قانون موافقتنامه همکاری برای استفاده صلحجویانه از انرژی اتمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کانادا
| تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز | تصمیم‌های مجلس | قوانین و قراردادهای انرژی اتمی مصوب مجلس شورای ملی |
قانون موافقتنامه همکاری برای استفاده صلحجویانه از انرژی اتمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کانادا - مصوب ۲۶ دی ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۱۳ آذر ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.[۱]
ماده واحده - موافقتنامه همکاری برای استفاده صلحجویانه از انرژی اتمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کانادا مشتمل بر یک مقدمه و هفت‌ماده که در تاریخ ۱۷ دی ماه ۱۳۵۰ برابر با ۷ ژانویه ۱۹۷۲ بین نمایندگان مختار دو دولت در اتاوا به امضاء رسیده‌است تصویب و اجازه مبادله اسنادتصویب آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و موافقتنامه ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه ۱۳۵۱٫۹.۱۳ در جلسه روز سه‌شنبه بیست وششم دی ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و یک شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رییس مجلس شورای ملی - حسین خطیبی
موافقتنامه همکاری برای استفاده صلحجویانه از نیروی اتمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کانادا
دولت شاهنشاهی ایران و دولت کانادا با وقوف به منافع عدیده‌ای که بر استفاده از انرژی اتمی در موارد صلحجویانه منجمله افزایش منابع انرژی و بالا بردن میزان تولیدات کشاورزی وصنعتی و توسعه اطلاعات و امکانات مبارزه با امراض مترتب می‌باشد.
با علاقه به تسریع و گسترش کمکی که نیروی هسته‌ای در تأمین رفاه و بهبود وضع مردم می‌تواند داشته باشد.
با شناسایی مزایای همکاری مثبت در جهت اجرا و گسترش استفاده صلحجویانه از انرژی اتمی.
با تصمیم به همکاری برای میل به مقاصد فوق - به شرح زیر موافقت نمودند:
ماده ۱ - ۱ - همکاری مورد نظر در این موافقتنامه منحصراً مربوط به استفاده صلحجویانه از نیروی اتمی بوده و شامل مواد زیر است:
الف - در اختیار گذاردن اطلاعات و به خصوص آنچه که مربوط به موارد ذیل باشد:
یک - پژوهش و توسعه.
دو - بهداشت و ایمنی.
سه - تجهیزات و تأسیسات (شامل در اختیار گذاردن طرح‌ها - نقشجات و مشخصات).
چهار - به کار بردن تجهیزات - تأسیسات - مواد و مواد هسته‌ای.
ب - در اختیار گذاردن مواد - مواد هسته‌ای - تجهیزات و تأسیسات.
ج - انتقال حقوق مربوط به اختراعات و اکتشافات ثبت شده.
د - دسترسی آزاد به تجهیزات و تأسیسات و استفاده از آنها که هر چند یک بار ممکن است ترتیب داده شود.
ه - تأمین کمک فنی و خدمات.
و - بازدید دانشمندان یک کشور از کشور دیگر که ممکن است هر چند وقت یک بار ترتیب داده شود.
۲ - طبق عهدنامه منع گسترش سلاحهای هسته‌ای از لحاظ همکاری پیش‌بینی شده در موافقتنامه حاضر تهیه و ساختن یک دستگاه هسته‌ای منفجره به‌منزله استفاده صلحجویانه تلقی نخواهد شد.
۳ - همکاری موضوع این ماده در شرایط مورد موافقت مشترک طرفین و طبق قوانین - مقررات - و شرایط اخذ اجازه و سیاست صادراتی مجری درکانادا و ایران معمول خواهد شد.
۴ - هر یک از طرفین متعاهدین در قبال طرف دیگر مکلف به قبول و مراعات مفاد این موافقتنامه توسط کلیه دستگاههای دولتی خود و افراد وابسته به‌آن که به موجب این موافقتنامه صلاحیت لازم به آنها تفویض شده‌است خواهد بود.
ماده ۲ - ۱ - طرفین متعاهدین حتی‌المقدور در زمینه‌هایی که این موافقتنامه بر آنها ناظر است با یکدیگر اشتراک مساعی خواهند نمود و همکاری بین‌مؤسسات دولتی خود و اشخاص وابسته به آن را در زمینه‌های مزبور تشویق و تسهیل خواهند نمود.
۲ - مؤسسات دولتی و اشخاص وابسته به هر یک از طرفین متعاهدین می‌توانند در صورت لزوم با اجازه کلی یا اختصاصی دولت خود - در زمینه‌هایی‌که این موافقتنامه ناظر بر آن است مستقیماً معاملاتی انجام دهند - مؤسسات و اشخاص فوق نیز می‌توانند رأساً یا وکالتاً به جای طرف دیگر و یا ازطرف مؤسسات دولتی یا اشخاص مجاز وابسته به آن در زمینه‌هایی که این موافقتنامه ناظر بر آن است اموری انجام دهند و یا از خدماتی استفاده کنند.
ماده ۳ - ۱ - هر یک از طرفین متعاهدین - مؤسسات دولتی یا اشخاص وابسته به آنها می‌توانند به طرف متعاهد دیگر یا مؤسسات دولتی یا اشخاص‌وابسته به آن در زمینه‌هایی که این موافقتنامه بر آن ناظر است با مراعات مقررات این موافقتنامه و شرایط مشروحه ذیل اطلاعاتی تسلیم نماید و یا ازطرف مزبور اطلاعاتی دریافت دارد:
الف - به موجب بندهای ب و ح ماده حاضر اطلاعات مکتسبه طبق این موافقتنامه را می‌توان به شخص ثالثی منتقل نمود مگر آنکه در زمان یا قبل ازتسلیم اطلاعات مزبور ترتیب دیگری مقرر شده باشد.
ب - چنانچه اطلاعات تسلیم شده از نظر دارنده آن دارای ارزش تجاری باشد انتقال مالکیت یا حقوق مربوط به ثبت اختراع و اکتشاف صنعتی فقط‌تحت شرایط و مقرراتی که از طرف دارنده آن تعیین می‌شود مجاز خواهد بود.
ج - تسلیم اطلاعات و انتقال حقوق مالکیت یا حقوق مربوط به ثبت اختراع و اکتشاف به اشخاص ثالث که در شرایط ممنوعیت تسلیم یا انتقال انجام شده باشد مشمول این موافقتنامه نخواهد بود.
۲ - هیچیک از مفاد این موافقتنامه به نحوی تفسیر نخواهد شد که از نظر صحت اطلاعاتی که به موجب این موافقتنامه و یا از نظر تسری آن به مواردی‌مخصوص و یا صحت مشخصات مربوط به مواد هسته‌ای و تجهیزات و تأسیساتی که طبق این موافقتنامه تحویل شده‌است مسئولیتی ایجاد نماید. مگر حین تسلیم اطلاعات ترتیب دیگری مقرر شده باشد.
ماده ۴ - ۱ - مؤسسات دولتی و افراد وابسته به هر یک از طرفین متعاهدین می‌توانند در صورت لزوم با داشتن اجازه کلی یا خاص دولت متبوعه خودمواد و مواد هسته‌ای و تجهیزات و تأسیسات را طبق شرایط تجارتی یا شرایط دیگری که مورد توافق طرفین قرار گیرد صرفاً برای مقاصد صلحجویانه به‌طرف متعاهد دیگر و مؤسسات دولتی و اشخاص وابسته به آن تحویل داده یا دریافت نمایند.
۲ - ملزوماتی که به موجب این موافقتنامه تحویل می‌شود می‌باید با مقررات موافقتنامه حاضر و به خصوص با مفاد ذیل منطبق باشد:
الف - ۱ - تجهیزات و ملزوماتی را که طبق این کنوانسیون دریافت شده‌است می‌توان به اشخاص ثالثی که از حیطه حاکمیت طرف متعاهد تحویل‌گیرنده خارج می‌باشند انتقال داد به جز در مواردی که طرف متعاهد تحویل دهنده حین تحویل یا قبل از آن ترتیب دیگری مقرر داشته باشد.
۲ - مواد هسته‌ای و تأسیسات و مواد هسته‌ای خاصی که طبق این موافقتنامه از مواد اولیه و یا در نتیجه بهره‌گیری از آنها بدست آمده‌است همچنین‌مواد هسته‌ای و لوازم و تأسیسات را می‌توان بدون اجازه طرف تحویل دهنده به خارج از حدود حاکمیت طرف دریافت‌کننده انتقال داد.
ب - بدون اجازه کتبی طرف متعاهد تحویل دهنده نمی‌توان مواد هسته‌ای بدست آمده به موجب این موافقتنامه یا مواد هسته‌ای خاص ساخته شده یاتولید شده از مواد اولیه - مواد هسته‌ای - لوازم و تأسیسات را پس از پرتوگیری در تأسیسات شیمیایی مواد هسته‌ای برای تولید فرآورده‌های ثانوی‌مورد استفاده قرار داد.
ج - نمایندگان طرفین متعاهدین با مشورت با یکدیگر احتیاط لازم برای مواد هسته‌ای بدست آمده به موجب این موافقتنامه و عملیات استحفاظی برای‌مواد هسته‌ای ساخته شده یا تولید شده از مواد اولیه را مرعی خواهند داشت.
د - با رعایت کلیه تضمینهایی که بر اساس قرارداد منعقده در چهارچوب این موافقتنامه تعهد شده‌است طرف متعاهد دریافت‌کننده طرف متعاهد تحویل‌دهنده مؤسسات دولتی و اشخاص وابسته به آن را در مقابل هر نوع مسئولیت (شامل مسئولیت شخص ثالث) ناشی از علل تولید و ساخت و تحویل واجازه و تملک و استفاده از مواد و مواد هسته‌ای و لوازم و تأسیسات که به موجب این موافقتنامه تحویل شده بعد از دریافت مواد مزبور توسط طرف‌متعاهد دریافت‌کننده مؤسسات دولتی و یا اشخاص وابسته به آن تضمین نموده و خسارات وارده را جبران می‌نماید.
ماده ۵ - ۱ - همکاری بین طرفین متعاهدین شامل در اختیار گذاردن اطلاعات و مواد و مواد هسته‌ای و لوازم و تأسیساتی که از نظر یک طرف متعاهددارای اهمیت نظامی است نخواهد بود.
۲ - طرفین متعاهدین اعلام و تأیید می‌نمایند که مواد و مواد هسته‌ای و لوازم و تأسیساتی که به موجب این موافقتنامه تحویل شده و هر مواد هسته‌ای‌خاص ساخته شده از آن یا به وسیله آن تنها برای مقاصد صلحجویانه به کار خواهد رفت و تابع اساسنامه و مقررات استحفاظی آژانس بین‌المللی نیروی‌هسته‌ای و همچنین اسناد و مدارکی که هر چند وقت یک بار توسط آژانس مزبور در تعیین روشهای لازم و مجاز شناخته شده توسط این آژانس منتشرمی‌شود می‌باشد و یا تابع معاهده منع گسترش سلاحهای هسته‌ای خواهد بود.
۳ - طرفین متعاهدین بدین وسیله توافق می‌نمایند که با آژانس موافقتنامه‌ای به منظور تأمین تدابیر استحفاظی مورد نیاز موضوع این موافقتنامه منعقدنموده و با آژانس و همچنین با یکدیگر کمال همکاری را در اجرای تدابیر استحفاظی مزبور معمول دارند.
۴ - چنانچه آژانس بین‌المللی نیروهای هسته‌ای به هر علت نتواند اقدامات استحفاظی خود را نسبت به مواد هسته‌ای و مواد دیگر و لوازم و تأسیساتی‌که به موجب این موافقتنامه تحویل گردیده همچنین نسبت به مواد ویژه هسته‌ای که از مواد مذکور یا در نتیجه بهره‌گیری از آن تولید شده‌است معمول‌دارد. طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که یک سیستم استحفاظی دو جانبه که به جامعیت سیستم استحفاظی آژانس بوده و برای طرف متعاهدتحویل دهنده همان حقوق مقرر در سیستم استحفاظی آژانس را قائل شود، به مورد اجرا گذارند.
۵ - چنانچه معلوم گردد که از مواد هسته‌ای تحویل شده به موجب این موافقتنامه یا مواد خاص هسته‌ای ساخته شده و یا از مواد - مواد هسته‌ای لوازم‌و تأسیساتی که به موجب این موافقتنامه تحویل شده‌است برای مقاصد نظامی و توسعه و تولید مواد منفجره هسته‌ای استفاده می‌شود طرف متعاهدتحویل دهنده مجاز خواهد بود از طرف متعاهد دیگر درخواست نماید اقدامات اصلاحی به عمل آورد و در صورتی که این اقدامات در مهلت مناسب‌معمول نشد مجاز خواهد بود:
الف - تحویل مواد - مواد هسته‌ای - لوازم و تأسیسات را معلق نموده یا حذف نماید.
ب - عودت دادن مواد - مواد هسته‌ای - لوازم و تأسیساتی را به موجب این موافقتنامه تحویل شده‌است و همچنین مواد هسته‌ای خاص تولید شده ازآن یا به وسیله آن را که تحت کنترل یا نظارت طرف متعاهد دیگر است خواستار گردد.
ج - مراتب را به اطلاع آژانس بین‌المللی نیروی هسته‌ای برساند.
ماده ۶ - اصطلاحات به کار برده شده در این موافقتنامه جز در مواردی که به نحو دیگری تصریح شده باشد به شرح زیر است:
الف - منظور از "لوازم" هر نوع دستگاه - وسایل و ماشین آلات مورد استفاده خاص در پژوهش و توسعه و استفاده و تبدیل یا ذخیره مواد مربوط به‌فعالیتهای نیروی اتمی منجمله لوازم متشکله راکتورهای هسته‌ای می‌باشد.
ب - منظور از "تأسیسات" کلیه کارخانجات و بناها یا ساختمانهایی است که لوازم موضوع بند الف این ماده در آنها قرار گرفته یا جزیی از آنها را تشکیل‌می‌دهد. و یا به نحو دیگری بخصوص برای فعالیتهای آتی منجمله راکتورهای هسته‌ای مورد استفاده قرار گرفته‌است.
ج - منظور از "مواد" هر گونه ماده غیر از مواد هسته‌ای است که در فعالیتهای مربوط به نیروی اتمی مورد استفاده خاص قرار گرفته یا دارای اهمیت ویژه‌می‌باشد.
د - منظور از "مواد هسته‌ای" هر گونه مواد اولیه هسته‌ای یا مواد ویژه هسته‌ای به شرح ذیل می‌باشد:
یک - مواد اولیه به اورانیومی که دارای مخلوطی از ایزوتوپهای موجود در طبیعت می‌باشد و اورانیومی که به ایزوتوپ ۲۳۵ تبدیل شده و توریوم وهر یک از مواد مذکور به صورت فلز و آلیاژ و ترکیبات شیمیایی و به صورت تصفیه شده و هر ماده دیگری که مشتمل بر یکی از مواد فوق‌الذکر بوده و درمورد درجه خلوص آن بین طرفین متعاهدین توافق شده باشد اطلاق می‌گردد.
دو - "مواد ویژه هسته‌ای" به پلوتونیوم و اورانیوم ۲۲۳ و اورانیوم غنی شده یا ایزوتوپهای ۲۳۵ و ۲۳۳ و هر ماده دیگری که شامل یک یا چند از موادمزبور باشد اطلاق می‌گردد ولی عبارت مواد "ویژه هسته‌ای" شامل "مواد اولیه" نخواهد بود.
ه - منظور از "دستگاههای دولتی" در مورد دولت کانادا مؤسسه نیروی هسته‌ای کانادا با مسئولیت محدود و مؤسسه هسته‌ای الدورادو با مسئولیت‌محدود می‌باشد. در مورد دولت ایران وزارت علوم و آموزش عالی و هر مؤسسه دیگری که مورد موافقت طرفین متعاهدین قرار گیرد خواهد بود.
و - منظور از "اشخاص" افراد و تجارتخانه‌ها - بنگاهها - شرکتها مشارکتها - انجمن‌ها و دیگر واحدهای خصوصی یا دولتی و کارگزاران ونمایندگی‌های محلی هر یک از آنان می‌باشد. ولی اصطلاح "اشخاص" شامل مؤسسات دولتی موضوع بند (ه) این ماده نخواهد بود.
ز - منظور از "اطلاعات" هر نوع اطلاعاتی است که افشای آن برای امنیت دولت کانادا یا دولت شاهنشاهی ایران زیان آور نباشد.
ماده ۷ - ۱ - موافقتنامه حاضر توسط طرفین متعاهدین امضاء و به تصویب خواهد رسید و اسناد تصویب در اسرع وقت در تهران مبادله خواهد شد.
۲ - موافقتنامه حاضر از تاریخ مبادله اسناد تصویب لازم‌الاجرا خواهد شد.
۳ - موافقتنامه حاضر حداقل مدت ۵ سال معتبر خواهد بود چنانچه به فاصله شش ماه قبل از انقضای مدت ۵ سال مزبور هیچیک از طرفین متعاهدین‌قصد خود را مبنی بر فسخ موافقتنامه حاضر اعلام ننماید این موافقتنامه کماکان لازم‌الاجرا باقی خواهد ماند. تا زمانی که بعد از شش ماه از تاریخ اعلام‌توسط یکی از طرفین متعاهدین به طرف دیگر فسخ گردد، مشروط بر آنکه علیرغم مفاد مربوط به فسخ موافقتنامه حاضر ماده ۵ آن تا زمانی که مواد ومواد هسته‌ای و لوازم و تأسیسات تحویل شده به موجب این موافقتنامه و مواد هسته‌ای خاص ساخته شده از آن یا به وسیله آن باقی بوده و توسط‌طرف دریافت‌کننده یا تولیدکننده به طرف تحویل دهنده عودت داده نشده باشد مجری خواهد بود.
بنا به مراتب امضاءکنندگان زیر که بدین منظور از طرف دولتهای متبوع خود اختیار یافته‌اند این موافقتنامه را امضاء و ممهور نمودند.
این موافقتنامه در تاریخ هفتم ژانویه ۱۹۷۲ در اتاوا در دو نسخه به زبانهای انگلیسی و فرانسه که هر دو متساویاً معتبر می‌باشند تنظیم گردید.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران از طرف دولت کانادا
موافقتنامه فوق مشتمل بر یک مقدمه و هفت ماده منضم به قانون موافقتنامه همکاری برای استفاده صلحجویانه از انرژی اتمی بین دولت شاهنشاهی‌ایران و دولت کانادا می‌باشد.
نایب رییس مجلس شورای ملی - حسین خطیبی
منبع
- ↑ مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم - ۹ شهریور ۱۳۵۰ تا ۱۶ شهریور ۱۳۵۴ - جلد ششم - ص. ۲۶۷۶