مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ بهمن ۱۳۲۳ نشست ۹۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۹۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۰ بهمن ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تقدیم یک ورقه سؤالیه از طرف آقای فرمند
۳- اظهارات آقای وزیر پیشه و هنر در تعقیب سؤال آقای روحی
۴- اظهارات آقای فاطمی در تعقیب بیانات چند جلسه پیش آقای اردشیر آوانسیان
۵- مذاکره راجع به دستور
۶- مذاکره در گزارش مربوط به بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد
۷- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
صورت جلسه یکشنبه ۸ بهمن را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - اعتراضی بر صورت مجلس نیست؟ آقای روحی
روحی - بنده در سؤالی که از وزارت پیشه و هنر کردم عرض کردم که راجع به اموال دولت بایستی به مزایده و مناقصه عمل شود و اگر به این طرز و بدون رعایت مناقصه و مزایده کالاهای انحصاری را به تجارتخانه‌ها بدهند تمام دارایی و هستی دولت از بین می‌رود و اگر یک وزارتخانه بخواهد چیزی به کسی بدهد بایستی لااقل با تصویب هیئت وزرا باشد یک وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند نسبت به کالاهای دولت برخلاف مزایده رفتار کند و خیلی بنده خوشوقتم که آقای وزیر پیشه و هنر در خارج به بنده فرمودند که تاکنون چیزی به کسی نداده‌اند ولی چون این عرایض من در صورت مجلس نوشته نشده بود خواستم عرض کنم که منظور بفرمایند.
رئیس - چنانچه ملاحظه می‌فرمایید صورت خلاصه مجلس به طور تفصیل نوشته نمی‌شود یک اشاره به موضوع می‌شود و به طور تفصیل در صورت مشروح مجلس نوشته می‌شود آقای فرمند.
فرمند - بنده سؤالی دارم که می‌خواهم تقدیم کنم.
رئیس - بسیار خوب سؤال را التفات بفرمایید اعتراض دیگری نیست. آقای دهستانی.
دهستانی - عرض می‌کنم جلسه قبل که لایحه سازمان بهداری مطرح بود یکی دو نفر از آقایان منجمله بنده پیشنهادی کردیم و پیشنهادها قرائت نشد و اعتراض هم نشد که چرا قرائت نکردند بنده می‌خواستم تقاضا کنم که
پیشنهادی که شده است به کمیسیون بهداری مراجعه شود.
هاشمی - در این موضوع به طور خصوصی به حضرتعالی عرض کردم حالا هم همین طور که فرمودید عمل می‌شود و می‌فرستیم به کمیسیون بهداری.
رئیس - در صورت مجلس دیگر اعتراضی نیست (خیر) صورت مجلس تصویب شد. آقای فرمند
۲- تقدیم یک ورقه سؤالیه از طرف آقای فرمند
فرمند- سؤالی که بنده از دولت دارم در خصوص ماده دو قانون استخدام است آنجا مقرر می‌دارد که مأمورین و مستخدمین دولت نباید مبتلا به افیون باشند این سؤال را بنده به مقام ریاست تقدیم می‌کنم و استدعا می‌کنم به دولت اطلاع داده شود که تا یک هفته بیایند و جواب بدهند و اگر جواب بدهند و بنده را قانع نکند در این خصوص از دولت استیضاح می‌کنم.
۳- اظهارات آقای وزیر پیشه و هنر در تعقیب جواب سؤال آقای روحی
رئیس - آقای وزیر پیشه و هنر توضیحاتی می‌خواهند بدهند.
وزیر پیشه و هنر (آقای هدایت) - چون بنده مقید هستم همان طور که روز قبل عرض کردم هیچ‌گونه ابهامی در مسائلی که در مجلس شورای ملی تفوه یا تصور می‌شود برای احدی نماند بنده پریروز که از اینجا رفتم یک تحقیقاتی کردم چون البته در مجلس شورای ملی کاملاً متوجه هستند که وزرا در وزارتخانه‌های خودشان در رؤس مسائل نظر دارند ولی در خیلی از جریانات که تحت مقررات و جریاناتی سیر می‌کنند آنها مستقیماً خودشان وارد نیستند چنانچه بنده دستور دادم که در قسمتی که آقای روحی سؤال فرمودند به یک طرزی عمل شود ولی حالا عمر و وزید غالب فرد یا اشخاص دیگری کی‌ها هستند که می‌آیند و به آنها نخ می‌دهند اینها البته تصدیق می‌فرمایید که مربوط به شخص وزیر نیست بنده در آن قسمت تحقیقاتی کردم معلوم شد که مخصوصاً در ضمن و در میان اشخاصی که با آنها معامله شده است و متأسفانه اسم کارخانه مرحوم صنیع‌الدوله هم بوده است بنده در آن قسمت تحقیق کردم گفته شد که از آنها هم نخ‌هایی خواسته‌اند و در حدود دویست بقچه توانسته‌اند با آنها مطابق مقررات‌شان عمل کنند ولی چون یک قدری شرایط سنگین بوده است یحتمل آنها یک قدری خودداری کرده‌اند از این که این مسئله را تعقیب کنند در هر حال بنده گفتم که امروز هم یک آگهی در جراید منتشر بشود و از این تصمیم وزارت پیشه و هنر مردم آگاه شوند و شهرستان‌ها و مرکز هم بدانند که بالسویه به هر یک از کارخانه‌جات و هر یک از کارگاه‌های ملی که نخی خواسته باشند در کمیسیون فنی که برای این کار تشکیل شده است در آنجا بروند و بر طبق مقرراتی که وزارتخانه در نظر گرفته و دستور داده است عمل کنند و اما این که آقای روحی اشاره فرمودند این را هم باز بایستی بنده توضیح بدهم که در قسمت کالاهای انحصاری به هیچ‌وجه من‌الوجوه وزارت پیشه و هنر دخالتی ندارد وزارت پیشه و هنر یک مقداری کالاهای انحصاری دارد از قبیل کالاهای کارخانه‌جات ابریشم و چیت و چیزهای دیگر است در این قبیل چیزها هم از آن موقعی که بنده در این وزارتخانه هستم یک مقداری هم که داده شده با تصویب هیئت دولت بوده و بنده همیشه مقید بوده‌ام که این مسائلی که همیشه با زندگانی عمومی تماس دارد همیشه با رفقای خودم که هیئت دولت هستند و در سیاست مملکت شریک هستیم مشورت کنم چنان که در چند روز قبل یک مقدار حریر به مزایده گذارده شد که البته با مشورت هیئت دولت بوده است که او را هم تصویب هیئت دولت بنده عملی کردم در قسمت‌های دیگر هم تصمیماتی گرفته شده است و هر عملی که بشود با اطلاع و مشورت هیئت دولت خواهد بود و قطع داشته باشند آقای روحی و آقایان دیگر که در این وزارتخانه که بنده امروز سرپرست آنجا هستم برخلاف مصالح مملکت هیچ‌گونه عملی نخواهد شد.
۴- اظهارات آقای فاطمی در تعقیب بیانات چند جلسه پیش آقای اردشیر آوانسیان
رئیس - آقای فاطمی
فاطمی - بنده با این که هیچوقت عادت ندارم که قبل
از دستور در مجلس صحبت کنم چون منتج به نتیجه هم نیست و اگر یک شکایاتی هم یک وقتی می‌نویسند بنده بهتر می‌دانم که به مراجع خودش رجوع شود بهتر انجام می‌شود و گاهی هم اجباراً مطالبی است که بایستی در مجلس به عرض آقایان نمایندگان و حتی ملت ایران برسد بنده این چند روز که ناخوش بودم در یکی از جلسات اخبار مجلس را خواندم دیدم یک عنوانی از طرف آرداشس نسبت به منشور آتلانتیک شده است و با این که برای من ناگوار است که تکرار کنم ولی چون در جراید این عبارت نوشته شده بود که این منشور آتلانتیک هم یک ورق پاره بیش نیست (حاذقی -عقیده یک نفر است) بله عقیده یک نفر است ولی حق این بود که آقایان در همان جلسه این را تکذیب می‌کردند (صحیح است) به عقیده بنده منشور آتلانتیک یک سند خیلی معتبر و حتی مقدسی است (صحیح است) و بنده برای اطلاع آقا که شاید فراموش کرده باشند مقدمه معاهده سه جانبه ما که اساس وضعیت ما روی او بسته شده است اینجا می‌خوانم (اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران از یک طرف و اعلیحضرت پادشاه بریتانیای کبیر و ایرلند و مستملکات انگلیس ماورای بحار و امپراطور هندوستان و هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از طرف دیگر. نظر به اصل منشور آتلانتیک که رئیس جمهور دول متحده آمریکا و نخست وزیر دولت انگلستان در چهاردهم ماه اوت ۱۹۴۱ بر آن توافق کرده و به جهان اعلام نموده‌اند و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در بیست و چهارم سپتامبر ۱۹۴۱ اصل مزبور را تأیید نموده الی آخر) همین طور اعلامیه ملل متحده که اول از طرف بیست و شش دولت و بعد هم ما بهش ملحق شدیم و بعد هم دو دولت دیگر بهش ملحق شد در آنجا هم آن اعلامیه که صادر شده است نقطه اتکائشان منشور آتلانتیک است (صحیح است) به این جهت بنده خواستم عرض کنم که این اظهار ایشان که بنده تصور می‌کنم که ایشان هم قصد انشایی نداشته‌اند نظر مجلس و ملت ایران نیست (صحیح است).
آوانسیان - بنده توضیحی دارم.
رئیس - بفرمایید.
آوانسیان - البته آقایانی که نطق‌های ما را شنیده و جراید ما را خوانده‌اند می‌دانند که ما هیچوقت نظری به منظور آتلانتیک نداریم چنانچه کراراً گفته‌ایم و در جراید ارگان حزب توده نوشته‌ایم و در نطق‌های گفته شده که ما به منشور آتلانتیک ایمان و اعتقاد داریم منتها بنده در آن روز خواستم یک عرضی بکنم و حالا هم در عرض خودم مصرم مقصود از این که عرض کردم منشور آتلانتیک یک کاغذی است این بود که اگر ما بخواهیم که آن کاغذ به ما استقلال بدهد (همهمه نمایندگان - ما استقلال داریم - جمعی از نمایندگان - با همهمه - این حرف‌ها چیست ما استقلال کامل داریم) آقایان هو نکنید بله اجازه بفرمایید من عرض خودم را بکنم مقصود بنده این است که ملت همیشه خودش باید مدافع استقلال خودش باشد همین.
۵- مذاکره راجع به دستور
رئیس - یک عده از آقایان اجازه خواسته‌اند.
جمعی از نمایندگان - دستور
رئیس - پیشنهاد آقای دولت‌آبادی:
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تفسیر بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد اول دستور طرح شود.
رئیس - آقای دولت‌آبادی توضیح می‌دهند.
دولت‌آبادی - عرض کنم چنانچه در آخر جلسه گذشته به استحضار آقایان رساندم این موضوع یک کمکی است برای بنگاه‌های خیریه که از طرف مجلس می‌شود و مخصوصاً چون با قید یک فوریت تقدیم مجلس شورای ملی شده است و به علاوه یک چیز مهمی است خواستم عرض کنم در مجلس مورد رسیدگی قرار گیرد (صحیح است)
دکتر مصدق - بنده مخالفم.
رئیس - بفرمایید.
دکتر مصدق - بنده خیلی متأسفم که هر وقت مجلس شورای ملی می‌خواهد یک تصمیمی راجع به استقلال این مملکت بگیرد یک پیشنهادهایی می‌شود که به هیچ وجه به صلاح
این مملکت نیست اینجا مذاکره شد که ملت ایران استقلال دارد بله ملت ایران استقلال دارد و هیچ عهدنامه بین‌المللی هیچ منشوری و هیچ دولت خارجی استقلال یک مملکتی را مادامی که آن مملکت لیاقت ندارد که استقلال و سیاست خودش را حفظ کند نمی‌تواند استقلال آن مملکت را تأمین کند (صحیح است) یک قضیه مابین رئیس کل دارایی و رئیس بانک ملی هشت ماه است مطرح است و هر وقت می‌خواهد در این مجلس مطرح شود که مجلس یک تصمیمی برای استقلال این مملکت بگیرد یک پیشنهادی می‌شود که به صلاح مملکت نیست و موضوع از بین می‌رود (همهمه نمایندگان)
رئیس - عرض کنم آقا بایستی رأی بگیریم.
دولت‌آبادی - بنده ناچار شدم یک توضیح کوچکی بدهم که خاطر آقای دکتر مصدق هم مستحضر بشود اولاً این موضوعی را که بنده پیشنهاد کردم یک امر عمومی است و مورد توجه همه است و کمکی است به فقرا و بینوایان و این را به نظر بی‌عنایتی نباید نگاه کرد و اما یک چیز دیگری است که بنده خیلی متأسفم که این بیان را مخصوصاً نسبت به ساحت مقدس آقای دکتر مصدق عرض کنم انجام هر امر کوچکی را ما نباید جنبه استقلال بهش بدهیم.
دکتر مصدق - یک ملت مستقل به من نشان بدهید که مستشار داشته باشد (صحیح است)
دولت‌آبادی - اگر توجه بفرمایید آقای دکتر مصدق
دکتر مصدق - هی بگویید مستقل، مستقل آقا مملکتی که مستشار دارد مستقل نیست.
دولت‌آبادی - اگر ما بخواهیم با حرارات به منطق کسی گوش ندهیم این خلاف عدالت و حقیقت است.
دکتر مصدق - این چه حرفی است می‌زنید آقا هیچ ملت مستقل مستشار ندارد.
دولت‌آبادی -این فرمایش حضرتعالی به نظر بنده خیلی صحیح است ولی این را باید متوجه بود که…
دکتر مصدق- پس چرا هی اخلال می‌کنید؟
دولت‌آبادی - بنده اخلالی نکردم آقا بنده می‌خواهم بگویم مستشار در حکم یک نفر مستخدم ما است و به هیچ وجه ربطی به استقلال ما و به استقلال مملکت ما ندارد او هم یک مأموری است مثل سایر مأمورین ما (صحیح است)
مهندس فریور - آقا رأی بگیرید به پیشنهاد آقای دولت‌آبادی.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دولت‌آبادی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد.
۶- مذاکره در گزارش مربوط به تفسیر بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد
رئیس- گزارش کمیسیون راجع به تفسیر بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد خوانده می‌شود:
کمیسیون دارایی طرح پیشنهادی جمعی از آقایان محترم راجع به تفسیر بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد را با حضور نمایندگان دولت مطرح و تحت شور قرار داده و در نتیجه کمیسیون تفسیر مزبور را اکثریت تصویب نموده و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
تفسیر بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد مصوب نوزدهم آبان ماه ۱۳۲۳
مقصود از کلمه شخص در بنده ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد شخص و شخصیت‌های حقوقی یعنی بنگاه‌ها و کارخانه‌جات و کلیه شرکت‌های ثبت شده می‌باشد.
رئیس - آقا مخبر این کی است؟
فرمانفرماییان- آقا بنده مخبرم.
رئیس - آقای فرمانفرماییان مخبرند بفرمایند.
امینی - بنده مخبر کمیسیون هستم آقای فرمانفرماییان شما مخبر کمیسیون قبل بودید.
هاشمی - مخبر کمیسیون آقای فرمانفرماییان هستند به موجب امضایی که پای این ورقه کرده‌اند.
جمعی از نمایندگان - خیر آقا مخبر کمیسیون آقای امینی هستند.
رئیس - آقای امینی
امینی - آقایان باید توجه داشته باشند این موضوعی
است که اگر در مجلس طرح شود صد در صدمجلس با این موافق است امور خیریه یک چیزی است که از مالیات بر درآمد مجزا است این یک عمل خیری است و این اشخاص را تشویق می‌کند که بیش‌تر به امور خیریه پول بدهند بنده یک پیشنهادی هم دارم که می‌خواهم در ضمن این طرح بدهم و آن این است که وجوهی هم که به انجمن ترتبیت بدنی داده می‌شود آن هم جزو امور خیریه ملحوظ شود اگر چه جزو امور خیریه هم هست این است که این قسمت هم باید اضافه شود و این را هم باید در نظر داشته باشیم.
هاشمی - اول باید مخالف و موافق صحبت کند.
رئیس - آقای فرهودی مخالف می‌باشند، بفرمایید آقای فرهودی.
فرهودی - عرض کنم نسبت به صورت ظاهر این پیشنهادی که شده است و به کمیسیون قوانین دارایی رفته است به صورت ظاهر این یک امر خیلی حق به جانبی است یعنی فکر کرده‌اند که به این وسیله یک کمکی به انجمن‌های خیریه بکنند ولی متأسفانه باید عرض کنم که باطن قضیه عبارت از این است که یک شکافی به قانون مالیات بر درآمد وارد شود بنده چون در تمام مباحثات اصول را رعایت می‌کنم این قضیه را هم هر چند به صورت ظاهر مفید است و جنبه حق به جانبی دارد اما چون مخالف آن اصولی است که بنده در وظیفه نمایندگیم تعقیب می‌کنم اجازه می‌خواهم که نظریات خودم را به طور مشروح عرض بکنم یکی از نکات این است که ما در این عمر یک ساله مجلس چندین برنامه برای دولت‌ها درست کرده‌ایم ولی ما بایستی توجه داشته باشیم که مجلس هم باید برنامه داشته باشد خوشبختانه قانون اساسی یک مقرراتی دارد که با توجه به آن مقررات معلوم می‌شود که مجالس مقننه هم در ادوار تقنینیه برنامه دارند برنامه هر مجلس عبارت است از اصولی که (البته این نکته را قبلاً باید تذکر بدهم که قانون اساسی هیچوقت مطالب لغو را تصویب و مقرر نکرده است و هر اصلی که در آن نوشته شده ا ست برای یک کاری و نتیجه‌ای بوده است) بعد از توجه به این مسئله عرض می‌کنم که هر دوره تقنینیه یک برنامه دارد و آن برنامه را هم ما می‌توانیم با توجه به قانون اساسی استخراج کنیم در قانون اساسی قید شده است که در هر دوره که مجلس افتتاح می‌شود افتتاح مجلس شورای ملی باید به وسیله نطق افتتاحیه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی باشد و بعد هم مجلس شورای باید به وسیله خطاب خود به نطق اعلیحضرت همایونی جواب عرض کند بنابراین برنامه هر مجلسی تلفیقی است از آنچه که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در خطابه می‌فرمایند و جوابی که مجلس شورای ملی می‌دهد اگر خطار آقایان محترم متوجه باشد در نطقی که برای افتتاح این دوره شد و جوابی که مجلس شورای ملی به نطق ملوکانه عرض کرد یک مسئله‌ای جزو برنامه مجلس قرار گرفت و آن مسئله عبارت است از تعدیل اجتماعی یعنی مجلس شورای ملی در دوره ۱۴ به عهده دارد قوانینی را که وضع می‌کند در آن قوانین این نکته را مراعات کند و این فاصله زیادی را که میان طبقه ثروتمند و طبقه فقیر است کم کند و حتی‌الامکان طبقه ثروتمند با فداکاری‌های مخصوص اسباب رفاه و آسایش زندگی طبقه فقیر بشوند واین اختلاف زندگانی کمتر بشود و یک نوع تغییری در زندگانی عمومی داده شود بنده از دقت در نطق همایونی و جوابی که مجلس عرض کرد این مطلب را بیرون کشیدم برای این که در آنجا صریحاً هست که می‌بایستی در این دوره قوانین طوری بگذرد که اسباب آسایش توده و طبقه سوم بشود مسئله تعدیل اجتماعی امر نوظهوری نیست یک امری است که در واقع بین‌المللی است و در تمام ممالک با آن توجه دارند و حقیقتاً هم مجلس شورای ملی اگر بخواهد از بسیاری از اختلافات که درخارج هست و پیدا شده و به اسم عقیده و حزب و دسته ظهور کرده و اسباب تشنجاتی شده است جلوگیری کند باید یک همچو برنامه‌ای را بگیرد و عمل کند پس گمان می‌کنم که هم از حیث برنامه مجلس و هم از حیث اصول ما هیچ اختلافی نداشته باشیم در این که تعدیل اجتماعی از نکاتی است که باید مورد توجه این مجلس باشد حالا باید ببینیم که تعدیل اجتماعی به چه صورتی
به دست می‌آید؟ یکی از وسایل تأمین تعدیل اجتماعی یا عدالت اجتماعی، فرق نمی‌کند، مالیات است، تا قرن هیجدهم یک نظر خاصی به مالیات داشتند یعنی مالیات را فقط برای تهیه عایدات جهت دولت می‌خواستند و برای مالیات هیچ نظر دیگری نداشتند و می‌گفتند که دولت چون می‌خواهد امور مملکت را اداره کند محتاج به عوایدی است و آن عواید را هم از راه مالیات درست می‌کند، یک همچو نظر مقدماتی تا قرن ۱۸ نسبت به مالیات بود اما از اواخر قرن ۱۹ به این طرف به مالیات تنها به صرف این که عایدات برای دولت تهیه کند نگاه نمی‌کنند بلکه نگاه می‌کنند که این مالیات وسیله همان تعادل اجتماعی باشد یعنی مالیات را طوری می‌خواهند که از طبقه‌ای که از دولت بیش‌تر استفاده می‌کنند یعنی دولت برای حفظ دارایی آنها است برای حفظ املاک آنها است، از آنها مقادیر زیادتری بگیرند و خرج فرهنگ و بهداشت و لوازم زندگانی طبقه فقیرتر بکنند پس مالیات هم از لحاظ وضعش یعنی وقتی که مالیاتی را می‌خواهیم وضع بکنیم این نکته را باید دقت بکنیم مثلاً بر اجناسی که مابه‌الاحتیاج طبقه فقیر است مالیات نبندیم بنابراین هم موقع وضعش و هم موقع مصرف کردن درآمدش این نکته را باید توجه داشته باشیم که ما مالیات را باید به اشیایی ببندیم که از طبقه غنی حتی‌الامکان جمع‌آوری شود و هم طوری به مصرف برسانیم که طبقه فقیر از آن مصرف بیش‌تر استفاده بکنند. پس در این دو صورت مالیات می‌تواند مؤثر واقع شود در تعدیل اجتماعی هم از لحاظ وضع و هم از لحاظ مصرف و روی همین اصول بود که مالیه یک علم شد در دنیا و مورد دقت عده زیادی در دانشگاه‌ها قرار گرفت و پس از مطالعات زیاد بالأخره این طور تشخیص شد که بهترین مالیاتی که می‌تواند این منظورها را تأمین کند یک مالیاتی است که دارای چندین شرط باشد: اولاً مالیات مستقیم باشد چرا؟ برای این که مالیات غیرمستقیم بدون در نظر گرفتن وضع زندگانی اجتماعی اشخاص وضع می‌شود شما این مالیاتی را که در گمرک از پارچه‌های ورودی می‌گیرید این را هم غنی می‌دهد و هم فقیر…
فولادوند - اینها را که می‌دانیم یک قدری مختصرتر بفرمایید.
فرهودی - … مکلف به انجام امر حضرتعالی هستم. ولی تا یک حدود در مالیات غیر مستقیم رعایت حال مردم کمتر می‌شود و رعایت عدالت کمتر می‌شود برای این که یک نواخت مالیات گرفته می‌شود در گمرک وقتی که از پارچه مالیات می‌گیرند مصرف کننده فقیر و غنی هر دو همان مالیات را می‌دهند و چه بسا به خصوص در مملکت ما مصرف فقیر بیش‌تر است برای این که در خانه یک فقیر چند تا اولاد است ولی اشخاص غنی سعی می‌کنند که تعداد اولادشان محدود باشد بنابراین یکی از شرایط مالیاتی که موجب تعدیل اجتماعی است مالیات مستقیم است و دیگر این که مالیات بر درآمد باشد نه بر سرمایه و امثال آن و شرط سوم این است که نرخ مالیات تصاعدی باشد فعلاً ما یک قانونی داریم به اسم قانون مالیات بر درآمد که در دوره ۱۳ گذشته و دارای هر سه شرط هست یعنی هم مالیات مستقیم است هم بر درآمد است نه بر سرمایه و هم نرخش تصاعدی است.
تهرانچی - و هم به منفعت فرار سرمایه است از مملکت یک منفعت به این بزرگی هم دارد.
فرهودی-… البته بنده عرض نمی‌کنم که بدون عیب است ممکن است معایب هم داشته باشد ولی روی اصولی که عرض کردم به این نتیجه رسیدیم که مالیات مؤثر در تعدیل اجتماعی همین مالیات بر درآمد است با نرخ تصاعدی و این قانون مالیات بر درآمد فعلی روی آن اصول است البته ممکن است عیوبی هم داشته باشد وقتی که این قانون به مجلس ۱۳ آمد در مجلس ۱۳ دچار یک مقاومت‌هایی شد و مدتی تصویبش به طول انجامید و در حقیقت هم به صورت زخمی از مجلس ۱۳ در آمد چرا؟ برای این که یک ماده‌ای داشت که در مجلس ۱۳ حذف گردید و آن ماده این بود که درآمدهای سال ۱۳۲۱ هم مشمول این قانون باشد و آقایان می‌دانند که در سال ۲۱ چه درآمدهای هنگفتی نصیب طبقاتی که به اسم تجار هستند
و همچنین مالکین گردید و از پیش‌آمدهای زمان جنگ چه استفاده‌هایی کردند یعنی از ترقی قیمت‌های اجناس در زمان جنگ استفاده‌های زیادی کردند حالا بنده احتکار و سفته‌بازی را اسم نمی‌برم ولی در سال ۱۳۲۱ که برنج به خرواری ۱۲۰۰ تومان رسید و گندم به خرواری ۱۰۰۰ تومان رسید و وضعیاتی را که آقایان می‌دانند حق این بود که آن آقایانی که از این قسمت استفاده کرده‌اند این مالیات را بدهند و حق هم همین بود و همین طور هم در طرحی که به مجلس شورا آمد قید شده بود که عایدات ۳۲۱ هم مشمول این مالیات است ولی در مجلس این ماده را برداشتند و کافی است عرض بکنم که برداشتن این ماده چندین میلیون تومان پول را نزد طبقات پولدار نگاه داشت و مانع این شد که این پول به مصرف اشخاص فقیر یعنی اصلاحات ممکلتی برسد بعد یک ماده دیگری اضافه کردند بحث مجلس ۱۳ نسبت به آن قانون رسید به اواخر مجلس یعنی این قانون از قوانینی است که در یک ماهه آخر عمر دوره ۱۳ از مجلس گذشت و آمدند یک ماده هم اضافه کردند که آیین‌نامه اجرای این قانون را مجلس باید تصویب بکند یعنی مدت دوره فترت و تشریفات و افتتاح تشکیل مجلس ۱۴ و تشکیل دولت در دوره ۱۴ و مدتی را که برای تشکیل کمیسیون‌های مجلس ۱۴ لازم بود تمام اینها را روی هم کردند و جلو اجرای قانون گذاشتند و نتیجه این شد که اجرای این قانون به طول انجامید و مجلس ۱۴ هم که باز شد باز هم جریان را آقایان می‌دانند آیین‌نامه‌اش رفت به کمیسیون قوانین دارایی و آنجا هم مدتی معطل شد تا گذشت بالأخره حالا سه چهار ماهی بیش‌تر نیست که ما در مقابل قانون مالیات بر درآمد و آیین‌نامه‌اش هستیم و می‌خواهیم اجرا بکنیم و هنوز معلوم نیست که اجرای این قانون تا چه حدودی پیش رفته است و درآمدش چه بوده که یک تفسیر قانونی آورده‌اند به مجلس به نظر بنده مجلسی که برنامه تعدیل اجتماعی را قبول کرده است باید از این قانون و امثال این قانون حمایت بکند نه این که طرحی بیاورد و آن طرح به کمیسیون برود و تصویب شود و بخواهند یک شکافی به این قانون وارد بیاورند بنابراین مخالفت بنده با این طرح یکی از لحاظ اصول است یعنی این طرح و این ماده خواسته است یک شکافی به قانون مالیات بر درآمد وارد کند البته چون بنده اصولاً موافقم که این مالیات و انواع این مالیات‌ها باید باشد که از طبقه ثروتمند بگیرند و خرج فقیر بکنند به این جهت با این طرح مخالفم و به فرض این که احتیاج به یک اصلاحی هم داشته باشد تفسیر چه لزوم داشت؟ ممکن بود بیایند و بگویند که امروز به بند (ط) این مفهوم را اضافه می‌کنیم حالا چرا تفسیر را عنوان کرده‌اند؟ برای این که وقتی به عنوان تفسیر بگذرد عطف به ماسبق هم می‌شود یعنی در آمدهای سال ۳۲۲ هم گرفتار این تفسیر خواهند بود اساساً این حق تفسیر قانون را که به مجلس داده‌اند و به نظر من محتاج دقت است برای این که مجلس شورای ملی در قوانین عادی که احتیاج به تفسیر ندارد اگر قوانین ابهامی داشت هر وقت مجلس خواست قانون را اصلاح و تکمیل می‌کند دیگر این احتیاج ندارد که مجلس بیاید بحث بکند که من از این قانونی که وضع کرده‌ام همچه می‌فهمم این احتیاجی ندارد که حالا مجلس بیاید وارد مبحث تفسیر بشود تفسیر مربوط به وقتی است که یک اشکالی پیش بیاید در قانون اساسی و مجلس احتیاج به تفسیر داشته باشد یعنی قوه مقننه احتیاج به این کار داشته باشد بنابراین حق این بود که یک ماده‌ای اضافه شود که از امروز این را بهش اضافه کنند اگر این را بخواهید تفسیر کنید باید مال دو سال پیش را هم در شکمش جا بدهید در صورتی که بایدا ضافه شود از امسال این به نظر من یک نوع اغفالی است نسبت به نمایندگان مجلس…
فرود- ابداً این طور نیست.
فرهودی-… خوب بعد تشریف بیاورید جواب بدهید حالا بسیار خوب آمده‌اند تفسیر پیشنهاد می‌کنند باید ببینیم که این تفسیر یرضی صاحبه است یا نه چون تفسیر در واقع دو نوع است یک تفسیر یرضی صاحبه است و یک تفسیر مالایرضی صاحبه است باید اول ببینیم این تفسیر واقعاً تفسیری است که مطابق نیت مقنن بوده است یا نه بنده استدلال می‌کنم و گمان می‌کنم آقایان هم تصدیق بفرمایند که این تفسیر مالایرضی صاحبه است ملاحظه
بفرمایید این ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد دارای چندین بند است که یکی از آنها بند (ط) است البته آقایان می‌دانید که مقنن یا هر نویسنده و گوینده‌ای باید رعایت یک نظم منطقی را در گفته خودش یا نوشته خودش یا قانون خودش بکند و اگر یک شخصی پیدا شود که بخواهد از آن گفته یا قانون یک چیزی را در بیاورد باید با فرض و رعایت نظم منطقی این کار را بکند ماده ۶ می‌گوید: درآمدهای غیر ویژه و ویژه که مالیات به آن تعلق می‌گیرد شامل موارد زیر نخواهد بود.
الف - مال‌الاجاره‌ها
ب - (استدعا می‌کنم آقایان توجه کنند) فوق‌العاده اعاشه و هزینه سفری که برای انجام خدمت در قبال دریافت حقوق یا اجرت یا حق‌الزحمه دیگر صورت می‌گیرد.
ج- حقوق بازنشستگی و یا حقوق پایان خدمت.
د - وجوهی که برای جبران خسارات بیماری و یا صدمات بدنی داده می‌شود.
ه - وجوهی که به عنوان بیمه عمر داده می‌شود.
و- درآمد خالصی از اراضی جدیدالنسق املاک جدیدالاحداث و از این قبیل.
جمعی از نمایندگان - بند (ط) را هم بخوانید.
فرهودی -… بسیار خوب بند ط را هم می‌خوانم
ط- تا میزان ده درصد عایدات هر شخصی که برای مصارف خیریه به بنگاه‌های خیریه داده شود. حالا اینها آمده‌اند روی تفسیر می‌گویند منظور از هرشخصی اعم است از شخص طبیعی یا حقوقی بنده می‌خواهم عرض کنم که این طور نیست برای این که بنده آن بندهایی را که خواندم و آقایان هم توجه فرمودند گفت حقوق بازنشستگی بیمه عمر و خساراتی که بابت صدمه جانی و مالی وارد می‌آید اینها یعنی چه؟ یعنی عوارضی که آن عوارض به شخص طبیعی وارد می‌شود چون شخص حقوقی که بیمه عمر ندارد شخص حقوقی که بازنشستگی ندارد شخص حقوقی که هیچوقت خسارت از بابت صدمه جانی نمی‌گیرد (جمعی از نمایندگان - چرا آقا موقوفات هست) در بند ح راجع به این قسمت موقوفات و پرورشگاه و آموزشگاه‌ها ذکر می‌کند. بنابراین آقایان ملاحظه فرمودید که مقصود مقنن وقتی که ما بند ط را مقاسیه می‌کنیم با سایر بندها می‌بینیم مقصود مقنن شخص طبیعی است چرا؟ برای این که در بندهای دیگر چیزهایی را از مالیات معاف کرده است که مسلماً منظور شخص طبیعی است و به شخص حقوقی کاری ندارد. باز در این تفسیر یک نکته‌ای می‌خواهم استدعا کنم که آقایان توجه بفرمایند و آن این است که مجلس شورای ملی البته قانونگذار است و هر طور که دلش بخواهد قانونگذاری می‌کند ولی البته باید یک اصولی را رعایت کرد چون یک اصولی در دنیا هست که متفق‌الکلمه است یکی از اصول مسئله شخصیت حقوقی است و این مسئله شخصیت حقوقی اصل این است که بعضی از بنگاه‌های دولتی به محض این که تأسیس شد دارای شخصیت حقوقی می‌شود ولی بعضی از مؤسسات باید بروند ثبت بشوند تا مطابق قانون تجارت دارای شخصیت حقوقی بشوند. پس دارا شدن شخصیت حقوقی خارج از این دو مجزا نیست یا قانون باید خودش شخصیت حقوقی را داده باشد یا این که مطابق مقرراتی که در قانون تجارت است باید بروند ثبت بکنند تا دارای شخصیت حقوقی بشوند و این ثبتی هم که در آنجا می‌کنند بیش‌تر مربوط به شرکت‌ها است که آقایان همه می‌دانند. حالا در این تفسیر آمده‌اند می‌گویند مقصود از شخص در بند ط از ماده ۶ قانون مالیات بر درآمد (شخص و شخصیت‌های حقوقی یعنی بنگاه‌ها و کارخانه‌جات و کلیه شرکت‌های ثبت شده می‌باشد) آقا در کجای دنیا کارخانه به صرف این که کارخانه است دارای شخصیت حقوقی است، اگر کارخانه به وسیله یک شرکت سهامی تأسیس شده باشد یا با سرمایه یک عده به صورت شرکت تضامنی و یا شرکت نسبی هم تأسیس شده باشد باز هم کارخانه شخصیت حقوقی ندارد ولی آن شرکت شخصیت حقوقی دارد به علاوه کارخانه یک لفظ وسیعی است. بنده اگر یک آسیاب در ونک داشته باشم البته این هم یک نوع کارخانه است پس در این صورت آسیاب من هم دارای شخصیت حقوقی است؟ بنابراین آقای دولت‌آبادی که توجیه به کارخانه‌جات دارند و پیشنهاد کننده این طرح هم هستند این نکته را باید توجه کنند که مجلس را وارد بحث در یک نکته مضحکی نکند فقط بگویند مقصود بند (ط) شخصیت حقوقی و شخص طبیعی است همین قدر
کافی است حالا اگر ما بخواهیم دنبالش اضافه کنیم چه و چه و بنویسیم بنگاه‌ها و کارخانه‌جات و شرکت پس پیدا است که یک مقصود و یک غرضی غیر از شخصیت حقوقی و طبیعی داریم به این معنی که یک بنگاهی که شخصیت حقوقی ندارد ما می‌خواهیم در اینجا بگنجانیم مثلاً یک نفر آدم یک کارخانه‌ای تأسیس می‌کند صاحب کارخانه هم هست از آقایان انصاف می‌خواهم آقای وزیر عدلیه شما شخص حقوق‌دانی هستید آیا این کارخانه شخصیت حقوقی دارد؟ (یکی از نمایندگان - اگر به ثبت رسیده باشد بله) عرض کردم اعطای شخصیت حقوقی به دو صورت است یا قانون مستقیماً می‌دهد یا ثبت می‌دهد پس بر فرض این که اصل قضیه را قبول کنید کافی است که بنویسیم مقصود از شخص مذکور در بند (ط) اعم است از شخص حقوقی و طبیعی دیگر قید کردن بنگاه‌ها را لازم ندارد چون اگر رفته بود و ثبت کرده بود که دارای شخصیت حقوقی است و اگر نکرده بود که مجلس نباید یک امر مضحکی را بگوید که کارخانه فلان شخص هم دارای شخصیت حقوقی است. پس این هم عیبی است که در این تفسیر وارد است اما حالا آمدیم و اینها را شخصیت حقوقی دادیم از جنبه اجتماعی قضیه البته مقصود از بند (ط) و مقصود از این تفسیر که بند (ط) را می‌خواهند توسعه بدهند این است که کمکی و تشویقی از خیرات بشود. در سال ۱۳۲۱ البته آقایان می‌دانند که یک پیش‌آمدهایی شده بود یک سر و صدایی از مردم بلند شد که یک جماعتی در این مملکت هستند که استفاده می‌کنند و چه می‌کنند و بیش‌تر هم حمله و هدف همین کارخانه‌جات بود که همچو کردند و همچو کردند در اثر فشار این افکار عمومی همین کارخانه‌جات مجبور شدند که یک خیریه‌هایی انجام دهند و حالا می‌خواهند همان خیریه‌ها را که هزار و یک استفاده‌هایشان نمی‌شد و بر روی فشار افکار عمومی کرده‌اند با این تفسیر می‌خواهند این را ماخذ قرار بدهند و از مالیات خودشان کسر بکنند و این البته یک ظلم بزرگی است به ملت ایران که از یک طرف مال‌شان را می‌چاپند و بعد هم که مورد اعتراض واقع می‌شوند و حاضر می‌شوند که هزار یک آن را بدهند بعد قانون می‌آورند که آن هزار یک را هم از مالیات حذف کنند. به نظر بنده هیچ وکیل منصفی نمی‌تواند خودش را دچار این بازی غریب بکند. ملاحظه بفرمایید در این قانون مالیات بر درآمد یک تفاوت ارقامی هست که نرخ مالیات‌ها را بالا می‌برد و پایین می‌آورد از روی میزان درآمد مثلاً فرض بفرمایید (حالا بنده می‌خوانم) این نوشته است: از ۵۰۰۰۰ تومان تا ۶۰۰۰۰ تومان باید ۶۰ درصد بدهد یعنی اگر ده هزار تومان بر عایداتش اضافه شود ۵ درصد نسبت به مجموع مالیاتش اضافه می‌شود.
یکی از نمایندگان - نسبت به مجموع نیست نسبت به مازاد است.
فرهودی - … آقایان می‌دانند که در این مملکت پنجاه هزار و شصت هزار تومان که هیچ است میلیون‌ها تومان در سال فایده برده‌اند (تهرانچی - از آنها که نمی‌گیرند در عمل) بگیرند بنده عرض می‌کنم باید بگیرند این قانون برای اشخاصی است که یک استفاده‌های زیادی کرده‌اند و بر روی فشار افکار عمومی و به عنوان صدقه یک صد دینار سه شاهی هم به یک مؤسسه‌ای داده‌اند و حالا این تفسیر را آورده‌اند که این صد دینار سه شاهی را هم از جیب خودشان ندهند. یک مؤسساتی هستند یک تجارتخانه‌هایی هستند که در سال به عوض ۵۰ هزار و ۶۰ هزار و صد هزار که در قانون نوشته شده ا ست میلیون‌ها تومان فایده برده‌اند و بعد آمده‌اند یک اعاناتی داده‌اند به آسیب‌دیدگان شوروی و یا بنگاه‌های خیریه و در موقع انتخابات هم به عنوان خیریه آش و پلو پخش کرده‌اند و خرج انتخابات خودشان کرده‌اند حالا تمام اینها را می‌خواهند یک قلم از جمع مالیات خودشان کسر بکنند (خنده نمایندگان)
مهندس فریور - به همین جا ختم کنیدخوب است این بهترین موقع است برای ختم کردن.
فرهودی -… حالا بنده امیدوار هستم که با این توضیحاتی که دادم و با استفاده‌ای که ما از قانون مالیات بر درآمد در نظر داریم آقایان نمایندگان محترم اساساً
اجازه ندهند که شکافی به قانون مالیات بر درآمد وارد بیایدو اجازه بدهند که مجدداً این طرح برود به کمیسیون برای مطالعه و البته یک دلیل نظامنامه‌ای هم دارم برای این که این طرح باید برود به کمیسیون و آقای رئیس هم باید ملاحظه بفرمایند و آن این است که این طرح در کمیسیون قوانین دارایی سابق تصویب شده و آقای فرمانفرماییان هم مخبر کمیسیون بودند و آن را امضا کرده‌اند ولی حالا عمر کمیسیون سر رفته و کمیسیون تجدید شده و حالا آقای بنی‌امیه ببخشید آقای امینی (خنده ممتد نمایندگان) مخبر کمیسیون شدند بنابراین مطابق نظامنامه این طرح باید به کمیسیون جدید برود که حضرت محترم ایشان هم با عایداتی که دارند و با خیریه‌هایی که کرده‌اند مقاصد خودشان را هم اینجا بگنجانند و یک جا و یک کاسه شامل مقاصد آقای امینی و آقای دولت‌آبادی بشود و بیاید به مجلس.
امینی - آقای رئیس اجازه می‌فرمایید؟
فرمانفرماییان - نوبت بنده است.
امینی - آقای فرمانفرماییان نوبت جنابعالی نیست.
فرمانفرماییان - آقا بنده علاوه بر این که اجازه گرفته‌ام مخبر هم هستم.
رئیس - آقا نوبه حضرتعالی نیست. قبل از شما اجازه گرفته‌اند. آقای امینی شما مخالفید دو تا مخالف نمی‌شود صحبت بکنند.
فرمانفرماییان - بنده به عنوان مخبر می‌خواهم صحبت بکنم.
رئیس - مخبر کمیسیون که شما نیستید.
فرمانفرماییان - بسیار خوب ولی این خبر را بنده امضا کرده‌ام این یک مسئله اصولی است باید حل شود.
هاشمی - سابقه به عکس این بوده آقای فرمانفرماییان سابقه به عکس این است آقای امینی بایدحرف بزنند.
مهندس فریور - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم آقای رئیس اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای مهندس فریور.
مهندس فریور - عرض کنم در ماده ۱۸ نظامنامه وظایف کمیسیون بودجه را تعیین می‌کند بنده می‌خواهم آقایان قضاوت بفرمایند (جمعی از نمایندگان - این در کمیسیون بودجه نبوده است) بنده خودم هم می‌دانم که این در کمیسیون مالیه رفته است ولی بعد از این که این را خواندم می‌خواهم نتیجه بگیرم که این باید به کمیسیون بودجه رفته باشد. حالا این ماده را می‌خوانم تا آقایان متوجه بشوند:
ماده ۱۸- یک کمیسیونی موسوم به کمیسیون بودجه مرکب از ۱۸ نفر در اول هر دوره اجلاسیه سالیانه از شعبات معین می‌شود. در جلسات این کمیسیون اعضای حاضر و غایبه و معذوره معین و فردای آن روز اسامی آنها در روزنامه رسمی درج خواهد شد.
مطالب ذیل راجع به این کمیسیون است:
۱- تمام مطالب راجع به بودجه سال بعد
۲- تمام لوایح یا طرح قانونی که موجب تغییر دخل و خرج سال بعد است. حالا این ماده اگر تصویب بشود دخل سال بعد را تغییر می‌دهد بنابراین باید به کمیسیون بودجه برود و چون نرفته است اساساً قابل طرح نیست.
طباطبایی -یک اخطار نظامنامه‌ای هم من دارم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای طباطبایی
طباطبایی - عرض کنم که گویا محتاج به این نیست که ماده نظامنامه را من بخوانم برای این که همین چند روزه چندین دفعه خوانده شد و آن این است که نماینده مجلس حق پیشنهاد خرج را ندارد یعنی پیشنهادی که مستلزم کسر عایدی دولت و متضمن خرج برای دولت باشد و باعث ضرر و زیان خزانه دولت است این حق وکیل نیست و آن ماده ۶۵ نظامنامه است. بنابراین این طرحی که داده شده است مخالف صریح ماده ۶۵ نظامنامه است.
یکی از نمایندگان - این پیشنهاد خرج نیست.
طباطبایی - اجازه بفرمایید پیشنهاد کسر عایدی دولت است…
دولت‌آبادی - دولت موافقت کرده است.
طباطبایی - .... اجازه بدهید هر پیشنهادی که مستلزم
ضرر دولت است و کسر عایدی است یا باعث خرج است برخلاف وظیفه یک نفر نماینده است. اما این که می‌فرمایید دولت موافقت کرده ما اصلاً نباید یک همچو پیشنهادی بکنیم چون برخلاف قانون است خواه دولت موافقت بکند خواه دولت موافقت نکند. اگر نظریه دولت این است که یک همچو قانونی به مجلس پیشنهاد بکند خود دولت ممکن است یک قانونی را تنظیم بکند و به مجلس پیشنهاد بکند و برود جریان قانونیش را که طی کرد بیاید به مجلس. بنابراین مطالب مفصل آقای فرهودی هم مجلس را خسته کرد و الان هم که آخر وقت است بهتر است آقایان موافقت کنند که از دستور خارج شود چون حتماً تصویب نخواهد شد و بنده هم که جزو مخالفین اسم نوشته‌ام صحبت خواهم کرد و این صلاح نیست. از طرف دیگر خلاصه مطلب را نگفتم که اگر این پیشنهاد تصویب بشود یک کارخانه‌ای که فرض بفرمایید ۴ میلیون تومان عایدی دارد به عنوان این که من ۴ هزار تومان اعانه داده‌ام یا می‌خواهم بدهم فرار می‌کند از مالیات و در یک همچو موقعی که ملاحظه می‌فرمایید، اگر مجلس شورای ملی بیاید و این قبیل قوانین را بگذراند، این خارج از موضوع است بنابراین خواهش می‌کنم موافقت بفرمایید که از دستور خارج شود.
مهندس فریور - اصلاً قابل طرح نیست.
رئیس - بنده آقا تصور نمی‌کنم نظر آقای طباطبایی وارد باشد ولی تصور می‌کنم نظر آقای مهندس فریور وارد است، در باب مخبر کمیسیون هم گویا سابقه این بوده است که وقتی راپورت یک کمیسیون سابق می‌آمده مخبر کمیسیون سابق هم دفاع می‌کرده ولی حالا چون دو مخبر است باید تکلیفش معلوم شود.
امینی - آقا بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم به موجب ماده ۱۰۹ چون به بنده توهین شده است.
مهندس فریور - اول لایحه را از دستور خارج بفرمایید بعد.
رئیس - آقای امینی
امینی - عرض کنم بنده بدواً می‌خواستم یک عرضی بکنم و آن این است که اشتباه در این قضیه به این ترتیب پیش آمده که این قانونی که تصویب شده است قطعاً نظر آقای دولت‌آبادی هم درش بوده است و به این ترتیب که ملاحظه می‌کنید بی‌جهت طرح شده و وقت مجلس را تلف کرده آقایان باید این را تشخیص بدهند که در بند ط ذکری از اشخاص شده است ولی عیب کار این است که شخصیت‌های حقوقی را ذکر نکرده است و چون شرکت‌ها را ذکر نکرده بود حالا آقا شرکت‌ها را هم ذکر کرده‌اند بنابراین بنده استدعا می‌کنم آقای مهندس فریور مخالفت نفرمایند چون این موضوع حالا تمام می‌شود بنده خواستم عرض کنم برنامه مجلسی را که آقای فرهودی پیش خودشان طرح کردند برای این بود که وقت مجلس را تلف بکنند، آقا اجازه ندهید که این از دستور خارج بشود چون این با یک رأی تمام می‌شود این چیز تازه نیست تفسیر یک ماده است که اصولاً این کیفیت هست و این طرح با موافقت مخبر کمیسیون و وزیر دارایی در مجلس طرح شده است (یکی از نمایندگان - این طور نیست آقا) اجازه بفرمایید بنده الان این موضوع را تشریح می‌کنم، در کنفرانس اجتماعی که آقای فرهودی وکیل ملی دشت میشان ایراد کردند و به عوض عدالت اجتماعی تعدیل اجتماعی فرمودند که تمام وقت مجلس را گرفت این بی‌جهت آقایان را ناراحت کرده، موضوعی که اصولاً باید ذکر کرد و آقا به آن توجه کردند و رویش خیلی فشار آوردند و وقت مجلس را گرفتند و از زبان ملت سخن گفتند، اشکال در (آباتمان دولا باز) قانون است یعنی ایشان به این کیفیت شروع کردند که اگر کسی بخواهد یک اعانه بدهد و آن اعانه حدش به یک میزانی باشد که خارج از حد قانون مالیات بر درآمد باشد این برخلاف است ولی یک موضوع را می‌خواستم به آقای وکیل ملی تذکر بدهم و آن این است که این قانون مالیات بر درآمد، آقای محترم، به اندازه‌ای (فوئیت) دارد که شما به هیچ وجه نمی‌توانید آن شرکت مخصوص یا کارخانه مخصوص را وادار کنید که مطابق قانون
مالیات خودش را بدهد آقا جنابعالی که از زبان ملت صحبت می‌فرمایید خود آقا دارید یک سد محکمی جلوی امور خیریه می‌بندید آن شرکتی که درآمدش میلیون‌ها است تمام درآمد کارخانه‌اش را به صاحبان سهام جنسی تقسیم کرده است و عملی کرده است که یک شاهی مالیات به او تعلق نمی‌گیرد و نمی‌دهد (فرهودی - شما می‌خواهید آن صد دینار را هم از او نگیرید) اجازه بدهید بنده که خودم ملکی ندارم ولی خواهش می‌کنم مراجعه بفرمایید به اداره مالیات مستقیم تهران و ببینید کسی که ملک دارد در فامیل من یعنی مادر من تمام مالیاتش را پرداخته است و تمام املاکش هم ثبتی است ولی راجع به نسبتی که به بنده دادید جنابعالی و توهینی که به بنده فرمودید بنده حاضر نیستم جواب بدهم چون اصولاً در این مورد با آقا صحبت نمی‌کنم و این را اشخاص باید قضاوت بکنند ولی در مورد ایراد آقای مهندس فریور بنده خواستم نظر جنابعالی را به این ترتیب متوجه این قضیه بکنم که این عملی است انجام شده و در قانون هست (مهندس فریور- بنده از لحاظ نظامنامه عرض کردم که قابل طرح نیست) بنده خیلی متأسفم چون در قانون هست آن وقت ما برای یک تبیینی، یک مذاکره‌ای در مجلس یک همچو کیفیتی پیدا کنیم که آقا بلند شوند بگویند مجلس می‌خواهد کاری کند که جلوگیری از وصول مالیات شود و مالیات وصول نشود، این قسمت با یک توجه مخصوصی عملی می‌شود بنده خواستم تمنا بکنم از آقایان اکثریت چون این اگر برود باز به کمیسیون و مدتی بگذرد بعد اصل موضوع اصلاً لوث می‌شود، موضوعی که تصویب شده و در قانون هست شما دارید یک طوری عمل می‌کند که اصلاً از قانون خارج بشود در صورتی که منظور این نبوده است.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر آقایان قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم موضوع تفسیر قانون مالیات بر درآمد از دستور خارج شود..
مهندس فریور - این مورد ندارد، خروج از دستور مورد ندارد چون قابل طرح نیست.
رئیس - آخر اختلاف نظر هست.
مهندس فریور - در صورتی که قابل طرح باشد این پیشنهاد مورد دارد این پیشنهاد اصولاً قابل طرح نیست وقت را تلف نکنیم و قضیه دکتر میلسپو را مطرح بکنیم.
رئیس - آقای دکتر آقایان.
دکتر آقایان - بنده اصولاً با این عقیده موافقم و اصل مطلب هم صحیح است همان طور که یک کسی اگر از مال خودش به یک خیریه اعانه داد باید جزو مخارجش محسوب شود همان طور اگر یک شرکتی هم اعانه داد باید محسوب شود اصل این است و هیچ گفتگو ندارد و قانونگذار هم که نوشته است شخص یعنی آن کسی که مالیات می‌دهد حالا ممکن است شخص باشد شرکت باشد، کارخانه باشد و این سابقه هم دارد در تمام دنیا. مطالبی را که آقای فرهودی فرمودند (من رأی دادم به این که این امروز مطرح بشود چون تصور می‌کردم که این موضوع ساده تلقی می‌شود) مطالبی را که آقای فرهودی فرمودند من معتقد به این شدم که موضوع مطلب دیگری است و این اقلاً یکی دو جلسه وقت مجلس را می‌گیرد و الا این ماده را با یک اصلاح کوچکی که عبارت از این است: (مشروط بر این که ضرب مالیات را تغییر ندهید) این را اضافه کنید من رأی می‌دهم ولی اگر بخواهیم از این صحبت‌ها بکنیم از این مباحثی که آقای فرهودی گفتند، آن وقت مقصود از این موضوع تلف کردن وقت مجلس است و ما کارهای خیلی مهم‌تر از این داریم و از این لحاظ است که بنده پیشنهاد می‌کنم که از دستور خارج شود.
رئیس - پس آقایان اجازه بفرمایند که عجالتاً برای همین اصلاح هم که باشد برگردد به کمیسیون بودجه. آقای ملک‌مدنی بفرمایید.
ملک‌مدنی - متأسفانه وقتی که در مجلس یک موضوعی بحث می‌شود از مدار خودش خارج می‌شود و مذاکرات شخصی مطرح می‌شود بنده قبلاً می‌خواهم این را عرض کنم که این بسیار رویه نامطبوعی است و هیچ وکیلی نباید اینجا که می‌آید به یک وکیل دیگر حرف زننده بزند و توهین بکند.
بنده با این عقیده مخالفم چون این خلاف شأن مجلس است حالا اگر آقایان توجه نکنند مختارند و الا تا این دوره هیچوقت این رویه معمول نبوده از اول مشروطیت تا به حال که دوره چهاردهم است اگر ملاحظه بفرمایید اقلیت و اکثریت بوده است و جریانات عمومی بوده است ولی همیشه رعایت شئون اشخاص در مجلس می‌شده است بنده با ین رویه شخصاً خودم اعتراض می‌کنم و عقیده‌ام این است که ما برخلاف رویه نمایندگی ملت رفتار می‌کنیم اصلاً موضوع ندارد که وقتی ما می‌آییم حرف بزنیم به دیگران توهین بکنیم این رویه اگر ادامه پیدا کند مشاجره توی مجلس پیدا می‌شود و هیچ کاری از پیش نمی‌رود الان هر کاری که ما می‌خواهیم بکنیم یک دو دستگی در آن پیدا می‌شود این صحیح نیست دائماً وقتی که جلسه تشکیل می‌شود یک عکس‌العملی در خارج پیدا می‌شود (طباطبایی - حالا آشتی می‌کنند - خنده نمایندگان) اما عرض کنم اصل موضوع به نظر بنده یک موضوع ساده است اشکالی هم ندارد و این اشکالی هم که شد اگر دولت حاضر شود به قبول آن، آن اشکال هم رفع می‌شود چون دولت هم اینجا حاضر است اما اشکالی را که آقای مهندس فریور به او اشاره کردند که این در بودجه و در درآمد ممکن است تأثیر داشته باشد این حرف به نظر من صحیح است حرف صحیح را باید گوش داد و حرف ناصحیح را باید رد کرد اگر ما خواسته باشیم بی‌طرفانه قضاوت کنیم البته خوب بود که به کمیسیون بودجه فرستاده می‌شد ولی این که بنده اجازه گرفتم و با خروج آن از دستور مخالفت کردم برای این بود که تکلیف این را باید مجلس معلوم کند که بالأخره این تفسیر آیا وظیفه کمیسیون دارایی بوده یا این که باید برود به کمیسیون بودجه. چون در یک جلسه آقای دولت‌آبادی و جمعی دیگر از نمایندگان با یک حسن نیتی این پیشنهاد را کردند، بنده خودم هم در دوره سیزدهم در موقعی که قانون مالیات بر درآمد می‌گذشت در کمیسیون مربوط حضور داشتم و نظر کمیسیون هم این بود که اشخاص یا مؤسسات و شرکت‌هایی که یک وجوهی را می‌دهند برای امور خیریه اینها باید در نظر گرفته شود بعد من نفهمیدم چه تصمیمی گرفته شد ولی تصدیق می‌کنم که در قانون این ابهام هست و باید تفسیر بشود همان طور که پیشنهاد شده به نظر بنده هم عیب ندارد که یک بنگاه‌هایی، یک مؤسساتی که شخصیت حقوقی دارند یک کمک‌هایی به امور خیریه بکنند چه عیب دارد؟ مگر ما مالیات را برای چه می‌گیریم، برای این که خرج دستگاه اجتماعی بکنیم و اولین هدف ما این است که به بهداری و فرهنگ خودمان که جزو امور خیریه می‌شود کمک بکنیم این به نظر بنده عیبی ندارد و خیال نمی‌کنم تأثیر زیادی داشته باشد معذالک مجلس باید تکلیفش را معلوم بکند چون ما از صبح تا حالا صحبت کرده‌ایم روی این حالا اگر باید به کمیسیون بودجه برود ارجاع شود به کمیسیون بودجه که کمیسیون بودجه نظر خودش را بدهد و برگردد به مجلس و الا از دستور خارج کردن که موضوع ندارد.
دکتر کشاورز- آقا بنده یک تذکر قانونی دارم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید.
دکتر کشاورز- استدعا می‌کنم آقایان نمایندگان توجه بفرمایند، منظور از این طرح پیشنهادی تفسیر کلمه شخص است بنده ماده اول قانون مالیات بر درآمد مصوب مجلس سیزدهم را خدمت آقایان می‌خوانم ملاحظه بفرمایید ببینید چه می‌گوید:
ماده ۱- هر نوع شرکت و بنگاه و مؤسسه که به منظور انتفاع تشکیل شده و یا می‌شود و هر شخصی اعم از این که مقیم ایران یا خارجه باشد از درآمدهای سالیانه تحصیل شده خود در ایران و نسبت به آنهایی که مقیم ایران می‌باشند الخ. در اول قانون مالیات بر درآمد بنگاه و مؤسسه و شرکت مجزا شده و شخص هم مجزا شده و به همین مناسبت که آنجا شخص را اعم از بنگاه یا مؤسسه یا شرکت تعیین نکرده این تفسیر اصلاً وارد نیست و نباید به مجلس بیاید و صحبت بشود اگر آقایان حرف حسابی می‌پذیرند که این حرف حسابی است.
اصلاً ما نمی‌توانیم شخص را تفسیر کنیم چون خود قانون مالیات بر درآمد لغت شخص را مطابق با بنگاه و شرکت و مؤسسه گذاشته بنابراین شما نمی‌توانید شخص را در یک ماده دیگر در بند ط تفسیر بکنید و تمام مذاکراتی که امروز شده است بی‌موضوع است.
مجد ضیایی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - بفرمایید.
مجد ضیایی - اولاً خواستم عرض کنم که راجع به این موضوع ماده ۷۹ می‌گوید: هر اصلاح یا ماده الحاقیه که در ضمن مباحثات اظهار می‌شود باید دلایل آن به طور اختصار بیان شود و در صورتی که وزیر یا مخبر کمیسیون تقاضا نماید باید آن اصلاح یا ماده الحاقیه به کمیسیون رجوع شود حالا این دو موضوع را به وزیر مربوطه عرض می‌کنم اگر ایشان قبول می‌فرمایند که جزو دستور می‌شود و الا که می‌رود به کمیسیون.
هاشمی - آقا رأی بگیرید.
دولت‌آبادی - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید.
دولت‌آبادی - یک موضوعی ساده به عقیده بنده بی‌جهت این قدر در اطرافش صحبت می‌شود و کار را به اشکال می‌اندازد ولی اشکالی را که آقای مهندس فریور فرمودند و مورد توجه مجلس قرار گرفت می‌گوید (تمام لوایح یا طرح قانونی که موجب تغییر دخل و خرج سال بعد می‌شود) این جزو دومی است که مورد نظر جنابعالی است ولی چرا ما گفتیم تفسیر؟ برای این که به عقیده جمعی (ممکن است شما این عقیده را نداشته باشید) به عقیده جمعی که می‌گویند شخص طبیعی ناظر بر شخصیت حقوقی است این نظر تأمین شده است. النهایت در ولایات موجب اشکال شده است برای تصفیه حساب، در همین تهران هم این طور عمل کرده‌اند و همین که مفاد این ماده را دلیل معافیت از مالیات گرفتند تفسیر است ولی موضوع دیگر که آقای فرهودی فرمودند و این تفسیر راتعبیر به شکاف در قانون کردند و در بیاناتی که شاید احتیاج به گفتن آنها داشتند ولی یک اصولی را فراموش کردند بنده معتقدم قضیه معافیتی که در بند ط نوشته شده است از نظر قانونی و غیر قانونی در این مجلس تصویب شده است و دیگر محتاج به تصویب جدیدی نیست اگر مجلس نظر دارد که مقصود از این شخصیت تمام شخصیت‌های حقوقی است که قانون تعیین کرده است؟ بنابراین این ایراد هم از این نظر وارد نیست چون که تفسیر شخصیت قانونی شده است در قوانین قضایی و ما می‌خواهیم ببینیم که در این مورد هم این را مشمول می‌دانند یا نه؟ ولی یک چیز دیگری که موجب توهم بعضی از آقایان نمایندگان شده است این است اتفاقاً این که در قانون مصرح است و قانون به آن توجه دارد شخص است و آن شخصی که آقایان به آن توجه دارند اصلاً این تفسیر درباره آنها صدق پیدا نمی‌کند و اگر پولی هم به حساب‌های خیریه بپردازند احتیاج به این تفسیر ندارد و این را برای طبقه دیگری است که ضعیف هستند و الا اشخاصی که مطلقاً متمول هستند محتاج به این تفسیر نیستد و این تفسیر در پرداخت وام مالیاتی آنها نیز تأثیری ندارد فقط چیزی که هست به طور کلی اگر این تفسیر نشود هیچ صاحب خیری حاضر نخواهد شد که اعانه‌ای بدهد برای این که ۱۰ هزار تومان بدهد به خیریه آن وقت ۱۰ هزار تومان هم جریمه مالیاتی بدهد؟ این است نکته که متأسفانه مورد توجه واقع نشده است.
رئیس - عرض کنم آقای دکتر آقایان پیشنهاد خروج از دستور کرده‌اند ولی بنده تصور می‌کنم که اگر آقای دکتر موافقت بفرمایند که چند تا پیشنهاد دیگر که رسیده است خوانده شود بهتر باشد (دکتر آقایان - بنده پس می‌گیرم) معذالک پیشنهادهایی شده است که برود به کمیسیون بودجه و یکی از آنها که پیشنهاد آقای صادقی است قرائت می‌شود:
امضا کنند ه پیشنهاد می‌کنم این طرح از دستور خارج و به کمیسیون بودجه ارجاع شود.
یکی از نمایندگان - رأی بگیرید.
شریعت‌زاده - بنده مخالفم.
صادقی - اجازه بفرمایید بنده توضیح بدهم بعد.
رئیس - آقای صادقی
صادقی - بنده تصور می‌کنم توضیحی را که آقای مهندس فریور در اینجا دادند راجع به ارجاع این طرح به کمیسیون بودجه خیلی مسلم و واضح بود زیرا مسلماً این امری است که تأثیر دارد در دخل و خرج دولت مثلاً امروز فرض کنید یک شخصی ۱۰۰۰۰ ریال مالیات می‌دهد بنابراین این را باید توجه کرد مخصوصاً در شمال در کارخانه‌جاتی که مالیات بده عمده هستند. بنابراین این مسلماً و بدون تردید باید برود به کمیسیون بودجه و مطرح شود و با موافقت آنها یا نظر منفی آنها دوباره به مجلس بیاید مضافاً به این که در مطالبی که آقای فرهودی گفتند به عقیده من یک قسمت دیگری هم هست حالا من نمی‌دانم که سوء‌نیت هست یا نه ولی اغلب اشخاص یا بنگاه‌ها یا احکامی که از مراجع شرع گرفته‌اند تصور می‌کنند که پرداخت این مبلغ به بنگاه‌های خیریه جزو حساب بدهی‌های شرعی خودشان از قبیل خمس و زکات و غیره محسوب خواهد شد بنابراین اینها بیش‌تر اصرارشان در این است که این پولی را که به حساب دولت و به حساب بنگاه‌های خیریه می‌پردازند این را در ضمن با خدا هم حساب کرده باشند (صحیح است) چون اغلب اشخاص که صاحب سهم در کارخانه‌جات و بنگاه‌ها هستند اینها مسلماً هم خمس می‌دهند و هم زکات ولی این را با این استدلالی که کرده‌اند می‌خوابانند به حساب خدا (خنده نمایندگان) در صورتی که این را باید در نظر گرفت وجهی که آنجا از مالیات کاسته می‌شود از آن بابت حساب شده و به عقیده بنده خوب است که این برگردد به کمیسیون بودجه و با مطالعه طرح شود و دوباره از کمیسیون برگردد به مجلس.
رئیس - آقای شریعت‌زاده
شریعت‌زاده - بنده چند نوبت برای اظهار نظر از جناب آقای رئیس اجازه خواسته‌ام و بعد تشخیص داده‌اند که قبل از من اشخاص اجازه نطق خواسته‌اند و متأسفانه به بنده اجازه نداده‌اند و عقیده دارند که قبل از بنده اجازه گرفته‌اند.
رئیس - این حرف را تکرار نفرمایید مطابق نوبت است هر کس اجازه خواست اجازه می‌دهم.
شریعت‌زاده - اجازه بفرمایید این مقدمه بیان یک عقیده است و بنده مقصودم اعتراض بر جنابعالی هم نبوده است یعنی وقتی در مجلس صحبت می‌شود ما باید با خونسردی دقت کنیم و ببینیم مطلب چیست یک ماده نظامنامه که خوانده می‌شود ببینیم چه مفهومی دارد و بنده می‌خواهم عرض کنم که این مباحثات هیچ یک صحیح نیست و استناد به ماده ۱۸ نظامنامه هم صحیح نیست برای چه؟ برای این که این گزارش حاکی از مقاصد مقنن است نسبت به یک ماده که قبلاً تصویب کرده است پس ما اگر فرض بکنیم که قانونی که مقنن قبلاً تصویب کرده است و ناظر به یک معنایی است تغییراتی در بودجه می‌دهد از این نظر ما نمی‌توانیم تفسیر بکنیم ولی اگر نظر این است که قانون که مقنن تصویب کرد ناظر به معنی گزارش کمیسیون نیست مجلس باید تکلیف را معین کند و باید همان طور که آقای دکتر کشاورز فرمودند که در قانون تعیین شده است هم مؤسسات و هم اشخاص، یعنی این طور اظهار کردند که در قانون در ماده اول فرق قائل شده است بین شخص و مؤسسات در اینجا بنده خودم معتقد به این عقیده نیستم بنده معتقد هستم که در هر قانونی وقتی مقرر می‌شود، شخص، اعم است از اشخاص طبیعی یعنی افراد و اشخاص حقوقی، و اینجا صحبت تفسیر است اگر نظرمجلس این است که این تفسیر صحیح نیست و نظر مقنن منحصراً به افراد است این باید رد بشود و به کمیسیون احتیاج ندارد به علاوه وقتی که مجلس یک طرحی را به عنوان تفسیر قبول کرد (یکی از نمایندگان - به عنوان تفسیر نیست)… به عنوان تفسیر قبول شد و کمیسیون هم به عنوان تفسیر گزارش داده ولی اگر تفسیر نیست، آن وقت مطلبی است که آقای مهندس فریور فرمودند یعنی یک طرحی است که معنی نمی‌دهد ولی اگر تفسیر است در کمیسیون قوانین دارایی که یک عده از مطلعین نشسته‌اند و گفته‌اند که معنی ماده ۶ این است که در این گزارش نوشته شده است یعنی مقصود مقنن از شخص اعم از اشخاص حقوقی
و اشخاص طبیعی است در این صورت دلیلی ندارد که به کمیسیون بودجه ارجاع بشود زیرا که در این صورت منشاء تغییر تازه‌ای ندارد بنابراین بنده تصور می‌کنم که آقایان باید به این نکته توجه کنند و عقیده بنده این است که باید آقایان در این مورد بحث کنند و در این کار نظریات خودشان را اظهار کنند اگر معلوم شود که این تفسیر نیست و یک خبر تازه است که باید رد بشود و اگر معلوم شود که مقصود از شخص اعم از شخص طبیعی و حقوقی است باید تصویب بشود بنابراین موجبی ندارد که از دستور خارج شود یا به کمیسیون بودجه ارجاع شود.
رئیس - عرض کنم چون نظرها مختلف است و ممکن است بعضی‌ها تصویب کنند و بعضی‌ها نکنند و این پیشنهاد هم شده است این است که باید رأی بگیریم وقتی رأی گرفتیم آن وقت نظر مجلس معلوم می‌شود که از دستور خارج شود یا نه، آقایانی که موافقند که این طرح به کمیسیون بودجه برود قیام کنند (عده کمی برخاستند) رد شد، پیشنهاد بعدی از آقای دکتر کشاورز است (دکتر کشاورز - بنده به عنوان تذکر قانونی توضیح دادم) پیشنهاد آقای فرمانفرماییان قرائت می‌شود:
پیشنهادمی‌شود که نظر کمیسیون بودجه قبل از تصویب جلب شود.
رئیس - این مشابه آن پیشنهاد است که رد شده است.
ایرج اسکندری - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - بفرمایید.
ایرج اسکندری - عرض می‌کنم بحث در کلیات هنوز خاتمه پیدا نکرده که شروع به خواندن پیشنهاد بشود.
رئیس - کلیات ندارد ماده واحده است و صحبت سر این بود که مطرح بکنیم یا نکنیم حالا معلوم شد که مطرح است مخالف و موافق باید صحبت کنند و فعلاً نوبت آقای دولت‌آبادی است که موافقند. بفرمایید.
دولت‌آبادی - بنده می‌خواهم از آقایان استدعا کنم با این همه مذاکراتی که اینجا شده و به نظر بنده اکثرش غیر ضروری بود، به این عرایض بنده توجه بفرمایند در عوض بنده هم سعی می‌کنم خیلی به اختصار صحبت کنم که آقایان نمایندگان خسته نشوند، در قانون مالیات بر درآمد مصوب دوره گذشته در ماده ششم چنانچه آقای فرهودی اینجا فرمودند (جمعی از نمایندگان - عده کافی نیست)
طباطبایی - الان یک ساعت بعد از ظهر است وقتی که پیشنهاد کردم از دستور خارج شود برای همین بود.
۷- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - چون سه ربع از ظهر گذشته و آقایان نمایندگان هم خسته شده‌اند جلسه را ختم می‌کنیم
جلسه آتیه روز پنجشنبه دستور هم بقیه مذاکره در همین طرح.
(مجلس چهل دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمدصادق طباطبایی