قانون راجع به موافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین رفاه اجتماعی مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و یکم |
قانون راجع به موافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی - مصوب ۷ آذر ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۱ آذر ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
ماده واحده - موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که مشتمل بر یک مقدمه وبیست و یک ماده و دو ضمیمه می‌باشد و در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۴۳ در تهران به امضاء رسیده‌است تصویب و به دولت اجازه مبادله داده می‌شود اسنادتصویب آن را مبادله نماید.
قانون بالا مشتمل بر یک ماده که در تاریخ روز دوشنبه ۱۳۴۴٫۹.۱ به تصویب مجلس سنا رسیده بود در جلسه روز یکشنبه هفتم آذر ماه یک هزار وسیصد و چهل و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی
موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نظر به این که دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که از این پس طرفین متعاهدین نامیده می‌شوند متساویاً مایلندموافقتنامه‌ای به منظور تأسیس و بهره‌برداری بازرگانی سرویسهای هوایی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی منعقد نمایند.
بنابر این نمایندگان تام‌الاختیار خود را برای این منظور به شرح زیر تعیین نموده‌اند:
دولت شاهنشاهی ایران.
جناب آقای عباس آرام وزیر امور خارجه.
دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
جناب آقای یوگنی فدوروویچ لوگینوف رییس هیأت نمایندگی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نمایندگان مزبور پس از مبادله اختیارنامه‌های خودکه در کمال صحت و اعتبار بود درباره مواد ذیل موافقت نمودند:
ماده اول از لحاظ این موافقتنامه:
۱ - مقصود از عبارت «مقامات هواپیمایی» در مورد ایران رییس اداره کل هواپیمایی کشوری و هر شخص یا هیأتی است که مجاز باشد کلیه وظایف‌فعلی رییس اداره کل مزبور را انجام دهد و در مورد دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی رییس اداره کل هواپیمایی کشوری منتسب به شورای‌وزیران اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و هر شخص یا هیأتی است که مجاز باشد کلیه وظایف فعلی رییس اداره کل هواپیمایی کشوری منتسب به‌شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مزبور را انجام دهد.
۲ - مقصود از عبارت «مؤسسه هواپیمایی معینه» یک مؤسسه هواپیمایی است که یکی از طرفین متعاهد کتباً به عنوان مؤسسه هواپیمایی که در خط یاخطوط مشخصه مندرج در جدول خطوط پرواز منضم به این موافقتنامه بهره‌برداری خواهد نمود به طرف دیگر معرفی نماید.
۳ - مقصود از عبارت «سرویس هوایی» هر سرویس هوایی است که طبق برنامه به وسیله هواپیما به منظور حمل و نقل عمومی مسافر و پست یا بارانجام می‌شود.
۴ - مقصود از عبارت «سرویس هوایی بین‌المللی» سرویس هوایی است که از فضای قلمرو بیش از یک کشور بگذرد.
۵ - مقصود از عبارت «توقف به منظورهای غیر بازرگانی» فرود آمدن برای هر مقصودی غیر از سوار یا تخلیه کردن مسافر و بار یا پست می‌باشد.
۶ - مقصود از عبارت «مبدأ» قلمرو کشوری است که در آن مسافر و یا بار برای حمل در هواپیما سوار و یا بارگیری می‌شود مشروط بر این که چنین‌مسافران و یا بارها لااقل سه روز و پانزده روز به ترتیب در آن قلمرو باقی بمانند.
۷ - مقصود از عبارت «مقصد» قلمرو کشوری است که در آن مسافر و یا بار پیاده یا تخلیه می‌شود مشروط بر این که چنین مسافران و یا بارها لااقل سه‌روز و پانزده روز به ترتیب در آن قلمرو باقی بمانند.
۸ - مقصود از عبارت «ظرفیت» در مورد هواپیما گنجایش بارگیری هواپیمای مزبور است که در تمام یا قسمتی از خط موجود می‌باشد و مقصود از«ظرفیت» درباره "سرویس مورد موافقت" گنجایش آن هواپیما است که در سرویس مزبور مورد استفاده قرار می‌گیرد ضربدر تعداد دفعات رفت و آمدهواپیمای مزبور در زمان معین و خط و یا قسمتی از آن.
ماده دوم ۱ - هر طرف متعاهد حقوق مشخصه در این موافقتنامه را برای به کار انداختن سرویسهای هوایی به وسیله مؤسسات هواپیمایی معینه به شرح زیر به‌طرف متعاهد دیگر اعطا می‌نماید.
حق ترانزیت - حق توقف به منظورهای غیر بازرگانی - حق ورود و خروج تجارتی برای حمل و نقل بین‌المللی مسافر و بار و پست در نقاطی واقع درقلمرو خود که در هر یک از خطوط مشخصه در بند مربوطه جدول خطوط پرواز ضمیمه این موافقتنامه مندرج است.
۲ - سرویسهای هوایی در خطوطی مشخصه - بین تهران و مسکو و نقاط ماوراء ممکن است به وسیله مؤسسات هواپیمایی معینه هر یک از طرفین‌متعاهدین به اسامی زیر افتتاح گردد:
الف - شرکت هواپیمایی ملی ایران (ایران ایر) ب - اداره کل هواپیمایی کشوری منتسب به شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (ائروفلوت).
۳ - پروانه بهره‌برداری بدون تأخیر غیر موجه و حداکثر سی روز پس از دریافت اعلامیه حاکی از قصد یک طرف متعاهد دائر به بهره‌برداری در خطوط‌مشخصه از طرف متعاهد دیگر اعطاء خواهد گردید.
ماده سوم ۱ - هر یک از طرفین متعاهدین خطوط پرواز هواپیما در سرویسهای مورد موافقت و نقاط عبور از مرزهای مملکتی را در داخل قلمرو خود تعیین‌خواهد نمود.
۲ - جنبه‌های بازرگانی سرویسهای مورد موافقت موضوع موافقتنامه جداگانه خواهد بود که بین مؤسسات هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین منعقد وبرای تصویب به مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین تسلیم خواهد شد.
۳ - موافقتنامه بازرگانی مزبور از جمله موضوعات مندرج در مواد ۹ و ۱۰ این موافقتنامه را شامل خواهد بود و همچنین سایر موضوعات مربوط به‌همکاری بازرگانی را به طور نامحدود از قبیل مراقبت فنی هواپیما در روی زمین و محاسبات مالی و ترتیبات راجع به هندلینگ بار و مسافر و ترتیبات‌مربوط به خدمت مسافرین و همچنین ترتیبات فروش جا در هواپیما و حمل و نقل به مقصد کشورهای ثالث و بالعکس را در بر خواهد داشت.
ماده چهارم ۱ - قوانین و مقررات یک طرف متعاهد درباره ورود و خروج هواپیمایی که در حمل و نقل هوایی بین‌المللی اشتغال دارند و در داخل قلمرو آن وهمچنین قوانین مقررات مربوط به پرواز و ناوبری این نوع هواپیماها در قلمرو مزبور درباره هواپیمای مؤسسه هواپیمایی معینه طرف متعاهد دیگر به‌مورد اجرا گذارده خواهد شد و از طرف هواپیمای مزبور در موقع ورود و خروج و در موقعی که در قلمرو طرف متعاهد اول می‌باشند رعایت خواهدگردید.
۲ - قوانین و مقررات یک طرف متعاهد درباره ورود و خروج مسافر و سرنشین و بار و پست هواپیما در داخل قلمرو آن از قبیل مقررات مربوط به ورودو ترخیص و مهاجرت و گذرنامه و گمرک و ارز و قرنطینه توسط خود مسافرین و سرنشینان هواپیمای طرف متعاهد دیگر و یا از طرف آنان در موقع‌ورود و خروج و در مدتی که در داخل قلمرو طرف معاهد اول می‌باشند رعایت خواهد گردید.
بار و پست - نیز مشمول قوانین و مقررات فوق‌الذکر خواهد بود.
۳ - هر یک از طرفین متعاهدین نسخه‌های قوانین و مقررات مربوطه مورد اشاره در این ماده را در اختیار طرف متعاهد دیگر خواهد گذارد.
ماده پنجم هر یک از طرفین متعاهدین این حق را برای خود محفوظ خواهد داشت که حقوق پیش‌بینی شده در ماده ۲ این موافقتنامه را که به یک مؤسسه‌هواپیمایی معینه طرف متعاهد دیگر اعطاء شده‌است معلق یا فسخ نماید و یا شرایطی را که برای استفاده آن مؤسسه از حقوق مزبور لازم می‌داندتحمیل کند در موردی که قانع نشده باشد که مالکیت عمده و تسلط مؤثره در مؤسسه هواپیمایی معینه مزبور در دست اتباع طرف متعاهد دیگر می‌باشدو یا در مواردی که مؤسسه هواپیمایی معینه طرف متعاهد دیگر از اجرای قوانین و مقررات کشور اعطاکننده حق تخلف نماید و یا به هر نحوی ازبهره‌برداری طبق مقررات این موافقتنامه و یا تعهدات ناشی از آن خودداری کند به جز موردی که تعلیق حقوق از نظر حفظ بی‌خطری پرواز فوریت داشته‌باشد این اختیار با مشورت طرف متعاهد دیگر به کار خواهد رفت.
ماده ششم ۱ - به منظور تأمین بی‌خطری پرواز در سرویسهای مورد موافقت هر طرف متعاهد تسهیلات لازمه رادیویی - روشنایی باند - اطلاعات جوی و سایرخدمات مورد نیاز بهره‌برداری از این پروازها را در اختیار هواپیماهای طرف متعاهد دیگر قرار خواهد داد و نیز مشخصات این خدمات و اطلاعات‌مربوط به فرودگاه‌های اصلی و فرودگاه‌های احتیاطی را که ممکن است هواپیما در آنجا فرود آید و همچنین اطلاعات راجع به خطوط پرواز در داخل‌قلمرو خود را به طرف متعاهد دیگر اطلاع خواهد داد.
۲ - موضوعات مربوط به تأمین بی‌خطری پرواز و مسئولیت طرفین متعاهد در انجام پروازها در صلاحیت مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین‌خواهد بود و در ضمیمه ۲ این موافقتنامه ذکر خواهد شد.
۳ - ضمیمه شماره ۱ - خطوط مشخصه در جدول خطوط پرواز به وسیله موافقتنامه‌ای که بین مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین در ظرف‌مدت اعتبار قانونی موافقتنامه حاضر منعقد می‌گردد قابل تغییر خواهد بود.
ماده هفتم طرفین متعاهدین به منظور جلوگیری از اقدامات تبعیض‌آمیز و رعایت تساوی عمل موافقت می‌نماید که:
۱ - عوارضی که یکی از طرفین متعاهدین در مورد مؤسسه هواپیمایی معینه طرف متعاهد دیگر برای استفاده از فرودگاه‌ها و سایر تسهیلات وضع‌می‌نماید و یا اجازه وضع آن را می‌دهد در حدود عوارض طرف متعاهد دیگر خواهد بود.
۲ - سوخت - روغنهای چرب کردن موتور - لوازم فنی مصرفی - قطعات یدکی - تجهیزات عادی و ذخایر خواربار که از طرف مؤسسه هواپیمایی‌معینه یکی از طرفین متعاهدین که مجاز به بهره‌برداری از خطوط و سرویسهای مذکور در این موافقتنامه‌است و منحصراً برای استفاده هواپیما ومسافرین و سرنشینان چنین مؤسسه هواپیمایی وارد قلمرو طرف متعاهد دیگر می‌گردد بر اساس معامله متقابله از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض‌بازرسی و سایر حقوق یا عوارض مملکتی معاف خواهد بود.
۳ - سوخت و روغنهای چرب کردن موتور - سایر لوازم فنی مصرفی - قطعات یدکی - تجهیزات عادی و ذخایر خواربار که منحصراً برای استفاده‌هواپیما و مسافرین و سرنشینان آن در هواپیمای مؤسسات هواپیمایی یک از طرفین متعاهدین که مجاز به بهره‌برداری از خطوط و سرویسهای مشخصه‌مندرج در این موافقتنامه می‌باشد نگهداری می‌شود در موقع ورود به قلمرو طرف متعاهد دیگر یا خروج از آن بر اساس معامله متقابله از حقوق گمرکی‌و عوارض بازرسی و سایر حقوق یا عوارض مملکتی معاف خواهد بود ولو این که این لوازم در پروازهای هواپیمایی مزبور بر فراز آن قلمرو مورداستفاده یا مصرف قرار گیرد.
۴ - سوخت و روغنهای چرب کردن موتور - سایر لوازم فنی مصرفی - قطعات یدکی - تجهیزات عادی و ذخایر خواربار که در قلمرو و یک طرف‌متعاهد در هواپیمای موسسه هواپیمایی طرف متعاهد دیگر بارگیری و در سرویسهای بین‌المللی مصرف می‌شود بر اساس معامله متقابله از حقوق‌گمرکی و مالیات و عوارض بازرسی و سایر حقوق یا عوارض مملکتی معاف خواهد بود.
۵ - هر یک از طرفین متعاهدین تهیه سوخت هواپیما و روغنهای چرب کردن موتور که دارای نوع جنس و مشخصات مورد احتیاج مؤسسه هواپیمایی‌طرف متعاهد دیگر باشد به قیمت عادله تأمین خواهد کرد.
ماده هشتم ۱ - هواپیماهای مؤسسه هواپیمایی معینه هر یک از طرفین متعاهدین طی پرواز برفراز قلمرو طرف متعاهد دیگر باید علامات شناسایی کشور خود راکه برای پروازهای بین‌المللی تعیین گردیده و گواهینامه‌های ثبت هواپیما و گواهینامه قابلیت پرواز و صورت مسافرین و بارهای خود را که نشان دهنده‌مبدأ حرکت آنها باشد و سایر اسناد هواپیما صادره از طرف مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین و همچنین پروانه تجهیزات رادیویی را داراباشد.
خلبان و سایر سرنشینان هواپیما باید دارای گواهینامه‌های مربوطه باشند کلیه اسناد مذکور در فوق که به وسیله یکی از طرفین متعاهدین صادر گردیده یامعتبر شناخته شده باشد در داخل قلمرو طرف متعاهد دیگر نیز معتبر شناخته خواهد شد.
۲ - هر یک از طرفین متعاهدین این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که از شناسایی گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که طرف متعاهد دیگر به‌اتباع او اعطاء نموده‌است برای پرواز برفراز قلمرو خود، خودداری نماید.
۳ - روادید سرنشینان و سایر کارمندان هواپیمای طرفین متعاهدین باید قبلاً و در فرصت کافی صادر شده و حداقل شش ماه معتبر باشد. این روادیدهادر مدت اعتبار خود برای هر تعداد پرواز که به داخل یا به خارج از قلمرو طرف متعاهد دیگر انجام می‌گیرد معتبر خواهد بود.
ماده نهم ۱ - مؤسسات هواپیمایی معینه هر دو طرف متعاهد فرصت مناسب و متساوی خواهند داشت که از سرویسهای مورد موافقت در خطوط مشخصه‌بین قلمروهای خود و ماوراء آنها بهره‌برداری نمایند هدف اصلی تأسیس سرویس‌هایی که بر طبق مواد ۲ و ۳ دائر می‌شود فراهم نمودن ظرفیتی برای‌حمل و نقل مسافرین و بار و پست مابین قلمرو طرف متعاهدی که مؤسسه هواپیمایی را تعیین می‌کند و قلمرو طرف متعاهد دیگر خواهد بود.
۲ - مؤسسات هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین به منظور اجرای عملی ماده حاضر و برای حصول توافق بین خود با یکدیگر مشورت خواهند کرد.
توافقی که بدین ترتیب حاصل می‌شود برای تصویب به مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین تسلیم خواهد شد.
۳ - در صورت عدم توافق بین مؤسسات هواپیمایی قبل از افتتاح سرویسها و در مورد هر گونه تغییر بعدی ظرفیت مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین‌درباره اجرای عملی اصول مندرج در بندهای قبلی این ماده به منظور بهره‌برداری از سرویسهای مورد موافقت در خطوط مشخصه در ضمیمه یک این‌موافقتنامه به وسیله مؤسسات هواپیمایی معینه با یکدیگر توافق خواهند کرد.
ماده دهم ۱ - تعرفه‌های هر یک از سرویسهای مورد موافقت به مأخذ عادلانه و با توجه به تمام عوامل مربوطه از جمله جنبه اقتصادی بهره‌برداری و سود عادلانه‌و خصوصیات سرویس و تعرفه‌های سایر مؤسسات هواپیمایی که به طور منظم در تمام یا قسمتی از خطوط مشخصه پرواز می‌کنند تعیین خواهد شد.
۲ - تعرفه‌هایی که باید به موجب این موافقتنامه از طرف مؤسسات هواپیمایی معینه در مورد هر یک از خطوط مشخصه بین قلمروهای طرفین‌متعاهدین یا بین قلمرو یک طرف متعاهد و قلمرو کشورهای دیگر غیر از کشوری که مؤسسه هواپیمایی را تعیین می‌کند به مورد اجراء در آید به طریق‌زیر معین خواهد شد:
الف - یا بر طبق تصمیمات مربوطه دستگاه تعیین تعرفه یک اتحادیه حمل و نقل هوایی که مورد قبول طرفین متعاهدین باشد.
ب - یا با توافق بین مؤسسات هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین.
۳ - تعرفه‌هایی که بدین ترتیب مورد توافق قرار می‌گیرد برای تصویب به مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین تسلیم خواهد شد و سی روز پس از تأییدمقامات هواپیمایی مزبور به مرحله اجراء در خواهد آمد. این مدت را در موارد خاص با موافقت مقامات فوق می‌توان تقلیل داد.
هیچ تعرفه‌ای بدون تصویب مقامات هوایی دو طرف به مرحله اجراء در نخواهد آمد.
ماده یازدهم ۱ - کلیه حسابهای فیمابین مؤسسه هواپیمایی معینه هر یک از طرفین متعاهدین به موجب مقررات موافقتنامه پرداخت بین اتحاد جماهیر شوروی‌سوسیالیستی و دولت شاهنشاهی ایران مورخ ۲۰ ژوئن ۱۹۶۴ واریز خواهد شد.
۲ - حسابهای مذکور به طور آزاد قابل انتقال بوده و مشمول هیچ گونه مالیات یا محدودیتی نخواهد بود.
۳ - اشخاصی که قصد مسافرت بین تهران و مسکو را دارند در موقع خرید بلیط هواپیما در ایران یا اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی آزادند با ایران‌اروپا یا با ائروفلوت مسافرت کنند.
۴ - اشخاصی که قصد مسافرت دارند از هر ملیتی که باشند - می‌توانند آزادانه بلیط مسافرت در سرویسهای مشخصه را در ایران به ریال و در اتحادجماهیر شوروی سوسیالیستی به روبل خریداری نماید.
۵ - بار و اثاثه مسافرین نیز مشمول اصول مندرج در بندهای ۳ و ۴ این ماده خواهد بود.
ماده دوازدهم ۱ - در صورت فرود اجباری یا سانحه هواپیمای یکی از طرفین متعاهدین در داخل قلمرو طرف متعاهد دیگر طرفی که سانحه در قلمرو او رخ داده بایدبلافاصله مراتب را به اطلاع طرف متعاهد دیگر برساند و تدابیر لازم را برای تحقیق درباره علل سانحه و کمک فوری به سرنشینان و مسافرین هواپیما اگردر اثر سانحه آسیب دیده باشند و حفظ هواپیما و محمولات پستی اثاثیه مسافرین و بار آن اتخاذ نماید.
۲ - طرفی که درباره سانحه تحقیق می‌نماید باید نتیجه تحقیقات را به اطلاع طرف دیگر برساند طرف متعاهدی که هواپیما به او تعلق دارد حق داردناظرینی تعیین نماید که در جریان تحقیق پیرامون سانحه حضور داشته باشند.
ماده سیزدهم مقامات هواپیمایی هر یک از طرفین متعاهدین بنا به تقاضای مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر اطلاعات و آمارهای مربوط به حمل و نقل درسرویسهای مورد موافقت را که توسط مؤسسه هواپیمایی معینه طرف متعاهد اول از مبداء و به مقصد قلمرو و طرف متعاهد دیگر انجام می‌شود به‌قسمی که معمولاً به وسیله مؤسسه هواپیمایی معینه برای تسلیم به مقامات هواپیمایی ملی خود برای انتشار تهیه می‌شود جهت مقامات هواپیمایی‌طرف متعاهد دیگر ارسال خواهد داشت. ارسال هر گونه اطلاعات آماری اضافی مربوط به حمل و نقل که ممکن است مورد تقاضای مقامات هواپیمایی‌یک طرف متعاهد از مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر باشد در صورت تقاضا منوط به مذاکره و توافق مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین خواهدبود.
ماده چهاردهم ۱ - هر گونه اختلافی که درباره تفسیر و یا اجرای این موافقتنامه یا ضمائم آن پدید آید ممکن است از طریق مذاکرات مستقیم بین مؤسسات هواپیمایی‌معینه حل گردد. در صورت عدم توافق این اختلاف ممکن است از طریق مذاکرات بین مقامات هواپیمایی دو کشور حل شود و در صورتی که مقامات‌هواپیمایی دو کشور نیز نائل به حصول توافق نگردند مورد اختلاف برای حل و فصل به طرفین متعاهدین ارجاع خواهد شد.
۲ - اگر طرفین متعاهدین نیز توافق حاصل ننمایند مورد اختلاف ممکن است به کارشناسان مرضی‌الطرفین ارجاع گردد.
۳ - در صورتی که طرفین درباره تعیین کارشناسان فوق توافق ننمایند و یا کارشناسان مزبور موفق به حل مورد اختلاف نگردند یا طرفین تصمیم‌کارشناسان را به موقع اجراء نگذارند هر یک از طرفین متعاهدین می‌توانند حقوق اعطایی طبق این موافقتنامه را محدود یا معلق یا لغو نمایند.
ماده پانزدهم چنانچه هر یک از طرفین متعاهدین مایل به تغییر مقررات این موافقتنامه باشند می‌توانند تقاضای مشورت بین مقامات هواپیمایی صالحه طرفین‌متعاهدین را بنمایند.
این مشورت در فاصله ۶۰ روز پس از تاریخ درخواست آغاز خواهد گردید. همین روش نیز در صورتی که یکی از طرفین متعاهدین‌مایل به مشورت درباره اجراء یا تفسیر مقررات این موافقتنامه باشد به کار خواهد رفت. پس از آن که مقامات هواپیمایی مذکور در فوق درباره تغییرموافقت‌نامه حاضر به توافق رسیدند این تغییر پس از تأیید به وسیله مبادله یادداشت از مجرای سیاسی به مرحله اجرا در خواهد آمد.
ماده شانزدهم هیچ یک از مقررات موافقتنامه حاضر نباید چنین تعبیر یا تلقی شود که حقوق انحصاری و استثنایی به طرف متعاهد دیگر یا مؤسسه هواپیمایی آن‌طرف اعطاء شده یا نسبت به مؤسسات هواپیمایی هر کشور دیگری تبعیض به عمل آمده‌است.
ماده هفدهم هیچ یک از مقررات این موافقتنامه نباید چنین تفسیر یا تلقی شود که به مؤسسه هواپیمایی معینه یکی از طرفین متعاهدین این حق داده شده‌است که‌در قلمرو طرف متعاهد دیگر اقدام به گرفتن مسافر و بار یا پست در مقابل دریافت کرایه یا حق‌الزحمه به مقصد نقطه دیگری در همان قلمرو بنماید.
ماده هیجدهم مؤسسات هواپیمایی هر طرف متعاهد در بهره‌برداری از سرویسهای اصلی مندرجه در این موافقتنامه منافع مؤسسات هواپیمایی طرف متعاهد دیگررا در نظر خواهد گرفت به طوری که به سرویس‌هایی که مؤسسات هواپیمایی اخیرالذکر در تمام یا قسمتی از همان خطوط دایر نموده‌اند لطمه‌ای واردنیاید.
ماده نوزدهم در صورتی که یک قرارداد یا موافقتنامه عمومی چند جانبه‌ای راجع به حقوق مربوط به حمل و نقل سرویسهای هوایی منظم بین‌المللی در مورد دوطرف متعاهد به موقع اجرا درآید موافقتنامه حاضر طوری اصلاح خواهد شد که با مقررات قرارداد یا موافقتنامه مزبور منطبق گردد.
ماده بیستم هر یک از طرفین متعاهدین می‌تواند در هر موقع قصد خود را مبنی بر خاتمه موافقتنامه حاضر به طرف متعاهد دیگر اطلاع دهند در صورتی که چنین‌اطلاعیه داده شود این موافقتنامه یک سال پس از تاریخ دریافت اطلاعیه مزبور خاتمه خواهد پذیرفت مگر آن که اطلاعیه دایر بر خاتمه موافقتنامه قبل ازانقضای این مدت با موافقت طرفین متعاهدین مسترد گردد.
ماده بیست و یکم این موافقتنامه به وسیله هر یک از طرفین متعاهدین به تصویب خواهد رسید و در تاریخ مبادله یادداشت بین طرفین متعاهدین مبنی بر این که مقررات‌قانونی اساسی خود را راجع به تصویب موافقتنامه حاضر رعایت نموده‌اند به مرحله اجراء در خواهد آمد.
بنا به مراتب فوق امضاکنندگان زیر که از طرف دولتهای مربوط خود دارای اختیارات تام می‌باشند این موافقتنامه را امضاء و به مهر خود ممهور نمودند.
تهران به تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۴۳ شمسی در دو نسخه به زبانهای فارسی و روسی و انگلیسی که همگی متساویاً معتبر است به امضاء رسید.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران از طرف دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ضمیمه یک منضم به موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سرویسهای مورد موافقت و جدول‌خطوط پرواز ۱ - خطوطی که مورد استفاده مؤسسه هواپیمایی معینه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در هر دو جهت قرار می‌گیرد.
از به نقاط بین راه نقاط ماوراء
مسکو تهران - بغداد مسکو تهران - کراچی بمبئی رانگون کلمبو جاکارتا ۲ - خطوطی که مورد استفاده مؤسسه هواپیمایی معینه ایران در هر دو جهت قرار می‌گیرد.
از به نقاط بین راه نقاط ماوراء
تهران مسکو - وین استامبول تهران مسکو - استکهلم فرانکفورت ژنو پاریس یا لندن ۳ - مؤسسات هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین می‌توانند هنگام بهره‌برداری از سرویسهای مورد موافقت یک یا کلیه نقاط بین راه و یا نقاط ماوراء رابرای فرود حذف نمایند.
۴ - پروازهای اضافی و پروازهای خارج از برنامه هواپیماهای مؤسسات هواپیمایی معینه هر یک از طرفین متعاهدین ممکن است بر حسب درخواست‌مؤسسات هواپیمایی معینه که به مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر تسلیم می‌شود صورت گیرد. درخواستهای مزبور باید لااقل ۳۶ ساعت قبل ازموعد پرواز مورد نظر تسلیم شود.
۵ - حق بهره‌برداری هوایی تجارتی بین تهران و مسکو منحصراً به مؤسسات هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین اعطاء می‌گردد.
ضمیمه شماره ۲ موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شرائط عمومی ۱ - طرفین متعاهدین کلیه اقدامات لازم را برای تأمین بهره‌برداری بدون خطر و مؤثر از سرویسهای مورد موافقت اتخاذ خواهند کرد. بدین منظور هرطرف متعاهد کلیه وسائل فنی ارتباطی و ناوبری و سایر خدمات لازم را برای بهره‌برداری از سرویسهای مورد موافقت جهت استفاده هواپیماهای‌مؤسسه هواپیمایی معینه طرف متعاهد دیگر را فراهم خواهند آورد.
۲ - اطلاعات و کمکهایی که طبق مقررات این موافقتنامه به وسیله هر طرف متعاهد در دسترس طرف دیگر گذاشته می‌شود باید تکافوی نیازمندیهای‌موجه مؤسسه هواپیمایی معینه طرف متعاهد دیگر را جهت تأمین احتیاجات بی‌خطری پرواز بنماید.
ارسال اطلاعات ۳ - اطلاعاتی که باید توسط هر طرف متعاهد فراهم گردد شامل موارد زیر که مورد عمل در هر کشور متعاهد می‌باشد خواهد بود: مشخصات لازم‌فرودگاه‌های مقصد و فرودگاه‌های احتیاطی که برای بهره‌برداری از سرویسهای مورد موافقت تعیین شده‌است - مشخصات خطوط هوایی که در داخل‌قلمرو طرف متعاهد مزبور قرار دارند - مشخصات وسائل رادیویی و سایر وسائل هدایت هواپیماها و اطلاعات دیگری که برای انجام دستورالعملهای‌مراقبت پرواز لازم است و بالاخره اطلاعات مربوط به دستورالعملهای موارد اضطرار و فوریت و بی‌خطری و کنترل هواپیماها در نزدیکی محوطه‌فرودگاه و علائمی که هنگام پارک کردن هواپیماها به کار می‌روند.
۴ - اطلاعات مزبور ضمناً باید شامل کلیه اطلاعات لازم هواشناسی باشد که قبل از پرواز در حین پرواز در سرویسهای مورد موافقت در دسترس گذارده‌می‌شود.
مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین برای مخابره اطلاعات هواشناسی رمز مخابرات بین‌المللی را به کار خواهند برد و نسبت به ساعات مخابره‌پیش‌بینی‌های جوی با توجه به برنامه‌های مصوبه در سرویسهای مورد موافقت توافق خواهند نمود.
۵ - مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین پیوسته کلیه تغییراتی را که در اطلاعات مذکور در بندهای ۳ و ۴ این ضمیمه حاصل می‌شود در اختیارمؤسسه هواپیمایی و سرویسهای مربوط قرار خواهند داد و مراقبت خواهند نموده کلیه این تغییرات بلافاصله مخابره شود.
این اقدام به وسیله صدور بخشنامه‌های بین‌المللی هواپیمایی (Notams) خواه از طریق وسائل مخابراتی بین‌المللی موجوده با تأیید کتبی چنانچه‌میسر باشد یا آن که فقط به صورت کتبی به عمل خواهد آمد مشروط بر این که مخاطب بتواند بخشنامه را در فاصله مناسبی قبل از انجام پرواز دریافت‌نماید این گونه بخشنامه‌های بین‌المللی هواپیمایی باید به زبان روسی و انگلیسی یا فقط به زبان انگلیسی ارسال شود.
6 - مبادله اطلاعات به وسیله بخشنامه‌های بین‌المللی هواپیمایی (Notams)باید حتی‌الامکان هر چه زودتر و در هر حال قبل از آغاز پروازهای‌مرتب در سرویسهای مورد موافقت شروع شود.
تهیه طرح پرواز و چگونگی مقررات مربوط به کنترل عبور و مرور هوایی ۷ - سرنشینان هواپیماهای مؤسسه هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین که در سرویسهای مورد موافقت رفت و آمد دارند باید به طرز کار بادستورالعملهای مراقبت پرواز که در قلمرو طرف متعاهد دیگر معمول است آشنایی کامل داشته باشند.
۸ - مقامات هواپیمایی کشوری هر طرف متعاهد اطلاعات زیر را قبل از پرواز و در صورت لزوم در حین پرواز در منطقه اطلاعات پروازی آن در اختیارسرنشینان هواپیماهای مؤسسه هواپیمایی که به وسیله طرف متعاهد دیگر تعیین شده‌است قرار خواهند داد:
الف - اطلاعات مربوط به وضع فرودگاه‌ها و وسائل ناوبری که برای انجام پرواز ضرورت دارند.
ب - اطلاعات کتبی - نقشه‌ها و طرح‌ها و همچنین اطلاعات شفاهی بیشتر راجع به وضع هوا در خطوط پرواز و در فرودگاه مقصد (وضع فعلی هوا ووضع پیش‌بینی شده هوا).
ج - حداقل مجاز مقدار دید و ارتفاع سقف ابر در مورد پروازهای با دید (VFR)و کور (IFR) و مقررات انجام این پروازها به شرحی است که در نشریه‌اطلاعات هواپیمایی (A.
I. P) هر کشور متعاهد مندرج می‌باشد.
۹ - قبل از هر پرواز فرمانده هواپیما باید فرم طرح پرواز لازم را پر نموده و آن را برای تصویب تسلیم نمایندگی مراقبت پرواز کشوری که پرواز از آنجاشروع می‌شود بنماید. پرواز باید طبق طرح پرواز مصوبه انجام یابد. تغییر طرح پرواز مصوبه فقط با اجازه نمایندگی اداره مراقبت پرواز مربوطه‌امکان‌پذیر است مگر این که اوضاع و احوال اضطراری ایجاب نماید که فرمانده هواپیما به مسئولیت خود اقدامات فوری به عمل آورد، در این گونه‌موارد تغییراتی که در طرح پرواز داده شده باید هر چه زودتر به اطلاع نمایندگی مراقبت پرواز مربوطه برسد.
۱۰ - فرمانده هواپیما باید پیوسته مراقب فرکانسهای رادیویی سرویسهای مراقبت پرواز باشد و برای مخابره فوری جواب تمام اطلاعات مخصوصاً‌اطلاعات مربوط به موقعیت هواپیما و اطلاعات جوی طبق مقررات داخلی بر روی فرکانسهای فوق‌الذکر آماده باشد.
۱۱ - مشروط بر این که ترتیب دیگری بین مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین داده نشده باشد مخابرات بین هواپیماها و سرویسهای مربوطه‌مراقبت پرواز به وسیله رادیو به زبان روسی یا انگلیسی در حینی که با ایستگاه‌های واقع در خاک اتحاد جماهیر شوروی در تماس می‌باشند و به زبان‌انگلیسی موقعی که با ایستگاه‌های واقع در ایران در تماس هستند روی فرکانسهایی که به وسیله طرفین متعاهدین برای این منظور تعیین شده است‌انجام خواهد گرفت.
برای مخابره اطلاعات در فواصل دور ممکن است از رمز بین‌المللی تلگراف (Q)استفاده شود.
وسائل هواپیما ۱۲ - هواپیماهای مؤسسه هواپیمایی معینه هر یک از طرفین متعاهدین که در سرویسهای مورد موافقت رفت و آمد می‌کنند باید در صورت امکان مجهزو متناسب برای استفاده از وسائل ناوبری و تسهیلات هواپیمایی باشند به نحوی که بتوانند از خطوط مجاز و همچنین از یک یا چند طرز فرود آمدن که‌در قلمرو طرف متعاهد دیگر معمول است استفاده نمایند.
۱۳ - هواپیماهایی که قرار است در سرویسهای مورد موافقت رفت و آمد کنند باید با فرستنده و گیرنده‌های رادیویی با فرکانسهای مخصوص برقراری‌ارتباط با ایستگاه‌های زمینی واقع در قلمرو طرف متعاهد دیگر مجهز باشند.
دستورالعملهای مراقبت پرواز ۱۴ - در اجرای مقاصد مندرج این ضمیمه مقررات پرواز و کنترل عبور و مرور هوایی و سایر موازین همان خواهد بود که در قلمرو هر یک از کشورهای‌طرفین متعاهدین مقرر است.
وسایل ارتباطی ۱۵ - مقامات هواپیمایی کشوری طرفین متعاهدین به منظور مبادله اطلاعات لازم برای بهره‌برداری از سرویسهای مورد موافقت از جمله مخابره‌بخشنامه‌های بین‌المللی هواپیمایی (Notams) و همچنین به منظور برقراری ارتباط بین سرویسهای مراقبت پرواز به اقدامات زیر مبادرت خواهندورزید:
الف - از خطوط ارتباطی موجود میان مسکو و تهران استفاده خواهند کرد.
ب - در صورت لزوم اقدام به برقراری یک ارتباط رادیویی مستقیم دوطرفه بین مسکو و تهران خواهند نمود.
این مدار ممکن است برای مبادله اطلاعات بین مؤسسات هواپیمایی طرفین متعاهدین نیز به منظور تأمین بهره‌برداری منظم و رضایت بخش ازسرویسهای موافقت شده مورد استفاده قرار گیرد.
۱۶ - در صورت قطع ارتباط رادیویی باید قوانین و مقررات هر یک از طرفین متعاهدین رعایت گردد.
۱۷ - طرفین متعاهدین وسائل ارتباطی و ناوبری و تسهیلات موجود در فرودگاه و سرویسهای موجود در طول خطوط پرواز را به یکدیگر اطلاع‌خواهند داد و بدین منظور در مورد تأمین بی‌خطری پرواز و میزان کارآیی آن با یکدیگر همکاری خواهند داشت.
۱۸ - طرفین متعاهدین در صورت قطع ارتباط رادیویی یا احتمال وقوع سانحه هواپیمایی درنگ در قلمرو خود هر گونه اقدامی را که ممکن باشد برای‌جستجو و نجات هواپیما به عمل خواهند آورد و اقداماتی را که به مورد اجراء گذارده شده باشد به اطلاع یکدیگر خواهند رسانید.
موافقتنامه فوق که مشتمل بر یک مقدمه و بیست و یک ماده و دو ضمیمه منضم به قانون راجع به موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی‌ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مصوب یکشنبه هفتم آذر ماه ۱۳۴۴ می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی