مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ تیر ۱۳۳۵ نشست ۱۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱۰ تیر ۱۳۳۵ نشست ۱۰
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۱۰
صورت‌مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۰ تیرماه ۱۳۳۵
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: دکتر دادفر - قائم‌مقام‌مشار - دکتر راجی - اکبر - حمید بختیار
۳ - سؤال آقای مهندس سلطانی راجع به تصادف و قتل مرحوم فرخزاد و جواب آقایان: وزیر کشور و دادگستری
۴ - سؤال آقای بوربور راجع به وقایع الجزیره و جواب آقای وزیر امور خارجه
۵ - سؤال آقای خرازی راجع به اتومبیلهای کارمندان شهرداری و جواب آقای وزیر کشور
۶ - سؤال آقای صارمی راجع به مسافرت آقای وزیر فرهنگ به ایتالیا و جواب آقای ذوالفقاری، معاون نخست‌وزیر
۷ - سؤال آقای خلعتبری راجع به افزایش سرمایه بانکها از محل قرضه دلاری و جواب آقای وزیر دارایی
۸ - تقاضای طرح لایحه تبدیل کارمندان پیمانی به رسمی به وسیله آقای وزیر دارایی
۹ - تقدیم دو فقره سؤال به وسیله آقای سلطانمراد بختیار
۱۰ - بیانات بعد از دستور - آقایان: دکتر شاهکار و وزیر دارایی
۱۱ - تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ۹ و سه ربع صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱- تصویت صورت مجلس
رئیس ـ صورت اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان: اردلان. قرشی. دکتر آهی. باقر بوشهری. قبادیان. دادگر. بزرگ ابراهیمی. سنندجی. عبدالحمید بختیار. بور بور. دکتر سید امامی عامری. صادق بوشهری. اورنگ. پناهی. امامی خوئی. اعظم زنگنه. مهندس ظفر
. غائبین بی اجازه ـ آقایان: دکتر طاهری. تجدد. دکتر امیر اصلانی. افشار. دکتر رضائی. خزیمه علم.
دیر آمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: دولت آبادی دکتر نفیسی. دکتر عمیدی. امید سالار. غضنفری عباسی. اخوان. اسفندیاری. کیکاوسی. طباطبائی.
دیرآمدگان و زود رفتگان بی اجازه ـ آقایان تیمور باش. مهندس فیروز. آقایان و مسعودی
رئیس ـ نسبت بصورت مجلس نظری نیست ؟(اظهار نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر دادفر قائم مقام مشار، دکترراجی، اکبر، حمید بختیار
رئیس ـ امروز جند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند آقای دکتر دادفر
دکتر دادفرـ بنده اگر امروز مصدع آقایان نمایندگان محترم مجلس می‌شوم بمنظور تذکر مطالبی است که آن مطالب را از نظر خود اصولی دانسته و عدم تذ کار آنها را از جهت مصالح اجتماعی گناه میدانم. در موقع طرح برنامه دولت در مجلس سنا و مجلس شورای ملی چند نفر از ناطقین محترم اشاره بوضع دادگستری کرده و مطالبی بیان فرموده‌اند. قبل از ورود در توضیح عرایض خود مقدمتأ از طرف خود که افتخار ده سال سابقه قضاوت دارم و از طرف جامعه قضات از جناب آقای علم وزیر محترم کشور که در جلسه اسبق ضمن بیانات خود از قضات دفاع فرمودند سپاسگزاری و تشکر می‌نمایم. آقایان محترم گفته شده دادگستری از صدرتا ذیل خراب است (چند نفر از نمایندگان ـ همچو چیزی نیست) آقایان محترم این حرفی است که در مطبوعات و در صورت مجالس سنا هست گفته شده است بنده از صورت مجلس سنا استخراج کردم گفته شده است کاخ دادگستری را باید بسر قضات خراب کرد بدولت تکلیف می‌کنند که در داد گستری را ببندد و می‌گویند مردم از دادگستری ناراضی هستند و برای ثبوت ادعای خویش شواهد و ادله‌ای نیز می‌آورند (بعضی از نمایندگان ـ اینطور نیست) بنده منکر این معنی نیستم که دادگستری ما احتیاج بیک و فرم و اصلاح اساسی دارد و مانند همه آقایان معتقدم که تا داد گستری اصلاح نشود توفیق برنامه مبارزه با فساد محال و یا لااقل بسیار مشکل است اما ارائه طریق برای اصلاح دادگستری با نخطئه و اهانت بدادگستری دو مطلب جداگانه است. بدوأ ناچارم از تذکر این مطلب اصولی می‌باشم که قوای مملکت ما بر طبق اصل ۲۷ متمم قانون اساسی تشکیل می‌شود از سه قوه مقننه و مجریه و قضائیه که بر طبق اصل ۲۸ این سه قوه همیشه از یکریگر منفصل و مجزی بوده و تحت ریاست فائقه و عالیه اعلیحضرت همایون انجام وظیفه می‌نمایند قوه قضائیه بطوریکه آقایان میدانند احکام خود را بنام نامی اعلیحضرت همایونی صادرمیکنند و بعلاوه اصل هشتادم می‌گوید: رؤسا و اعضای محاکم عدلیه بترتیبی که قانون عدلیه معین می‌کند منتخب و به موجب فرمان همایون منصوب می‌شود. با توجه باصول مسلم مزبور از نظر قانون اساسی روابط هر کدام از قوای ثلاثه با یکدیگر معین و ریاست عالیه شخص پادشاه بر مجموع این سه قوه امری است روشن و مسلم و لذا تصدیق میفرمائید همان
+طوریکه یک نفر قاضی در حکم خود نمی‌تواند وارد چگونگی و مفید یا غیر مفید بودن قانون موضوعه شود و اگر اینکار را بکند مسلمأ متخلف و مستوجب تنبیه انتظامی خواهد شد اعضای قوه مجریه و قوه مقننه نیز حق اظهار نظر در آراء و احکام صادره از محاکم را بطریق اولی ندادند تا چه رسد باینکه خود این دستگاه را مورد حمله قرار داده و آنرا تخطئه نمایند. آقایان محترم قضاوت مقام مهم و ارجمندی است. شغل قضا شغل بسیار حساس و پر اهمیتی می‌باشد چگونه می‌توان بدون ملاحظه دستگاه قضائی کشور را مورد حمله قرار داد و اظهار نمود که دادگستری از صدر تا ذیل خراب است. در اهمیت شغل قضا ناچارم استناد بقول دو تن از نوابغ عالم بشری از دو قسم قدیم و جدید بنمایم تا از عرایض خود نتیجه بگیرم. حضرت مولای متقیان علی ابن ابی طالب (ع) در دستور العمل خود به مالک اشتر والی مصر وقتی طرز رفتار او را با صنوف و طبقات مختلف مردم توجیه میفرماید چون بقضات می‌رسد میفرماید
فاما ـ القضاه فافصح علیهم ان لایحتاجون الی شیئی ولیکن عندک بمنزله لایقربها احد حتی لاتجسر احدان یشکو عنهم. مالک با قضات طوری رفتار کن و بقدری بآنها وسعت معاش ده که بهیچ چیز احتیاج نداشته باشند و باید نزد تو از همه مردم مقرب تر باشند بدرجه‌ای که کسی جرئت شکایت از آنها را هم نزد تو نکند. اگر باشند کسانی که بخواهند از بزرگان اجتماع غرب اظهار نظری بخواهند نطق چرچیل سیاستمدار و لیدر معروف را شاهد میاورم. چرچیل در جلسه مورخه۲۳ مارس ۱۹۵۴ مجلس عوام انگلستان در موقع طرح لایحه اضافه حقوق قضات می‌گوید (کسی در جزایر بریتانیا پیدا نمی‌شود که بگوید قضات را دوست ندارد آنها لازمه حیات بشری هستند. دولت و قوه مجریه نمی‌تواند و نباید آنها را از کار برکنار کند آنها متشخص ترین کارمندان دستگاه حاکمه انگلستان هستند و با رهبران تجارتی و صنعتی و غیره فرق عمده دارند فقط رأی هر دو مجلس و تصویب مقام سلطنت موجب تغییر و تبدیل یک قاضی از شغل خود می‌تواند باشد .)و براثر همین احترام بمقام قضا است که در انگلستان حقوق قضات از تمام کارمندان عالی رتبه دولت حتی وزراء باستثنای نخست وزیر بیشتر است. اینست اهمیت و عظمت دستگاه قضا که در نظر مللی که بسعادت و رفاه اجتماع خود علاقه مندند و برای این منظور است که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی اصلاح وضع دادگستری و ایجاد یک دستگاه معدلت واقعی را که بتواند جدأ با دزدان اجتماع و مفاسد مبارزه کند قویأو اکیدأ بدولتها دستور می‌فرمایند حالا اگر در دستگاه قضائی ما عده معدودی اشخاص نابات و ناصالح وجود دارند باید تمام قضات و دستگاه قضائی مورد حمله و بی مهری قرارگیرد؟ حمله و اعتراض کلی بدستگاه قضا صحیح نیست. زیرا بنده بجرأت ادعا می‌کنم که پاکترین و منزه ترین دستگاه کشور ما در مقام مقایسه با سایر ادارات باز عدلیه است و اگر قضات و کارمندان متخلفی هستند که در زیر نقاب قدرت استقلال قضائی و حرمت شغل قضا مقاصد پلید خود را عملی کرده و مردم را نسبت بدادگستری بد بین می‌سازند باید آنها را از اشتغال شغل شریف قضاوت محروم ساخت و احکام و آراء بقیه را از جان و دل پذیرفت و اطاعت کرد. از طرف دیگر قوانین پر پیچو خم و نامتناسب با وضع اجتماعی کشور ما قضات را از انجام وظیفه‌ای که منتظر جامعه ایرانی است باز داشته است اصلاح دادگستری فقط با تغییر و تبدیل قضات آن مقدور نیست. این تجربه را ده بار کرده‌اند و امتحان شده است نتیجه‌ای عاید نشده. دادگستری احتیاج باصلاح رادیکال و اساسی دارد. و آن اقدام را می‌شود در سه جمله خلاصه کرد. اول از بین بردن تناقض قوانین. دوم از بین بردن درجات زائد رسیدگی. سوم تصفیه واقعی دادگستری از قضات ناپاک و فاسد و بد نیت. من باب مثال بنده متجاوز از صد فقره قانون جمع آوری کرده‌ام که این قوانین صریحأ همدیگر را نقض کرده‌اند و عده بیشماری تصویب نامه و بخشنامه سراغ دارم که مخالف صریح نه تنها قوانین عادی بلکه قانون اساسی هستند. برای هر موضوعی که بخواهید ده ماده قانون ضد نقیض می‌شود پیدا کرد. زیرا متأسفانه از جهت قانون گزاری در بسیار از موارد رعایت اصول نشده است قانون باید حتمأ دارای دو صفت باشد عمومیت و دوام. یعنی اولا قانون شامل عدة کثیری از مردم باشد ثانیأ برای مدت نامحدودی وضع شود چه بسا قوانین که بخاطر یک یا چند نفر وچه بسا مواد واحده ایکه بمدت چند روز یا چند هفته گذشته‌اند. بنده حاضرم این قوانین را یک، یک در اینجا بخوانم و ثابت کنم. آیا با این وضع تمام تقصیر متوجه قوه قضائیه است ؟. آیا خلیل طهماسبی قاتل عامدرا دادگستری تبرئه کرد؟ یا اموال قوام السلطنه را دادگستری مصادره نمود؟ باید انصاف داد اگر شما بجای قضات بودید چه می‌کردید. می‌گویند مردم از داد گستری ناراضی هستند. چطور ناراضی نباشند در شهرستان مراغه که بنه افتخار نمایندگی آنجا را دارم با حومه خود دارای چهار صد هزار جمعیت است فقط یک رئیس دادگاه و یک دادستان و یک بازپرس وجود دارد و هر وقت بوزارت دادگستری مراجعه می‌شود با جواب قاضی نداریم مواجه خواهید شد. البته این چنین تشکیلات ناقصی قدرت احقاق حق و رسیدگی بکلیه تظلمات مردم را نخواهد داشت. در مورد موجبات رسیدگی باید عرض کنم که هیچ شکی نیست که اهمیت امور جزائی از اموز حقوقی بیشتر است چه اگر کسی بنا حق محکوم بپرداخت پولی یا تسلیم مالی شد خود فقط خسارت مادی دیده و قابل جبران است ولی اگر محکوم بحبس و زندان و غیره بشود عمر تلف شده او قابل جبران نیست. در امور جزائی هم مسلمأ اهمیت امور جنائی بیشتر از امور جنحه است طبق قوانین فعلی برای رسیدگی بجرائم جنائی قانون یک مرحله قائل شده و آن دادگاه جنائی است که حکم دادگاه جنائی قطعی و فقط قابل رسیدگی فرجامی است که دیوانکشور فقط حق رسیدگی فرجامی را دارد اما حکم دادگاه جنحه در مورد یک سرقت عادی و یا ایراد ضرب هم باستیناف می‌رود هم به تمیز آیا این امر نقض عرض نیست؟ نتیجه اش این می‌شود که اگر حسن و حسین باهم دعوا کردند و حسن یک سیلی بحسین زد باید این دعوی ۳ سال یا ۵ سال طول بکشد تا معلوم شو دکه در آخر حسن را باید یک ماه حبس کرد یا نه؟ این صحیح نیست این درجات مختلف رسیدگی باید از بین برود امور جنائی مهمتر است چطور می‌شود بامور جنائی فقط یک درجه رسیدگی داد. و امور جنحه‌ای دو درجه؟ آیا بهتر نبود که برای تسریع در تعیین تکلیف رسیدگی بامور جنحه نیز یک درجه باشد النهایه برای دقت بیشتر در صدور احکام بر تعداد قضات و کیفیت انتخاب آنها دقت بیشتری بکنیم اما با یک درجه رسیدگی کنیم و حکم قطعی لازم الاحرا صادر کنید تا مردم راحت شوند. البته بحث وحدت و تعدد قضات و یک درجه و دو درجه بودن رسیدگی بدعاوی یکی از مباحث بسیار مهم آئین دادرسی است که هر کدام طرفدارانی دارد اما با توجه بوضع کشور ما و با توجه بنقض تشکیلاتی دادگستری ما و با توجه باینکه مردم طالب حل و فصل سریع و فوری دعاوی خود هستند بنده معتقدم اکثر این درجات زائد رسیدگی را از بین ببریم و در عوض یک درجه رسیدگی قائل بشویم منتهی در دادگاهها عوض یک قاضی ۳ قاضی تعیین کنیم و در انتخابات قضات هم دقت بکنیم اکثر این نارضایتی ـ‌ها که در اثر طول محاکمات ایجاد شده است از بین خواهد رفت. خوشبختانه در رأس وزارت دادگستری یکی از رجال مجرب و کاردان و یکی از قضات علی مقام قرار گرفته که فرمان وزارت را مجوز عالم بودن بجمیع علوم و فنون ندانسته و بکست نظر ارباب بصیرت و اهل نظر در هر مرحله و مقامی که باشند علاقه مند است و ما امیدواریم که ایشان در حد و امکان در مورد اصلاح و بهبود وضع دادگستری توفیق پیدا کرده و موجبات رضایت خاطر شاهنشاه را که علاقه وافر باصلاح اوضاع دادگستری و بسط معدلت در کشور دارند و همچنین رفاه و آسایش جامعه ایرانی را که در مقام خویش جز دادگستری مرجع و ملجاء دیگری ندارند فراهم آورند. عرض دیگر بنده راجع به تعیین وضع کارمندان پیمانی دولت است من سه چهار فقره نامه دریافت کرده‌ام که هر کدام لااقل ۵۰،۶۰ امضاء دارد و تقدیم مقام ریاست خواهم کرد اینها نوشته‌اند که در موقع تبدیل کارمندان پیمانی به رسمی بودجه متضرر نمی‌شود ما فقط یک مقدار حقوق تقاعد می‌دهیم و صندوق تقاعد هم بهره مند می‌شود و باین ترتیب ما از بلا تکلیفی بیرون مآئیم بنده می‌خواستم ازحضور محترم جناب آقای وزیر دارئی استفاده کنم و تقاضا نمایم که اگر این قانون مراجل مقدماتیش تمام شده است چون هیچ خرجی متحمل بودجه نمی‌شود امر بفرمائید تصویب بشود تا این که این کارمندان دولت هم از مزایای آن قانون استفاده کنند و از مضیقه خارج بشوند (احسنت)
رئیس ـ آقای مشار قائم مقام بفرمائید
مشار قائم مقامی ـ بنده موضوعی را که می‌خواستم بعرض دولت برسان یک موضوعی است که امگر الان بهش توجه نشود بطور مسلم فوت خواهد شد اولا دولت بعد از آنکه قانون منع کشت خشخاش را در مجلس هجدهم گذراند مردم هم همه استقبال کردند و خیلی هم خوشحال شدند موقعی که این قانون گذشت البته خشخاش کشت شده را با کمال خوشی و خوشروئی برگرداند و در جای او آمدند چغندر کاشتند امروز قریب ۴۰۰ هزار تن کمتر یا بیشتر در خراسان چغندر هست اگر کرم از بین نبرده باشد البته یک قدری را هم فکر می‌کنم از بین برده باشد اگر دولت فکری نکند بحال این مردم تکلیف ما چیست؟ ما تمام زندگی و هستیمان امروز باین چغندر قند بسته است ر این سفر اخیر که شخص شخیص اعلیحضرت شاهنشاهی
+مشرف شدند بمشهد اولین چیزی که مورد توجهشان بود و فرمودند که تیمسار آجودانشان یادداشت بکنند این مطلب بود یادداشت هم شده است نمیدانم دولت چه اقدامی کرده؟ اما الان یک کارخانه هزار تنی چغندر داریم که آنهم آنقدر خراب و فرسوده است که فکر می‌کنم نتوانند ۵۰۰ خروار چغندر را قند کند حالا من میل داشتم از حضور آقایان اعضاء دولت بپرسم که چه تصمیمی برای تحویل این چغندر دارند و یک جواب مثبتی بما بدهید که خیالمان راحت بشود موضوع دومی که می‌خواستم عرض کنم راجع ببهداری است که دو نفر از دکترهای خیلی خوب خراسان بمجلس آمده‌اند و یک نفر از دکترهای خوب خراسان راهم یک کرسی استادی برایش در دانشگاه تهیه دیده‌اند که آنهم عنقریب بتهران می‌آید آیا وزارت بهداری تصمیمی گرفته برای این موضوع؟ از حیث طبیب در مشهد مردم الان خیلی در مضیقه‌اند و من استدعا دارم از دولت که هر چه زودتر طبیب برای آنجا بفرستند (مهندس اردبیلی ـ دکتر نیست دارو هم نیست) هست یا نیست من نمیدانم در هر صورت من میدانم وضع مشهد از این حیث خیل خراب است البته عرایض خیلی زیادی دارم ولی چون هوا گرم است وقت آقایان را نمی‌گیرم و انشاء الله بعدأ عرض می‌کنم
رئیس ـ آقای دکتر راجی
دکتر راجی ـ قبل از اینکه عرایضم را بعنوان فبل از دستور بسمع آقایان نمایندگان برسانم بنام نماینده ملت ایران یا بنام یک فرد عادی می‌خواهم از این تریبون مقدس به کشور معظم جهان یعنی بریتانیای کبیر جمهوری عظیم فرانسه و دولت اتحاد جماهیر شوروی بهر یک جداگانه عاجزانه بفرستم اگر عرایضم مورد تأیید آقایان قرار گرفت امیدوارم که این پیام بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و اگر مورد تأیید قرار نگرفت بنام یک فرد بنام یک نماینده مجلس حق دارم این پیام را بفرستم از سپتامبر ۱۹۳۹که جنگ دوم جهانی شروع شد دولت امپراطوری بریتانیای کبیر ساعت ـ بساعت اخبار جنگ و جهان را توسط B.B.C بجهانیان می‌داد و در اول اخبار شعارش این بودا که ما برای آزادی جهان جنگ می‌کنیم سؤال می‌کنم که آیا این شعار هنوز در ذهن سیاستمداران محترم آن کشور محفوظ است؟ اگر هست باید توجه بکند که مدتی است که در جزیره قبرس برادر کشی و خونریزی برپاست و از این موضوع نمی‌شوم که حق با کیست یا اهمیت استراتژیک آن جزیره بچه حد است فقط از این آدم کشی اظهار تنفر نموده و طبق حق و انصاف پایان این برادر کشی را آرزو می‌کنم (احسنت) شعار جمهوری عظیم فرانسه سه کلمه است که بر سر درب مجلس شورای سنا و کلیة ابنیة مهم فرانسه حک شده آن سه کلمه عبادتند از آزادی. برابری. مساوات. از اولیای سیاست فرانسه سؤال می‌کنم که کلمات فوق در الجزیره مفهومی دارد یا نه؟ بنام یک وکیل یا یک فرد مسلمان از این برادر کشی و از این مسلمان کشی شدیدأ اظهار تنفر و انزجار می‌کنم و از دولی که قانون حقوق آزادی بشر را امضاء کرده‌اند و هر یک در شورای امنیت و یا سازمان ملل متحد بنام حفظ حقوق ملل نشسته‌اند تقاضا می‌کنم برای خاتمه این خونریزی‌های وحشیانه سریعأ و معجلا اقدام کنند (صحیح است) قبل از آخرین پیام بجوانان ایرانی عرض می‌کنم ای جوانانی که در گذشته فریب تبلیغ توده‌ای را خورده و یا هنوز در گوشه و کنار افکارتان سایه‌ای از مرام اشتراکی وجود دارد چشمتان را باز کنیم و ببینید آن ژوزف استالینی که از دیدن چهره و یا از ذکر نامش تنها می‌لرزید و دلها میطپید و برای خدا شناسان قدرتش مساوی قوه الهی بود امروز در جماهیر شوروی خاطی ستمکار و جابر معرفی می‌شود دوسه روز است کارگران و محصلین شهر ستانها لهستان خاصه در شهر پزنان اغتشاش و انقلاب نموده‌اند و مردم تقاضا آزادی (همان آزادی که منحرفین دراین کشور قدر آنرا ندانستند و از آن سوء استفاده کرده‌اند) آزادی و نان می‌خواهند و متأسفانه قوای مسلح دولتی تعداد زیادی از این تظاهر کنندگان را بضرب مسلسل از پای درآورده و یا استخوانهایشان را در زیر زنجیر تانک خرد کرده، بهمان شدتی که نسبت باعمال وحشیانه در قبرس و الجزیره تنفر و انزجار ابراز کردم در اینجا هم از این عمل غیر انسانی متنفر و منزجر هستم و امیدوارم در آتیه نزدیکی افراد و ملتها بتوانند طبق دلخواه خود زندگی کرده و آزادی مذهب، آزادی قلم و آزادی بیان در همه جا محترم شمرده شود. اما مطالبی که می‌خواستم قبل از دستور عرض کنم هیچ دلی برای ایران جز دل ایرانی حقیقتأ نمی‌سوزد و همانطور که تاریخ نشان داده هر وقت پیشرفتی در امور کشور انجام شده بدست خودمان بوده بدی اوضاع ذکر معایت و نواقص دستگاهها اظهار عجز نیست دلیل ناامیدی نیست بلکه برای آنست که دولت متوجه گردد افراد درستکار باعزم و جزمی را مصدر امور کند. چند روز پیش جناب آقای علم وزیر کشور در اینجا بیاناتی کردند از گذشته مطالبی فرمودند و گفته‌اند اکنون ایران در راه تکامل دمکراتیک پیشرفت می‌کند و فرمودند ضرر منفی بافی زیان فراوانی بایران وارد آورده و بنده هم فرمایشات ایشان را تأیید می‌کنم وقتی که یک مصروع کذاب خود خواه و عوام فریب ایران را نزدیک بورطة نیستی رسانده بود خدای بزرگ در آسمان و عوامل معدودی در این کشور که ذکر نامشان ممکن است حمل بر ریا گردد و نام نمی‌بریم نخواستند کشور ما فدای شهوت آن فرد قرار گیرد. ولی آقایان مکتب عوامفریبی در ایران بسته نشده و پیروان این مکتب هنوز مصدر امور هستند ولی اگر این عوامفریبان شهرت درستکاری هم داشته باشند آن وقت است که دیگر ابدأ کار مثبتی انجام نخواهد گرفت مردم ترجیح می‌دهند با دادن حق حساب مناسبی گره از کارشان گشاده شود یعنی اگر مأمور دولت بدرد مردم برسد کارشان را انجام بدهد وزیر جلی هم بگیرد مردم راضی تر از آنند که یک فرد باصطلاح امروز درستکار عوام فریب مصدر امری باشد و برای کوچکترین کارها اشکال ایجاد کند (صحیح است) چند روزی که در خوزستان بودم در هندیجان مردم از دست متصدی خالصه محل شکایت داشتند ولی در عین حال اعتراف می‌کردند که این مرد دزد نیست. شکایتشان این بود که این آقا روی اراضی و آبهای خالصه نشسته و نمی‌گذارد نه کسی از آب و نه احدی از زمین استفاده کند دیوار سرش خراب شده می‌خواهد دیوارش را بسازد باید برای هر سطل خاک پنج ریال بمأمور خالصه بدهد تا گل بردارد بیاورد و دیوار خانه اش را درست کند گروهی که از فواصلی زیادی نهری ایجاد کرده و خواسته بودند در قسمتی از اراضی صیفی کاری کنند همانروز که قرار بود آب بر زمین سوار شود این آقا دستور خراب کردن نهر را صادر می‌کند چه عیب داشت اگر این مأمور بجای این عمل زشت می‌گذاشت محصولی تولید و در موقع برداشت محصول بنفع دولت را از نظر زمین و آب در نظر گرفته و اخذ میگرد لذا اگر مأمور خالصه شخص فهمیده باعزمی بود چیین زیانی را بمردم و دولت نمیرساند دوکلمه راجع بگرانی هزینه زندگی و طریق استعانت بطبقه کار گر و کشاورز را بعرض میرسانم در این میان مقصودم این نیست که فقط درد را بگویم و چاره را ارائه ندهم اگر چاره‌ای که بنظرم رسید و بعرض میرسانم صحیح و منطقی بود دولت معجلا اقدام شایسته بنماید. افزایش حقوق کارگر که در خوزستان در نهایت حسن نیت بهشتادو دو ریال رسید بزیان کار گر شده چون از آن تاریخ که این افزایش عملی گردیده بیش از ۵۰% بر قیمنت کالا و مسکن افزوده و حالا هم اگر باز اضافه‌ای داده شود بهمان نسبت هزینه زندگی بالا خواهد رفت راه چاره ایجاد بنگاههای تعاونی است برای کارگران و کشاورزان بنحویکه مایحتاج اولیه زندگی آنانرا (گندم، بریج، قند، شکر، چای، قماش نخی، گیوه، سیگار، اشئو) بقیمتهای فوق ـ العاده ارزان از روی اوراق جیره بندی که بدون تقلب و صحیح تنظیم شده باشد در اختیار مستقیم مصرف کننده بگذراند برای اینکار و برای سایر کارهای اجتماعی و عمرانی خوزستان پول هست و در خاتمه عرایضم محل آنرا ارائه خواهم داد که از چه محلی تأمین شود. مطلب دیگری که می‌خواستم بعرض برسانم این است که در کشور ما همیشه منافع و عواید کارها بجیب یکفرد معین با دسته معدودی می‌رود از مسئولین امر عصرأ تقاضا دارم راجع باراضی که ملک شهرداریها بوده و افرادی تمام آن اراضی را بنام خود ثبت کرده‌اند و این عمل بکمک مأمورین مسئول که خود بهره‌ای از آن داشته‌اند انجام شده توجه کنند زیرا کار بجائی رسیده که در بعضی از شهر ستانها شهرداری برای یک مؤسسه خیریه یا دبستان زمین ندارد حتی قبرستانها را هم بثبت رسانیده و تصرف کرده‌اند غافل از اینکه زیر سنگی که فقط نامشان روی آن ثبت شده خواهند خفت. معاملات اراضی خالصه معاملات آهن‌ها قراضه معالات اتومبیلها فرسوده شرکت ملی نفت ایجاد انهار ثانوی کرخه تمامأ معادن سیم و زری هستند که بجیب افراد و گروه معینی سرازیر می‌شوند مأمور خوب دولت آنست که منفی باف نبوده عوامفریب نبوده ولااقل در تقسیم این منابع عایدی طوری سرپرستی کند که همیشه سودش بیکی نرسد. در خاتمه برای ایجاد بنگاههای تعاونی برای کارهای عمرانی برای ایجاد راه و بیمارستان و سدهای کوچک پل‌های کوچک و غیره از محل ۲۰%از ۲% اختصاصی شرکت ملی نفت ایران می‌توان با تأسیس دستگاه کوچکی بهر نامی که برای آن قائل شوید و استفاده از مشاورین ایرانی واجنبی سازمان برنامه کلیه این کارها ی کوچک که طرف احتیاج عده بیشماری از مردم است انجام داد و یقینأ از تعداد نارضایتیها موجود اگر خدای نکرده نارضایتی وجود داشته باشد بحد زیادی خواهد کاست. توضیحأ عرض می‌کنم که طبق اطلاع واصله این مبلغ در سال جاری معادل پنچ میلیون دلار تجاوز خواهد کرد و با این ترتیب با این پول اگر حیف و میل نشود خدمات شایسته و قابل ملاحظه‌ای بمردم مناطق نفت خیز می‌توان کرد (صحیح است) آخرین نکته‌ای که حضور آقایان
+وزراء تذکر می‌دهم این است که: بعزت مناز و تذلت منال. که این هر دورا زور باشد زوال اگر از آقایان وزراء تقاضای مشروعی می‌شود نباید باتکاء بمقام خود آن تقاضا را سرسری بپندارند تقاضا اگر مشروع باشد موظفند و جدانأ آنرا انجام داده تعبیر بر توصیه نفرمایند بنده هم ایمان دارم توصیه کار کشور را مشکل کرده ولی بخش نامه عدم توجه بتوصیه نباید موجب شود که آن چند عمل مثبتی هم که انجام می‌شد دیگر انجام نشود دولت‌ها هر فدر هم که دوام داشته باشند آن دوام را پایانی است. استدعای من از آقایان وزراء این است تا پایان وزراتشان نرسید کاری کنند که رضایت مردم را فراهم آوردند و بدانند که رعایت مردم موجب رضایت خداست نسبت بتصویب و اجرای قانون حقوق پزشکان امروز وزیر بهداری که تشریف ندارند تقاضا دارم زودتر این کار را خاتمه بدهید راجع بقیمت تا کسی هم از جناب آقای وزیر کشور استدعا می‌کنم همینطور که نسبت بتمام طبقات کشور و کارمندان توجه می‌فرمایند نسبت بیک طبقه ایکه صبح تا غروب جان می‌کنند و از روی عجله گاهی هست که بکسی می‌زنند قیمت تاکسی را توجه بفرمایند (وزیر کشور ـ تاکسی متر می‌گذاریم بهتر می‌شود) یک تقاضائی رانندگان آبادان کرده‌اند که رونوشتش ببنده رسیده و اصلش بوزارت دارائی و مقام محترم ریاست مجلس آنهم امیدوارم مورد توجه قرار گیرد چند دقیقه از وقت بنده که باقی مانده بآقای حمید بختیار می‌دهم
حمید بختیار ـ آقای دکتر راجی بقیه وقت خودشان را ببنده دادند.
رئیس ـ وقت نمانده را بخشیدند آقای محسن اکبر بفرمائید ممکن است آقای اکبر پنج دقیقه از وقت خودشان را بشما بدهند.
محسن اکبر ـ آقایان محترم اطلاع دارند و در جراید ملاحظه فرموده‌اند که در چند روز اخیر در رشت یک حریق مدحشی روی داد (مهندس اردبیلی ـ اسباب تأسف است) متأسفانه یکی از محله‌های آباد رشت با خاک یکسان شد و بطوری که اطلاع حاصل کرده‌ایم در حدود هشتاد باب دکاکین و حجرات و کاروانسرا طعمه حریق شد از این تعداد مقدر کمی بیمه بود و تعداد زیادی مربوط باشخاص بی بضاعت بود که بنده خواستم از این فرصت استفاده کنم و از هیئت محترم دولت و از جناب آقای نخست وزیر تمنی کنم بلکه توجه بفرمایند که نسبت باین اشخاص بی بضاعت کمک فوری بشود بنده یقین دارم آقایان نمایندگان گیلان (چند نفر از نمایندگان ـ تمام نمایندگان) تشکر می‌کنم در اینمورد با من هم صدا خواهند بود در این زمینه تقاضائی شده است که تقدیم حضور ریاست محترم مجلس می‌کنم و استدعا می‌کنم در هیئت محترم دولت نسبت باین موضوع توجه عاجلی بفرمائید
رئیس ـ آقای بختیار
حمید بختیار ـ همکار محترم آقای دکتر راجی مطالبی راجع بخوزستان فرمودند ولی یک نکته را نفرمودند و بنده ناچارم که بعرض برسانم و آن موضوع دادگستری است در روزه هجدهم بنده متهم شدم باینکه با دادگستری مخالف هستم این اتهام صحیح بود باز هم بنده مخالف دادگستری هستم و تا این دادگستری اصلاح نشود مخالف خواهم بود، امروز هم ساعت هشت شرفیاب حضور مبارک جناب آقای وزیر دادگستری شدم متأسفانه بمجلس تشریف آورده بودند (نمایندگان ـ خوشبختانه) آنچه بنده راجع بدادگستری در خوزستان دیدم لازم نیست که در اینجا بعرض مبارک آقایان نمایندگان محترم برسانم و برای بنده امروز میسر نیست ولی آنچه مسلم است عملی را که دادگستری در خوزستان می‌کند مساویست با عملی که آقای دکتر راجی فرمودند در قبرس می‌کنند برای مثال باید یک نمونه بعرض آقایان برسانم در چندی قبل یکی از محترمین خوزستان بنام آقای حاج بهبهانی مقتول گشت این شخص از محترمین بود و بوسیله چند نفر عرب در شادگان مقتول گشت شاید متجاوز از یک سال است که چند نفر عرب را در زندان آبادان گرفتار کرده‌اند البته باید این را بعرض برسانم که آقای بهبهانی یکی از مشمولین و ثروتمندان خوزستان بوده است سالها ما بین مرحوم بهبهانی و محمد حسین شیخ المشایخ که پیرمرد عربی است ۹۰ سال دارد اختلاف بوده است این شخص را امروز بنده در خدمت آقای امیر حسین خان ظفر بحضور آقای وزیر دادگستری برده بودیم پسر ایشان بواسطه دسیسه واعمال نفوذ در زندان است حتی وقتی که بنده خدمت جناب آقای نجم الملک هم مطلب را عرض کردم فرمودند فلان کس موضوع این =شخص کار مهمی است و در تهران اعمال نفوذ زیاد می‌کنند پسر شیخ المشایخ یک سال است که در زندان می‌باشد هر چه دویدیم هر چه زحمت کشیدیم هر چه به آقای اخوان وزیر دادگستری خوزستان گفتیم هر چه بدادستان گفتیم دادستان می‌گفتم فلانکس حق با تست ولی من نمی‌توانم کاری بکنم. این پسر شیخ المشایخ که هستی و نیستیشان هیچ است طرفشان جناب آقای خلعتبری را وکیل کرده‌اند ولی این اعراب من در خوزستان بچشم خود دیدم، نه من بلکه همه دیدند که کاسه برداشتند ده تومان پنج تومان جمع کردند برای اینکه چهار هزار تومان بیک کسی بدهند که از پسر این شخص دفاع کند، گفتم شیخ المشایخ فردیست بی چیز فقیر بیچاره ولی رئیس یک عشیره ایست رئیس نفرات است همیشه مملکت ما و اعلیحضرت همایونی نفرات لازم دارد اعلیحضرت همایونی نفرات لازم دار افرادی هم بودند که با من همکاری می‌کردند ولی من نتوانستم پسر شیخ المشایخ را از زندان بیرون بیاوریم برای مثال این موضوع را بعرض آقای وزیر دادگستری میرسانم و به آقای دادستان آنجا که آدم بدی هم نیست گفتم که اگر به تهران رسیدم احقاق حق همه را از شما خواهم کرد عصری آمد پیش من و بمن گفت فلان کس من اگر اینجا نبودم حمایت از اینها بیشتر بود برای مثال می‌خواهم عرض کنم قاضئی در آبادان است که من نمی‌شناسم که کیست ولی برای اینکه این موضوع را بتعویق اندازد بیست نفر از ورثه مقتول را احضار می‌کند برای تحقیقات ده نفر را از اهواز و ده نفر را از شادگان، ورقه ده نفر شادگان رامیفرستد باهواز ومال اهواز را می‌فرستد به شادگان نتیجه این اشتباه این است که برای ابلاغ صحیح اوراق مجدأ سه ماه طول می‌کشد. این شخص را زندانی کرده‌اند برای اینکه متهم است باین که تحریک کرده در قتل مرحوم بهبهانی، آقایان وکلای محترم خوزستان این مراتب را اطلاع دارند ولی متأسفانه همانطوری که عرض کردم مرحوم بهبهانی مرد متمکنی بود و محترم بود وورته او در اهواز بواسطه اختلافی که با اعراب در شادگان دارند لازم دانستند که پسر شیخ المشایخ که مرد پیر نود ساله اینست در زندان بماند همه دویدیم ایشان را نتوانستیم از زندان خارج کنیم امیدوارم با تشریف فرمائی جناب آقای گلشائیان که همه ما امیدوار هستیم دادگستری ایران رو ببهبودی برود و همه مردم ایران دعا گوی ایشان باشند.
۳- سؤال آقای مهندس سلطانی راجع به تصادف و قتل مرحوم فرخ زاد و جواب آقایان وزیر کشور و وزیر دادگستری
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم سؤالات مطرح است، آقایان سلطانی سؤالی از آقای وزیر کشور کرده‌اند بفرمائید.
مهندس سلطانی ـ واقعأ برای بنده نهایت تأسف است که از دومقام محترم وزیر محترم کشور و جناب آقای گلشائیان سؤالی بکنم که راجع بقتل شخصی است و امروز متأسفانه این جا همه اش صحبت از قتل بود، بنده و تمام آقایان محترم احترام و علاقه زیادی نسبت بدستگاه انتظامی کشور داریم و خوشبختانه در رأس تشکیلات انتظامی کشور هم یکی از شریفترین افسران قرار گرفته است (صحیح است) ناچار هم هستیم که علاقه داشته باشم چون این دستگاه را حفظ جان و مال و ناموس خودمان میدانیم افسران جوان تحصیل کرده و واقعأ مردان کار آزموده زیادی هم در تشکیلات انتظامی هست. آقایان یکشنبه بیست و ششم خرداد شخصی که بواسطه شغل خود ایجاب می‌کند که حافظ جان و سلامتی مردم باشد موجب قتل شخصی بنام غلامحسین فرخ زاد نراقی کارمند بانک ملی شده و خدا شاهد است که من نه این شخص را می‌شناسم و نه آقای قاتل را دکتر بینا ـ قاتل را که نمی‌شود گفت
رئیس ـ متهم بقتل است
مهندس سلطانی ـ و گویا پرونده این قتل در شعبه ۲۱ باز پرسی دادسرای تهران مورد رسیدگی است بنده در روزنامه دیدم که برادر این مقتول اعلام جرمی نسبت به آقای ستوان انوری افسر راهنمائی و رانندگی که گزارش هاری از حقیقت نسبت بتصادف داده تقدیم مقام دادستانی نموده است. آقای وزیر کشور آیا صحیح است که این آقای ستوان محترم گزارش مخدوشی داده در صورتی که پاسبان پاس محل و شخص دیگری که ناظر بوده‌اند عکس گزارش ستوان محترم را گفته‌اند جناب آقای گلشائیان: آیا باید همیشه رانندگان بیکس و کار و بدبختهائی که پشت اتومبیلهای کرایه‌ای کار می‌کنند در موقع تصادف تحت تعقیب قرار بگیرند؟ نمی‌شود بطور نمونه قاتل این فرخزاد بدبخت را بطور اشد مجازات نمائید؟ تا مردم ببینند که گردن کلفتها هم در مقابل قانون یکسانند متأسفانه خود سری و بی مبالاتی رانندگان و عدم توجه اولیاء امور بجائی دارد می‌رسد که هر آن جان مردم و اطفالشان را بیشتر بخطر مرگ نزدیک می‌کند هر روز خانواده‌ای یکی از عزیزان خود را از برای هوی و هوس عزیزان بیجهتی که پشت فرمان اتومبیل قرار می‌گیرند باید قربانی دهد جناب آقای وزیر کشور بسیار بجا خواهد بود اگر مقدم بر تمام کار هما خود اصلاح و اجرای مقررات عبور و مرور و تجدید نظر کلی در صادر نمودن پروانه رانندگی را قرار می‌دادید
رئیس ـ آقای وزیر کشور وزیر کشور (علم) بر طبق گزارش شماره ۱۸۴۹-۳۵/۳/۲۷ کلانتری ۲۵ مقارن ساعت بیست و چهل و پنج دقیقه مورخه ۳۵/۳/۲۶ مرحوم فرخزار در جاده قدیم شمیران مورد تصادف اتومبیل سواری شماره ۶۰۰۰ ط۳۳ واقع و منجر بفوت مرحوم فرخزاد می‌شود کلانتری پس از انجام تشریفات قانونی پرونده و راننده را طی شماره ۱۸۴۹ به دادسرای تهران تسلیم و فعلا قضیه در دادسرای تحت تعقیب است اگر تخلفاتی مشاهده فرموده‌اید یا شنیده‌اید ببنده بفرمائید
+ رسیدگی خواهم کرد.
رئیس ـ آقای وزیر دادگستری.
وزیر دادگستری (گلشائیان) راجع بپرونده‌ای که فرمودند چون بنده در تهران نبودم بمحض اینکه به تهران رسیدم چون سابقه خدمت در دادگستری داشتم و خودم یک وقتی سمت مدعی العمومی تهران را داشتم دستور دادم که هر تصادفی که در تهران می‌شود هر موقع شب یا روز بمن شخصأ اطلاع بدهند و معتقد هستم که یک قسمت اعظم شکایت از دادگستری مربوط بکار‌های جزائی است برای اینکه مردم انتظار دارند که اگر کسی عمل بدی می‌کند خیلی زور رسیدگی بشود و زود مجازات بشود و اگر هم بیگناه است بی جهت در حبس نماند (صحیح است) در این موضوع هم وقتی بمن گزارش می‌دهند با سابقه اطلاعات جزائی که بنده داشتم پرونده را دیدم و چون مقدار وجه الضمانی که از این شخص گرفته بودند کم بود خودم بمدعی العموم گفتم که بیشتر بکن برای اینکه در زندان بماند چرا برای اینکه روی همین استدلالی که آقای سلطانی فرمودند خودم معتقد هستم که اگر فلان شوفر تاکسی که از روی بیچارگی مجبور است شبانه روز ۱۵ یا ۱۶ تومان برای زن و بچه اش در بیاورد و اگر اتومبیلش خراب است مالک حاضر نیست که تعمیر کند و اگر یک قدری سرعت بخرج می‌دهد برای این است که بافکر آشفته‌ای دوسه تومان بیشتر کار کند و این قابل ارفاق است ولی اشخاصی که امثال بنده پشت آن اتومبیل بیوک می‌نشینند و خیالشان راحت است و شاید هم اشخاصی پهلوی دستشان می‌نشینند که بیشتر محرک آنها هستند برای سرعت زیاد (صحیح است) تا وقتی که ما عدلیه را نتوانستیم طوری درست کنیم که امروز یک پرونده جزائی می‌آید فردا حکمش صادر شود لااقل بآن مرحله برسد که ما آنهارا توقیف کنیم که اینها لااقل بمجازاتی رسیده باشند و این دو دلیل دارد یکی اینکه ناچار می‌شوند بروند ورثه مقتول را ببیند که لااقل به ورثه مقتول کمکی شده باشد کما اینکه در چندی قبل اینکار راجع بآن طبیب بدبخت دکتر همایون بور شد که روی همین توقیف مجبور شد انکسی که متهم به قتل بود رفت ورثه مقتول را دید و راضیشان کرد (دکتر جهانشاهی ـ ۲۸ هزار تومان داد) یک موضوع این است امروز که این شخص آزاد شد وقتی محکمه می‌خواهد رأی بدهد ۳ ماه طول می‌کشد بعد هم استیناف می‌دهد و با باستیناف می‌رود بعد هم بتمیز می‌رود و یک وقت خبر می‌شویم که این ورثه مقتول از بیچارگی و بدبختی و گرسنگی میمیرندو نفرین باین دستگاه عدالت و دستگاه دولت می‌کنند که یک طبیب از بین رفته، رئیس خانواده شان از بین رفته و آن شخص مثل شاخ شمشاد در خیابان می‌گردد باین جهت بنده دستور دادم و جه الضمان را بالا ببرند برای اینکه در توقیف بماند و در توقیف ماند و بعد شنیدم و امروز بمن اطلاع دادند که ورثه مقتول شخصأ رضایت دادند. طبعأ روی این است که رفته‌اند ورثه مقتول را راضی کردند بنده هم راضی هستم برای اینکه مجازات سرجایش هست محاکمه و مجازات می‌شود ورثه مقتول هم یک چیزی بهشان رسیده است بنابراین در این پرونده و نوع این پرونده بنده بآقایان می‌توانم عرض کنم و اطمینان بدهم که مخصوصأ نسبت باین طبقه یعنی آن طبقه‌ای که اگر سرعتی در راندن اتومبیل بخرج می‌دهند صرفأ از راه هوی و هوس است نه از راه تأمین وسیله زندگی ارفاقی نخواهد شد (احسنت ـ احسنت)
۴- سؤال آقای بور بور راجع بوقایع الجزیره و جواب آقای وزیر امور خارجه
رئیس ـ آقای بور بور
بور بور ـ بنده نمیدانم عرض کنم خوشبختانه یا بدبختانه ما امروز در دنیائی زندگی می‌کنیم که بواسطه اختراعات محیرالعقول مخصوصأ ترقیات بزرگ در وسایل مسافرت ممالک و دول و ملل بهمدیگر فوق العاده نزدیک شده‌اند این نزدیکی موجب شده است که ممالک و ملتها نسبت بهمدیگر علاقه بیشتری پیدا بکنند و همچنین در مقدرات همدیگر شریک باشند و این سرعت موجب شده است در روابط بین المللی و دول تغییرات عظیمی پیدا بشود و بهمین جهت است که اگر در یک نقطه‌ای از ممالک بدبختی یا ناامنی یا ناراضی پیدا بشود با رغبت عجیبی در کشور‌های دمکراسی مردم احساس ناراحتی و نگرانی می‌کنند. مدتی است که ملت هم کیش ما یعنی اهالی الجزایر برای آزادی و استقلالشان در تلاش هستند در مقابل این تقلائی که برای آزادی می‌کنند سینه آنها همیشه مواجه است با تانک و توپ و گلوله یک مملکتی که در شرق معروف است این مملکت از ممالک آزادیخواه است و همیشه در شرق یک حس احترامی باین مملکت از جهت سوابق آزادیخواهی و آزادی بوده است البته بنده قصد ندارم و یا نمی‌خواهم در اموری که قانونأ می‌شود به آن اطلاق دخالت در امور ممالک دیگر کرد وارد شوم ولکن این مطلب بر هیچکدام از آقایان پوشیده نیست که ما عضو جامعه ملل هستیم و بعنوان یک مملکت مستقل و متمدن وظایفی بر عهده داریم که نسبت بانجام این وظایف نمی‌توانیم بی اعتناء باشیم بنده امروز خواستم از جناب آقای وزیر امور خارجه استدعا کنم که بفرمایند ببینیم برای خاتمه دادن باین کشتاری که الان در الجزایر هست (خرازی ـ صحیح است همه ایرانیان متنفرند تمام مسلمین دنیا متنفرند) چه اقدامی فرموده‌اند برای اینکه این غلیانی که الان آنجا هست در بین ملل مسلمان دنیا یک آینده مبهمی را ایجاد کرده است که معلوم نیست در خاورمیانه چه تأبیری بکند
خرازی ـ در تمام دنیا مسلمین متنفرند از مملکت فرانسه که ادعای تمدن می‌کند
رئیس ـ اینجرفها این طور صحیح نیست ممکن است بفرمائید این جلو منظورتان را بفرمائید. آقای بور بور بفرمائید دفعه اول پنج دقیقه می‌توانید در باره سؤال توضیح بدهید بعد هم می‌توانید پس از جواب توضیحی بدهید
بور بورـ این جریان در خاورمیانه ایجاد نگرانی کرده است و چون مملکت ما بواسطه موقعیت خاصی که دارد علاقمند است که در این حدود و در این حوزه خاورمیانه همیشه صلح حکمفرما باشد از این جهت ما همه علاقمندیم که به ببینیم وزارت خارجه ما در این جریان چه اقدامی کرده است و مخصوصأ بفرمائید که نگرانی هست برای توسعه خطر یا نگرانی وجود ندارد.
رئیس ـ آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه (دکتر اردلان) ـ آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند که در چند سال اخیر یک حس آزادی خواهی و یک حس استقلال طلبی بطور خیلی شدید در مستملکات افریقای شمال فرانسه بروز کرده و انصافأ باید گفت که افتخار این قبیل جنبش‌ها مرهون خود ملت فرانسه است که نهال و تخم آزادی را در دنیا کاشته‌اند و بارور کرده‌اند و بر اثر حسن تدبیر و مال اندیشی و دور بینی دولت فرانسه آنچه مربوط بمراکش و تونس بود خوشبختانه منتهی بالستقلال کامل این کشور شد و دولت ایران هم استقلال این دو کشور را شناخت و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی هم تلگراف تبریک به رؤسای این دو کشور مخابره فرمودند و وزارت امور خارجه هم از این حسن تدبیر دولت فرانسه تقدیر کرد بناچار این جنبش و این تظاهرات در الجزیره هم ظهور می‌کرد منتهی الجزیره وضعش بکلی با تونش و مراکش متفاوت است و در نتیجه زد و خوردی آنجا الان هست و کشمکش و کشتاری که موجب تأسف همه ماهست. امیدواریم که آن حسن تدبیری که دولت فرانسه از خود در تونس و مراکش نشان داد در این قسمت هم نشان بدهد و وضع آنجا را هم طوری بکند که آزادی و رضایت کامل مردم الجزایر هم فراهم بشود ـ(خرازی ـ انشاء الله) آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند که در سازمان ملل متحد ما یک گروهی داریم به نام گروه اسیائی و افریقائی یعنی دولی که در سازمان ملل عضویت دارند همیشه گرد هم جمع می‌شوند و مسائل مشترک خود را حل می‌کنند و تصمیم می‌گیرند و این هیئت کم کم بر قدرتش افزوده شده و کم کم سازمان ملل روی آن حساب می‌کند اخیرأ تصمیم گرفتند که این موضوع الجزیره را بشورای امنیت ارجاع کنند البته ما از بدو امر می‌دانستیم که بدست آوردن توفیق در این کار مشکل است برای اینکه دولت فرانسه این امر را یک امر داخلی میداند و بموجب منشور سازمان ملل متحد سازمان ممنوع است که در امور داخلی ملل دخالت کند معذلک سیزده یا چهار ده کشور از گروه آسیائی و افریقائی بیشتر امضا نکردند در قسمت مراکش همه متفقأ امضاء‌کردند و بشورای امنیت مراجعه کردیم و چون دولت ایران هم عضویت و شورای امنیت را داراست طبعأ دفاع از این قضیه هم بعهده دولت ایران است متأسفانه شورای امنیت قبول نکرد که موضوع را در دستور بگذارند ولی دفاع جناب آقای دکتر عبده نماینده ایرای بسیار خوب بود و موجب شد کلیه نمایندگان عرب از ما تشکر بکنند و امیدواریم همانطوری که آنها از ما تشکر کردند ماه لااقل موجبات رضایت آقایان را فراهم کنیم
حشمتی ـ شورای امنیت طرفدار اقویا است و بدست آنها درست شده است
۵- سؤال آقای خرازی راجع باتومبیل‌های فروخته شده بکارمندان شهر داری و جواب آقای وزیر کشور
رئیس ـ آقای خرازی
خرازی ـ البته آقایان محترمی استحضار دارند که وزارت کشور یکی از مهمترین وزاتخانه هاست بعلاوه استانداریها و فرمانداریها و بخشداریها و شهرداریها و ژاندارمری‌ها و شهربانی تحت اختیار وزارت کشور است و اگر این ادارات که بعقیده بنده چهار رکن وزارت کشور هستند اینها اگر خوب کار کنند موجبات رضایت مردم فراهم می‌شود بنده خودم خیلی تأسف دارم که یک سؤال کوچکی را در اینجا مطرح کردم ولی آقایان نمایندگان محترم تهران می‌دهند که ما چقدر در مضیقه و فشار هستیم یک دوره هجدهم و یک ماه هم از این دوره می‌گذرد و اغلب در انجمنهای محلی دعوت می‌کنند از نمایندگان تهران و ر بعضی از اوقات از جناب آقای وزیر کشور که در خدمتشان بوده‌ایم و آقای شهردار تهران و تقاضاهایشان مثلا این است که دو تا شیر آب بما بدهید یا هفت تا چراغ برای ما بکشید یا دویست متر اسفالت بکنید هی آقایان نمایندگان شهرستانها می‌گویند که بتهران این طور توجه می‌شود اینطور توجه می‌شود آقایان
+ بگذرید از میدان توپخانه ببالا و بیائید به پائین شهر ببینید مردم چه می‌گویند و آن پائین چه خبر است که مردم دو تا شیر آبی ندارند (مهندس اردبیلی ـ شهرستانها هم آب ندارند) بنده نمی‌گویم پرونده دارد در کمیسیون عرایض خدمت جناب آقای ارسلان خلعتبری پرونده دارد در خود شهر داری پرونده دارد مردم باغ فردوس و صابون پزخانه وکوچه سیاهها می‌گویند که دو تا شیر آب بما بدهید و شهرداری نمی‌دهد یا آنکه شیر دارد اما آب ندارد آقای شمس قنات آبادی در چند روز قبل اینجا عنوان کردند بنده عرض می‌کنم شهر ـ داری که نمی‌تواند آب برق اسفالت و بهداشت مردم را تأمین کند بچه مناسبت یک کرور تومان می‌دهد اتومبیل می‌خرد و این را باقساط بکارمندان خودش می‌دهد؟ بنده خودم از اشخاصی هستم که طرفدار این هستم که اگر در امریکا هر سه نفر یک اتومبیل دارند انشاءالله در ایران یک طوری بشود که هر یکنفر یک اتومبیل داشته باشد ولی مستخدمی که پول قسط زمین باید بدهد پول کرایه خانه باید بدهد حقوقش هم چهار صد، پانصد تومان بیشتر نیست این چطور می‌تواند که یک اتومبیل هم بگیرد وقسط اتومبیل و کرایه خانه را بدهد بنده حساب دارم که اشخاصی هستند که با این ترتیب ماهی سیصد یا چهار صد تومان کسر می‌آورند این زندگی اینها را خراب می‌کند این کمک بفساد می‌کند این را باید شیر آب بخرید بدهیند بمردم نه اینکه اتومبیل بخرید و بکارمند د چهار صدو پانصد تومان حقوقی بفروشید و زندگی اورا مختل کنید بنده صریح عرض می‌کنم که آقای منتصر شهردار درستی است ولی مثل آن هیئت بازرسی می‌ماند که زمان اعلیحضرت فقید فرستادند بفارس که کارهای سرتیپ زندیه را رسیدگی کند کاغذ نوشتند بآن هیئت بازرسی برو آنجا و انبار کاه را برگردان ۳۱ روز یک هیئت رفتند و یک ری یک ری انبار کاه را برگرداندند و بعد دیدند جچد خروار سرک دارد یک عده‌ای در شهر داری تهران نشسته‌اند بنده فرسایش جناب آقای علم را سند می‌گیرم که در موقع دفاع از برنامه دولت در پشت این تریبون فرمودند که شهرداری تهران هزار عیت دارد یک عده‌ای نشسته‌اند در شهر داری تهران و دزدی می‌کنند و شهردار را می‌فرستند بمیدان که خیار را قیمت بگذارد و ما در فشار این مردم هستیم ما امنیت داریم ولی بیشتر از این نمی‌توانیم صبر کنیم که مردم تهران برای آب و برق و بهداشت و اسفالت در مضیقه باشند و هی دعوت کنند که ما چون حوضمان آب ندارد چهار تا رختشوخانه در جنوب شهر بسازید ممکن بود این پانصد هزار تومان را که نقد دادید اتومبیل از یک کمپانی خریدید صرف کار مردم می‌کردید در حالیکه وضع دنیا طوری است که در آمریکا هم اتومبیل بقسط می‌فروشند بنده نمیدانم بچه مناسبت از بودجه شهرداری پانصد هزار تومان می‌دهند اتومبیل بخردند وزندگی چهار تا کارمند را خراب بکنند و اینها را بفسار سوق می‌دهند نه جلوگیری از فساد
رئیس ـ آقای وزیر کشور
وزیر کشور ـ (علم) برای اینکه وقت مجلس را نگیرم بعرض آقایان میرسانم که این واگذاری اتومبیلها هم بنفع کارمندان شهرداری و هم بنفع شهر داری است جزئیات ممکن است چه در اینجا اگر بخواهیم و چه در خارج بعرضتان میرسانم شیرهای جنوب شهر هم آب دارد
رئیس ـ آقای خرازی شما مطلبی ندارید
خرازی ـ عرضی ندارم
۶- سؤال آقای صارمی راجع بمسافرت آقای وزیر فرهنگ بایتالیا و جواب آقای ذوالفقاری معاون نخست وزیر
رئیس ـ آقای صارمی
صارمی ـ اجازه بفرمائید
جناب آقای معاون نخست وزیر اول توضیحات خودشان را بدهند
رئیس ـ اول باید وکیل توضیحتت خودش را بدهد بعد جواب بدهند بفرمائید
صارمی ـ یک روز برنامه دولت در مجلس شورای ملی رأی اعتماد داده بشود و معلوم بود که بموجب ظواهر امر مشروطیت دولت مورد اعتماد مجلس شورای ملی واقع شده است در روزنامه‌ها خواندیم قبل از انجام این تشریفات آقای وزیر فرهنگ بمسافرت ایتالیا تشریف برده‌اند (مهندس اردبیلی ـ بعد بفرانسه) در جرائد گفته شد مسافرت ایشان برای این است که در مراسم افتتاح نمایشگاه اثار صنعتی ایران در ایتالیا شرکت کنند بنده سؤال کردم که آیا با داشتن گروهی بسیار از مأمورین سیاسی و سفرای کبار و وزرای مختار در تمام نقاط اروپا برای یک امر تشریفاتی این مسافرت ضرورت داشته است یا نه؟ (مهندس اردبیلی ـ میخواسته‌اند بودجه مملکت را تعدیل کنند) اگر ضرورت داشته است جهات ضرورت را بفهمیم چیست (دولت آبادی ـ رفته‌اند وزیر کار را بیاورند) و بعد به بینیم که مخارج این مسافرت چه مبلغ است و آیا این مخارج مسافرت از کدام اقلام بودجه مصوب پرداخته می‌شود (مهندس اردبیلی ـ از صرفه جوئی‌های وزارت فرهنگ) سؤال بنده این است البته بعد که جواب داده شد بنده عرایضی داشته باشم عرض خواهم کرد
رئیس ـ آقای معاون نخست وزیر
معاون نخست وزیر (ناصر ذوالفقاری) ـ در جواب نماینده محترم باید عرض کنم که جناب آقای وزیر فرهنگ از طرف دولت ایتالیا برای افتتاح نمایشگاه آثار باستانی ایران به رم تشریف بردند و دعوت داشتند و کوچکترین هزینه و مخارجی هم به بودجه دولت تحمیل نشده است ولی برای مزید اطلاع ایشان باید عرض کنم که چنانچه دولت در اینگونه موارد و این گونه مسافرت‌ها صلاح دید دولت مقتضی تشخیص داد اقدام باین عمل خواهد کرد.
رئیس ـ آقای صارمی
صارمی ـ خوب خوشبختانه فهمیدیم که تحمیلی بر بودجه دولت نشده است از این جهت اشکال بنده مرتفع است ولی مجبورم یک توضیحی عرض بکنم فرمودند که اگر هیأت دولت تشخیص داد که مسافرت بشود مسافرت خواهد کرد و معنای این جمله این است که مجلس نبایستی از دولت سؤالی بکند (عده از نمایندگان همچو حرفی نیست دولت نمی‌تواند همچو حرفی بزند) در هر حال با نظارت تامه‌ای که مجلس شورای ملی دارد اگر چنانچه تشخیص بدهد مسافرت وزیر غیر لازم است و از کارش باز می‌ماند نظارت خودش را اعمال می‌کند (صحیح است) و بنده باید عرض کنم که آقای وزیر فرهنگ اگر خستگی داشته‌اند که الزام بمسافرت داشته باشد اشکالی ندارد ولی باید کارهایشان را بنحوی انجام بدهند که موجب رکود و تعطیل کار شان نشود و بیش از این توضیح عرض نمی‌کنم
۷- سؤال آقای خلعتبری راجع بافزایش سرمایه بانکها از محل قرضه دلاری و جواب آقای وزیر دارائی
رئیس ـ آقای خلعتبری
خلعتبری ـ در دوره هجدهم لایحه اعتبار قرضه صد و پنجاه میلیون دلار از آمریکا مجلس شورای ملی تصویب کرد که از ۷۵ میلیون دلاری که برای احتیاجات ضروری وام گرفته می‌شود ۲۳ میلیون دلار اختصاص بسرمایه بانک کشاورزی و بانک رهنی و بانک ساختمانی داده بشود (صحیح است) این مبلغ قریب ۱۷۰ میلیون تومان می‌شود روزی که این لایحه مطرح بود بنده افتخار تقدیم این پیشنهاد را داشتم و با کمال تأسف وزیر دارائی وقت با این پیشنهاد مخالفت می‌کرد ولی مقاومت همکاران من سبب شد که مجلس با اکثریت رأی داده که این بیست و سه میلیون دلار بمصرف این سه کار که هم تولیدی و هم عام ـ المنفعه و مورد احتیاج تمام مردم مملکت است برسد (صحیح است) من احساس کردم با آن رویه مخالفی که وزیر وقت در مجلس پیش گرفت بعد از آن دولت عقیده بتعقیب آن کار نداشت و علت اینکه این سؤال را می‌کنم این است که بدانم وقتی که دولت صحبت از اعتبار یا قرض کردن حتمأ توافق بین دو طرف حاصل بوده یعنی بین دولت ما و آمریکا و بهمان جهت و در تعقیب مذاکرات و توافق این لایحه بمجلس آورده شد چطور شد آنچه که مربوط بمخارج اداری بود بعنوان وام گرفته شد ولی این مبلغ که مربوط بامر تولیدی است مخصوصأ در مورد بانک کشاورزی تعقیب نشد البته بنده پنج شش ماه پیش به وزارت خارجه نوشتم بججاب آقای علاء نخست وزیر نوشتم و از دولت خواستم که این موضوع را تعقیب بکنند حالا بنده می‌خواهم بدانم علت اینکه این موضوع تعقیب نشده چیست ما تعقیب نکردیم یا امریکائیها نمی‌دهند دلیلش چیست ؟،
رئیس ـ آقای وزیر دارائی.
وزیردارائی (فروهر) سؤالی که نناب آقای خلعتبری فرمودند در متن سؤال مخاطب جناب آقای وزیر کشاورزی بودند ولی چون امر مالی بود باین جهت قرار شد جواب را بنده خدمتشان عرض کنم این سؤالی که ایشان کرده‌اند حاکی از کمال حسن نیت ایشان است چون هم در دوره گذشته و هم در این دوره بنده دیدم که یکی از برنامه‌های اصلی شخص خودشان را تقویت سرمایه بانکهای کشاورزی و رهنی قرار داده‌اند و این حاکی از حد اعلای حسن نیت است برای اینکه واقعأ باید این بانکها تقویت بشود و اما راجع باین مورد بخصوص دولت اقدام و تعقیب کرده است اینجا استدلالی فرمودند که چرا برای کسر بودجه اقدام نشده خواستم عرض بکنم که این حاکی از سوء تفاهمی است از آن مبلغ ۷۵ میلیون دلاری که دولت طبق اجازه مجلسین محترم می‌تواند وام بگیرد هنوز بیش از ۴۲ میلیون دلارش مصرف نشده است که من جمله ۲۳ میلیون دلار از این مبلغ باقی است که خود بنده با اجازه دولت مشغول اقدام هستم و روزی هم در خارج خدمتشان عرض کردم که در مذاکرات البته یک اشکالاتی هست برای اینکه این قانون دولت را مجاز کرده است قرض بگیرد و طرف مکلف نیست که فورأ بدهد در هر حال اقداماتی در جریان است و موضوعی که بیش از هر چیز مؤید این عرض بنده است اینستکه قطعأ توجه فرموده‌اید که دولت در بندهای هفتم و هشتم برنامه خودشان تقویت بانکهای ساختمانی و رهنی و کشاورزی را پیش بینی کرده است ولی وقتی می‌گوید من تقویت می‌کنم یعنی وسائل کار بهش می‌دهم تقویت یعنی دادن پول بیک بانکی و جز این تقویت معنائی
+ ندارد و این در برنامه دولت هست یکی از راههائی که پیش بینی شده است که سرمایه این بانکها زیاد بشود همین اجازه مجلس محترم است که در حدود ۲۴ میلیون دلار تقریبأ ۱۷۰ میلیون تومان ما را مجاز کرده است از این محل بگیریم و بنده امیدوارهستم که مذاکرات ما بنتایج قطعی برسد در خارج خدمتتان عرض کردم و حتی صحبت شده است که ماشین آلات کشاورزی بدهند جناب آقای خلعت بری در هر حال از این حیث خیالشان راحت باد با برنامه دولت و با تکلیفی که دولت خودش برای خودش پیش بینی کرده است و در برنامه تقدیم کرده است این بانکها و مؤسسات را تقویت می‌کند و اینکار خواهد شد هیچ تردیدی نداشته باشید که اگر از راه قرضه توفیقی حاصل نشد از راههای دیگر خواهیم کرد و بنده خیلی حسن استقبال می‌کنم که در مجلس فعلی این فکر هست که بایستی این بانکها تقویت بشود کما اینکه در همان قانون برای بانک صنعتی پیش بینی نشده است و حالا دولت آمده است و این را از محل دیگر جبران کرده است از محل سازمان برنامه و اساسنامه اش هم تصویب شده است و عمل شده است در هر حال خواستم عرض بکنم که از این حیث نگرانی نداشته باشید نتیجه مذاکرات بعرض مجلس محترم شورای ملی خواهد رسید.
۸- تقاضای طرح لایحه تبدیل کارمندان پیمانی برسمی بوسیله آقای وزیر دارائی
وزیر دارائی ـ جناب آقای دکتر دادفر شرحی راجع بکارمندان پیمانی فرمودند بنده اینجا استفاده می‌کنم راجع به کارمندان پیمانی و حکمی خواستم عرض بکنم که این لایحه در مجلس هست و بنده رسمأ استدعا می‌کنم که در دستور قرار بگیرد و عملیاتش تعقیب بشود (احسنت)
رئیس ـ آقای خلعت بری
خلعتبری ـ بنده از اینکه دولت متوجه باین موضوع هست نسبت بسهم خودم تشکر می‌کنم و یک مطلبی را بجناب آقای وزیر دارائی عرض می‌کنم و آن اینست که وقتی دولتی با دولت دیگری مذاکراتی می‌کند برای دریافت قرضه اگر بموافقت قبل نرسیده باشد همینطور نمیاید یک لایحه‌ای بمجلس نمی‌آورد اگر لایحه‌ای بمجلس آورد دلیل بر این است که با اعتبار دهند یا قرض دهنده در نتیجه مذاکرات رسمی موافقت حاصل شده است بنابراین از کمک هائی که دولت امریکا بما کرده است ما تشکر می‌کنیم حالا بنده می‌خواهم تذکر بدهم یک روی سخن بنده با دولت است جناب آقای وزیر دارائی و آقایان وزراء و یک روی سخنم با دولتی است که در موقع سختی بما کمک کرده است و حالا که ما احتیاج داریم بسرمایه بانک کشاورزی و رهنی و ساختمانی حالا هم که اینها را بصورت قرض می‌دهند ما هم پول نداریم و کسر بودجه داریم و حتی سال گذشته فقط ۵ میلیون تومان توانستند به بانک کشاورزی در دورة ۱۸ کمک کنند و اضافه بر آن نتوانستند پس در یک همچو موقعی که دولت امریکا که قبلا قبول کرده است که بما ۷۵ میلیون دلار قرض بدهد و ما هم رأی دادیم بیک امر واهی که رأی ندادیم، ما رأی دادیم که دولت امریکا این مبلع کمک بکند و حالا هم پول بانک کشاورزی تلف که نمی‌شود این پول بمردم داده می‌شود و با استفاده از مردم پس می‌گیرند البته قسمت عمده این پول را دولت باید در نظر داشته باشد که ببانک کشاورزی داده شد و منظور نظر بنده این است که از این ۱۷۰ میلیون تومان ۱۰۰ میلیون تومان ببانک کشاورزی و ۷۰ میلیون تومان ببانک رهنی و ساختمانی داده شود برای اینکه بانک ساختمانی جناب آقای وزیر برای مملکت لازم است، فقط مستخدمین نیستند به تمام مردم باید بدهند باید برنامه ساختمان خانه برای تمام کشور داشته باشیم برای تمام دهات داشته باشیم برای ایلات و عشایر باید داشته باشیم (صحیح است) و اگر بانک ساختمانی سرمایه نداشته باشد نمی‌تواند کمک کند همینطور بانک رهنی بانک رهنی با همین سرمایة کم بمردم کمک زیاد می‌کند بنابراین باید باو هم کمک کرد که بتواند خدماتی بکند و اما بانک کشاورزی جناب آقای وزیر دارائی نمایندگان شهرستانها اینجا هستند دو ثلث در آمد کشاورزو ایلات و عشایر از طریق سلف فروشی از دست اینها می‌رود (صحیح است) شما اگر صد میلیون تومان این پول ا بگیرید و بدهید ببانک کشاورزی ولی نه با این تشریفات و آئین نامه‌ها، که بانک کشاورزی بکشاورز و ایلات و عشایر کمک کند من قسم می‌خورم شما اگر صد میلیون تومان را بگیرید بدهید هزار میلیون تومان امسال محصول کشاورز از دستش خارج نمی‌شود شما که در دهات و ایلات و عشایر و شهرستانها هستید آقایان نمایندگان تصدیق نمیفرائید؟ (صحیح است) پس بنابراین بنده معتقدم مجلس شورای ملی اجرای قانون کمک امریکا را که دوست ماست و بما کمک کرده با کمال جدیت خواستار است.
رئیس ـ آقای وزیر دارائی فرمایشی ندارید؟ (وزیر دارائی ـ بنده موافقم با فرمایشات ایشان)
۹-تقدیم دو فقره سؤال بوسیله آقای سلطانمراد بختیار
رئیس ـ آقای سلطانمراد بختیار
سلطانمراد بختیار ـ بنده دو سؤال از دولت دادم یکی راجع بشصت میلیون تومانی که دولت خسارت نان طهران را داده و یکی راجع باین شهرهای قلابی که کلاه مردم را بر می‌دادند تقدیم می‌کنم
رئیس ـ سؤالاتی که امروز در دستور بود و بدولت ابلاغ شده بود تمام شد و در دستور چیزی نداریم ولی یک ماده آئین نامه هست که بر طبق آن آقای دکتر شاهکار می‌توانند ده دقیقه صحبت کنند لوایحی که هست از دورة قبل در اول هر دوره صورتش بدولت داده مسشود صورت ۱۶۶ لایحه معوقه بدولت داده شده که همین تبدیل کارمندان پیمانی و حکمی برسمی هم یکی از آنها بود حالا که آقای وزیر دارائی تقاضا کردند در دستور قرار بگیرد بکمیسیون استخدام و بودجه فرستاده می‌شود که آنجا مطرح می‌کنند و گزارشش را بمجلس می‌فرستند.
۱۰- بیانات بعد از دستور آقایان: دکتر شاهکار و وزیر دارائی
رئیس ـ بنده از مقام ریاست استدعا کردم که طبق آئین نامه از ماده آئین نامه استفاده کنم برای تذکر مطالبی که هست و ده دقیقه هم آئین نامه بمن اجازه داده است خوشوقتم که آقای معاون نخست وزیر اینجاهستند ومتأسفم که آقای رئیس الوزراء نیستند ولی امیدوارم که این مطالب بگوش آقای رئیس الوزراء برسد آقای سلطانمراد بختیار در جلساتی که تشکیل می‌شود یک جلسات مغازله و مناظره و مشاعره هست یک کسی یک حرفی می‌زند دیگری هم جواب می‌دهد اگر شعری باشد سعی می‌کند که قافیه اش هم با او جور بیاید ولی یک وقتی است که در مجلس تذکراتی از طرف نمایندگان بدولت داده می‌شود، دولت شرافتمند، دولت ایران، یعنی دولت علاقمند بایران باید بداند که این جلسات، جلسات محاکه و مشاعره و مغازله نیست اگر تذکرات صحیح است باید شرافتمندانه انجام بدهد و اگر صحیح نیست باز هم شرافتمندانه جواب بدهد و وزراء باید بدانند که از یک پارچة دیگری از یک کار اکثر دیگری از یک خمیرة دیگری در این مملکت نیامده‌اند همه شان از یک کاسه هستند و همه شان برای یک فکر دارند کار می‌کنند وضعیت مملکت ما خیلی روشن است امروز در نتیجه مجاهدت مردم مردم پا برهنه مسلم شد که ایران بدست ایرانی وزیر پرچم سلطنتی باید بماند (صحیح است) حزبی که روی کار است حزب شاهدوست است یعنی پارتی که امروز مملکت را اداره می‌کند پارتی است که در رأس آن شخصی است که تمام علاقه اش بمردم پا برهنه است آقایان نمایندگان این مردم پا برهنه از طرف دولت و بعضی از افراد هیئت حاکمه تو سری می خودند من از پشت این تریبون این مطلب را عرض می‌کنم اعلیحضرت همایونی در ایران نیستند خداوند ایشان را سلامت نگهدارد و بزودی انشاءالله بکشور عزیزمان برگردند و قبل از اینکه شاه بیاید. آقای معاون نخست وزیر به آقای رئیس الوزراء بگوئید که آقایان خودشان را از کلاس دیگری میدانند شما در مقابل مردم مسئولید در مقابل مجلسین مسئولید تذکرات را عرض می‌کنم اگر عمل نکنید محاکمه تان خواهم کرد یک مطلبی که آقایان وزراء باید یادشان باشد این است که مجلس شورای ملی یا سنا می‌تواند وزراء را در تحت مؤاخذه ومحاکمه در آورد در صورتی که مجلس شورای ملی یا سنا باکثریت عدم رضایت خود را از هیئت وزراء یا وزیری اظهار نماید آن هیئت یا آن وزیر از وزارت منعزل می‌شود وزراء مسئول مجلسین هستند. من نمیدانم مفهوم حرف آقای ذوالفقاری چه بود که اگردولت بخواهد می‌کند دولت برخلاف مجلس شورای ملی کاری نمی‌تواند بکند آقایان دورة ۱۵ مجلس شورای ملی یادتان بیاید دوره هفدهم هم یادتان بیاید مقاومت نمایندگان شریف دوره پانزدهم سبب شد که مقاوله نامه اجباری آن سیاستمداری که من امروز روحش را بشادی یاد می‌کنم آن مقاوله نامه از بین رفت و ایران از بردگی آمد بیرون. مجلس قوی بود و ایستادگی و جلوگیری کرد در دورة ۱۷ موقعی توانستند مالک الرقابی کنند و بزنند زیر اساس مملکت که مجلس را بستند مادامی که مجلس بود کار نمی‌شد کرد خدای من میداند مملکت ما وقتی می‌تواند از حقوق حقه خودش دفاع کند که مر قانون اساسی رفتار شود یعنی قدرت مطلقه قوه مقننه در حدود صلاحیت خودش. این ماده‌ای که ما داریم قوای مملکت از هم جداست این در نتیجه تجربه انقلاب‌ها و خونریزی‌ها است تاریخ مکتب مجانی است بصفحاتش مراجعه کنید از پشت کوه قافلانکوه ما نیامده‌ایم، شما وزراء ما وکلاء (جمعی از نمایندگان ـ قافلانکوه چیست ؟) اصطلاحی بود برای یک کار آمده‌ایم، ما در پشت این میز قسم خورده‌ایم، شما هم مسلمانید بضرورت قانون اساسی مسلمانید ایرانی هستند برای مردم هستید یک نفر از آقایان وزراء چند روز پیش در یک جائی چیزی می‌کشم و نمی‌گویم، یک نگاه نگاهی می‌کرد میگفت همین مجلس، یکی از مهندسین چقالة حزب ایرانی چند روز پیش در سازمان برنامه میگفت مجلس، مجلس، خواستم باو بگویم که ابله تو که معلوم نیست از کجا آمده‌ای پدران ما خون دادند قربانیها دادند تا توانستند مملکت را بصورت مشروطه در آوردند و الا باین زودی و باین آسانی نمی‌شد. در تمام حکومت بیست ساله اعلیحضرت رضا شاه فقید هر امری صورت
+ می‌گرفت رعایت تام قانون می‌شد (صحیح است) آقایان من این را بعنوان تذکر میگویم مردم را می‌زنند توی کوچه‌ها، حق ندارید مردم را بزنید، یک پاسبانی من حضور داشتم بیک راننده‌ای بد میگفت، گفت چرا رفتی بیا بزن توی سرش باد چرخش را خالی کن، چرا خالی کنند مگر عدلیه ندارید؟ آقای معاون نخست وزیر من شنیده‌ام یک قتلی پریشب اتفاق افتاده و موضوع را مسکوت گذاشته ـ انداین را تحقیق کنید بیائید بمجلس بگوئید که جریان چه بوده است اگر بخواهید مجلس را کوچک بکنید خدا میداند بضرر مملکت بضرر مردم است برخلاف اصول است . .
رئیس ـ این را کاملا مطمئن باشید تا آقایان و وکلاء هستند و تقویت می‌کنند و من اینجا هستم هیچ وزیری جرأت نمی‌کند این حرف را بزند این حرف را نزنید بفرمائید.
دکتر شاهکار ـ … خیلی تشکر می‌کنم، خیلی متشکرم ما مجامله کاری نباید بکنیم بنده چند روز پیش اینجا عرض کرد و اهل مجامله و تعریف هم نیستم گفتم احترام ما بسردار فاخر حکمت برای این است که همیشه در پشت صندلی ریاست مجلس سعی کامل کرده است که حقوق مجلس رعایت بشود (صحیح است) ولی آقای رئیس مجلس من که در پشت این تریبون مجلس گفته‌ام که نباید طشت رسوائی ما را از پشت بام بیندازند بگذارید مطالبی را که واقعیت دارد بین خودمان بگوئیم اگر نگوئیم ضررش را خودمان خواهیم برد این مطالبی را که یکی از آقایان نمایندگان تدکر دادند باز هم تذکر داده می‌شود ممکن است من در جلسه بعد صورت را می‌آورم میگویم این موارد تخلفاتی است که می‌کنند ما در یک مرحله بیم و امید زندگی می‌کنیم من یک رأی موافق بحکومت آقای علاء دادم بدو دلیل اول اینکه این دولت طرف اعتماد شخص اعلیحضرت همایونی است شخصی که علاقمند بمردم ایران است دوم دلیل موافقتم امیدم بود گفتم شاید انشاءالله کاری انجام بدهند آقایان کار را از زیر بگیرید از پایه بگیرید از آن زیر زیرها من موافق این تشکیلات هستم اندر گراوند بسازید سوراخی بسازید طاق نصرت بسازید ولی یک چیزی که مستمر است این است که از زیر شروع کنید من شنیدم آن مردی که چند شب پیش خودش را کشته است. برای این بوده که پول تزریق خون برای خانمش نداشته است شاید مال آن باشد (مشار ـ صحیح است بنده می‌خواستم عرض کنم) یک قدری بیشتر خودتان را از مردم بدانید آقای نخست وزیر فرمودند امیدوارم تا هفت سال دیگر بمانیم ما امیدوارم که ایشان تا هفتاد سال دیگر بمانند اما اگر هفت سال بمانند و بر خلاف منویات شاه و بر خلاف منافع مردم و رفاه مردم اقدامی بکنند خیانت کرده‌اند بنابراین آنچه که شما آقایان مایلید که باین مملکت خدمت کنید این است که جلسه مشاعره و مناظره را کنار بگذارید اگر نمایندگان مجلس بشما تذکر می‌دهند قانون اساسی بما امر کرده است و ما هم برای اینکار آمده‌ایم آلاف و الوفی هم نداریم مقامی هم نمی‌خواهیم مقام وزارت هم بر شما ارزانی روی چشم ما هم جا دارید ما بشما رأی دادیم اما اگر بخواهید حرف‌های مردم را گوش ندهید بشما همان خواهد رسید که رسید بر آن اشخاصی که طاق را روی سرشان خراب کردند بنای این مملکت روی سرشان خراب کردند بنای این مملکت روی دوش مردم است و شاه علاقمند بمردم است و طرفدار مردم است شما هم باید طرفدار مردم باشید. از لغتی که استعمال کردم منظورم کوه قاف بود و نظر دیگری نداشتم (احسنت، احسنت)
رئیس ـ آقای وزیر دارائی
وزیر دارائی ـ بنده هیچ مسبوق نبودم که جناب آقای دکتر شاهکار چه می‌خواهند بفرمایند موضوعاتی را که اینجا فرمودند بنده را وادار می‌کند که یک جواب هائی خدمتشان عرض کنم جناب آقای دکتر شاهکار که بنده حضورشان ارادت و بندگی دارم و ایشان را هم خیال می‌کنم که لطفی به بنده دارند این جور اینجا فرمودند که دولت خودش را از مردم جدا میداند و مخواهد مجلس را تضعیف کند (جمعی از نمایندگان ـ نمی‌تواند) اجازه بفرمائید. عرض کنم که گذشته از اینکه دولت نمی‌خواهد اینکار را بکند نمی‌تواند این کار را بکند برای اینکه مطابق صریح قانون اساسی دولت مسئول مجلسین است آن مواد قانون اساسی را که قرائت فرمودید ما از سالها پیش قبل از اینکه وزیر باشیم در حفظ داشتیم حالا که وزیر هستیم بطرق اولی بیشتر رعایت می‌کنیم البته بنده نمی‌خواهم اینجا منکر این حقیقت بشوم که در این مملکت یک نواقصی وجود دارد بنده چنین ادعائی نمی‌توانم بکنم و قطعأ هیچ شکی هم در این ندارم که اینکه آقایان فرمودید ندارید محتمل هم هست که فلان پاسبان بفلان راننده یک تخطی بکند اینهم یک امری نیست که بنده بگویم هیچ چنین چیزی نشده می‌شود محتمل است و خواهد شد اما بحث در اینجا خواهد بود که این مسائل و این مراتب باستحضار دولت برسد و دولت عمل نکند و آن متعدی و خاطی را تأدیب نکند و جلوگیری نکند آنوقت است که عیب دارد بنابراین بنده می‌خواهم اینجا حضورتان عرض کنم که دولت نه تنها خودش را از مردم جدا نمیداند بلکه افراد این دولت همین آقایان هستند همین آقایانی که در اینجا نشسته‌اند نماینده مجلس هستند و ما هم که در اینجا وزیر هستیم نشسته‌ایم روی صندلی جلوتر می‌نشینیم با آقایان همه مان از یک قماش هستیم همه مان از یک خمیره هستیم و هیچ کداممان بر دیگری دحجان نداریم نمی‌توانیم هم داشته باشیم پس بنابراین مجلس وقتی یک رأی اعتماد باکثریت قاطع بدولت می‌دهد خودش را از دولت جدا نمیداند و دولت هم وقتی می‌آید در مقابل مجلس می‌گوید بمن رآی اعتماد بده خودش را از این مجلس میداند و هر دوتای اینها خودشان را از مردم پس دولت خودش را خدمتگزار مردم میداند و از تذکراتی و انتقاداتی هم که آقایان می‌فرمایند صدی صد حسن استقبال می‌کند دولت بدون اجازه مجلس در حدود مقررات و حدود صلاحیت مجلس همانطوری که فرمودند هیچ اقدامی نمی‌کند و اصولا حق ندارد که مثلا فلان خرج را بکند بدون اینکه مصوب قانونیش را قبلا از مجلس شورای ملی تحصیل کرده باشد و یا عرض کنم فلان عمل را بکند که بر خلاف قانون باشد چون اینکه فرمودید استیضاح هم دنبالش هست رأی عدم اعتماد هم دنبالش هست و خدای نکرده اعلام جرم هم ممکن است بدنبالش بیاید پس بنده بنام یک عضو دولت در اینجا عرض می‌کنم که دولت خودش را از مجلس میداند و با رأی اعتمادی که از مجلس گرفته است و بضرس قاطع عرض می‌کنم که دولت خود را از این مجلس میداند و تمام را از این ملت میداند دولت آقایان نوکر ملت است تابع اوامر شاه است که جز خیر و صلاح ملت چیزی در بر ندارد (صحیح است) بنده در اینجا از طرف خودم و سایر همکاران خودم که این جا می‌نشینند وکالت فضول می‌کنم و اطمینان دارم که قبول خواهند فرمود قول قطعی بمجلس شورای ملی می‌دهم که دولت تا آن حدی که در قوه و استطاعتش هست و بمصداق لیس للانسان الاماسعی آنچه که بتواند برای احترام بمجلس و حفظ قوانین و رعایت حقوق ملت و رفاه و سعادت مردم کوشش خواهد کرد این را با کمال افتخار بعرض میرسانم
۱۱- تعیین موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه
رئیس ـ دیگر چیزی امروز در دستور نداریم تصور می‌کنم که برای پس فردا سه شنبه هم چیزی در دستور نداشته باشیم و گزارشی بمجلس نرسیده باشد بنابراین روز پیچ شنبه با موافقت آقایان جلسه خواهد بود
(مجلس چهل دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ رضا حکمت