحمن الرحیم خیلی مذرت می‌خواهم با حالت بیماری یک ساعت ونیم دیر آمدم مریضم واین موضوع چون مهم است خورسندم این طرح مقدس که آقایان امضاء فرموده‌اند بافوریت آن مخالفت کنم و مخالفت من نه از نظر سلب حق است از نمایندگان مجلس شورای ملی بلکه اصولی است و می‌خواهم روی این مخالفت عرایضی بکنم که آن عرایض را اگر خوب توجه بفرمایند تصدیق خواهند فرمود که بی منطق و دلیل نگفته‌ام بهمان عللی که همه آقایان میدانند هر روزی برای ما یک نوع ابتلائی ایجاد می‌کنند سال قبل الف و ب و ج، ابجد و هوز وحطی و پایه‌های اصلاحات را درست کردند و طوری شد که خاندانها و مردمان شریف و بی غرض نسبت بهمدیگر کینه پیدا کرده‌اند و حسادت ورزیده‌اند وغرض ورزیده‌اند بنده خودم با این که آئین نامه مجلس شورایملی را از آغازی که ورود کرده‌ام بتصدیق نمایندگان محترم همه وقت رعایت کرده‌ام بازگاهی هم مورد بی لطفی آقای سردار فاخر یا آقای نورالدین امامی یا آقای گنجه‌ای که اعتراضاتشان صحیح هم بوده‌است شده‌ام با این که یک قدری باید ملاحظه حال من می‌شد بلاتأمل برای حفظ عظت و حیثیت مجلس شورایلی تمکین کردم با این معنی پریروز در صورت مجلس وقتی این اخبار را درروزنامه می‌خواندم مجبور شدم که بمجلس شورای ملی بیایم صریحا عرض کنم و عرضم مورد تصدیق همه نمایندگان واقع شد که این شهرتها یا واقعیت دارد یا یکنوع پروپاگاند و یا یک نوع تبلیغی است (یکی از نمانیدگان – آقا فارسی بفرمائید) آقا اجازه بفرمائید فارسی می‌گویم شهرت غلط مثل سماور که فارسی نیست اجازه بدهید عرض کنم پریروز عرض کردم این معنی یا صحیح است یا دروغ است اگر صحیح است باید افکار ملت ایران و موازین قضائی معلوم کند که هر کسی نسبت بامنیت و عظمت و حیثیت و استقلال ایران عملی کرده و دست خیانت دراز کرده و از جانبی بر ضد این مملکت پول گرفته ایت حتما باید مردم بفهمند این جور حرفها باید از بین برود و یکروز باید این حرفها گفته شود ولی بصرف اینکه در روزنامه‌ها نوشته شد که کشف اسراری شده اسناد پیدا شده و این اسناد افرادی را از نمایندگان مجلس و نمایندگان مجلس سنا روزنامه نگاران یا رجال مملکت را مورد تهمت و افترا یا واقعیت قرار بدهد من صحیح نمیدانم و بصرف اظهار روزنامه نویس برای من کاف نیست بلکه همین عمل بعقیده من غلط است زیرا اذهان مشوب شده همه خائنند اکثریت خائن وکیل خائن سناتور خائن وزیر خائن پس چی می‌ماند برای مملکت و کجا درست است؟آنوقت ما بیائیم یک لایحه‌ای را با فوریت بیاوریم بنده عقیده خودم این بود که اگر این اتهامات مثبت بود و واقعیت داشت این طور ابراز نمی‌شد مثل اسنادی که در آغاز مشروطیت یک عدهای ساختند نوشتجاتی ساختند اسنادی الان توی خانه من است بنام مرحوم آیت الله عظمی آخوند ملا محمد کاظم خراسانی یا حاج میرزا حسین حاج میرزا خلیل یا تحاج شیخ عبدالله مازندرانی که اینها بر می‌داشتند می نوشتند عکس می آورندن که جضرت آیت الله عظمی شیخ نوری فرمودند امور جربیه حرام است یا فلان شخص مهدورالدم است بعد فهمیدیم تمام این اسناد از منبع خارجی بوده‌است برای این که عالم روحانیت و اسلام را تکان بدهد و رئیس اسلام را در پایتخت اسلام بدار بیاویزند و بعضی خجالت نکشند هر روز روزنامه هایشات چرت و پرت و مزخرف بنویسند امروز فهمیدیم تمام آن اسناد و تمام آن عکسها از آن جریان دروغ و ساختگی بود برای اینکه وحدت کلمه از ایران رخت بربندد و برای اینکه هر آدم متنفذی و هر آدم مؤثری را ما در ایران خائن بشناسیم بناء علیهذا من با فوریت اول و دوم و سوم مخالفم اگر این اسناد صحیح است آقای مصدق السطنه آقای هیئت که مرد خوبی است وزیر دادگستری است یکنفر و دو نفر از دیوان کشور دو کلمه بنویسند تصدیق کنند که این صحیح است تیمور تاش – آقا ما همین را پیشنهاد کرده‌ایم.
نایب رئیس – آقای تیمور تاش انتظام مجلس را بهم نزنید. شوشتری – اجازه بدهید بنویسند این صحیح است بدست خودشان بنویسند که یک وکیل یک وزیر با سناتور یا روزنامه نگار این اعمال را کرده و ما تضمین صحت این قسمت را می‌کنیم آنوقت ما وارد می‌شویم (پناهی – تکلیف پرونده‌ها چه می‌شود) اجازه بدهید تکلیف پرونده‌ها باید اینطور معلوم شود والا این اعمال برای لوث کردن است آقا من وکیل عدلیه هستم وکیل خوبی هم هستم بلدم گرچه آقای متین دفتری گفتند که بفلان قرار اجازه وکالت می‌دهم بیکعده‌ای دادند من میدانم در این مملکت اگر قضیه‌ای واقع شود و از منبع صحیح و خوب رسیدگی شود لوث می‌شود یک امروز برای رضای خدا عملی بکنید که بعدها کسی جرئت نکند از نظر مخالفت سیاسی مردم را متهم بکنند افترا بزنند بوکیل مجلس به وزیر با شرفی که خدمت می‌کند جان می‌کند زحمت می‌کشد آقایان البته میدانم احساسات شما که امضاء کرده‌اید تحریک شده قلبتان مجروح شده میدانید این اتهام ممکن است دشمنان شما را وادارد یکروزی این تیر‌ها را بشما پرتاب کنند ولی امر مملکت سیاست مملکت اصلاحات اساسی از خودگذشتگی لازم دارد و تحمل صبر لازم دارد ببینید من چقدر تحمل می‌کنم اگر وکیل نبودم قادر نبود در تهران یک ورق پاره‌ای بمن جسارت بکند می‌گفتم بکوبندش و ممکن نبود دست روی دست بگذارم و هر چرت و پرتی را گوش بدهم ولی حالا می‌بینید چطور تحمل می‌کنم اینها برای این است که موقع باریک است و ما داریم بیک نتیجه قاطعی می‌رسیم اولا آنهائی که جلو افتاده‌اند برای موضوع نفت از راه منطق و عقل نباید خارج شوند و براه عشق بپردازند راه عشق و عاشقی آقایان الهام از غریزه شهوت است از غریزه غیر منطق و علم است اما راه عقل و علم هیچ وقت منحرف نمی‌شود زیرا از مبداء الهی از حقیقت الهام می‌گیرد از این جهت فرموده العقل ما عبدیه الرحمن و قصد به الجنان و المال در این راه کسی منحرف نمی‌شود اما در راه عشق و عاشقی همه اشیاء انحراف دارد یک وقت میاید تند می‌رود زیاد می‌رود اما ممکن است این برای یک اصولی باشد بعقیده بنده فعلا که مکار ما در این موضوع بجای باریکی رسیده باید عقل و علم را در نظر بگیریم نه عشق و شهوت و افترا را تأمل برمائید اگر آقای دکتر محمد مصدق جناب شیخ محمد عبده دو تای دیگر چهار تای دیگر از این قبیل فرمودند صحیح است و تعیین فرمودند که صحیح است این افترائات وارد است آن وقت ما وارد شویم یعنی فردا خدایی نخواسته یک کسی عکس ساخته از آقای تیمور تاش در آورد من باید تسلیم شود؟ من تسلیم نمی‌شوم (مهدوی – پیشنهاد کنید نظر ما همین است) پیشنهاد حالا زود است اگر ما روی این پیشنهاد روی این طرح الان شروع کردیم جناب آقای سعید مهدوی واقع می‌شویم در مقابل امر واقع شده آقا خدمت بمملکت تندی ندارد خدمت بمملکت ملازم با تأمل و متانت است من بالصراحه می‌گویم از این پشت می‌گویم تمام اینها بعقیده من دروغ است دستهائی در اینکا هست می‌خواهد رجال مملکت را لکه دار کند.
نایب رئیس – رأی گرفته می‌شود به فوریت اول استدهعا می‌کنم آقایان توجه بفرمائید بفوریت اول رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است (بعضی از نمایندگان – مخالفی نیست) آقای دکتر هدایتی. دکتر هدایتی – در اینکه یک مسئله بسیار مهمی را مجلس شورای ملی و مملکت با آن مواجه شده‌است هیچ تردیدی نیست و بهیچوجه من الوجوه نباید در مقابل یک چنین پیش آمدی سکوت یا سهل انگاری کرد بلکه باید بشدیدترین وجهی و سریع ترین ترتیبی و نزدیک ترین راهی باید باین کار رسیدگی کرد برای اینکه این امر مربوط است بحیثیت مملکت و حیثیت ملت در این هیچ تردیدی نیست که فورا باید باین کار رسیدگی بشود ولکن بشرطها و شروطها و مطابق مقررات و قوانین نه تحت تأثیر احساست همیشه کار فوری و خارج از قاعده کردن موجب ندامت خواهد شد (بعضی از نمایندگان – صحیح است) در اینجا بنده با اینکه با اصل مطلب و اصل فکر نهایت موافقت را دارم از لحاظ قضائی یک ایردی بنظر بنده رسید وشان مجلس شورای ملی نیست که برخلاف اصول و بر خلاف قوانین ومخصوصا قانون اساسی کاری بکند (کشاورز صدر-مداخله در قوه قضائیه نباید بکند)در اینجا می‌نویسد در اختیار یکی از شعب دیوان کشور بگذارند و آقایان امضاء کنندگان بخوبی اطلاع دارند که دیوان کشور محکمه نقض و ابرام است (یکی از نمانیدگان – در ماهیت وارد نمی‌شود) و در ماهیت هیچ دعوائی نه حقوقی نه جزائی وارد نمی‌شود (پیراسته – در موارد استثنائی وارد می‌شود) آن قانون خاص دارد (تیمورتاش – اینهم قانون خاصی است) اجازه بفرمائید آقای تیمور تاش بنده دو کلمه از لحاظ قضائی اظهار نظر بکنم میفرمائید که با نظارت دادستان کل و سه نفر از اعضای کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی و سه نفر از اعضای کمیسیون دادگستری مجلس سنا مورد رسیدگی قرار گرفته و نتیجه برای قضاوت عمومی اعلان گردد مقصود این است که اگر یکی شریک شده‌است برای او مجازات تعیین بکنند باید پرونده‌ها را بخوانند و نتیجه را اعلام کنند اگر منظورتان رسیدگی است اینکار در قوانین ما پیش بینی شده‌است جرم خیانت (ترایزن و اترترایزن) تمام اینها در قوانین ما هست مرجع رسیدگی آنهم معین است و احتیاج بدادستان کل ندارد و البته آقایان می‌توانند دولت را موظف بفرمایند که این اسناد را تحت اختیار مرجع صلاحیت دار قرار بده که نه فقط رسیدگی بکنند بلکه تعیین مجازات برای این اشخاص بکنند مدت هم معین شود مقرر بفرمائید که در ظرف 20 روز یکماه تمام اینها صحیح است و لی برخلاف اصول برخلاف قوانین یک قانون دیگری گذرانید باین ترتیب مصلحت نیست اگر آقایان خیلی اصرار داشته باشند برای اهمیت اینکار بنده معتقدم پیشنهاد بفرمایند که یک محکمه فوق العاده‌ای برای اینکه تشکیل بشود (تیمور تاش – هر کاری که می‌خواهید بکنید بکنید ولی طولش ندهید) و بفوریت رسیدگی بکند اینکه ماده نویسی نیست که انشاء شده و نتیجه برای قضات عمومی هم میهنان عزیز اعلام می‌گردد (تیمور تاش – مطلب هر اصلاح عبارتی لازم دارد بفرمائید) آقای تیمور تاش شش هفت دفعه صحبت بنده را قطع فرمودید بنده خدمتتان عرض می‌کنم با اصل مطلب نهایت موافقت را دارم ولی با این ترتیبی که پیش بینی شده‌است که دیوان کشور با اعضای کمیسیونها دادگستری رسیدگی کنند بنده مخالفم آقایان اگر اجازه بفرمایند همین امروز کمیسیون دادگستری یک طرحی تهیه بکند فردا بیاورد بمجلس همین امروز بنشینید و پیشنهاد بکنید یک محکمه فوق العاده تشکیل بشود برای اینکار آقایان نظرتان به چند چیز است اول فوریت امر هیچ تردیدی نیست که بجریان عادی نباید واگذار کرد و باید یک محکمه خاصی باشد که از محور اصلی و از قوانین تا حدی معاف باشد برای اینکه زودتر رسیدگی بکنند باین امر این کار را می‌شود بصورت صحیحی پیش بینی کرد و بموقع هم خاتمه داد از این جهت بنده با این طرح مخالفم. نبوی – بنده اخطار دارم اخطار نظامنامه‌ای
نایب رئیس – بفرمائید نبوی – طبق دو اصل از قانون اساسی اصل 39 و اصل 40 وقتی مطلبی مربوط به وزیری باشد و در مجلس مطرح باشد آن وزیر باید در مجلس حاضر باشد این موضوعی که مطرح شده‌است ارتباط تام دارد به وزیر دادگستری چون این طرحی است که از طرف آقایان وکلا داده شده و هر طرحی که از طرف آقایان نمایندگان داده می‌شود باید وزیر مربوطه اش حاضر باشد مطابق اصل 39و40 که خود جناب آقای نایب رئیس بخوبی میدانند که این طرح الان مقتضی نیست بدون حضور وزیر دادگستری مطرح شود و باضافه همانطور که جناب آقای دکتر هدایتی فرمودند و کاملا وارد بود که یک چنین قانونی بگذرانید با این فوریت که نتیجه اش این باشد که در جراید اعلان بکنند این پرونده‌ها مثل همان کاغذهائی است که در دکان عطاری ریخته مجلس نباید باین طور چزها رأی بدهد و دیگر اینکه وزیر دادگستری باید حاضر باشد.
نایب رئیس – عرض کنم که این اخطار آقا مطابق آئین نامه نبود و اگر هم نیست باصل طرح هم فرمایشی هست به پیشنهادی که مورد توجه نمایندگان محترم مجلس قرار بگیرد آقایان وزرای دیگر که نماینده دولت هستند اینجا حاضر هستند (نبوی – وزیر مسئول باید حاضر باشد) توجه بفرمائید و اگر راجع باصل طرح هم فرمایشی هست می‌توانید پیشنهاد بدهید و هر نماینده‌ای که پیشنهادی بکند و نمایندگان رأی دادند در اصل طرح وارد می‌شود و قانون می‌شود رأی گرفته مشود بفوریت دوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت سوم مطرح است که فی المجلس مطرح شود آقای ملک مدنی ملک مدنی – آقایان همه یقینا موافقند که این طرحی که داده شده بفوریت رسیدگی بشود و نتیجه اش اعلام بشود این مورد توافق همه آقایان است و همینطور هم آقایان ارباب جراید ولی بقول جناب آقای دکتر هدایتی باید یک توجهی بکنیم ما تجربه داریم هر وقت در یک مسائلی با این عجله و شتابزدگی اقدام کنیم نتیجه اش چیز خوبی حاصل مملکت و کشور نمی‌شود فراموش نکنید که آن لایحه‌ای که کمیسیون دادگستری گذرانید برای تعقیب اشخاص در صورتی که اشخاص گناهکاری هم بودن با عجله و شتابزدگی گذشت رفت بکمیسیون نتیجه اش همان شد که خود آقایان هم ملاحظه فرمودند فقط چیزی که از آن باقیمانده بند الف و بند ب و بند ج است که جزو تمثال حکایت‌ها شده‌است و حالا هم اگر بخواهید یک همچو چیزهائی بشود این قدر شتابزدگی بد نیست اما اگر می‌خواهید حقیقت معلوم بکنید که چه اشخاصی با مقامات خارجی مرابطه داشتند و چه اشخاصی سوء استفاده کرده‌اند که حقا باید مورد تعقیب واقع بشوند باید مقامات صلاحیت دار کشور این امر ار زیر نظر بگیرند و تعقیب بکنند مگر ما قانون نداریم که اگر کسی سوء استفاده کند و یا بر خلاف مصلحت مملکت اقدام کند مورد تعقیب واقع شوند؟ شما آقایانی که همه قاضی هستید و در دادگستری بوده‌اید و الان وکیل مجلس هستید می دانید که این قوانین هست فقط یک چیز را ما باید در نظر بگیریم که بفوریت در ظرف یک مدت کوتاهی مثلا یکماه باید دستگاه قضائی ما رسیدگی کند و نتیجه اش را اعلام بکند و بمجلس شورای ملی گزارش بدهد که آیا این مطالبی که گفته شده‌است و در جراید منعکس شده صحیح است یا صحیح نیست (تیمور تاش – منظور همین است) مدت باید معلوم باشد (تیمورتاش – پیشنهاد کنید و مدت معلوم کنید) بنده قصدم همین بود که مدت معلوم کنیم که دستگاه قضائی ما رسیدگی کند و در یک مدت معلومی نتیجه رسیدگی خودش را بمجلس شورای ملی گزارش بدهد و در جراید اعلام بشود که چه اشخاصی ارتباط داشته و سوء استفاده کرده‌اند و چه اشخاصی هم بالاخره وارد نبوده‌اند و اسمشان بی خود در جراید منتشر شده بند خواستم این موضوع را عرض کنم مجلس باید هر عملی که می‌کند یک عمل قانونی باشد مطابق قواعد و مبانی قضائی و اصولی باشد بنده اعتقادم این نیست که ما در کار قوه قضائیه مداخله بکنیم کمیسیونهای مجلس شورای ملی و سنا را بنده معتقد نیستم که در کار قوه قضائیه مداخله کنند دستگاه قضائی ما باید رسیدگی بکند و نتیجه اش را بمجلس شورای ملی گزارش دهد. کشاورز صدر – اجازه میفرمائید بنده بعنوان موافق صحبت کنم. ؟
نایب رئیس – مطابق آئین نامه در فوریت سوم جواب موافق لازم نیست رأی گرفته می‌شود بفوریت سوم لایحه آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر بر خاستند)تصویب شد اصل طرح مطرح است و قرائت می‌شود. عدهای از نمایندگان – امضاء‌ها را هم قرائت بفرمائید. (بشرح زیر قرائت شد) چون این چند روزه شایعاتی راجع بصورتهائی که در اداره اطلاعات شرکت سابق نفت بدست آمده در افواه‌است که از جهت حفظ حیثیت و شئون مجلس و عالم مطبوعات باید مورد رسیدگی و دقت کامل قرار گرفته و در صورت صحت امر مسئولین بکفیر اعمال ننگین خود برسند امضاء کنندگان ذیل پیشنهاد می‌کنیم بقید دوفوریت و فی المجلس ماده واحده زیر مطرح گردد. ماده واحده ـ دولت مکلف است کلیه اسناد و مدارکی که اخیرا بدست آورده فورا در اختیار یکی از شعب دیوان کشور گذارده که با نظارت دادستان کل و سه نفر از اعضاء کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی و 3 نفر از اعضاء کمیسیون دادگستری مجلس سنا مورد رسیدگی قرار گرفته و نتیجه برای قضاوت هم میهنان عزیز اعلام گردد: تیمور تاش. آزاد. پیراسته. بزرگ نیا پناهی. دکتر مجتهدی. عماد تربتی. دکتر طبا. فقیه زاده. مکرم. دکتر سید امامی. ثقه الاسلامی. نورالدین امامی. عباسی. سود آور. مهدوی. نایب رئیس ـ آقای کشاورز صدر کشاورز صدر ـ بنده با فوریت این امر مخالف بودم ولی با اصل آن صد در صد موافقم مخالفتی که الان می‌خواهم اظهار کنم در ترتیب کار و در جریان تعقیب است ما در عین حال که می‌بایستی در این امر بسرعت و فی الفور رسیدگی بکنیم می‌بایستی از اصول کلی مجلس و قانون اساسی هم انحراف پیدا نکنیم زیرا اگر انحراف پیدا بکنیم خدای نخواسته منظور واقعی آقایان از دادن این طرح حاصل نمی‌شود اگر ما یک ترتیب و قاعده صحیحی قائل شدیم حقیقت کشف می‌شود و اگر قائل نشدیم بعکس مکتوم می‌ماند و لوث می‌شود بر هیچکش پوشیده نیست وتردیدی نیست که این قضیه در مملکت ما در مجلس شورای ملی ما خیلی تأثیر بخشیده و من بسیار از دولت متشکرم که این حقایق را تا این اندازه در جراید منتشر کردند خوب کاری کردند که منتشر کردند. باز تشکر می‌کنم از آقایان برای اینکه اهمیتی برای این موضوع واین جرم که بنظر من از قتل نفس مهمتر است قائل شده‌اند و یک طرحی آورده‌اند و یک اهمیت خاصی باین داده‌اند چرا؟ برای اینکه اگر افراد اشخاصی را می‌کشند مرتکب قتل نفس می‌شوند این در بسیاری از موارد قابل اغماض یعنی قابل تخفیف است ولی کسی برای حیات مملکت سوء قصد داشته باشد یعنی برای اینکه حیات مملکت خودش را استقلال کشورش را از بین ببرد این بنظر بنده در دنیای امروز که در قوانین کیفری مجازات جانی و اعدام ممنوع است بنظر من چنین فردی را بایستی با قیچی گوشتش را قطعه قطعه بکنند (بعضی از نمایندگان ـ صحیح است) و بایستی اعلام کرد که خانواده این و کسی که در خانواده اواین شخص تربیت شده بسیار قصور در تربیت او نموده و مادام العمر این خانواده باید از حقوق اجتماعی محروم باشد اما مطلبی که بنده می‌خواستم تعرض آقایان برسانم و مخالفتی که بنده با یک نکته از این کار دارم این است که قانون اساسی می‌گوید که قوه قضائیه و قوه مجریه نمی‌بایستی در کار هم دخالت بکنند زیرا لوث می‌شود مسئولیت قاضی خواهد گفت که نماینده مجلس در ضمن رسیدگی مصونیت داشت نفوذ داشت وما نتوانستیم کار را پیش ببریم و نماینده مجلس خواهد گفت که من رفتم آنجا و قاضی ضعف نفس بخرج داد و مطلب لوث می‌شود بین اینکه مجلس در اینکار دخالت کرده بین نمایندگان منتخب با قوه قضائیه یعنی قضائی که در آنجا هستند علیهذا با این مقدمه‌ای که عرض شد و دوستان عدلیه چی بنده هم همین طور متذکر شده‌اند پیشنهادی بنده تهیه کرده‌ام و خوب است که آقایان امضاء کنندگان این طرح به اتفاق به آن رأی بدهند پیشنهادی که بنده داده‌ام این است که سه نفر از روسای شعب دیوان کشور بانتخاب هیئت عمومی دیوان کشور معین شوند این سه نفر بانظارت و مداخله شخص مدعی العموم آقای حائری که بسیار قاضی ورزیده و شرافتمند و قوی است رسیدگی کنند در ظرف یک ماه فی الفور رسیدگی بکنند به دلائل اتهام و برای هرکسی رأی مقتضی بدهند وهمین قدر که دلیل کافی بود فی الفور او را باز داشت بکنند توقیف بکنند واگر مصونیت دارد سلب مصونیت از او بکنند (صحیح است) وبعد در توقیف نگاهش بدارند تا خاتمه کار وتعیین کیفر در محکمه عالی (صحیح است) این است که توقع و خواهشم از دوستان عزیزم این است که اگر می‌خواهید از مجلسین کسی باشد بعنوان نظارت یعنی مراقب و ناظر آن را انتخاب کنید اما پرهیز کنید از اینکه از نمایندگان شورا و سنا بعنوان قاضی مامور رسیدگی باشند (صحیح است) بنده عرض می‌کنم که صد در صد موافقم با این قضیه آقایانی هم که امضاء کرده‌اند موافقت دارند ولی باین ترتیب که عرض کردم این را رأی بدهید که اجرا شود نایب رئیس ـ آقای ارباب موافقید؟ ارباب – اجازه بفرمائید یک توضیحی بدهم نایب رئیس ـ بفرمائید ارباب ـ مسلما کسی نیست که موافق نباشد با رسیدگی به چنین امری که خیانت کامل محسوب و همکاری با اجنبی است اجنبی در دنیا به هیچ ملتی دوستی نکرد در موقع احتیاج تبسم سیاسی نشان داده بعد که نتیجه گرفته آن خدمت را بهیچوجه منظور نداشته بلکه تمسخر هم کرده‌است این طرحهائی که این جا مطرح می‌شود چنانچه در اجرای آن توجه نشود می‌بینید این مطالب لوث می‌شود و نتیجه‌ای که انتظار دارید شاید تاچند سال بدست نیاید این طور خیانت‌ها را باید یک دادگاه فوق العاده رسیدگی کند و همین اندازه وقتیکه به دنیا و به کشور مردم بوسیله جراید مسلم شد اعلام کنند که زید خائن بمملکت است این بالاترین جرمی است که ارتکاب شده و بالاترین کیفری است که باین ترتیب خواهد دید همه مردم او را لکه دار می‌شناسند اما بجریان دادگاههائی که ذکر می‌شود وقتی افتاد طرف ادعا تکذیب می‌کند تکذیب از دلیل می‌کند به یک مراحلی می‌افتد و آن شهامت را از قضات گرفته‌اند کدام قاضی باشهامت است که بیاید و یک حقایقی را بگوید و یک دستگاهی هم باشد که آن قاضی را تقویت کند و اعقاب و اولاد او را حفظ کند در مقابل حوادث جاری این اصل هنوز در کشور ما متأسفانه تقویت نشده‌است (شوشتری ـ بطور کلی نفرمائید) بطور کلی خیر الان ما استثنائا قاضی باشرف داریم قاضی صحیح داریم که نمی‌گذارند اظهار عقیده بکند استقلال کامل قاضی را هر وقت تصویب کردند این قضایا پیش نمی‌آید اصلا این قضایا همه ناشی از ضعف قضائی کشور است والا کدام ایرانی است که در مقابل قدرت قانون جرئت بکند برود با بیگانه و اجنبی همکاری بکند (شوشتری ایرانی اصلا نمی‌کند) نمی‌تواند بکند بنابر این پیشنهاد بنده داده‌ام و عقیده خودم را در آن اظهار می‌کنم و پیش از این وقت آقایان را نمی‌گیرم عدهای ازنمایندگان ـ احسنت نایب رئیس ـ دو پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) بعد از یک موافق و مخالف بکفایت مذاکرات رأی گفته شود. تیمور تاش ـ ناظر زاده (منشی)ـ درهمین زمینه از آقای جمال امامی پیشنهادی رسیده‌است تیمور تاش ـ بفرمائید آقای جمال امامی نایب رئیس ـ آقای جمال امامی جمال امامی ـ مثل تمام موضوعات بنظر بنده داریم باز از اصل قضیه منحرف می‌شویم این موضوع را وقتی ما مطرح کردیم منظورمان مراحل قضائیش بود منظور مان این بود که این پرونده‌ها مصون بماند از دستبرد و یک مرجعی یا ملجائی تعیین بکنید که نظارت بکنند که خدای نکرده در این پرونده‌ها دست نبرند منظورمان این بود که بعد برود بدادگاهی قضاوت بکند دیوان کشور و یا سایر دادگاهها رسیدگی قضائی آن بما مربوط نیست خلاصه این بود پریروز ما اصرار کردم برای این بود که این منتشر نشود روزنامه آتش این آتش طرفدار دولت است (معاون نخست وزیر – نه قربان چنین چیزی نست طرفدار دولت نیست) اینکه طرفدار دولت است نوشته این اوراق را روی میزی پهن می‌کنند چند نفری هم که ارتباطی با مطبوعات نداشته‌اند مقداری از این اسناد را بسرقت می‌برند و شایع است که این اسناد را بقیمت‌های گزاف خرید و فروش می‌کنند بنابراین راست یا دروغ این برای این بود که جلوگیری از این انتشارات بشود هم برا دولت و هم برای مجلس شایسته نیست که این انتشارات داده بشود حالا آوردیم قضیه را به بغرنج گرفتار کردیم ما نظرمان این است اول این پرونده‌ها را بیاورید در یک مرکز مصونی نگهدارید تحت نظر هیئت نگهدارید آن هیئتی که مورد اعتماد شماست بعد هم آن هیئت که می‌خواهید رسیدگی کنند آن پرونده هائی که لازم است بفرستید بدیوان دادگستری و دیوان کشور آن دستگاهی که وزارت دادگستری صلاحیتش را تشخیص می‌دهد آن دیگر بما مربوط نیست و الا شما که نماینده هستید که هر پرونده‌ای را می‌توانید از دولت بخواهید آقایان تصدیق می‌کنند بنده خودم هم می‌توانم اینکار را بکنم محتاج برأی مجلس و تصویب نبود هر وکیلی می‌تواند من خودم می‌توانستم هر وقت بگویم که این پرونده‌ها را بیاورید من خواست تصدیق بکنید آقایان که این پرونده‌ها بباید در کمیسیونهای دادگستری مجلسین با حضور وزیر دادگستری و دادستان دیوان کشور آنجا رسیدگی بکنند دولت هم اگر باز می‌خواهد نماینده دیگری بفرستد گو اینکه وزیر دادگستری و همینطور دادستان دیوان کشور هم نماینده دولت هستند با حضور این آقایان این پرونده‌ها را رسیدگی بکنند و به بینند اگر منطبق با جرم می‌شود اینها را اجاله بدهند به دادگستری یا منطبق با خیانت می‌شود احاله بدهند یا اینکه منطبق با هتک حیثیت می‌شود که یک نفر ممکن استنه جرم کرده باشد نه خیانت کرده باشدولی این عمل که کرده لایق یک وکیل نباشد آنرا بیایند در مجلس بگویند که آقا این آدم این کار را کرده خیانت نیست، جرم نیست،(شوشتری – ترک اولی است) ولی از یک نماینده مجلس شورایملی ایران شایسته نبوده‌است (صحیح است) منظور من این بود حالا تصویب و تصدیق میفرمائید دولت هم این جا حاضر وزیر دادگستری حاضر وزیر کشور هم حاضر وزیر کار هم حاضر معاون نخست وزیر هم حاضر من می‌گویم آقا این پرونده‌ها را از اینجا بروید بفرستید باینجا تحت نظر کمیسیونها دادگستری مجلسین بماند تا رسیدگی بکنند دیگر بیش از این صحبت نکنید و حرفی هم ندارد. تیمور تاش – این حرف مهمل است والا یک عده دیگر را هم آلوده می‌کنند (زنگ رئیس)
نایب رئیس – آقا تیمور تاش استدعا می‌کنم انتظامات را آقا رعایت بفرمائید، بفرمائید آقای نبوی نبوی – بنده عرضی که کردم عرایضم اصولی بود و همیشه معتقدم که در هر موقع ما باید خونسردی را از دست ندهیم و کار ار مطابق اصول و قانون اساسی بکنیم آن اخطاری که کردم مطابق قانون اساسی متأسفانه آقای رئیس واردند هستند حالا وارد این موضوع نمی‌شوم اگر چند نفر روی غرض و یا اتهام که متأسفانه در مملکت ما خیلی زیاد است باشخاص نسبتهائی را دادند ما نباید نه عصبانی بشویم و نه اصول زیر پا بگذاریم که در نتیجه یک طرحی تنظیم بکنیم که قابل تاجرا نباشد ضمانت اجرائی هم نداشته باشد در خارج هم خوش نما نباشد خلاصه این طرح این است که وقتی آقایان رسیدگی کردند در معرض افکار هم میهنان عزیز بگذارند خیال می‌کنم که اگر اسامی را در روزنامه هم نوشتند و مخالف حیثیت من هم بود این نباید باعث این بشود که من بیایم اینجا یک طرحی را تنظیم بکنم و اصول را زیر پا بگذارم که چون اسم من است این وظیفه مجلس نیست این مملکت پر از اتهام و افترا است مجلس شواری جای قضاوت نیست، مجلس سنا جای قضاوت نیست ما دادگستری داریم، دولت داریم، تشکیلات داریم هزار میلیون خرج این تشکیلات می‌شود ما با این طرح نشان می‌دهیم که به همه این دستگاه اعتماد نداریم این یک کار من در آوردی است و اینکار بهیچوحه صحیح نیست (شوشتری – آقا ی وزیر دادگستری بروید پشت تریبون بگوئید) (زنگ رئیس) (قبادیان – بنابراین افترا نیست) افترا است بعرض بنده توجه نفرمودید آقای قبادیان با اینکه قاعده این است هر کس مطلبی اظهار می‌کند باید آنوقتی باشد که رسیدگی شده باشد ولی روز این جریانی که در مملکت است و روز اطلاعاتی که هست بنده بطور قطع عرض می‌کنم که تمام این نسبتها دروغ است و خالی از حقیقت آقا شرکت نفت اگر پولی بگیرد و خیانت بکند که سند دست نمی‌دهد (تیمور تاش – معاون نخست وزیر خودس تصدیق کرد) اسمی از وکلاء نبرد معاوننخست وزیر (دکتر مجتهدی – گفتند سناتور هست) چنین چیزی نیست (تیمورتاش – این حرفها چیست گفتند از وکلاء هست) بنده بیشتر بلدم که عصبانی شوم (شوشتری- الان آقای هیئت پا شود بگوید) اگر دولتی که می‌تواند کار یکند صریحا نمی‌گوید این یک حرفی است ولی اگر اینطور نیست چرا دارند قضیه را لوث می‌کنند این صحیح نیست بنده مخالف نیستم باین که این جریان رسیدگی بشود (دکتر مجتهدی – پس معاون نخست وزیر دروغ گفته) بنده عرض کردم که مخالف نیستم آن پشنهادی که آقای کشاورز صدر کردند آن نظری که آقای دکتر هدایتی فرمودند کاملا صحیح است بنده هم رأی می‌دهم و موافقم که بهمین طریق عمل شود ولی بیش از این وسیله بدست مردم و رزنامه نویسها و اشخاص مغرض ندهید که فردا بما بگویند که پرونده هائی بود و از دست دولت خارج کردند والا مطابق اصول شما لایحه تنظیم کنید اول بنده رأی خواهم داد بنده عرض کردم پیشنهاد آقای کشاورزصدر بسیار صحیح است، پیشنهاد آقای دکتر هدایتی بسیار صحیح است پرونده‌ها را از دست اشخاصی که خیال می‌کنید وسیله سوء استفاده قرار می‌دهند خارج کنید بنده بسیار موافقم (دکتر مجتهدی – آقا اگر شما موافقید بیائید بنشینید راه عملی آن را پیشنهاد کنید) اجازه بدهید عرض کنم گوش کنید آقایان از این نگرانند که ممکن است این پرونده‌ها و این اسناد دست یک عده مغرض بیفتد و آنها این را پیراهن عثمان کنند و هر روز بر یکعده‌ای بتازند بنده با این فکر آقایان کاملا موافقم بیائید از این فکر جلوگیری کنید ولی این راهش نیست کار نکنید که بصورت بدتری دربیاید و ما را زیادتر از این گرفتار کند.
نایب رئیس – آقای وزیر کشور. جمالی امامی – آقای وزیر کشور برو اینها را بیاور این جا ما را خلاص کن وزیر کشور - البته هر تصمیمی که آقایان وکلاء بگیرند ما مطیع آن هستیم و هیچ مخالفتی نداریم البته آن تصمیمی را که بگیرند صلاح می دانند اما جریان بدان اندازه ایکه سر وصدا کرده نیست (تیمور تاش- دولت خودش اهمیت داد) دولت هیچ وقت اهمیت نداد(همهمه نمایندگان) اگر نمی‌خواهید صحبت کنم بروم، دولت چه اهمیت داده؟ می‌گوید یک مقدار کاغذ یکمقدار نوشتجات هست مثلا فرض کنید یک مدیر روزنامه‌ای از یک شرکتی یا از یک اداره اطلاعاتی یک کاغذی را گرفته نوشته‌است این جرم است؟ (شوشتری – من نمیدانم، اعلانی نوشته پولش را گرفته‌است) از آنگذشته مطابق معمول و مقررات عمومی وقتی گفتند فلانجا اتفاقی افتاده البته دادستان دخالت می‌کند و ضابطین خودش را دعوت می‌کند در اینکار و اینها می‌روند می نشینند اگر آقایان اینرا کافی نمی دانید می‌خواهید از مجلس هم اشخاصی بیایند و بنشینند و رسیدگی بکنند مانعی ندارد والا اینکه بیائید بگوئید اینها دروغ است و دروغ درست می‌کنند بنظر بنده این شان همان مأمورین کوچک دولت هم نیست چه چیز را دروغ درست می‌کنند اگر یک اسنادی پیدا شد و عکسش را برداشتند و اصلش را در یک جا مضبوط کردند بعد هم بنظر مردم و بنظر مجلس رسانند این چه عیب دارد (تیمور تاش – ما همین را میگوئیم) این چه عیب دارد اینکار دارد جریان پیدا می‌کند بنده خودم هیچ این اوراق را ندیدم اما وقتی نماینده دادستان می‌رود، ضابطین هم می‌روند آنوقت می گوئید که در فلان روزنامه نوشته شده‌است این راست یا دروغ همیشه روزنامه نویس این حق را دارد هر جا هر اطلاعی پیدا می‌کند بگیرد حالا راست یا دروغ می‌نویسد آن یک حرفی اما این که آقای شوشتری می‌فرمایند اینطور نیست اینها یک جریانی هست و دارد رسیدگی می‌شود اگر کافی نمیدانید هرطور بفرمائید عمل می‌شود و عصباینت و آشفتگی بنظر من عیب خودمانست در هر حال بنده پشت این تریبون عرض می‌کنم که ما مطیع مجلس هستیم و هر چه از مجلس بگذرد ما آنرا اجرا می‌کنیم (شوشتری – آقای رئیس اجازه میفرمائید، بنده چنین عرضی نکردم) و بخصوص بنده اطلاع دارم که جناب آقای وزیر دادگستری یک کمیسیون عالی در دادگستری انتخاب کرده‌اند و یک نفر هم دادستان عالیرتبه نمیدانم با چه رتبه‌ای مجددا تعیین کردند که باین کمیسیون اضافه شود (تیمور تاش – منظور افشای این اسناد است از اول تا آخر) این یک مقدار کاغذی است که نمی‌شود در دو روز رسیدگی کرد بایستی عکس برداری کنند بعد بدهند بجراید ما می‌خواستیم که بکسی نشان بدهیم وانگهی این مسائل را باید قدری حوصله کرد. شوشتری – اخطار دارم نایب رئیس - آقای وزیر دادکستری گنجه – ایشان یک مقام رسمی هستند در این باب باید توضیحا کافی بدهند اینها محفوظ است یا خیر؟
نایب رئیس – مگر آقای وزیر کشور مقام غیر رسمی بودند، بفرمائید آقای وزیر دادگستری وزیر دادگستری – عرض کنم این قضیه همانطور که آقای وزیر کشور توضیح دادند در خارج بیشتر از آنچه هست اهمیت داده‌اند اگر چه خودم ندیده‌ام (پناهی – اهمیت را معاون نخست وزیر و رادیو دولتی داده) (شوشتری – عیب همین است که وقتی شما و زیر کشور تکذیب می‌فرمایند که ما ندیدم این عیب پیدا می‌شود) بله ما هم در ابتدای امر وزیر دادگستری یا وزیر کشور صلاحیت ندارند اوراقی را که در یک جائی توقیف شده‌است آن اوراق اببینند یک مأمورین صلاحیتداری هستند برای این کار بنده آنچه را که اطلاع پیدا کردم یک خبری رسید که یک مقدار اوراق مربوط باطلاعات شرکت نفت سابق بدست آمده و یک نماینده‌ای از دادسرا فرستاده شود برای مهر و موم کردن آن بند دادستان را خواستم و بدادستان گفتم یا خودتان بروید یا یک شخصی که طرف اعتماد است از طرف خودتان بفرستید بنظر بنده هم قضیه خیلی عادی آمده نمیدانم از توی آنها چه خواهد در آمد دادستان نماینده خودش را فرستاد بعد پرسیدم چطور شد گفتند بله رفتم مهر و موم کردم بعد معلوم شد که یک قسمت از این اوراق رفته بوده‌است بخانه یکی از مأمورین شرکت سابق نفت گویا اسمش سدان بوده‌است اورا هم مجددا دادستان نماینده فرستاد در این قسمت دوم از اولش دادستان وارد شده ولی قسمت اول البته وقتی که در دست افتاد خبر دادند نماینده دادستان رفت لذا در قسمت اول بنده نمی‌توانم خودم مطمئن باشم باید بایشان اطمینان بدهم که یک اشخاص غیر مسئولی در اینها دست برده باشند این راه بنده نمی‌توانم اطمینان بدهم ولی در قسمت دوم چون آن پرونده‌ها در منزل سدان بود و نماینده دادستان رفته و مهر موم کرده‌است، دیشب در هیئت دولت جناب آقای نخست وزیر دستور دادند و مذاکره شد در اطراف این موضوع که کمال دقت باید در اطراف اینکار بشود حتی از مجلسین هم نمایندگان اشخاصی باشند حضور داشته باشند تا کاملا بآنها بررسی بشود و صورت برداری شود و حتی چند صندوق در منزل سدان راکه دست نخورده بود برای اینکه کلیدش را نداده بود و رفته بود به آقای نخست وزیر فرموده بودند که این صندوقها مال اداره‌است یا مال شخصی تست اگر مال اداره‌است باید بمأمورین دولت تسلیم کنی و اگر مال شخص تو است کارها و اوراق و اسناد اداره در منزل تو چه می‌کند چرا برده‌ای حتی فرموده بودند که شما اگر آن کلیدها را دادید بمأمورین صلاحیتدار آنوقت من از شما استمالت می‌کنم و اگر ندادید تخلف کرده‌اید آنوقت بمن فرمودند که ما از دیوان کشور هم یک اشخاصی را در این جا دخالت بدهیم امروز بنده ابلاغی صادر کردم این ابلاغی است که بدادستان کل صادر کردم ‹‹ جناب آقای دادستان کل برحسب نظر هیئت دولت از لحاظ اهمیت فوق العاده قضیه مقتضی است برای نظارت عالیه در کمیسیونی که با شرکت دادستان تهران برای رسیدگی باوراق مربوط باداره اطلاعات شرکت سابق نفت ایران تعیین گردیده شخصا حضور داشته باشید ›› (نمایندگان ـ احسنت بسیار خوبست) این را معین کرده‌ایم که ایشان بآنجا بروند و یک نفر از قضات عالیمقام دیوان کشور هم باتفاق ایشان باشد البته دخالت دادستان کل رسمیت و صلاحیت دارد زیرا دادستان کل کشور نظارت عالیه برتمام عملیات مربوط بصلاحیت دادسراها دارد و این کار هم چون دادسرا دخالت داشت ایشان می‌توانند باقتضای آن صلاحیت کلی که دارند و آن نظارت کلی که دارند در آنجا حاضر بشوند و امعان نظر بکنند ولی شرکت یکنفر از دیوان تمیز این البته مطابق مقررات در این قبیل موارد نیست این یکنفر فوق العاده‌است بطور خصوصی که ایشان آنجا باشد والا صلاحیت مال دادستان کل دیوان کشور است که نظارت عالیه بر کلیه امور دادسراها دارد (اسلامی ـ یک سمت دادیاری دیوان کشور بآن قاضی بدهید) اینکار را ما انجام دادیم حالا آقایان نمایندگان هم هر تصمیمی اتخاذ بفرمایند و این بصورت قانون در بیاید متبع و مجری خواهد بود اسلامی ـ همین تصمیم دولت کافی است جلسه قبل ما می‌خواستیم که دادستان باشد حالا هست نایب رئیس ـ پیشنهاد کفایت مذاکرات داده شد داده شد و موافق و مخالف هم صحبت کردند باید رأی بگیریم آقایان بیرون تشریف برده‌اند و عده برای رأی کافی نیست (شوشتری – بنده اعتراض دارم) آقای شوشتری تقاضا می‌کنم توجه بفرمائید … (شوشتری – در عرایض من تحریف شده‌است طبق ماده 90 اجازه می‌خواهم) باید رأی گرفته شود بکفایت مذاکرات (شوشتری –اجازه بدهید من عرضم را بکنم تحریف شده در بیانم من کی همچو حرفی زده‌ام) چند نفر از نمایندگان – بفرمائید اسامی آقایانی که خارج تشریف برده‌اند برای یک مرتبه در جلسه قرائت شود
نایب رئیس – قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) آقایان: عباسی – دولت آبادی – منصف – دکتر راجی – دکتر طبا – دکتر نبوی – ناصر صدری – سود آور – موقر – فرامرزی – دکتر مصباح زاده – خزیمه علم – دکتر برال. اسلامی – اسلامی رفته‌اند یا در آنجا نشسته‌اند.
نایب رئیس – چه رفته باشند و چه نشسته باشند و بهر صورت اسامی مطابق آئین نامه در مجلس قرائت می‌شود و مطابق مقررات هم آقایان جریمه می‌شوند (شوشتری – اجازه بفرمائید من عرضم را بکنم) (دکتر مجتهدی – اعلام رأی شده) بفرمائید آقای شوشتری (5- بیانات آقای شوشتری بعنوان ماده 90 آئین نامه) شوشتری – باز هم بسم الله الرحمن الرحیم، عرض بنه از نظر ثبوت قضیه و رفع موضوع بود نه اینکه نسبت داده باشم بکسی که این کس این اسناد را ساخته اعم از دولت یا غیر دولت آقا فاطمی هم این چا تذکر دادند عرض اصولی من با ارادت تمامی که بهمه آقایان امضاءکنندگان دارم و مکرر مورد تعرض جناب آقای تیمور تاش واقع می‌شوم که تو که بیشتر علاقمندی چرا مخالفت می‌کنی عرض می‌کنم یک جهت داشت و آن این بود که وقتی شما میفرمائید که وزیر کشور و شخص آقای وزیر دادگستری علی هیئت که من نسبت باو ارادت دارم و اهل علم است ایشان به (لو)فرضیه که بفرمایند من ندیده‌ام من که نزدیک بسوادم چطور می‌توانم بگویم که فلان آدم ساخته یا نساخته منهم به (لو) فرضیه عرض کرد که آقایان ممکن است درین موقع باریک نگذارند ما سرمان فارغ باشد فکرمان فارغ باشد و نتوانیم مقاصد ملی خودمان را اجرا کنیم من هیچ وقت اهل این نیستم کسی را نسبت بدهم کاغذ ساخته مگر این که پش من محقق بشود که این شخص کاغ ساز است ولی یک جمله‌است که الان در بیانات و فرمایشات آقای وزیر کشور این بود که فرض کنید اگر رسیدی در آمد که چهار روزنامه اعلان شرکت سابق را گرفتند و درج کردند عوض صد تومان هم 6 هزار تومان گرفتند اگر این را فرض کنیم این را بنده جرم نمیدانم روزنامه هائی که باید اداره بشوند خرج دارند بنده که از اینجا صاف و پوست کنده می‌گویم برای من روزنامه می‌فرستند خیلی هم زیاد می‌فرستند ولی بجدم قدرت پرداخت آبونه روزنامه را ندارم و نمی‌دهم هر چه هم بفرستند بجدم نمی‌دهم ندارم این روزنامه‌ها فرض کنیم دروغ است من این را می‌گویم فرض کنید اگر بروزنامه هائی چه شرکت غاصب نفت چه شرکتهای دیگر پول داده باشند این گناه نیست ولی همانطور که آقای کشاورز صدر اظهار کردند اگر خدای نخواسته با فرض و تصور ترک اولائی از یک نماینده‌ای یا نماینده سنائی یا وزیری شده باشد این ترک اولی مورد اعترضا است ولی اگر از افراد عادی سر بزند مورد اعتراض نیست اما از اشخاص مسئول که تماس با مردم دارند ناپسند است بعقیده بنده آن عرضی که من کردم این جوابی که آقای وزیر کشور …
نایب رئیس – در ماده 90 اگر بخواهید تمام بیانات سابق را تجدید بفرمائید که نمی‌شود شوشتری – ایشان فرمودند که آقای شوشتری گفته‌است که یک عده این اسناد را ساخته‌اند من باین عبارت نگفتم گفتم برفرض مثل نوشتجاتی که عدهای ممکن بود مزاحم کسانی بشوند این سوء تفاهم بایستی مرتفع بشود بالاخص وقتی که دو نفر وزیر مسئول خودشان بطور تأکید یک قضیه ایرا نمی‌گوید من توی روزنامه دیدم و دلم نمی‌خواهد برخلاف حقیقت حرفی بزنم چطور ممکن است چنین کلمه‌ای گفته باشم بناء علیهذا امیدوارم که هم ایشان وهم مردم وهم مجلسین قانع شده باشند که ممکن است در این امور یک سوء تفاهمی شده باشد و ممکن است اصلا این امور انشاء الله منطبق با واقع نیست و هیچ ایرانی آلوده نیست.
نایب رئیس – اعلام رأی شده موضوعی که باید بعرض آقایان برسد این است که در جلسات آینده سر ساعت 9 زنگ زده خواهد شد جمال امامی – پس اجازه بدهید که یک توضیحی بآقای وزیر دادگستری بدهیم که این موضوع اینطور نماند تیمور تاش – صحیح است اجازه بفرمائید. جمال امامی – آقای وزیر دادگستری بیائید این جا تعهد بفرمائید که آن اوراقی را هم که در تحت نظر تان نیست تحت تظر بگیرید. وزیر دادگستری – عرض کردم از امروز دادستان کل دخالت خواهد کرد بنده از تاریخی که دادستان دخالت کرده‌است هیچگونه نگرانی ندارم بدادستان کل هم از امروز که بنده الاغ کردم دخالت خواهد کرد شاید امروز نتوانند بروند آنجا نمیدانم بعد از ظهر‌ها هم است یا نه اما از فردا حتما در آنجا خواهد بود و اگر بعد از ظهر‌ها هم آن اوراق مورد رسیدگی باشد حتما ایشان حضور خواهند داشت (بهادری – همه اوراق یا آنچه که در خانه سدان بوده‌است؟) آنکه دست خورده بنده نمیدانم که دست خورده یا نخورده آن وقتی که مأمورین شهربانی رفتند و تحقیقات کرده‌اند قبل از دخالت نماینده داستان آنهم باید تحقیق بشود که کی آنجا دخالت کرده‌است و از این اوراق آیا برداشته شده یا نه آنها باید مورد رسیدگی واقع بشود. شوشتری – البته جناب آقای هیئت تمام جزئیات کارهای اول باید تحقیق شود و رسیدگی شود ممکن است یک اوراقی را هم چپانده باشند (6- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه)
نایب رئیس – دستور جلسه آینده اول تعیین تکلیف این طرح بقیه لایحه انتقال قسمتی از اراضی مجلس شورای ملی بمجلس سنا (شوشتری – لایحه جنگل) اجازه بفرمائید آقا شوشتری بعد طرح سه فوریت راجع بافراد کادر شهربانی (5 دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم شد) نایب رئیس مجلس شورای ملی – نورالدین امامی