قرارداد مالی فیما بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی
قرارداد مالی فیما بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی
متن قرارداد مالی میان دولت شاهنشاهی ایران و دولت بریتانیا و ایرلند شمالی
دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی با توجه بمقررات ماده ۷ پیمان اتحاد منعقده در نهم بهمن ماه ۱۳۲۰ (۲۹ ژانویه ۱۹۴۲) و با میل به تسهیل در معاملات بازرگانی و مالی بین ایران و ممالکی که در کروه استرلینگ واقع‌اند نمایندگان تام‌الاختیار برای عقد قرارداد در این باب تعیین و نمایندگان مزبور با اجازه از دول متبوعه خود را موارد ذیل موافقت نمودند.
ماده ۱ -
الف - عنوان کروه استرلینگ در هر موقع همان مفهومی را که در مقررات مربوطه به نظارت ارز که در مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی در آن موقع اجرا می‌باشد دارا خواهد بود.
ب - عنوان بانکهای مجاز در ایران در هر موقع ببانکهائی در ایران اطلاق می‌شود که بموجب مقررات جاریه در ایران در همان موقع مجاز بمعاملات ارز خارجی باشند.
ج - مقصود از جمله (موجودی لیره بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران) وجوهی است که به لیره استرلینگ خواه بنام دولت شاهنشاهی ایران و خواه باختیار کمیسیون ارز ایران در انگلستان موجود باشد.
د - منظور از جمله (موجودی دلار بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران) وجوهی است که بدلار خواه بنام دولت ایران و خواه باختیار کمیسیون ارز ایران در ایالات متحده آمریکا موجود باشد.
ماده ۲ - دولت مملکت متحده انگلستان هر اقدامی که در حیطه اختیار او باشد و تطبیق با مقتضیات اوضاع عمومی جنگ نماید برای تأمین فروش ورود کالاهای ضروری بایران بعمل خواهد آورد.
ماده ۳ - دولت شاهنشاهی ایران اقدامات لازمه بعمل خواهد آورد که پول رایج ایران بقدر کفایت جهت کلیه معاملات بازرگانی و مالی بین کروه استرلینگ از طرفی و ایران از طرف دیگر دردسترس باشد.
ماده ۴ - خرید و فروش پولهای گروه استرلینگ در ایران تماماً بوسیله بانکهای مجاز در ایران صورت خواهد گرفت و اسامی بانکهای مجاز مزبور و طرف آنها در مملکت متحده انگلستان و ایالات متحده آمریکا از طرف بانک ملی ایران یا از مجرای آن باطلاع بانک انگلستان خواهد رسید.
ماده ۵ -
الف - دولت شاهنشاهی ایران پولهای کروه استرلینگ را که جهت هزینه‌های دولت مملکت متحده انگلستان در ایران عرضه می‌شود به نرخهای معینه در ماده ۶ زیر بریال خریداری خواهد نمود.
ب - دولت شاهنشاهی ایران هیچگونه تضییقات غیرموجهی را در مورد سایر معاملاتی که بپول کروه استرلینگ صورت می‌گیرد مخصوصاً در خرید پولهای کروه استرلینگ بریال معمول نخواهد داشت و تعهد می‌نماید که کلیه معاملات مجاز بنرخهای مصرح در ماده ۶ زیر بعمل آید.
ماده ۶ -
الف - دولت شاهنشاهی ایران نرخهای خرید و فروش لیره انگلیسی را بریال بشرح زیر تعیین می‌نماید:
- نرخ خرید نبایستی از ۱۲۸ ریال هر لیره انگلیسی کمتر باشد
- نرخ فروش نبایستی از دو ریال از نرخ خرید تجاوز نماید.
- و برای سایر وجوه کروه استرلینگ نرخهای خرید و فروش بهمین نسبت معین خواهد شد در صورت تغییر درنرخ رسمی متوسط مبادله لیره و دلار در لندن و نیویورک نرخهای مصرح فوق نیز قابل تجدید نظر خواهد بود.
ب - دولت شاهنشاهی ایران براساس نرخ متوسط رسمی لندن نیویورک نرخهای خرید وفروش دلار ایالات متحده آمریکا را بریال نیز تعیین خواهد نمود.
ماده ۷ -
- الف - موجودیهای لیره و دلار بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران در حساب بانکهای مجاز ایران در مملکت متحده انگلستان و ایالات متحده آمریکا نگاهداری خواهد شد.
- ب - موجودیهای لیره و دلاری که بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی درمواقع مختلف باقی است بطریقی که بعداً بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده انگلستان موافقت شود تعیین خواهد شد و برای تعیین موجودیهای مزبور دولت شاهنشاهی ایران هرگونه تسهیلات مقتضی را فراهم خواهد نمود.
ماده ۸ - در صورت وقوع هرگونه تغییری در بهای رسمی زر در لندن موجودیهای لیره بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران در آخر ختم معامله روز قبل از تغییر تعیین و تشخیص داده خواهد شد و مجموع موازنه که بدین طریق تشخیص داده شود براساس نرخ رسمی جدید زر زیاد و کم خواهد گردید
ماده ۹ - هرگاه در مواردی دولت شاهنشاهی ایران به منظور تأمین بهای کالاهائی که از آمریکای شمالی وارد ایران خواهد نمود احتیاج بدلار داشته باشد و موجودیهای دلار بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران تکافوی پرداخت بهای کالاهای مزبور را ننماید دولت شاهنشاهی ایران می‌تواند از محل موجودیهای لیره مبلغی که برای تأمین کسر مذکور لازم است برداشت و بمصرف خرید زر از بانگ انگلستان به بها و شرایط مصرحه در ماده ۱۱ زیر برساند با شرط آنکه قبل از استفاده از موجودیهای دلار آمریکائی ایالات متحده که در تصرف اشخاص مقیم ایران هستند بعمل آورده باشد مقصود از کلمه (کالاها مندرج در این ماده لوازم مورد احتیاج است که برای صدور از آمریکای شمالی بایران موجود باشد و بتوان آن را از آمریکای شمالی بایران حمل نمود و همچنین نباید مشمول تسهیلاتی باشد که دولت ایالات متحده آمریکا بموجب قانون وام و اجاره در موارد مختلف برای ایران فراهم نماید.
ماده ۱۰ -
الف - میزان موجودی لیره استرلینگ بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران در تاریخ سی‌ام ژوئن ۱۹۴۲ بطریقی که در ماده هفتم این قرارداد مقرر گردیده تعیین خواهدگردید.
دولت مملکت متحده انگلستان تعهد می‌کند که از موجودی‌هائی که باین ترتیب تشخیص داده شده شصت در صد آن قابل تبدیل به زر باشد و نیز تعهد می‌نماید ترتیبی بدهد که دولت شاهنشاهی ایران قادر باشد زرهای مزبور را ببها و شرایطی که در ماده ۱۱ ذیل ذکر شده از بانک انگلستان خریداری نماید.
ب - هرگاه موجودیهای لیره که در آخر هر سه ماه بعد از سه‌ماهی که به سی‌ام ژوئن ۱۹۴۲ منتهی می‌شود بحساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران باشد نسبت به موجودیهای آخر ششماه قبل از کسر بهای زری که بعداً بموجب مقررات این ماده خریداری شده فزونی داشته باشد مبلغ فزونی مزبور مطابق مقررات ماده ۷ این قرار داد معین خواهد شد دولت مملکت متحده انگلستان تعهد می‌کند که از میزان فزونی که باین ترتیب تشخیص داده شده شصت درصد آن قابل تبدیل به زرباشد و نیز تعهد می‌نماید ترتیبی بدهد که دولت شاهنشاهی ایران قادر باشد زرهای مزبور را به بها و شرایطی که در ماده ۱۱ ذیل ذکر شده از بانگ انگلستان خریداری نماید.
ماده ۱۱ - زری که تحت شرایط مواد ۹ و ۱۰ این قرارداد از طرف شاهنشاهی ایران از بانک انگلستان خریداری می‌شود بنابر اختیار دولت مملکت متحده انگلستان دراتاوا یا در اتحادیه افریقای جنوبی تحویل خواهدگردید.
بهای آن در صورت تحویل در اتاوا براساس نرخ زر در اتاوا بدلار دولت ایالات متحده آمریکا و مظنه نرخ رسمی متوسط لیره و دلار در لندن در روز خرید احتساب خواهد شد.
ماده ۱۲ - دولت شاهنشاهی ایران هیچ مقدار ارز تحصیل شده تحت شرایط این قرارداد را مادامیکه جنگ فعلی ادامه دارد بمصرف معاملات بازرگانی با هیچیک از کشورهای جز ممالک گروه استرلینگ کانادا و ایالات متحده آمریکا نخواهد رسانید.
ماده ۱۳ - دولت شاهنشاهی ایران موجودیهای لیره بحساب بستکار خود را فقط برای پرداخت در ممالک گروه استرلینگ مصرف خواهد نمود.
ماده ۱۴ - دولتین شاهنشاهی ایران و مملکت متحده انگلستان تعهد می‌کند برای اجرای این قرارداد در موقع لزوم هرگونه مقررات قانونی وضع و اقدامات اداری بعمل آورند.
ماده ۱۵ -
- الف - این قرارداد از تاریخ پنجم خرداد ۱۳۲۱ (۲۶ مه ۱۹۴۲) اجرا خواهد شد و (طبق مندرجات بند ب - ج ذیل) در تاریخ خروج نیروی دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان از ایران طبق ماده ۵ پیمان اتحاد مورخه نهم بهمن ۱۳۲۰ (۲۹ ژانویه ۱۹۴۲) منقضی خواهد گردید.
- ب - در تاریخ انقضاء این قرارداد مذکور در بند (الف) موجودیهای لیره در حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران که طبق ماده ۷ فوق تشخیص خواهد گردید بحساب ببانگ انگلستان نقل خواهد شد مقررات ماده ۱۰ بند (ب) در مورد موجودیهای این حساب مخصوص مجری خواهد شد وانقضای قرارداد که در بند الف ذکر شده حکم انتهای سه ماه را خواهد داشت.
- ج - مادامیکه موجودی لیره بحساب مخصوص تماماً مصرف نشده باشد مقررات مواد هشت و سیزده نسبت به آن موجودی مجری خواهد گردید و مقررات ماده ۲ نیز بقوت خود باقی خواهد بود.
امضاء کنندگان ذیل نمایندگان تام‌الاختیار قرارداد حاضر را امضاء و مهر می‌نمایند درتهران در تاریخ پنجم خرداد (۱۳۲۱ (۲۶ مه ۱۹۴۲) بدو نسخه فارسی و انگلیسی تهیه گردید و هر دو نسخه بتساوی معتبر شناخته می‌شود.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران -- از طرف دولت مملکت متحده انگلستان
وزیر امورخارجه دولت ایران و ایرلند شمالی - وزیرمختار ایلچی مخصوص اعلیحضرت پادشاه انگلستان
امضاء علی‌سهیلی -- امضاء: ار: دبلیو. بولارد
آقای وزیر
- محترماً باطلاع آنجناب میرساند که واضح است که در موقع احتساب موجودیهای لیره دولت شاهنشاهی ایران از نظر اجرای قرارداد مالی که در تاریخ امروز بامضاء رسیده کلیه موجودیهای پول گروه استرلینگ اعم از اینکه متعلق بدولت شاهنشاهی ایران و یا در اختیار کمیسیون ارز ایران باشد قبل تبدیل بلیره استرلینگ به نرخ رسمی خواهد بود.
- موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌نماید
شماره ۶۲۳
۱۳۲۱/۳/۵
آقای وزیر مختار
محترماً وصول نامه آنجناب مورخه امروز که در آن اطلاع می‌دهند (که واضح است که در موقع احتساب موجودیهای لیره دولت شاهنشاهی ایران از نظر اجرای قرارداد مالی که در تاریخ امروز بامضاء رسیده کلیه موجودیهای پول گروه استرلینگ اعم از اینکه متعلق بدولت شاهنشاهی ایران و یا در اختیار کمیسیون ارز ایران باشد قابل تبدیل بلیره استرلینگ به نرخ رسمی خواهد بود
اشعار می‌دارد موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌نماید.
جناب سررید ویلیام بولارد وزیر مختار
دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان - تهران
اجازه مبادلة قرارداد مالی بین دولتین ایران و انگلستان مشتمل بر پانزده ماده و دو نامه بشرح بالا در جلسة پنجم تیرماه یکهزار و سیصد بیست و دو بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری