مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ اردیبهشت ۱۳۴۷ نشست ۵۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم

تصمیم‌های مجلس

مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و دوم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ نشست ۵۶

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۲۲

جلسه: ۵۶


مجلس ساعت نه و سه دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.

فهرست مطالب:

- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

غائبین با اجازه

آقایان آموزگار- مریدی- خانلر قراچورلو- دکتر عظیمی- دکتر اسفندیاری- دکتر صدر- رامبد- دکتر هواکیمیان- دکتر مهذب- مهندس برومند- دکتر خطیبی- دکتر پرتو اعظم- دکتر صالحی- ماهیار- دکتر قهرمان- مهندس قادرپناه- انشاء- مهندس اسدی سمیع- فخر طباطبایی- دکتر سعید- ادیب سمیعی- تیمسار سرلشکر همایونی- تیمسار سرلشکر نکوزاد- دکتر رشتی- بانو دکتر دولتشاهی- بختیاری پور- بانو ابتهاج سمیعی- پزشکی- تهرانی- دکتر رفیعی- سعید وزیری- ظفر- دکتر عدل- فرهادپور- مافی- مهندس یارمحمدی- فولادوند.

غائبین بی اجازه

آقایان کریم بخش سعیدی.

غائبین مریض

آقایان زرگرزاده- عامری- مسعودی- اولیاء- بهادری- معظمی- دکتر غنی- دکتر یگانگی- توسلی- ایلخانی‌پور- موقر- دکتر رهنوردی- دکتر مهدوی- فیاض- دکتر متین- مصطفوی نائینی- دکتر درودی- قاضی‌زاده.

- بیانات قبل از دستور آقایان: اولیاء- موسوی ماکویی

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: اولیاء- موسوی ماکویی

رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای اولیاء تشریف بیاورید.

اولیاء- با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم بعد از انقلاب ششم بهمن و تحول اساسی که در سراسر مملکت و تمام شئون کشور به وجود آمد و پیشرفت‌ها و ترقیات روزافزونی که به رهبری خردمندانه شاهنشاه آریامهر نصیب ملت ایران گردید برای اینجانب کمال خوشوقتی و نهایت افتخار است که برای دومین بار از طرف مردم شاهدوست وطن‌پرست شهرستان بم به نمایندگانی انتخاب و افتخار همکاری با شما نمایندگان ارجمند را پیدا کردم.

قبل از هر چیز از محبت و اعتمادی که همشهریان عزیزم ابراز نموده و با رای خود افتخار نمایندگی مجلس موسسان سوم و نمایندگی مجلس شورای ملی در ۲ دوره بعد از انقلاب را به اینجانب داده‌اند صمیمانه تشکر می‌کنم و امیدوارم در اجرای نیات مقدس شاهنشاه آریامهر که متضمن سربلندی و کسب افتخارات بیشتر برای ملت و کشور عزیز ایران است با همکاران ارجمند توفیق خدمت نصیبمان گردد تا در برابر شاهنشاه آریامهر و هم‌میهنان عزیز و تاریخ ایران سرافراز بمانیم.

تعطیلات فروردین ماه سال جاری فرصت مناسبی بود تا در حوزه انتخابی خود با همشهریان عزیزم تماس گرفته و اکنون برای روشن شدن ذهن نماینگان محترم و توجه مخصوص دولت به خواسته‌های اهالی شهرستان بم ناچار مصدع اوقات مجلس شوم.

انقلاب عظیمی که به رهبری خردمندانه شاهنشاه آریامهر به نفع قاطبه ملت ایران به وجود آمده اثراتش در شهرستان بم کاملا آشکار است کارهایی اساسی انجام شده که از نظر اقتصادی و اجتماعی بسیار موثر و مفید می‌باشد اجرای قانون اصلاحات ارزی وجود سپاهیان دانش و بهداشت و آبادانی و ایجاد مدارس و انجام کارهای عمرانی در دهات و مراکز بخش‌ها ساختن درمانگاه‌ها و ایجاد مرکز بهداشت و آسفالت قسمتی از خیابان‌های شهر و لوله‌کشی مرکز شهر و بخش‌ها و به‌وجود آمدن شرکت‌های تعاون روستایی و کمک‌های موثر آنان به روستاییان و ایجاد سردخانه و کارخانه بسته‌بندی خرما و ساختن مهمانسرا و استخر شنا و راه فرعی رستم‌آباد ریگان و ارتباط دهات و شهر و ایجاد خانه‌های انصاف و خانه‌های دهقان وابسته به حزب ایران نوین چنان مردم را از خمودگی و نامیدی بیرون آورده که به هر جا قدم گذاری و یا با هر کس تماس پیدا کنی هزاران توقع به جا و قانونی دارد و با دلی پر از امید و احساساتی پرشور نسبت به ناجی ایران شاهنشاه آریامهر مقاصد خود را می‌گویند و مصراً انجام آن را می‌خواهند و این بیداری و هوشیاری قاطبه مردم بزرگ‌ترین اثری است که ما را به هدف‌های عالی انقلاب نزدیک می‌کند ضمنا عموم مردم آمادگی خود را برای همکاری بیشتر در پیشرفت و ترقی و فداکاری در اجرای نیات عالیه شاهنشاه آریامهر ابراز می‌دارند عده‌ای از افراد شاهدوست مبلغی به حساب کمیته شهرستان حزب ایران نوین بم پرداخته‌اند که عینا به استانداری کرمان داده شده تا هر چه زودتر اقدام شود که شهر بم مزین به پیکره مبارک شاهنشاه آریامهر گردد. من در برابر این همه احساسات پاک که خود از اثرات انقلاب شاه و مردم است سر تعظیم فرود آورده و از دولت مجری انقلاب تقاضا می‌کنم به خواسته‌های مردم این شهرستان جواب مثبت داده شود.

مهمترین مطلبی که از نظر مردم بم حائز اهمیت می‌باشد توجه به وضع آموزشی و اقتصادی و بهداشتی و عمرانی است.

با ایجاد کلاس‌های مبارزه با بی‌سوادی و سپاهیان دانش و بالا رفتن توقعات و سطح فکر مردم با زیادی تعداد فارغ‌التحصیلان ابتدایی هر چه زودتر بایستی نسبت به ایجاد مدرسه حرفه‌ای و فنی اقدام گردد در سال جاری تعداد شاگردانی که از دبستان بیرون می‌آیند و آماده برای پیشرفت و ترقی می‌باشند تقریبا ده برابر شاگردانی است که از دبیرستان‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند و با وضع فعلی دبیرستان‌ها نه محل کلاس و نه مدرسه حرفه‌ای و فنی و نه دبیر و معلم به قدر کفایت وجود ندارد و این مشکلی است که وزارت آموزش و پرورش باید مورد توجه قرار داده و با بررسی دقیق در رفع آن بکوشد و نسبت به تهیه زمین و جلب همکاری مردم در مورد مدرسه حرفه‌ای و فنی نیز خود این جانب هر گونه خدمتی را عهده‌دار خواهم بود. شاگردان ابتدایی امروز جوانان آینده اجتماع ما خواهند بود و توجه به آنها کمال اهمیت را دارد.

اقتصاد این شهرستان که محصول عمده آن خرما و مرکبات است و با ایجاد شرکت سهامی خرمای بم و شروع به کار کارخانه بسته‌بندی خرما امید است خرمای بم که از بهترین نوع خرمای جهان است بتواند در بازارهای دنیا خود را باز کند به طوری که چندی قبل از طرف مرکز توسعه اقتصادی ایران دعوت شدم و با نماینده یکی از شرکت‌های خواربار لندن که نمونه خرمای بم را دیده و فقط طالب خرید این نوع خرما بود مذاکره کردم ضمن تشکر از مسوولین موسسه استانداردها و مرکز توسعه اقتصادی ایران که برای شناساندن محصولات کشور با استاندارد معین نهایت سعی و تلاش را دارند از سایر مؤسسات و مقامات دولتی تقاضا می‌شود که کمک‌های لازم را در این مورد افزایش دهند که این شرکت بتواند به طوری که شئون کشور ما ایجاب می‌کند شروع به بهره‌برداری نماید از این راه هم وضع اقتصادی مردم شهرستان بم بهتر خواهد شد و هم رقمی بر صادرات کشور افزوده می‌گردد بانک اعتبارات صنعتی که از طرف سازمان برنامه تقریبا نصف سهام این شرکت را عهده‌دار است باید توجه داشته باشد که تا وقت برداشت محصول خرما فقط پنج ماه دیگر وقت دارد و دو سال است که مردم برای همکاری در بهبود اقتصاد شهر خود سرمایه‌گذاری کرده و منتظر نتیجه طرح سازمان برنامه و اجرای آن به راهنمایی بانک اعتبارات صنعتی می‌باشند بنابراین ایجاب می‌کند سرعت عمل بیشتری نشان داده شود و مبلغ دو میلیون تومان اعتبار سرمایه در گردش این شرکت که از طرف سازمان برنامه و بانک اعتبارات صنعتی در نظر گرفته شده و به تصویب رسیده در اختیار شرکت گذارده شود تا با خرید و فروش خرما بهره‌برداری شرکت آغاز گردد و با بسته‌بندی بهتر و نگاهداری در سردخانه خرمای سالم‌تر به خریداران داخلی و خارجی عرضه گردد ضمنا زمین محل ساختمان این شرکت که قبلا از طرف یکی از سهامداران به طور رایگان واگذار گردیده بود مورد اعتراض سازمان مسکن واقع شده با توجه به اینکه شرکت به منظور کمک به وضع اقتصادی شهرستان به وجود آمده و نصف سهام مربوط به سازمان برنامه و نصف دیگر با سرمایه‌گذاری‌های کوچک و فقط به منظور پیشرفت کار از طرف مردم کمک شده است از وزارت آبادانی و مسکن تقاضا می‌شود به نحوی که مقتضی بدانند نسبت به رفع مشکل زمین مورد نیاز کارخانه اقدام نمایند.

محصول دیگر این شهرستان مرکبات است که انشاء‌الله در آینده از نظر بسته‌بندی با وسایل ماشینی و ایجاد کارخانه آب پرتقال گیری سازمان برنامه توجه لازم را خواهد کرد اکنون احتیاج مبرمی به ایجاد یک ایستگاه کشاورزی مجهز در این شهرستان می‌باشد زیرا پرتقالی که قبال در بم پیوند می‌شد با آمدن پیوندهای گرپ‌فروت و انواع پرتقال‌ها و نارنگی‌های مرغوب‌تر قابل برابری نیست و مردمی که نهال مرکبات را پیوند زده و آماده برای فروش می‌نمایند آشنایی به تفاوت انواع پیوندهای دیگر و پرتقال‌های معمولی نداشته و از همان نوعی که در شهرستان بیشتر می‌باشد استفاده می‌کنند از طرفی با کمک‌هایی که بانک کشاورزی ایران برای ایجاد باغات مرکبات می‌نماید و توجه مردم به اینکه مرکبات پردرآمدترین محصول بم می‌باشد توسعه و ایجاد باغات مرکبات با سال‌های قبل از انقلاب قابل قیاس نیست و نهالی که در شهر تهیه می‌شود جوابگوی احتیاج و استعداد محل نمی‌باشد بنابراین باید ایستگاه کشاورزی مجهزی در این شهرستان به‌وجود آید که جوابگوی تقاضای مردم باشد به قرار اطلاع چندی پیش از طرف مؤسسه اصلاح بذر و نهال و سازمان برنامه برای رسیدگی به این امر افرادی اعزام شدند که چون از نظریات آنان اطلاع ندارم توجه دولت را به زیادی اراضی مستعد آنجا و نیز اراضی وسیع مستعد جیرفت و رودبار جلب می‌کنم و معتقدم که یک ایستگاه کشاورزی در منطقه بم و یکی هم در جیرفت مورد احتیاج است که احتیاج این دو منطقه مستعد از نظر مرکبات را به طور رضایت‌بخش تأمین نماید در جیرفت لیموی ترش به قدری خوب می‌شود که باید از حالا به فکر کارخانه آبلیموگیری آن بود و در بم گرپ‌فروت بسیار خوب به دست می‌آید و اگر هر درخت به طور متوسط ۵۰۰ دانه داشته باشد درآمد قابل‌توجهی است که اقتصاد آینده این شهرستان را تامین می‌کند و اما امروز به قدر تقاضای مردم کشور این محصول وجود ندارد من اطمینان دارم با کمک‌های لازم از طرف سازمان برنامه- وزارت اقتصاد و وزارت کشاورزی وضع اقتصادی شهرستان بم به نحوی که خواسته شاهنشاه آریامهر و ملت ایران است درخواهد آمد.

و اما نسبت به امور درمانی و بهداشتی بیمارستان شهر با کمک مردم و انجمن بهداری مختصر وسائل جراح تهیه و با استخدام یک نفر جراح در فروردین امسال شروع به کار کرده و امید مردم به تکمیل وسائل جراحی و رفع نواقص دیگر که در مسافرت آقای نخست‌وزیر از طرف مردم تقاضا شده بود زیادتر شده و اکنون مصرا از اوزارت بهداری می‌خواهند که اقدام لازم مبذول دارد و همچنین درمانگاه ده‌بکری که تمام شده است از طرف وزارت بهداری طبیب و داروی لازم فرستاده شود چه در تابستان بیشتر اهالی شهر بم به ده‌بکری که محل ییلاقی آنجاست هجوم می‌آورند از سازمان شاهنشاهی و خدمت اجتماعی که با اعزام پزشک و وسائل درمانی درمانگاه در این مردم آن منطقه را آسوده کرده است ضمن عرض تشکر تقاضا می‌شود نسبت به درمانگاه فهرج که از طرف سازمان شاهنشاهی ساخته شده و در راه زاهدان- بم قرار دارد اقدام عاجلی بشود مخصوصا با صحبت‌هایی که نسبت به وبا و مرزهای پاکستان می‌شود با توجه به نزدیکی با مرز پاکستان و استعداد مردم آنجا برای ابتلاء به بیماری باید سریع‌تر اقدام شود مرکز بهداشت شهر بم که دو سال است کار خود را شروع کرده با همت و پشتکار یک نفر دکتر محلی به قدری خوب پیشرفت کرده و اعتماد مردم را جلب نموده که در همین ایام فروردین یکی از افراد خیر شهر با میل و رغبت ۱۲۰۰ متر زمین نزدیک میدان وسط شهر برای ساختمان محل بهداشت طب پیشگیری واگذار کرد و سند آن را تسلیم نمود.

اکنون که مردم تا این اندازه پی به اهمیت بهداشت و ارزش کار خدمتگزاران صدیق بوده‌اند جا دارد وزارت بهداری اقدامات موثرتری بنماید.

در مورد کارهای عمرانی، بم شهری است نسبتا وسیع و قدیمی و دارای قلعه تاریخی به نام ارک ولی از نظر خیابان و پارک و برق وضعی تأسف آور دارد هر روز عده‌ای از محلات مختلف برای ایجاد خیابان یا گرفتن امتیاز برق و حتی با دادن کمک از قبیل تیر یا سیم تقاضای روشن کردن محل خود را دارند. مهمان‌سرای شهر ساخته شده اما مورد استفاده قرار نگرفته. در شهر راین که مرکز بخش است قرارداد لوله کشی و برق آن در برنامه سوم منعقد گردیده و به انجام نرسیده است – تقاضا می‌شود موارد بالا مورد توجه مسئولین امر قرار گیرد و ضمنا راه فرعی رستم آباد – رایگان که از طرف وزارت آبادانی و مسکن ساخته و تحویل شده است نسبت به نگاهداری آن هیچگونه اقدامی مشاهده نمی‌شود حتی قسمتی از آن در اثر بارندگی و سیلاب احتیاج به تعمیر دارد و مهم‌تر این که در مسیر این جاده روی رودخانه عزیز آباد قرار بوده پلی بسته شود که این کار انجام نشده و این راه وسیله پلی آجری که قبلا ساخته شده بود به هم متصل گردیده است من نمی‌دانم با نبودن این پل چطور وزارت راه این راه را از پیمان‌کار تحویل گرفته زیرا پل آجری که عرض شد نه قدرت اتصال این راه را دارد و نه مطابق نقشه و طرح قبلی این راه در مسیر قرار می‌گیرد من از وزارت آبادانی و مسکن و وزارت راه تقاضا دارم از تصمیمی که نسبت به ساختن این پل اتخاذ نموده‌اند و علت اینکه تا بحال ساخته نشده است مطلعم فرمایند و نسبت به نگاه‌داری این راه که برای مردم شهرستان بم بسیار مؤثر و مفید است اقدام لازم به عمل آید. متشکرم (احسنت، احسنت).

رئیس- آقای موسوی ماکوئی تشریف بیاورید.

موسوی ماکوئی- همکاران عزیز مجلسی که در دوره ۲۱ تشریف داشتند اگر یادشان باشد در اردیبهشت سال ۱۳۴۳ در یک چنین روزی بنده پشت تریبون آمدم و راجع به طغیان ارس صحبت کردم شیر و خورشید سرخ در آن تاریخ اولین قدم را برداشت بعد که خدمت نخست وزیر وقت مرحوم منصور که خدا رحمتش کند شرفیاب شدم و مسئله را مطرح کردم دستورات لازم را صادر کردند و آقای مهندس شالیچیان وزیر مثبت وزارت راه اقدام به ساختمان سد خاکی کرد به طول تقریبا ۲۰ کیلومتر و ارتفاع ۲ تا ۴ متر، دلیلش هم این بود که همسایه شمالی ما در آن قسمت از ارس سد سنگی ساخته بود به طول ۱۸ کیلومتر و ارتفاع ۲ تا ۵ متر و فی الواقع دهات رود ارس مصونیت پیدا کرده بود و واقعا سد خاکی کشاورزان آن سازمان را راحت کرده بود ولی متاسفانه طغیان ارس در اوایل اردیبهشت امسال آن چنان شدید بود که در ۶۰ سال اخیر به طوری که پیرمردان آن منطقه اظهار می‌کردند سابقه نداشت از چند جا سد خاکی را شکست بنده وظیفه دارم با قاطعیتی که جمعیت شیر و خورشید سرخ در ماکو و در پل دشت و شاه آباد و در خوی و رضائیه و شاپور از خود نشان دادند و کمک‌های اولیه را راندند به ترتیبی که در مطبوعات ملاحظه فرمودید در اثر قاطعیت استان‌دار آذربایجان غربی با قایق و هلیکوپتر وارد کار شدند و آذوقه کافی و لازم را برای کشاورزان و دام‌های آنها رساندند من احساسات پاک و تشکرات قلبی و قلائق بی آلایش دهقانان آن سامان را به حضور والاحضرت شمس پهلوی ریاست محترم جمعیت شیر و خورشید سرخ و جناب دکتر خطیبی مدید عامل مثبت شیر و خورشید سرخ (صحیح است) و قاطبه سربازان شیر و خورشید سرخ که در آن استان (دکتر شفیع امین – در همه جا) استراحت را بر خود حرام کردند و به کمک دهقانان شتافتند و کمک‌های اولیه را انجام دادند صمیمانه تشکر می‌کنم ولی این کمک‌های اولیه مسکن بود. در حال حاضر تعداد زیادی از اغنام و احشام کشاورزان را ارس با خودش برده و کلیه مزارع آنها از بین رفته این‌ها احتیاج مبرمی به کمک دولت دارند بنده از دولت حزبی انتظار دارم اکتفا نفرمایند و این که دستگاه‌های مرکزی به وسیله نامه دستور بدهند به دستگاه‌های استانی که کمک بکنند اگر یک چنین دستوری صادر شود حقیقت این است که نباید امیدوار باشیم کمکی به آنها خواهد شد باید یک فکر اساسی بکنید و دستور قاطعی بدهید تا به کشاورزان ارس کمک بکنند و به ۱۲ ده که چندین روز در محاصره آب بودند و محصول و احشامشان را ارس از بین برده کمک اساسی بشود. مطلب دوم راجع به سد ارس است در قزل قرون خوشبختانه جناب مهندس ظهیری اینجا تشریف دارند باید به حضور نمایندگان محترم تبریک عرض کنم و به ملت ایران که ساختمان سد ارس با سرعت عجیب شروع شده و این سد ساخته می‌شود در پشت این سد دریاچه‌ای بوجود می‌آید به طول ۴۲ کیلومتر و عرض ۸ کیلومتر، بسیاری از دهات این ور و آن ور ارس می‌روند زیر آب تا جائی که من اطلاع دارم در منطقه ما شش ده زیر آب می‌رود، دو سال دیگر این اراضی زیر آب خواهد رفت اگر وزارت آب و برق بنشیند روزی که این دهات رفتند زیر آب به فکر کشاورزان آن سامان بیفتد ابدا صحیح نیست تصور می‌کنم باید از حالا به فکر آن روز باشید پیشنهاد بنده این است که در جوار سد در آن ناحیه باید آقایان اعتباری تهیه بفرمایند که قطعا هست ده نمونه‌ای با تمام مظاهرش درست بکنند و سکنه این ۶ ده را منتقل بکنند به آنجا و مطابق زمینی که در دست داشتند زمین در اختیارشان بگذارند بسیار به جا خواهد بود و اگر این پروژه مورد تأیید آقایان باشد از همین حالا باید شروع بفرمایند و الا وقتی سد بالا آمد و آب ده را فرا گرفت سکنه این دهات که تعدادشان قابل توجه است ریختند به کوچه‌های ماکو و خوی و تبریز این صحیح نخواهد بود. مسئله سومی که باید به عرض برسانم مربوط به وزارت دادگستری است بنده یک دفعه دیگر هم عرض کرده‌ام کارهای وزارت دادگستری به نسبت صحیح و به مقتضای نیازمندی‌های مناطق مختلف مملکت تقسیم نشده است شاید از ۱۵۰۰ قاضی که در اختیار وزارت دادگستری است ۹۰۰ نفر در تهران هستند و ۶۰۰ نفر در سایر مناطق ایران و در ادوار قبل از انقلاب عرض کردم که این ۶ بهمن یک روزی مبدا تاریخ جدید ایران قرار خواهد گرفت حوادث قبل از ۶ بهمن را باید با یک عینک دیگر تجزیه و تحلیل بکنیم در آن تاریخ تقسیمات گویا روی اعمال نفوذ بود هر کس زورش بیشتر بوده دستگاه‌های اداریش مجهز تر بوده، دادگستری یک شهرستان بی نهایت قوی بوده، مجهز بوده و شهرستان دیگر فاقد همه چیز بوده از جمله جناب پرتو (معاون وزارت دادگستری) یکی هم شهرستان ماکو است که با ۵۲۰ پارچه آبادی و ۱۲ دهستان و طول و عرض زیاد فقط یک دادگاه و یک قاضی دارد اگر در بخش‌های تابعه اتفاقی رخ دهد، قتلی اتفاق بیفتد همان قاضی به علت بسته بودن راه نمی‌تواند به محل برود و اگر برود رسیدگی به امور دادگاه خود ماکو مختل می‌شود شما چهار سال است تصویب فرموده‌اید در سیه چشمه ماکو که ۲۷۸ پارچه آبادی دارد باید دادگاه تشکیل شود هر وقت به حضور آقایان در دادگستری رفته‌ام فرموده‌اند اعتبار نداریم ولی برای خودم خبرهایی را که در مطبوعات منعکس شده جمع کرده‌ام شاید در عرض این چهار سال ۳۰ یا ۴۰ جا دادگاه تشکیل داده‌اند خوب شما اگر اعتبار ندارید از کجا در این سی، چهل محل این دادگاه‌ها را تشکیل داده‌اید و کادر پیدا کرده‌اید چه دلیل دارد در منطقه سیه چشمه با اینکه خودتان تأیید می‌فرمایید احتیاج به دادگاه دارد دادگاه تشکیل نمی‌دهید؟ آیا می‌شود حدود احتیاج یک شهرستان ۱۱۰ هزار نفری را که در مرز و بی نهایت حساس است با یک قاضی و یک کمک اداره کرد این صحیح نیست شما در جواب می‌گویید دادگاه سیاری داریم، پیرمردی را انتخاب فرموده‌اید که در تابستان‌ها که هوای آن سامان خوب است سری به آنجا می‌زند ولی در زمستان و پاییز و بهار از این نماینده سیار شما کوچک‌ترین خبری آنجا نیست من استدعا می‌کنم به این مسئله که فوق‌العاده مهم است اگر از دریچه چشم شما مهم نیست از جهت منطقه ما قابل توجه است محبت خاصی مبذول بفرمائید. مطلب دیگر برای پروار بندیوامی به دامداران دادند در مناطق مختلف آذربایجان غربی در شهرستان ماکو متاسفانه در اثر بروز بیماری تعداد زیادی دام از بین رفت من از دولت تقاضا دارم دستور بدهند بدو ترتیب به آنها کمک بکنند یکی این که برای دریافت وامی که داده‌اند مهلت بدهند دیگر اینکه وام جدیدی در اختیار آنها بگذارند و الا کاغذی بفرستند به بانک کشاورزی ماکو که رسیدگی بکند رئیس بانک کشاورزی ماکو با آن مقررات خشک و خالی که دست و پای او را بسته کوچکترین کمکی نخواهد کرد از مسئله حرکت سنگ در ماکو و آن صخره و سنگ هم همه دوستان در روزنامه کیهان ملاحظه فرموده باشند که یکی دو قطعه سنگ سقوط کرد البته در اثر عنایت شاهنشاه کبیر ایران رهبر خردمند و محبوب ملت ایران و اوامری که صادر فرمودند وزیر مثبت آبادانی و مسکن جناب آقای دکتر نهاوندی اقدام به ساختن خانه‌های ارزان قیمت در شهرستان ماکو نمودند تعدادی از خانواده‌ها که در معرض سقوط تخته سنگ‌ها بودند به آن خانه‌ها منتقل شدند ولی این خانه‌ها کافی نیست من استدعا می‌کنم با توجه به خطر قطعی تخته سنگ‌ها نسبت به ساختمان خانه‌ها همان‌طور که قرار بود ۵۰ دستگاه خانه ساخته شده اوامری بفرمایند که بعدا ساخته شود و این صخره‌نشینان از خطر نجات پیدا کنند (صحیح است) مطلب دیگر این که باید مژده بدهم امسال محصول در آذربایجان غربی با تمام سیل و بارندگی‌های بی حد و حصر بی‌نهایت خوب است پارسال با تمام اقداماتی که دولت کرد اذعان می‌کنم در منطقه ما بیشتر از هر سال خریداری شد در سال ۱۳۴۵ در شهرستان مجموعا ۸۲۲ تن گندم خریداری شده بود و در سال ۱۳۴۶ – ۱۶۷۰ تن گندم خریداری شد یعنی صدی صد خرید بیشتر بود بنده انتظار دارم از همین حالا به فکر این مسئله باشند و یک فکر اساسی بکنند که گندم در دست کشاورزان نماند و ترتیبی بدهند این گندم را از خود کشاورزان مستقیماً خریداری کنند نه از دست دلالان. در سال گذشته دلالان بودند که به قیمت ارزان گندم را از دست دهقانان گرفتند و به قیمت گران به دستگاه‌های دولتی در محل فروختند (صحیح است) آخرین مطلبی که باید به عرض برسانم این است که بعضی از مقاطعه‌کاران واقعا در بعضی جاها هم خدمت خوب می‌کنند و هم در مسیر انقلاب و در قسمت خواسته‌های مردم خدمت می‌کنند از آن جمله شرکت موج است که در منطقه ما راه ترانزیتی بازرگان قطعات ده و ۹ را به نحو خوبی ساختند و تحویل دادند بعد استدعا شد از طرف مردم که این‌ها یک پل و یک دبستان بسازند شرکت موج یک دبستان به مبلغی در حدود یک میلیون ریال و یک پل در حدود نیم میلیون ریال از در آمد خودشان ساختند و به پاس افتخار جشن‌های تاج‌گذاری شاهنشاه محبوب به مردم ماکو تقدیم نمودند و من وظیفه دارم از طرف مردم از این عمل شرکت موج تشکر کنم (احسنت).

- تصویب صورت جلسه

۳- تصویب صورت جلسه

رئیس- نسبت به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود.

- تقدیم یک فقره سئوال به وسیله آقای پردلی

۴- تقدیم یک فقره سئوال به وسیله آقای پردلی

رئیس- آقای پردلی فرمایشی دارید، بفرمایید.

پردلی- سوالی است از وزارت راه که تقدیم می‌کنم.

- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دادگستری

۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دادگستری

رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای پرتو فرمایشی دارید بفرمائید.

پرتو (معاون وزارت دادگستری)- با اجازه مقام ریاست به طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است چون کادر اداری وزارت دادگستری در شهرستان‌ها محدود است در تأیید فرمایشات جناب آقای موسوی ماکوئی نماینده محترم پیش‌بینی شده که به وزارت دادگستری اجازه داده شود که از دیپلمه‌هایی که دوره‌های آموزش سپاه دانش را می‌بینند در دوران خدمت در قسمت ابلاغ اوراق قضایی و منشی گری دادگاه‌ها استفاده بشود و در این خصوص لایحه‌ای تهیه شده که تبصره‌ای الحاق می‌شود به ماده ۲ قانون سپاه دانش که تقدیم می‌شود و استدعای تصویب آن را دارم.

رئیس- به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

- طرح و تصویب گزارش یک فوریتی کمیسیون کشور راجع به اصلاح قانون الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش و الحاق موادی به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی و اصلاح قوانین خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا و قانون تعیین تکلیف مشمولین متولد ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ و ارسال به مجلس سنا

۶- طرح و تصویب گزارش یک فوریتی کمیسیون کشور راجع به اصلاح قانون الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش و الحاق موادی به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی و اصلاح قوانین خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا و قانون تعیین تکلیف مشمولین متولد ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ و ارسال به مجلس سنا

رئیس- گزارش کمیسیون راجع به قانون الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش و الحاق موادی به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی و اصلاح قوانین خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا و قانون تعین تکلیف مشمولین متولد ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی

کمیسیون کشور در جلسه ۷ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون پارلمانی وزارت جنگ لایحه شماره ۶۹۱ /۷ /۱۰۰ /۴۰۲ /۳۰/ د-۱ /۲ /۴۷ دولت راجع به قانون الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش مصوب آبان‌ماه ۱۳۴۳ و الحاق موادی به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی و اصلاح قوانین خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ و قانون تعیین تکلیف مشمولین متولد سال ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ را که فوریت آن در جلسه روز پنجشنبه ۵ /۲ /۴۷ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

لایحه قانون الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش مصوب آبان ماه ۱۳۴۳ و الحاق موادی به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی و اصلاح قوانین خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ و قانون تعیین تکلیف مشمولین متولد ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴

مادۀ ۱- از تاریخ تصویب این قانون «قانون معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش مصوب آبان ماه ۱۳۴۳» ملغی و مقررات زیر به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب اسفند ماه ۱۳۲۱ الحاق می‌گردد:

الف- در هر مرحله از تأمین احتیاجات کلیه مشمولان عادی بلامانع توسط اداره وظیفه عمومی به مراکز آموزشی ارتش شاهنشاهی تحویل خواهند شد.

ب- تعدادی که برای تأمین احتیاجات واحدهای ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کل کشور مورد نیاز هستند به وسیله هیئت‌هایی که ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کل کشور تعیین خواهند نمود انتخاب و بلافاصله به انجام خدمت زیر پرچم مشغول خواهند شد.

ج- پس از تأمین احتیاجات ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کل کشور به شرح مذکور در بند «ب» بالا اگر مازادی وجود داشته باشد پس از طی دوره‌های آموزش مقدماتی و تکمیلی انفرادی برای فراگرفتن تعلیمات حرفه‌ای و کشاورزی و انجام خدمات عمران روستاها و شهر برای بقیه مدت در اختیار دولت گذارده می‌شوند.

د- مادام که امکانات ارتش شاهنشاهی اجازه ندهد که برنامه آموزش‌های مقدماتی و تکمیلی انفرادی درباره مشمولان مازاد بر احتیاج به موقع اجرا بگذارد و این قبیل مشمولان برای فرا گرفتن آموزش‌های حرفه‌ای یا کشاورزی و انجام خدمات عمرانی مورد احتیاج دولت هم نباشند مرخص و از انجام خدمت زیر پرچم معاف خواهند شد.

تبصره- آئین‌نامه اجرائی مقررات این مادۀ به وسیله وزارت‌خانه‌های جنگ و کشور تدوین و تصویب و به موقع اجرا گذارده خواهند شد.

مادۀ ۲- مشمولان و سربازان وظیفه متولد سال‌های ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ (به استثنای فارغ‌التحصیلان دیپلمه و بالاتر) که وضع آنها به شرح زیر است احضار جهت انجام خدمت زیر پرچم معاف می‌گردند:

الف- مشمولانی که تا تاریخ تصویب این قانون، برابر مقررات قانونی معافیت از خدمت زیر پرچم تحصیل نکرده‌اند.

ب- سربازان وظیفه‌ای که به هر علتی تا کنون خدمت زیر پرچم را انجام نداده‌اند.

ج- مشمولانی که به استناد مقررات مادۀ ۳۶۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم شده و تا تاریخ تصویب این قانون به خدمت زیر پرچم اعزام نشده‌اند.

تبصرۀ ۱- مشمولانی که بعد از تصویب این قانون به موجب مادۀ ۳۶۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم شوند فقط مجازات حبس درباره آنان اعمال خواهد شد.

تبصرۀ ۲- سربازان وظیفه متولد سال‌های ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ که در دادگاه‌های نظامی به اضافه خدمت محکوم و در تاریخ تصویب این قانون مشغول انجام خدمت زیر پرچم می‌باشند فقط از انجام خدمت اضافی معاف می‌گردند.

مادۀ ۳- بند «الف» مادۀ یک قانون مربوط به خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالاتر مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ درباره مشمولان دیپلمه و بالاتر که از تاریخ تصویب این قانون به بعد به خدمت اعزام خواهند شد به شرح زیر اصلاح می‌گردد:

الف- دوره زیر پرچم- دوسال

مخبر کمیسیون کشور- مسطفوی نائینی.

گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی

کمیسیون نظام در جلسه ۷ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه دولت راجع به قانون الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش مصوب آبان ماه ۱۳۴۳ و الحاق مواد به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی و اصلاح قوانین خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ و قانون تعیین تکلیف مشمولین متولد سال ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشور را در این مورد تأیید و تصویب نمود.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون نظام – حکیمیان.

رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای مهندس ارفع بفرمایید.

مهندس ارفع- بنده معتقدم یکی از لوایح بسیار مفیدی که دولت به مجلس تقدیم کرد همین لایحه است از دو جهت یکی این که خدمت وظیفه و انجام خدمت سربازی برای افراد این کشور کشوری که باید حارس و نگهبانانش جوانان آن مملکت باشند و تعمیم این رویه یکی از قدم‌های بسیار مفیدی است برای این مملکت مسئله دوم این که عده‌ای از مشمولین را از وضع بلا تکلیفی شرکت در قرعه‌کشی‌ها و آمد و رفت‌ها و خاصه خرج‌ها و هزاران گرفتاری‌های دیگری که ممکن بود موجب سوء استفاده افرادی هم قرار بگیرد خلاص می‌کند این مسئله هم تقریبا با تصویب این لایحه از بین می‌رود اصولا شاید نه تنها عقیده بنده این است بلکه عقیده همکاران بنده هم این است که خدمت سربازی یک خدمت مقدسی است نه تنها یک وظیفه است بلکه یک مرکز آموزشی و تعلیماتی است برای جوانان این مملکت یعنی جوانان ناپخته ما را به صورت مردی تحویل جامعه می‌دهد من خودم این افتخار را داشته‌ام و واقعا حس کردم موقعی که دوران خدمت افسری وظیفه را به پایان رساندم به کلی یک مرد دیگری برای جامعه بودم و زندگی را با چشم دیگری نگاه می‌کردم حس انضباط و وظیفه شناسی و علاقه به کار و تمام این فضایل و صفاتی را که فکر می‌کنم برای یک جوان ایرانی ضرورت دارد در این مکتب به جوانان ما آموزش می‌دهند برای کسانی هم که در دوران خدمات سربازی هستند و به طور ساده خدمت می‌کنند باز کلاس تعلیماتی بزرگی است از نظر آشنا ساختن آنها به امور کشاورزی و حرفه‌ای که بتوانند بعد از خدمت وظیفه به محل خودشان برگردند و نتایجی از وجود این‌ها عاید مملکت بشود این مقدمه را برای این عرض کردم که تصور نشور اگر ایرادی نسبت به کار نظام وظیفه گرفته می‌شود یا در عرایض بعدی مطالبی عرض می‌کنم نظری است بر اینکه واقعاً بیائیم عده‌ای را با خاصه خرجی از خدمت نظام و این خدمت مقدس معاف بداریم. از روزی که در روزنامه‌های کشور راجع به معافیت مشمولین دیپلمه به بالا مطالبی نوشته شد اعم از این که این مطالب با واقعیت تطبیق می‌کرد و یا ناپخته در روزنامه‌ها منعکس شده بود در روحیه عده‌ای از جوانان تحصیل کرده ما که مقیم کشورهای خارجی هستند تأثیر کرده و در طول این مدت بنده نامه‌های متعددی از عده زیادی از این جوانان داشتم و دلم می‌خواست فرصت کافی بود و می‌توانستم تمام نامه‌هایی را که این جوانان پرشور و پر علاقه، این جوانان خدمت‌گذار ما، این جوانانی که حاضر نیستند به هیچ وجه بهشتی را ول و اینکه بهشت تصوری هم باشد آن را بیابند و آن را به دهات خرابه ما ترجیح بدهند بخوانم نامه‌هایی که این‌ها برای من نوشته‌اند حاکی از این بود که چرا دستگاه یا اطلاعات ناقص منتشر می‌کند و یا توجهی به وضع ما در این جا نمی‌کند غالبا همراه این نامه‌ها یک مقدار از بریده روزنامه‌ها بود تیترهای بزرگ داشت به عنوان جلب مغزهای متفکر به ایران، هیئتی برای جلب این مغزها رفته‌اند برای این که این مغزها را بیاورند و خیلی چیزهای دیگر این آقایان تذکر داده بودند که احتیاج ندارد که هیئت بفرستید که این مغزها را بیاورند ممکن است این مغزها در راه فاسد شود بهتر است ترتیبی بدهید که ما خودمان برگردیم به کشور و با علاقه‌ای که به این آب و خاک داریم بیائیم و خدمت کنیم اما شما یک مشکلاتی جلوی پای ما می‌گذارید مشکل ما در حال حاضر دو مسئله است و اگر دولت به این دو مشکل توجه کند اطمینان داشته باشید قسمت اعظم تحصیل‌کرده‌ها که سرمایه‌های بزرگی هستند و واقعاً زمان و سرمایه‌های بسیار هنگفتی لازم است تا بتوانید این‌ها را تهیه بکیند این‌ها به مملکت برمی‌گردند و مرجع خدمت خواهند شد. یکی از مشکلات اینها همین موضوع خدمت وظیفه است بنده نمی‌دانم کی و به چه نحو اداره نظام وظیفه تصمیم گرفت اما آنچه بنده از نوشته روزنامه‌ها استنباط کردم این بود که مشمولین دیپلمه بین ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۹ من جمله دکترهای رشته‌های مختلف از خدمت وظیفه معاف خواهند بود ولی پزشکان معاف نیستند بنده نمی‌دانم اینها چه گناهی کرده‌اند این را یک عمل شاقی بخواهیم تلقی بکنیم در حالی که به عقیده من عمل شاقی نیست و خدمت مقدسی است ولی در هر حال چه فرق است بین یک دکتر اقتصاد و دکتر کشاورزی با یک پزشک که ما این تبعیضی را قائل شده این آقایان را از خدمت معاف کنیم ولی بگوییم که پزشک‌ها معاف نیستند قطعاً جوابی که به این مسئله خواهند داد این است که مملکت به پزشک احتیاج دارد ولی به دکتر حقوق مثلا احتیاج ندارد آقایان باید توجه به این حقیقت و این مسئله بکنند که کسانی که الان دارند دوره تخصصیشان را در کشورهای خارجی می‌گذرانند این‌ها اکثراً فارغ‌التحصیلان دانشکده پزشکی ایران هستند مدت پنج سال، شش سال، ده سال در آنجا دارند تحصیل می‌کنند و رشته تخصصی می‌گذرانند و چنین پزشکی امروز حداقل در سن ۳۵ سالگی است شما یک مشمول ۳۵ ساله را می‌گویید اگر آمد به ایران باید برود خدمت بکند کجا باید برود و خدمت بکند مثلا باید برود در داراب خدمت بکند داراب کجاست؟ داراب جایی است که مثلاً دو تخت خواب وجود ندارد این آقایانی که تخصص دارند در کشورهای خارجی آنها را دست به دست می‌برند این آقایان ارزش دارند این‌ها مغزهای متفکری هستند که تمام کشورهای خارجی ارزش آنها را می‌شناسند ولی ما چرا نشناسیم بنابراین یک پزشکی با سن ۳۵ سالگی که می‌آید به ایران و تخصص او فرض بفرمایید جراحی قلب است کجا می‌خواهد برود؟ برود به ابرقو باچی عمل بکند با چاقوی آشپزخانه؟ (دکتر سعید - پزشکان مشمول معافیت شده‌اند) خیر معاف نشده‌اند و این موضوع موجب نگرانی این آقایان در خارج شده است و موضوعاتی که نوشته‌اند همین است که این‌ها چرا معاف نیستند و الان تیمسار معاون وزارت جنگ اینجا تشریف دارند اگر مطالب بنده اشتباه است اطلاح بفرمایند و این را دولت به این آقایان تفهیم بکند اعلامیه‌ای بدهند و وسیله سفارت‌خانه‌ها آقایان پزشکان را در جریان بگذارند یکی از این آقایان می‌نویسد که من با رایزن سفارت صحبت کردم که ۱۲۸۵ نفر پزشک متخصص الان در اینجا هستند اما اینها یکی از جهت اینکه وضع نظام وظیفه‌شان روشن نیست و دیگر وضع مالی است که در ایران پیدا می‌کنند در خارج می‌مانند و یا به کشورهای دیگر می‌روند و حتی یکی به ویتنام رفت و در آنجا کشته شد باید واقعاً به علت اصلی آن پی برد والا یک هیاتی هم با سلام و صلوات و با دادن مزایا و خرج گزاف برای جلب مغزهای متفکر به خارج فرستادن نتیجه‌ای ندارد (دکتر مهندس بهبودی- آقای مهندس در ویتنام کشته شدن بهتر است یا آمدن به ایران و رفتن به ابرقو؟) مسلما آمدن به ایران و رفتن به ابرقو ولی همان آقایی که این نامه را نوشته است این را قید کرده که من نمی‌دانم به چه دلیل به این کار دست زده است لابد او هم دلیلی نداشته کسی هم که انتحار می‌کند برای خودش دلیلی دارد قطعا بشر تا خودش را قانع نکند دست به هیچ کاری نمی‌زند و اولین قدمی که هر بشری برمی‌دارد این است که اول رضایت خودش را ولو با سفسطه و یا منطق غلط هم که باشد فراهم کند. در هر حال مسوولش خودش بوده دلایل این کار را خودش می‌دانسته و نتیجه‌اش را هم خودش گرفته منظور بنده این است که نظام وظیفه باید توجه به این مشمولین خارج از کشور بکند اگر این آقایان امروز در مراحلی از سن و سال هستند یا در وضعی هستند که شما این سد را جلو اینها گذاشته‌اید و اینها را ترسانیده‌اید که نمی‌آیند به ایران این سد را از جلو اینها بردارید و از اینها صرفنظر بکنید ولی من متقابلا پیشنهاد می‌کنم که شما اجازه ندهید یک نفر محصل پایش را از مرز ایران بیرون بگذارد مگر اینکه خدمت نظام وظیفه‌اش را انجام داده باشد و اگر خدمت نظامش را انجام داد می‌رود دنبال تحصیل بعداً هم هیچگونه نگرانی از برگشتن به ایران ندارد چرا شما از اول اینها را آزاد می‌گذارید که از مملکت بیرون بروند و ده سال و پانزده سال با محیط دیگر آشنایی پیدا بکنند و به یک سنی برسند که توانایی اینها از بین برود و بعد بگویید پایت را که داخل ایران گذاشتی باید خدمتت را انجام بدهی. بنابراین بنده استدعایم این است که دولت یک واقع‌بینی داشته باشد به جای تشکیل کمیسیون و رفتن و آمدن و مطالعه و مقاله‌نویسی و سایر مسائل راه عملی مطلب را پیدا بکند راه عملی مطلب دو چیز است یکی تامین حقوق این افراد در مراجعت به ایران یعنی پزشک نباید با ۸۱۰ تومان در این کشور کار بکند در صورتی که یک دختر خانم سکرتر با ۲۵۰۰ تومان کار می‌کند و هیچ انصافی اجازه این کار را نمی‌دهد (یک نفر از نمایندگان- در زاهدان شش هزار تومان هم به پزشک می‌دهند) بنده برادرم پزشک بود در بندر معشور حاضر بود کار بکند با ماهی سه هزار تومان به او ندادند این چیزی است که بنده عملا خودم دیدم بنده خواهرم پزشک است و دارد با ۸۱۰ تومان کار می‌کند (ریگی- شیر و خورشید سرخ این حقوق را می‌دهد) شیر و خورشید سرخ را بگذارید کنار دستگاه دولتی باید توازنی بین حقوق‌ها به‌وجود آورد بنده عرایضم را خاتمه می‌دهم (احسنت- احسنت).

رئیس- آقای دکتر عاملی تشریف بیاورید.

دکتر عاملی- در متن لایحه نوشته شده است مشمولین از ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ ولی در یکی از مواد ۱۳۲۲ است در این مورد توضیحی بدهند.

رئیس- تیمسار کاتوزیان بفرمایید.

سپهبد کاتوزیان (معاون وزارت جنگ)- با اجازه مقام ریاست در مورد قسمتی از بیانات جناب آقای مهندس ارفع هم به عرض می‌رسانم که در داخله کشور لیسانسیه‌ها و آقایان دکترهایی که متولد ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۹ هستند از خدمت معاف شده‌اند ولی به علت نیازی که کشور به پزشک داشت پزشک‌ها معاف نشدند ولی فعلاً از لحاظ ارفاقی که به آقایان بشود یعنی آقایان پزشکانی که در خارج از کشور هستند مشغول بررسی هستند که گزارشی تقدیم بشود که پزشکانی که در خارج هستند و بین ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۹ هستند از خدمت معاف بشوند تا بتوانند به کشور بازگردند بنده تصور می‌کنم که بتوانم تقریباً خبر مثبت آن را به عرض آقایان برسانم ولی در آن مورد که فرمودند قبل از انجام خدمت نظام به خارج نروند یکی دو سال است که این مقررات وضع شده که آنهایی که می‌خواهند بروند به خارج اول خدمت وظیفه‌شان را بکنند بعد به خارج بروند و در مورد اینکه آقای دکتر عاملی فرمودند در متن قانون بین ۱۲ تا ۲۴ است و ما از ۱۲ تا ۲۲ صحبت می‌کنیم بین ۱۲ تا ۲۲ که معاف شدند ولی چون متن قانونی که تصویب شد تیتر قانون مشمولین ۲۲ تا ۲۴ است به این جهت در این لایحه هم ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۴ نوشته شده و در این مورد هم داریم بررسی می‌کنیم و پیشنهاداتی هم در این مورد داریم که بعد تقدیم می‌کنیم.

رئیس- آقای دکتر قانع شدید؟

دکتر عاملی- بله.

رئیس- آقای مهندس فروهر تشریف بیاورید.

مهندس فروهر- بنده خیلی معذرت می‌خواهم، از حضور نمایندگان محترم از این موضوع استفاده می‌کنم که فرمودند اقدامی دارد می‌شود که تا دیپلمه‌ها خدمتشان را انجام ندهند نتوانند بروند به خارج. شاگردان معمولا در هیجده سالگی دیپلم می‌گیرند و در سال چهل هزار نفر دیپلمه فارغ‌التحصیل می‌شوند و کاندیدا برای ورود به دانشگاه هستند در صورتی که پنج هزار نفر به دانشگاه می‌روند و سی و پنج هزار نفر بلاتکلیف می‌مانند و دو سال باید در خیابان‌ها بگردند پس در آن مقرراتی که قید می‌فرمایید پیش‌بینی بکنید که در ۱۸ سالگی بتوانند به خدمت بروند و سپاهی دانش بشوند که این دو سال از عمرشان به هدر نرود چون اینها در ۱۸ سالگی دیپلم می‌گیرند و همه نمی‌توانند در آن کنکور که محدود است و یک دهم یا یک پنجم موفق می‌شوند و بقیه بلاتکلیف توی خیابان‌ها می‌گردند و روحیه جوانان خراب می‌شود بنده استدعا می‌کنم این مقررات که فرمودید قطعاً مطالعه شده باید یک توازنی در این قسمت‌ها در نظر بگیرد.

رئیس- نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رای می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، مادۀ اول قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

مادۀ ۱- از تاریخ تصویب این قانون «قانون معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش مصوب آبان ماه ۱۳۴۳» ملغی و مقررات زیر به قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب اسفند ماه ۱۳۲۱ الحاق می‌گردد:

الف- در هر مرحله از تامین احتیاجات کلیه مشمولان عادی بلامانع توسط اداره وظیفه عمومی به مراکز آموزشی ارتش شاهنشاهی تحویل خواهند شد.

ب- تعدادی که برای تأمین احتیاجات واحدهای ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کل کشور مورد نیاز هستند به وسیله هیات‌هایی که ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کل کشور تعیین خواهند نمود انتخاب و بلافاصله به انجام خدمت زیر پرچم مشغول خواهند شد.

ج- پس از تأمین احتیاجات ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کل کشور به شرح مذکور در بند «ب» بالا اگر مازادی وجود داشته باشد پس از طی دوره‌های آموزش مقدماتی و تکمیلی انفرادی برای فرا گرفتن تعلیمات حرفه‌ای و کشاورزی و انجام خدمات عمران روستا و شهر برای بقیه مدت در اختیار دولت گذارده می‌شوند.

د- مادام که امکانات ارتش شاهنشاهی اجازه ندهد که برنامه آموزش‌های مقدماتی و تکمیلی انفرادی را درباره مشمولان مازاد بر احتیاج به موقع اجرا بگذارد و این قبیل مشمولان برای فرا گرفتن آموزش‌های حرفه‌ای یا کشاورزی و انجام خدمات عمرانی مورد احتیاج دولت هم نباشند مرخص و از انجام خدمت زیر پرچم معاف خواهند شد.

تبصره- آیین‌نامه اجرایی مقررات این مادۀ به وسیله وزارتخانه‌های جنگ و کشور تدوین و تصویب و به موقع اجرا گذارده خواهد شد.

رئیس- در مادۀ ۱ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رای می‌گیریم به مادۀ اول خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ دوم قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

مادۀ ۲- مشمولان و سربازان وظیفه متولد سال‌های ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ (به استثنای فارغ‌التحصیلان دیپلمه و بالاتر) که وضع آنها به شرح زیر است از احضار جهت انجام خدمت زیر پرچم معاف می‌گردند:

الف- مشمولانی که تا تاریخ تصویب این قانون، برابر مقررات قانونی معافیت از خدمت زیر پرچم تحصیل نکرده‌اند.

ب- سربازان وظیفه‌ای که به هر علتی تاکنون خدمت زیرپرچم را انجام نداده‌اند.

ج- مشمولانی که به استناد مقررات مادۀ ۳۶۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم شده و تا تاریخ تصویب این قانون به خدمت زیر پرچم اعزام نشده‌اند.

تبصرۀ ۱- مشمولانی که بعد از تصویب این قانون به موجب مادۀ ۳۶۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم شوند فقط مجازات حبس درباره آنان اعمال خواهد شد.

تبصرۀ ۲- سربازان وظیفه متولد سال‌های ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ که در دادگاه‌های نظامی به اضافه خدمت محکوم و در تاریخ تصویب این قانون مشغول انجام خدمت زیر پرچم می‌باشند فقط از انجام خدمت اضافی معاف می‌گردند.

رئیس- در مادۀ دوم نظری نیست؟ آقای دکتر دادفر بفرمایید.

دکتر دادفر- عبارت مادۀ دو به نحوی که تنظیم شده ایجاد یک ابهامی می‌کند و غرض از تصدیع بنده این بود که توضیح به عرض برسانم و از تیمسار کاتوزیان بخواهیم در مادۀ دو اگر موافق باشند اصلاح مختصری به عمل آید وقتی می‌گوییم مشمولان و سربازان وظیفه متولد سال‌های ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ به استثنای فارغ‌التحصیلان دیپلمه و بالاتر از وضع آنها به شرح زیر است لذا اگر بعد از کلمه مشمولان بگذاریم عادی و سربازان وظیفه، همانطوری که بارها گفته‌ایم این دیگر خودش استثناست و دیپلمه به بالاتر در آن مستتر است و اینجا طوری تنظیم شده که درست نیست گرچه در پرانتز هست ولی بودن پرانتز در قانون اشکال دارد و بهتر است به این ترتیب باشد که مشمولان عادی و سربازان وظیفه متولد سال‌های ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ که وضع آنها به شرح زیر است از احضار جهت انجام خدمت زیر پرچم معاف می‌گردند و جمله به استثنای فارغ‌التحصیلان دیپلمه و بالاتر که در پرانتز گذاشته شده حذف بشود وقتی مشمول عادی ذکر کردیم معلوم خواهد شد که دیپلم و بالاتر نخواهد بود.

رئیس- آقای دکتر عاملی بفرمایید.

دکتر عاملی- جناب آقای رئیس همکاران ارجمند در این مادۀ دو نکته هست که من فکر می‌کنم سبب نگرانی و ناراحتی بسیار از افراد خانواده‌ها خواهد شد چون در وضع فعلی مقرراتی هست که مشمولین ۱۲ تا ۲۴ تکلیف روشنی دارند یعنی دعوت می‌شوند برای قرعه‌کشی و آنها که مازاد بر احتیاج هستند مطابق این مقررات تکلیف خودشان را می‌دانند که معاف هستند ولی به موجب لایحه‌ای که اکنون مطرح است ما فقط در مورد مشمولان متولد بین ۱۳۱۲- ۱۳۲۲ تصمیم می‌گیریم و این عده معاف می‌شوند و آن دو سال ۲۳ و ۲۴ نه از مزایای قانون قبلی برخوردار خواهند شد نه از معافیتی که به موجب این قانون به متولدین این مدت داده شده است و البته تصدیق می‌فرمایید که قانون نظام وظیفه که ارتباط به سرنوشت همه جوانان و خانواده‌ها دارد باید حتی‌المقدور مقررات متناقضی در آن وجود نداشته باشد یک متولد ۲۴ تا قبل از این قانون تکلیف روشنی نداشته و یک شانس معافیت هم داشته در صورتی که به موجب این قانون برای ده سال معافیت تصویب می‌شود و برای آن دو سال که قبلاً یک شانس معافیتی داشته از آنها گرفته خواهد شد بنابراین تقاضا می‌کنم چون چنین قانونی برای متولدین ۱۲ تا ۲۴ بوده است حالا هم که وضع جدیدی پیدا می‌کنند آن دو سال را هم شامل بشوند که موجب نگرانی گروه زیادی از جوانان نباشد (امام مردوخ- خدمت نگرانی ندارد) البته چون مقرراتی قبلا بوده است که می‌توانسته‌اند از این معافیت‌ها برخوردار بشوند حالا هم شامل آن دو سال بشود این البته نفی مقدس بودن خدمت نخواهد بود.

رئیس- نظر دیگری در مادۀ ۲ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

مقام معظم ریاست مجلس

پیشنهاد می‌نمایم که در مادۀ ۲ بعد از کلمه مشمولان کلمه عادی علاوه و عبارت (به استثنای فارغ‌التحصیلان دیپلمه و بالاتر) حذف شود.

دکتر دادفر.

رئیس- اصلاح عبارتی است نظر مخالفی نیست؟ آقای دکتر یزدان‌پناه فرمایشی داشتید؟

دکتر یزدان‌پناه- نظرم این است که این مورد اشکالی در موقع اجرا پیدا نکند.

خواجه‌نوری- توضیح بفرمایند که مشمول عادی آیا در قانون تعریف شده است؟

رئیس- تیمسار کاتوزیان بفرمایید.

سپهبد کاتوزیان (معاون وزارت جنگ)- بنده نگران این هستم که اشکالی ممکن است ایجاد بکند چون ممکن است یک نفر دیپلمه هم مشمول عادی باشد و می‌خواستم استدعا بکنم همانطور که کمیسیون‌ها تصویب کرده‌اند و گزارش داده‌اند به تصویب برسد پیشنهادشان را مسترد بفرمایند.

رئیس- آقای دادفر بفرمایید.

دکتر دادفر- عنوان لایحه مربوط به مشمولان عادی است اصلا در این لایحه در مورد دیپلمه و کسانی که تحصیلات بالاتر دارند مطلبی نیست در مادۀ یک می‌گوید از تاریخ تصویب این قانون در هر مرحله از قانون احتیاجات کلیه مشمولان عادی بلامانع توسط اداره نظام وظیفه عمومی به مراکز آموزشی ارتش تحویل خواهند شد پس مشمولان عادی از نقطه نظر نظام وظیفه یک شمولی دارد که مشمول عادی یعنی چه، اگر شمول عبارت مشخص است مادۀ دو هم مربوط به مشمولان عادی است و در یک قانون که ما مشمولان عادی را تعیین تکلیف می‌کنیم دیگر نوشتن به استثنای فارغ‌التحصیلان دیپلمه و بالاتر درست نیست و این عیب قانون است و چون این لایحه یک شوری است و دیگر به کمیسیون نخواهد رفت این است که بنده عرض کردم این عبارت حذف شود برای اینکه ما وقتی می‌گوییم مشمولین عادی مسلما از دیپلمه پایین‌تر هستند دیپلم به بالا غیرممکن است چون مقررات خاصی دارند به دانشکده افسری سپاه دانش و بهداشت می‌روند که بنده می‌خواستم تقاضا کنم با اضافه کردن کلمه عادی و حذف این عبارت موافقت بفرمایید قانون شما هم جامع می‌شود و هم مانع اجازه بفرمایید این اصلاح عبارتی به عمل بیاید در ماهیت امر تغییری حاصل نمی‌شود النهایه قانون که وضع می‌شود یک قانون کامل و جامعی خواهد بود و اگر چنانچه یک مورد جنابعالی تصور می‌فرمایید که حذف این پرانتز ایجاد اشکال کند موردش را بفرمایید بنده قبول می‌کنم ولی تصور می‌کنم اشکالی ایجاد نکند لذا تقاضا می‌کنم قانونی که تصویب می‌فرمایید در پرانتز نباشد.

رئیس- نسبت به این پیشنهاد رای می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد بعدی قرائت بشود.

(بشرح زیر خوانده شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید در مادۀ ۲: سال ۱۳۲۲ به ۱۳۲۴ تبدیل گردد.

با تقدیم احترام- دکتر عاملی.

رئیس- مخالفی نیست؟ آقای خواجه‌نوری بفرمایید.

خواجه‌نوری- اجازه بفرمایید تیمسار معاون وزارت جنگ توضیح بدهند چون این مربوط به احتیاجات ارتش است و مربوط به این نیست که اشخاص نگرانی پیدا کنند.

رئیس- تیمسار کاتوزیان بفرمایید.

سپهبد کاتوزیان (معاون وزارت جنگ)- در قانونی که قبلا تصویب فرمودید فقط متولدین بین سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۲ را معاف فرمودید و به متولدین ۲۲ تا ۲۴ این ارفاق شد که در مدتی که معین شد بیایند و خودشان را معرفی بکنند پس قبلا هم اینها معاف نبودند و فقط یک مهلتی به آنها داده شد که بیایند و خودشان را معرفی بکنند و اگر اجازه بفرمایید قانون مصوبه را بیاوریم و بخوانیم عنوان قانون مربوط به مشمولان ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۴ بود ولی نسبت به مشمولان ۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ تصمیمی نگرفته بود و این ارفاق شده بود که در مدتی که مقرر شده بود خودشان را معرفی کنند.

رئیس- آقای دکتر عاملی متقاعد شدید؟

دکتر عاملی- بله پیشنهادم را پس می‌گیرم.

رئیس- پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

در مورد لایحه راجع به الغاء معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش چاپ شماره ۳۱۶ پیشنهاد می‌نماید که تبصره ۲ مادۀ ۲ حذف شود.

با تقدیم احترام- مهندس حسن صائبی.

رئیس- بنابراین اول به مادۀ ۲ بدون تبصره ۲ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا نسبت به تبصره ۲ جداگانه رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. مادۀ سوم قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

مادۀ ۳- بند «الف» مادۀ یک قانون مربوط به خدمت نظام وظیفه مشمولین فارغ‌التحصیل دیپلمه به بالا مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ درباره مشمولان دیپلمه و بالاتر که از تاریخ تصویب این قانون به بعد به خدمت اعزام خواهند شد به شرح زیر اصلاح می‌گردد:

الف- دوره زیر پرچم- دو سال.

رئیس- نسبت به مادۀ ۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ سوم رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به لایحه رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

- طرح و تصویب گزارش یک فوریتی کمیسیون دارایی راجع به الحاق دو جدول به جداول تعرفه حقوق و عوارض بندری و ارسال به مجلس سنا

۷- طرح و تصویب گزارش یک فوریتی کمیسیون دارایی راجع به الحاق دو جدول به جداول تعرفه حقوق و عوارض بندری و ارسال به مجلس سنا.

رئیس- گزارش یک فوریتی راجع به الحاق دو جدول به جداول تعرفه حقوق و عوارض بندری مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی.

کمیسیون دارایی در جلسه ۵ اردیبهشت ۱۳۴۷ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه شماره ۴۹۷۵۸-۲۹ /۱ /۱۳۴۷ دولت راجع به الحاق دو جدول به جداول تعرفه حقوق و عوارض بندری را که یک فوریت آن تصویب و به شماره ۳۱۴ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرارداد و عینا تصویب کرد. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مادۀ واحده- به جداول پیوست تعرفه حقوق و عوارض بندری منضم به قانون تأسیس سازمان بنادر و کشتیرانی مصوب چهارم خردادماه ۱۳۳۹ دو جدول ضمیمه این مادۀ واحده اضافه و اجازه داده می‌شود حق راهنمایی کشتی‌ها (موضوع ردیف ۳ تعرفه مصوب) در بندر بوشهر و بندرعباس بر طبق این جدول‌ها و با توجه به مقررات مادۀ واحده قانون تأسیس سازمان بنادر و کشتیرانی وصول گردد.

رئیس کمیسیون دارائی – کریم اهری.

رئیس- کلیات لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مادۀ واحده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون آب و برق راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها و ارسال به مجلس سنا

۸- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون آب و برق راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها و ارسال به مجلس سنا.

رئیس- گزارش شور دوم راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش شور دوم از کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی

کمیسیون آب و برق در جلسه ۲۸ فروردین ماه ۱۳۴۷ با حضور آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق لایحه شماره ۴۱۳ /۲۱۱۲۸-۱۱ /۱۰ /۱۳۴۶ دولت ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها را که گزارش شور اول آن به شماره ۲۶۵ چاپ شده است برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداد و با توجه به پیشنهادهای واصطه به شرح زیر تصویب کرد. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مادۀ ۱- به وزارت آب و برق اجازه داده می‌شود به منظور حداکثر بهره‌برداری از منابع آب و زمین قابل شرب از سدها و تأسیسات آبیاری مربوط به اراضی زیر سدها با رعایت برنامه توسعه کشاورزی – دامپروری و عمران کشور به تشکیل شرکت‌های کشت و صنعت با سایه دولت یا با سرمایه خصوصی داخلی یا خارجی و یا سرمایه‌های شرکت‌های مختلط دولتی با سرمایه‌های داخلی یا خارجی اقدام نماید.

تبصره- وسعت اراضی زیر هر سد که مورد بهره‌برداری موضوع این قانون قرار می‌گیرد نباید کمتر از پنج هزار هکتار باشد.

مادۀ ۲- اساس‌نامه شرکت‌های دولتی مذکور و همچنین هر گونه تغییر در اساس‌نامه سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه وزارت آب و برق و یا تبدیل سازمان‌ها به شرکت‌های دولتی یا مختلط که اکثریت سرمایه آنها متعلق به دولت است بنا به پیشنهاد وزارت آب و برق و تصویب کمیسیون‌های آب و برق و دارائی و استخدام مجلسین قابل اجرا خواهد بود.

مادۀ ۳- وزارت آب و برق مجاز است طبق شرایطی که به تصویب هیأت دولت خواهد رسید بهره‌برداری از اراضی زیر سدها با حق استفاده از آب مورد نیاز را به اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی یا خارجی به اجاره واگذار و قراردادهای لازم را با آنان منعقد و نتیجه آن را جهت اطلاع ظرف یک ماه به مجلس گزارش نماید.

تبصره- اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی در صورت تساوی شرایط حق تقدم دارند.

مادۀ ۴- وزارت آب و برق مجاز است در صورت احتیاج آن قسمت از اراضی و املاک زیر سدها را که متعلق به دولت است تقویم و بابت سرمایه دولت در شرکت‌های کشت و صنعت که منحصرا با سرمایه دولت تشکیل شده منظور دارد. و یا به طور اجاره به شرکت‌های مذکور در مادۀ (۱) یا اشخاص حقیقی یا حقوقی (داخلی یا خارجی) واگذار نماید و آن قسمت که به اشخاص تعلق دارد بر حسب مورد طبق مادۀ ۸ قانون راجع به الحاق هشت مادۀ به آئین‌نامه اصلاحات اراضی مصوب ۲۲ /۳ /۱۳۴۶ اقدام و یا طبق مادۀ ۱۶ قانون سازمان برق ایران خریداری و تصرف و طبق مفاد این مادۀ درباره آنها اقدام کند.

مادۀ ۵- آن قسمت از وظایف و اختیارات و مقررات وزارت‌خانه‌های کشاورزی – اصلاحات ارضی و تعاون روستائی – منابع طبیعی در اراضی بائر و مراتع غیر مشجر و اراضی جنگلی قابل شرب از سرهای مشمول این قانون بنا به تشخیص وزارت آب و برق به وزارت مزبور محول می‌شود که طبق سیاست‌های عمومی و ضوابط وزارت‌خانه‌های مربوط اقدام نماید.

تبصره- وزارت کشاورزی در مورد ورود دام و بذر و نهال مناسب و دفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی نظارت فنی لازم را در اجرای این قانون با همکاری وزارت آب و برق اعمال می‌نماید

مخبر کمیسیون آب و برق – دکتر زعفرانلو.

گزارش شور دوم از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه ۲۹ فروردین ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها را برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداد و مواد مربوط را تصویب کرد. اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

رئیس کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری – مجید موسوی.

گزارش شور دوم از کمیسیون منابع طبیعی به مجلس شورای ملی

کمیسیون منابع طبیعی در جلسه ۲۹ فروردین ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها را برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداد و مواد مربوط را تصویب کرد.