قانون پروتکل منعقد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و سوم | تصمیم‌های مجلس | اساسنامه‌های مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و سوم |
قانون پروتکل منعقد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی – مصوب ۶ تیر ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۶ خرداد ۱۳۵۳ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۱۵ تیر ۱۳۵۳ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.[۱]
ماده واحده - پروتکل منعقد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به شرایط و مقررات نحوه اداره و‌بهره‌برداری از تأسیسات آب و برق و استفاده از منابع آب و انرژی تأسیسات مشترک موجود روز رودخانه ارس مشتمل بر یک مقدمه و ده ماده و دو‌پروتکل ضمیمه که در تاریخ یازدهم آذر ماه ۱۳۵۲ (۲ دسامبر ۱۹۷۳) بین نمایندگان مختار دو دولت در تهران به امضاء رسیده است تصویب و به دولت‌اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن پروتکل ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه ۱۳۵۳٫۳.۶ در جلسه روز پنجشنبه ششم تیر‌ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و سه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
پروتکل منعقد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به شرایط و مقررات نحوه اداره و بهره‌برداری از‌تأسیسات آب و برق و استفاده از منابع آب و انرژی تأسیسات مشترک موجود بر روی رودخانه ارس دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به منظور بسط و توسعه روابط فیمابین به استناد مقررات مندرج در ماده ۴موافقتنامه منعقده مورخ پنجم مرداد ۱۳۴۲ مطابق ۲۷ ژوئیه ۱۹۶۳ بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی موضوع‌همکاری اقتصادی و فنی نسبت به مسائل مشروحه ذیل موافقت نمودند:
ماده اول - با توجه به تساوی حقوق هر یک از طرفین نسبت به کلیه منابع آب و انرژی مناطق مرزی رودخانه ارس دولت شاهنشاهی ایران و دولت‌اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در مورد استفاده از منابع آب و انرژی تأسیسات مشترک بر روی رودخانه ارس و همچنین اداره و بهره‌برداری‌تأسیسات سد ارس و سد انحرافی میل و مغان که بر اساس موافقتنامه همکاری اقتصادی و فنی مورخ پنجم مرداد ۱۳۴۲ مطابق ۲۷ ژوئیه ۱۹۶۳ احداث‌گردیده و در مالکیت مشترک ایران و اتحاد شوروی می‌باشد، همکاری خواهند نمود.
کلیه تأسیسات آب و انرژی رودخانه ارس که با هزینه مشترک و بر اساس اصل تساوی حقوق طرفین احداث گردیده است، مشاعاً و بالمناصفه به دولت‌شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تعلق دارد.
بدیهی است این وضع حقوقی بدون موافقت طرفین قابل تغییر نخواهد بود.
ماده دوم - هر یک از طرفین مستقلاً به هزینه خود عملیات بهره‌برداری و تعمیر و نگهداری کلیه تأسیسات و ماشین آلات و مخزن آب را که کلاً و یا‌جزئاً در خاک خود واقع شده تأمین نموده و از هر گونه اقداماتی که در صحت و حفظ تأسیسات آب و برق و طرز کار عادی آن تأسیسات خلل و نقصی‌وارد آورد خودداری خواهد نمود.
ماده سوم - استفاده از منابع آب و انرژی و اداره و بهره‌برداری تأسیسات آبی واقع در روی رودخانه ارس که در ماده یک این پروتکل پیش‌بینی شده است‌بر اساس مقررات استفاده مشترک از منابع آب و انرژی و اداره و بهره‌برداری از تأسیسات آبی سد "ارس" و سد انحرافی "میل و مغان" واقع بر روی‌رودخانه ارس که ضمیمه شماره ۱ این پروتکل می‌باشد صورت خواهد گرفت (به زبانهای روسی و انگلیسی).
ماده چهارم - طرفین می‌توانند بر اساس توافق متقابل به منظور انجام تعمیرات جاری و اساسی تأسیسات و ماشین آلات توحید مساعی نموده و بر‌مبنای اصل تساوی خدمات متقابل را انجام دهند.
ماده پنجم - بنا به درخواست طرف ایران سازمانهای شوروی در مورد بهره‌برداری دوران دائمی تأسیسات هیدروانرژی که در خاک ایران واقع شده و‌انجام تعمیرات لازمه کمکهای فنی خواهند نمود و متعهد می‌شوند قطعات یدکی و ماشین آلات مورد نیاز را تحویل دهند.
پرداخت هزینه‌های سازمانهای شوروی ناشی از کمکهای فنی و تحویل قطعات یدکی و ماشین آلات که در این ماده پیش‌بینی شده از طرف ایران بر‌اساس موافقتنامه جاری پرداختها منعقده بین ایران و شوروی صورت خواهد گرفت.
ماده ششم - طرفین حق دارند متقابلاً مصرف آب و وضع تأسیسات هیدروتکنیکی را که جزو جبهه فشار تأسیسات آبی محسوب و در مناطق مشترک‌بهره‌برداری دائم قرار دارند بر اساس مفاد ماده هشت این پروتکل بلامانع کنترل نمایند.
ماده هفتم - به منظور ایجاد هماهنگی در مورد حل مسائل مشترک مربوط به اداره و بهره‌برداری و تعمیر تأسیسات آبی سد "ارس" و سد انحرافی "میل‌و مغان" به شرح مندرج در ضمیمه شماره یک و تنظیم برنامه عبور سیلابها و انجام سایر اقدامات مربوط به استفاده از منابع آب و انرژی رودخانه ارس،کمیسیون مختلط دائمی بهره‌برداری تأسیسات آب و انرژی بر روی رودخانه ارس بر اساس اصل تساوی تشکیل می‌گردد.
ماده هشتم - بر اساس ماده ۵ موافقتنامه ایران و شوروی راجع به همکاری اقتصادی و فنی مورخ پنجم مرداد ۱۳۴۲ مطابق ۲۷ ژوئیه ۱۹۶۳ به اتباع هر‌دو دولت که در امور مربوط به اداره و بهره‌برداری از تأسیسات آب و انرژی شرکت می‌نمایند حق دسترسی و اقامت بلامانع در قسمت‌های خاک طرف‌دیگر که تأسیسات آب و انرژی مورد تملک مشترک ایران و اتحاد جماهیر شوروی در آن قسمت واقع شده، داده می‌شود.
از حق مزبور به ترتیبی که در مقررات ایجاد مناطق بهره‌برداری تأسیسات آبی مشترک سد "ارس" و سد انحرافی "میل و مغان" واقع بر روی رودخانه"ارس" تعیین شده و شامل عبور و مسافرت و اقامت در این مناطق می‌باشد و ضمیمه شماره ۲ این پروتکل است، استفاده خواهد شد.
(به زبانهای فارسی و روسی) ماده نهم - هر گاه در جریان کار کمیسیون مختلط دائمی بهره‌برداری از تأسیسات مشترک آب و انرژی بر روی رودخانه "ارس" اختلاف نظر به میان آید‌موضوع جهت رسیدگی به کمیسیون دائمی همکاری اقتصادی ایران و شوروی احاله خواهد شد.
ماده دهم - این پروتکل از تاریخی که هر یک از طرفین به طرف دیگر اطلاع داده باشد که طبق موازین قانون اساسی هر یک از کشورهای مربوطه به‌تصویب رسیده است لازم‌الاجراء خواهد بود.
این پروتکل در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۵۲ مطابق ۲ دسامبر ۱۹۷۳ در دو نسخه اصلی هر یک به زبانهای فارسی و روسی در تهران امضاء شد و هر دو متن‌متساویاً معتبر می‌باشد.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران از طرف دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
پروتکل فوق مشتمل بر یک مقدمه و ده ماده و دو پروتکل ضمیمه منضم به قانون پروتکل منعقد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر‌شوروی سوسیالیستی می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
منبع
- ↑ مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم - ۹ شهریور ۱۳۵۰ تا ۱۶ شهریور ۱۳۵۴ - جلد دوازدهم - ص. ۶۱۱۶