قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی دوم |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار - مصوب ۲۷ آبان ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی و ۱۰ آذر ۱۳۳۸ مجلس سنا
فصل اول - تشکیلات و صلاحیت
ماده ۱ - در حوزه هر دادگاه شهرستان یک یا چند دادگاه اطفال تشکیل خواهد شد و تا وقتی که دادگاه اطفال تشکیل نشده به جرایم اطفال در دادگاه‌جنحه طبق مقررات این قانون رسیدگی خواهد شد ولی در نقاطی که کانون اصلاح و تربیت به ترتیب مقرر در فصل چهارم این قانون تشکیل نگردیده‌طبق مجازات عمومی تعیین کیفر خواهد شد.
تبصره - رییس کل دادگاه شهرستان هر حوزه سمت ریاست کل دادگاههای اطفال را نیز خواهد داشت.
ماده ۲ - قضات دادگاه اطفال را وزارت دادگستری از بین قضاتی که صلاحیت آنان را برای این امر با رعایت سن و سوابق خدمت و جهات دیگرمحرز بداند انتخاب خواهد کرد قضات مزبور از لحاظ قوانین استخدامی در ردیف رؤسا شعب دادگاه شهرستان هر حوزه خواهند بود.
تبصره - در صورتی که قاضی دادگاه اطفال به جهتی از جهات قانونی از انجام وظیفه باز بماند رییس کل دادگاه شهرستان می‌تواند شخصاً به جای اوانجام وظیفه نموده و یا یکی از قضات متناسب دادگاه شهرستان را به جای قاضی اطفال به طور موقت مأمور نماید.
ماده ۳ - در مورد جنایات دادگاه اطفال از قاضی آن دادگاه و دو نفر مشاور از بین کارمندان قضایی بازنشسته یا فرهنگی (استاد - مدیر - دبیر -آموزگار) یا اداری یا معتمدین محل که در این قبیل امور علاقه و بصیرت داشته باشند تشکیل می‌گردد و رأی دو نفر مزبور مشورتی خواهد بود.
تبصره ۱ - رییس دادگاه شهرستان هر محل عده‌ای را که برای تشکیل دادگاههای اطفال حوزه خود لازم می‌داند و لااقل برای هر شعبه پنج نفرخواهند بود به رییس دادگاه استان پیشنهاد می‌نماید رییس دادگاه استان در صورت موافقت مشاورین را برای مدت دو سال به سمت مزبور تعیین‌می‌نماید - دادگاه اطفال در هر مورد دو نفر مشاور خود را موقع وصول پرونده به قید قرعه از میان آنان انتخاب خواهد نمود. موارد رد مشاورین همان‌است که در مورد قضات دادگستری مقرر گردیده است.
تبصره ۲ - حق‌الزحمه مشاورین باید برای هر جلسه حضور به میزانی که در آیین‌نامه وزارت دادگستری در نظر گرفته خواهد شد پرداخت شود.
ماده ۴ - به کلیه جرائم اطفال که سن آنها بیش از ۶ سال تمام و تا ۱۸ سال تمام است طبق این قانون در دادگاه اطفال رسیدگی می‌شود.
اطفال تا ۶ سال تمام قابل تعقیب جزایی نخواهند بود.
تبصره - هر گاه قبل از شروع به رسیدگی و یا در حین آن سن طفل از ۱۸ سال تمام تجاوز کند رسیدگی به اتهام نیز در دادگاه اطفال به عمل خواهدآمد.
ماده ۵ - برای رسیدگی به جرائم اطفال دادگاه محل وقوع جرم یا محل کشف جرم یا محلی که طفل در آنجا یافت شده یا محل اقامت طفل یا ابوین یاسرپرست او یا محلی که طفل تحت حفاظت قرار گرفته است صلاحیت دارد.
فصل دوم - آیین دادرسی
ماده ۶ - در موردی که اطفال مرتکب جرمی شوند رسیدگی‌های مقدماتی اعم از تعقیب و تحقیق از طرف دادگاه اطفال به عمل خواهد آمد و دادگاه‌مزبور کلیه وظایفی را که طبق قانون بر عهده ضابطین دادگستری است انجام خواهد داد - برای انجام تحقیقات مزبور دادگاه اطفال می‌تواند به هر یک ازضابطین دادگستری سمت نمایندگی بدهد.
ماده ۷ - چنانچه تحقیقاتی درباره وضع مزاجی یا روحی اطفال یا ابوین او یا وضع خانوادگی طفل و محیط معاشرت او لازم شود دادگاه اطفال‌می‌تواند تحقیقات مزبور را خود یا به هر وسیله‌ای که مقتضی بداند انجام دهد و یا نظر اشخاص صلاحیتدار را جلب کند.
دادگاه اطفال نیز می‌تواند از متخصصین فنی یا افراد مورد اعتمادی که بتوانند تحقیقات مزبور را انجام دهند استفاده نماید.
تبصره - برای انجام تحقیقات مزبور و همچنین به منظور اداره امور مربوط به کانون اصلاح و تربیت وزارت دادگستری می‌تواند از مددکاران‌اجتماعی که دارای گواهینامه آموزشگاه خدمات اجتماعی باشند استفاده نماید ترتیب پرداخت حق‌الزحمه مددکاران مزبور به موجب آیین‌نامه وزارت‌دادگستری معین خواهد گردید.
ماده ۸ - پس از پایان تحقیقات مقدماتی چنانچه دلایل توجه اتهام موجود نباشند دادگاه قرار منع تعقیب صادر نموده والا قرار رسیدگی صادر و وقت‌جلسه دادرسی را به سرپرست قانونی طفل و دادستان ابلاغ می‌نماید.
ماده ۹ - دادگاه به کلیه جرائم اطفال با حضور دادستان و یا نماینده او به طور سری رسیدگی می‌نماید در دادگاه فقط اولیاء یا سرپرست اطفال و وکیل‌مدافع و اشخاصی که نظر آنان در تحقیقات مقدماتی جلب شده و شهود و مطلعین و نماینده کانون اصلاح و تربیت که دادگاه حضور آنان را لازم بدانداحضار خواهند شد انتشار جریان دادگاه به وسیله مطبوعات یا رادیو یا فیلم‌برداری یا عکس‌برداری و یا افشای هویت و مشخصات متهم به کلی ممنوع‌و متخلفین به جزای نقدی از ۵۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ ریال محکوم خواهند شد.
ماده ۱۰ - در صورتی که مصلحت طفل مقتضی باشد ممکن است رسیدگی در تمام مدت دادرسی یا در قسمتی از آن در غیاب او به عمل آید و رأی‌دادگاه در هر صورت حضوری محسوب می‌شود.
ماده ۱۱ - هر گاه اتهام از درجه جنایت باشد دادگاه به سرپرست قانونی طفل اعلام می‌نماید که وکیلی برای او تعیین نموده و یا شخصاً برای دفاع دردادگاه حاضر نشود هر گاه سرپرست اقدام به تعیین وکیل ننماید و شخصاً نیز در دادگاه حاضر نشود چنانچه دادگاه مداخله وکیل را ضروری تشخیص‌دهد وکیل تسخیری برای طفل تعیین خواهد نمود.
در امور جنحه و خلاف فقط سرپرست می‌تواند در دادگاه حاضر شده و از او دفاع نماید.
ماده ۱۲ - دادگاه اطفال به دادخواست مدعی خصوصی طبق مقررات قانونی رسیدگی کرده و حکم صادر می‌نماید در موقع رسیدگی حضور طفل دردادگاه ضروری نیست.
ماده ۱۳ - در صورتی که یک یا چند طفل به شرکت اشخاص دیگر مرتکب جرم شده یا در ارتکاب جرم معاونت کرده باشند فقط به جرائم اطفال دردادگاه اطفال رسیدگی خواهد شد.
ماده ۱۴ - در مورد ماده قبل مدعی خصوصی برای مطالبه ضرر و زیان خود فقط می‌تواند به دادگاه مدنی مراجعه نماید.
ماده ۱۵ - تصمیمات دادگاه اطفال در مورد بند یک ماده ۱۷ و بند یک و دو ماده ۱۸ قطعی است و در مورد بند ۲ ماده ۱۷ و بند ۳ ماده ۱۸ فقط قابل‌پژوهش است و در مورد بند ۴ ماده ۱۸ قابل پژوهش و فرجام است و تقاضای پژوهش یا فرجام ظرف مدت ده روز پس از ابلاغ حکم از طرف سرپرست‌قانونی طفل یا دادستان به عمل خواهد آمد.
ماده ۱۶ - رسیدگی به جرائم اطفال تابع قانون آیین دادرسی نیست.
فصل سوم - تصمیمات
ماده ۱۷ - در مورد اطفالی که سن آنان بیش از ۶ سال تمام و تا ۱۲ سال تمام است در صورتی که مرتکب جرمی شوند بر حسب مورد تصمیمات زیراتخاذ خواهد شد:
۱ - تسلیم با اولیاء یا سرپرست با اخذ تعهد به تأدیب و ترتیب و مواظبت در حسن اخلاق طفل.
۲ - اعزام طفل به کانون اصلاح و تربیت به منظور تأدیب و تربیت برای مدت از یک ماه تا ۶ ماه (در مواردی که به جهتی از جهات ولی یا سرپرست‌صلاحیت ندارد و یا الزام او به تأدیب و ترتیب و مواظبت در حسن اخلاق طفل ممکن نباشد).
ماده ۱۸ - در مورد اطفالی که بیش از ۱۲ سال تمام و تا ۱۸ سال تمام دارند هر گاه مرتکب جرمی شوند بر حسب مورد تصمیمات زیر اتخاذ خواهدگردید:
۱ - تسلیم به اولیاء یا سرپرست با اخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل.
۲ - سرزنش و نصیحت به وسیله قاضی دادگاه.
۳ - اعزام به کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال.
۴ - اعزام به زندان کانون اصلاح و تربیت در مورد اطفالی که سن آنان بیش از پانزده سال تمام است از شش ماه تا پنج سال.
تبصره - تصمیم اخیر در موردی که اتخاذ می‌شود که طفل مرتکب جنایتی گردیده باشد - چنانچه مجازات آن جنایت اعدام یا حبس مؤبد باشدمدت زندان کمتر از دو سال نخواهد بود.
ماده ۱۹ - در جریان تحقیقات مقدماتی به تشخیص دادگاه مخصوص اطفال ممکن است طفل به قسمت نگاهداری موقت کانون اصلاح و تربیت‌اعزام گردد یا به ولی یا سرپرست او تسلیم شود با التزام به این که هر وقت دادگاه اطفال او را خواست معرفی نماید در صورت عدم وجه‌التزام را بپردازد.
ماده ۲۰ - در مورد جنایاتی که مجازات آن اعدام یا حبس مؤبد است طفل در قسمت نگاهداری موقت توقیف خواهد شد کیفیت توقیف در آیین‌نامه‌وزارت دادگستری معین خواهد شد.
ماده ۲۱ - دادگاه اطفال برحسب گزارش‌هایی که از وضع اطفال و تعلیم و تربیت آنها از طرف کانون اصلاح و تربیت می‌رسد می‌تواند در تصمیمات‌قطعی سابق یک بار تجدید نظر نماید به این طریق که مدتهای مذکور را یک ربع تخفیف دهد و در مورد تصمیمات دایر به اعزام طفل به کانون اصلاح وتربیت می‌تواند تصمیم مزبور را به تصمیم مبنی بر تسلیم طفل به سرپرست قانونی او تبدیل نماید و رأی دادگاه اطفال در این باب قطعی است.
تبصره - در مورد اطفالی که بیش از ۱۲ سال تمام دارند تبدیل تصمیم در صورتی ممکن است که طفل لااقل یک ثلث از مدت مذکور در حکم را درکانون اصلاح و تربیت توقف کرده باشد.
فصل چهارم - کانون اصلاح و تربیت
ماده ۲۲ - در مقر هر دادگاه اطفال وزارت دادگستری یک کانون اصلاح و تربیت برای اجراء این قانون تأسیس می‌نماید.
تبصره - در نقاطی که دارالتأدیب تأسیس شده مؤسسه مزبور طبق مقررات این قانون به کانون اصلاح و تربیت تبدیل خواهد شد.
ماده ۲۳ - کانون اصلاح و تربیت شامل سه قسمت خواهد بود:
- اول - قسمت نگاهداری موقت.
- دو - قسمت اصلاح و تربیت.
- سوم - زندان.
اطفالی که هنوز درباره آنان از طرف دادگاه تصمیمی اتخاذ نشده به قسمت اول اعزام خواهند گردید و اطفالی که در مورد آنان تصمیم اعزام به کانون‌اصلاح و تربیت اتخاذ شود بر حسب مورد به قسمت دوم یا سوم اعزام خواهند گردید و در هر قسمت محل نگاهداری دختران از محل پسران مجزی خواهدبود.
تبصره - اطفالی که طبق این ماده به یکی از قسمتهای مذکور اعزام گردیده و به سن پانزده سال تمام رسیده‌اند اعم از این که تصمیمی از طرف دادگاه‌درباره آنها اتخاذ شده باشد یا خیر در قسمتی از کانون که برای این منظور تشخیص داده خواهد شد نگاهداری می‌شود.
ماده ۲۴ - طرز تشکیل کانون اصلاح و تربیت و کیفیت اصلاح و تربیت طفل در هر یک از قسمتهای کانون مزبور طبق آیین‌نامه وزارت دادگستری‌خواهد بود و به اطفال باید برحسب استعداد در مدت محکومیت آنها حرفه‌ای آموخته شود.
ماده ۲۵ - قاضی اطفال لااقل هر سه ماه یک مرتبه شخصاً از کانون اصلاح و تربیت بازدید و نسبت به امور و طرز تعلیم و تربیت و پیشرفت اخلاقی‌آنها رسیدگی خواهد کرد.
ماده ۲۶ - در مواردی که رفتار و اخلاق طفل موجب فساد اخلاق اطفال دیگر می‌شود طفل مزبور به دستور دادگاه اطفال به قسمت زندان انتقال‌خواهد یافت و پس از اصلاح اخلاق و رفتارش دادگاه مجدداً دستور انتقال او را به قسمت اصلاح و تربیت برای بقیه مدت خواهد داد.
ماده ۲۷ - برای اجراء مقررات این قانون وزارت دادگستری مجاز است از محل وجوه اموال بلاصاحب و بلاوارث و یا وجوهی که اداره اوقاف برای‌این امر تخصیص می‌دهد استفاده نماید.
ماده ۲۸ - از تاریخ اجرای این قانون دارالتأدیب‌های موجود در مملکت با تمام لوازم آن در اختیار وزارت دادگستری قرار خواهد گرفت.
فصل پنجم - موارد متفرقه
ماده ۲۹ - آیین‌نامه‌های مذکور در این قانون را وزارت دادگستری تهیه و به موقع اجرا خواهد گذاشت.
ماده ۳۰ - این قانون پس از تصویب آیین‌نامه‌های مربوطه قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۳۱ - در نقاطی که کانون اصلاح و تربیت تشکیل می‌گردد مواد ۳۴ و ۳۵ و ۳۶ و ۳۷ قانون کیفر عمومی لغو می‌شود.
ماده ۳۲ - کسانی که اشخاص کمتر از ۱۸ سال تمام را به ارتکاب جرم تحریک نمایند به مجازاتی که در قانون کیفر عمومی برای مجرم اصلی مقرراست محکوم می‌شوند.
ماده ۳۳ - وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون است.
قانون فوق که مشتمل برسی و سه ماده و ده تبصره است در جلسه پنجشنبه بیست و هفتم آبان ماه یک هزار و سیصد و سی و هشت به تصویب مجلس‌شورای ملی رسید.
نایب رییس مجلس شورای ملی - عماد تربتی
قانون بالا در جلسه ۱۳۳۸٫۹٫۱۰ به تصویب مجلس سنا رسیده است.