قانون ثبت اسناد
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انتخابات مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
قانون ثبت اسناد - مصوب ۱۲ شهر جمادی‌الاولی ۱۳۲۹ قمری
باب اول - در تشکیل اداره ثبت اسناد
مقدمه
ماده ۱ - اداره ثبت اسناد عبارت است از دائره ثبت اسناد و دفتر راکد کل.
ماده ۲ - دائره ثبت اسناد در حوزه‌های محاکم ابتدایی که قانوناً تأسیس شده‌است تشکیل می‌شود دایره مذکوره مرکب است از:
(اولاً) از مباشرین ثبت اسناد که در محلهایی که یا مقر محکمه ابتدایی است و یا در حوزه محکمه مذکوره واقع است معین می‌شوند.
(ثانیاً) از یک دفتر راکد که در تحت ریاست یک نفر مدیر در نزد محکمه ابتدایی تأسیس می‌شود.
ماده ۳ - دفتر راکد کل که در تحت ریاست یک نفر دفتردار کل است در مرکز در تحت اداره وزارت عدلیه تأسیس می‌شود.
ماده ۴ - عده مباشرین ثبت در هر محل و حوزه محکمه ابتدایی منوط به مقتضیات محل و کیفیات حوزه مذکوره می‌باشد و آن عده را وزیر عدلیه باموافقت وزیر مالیه و وزیر داخله معین نموده به مقامات لازمه پیشنهاد می‌نماید.
فصل اول - در مباشرین ثبت و حقوق و تکالیف آنها
ماده ۵ - مباشرین ثبت باید دارای شرایط ذیل باشند:
(اولاً) تابعیت ایران.
(ثانیاً) مذهب اسلام.
(ثالثاً) سن آنها لااقل بیست و پنج باید باشد.
(رابعاً) دادن امتحان به طوری که در ماده ۸ مقرر است.
ماده ۶ - اشخاص مفصله ذیل نمی‌توانند مباشر ثبت معین شوند:
- (اولاً) اشخاصی که در تحت قیمومیت شرعی هستند.
- (ثانیاً) ورشکستگان به تقصیر.
- (ثالثاً) مرتکبین جنایات از قبیل قتل و سرقت و غیرهما و معروفین به ارتکاب جنایات که شرعاً برائت خود را حاصل نکرده‌اند.
ماده ۷ - مباشرین ثبت نمی‌توانند با شغل خود شغلی را در ادارات دولتی یا انجمنهای بلدیه و ایالتی و ولایتی و غیرها توأم نمایند و یا شغل وکالت‌را در محاکم عدلیه متصدی شوند.
ماده ۸ - شغل مباشرت ثبت به اشخاصی تفویض می‌شود که قبلاً امتحان سواد فارسی و دانستن قوانین و نظامنامه راجعه به ثبت اسناد را کاملاً درحضور رییس محکمه ابتدایی و مدعی‌العموم آن محکمه و مدیر ثبت داده باشند پروگرام آن امتحان را وزارت عدلیه مرتب و برای اطلاع اهالی در جرایدمحل اعلان می‌نماید.
تنبیه - هر گاه شغل مدعی‌العموم در محکمه ابتدایی تأسیس نشده باشد به جای او دو نفر از معاریف محل که صلاحیت امتحان نمودن را داشته‌باشند به مجلس امتحان دعوت می‌شوند.
ماده ۹ - ریس محکمه ابتدایی صورت اشخاصی را که امتحان داده‌اند با اوراق راجعه به کیفیات امتحان نزد رییس محکمه استیناف فرستاده‌اشخاص مزبوره را معرفی می‌کند و رییس محکمه استیناف بعد از مداقه لازمه نتیجه امتحانات را به ضمیمه عقیده خود به وزیر عدلیه راپرت داده منتظرصدور تصدیق وزیر عدلیه برای نصب مباشر ثبت می‌شود.
ماده ۱۰ - عزل مباشرین ثبت بعد از صدور حکم محکمه که صلاحیت حکم را دارد با وزیر عدلیه‌است.
ماده ۱۱ - مباشرین ثبت قبل از مباشرت به شغل خودشان باید در هیأت اجتماعیه محکمه ابتدایی قسم یاد نمایند که به صحت و درستی وظایف‌خود را انجام خواهند داد.
ماده ۱۲ - مباشرین ثبت در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و حقوق و کفایت خدمتی مقام معاونین منشی‌های (دفتردارهای) محاکم‌ابتدایی را دارند مقرری مباشرین ثبت به موجب ماده ۱۳۳ معین می‌شود.
ماده ۱۳ - مباشرین ثبت مکلفند که وظایف خود را فقط در حوزه محکمه ابتدایی متبوعه انجام بدهند و اقدامات آنها در خارج از حوزه مذکوره اثرقانونی ندارد ولی در حدود حوزه محکمه ابتدایی متبوعه مباشرین ثبت وظایف خود را نسبت به کلیه ارباب رجوع انجام می‌دهند ولو آن که اقامتگاه‌ارباب رجوع در خارج حوزه مذکوره باشد.
ماده ۱۴ - مباشرین ثبت مکلفند اسنادی را که نزد آنها می‌آورند افشا ننمایند و مضمون آن اسناد را به کسی نگویند مگر در مواردی که قانون اجازه‌می‌دهد تخلف از مفاد این ماده مستلزم مجازاتی می‌شود که در ماده ۱۲۴ مصرح است.
ماده ۱۵ - مباشرین ثبت مهری خواهند داشت که علامت شیر و خورشید را دارا و در زیر آن نوشته خواهد بود فلان (اسم) مباشر ثبت فلان جا(محل).
ماده ۱۶ - نمونه امضاء و نمونه نقش مهر هر مباشر ثبت باید یک نسخه به دفتر راکد حوزه ابتدائیه و نسخه دیگر به دفتر راکد کل فرستاده شود که‌ضبط شده و در مواقع لازمه برای تطبیق با امضاء و مهر مباشر ثبت موجود باشد.
ماده ۱۷ - دفاتر ثبت باید قیطان کشیده و صفحات آن نمره دارو نمره صفحات معین و ممضی به امضای رییس محکمه ابتدایی و عضو آن بوده به‌مهر رسمی محکمه ممهور باشد.
ماده ۱۸ - دفاتر مباشرت ثبت از قرار تفصیل ذیل است:
- (اولاً) دو دفتر برای ثبت اسناد به طوری که قانون معین می‌کند - یکی برای معاملات راجعه به اموال غیر منقوله و دیگری برای سایر معاملات.
- (ثانیاً) دو دفتر فهرست که در آن مباشر ثبت مفاد اسناد ثبت شده و تصدیقات خود را با قید سجلات و امضاءها و همچنین کلیه اقداماتی را که‌موافق وظایف خود به عمل می‌آورد نسختین می‌نویسد (به طور اختصار فهرست می‌کند).
- (ثالثاً) دفتر نماینده عمومی که به ترتیب حروف تهجی برای کلیه اسنادی که در نزد مباشر ثبت یا تصدیق شده ترتیب می‌شود.
- (رابعاً) دفتر صورت اسنادی که در مباشرت ثبت تودیع می‌شود.
- (خامساً) دفتر صورت اشخاصی که ورشکسته و یا در تحت قیمومیت یا ولایت شرعی اعلان شده‌اند.
- (سادساً) دفتر عایدات.
ماده ۱۹ - صفحات دفاتر ثبت و تصدیق باید طولش هفت گره و عرضش پنج گره باشد و در هر صفحه ستونی خواهد بود برای این که صورت‌هایی‌که از ثبت یا سوادی که از سند داده می‌شود قید شود عدد سطور را در دفاتر ثبت و تصدیق با سایر تفاصیل وزیر عدلیه با موافقت وزیر مالیه معین و به‌جاهای لازم اعلام می‌نمایند.
ماده ۲۰ - دفاتر فهرست باید تماماً به یک اندازه بوده و حاوی پنج ستون مفصله باشد:
- ستون اول - برای نمره کارگذار ابتدای هر سال شمسی تجدید می‌شود.
- دوم - برای تاریخ روز و ماه سال.
- سوم - برای اسم و شهرت و شغل و محل اقامت اشخاصی که سند آنها ثبت می‌شود و یا به آنها تصدیقی داده می‌شود
- چهارم - برای مضمون ثبت یا تصدیقی که می‌شود و حقوقی که دریافت می‌شود.
- پنجم - برای قبض رسید اشخاصی که سندشان ثبت شده‌است یا تصدیقی گرفته‌اند یا ثبت سندی و یا سواد سندی که به آنها داده شده با قید اسم وشهرت و شغل قبض دهنده.
ماده ۲۱ - سایر دفاتر موافق اندازه و اسلوبی ترتیب می‌شود که وزارت عدلیه معین و نمونه آن را به جای لازم می‌فرستد دفاتر عایدات موافق قوانین‌محاسبات عمومی با استحضار وزارت مالیه باید مرتب شود.
ماده ۲۲ - پس از انقضای یک سال از اتمام دفاتر ثبت و فهرست مباشر ثبت مکلف است در آخر هر دفتری عده اسناد را که در آن ثبت یا تصدیق‌شده و همچنین عده اقداماتی را که فهرست شده معین و امضاء نموده دفاتر ثبت و هر دو نسخه دفتر فهرست را به دفتر راکد ثبت اسناد تسلیم نماید.
ماده ۲۳ - مدیر ثبت به صحت قیدی که در آخر دفاتر تسلیم شده به عمل آمده و به امضای مباشر ثبت رسیدگی نموده پس از تصدیق صحت وامضاء دفاتر مزبوره یک نسخه دفتر فهرست را به دفتر راکد تسلیم و دفتر ثبت را با نسخه دیگر دفتر فهرست به دفتر راکد کل ارسال می‌دارد.
ماده ۲۴ - مرخصی مباشرین ثبت اسناد موافق قانون مرخص مستخدمین دولت و به اجازه رییس محکمه ابتدایی خواهد بود ولی باید مباشر ثبت‌در حین مرخصی و همچنین در حال مرضی که مانع از تصدی شغل است یک نفر را که دارای اوصاف و شرایط مباشر ثبت باشد به محکمه ابتدایی به‌جای خود معرفی کرده و مسئولیت اداء خسارتی که قانوناً بر عهده او است به عهده بگیرد.
ماده ۲۵ - در صورت فوت مباشر ثبت یا انفصال و یا عزل او رییس محکمه ابتدایی فوراً دفاتر را توقیف کرده به دفتر راکد می‌فرستد و روی مهرمباشر با سوهان دو خطی که همدیگر را به طور عمودی تقاطع می‌کند کشیده آن را از اعتبار می‌اندازد.
فصل دوم - در دفتر راکد و مدیر ثبت
ماده ۲۶ - دفتر راکد که در تحت نظارت مدیر ثبت است در نزد هر محکمه ابتدایی تأسیس می‌شود و مقصود از تأسیس آن حفظ نسخه از دفاترفهرست و نمونه نقش مهر و امضاهای مباشرین ثبت و اسناد و اوراق راجعه به دائره ثبت اسناد است.
ماده ۲۷ - مدیر ثبت از مستخدمین دولت محسوب و از حیث رتبه و مقام و اوصاف و شرایط و حقوق و تکالیف خدمتی و عزل و نصب با عضومحکمه ابتدایی مساوی است.
ماده ۲۸ - در جاهایی که کثرت کار اقتضاء کند مدیر ثبت معاون داشته باشد معاون او نیز از مستخدمین دولت محسوب و از حیث درجه و مقام واوصاف و شرایط و حقوق و تکالیف خدمتی و غیره با منشی‌های دفتردارهای محکمه ابتدایی مساوی است.
ماده ۲۹ - هر گاه مدیر ثبت معاون نداشته باشد وظایف او را در صورت مرض یا غیبت او موقتاً یکی از منشی‌های محکمه ابتدایی به انتخاب رییس‌محکمه ابتدایی انجام می‌دهد.
ماده ۳۰ - مدیر ثبت دارای مهر مخصوصی با علامت شیر و خورشید بوده و در زیر آن علامت نوشته خواهد بود (دفتر راکد ثبت اسناد فلان محل)نمونه امضای هر مدیر ثبت و همچنین نمونه نقش مهر دفتر راکد باید به کلیه دفاتر راکد ثبت اسناد و دفتر راکد کل فرستاده شود که در موقع تطبیق مهر وامضای اسناد حاضر باشد:
ماده ۳۱ - علاوه بر تنظیم دفتر راکد دفاتر مفصله ذیل در دفتر مزبور باید ترتیب شود.
- (اولاً) دفتر صورتهایی که از ثبت دفاتر فهرست به اشخاص لازم از دفتر راکد داده می‌شود.
- (ثانیاً) دفتر مخصوصی برای ثبت اسامی املاک موقوفه که در حوزه محکمه ابتدایی واقع است به ترتیب حروف تهجی.
- (ثالثاً) دفتر فهرست امور جاریه.
- (رابعاً) دفتر عایدات.
در باب ترتیب و طرز دفاتر مدیر ثبت به اجرای مقررات ماده ۱۷ و ۲۱ این قانون مکلف است.
فصل سوم - در دفتر راکد کل و دفتردار کل
ماده ۳۲ - مقصود از تأسیس دفتر کل حفظ دفتر مذکوره در ماده ۲۳ و نمونه امضاها و نقش مهر مباشرین ثبت و نمونه امضای مدیران ثبت و نقش‌مهر دفاتر راکد است.
ماده ۳۳ - دفتردار کل در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق و تکالیف خدمتی با عضو محکمه استیناف مساوی است و درصورتی که مشارالیه معاون داشته باشد معاون مزبور نیز در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق و تکالیف با منشی (دفتردار)محکمه استیناف مساوی می‌باشد.
ماده ۳۴ - دفتر راکد کل دارای مهر مخصوص با علامت شیر و خورشید بوده در زیر آن نوشته خواهد بود (دفتر راکد کل ثبت اسناد).
ماده ۳۵ - نمونه امضای دفتردار کل و نمونه نقش مهر دفتر راکد کل باید به کلیه دفاتر فرستاده شود که در مواقع لازمه موجود باشد.
ماده ۳۶ - علاوه بر تنظیم دفتر راکد کل دفتردار کل مکلف است دفاتر مفصله را ترتیب بدهد:
- (اولاً) دفتر فهرست صورتهایی که از ثبت دفاتر به اشخاص لازم از دفتر راکد کل داده می‌شود.
- (ثانیاً) دفتر فهرست امور جاریه.
- (ثالثاً) دفتر عایدات.
ترتیب دفاتر مذکوره موافق مقررات ماده ۱۷ و ۲۱ این قانون و دستورالعمل وزارت عدلیه می‌باشد.
فصل چهارم - در نظارتی که نسبت به اجزای اداره ثبت اسناد به عمل می‌آید و در مسئولیت آنها
ماده ۳۷ - مباشرین و مدیران ثبت و معاونین آنها در اداره و در تحت نظارت آن محکمه ابتدایی هستند که در حوزه آن واقعند.
ماده ۳۸ - محکمه ابتدایی در صورت لزوم باید به توسط یکی از اعضای خود یا توسط مأمور مخصوص دفاتر مباشرین و مدیران ثبت حوزه خود راتفتیش نموده صحت یا عدم آن را معین و یک نسخه راپرت خود را به رییس محکمه استیناف و نسخه دیگر را به وزارت عدلیه ارسال دارد.
ماده ۳۹ - مباشرین و مدیران ثبت و معاونین آنها و همچنین دفتردار کل و معاون او در مورد تقصیرات راجعه به شغل خودشان موافق قوانینی که‌برای صاحب‌منصبان و مستخدمین عدلیه مقرر است مورد مسئولیت و مؤاخذه می‌شوند و در صورتی که خیانت یا جنایتی از آنها ناشی شود موافق‌قوانین به محکمه که صلاحیت رسیدگی را دارد جلب و محاکمه می‌شوند.
ماده ۴۰ - در صورتی که از مباشر ثبت یا مدیر و یا معاون او رفتاری مشاهده شود که شایسته مقام آنها نبوده و در انظار عامه رکیک و قبیح باشد (ولواین که آن رفتار از اشخاص مذکوره در خارج از خدمت ناشی شود) اطلاعات راجعه به آن نوع رفتار و اعمال اشخاص مذکوره توسط رییس محکمه‌ابتدایی یا مدعی‌العموم آن محکمه به محکمه ابتدایی پیشنهاد شده محکمه مذکوره بعد از خواستن توضیحات از متهم و رسیدگی در جلسه اداری‌محکمه رأی خود را در ابقا یا انفصال مباشر یا مدیر ثبت اظهار می‌دارد و در موارد مقتضی اقدامات لازمه را بلاتأخیر برای ضبط اسنادی که متعلق به‌مردم در مباشرت ثبت امانت است به عمل می‌آورد رأی محکمه ابتدایی با تمام اسناد و نوشتجات نزد رییس محکمه استیناف فرستاده می‌شود مشارالیه‌رأی خود را ضمیمه رأی محکمه ابتدایی نموده مراتب را به وزارت عدلیه پیشنهاد می‌نماید انفصال محکوم منوط به صدور حکم وزیر عدلیه‌است وحکم وزیر عدلیه قابل شکایت نیست.
ماده ۴۱ - شکایاتی که از مباشرین یا مدیر ثبت راجع به امتناع آنها از ثبت اسناد یا راجع به ثبت سندی و یا تخلف آنها از وظایف قانونی خودشان‌می‌شود در آن محکمه ابتدایی باید رسیدگی شود که مباشرین و مدیرهای ثبت در حوزه آن واقعند.
ماده ۴۲ - هر گاه شکایات مذکوره در ماده قبل از معاونین مدیر ثبت باشد در صورتی که مدیر ثبت حاضر باشد خودش به شکایات مذکوره رسیدگی‌کرده آن چه را که موافق ماده ۳۹ از خصایص محاکمه‌است بدان جا ارجاع می‌نماید ولی در صورت مرض یا غیبت مدیر ثبت کلیه شکایات از معاون اوراجع به محکمه ابتدایی متبوعه‌است.
ماده ۴۳ - شکایت‌نامه از مباشرین یا مدیر و یا معاون او باید در مدت دو هفته از تاریخ وقوع ماده شکایت به محکمه ابتدایی داده شود.
ماده ۴۴ - یک نسخه شکایت‌نامه به خود متشکی عنه و دیگری به محکمه ابتدایی داده می‌شود و متشکی عنه مکلف است که شکایت‌نامه را درمدت یک هفته یا توضیحاتی که لازم می‌داند به محکمه متبوعه بفرستد محکمه مزبوره در صورت لزوم طرفی را که با شاکی در معامله یا ترتیب سندی‌شرکت داشته از شکایت شاکی مطلع نموده ضمناً روز رسیدگی را اعلام می‌دارد.
ماده ۴۵ - در صورتی که محکمه ابتدایی بعد از رسیدگی امتناع مباشر ثبت را از ثبت اسناد تصدیق کند شاکی می‌تواند در مدت دو هفته از تاریخ‌اعلام حکم محکمه به او حکم مذکور را استیناف نماید ولی هر گاه محکمه ابتدایی ثبت سندی را که مباشر ثبت نموده‌است یا تصدیقی را که داده است‌تأیید نماید شاکی می‌تواند به جهت تکذیب اعتبار آن ثبت یا تصدیق در محکمه که صلاحیت رسیدگی را دارد از ثبت آن سند اقامه دعوا نماید.
ماده ۴۶ - به ادعای خسارت از مباشر و مدیر ثبت و معاون او در محکمه ابتدایی متبوعه آنها رسیدگی می‌شود.
باب دوم - در مشاغل اداره ثبت اسناد
فصل اول - در مشاغل مباشرین ثبت و ترتیب انجام آن
قسمت اول - مواد عمومی
ماده ۴۷ - مشاغل مباشرین ثبت از قرار تفصیل است:
- اول - ثبت اسنادی که نزد آنها می‌آورند موافق قسمت دوم این فصل.
- دوم - دادن صورت از ثبت دفاتر اسناد همچنین سواد اسنادی که ثبت می‌شود موافق قسمت سوم این فصل.
- سوم - تصدیقاتی که مباشرین ثبت موافق قسمت چهارم این فصل می‌دهند.
- چهارم - پذیرفتن و حفظ کردن اصول اسنادی که در مباشرت ثبت امانت می‌گذارند.
ماده ۴۸ - در موارد ثبت یا تصدیق باید جهات ذیل قویاً رعایت شود:
- اولاً - تاریخ سال و ماه و روز و در مواقع لازمه ساعت.
- ثانیاً - اسم شخص و اسم پدر و شهرت در صورتی که باشد و محل اقامت مباشر ثبت.
- ثالثاً - امضای او.
ماده ۴۹ - در مواردی که مباشر ثبت صورتی از ثبت دفاتر یا سوادی از اسناد یا تصدیقی می‌دهد ذیل صورت و سواد و تصدیق را امضاء و مهر کرده‌نمره دفتر را در آنها قید کرده تاریخ دادن آنها را صریحاً در خود صورت یا سواد یا تصدیق با تمام حروف می‌نویسد.
ماده ۵۰ - هر گاه صورت و سواد و تصدیق در روی چند ورق نوشته شده باشد باید اوراق مذکوره قیطان کشیده ممهور و نمره صفحات معین و به‌امضای مباشر ثبت ممضی باشد.
ماده ۵۱ - امضای اشخاص در اسناد و تصدیقات و همچنین قبض رسیدی که در وقت گرفته صورت و سواد و تصدیق می‌دهند در صورتی که به‌زبان غیر فارسی باشد باید به زبان فارسی ترجمه و توسط مباشر ثبت تصدیق شود و هر گاه مباشر ثبت آن زبان خارجه را نداند ترجمه را به تصدیق عالم‌به آن زبان رسانیده امضای مترجم را تصدیق می‌کند.
ماده ۵۲ - اسامی اشخاص که اسناد خود را برای ثبت می‌آورند یا تصدیقی می‌خواهند و یا سندی را امضاء می‌نمایند باید با قید محل اقامت و شغل‌آنها به طوری صراحتاً نوشته شود که در هویت آنها تردیدی حاصل نشود.
ماده ۵۳ - هر گاه مباشر ثبت در هویت اشخاص شکی داشته باشد باید توسط دو نفر معروف خود که طرف اعتماد او باشند تحقیقات لازمه به عمل‌آورد تحقیقات مذکوره را در دفتر و همچنین در خود اسناد و تصدیقاتی که می‌دهد قید می‌کند در معاملات راجعه به غیر منقول تحقیقات باید توسط سه‌نفر معروف و معتمد به عمل آید.
ماده ۵۴ - در صورتی که مباشر ثبت نتواند به وسیله مذکوره در ماده قبل هویت اشخاص را معلوم کند این نکته را در سند و تصدیق و دفتر قید کرده‌وسایل دیگری را که به واسطه آن هویت اشخاص را معلوم کرده ذکر می‌نماید.
ماده ۵۵ - وقتی که مباشر ثبت سندی راجع به نفع خود یا کسانی که در تحت ولایت یا وصایت یا قیمومیت او واقعند یا با او قرابت نسبی تا درجه‌چهارم یا سببی تا درجه سوم دارند یا در خدمت او هستند ثبت می‌نماید باید به مطلعین که در سایر اسناد مقرر است دو نفر دیگر که معتمد بوده واصحاب معامله را می‌شناسند منضم کرده با حضور ایشان سند را ثبت کرده به امضای ایشان نیز برساند و الا آن ثبت نسبت به مواد و مواردی که به نفع‌اشخاص مزبوره راجع است از درجه اعتبار ساقط است.
قسمت دوم - در ترتیب ثبت اسناد و اعتبار آن
ماده ۵۶ - اسناد باید کلمه به کلمه من‌البدو الی‌الختم متناً و هامشاً بلاتفاوت مطابق با اصل ثبت شود.
ماده ۵۷ - مباشر ثبت نمی‌تواند اسناد اشخاصی را که طرفین یا یک طرف معامله آنها غیر بالغ یا مجنون یا سفیه هستند یا به واسطه ورشکستگی‌ممنوع از تصرفند ثبت نماید مگر این که ولی آنها آن معامله را کرده باشد و همچنین نمی‌تواند اسنادی را که موضوع معامله آنها از موقوفاً یا از مشترکات‌عمومی یا مجهول‌المالک یا از املاک و اموال دولت بی‌اذن دولت است ثبت نماید و هر گاه در صلاحیت اشخاص شک داشته باشد باید به واسطه سه‌نفر در اموال غیر منقول و دو نفر در اموال منقوله تحقیق کرده و مراتب را ثبت نماید.
ماده ۵۸ - اشخاصی که توسط آنان تحقیقات مزبوره در ماده قبل به عمل می‌آید باید بالغ و امین و معروف مباشر ثبت باشند هر گاه مباشر ثبت آنها رانشناسد باید تصدیقی در باب هویت خودشان از یکی از ادارات رسمی ابراز نمایند.
ماده ۵۹ - هر گاه اشخاصی مطلع یکی از صفات مفصله ذیل را دارا باشند ثبت اسناد از درجه اعتبار ساقط است:
- اولاً - کور یا گنگ یا کر یا دیوانه یا غیر بالغ باشند.
- ثانیاً - اشخاصی که در معامله ذینفعند یعنی در خود سند معامله راجع به فایده و نفع آنها چیزی نوشته شده‌است.
- ثالثاً - خدمه مباشر ثبت و اجزاء او چه در مباشرت ثبت اسناد باشند و چه در خارج آن.
- رابعاً - اقوام اصحاب معامله تا درجه چهار و همچنین خدام اصحاب معامله.
- خامساً - اشخاصی که به واسطه ارتکاب به جنایات محکوم شده‌اند.
ماده ۶۰ - مباشر ثبت نمی‌تواند برای ثبت اسنادی را قبول کند که موضوع آن و معامله که شده‌است مخالف قوانین شرع و مملکت باشد و الا ثبت‌از درجه اعتبار ساقط است.
ماده ۶۱ - هر گاه اصحاب معامله یا مطلعین زبان فارسی را ندانند و مباشر ثبت نیز زبان آنها را نداند حضور مترجم لازم است.
ماده ۶۲ - در دفتر ثبت علاوه بر مندرجات ماده (۴۸) اسامی مطلعین و و سائل تحقیق هویت آنها و هویت اصحاب معامله و همچنین اسنادی که‌اصحاب معامله یا مطلعین در اثبات هویت خودشان ابراز می‌نمایند و وکالتنامه مصدقه و کلاً باید صریحاً بعد از ثبت سند قید شود و نیز باید اسامی‌اشخاصی که حق گرفتن صورت را دارند قید شود.
ماده ۶۳ - تصدیقنامه هویت و وکالتنامه در مباشرت ثبت ضبط و در روی آنها تاریخ سال و ماه و روز و نمره ثبت دفتر قید شود.
ماده ۶۴ - مباشر ثبت قبل از ثبت سند حقی که به آن تعلق می‌گیرد به اصحاب معامله یا وکلاء آنها اعلام می‌نماید و بعد از تحصیل رضایت آنها سندرا ثبت می‌کند.
ماده ۶۵ - ثبت اسناد باید به زبان و خط فارسی باشد و سندی که به غیر زبان یا خط فارسی است باید مطابقت ترجمه آن با اصل بدواً به تصدیق عالم‌به آن زبان یا خط رسیده ترجمه مصدقه را مباشر ثبت قبول و ثبت نماید و اگر فقط امضاء سند به غیر خط فارسی باشد باید به تصدیق عالم به آن خط‌فارسی نوشته و به امضای آن عالم رسیده برای ثبت قبول شود.
ماده ۶۶ - ثبت باید خوانا بوده و اعداد راجعه به مبلغ و تاریخ و نمره لااقل باید یک مرتبه با تمام حروف نوشته شود و همچنین تاریخ و نمره باید باتمام حروف در روی سندی که ثبت شده‌است نوشته شود.
ماده ۶۷ - فاصله سطور از همدیگر باید به یک اندازه بوده سطور در یک جا شروع شده و در یک جا ختم شود بالا بردن سطور در آخر سطر اکیداً‌ممنوع است باید هر جا که سطر به انتها رسید مباشر ثبت بقیه مطالب را به سطر نو ببرد جای سفید و تصحیح و اضافه جایز است فقط به شرایط ذیل:
- اولاً - جای سفید را باید به دو خطی که همدیگر را تقاطع نمایند از حیز استفاده انداخت.
- ثانیاً - در موقع تصحیح و اضافه باید روی کلماتی که اشتباهاً نوشته شده یا زیادی است خط نازکی با مرکب قرمز کشیده و هر گاه باید کلمات دیگرجای کلمات خط کشیده نوشته شود باید بین‌السطور بالای کلمات باطل شده نوشت.
- ثالثاً - نکات فوق‌الذکر (جای سفید و تصحیح و اضافه) باید در آخر ثبت قید شده به امضای اصحاب معامله برسد هر گاه رعایت ترتیبات مقرره دراین ماده نشود ثبت از درجه اعتبار ساقط است و مباشر ثبت موافق ماده ۸۱ و ۱۳۱ مجازات می‌شود.
ماده ۶۸ - تراشیدن و پاک کردن به هر نحوی از انحاء در دفتر ثبت اسناد به کلی ممنوع است هر گاه تخلف از مفاد این ماده بشود کلمات تراشیده وهمچنین کلیه آن چه که در محل پاک شده نوشته شده‌است از درجه اعتبار ساقط است و مباشر ثبتی که مرتکب این خلاف قانون شده‌است موافق ماده۸۱ و ۱۲۱ مجازات می‌شود.
ماده ۶۹ - ثبت سند برای اصحاب معامله یا وکلای آنها در حضور مطلعین قرائت و با اصل سند مقابله و به امضای تصدیق می‌شود.
ماده ۷۰ - اصحاب معامله که قرائت ثبت دفتر را بی‌حضور مطلعین استماع نموده‌اند در وقت امضای ثبت باید اعلام نمایند که ثبت را قرائت کرده یاقرائت آن را استماع کرده‌اند و مراتب باید در دفتر قید شود.
ماده ۷۱ - در صورتی که اصحاب معامله اشخاص کر یا کور یا گنگ باشند حضور مطلعین در قرائت و معامله ثبت سند لازم است.
ماده ۷۲ - اشخاصی که سواد دارند می‌تواند خودشان ثبت سند را خوانده رضایت خود را اعلام نمایند: و این نکته باید قبل از امضای ایشان در دفترقید شود.
ماده ۷۳ - در مواردی که معامله راجع به اشخاصی است که هم کرند و هم بیسواد به علاوه مطلعین معمولی باید شخصی هم که طرف اعتماد آنهااست و می‌تواند به آنها به اشاره حرف بزند دعوت شود و شخص مذکور باید جامع تمام شرایط مندرجه در ماده ۵۹ باشد به جز شرایط فقره چهارم که‌مانع از دعوت او نخواهد شد.
ماده ۷۴ - مباشر ثبت باید به توسط سئوالاتی که راجع به موضوع سند است یقین حاصل نماید که شخص کر و بیسواد اشاراتی را که به او می‌شودمی‌فهمد.
ماده ۷۵ - اشخاصی که هم کر و هم گنگ بوده و قادر بر قرائت باشند و طرف معامله هستند باید بعد از خواندن ثبت دفتر با خط خودشان در دفتربنویسند که ثبت را خواندند و رضایتنامه دارند.
ماده ۷۶ - در موردی که اشخاص مذکوره در ماده قبل سواد نداشته باشند باید به علاوه شخصی که به اشاره به آنها حرف می‌زند نیز شخصی رادعوت کرد که این اشارات را می‌فهمد این شخص باید جامع شرایط مطلعین باشد به جز شرایط فقره چهارم که مانع از پذیرفتن او نیست.
ماده ۷۷ - بعد از اجرای ترتیبات فوق‌الذکر ذیل ثبت را در خود دفتر ثبت اصحاب معامله و مطلعین و مباشر ثبت امضاء می‌کند.
ماده ۷۸ - هر گاه طرف یا طرفین معامله به واسطه بیسوادی یا جهات دیگری نتوانند امضاء نمایند شخص دیگری به امر ایشان امضا نموده ومطلعین نیز جهت را قید و امضاء می‌نمایند.
ماده ۷۹ - هر گاه طرف معامله به واسطه مرض سخت یا موانع مشروع دیگر نتواند در مباشرت ثبت حاضر بشود، مباشر ثبت می‌تواند در خارج ازساعاتی که برای کار در مباشرت معین شده در منزل آن شخص حاضر شده با رعایت تمام ترتیبات مقرره وظایف خود را انجام بدهد.
ماده ۸۰ - برای این که تاریخ ثبت بیشتر ثابت و مصون از تغییر باشد مباشر ثبت همه روز هنگام بسته شدن مباشرت تمام دفاتر را می‌بندد مقصود ازبستن دفاتر آن است که مباشر ثبت در ذیل آخرین سطر تاریخ روز و ماه و سال را گذاشته امضاء می‌نماید تخلف از مفاد این ماده مستوجب مجازاتی‌می‌باشد که در ماده ۱۳۱ مقرر است.
ماده ۸۱ - هر گاه به واسطه تقصیر مباشر ثبت سندی را از اعتبار افتاده باشد مشارالیه باید به علاوه مجازات مقرره از عهده مصارف ثبت آن سند برآید.
اعتبار ثبت اسناد
ماده ۸۲ - مقصود از ثبت اسناد موافق ترتیباتی که در این قانون مقرر است رسمی کردن اسناد ثبت شده‌است یعنی قطعی کردن تاریخ سند و ضبط‌خط و مهر و اقرار و حفظ مندرجات سند از تغییر و تبدیل.
ماده ۸۳ - سند رسمی از جهات مذکوره در ماده قبل در محاکم عدلیه معتبر و در مقام دعوا محل اعتماد است بنا بر این کسی که بر علیه او سندرسمی ابراز می‌شود نمی‌تواند اظهار بی‌اطلاعی یا شبهه و تردید نسبت به آن سند نماید فقط در مقام رد سند یا باید مجعول بودن آن را مدلل نماید و یاثابت کند که سند رسمی به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده‌است.
قسمت سوم - در دادن صورت از دفاتر ثبت اسناد و سواد اسناد
ماده ۸۴ - قواعد مقرره در مواد ۴۸ و ۵۲ و ۶۶ و ۶۸ در موقع دادن صورت ثبت سند و سواد نیز لازم‌الرعایه‌است و الا صورت و سوادی که داده‌می‌شود از درجه اعتبار ساقط است.
ماده ۸۵ - صورت ثبت سند فقط به اشخاصی داده می‌شود که در دفتر ثبت معین شده یا به وکلا و یا به وراث آنها و یا بالاخره به اشخاصی که آن‌حق به آنها منتقل شده انتقال حق را به خود ثابت نمایند در مواردی که صورت ثبت سند به اشخاصی داده می‌شود که حق گرفتن صورت را ثابت کرده‌اندولی اسم آنها در سند قید نشده‌است و همچنین در مواردی که صورت موافق ماده ۸۶ به حکم محکمه داده می‌شود باید نکات مذکوره در دفتر وصورتی که داده می‌شود قید شود.
ماده ۸۶ - اشخاصی که در ماده قبل مذکور نیستند فقط به حکم محکمه که صلاحیت حکم را دارد می‌توانند صورت بگیرند.
ماده ۸۷ - کسانی که خود حق گرفتن صورت ثبت یا سواد سند را داشته و صورت یا سوادی سابقاً گرفته‌اند می‌توانند نسخه دوم و سوم و هکذا ازمباشرت ثبت بگیرند مباشر ثبت آن را داده و چندم بودن آن را در نسخه که داده در دفتر قید می‌کند.
ماده ۸۸ - مباشرین ثبت نمی‌توانند سواد سندی را که در دفاتر ثبت شده به کسی غیر از اشخاصی که حق گرفته صورت را دارند بدهند.
ماده ۸۹ - مباشرین ثبت نمی‌توانند به اشخاصی که حق گرفتن صورت یا سواد را ندارند در باب اسنادی که ثبت می‌شود اطلاعات یا توضیحات‌بدهند مگر در موارد مفصله‌الذیل:
- اولاً - برای صاحب‌منصبان عدلیه در صورتی که ایفای وظایف آنها اقتضا کند و کتباً این اقتضا را به مباشر ثبت اظهار نمایند.
- ثانیاً - برای امنای سایر دوایر دولتی در صورتی که کتباً این لزوم را اظهار و اجازه رییس محکمه ابتدایی را به آن اظهارنامه منضم نمایند.
- ثالثاً - به غیر اشخاص مزبوره در فقره اول و دوم این ماده مشروط به رضایتنامه کتبی یکی از اشخاصی که خود حق گرفتن صورت دارند یا موافق‌ماده ۸۶ به حکم محکمه که صلاحیت حکم را دارد.
ماده ۹۰ - مباشر ثبت تصدیق مطابق بودن صورت ثبت دفتر را با اصل ثبت و سواد سند را با اصل سند با ترتیبات مقرره به عمل می‌آورد.
ماده ۹۱ - دادن صورت ثبت سند یا سواد سند هر دفعه باید در دفتر قید شده و نیز تصریح شود که به کی داده شده‌است.
ماده ۹۲ - اشخاصی که صورت ثبت سند را می‌گیرند باید رسید آن را در دفتر فهرست مباشرت ثبت نوشته و امضاء نمایند.
ماده ۹۳ - صورتی که موافق قواعد مقرره نوشته و داده شده‌است حکم خود ثبت دفتر و اصل سند را دارد و همچنین سوادی که با رعایت ترتیبات‌قانونی داده شده‌است حکم اصل سند را دارد مادامی که مطابق نبودن صورت را با ثبت دفتر یا ثبت دفتر را با اصل سند یا مطابق نبودن سواد را با اصل‌سند طرفی که به علیه او آن صورت یا سواد ابراز شده‌است ثابت ننموده ولی در مواردی که قانون ابراز اصل سند را تقاضا می‌کند ابراز صورت یا سوادی‌که از مباشرت ثبت اسناد گرفته شده‌است به جای اصل جایز نیست.
قسمت چهارم - در تصدیقاتی که مباشرین ثبت می‌دهند
ماده ۹۴ - تصدیقاتی که مباشرین ثبت به موجب خواهش ارباب رجوع می‌توانند بدهند در موارد مفصله‌الذیل:
اولاً - تصدیق مطابق بودن سواد با اصل سند.
ثانیاً - تصدیق اصالت امضاء.
ثالثاً - تصدیق این که در چه تاریخ سندی در دفاتر ثبت ثبت شده‌است.
رابعاً - تصدیق اظهاری که از طرف شخصی توسط مباشر ثبت به شخص دیگری شده‌است.
خامساً - تصدیق هویت.
سادساً - تصدیق حیات.
ماده ۹۵ - تصدیق زنده بودن کسی را وقتی مباشر ثبت می‌تواند داد که یقین داشته باشد آن شخص در حال حیات است و اگر محتاج به تشخیص‌هویت او باشد اقداماتی را که در تشخیص هویت مقرر است به عمل می‌آورد و باید در تصدیقنامه تصریح کند که تا چه تاریخ و به کدام وسیله یقین به‌حیات آن شخص داشته و چه اقدام در اطلاع به حیات یا تشخیص هویت او نموده‌است.
ماده ۹۶ - در موارد تصدیق مطابق بودن سواد با اصل سندی که به مباشر ثبت ارائه می‌شود مشارالیه باید سواد را با اصل مطابق نموده و در تصدیق‌قید کند که چه کس اصل را به او ارائه داده و سواد از اصل برداشته شده‌است یا از سواد دیگری و در اصل باسواد جای تراشیده یا پاک شده یا کلمات زیادشده و یا ملاحظات مخصوص دیگری بوده یا نه.
ماده ۹۷ - تصدیق اصل بودن امضاء از قرار ذیل به عمل می‌آید: هر گاه سندی را طرفین یا طرف در حضور مباشر ثبت امضاء نکرده‌اند یا باید درحضور او امضا کنند و یا باید در حضور او اقرار نموده اقرار خود را امضاء نمایند.
ماده ۹۸ - تشخیص هویت اشخاصی که تصدیق اصالت امضاء می‌خواهند و مباشر ثبت آنان را نمی‌شناسد به ترتیبی که در ماده ۵۳ و ۵۴ معین شده‌است به عمل می‌آید و تصدیق اصل بودن امضاء را مباشر ثبت در روی اصل سند نوشته و امضاء می‌کند.
ماده ۹۹ - تصدیق این که در چه تاریخ سندی در دفاتر ثبت اسناد ثبت شده‌است در روی خود سند به عمل می‌آید و قید می‌شود که چه شخص آن‌سند را آورده بود و در چه تاریخ و به خواهش چه شخص یا چه اشخاص آن سند در دفتر ثبت اسناد ثبت شده‌است.
ماده ۱۰۰ - در صورتی که شخصی بخواهد به طرف خود ایفای حقی یا ادای تکلیفی را اعلام نماید ممکن است که آن اعلام را توسط مباشر ثبت به‌عمل آورد مثلاً اعلام مؤجر به مستأجر در تخلیه خانه یا اظهار طلبکار به مقروض در تأدیه دین ولی در کلیه این موارد باید اعلام برای نیل به مقصودی‌نباشد که بر خلاف قوانین است.
ماده ۱۰۱ - مباشر ثبت در این موارد تصدیقنامه اعلامی را که به توسط او به عمل آمده‌است به هر یک از طرفین که بخواهند می‌دهد و جواب طرف‌را با اظهاری که به او ابلاغ شده‌است در تصدیقنامه می‌توان قید نمود ولی مشروط بر این که یا طرف خودش آن قید را بخواهد و یا رضایت خود را ابرازو امضاء نماید.
ماده ۱۰۲ - در صورتی که طرف غائب باشد یا به واسطه مرضی یا جهات مشروع دیگری یا بلاعذر مباشر ثبت را نپذیرد یا پذیرفته جوابی به اظهاراو ندهد مباشر ثبت به خواهش رجوع‌کننده می‌تواند مراتب را تصدیق نماید.
ماده ۱۰۳ - تصدیق هویت کسی بدین طور به عمل می‌آید که بدواً باید مباشر ثبت یقین کامل حاصل کند شخصی که تصدیق می‌خواهد فی‌الواقع‌خود او است و هر گاه تصدیق خواهنده را نشناسد باید موافق ماده ۵۳ و ۵۴ اقدامات لازمه در تشخیص هویت مشارالیه و حصول اطمینان به عمل آورددر این نوع تصدیقات باید مباشر ثبت تصریح کند که در چه تاریخ برای او یقین حاصل شده‌است که شخص تصدیق خواهنده خود او است و اقداماتی‌را که برای تشخیص هویت او کرده‌است در تصدیقنامه قید کند.
ماده ۱۰۴ - تصدیقاتی که مباشر ثبت موافق شرایط مقرره در قانون می‌دهد در محاکم و ادارات دولتی معتبر و محل اعتماد است مگر این که کسی‌که بر علیه او تصدیق مباشر ثبت ابراز می‌شود مجعول بودن تصدیقنامه را مدلل کند.
ماده ۱۰۵ - در هر تصدیقی که مباشر ثبت می‌دهد باید اسم اشخاص و شهرت و محل اقامت آنان و تاریخ سال و ماه و روز و در صورت لزوم ساعت‌و مضمون اقرار یا اظهار نوشته شود و در دفتر فهرست مباشرت ثبت تمام نکات مزبوره صریحاً قید می‌شود.
قسمت پنجم - اسنادی که در مباشرت ثبت امانت می‌گذارند
ماده ۱۰۶ - مباشرین ثبت می‌توانند در حضور شهود اسنادی را که در مباشرت ثبت امانت می‌گذارند قبول نماید هر گاه صاحب امانت بخواهدامانت خود را در پاکت ممهور به مباشرت ثبت بسپارد باید در حضور دو نفر شاهد یا زیادتر صورت مجلس راجع به اسناد نوشته شده و اسناد مذکوره درلف پاکت گذارده و مهر شده به مباشرت تودیع شود.
ماده ۱۰۷ - مباشر ثبت قبض رسیدی نوشته خودش و اشخاصی که شاهد قضیه بوده‌اند امضاء می‌نمایند و رسید را در دفتر فهرست ثبت می‌کنند.
ماده ۱۰۸ - هر گاه ارباب رجوع به قبض رسید اکتفا نکرده بخواهند که در حضور شهود صورت مجلس نوشته شده تمام سند متناً و هامشاً در آن‌صورت قید شود و اگر اسناد در لف پاکت سر به مهر است شکل ظاهری پاکت و مهر تصریح شود مباشر ثبت مکلف است که آن تقاضای ارباب رجوع راایفا نموده صورت مذکور را ترتیب داده بعد از امضای خودش و صاحب امانت و شهود صورت مذکور را مشارالیه در دفتر ثبت اسناد با ترتیبات مقرره‌ثبت نموده به صاحب امانت بدهد.
ماده ۱۰۹ - اشخاصی که امانات خود را پس می‌گیرند باید استرداد آن را در حضور دو نفر شاهد معتمد در دفتر فهرست مهر و امضا نمایند و امانات‌فقط وقتی مسترد می‌شود که قبض رسید یا صورت مجلس را اعاده دهند یا صورت آن را به ترتیبی که در باب صورتهای اسناد تصریح شده تسلیم و یاحکم محکمه را صلاحیت دارد ابراز نمایند.
ماده ۱۱۰ - اشخاصی که قبض رسید یا صورت مجلس و یا صورت اسناد مذکوره را برای استرداد امانات ابراز می‌نمایند و معروف مباشر ثبت‌نیستند باید حق خودشان را در گرفتن امانات ثابت نمایند.
فصل دوم - مشاغل مدیرهای ثبت و دفتردار کل و ترتیب انجام آن
ماده ۱۱۱ - مشاغل مدیرهای ثبت از قرار تفصیل است:
- اولاً - ترتیب دفتر راکد و مسئولیت تنظیم آن موافق نظامنامه‌ای که وزیر عدلیه مرتب می‌نماید.
- ثانیاً - دادن صورت ثبت دفاتر و سواد اسناد متعلقه به دفاتر که در دفتر راکد مضبوط است و قبول و استرداد امانات که به دفتر راکد تودیع شده‌است.
- ثالثاً - فرستادن صورتی از ثبت املاک موقوفه به تمام مباشرین ثبت که در حوزه محکمه ابتدایی متبوعه مدیر واقعند.
- رابعاً - ترتیب دفتر اشخاصی که ورشکسته اعلان شده و همچنین صورت اشخاصی که در تحت قیمومت یا ولایت شرعی اعلان شده‌اند برای آن‌که در مواقع لازمه با صورتی که مباشرین ثبت موافق ماده ۱۸ ترتیب می‌دهند مطابقه شود.
ماده ۱۱۲ - دفتردار کل مکلف است دفتر راکد کل را موافق نظامنامه که وزیر عدلیه مرتب می‌نماید تنظیم نماید و صورت ثبت دفاتری را که در دفترراکد کل مضبوط است به اشخاص ذیحق بدهد.
ماده ۱۱۳ - معاونین مدیر دفتر راکد و دفتردار کل به آنان در انجام مشاغل مرجوعه کمک می‌نمایند ولی صورت ثبت دفاتر و سواد اسناد راجعه به‌دفاتر را فقط وقتی معاونین مزبوره می‌توانند به اشخاص لازم بدهند که مدیر یا دفتردار کل غائب باشند و در این موارد باید معاونین موافق قوانین که برای‌مباشرین ثبت مقرر است رفتار نمایند.
فصل سوم - در حقوقی که اداره ثبت دریافت می‌دارد و ترتیب آن
ماده ۱۱۴ - حقوقی که مباشرین ثبت اسناد دریافت می‌دارند بر دو نوع است:
حقوق نسبی و حقوق ثابت
- حقوق نسبی به اسنادی تعلق می‌گیرد که متضمن نقل و انتقال اموال باشد.
- حقوق ثابت به اسنادی تعلق می‌گیرد که موضوع آن نقل و انتقال اموال نباشد.
ماده ۱۱۵ - تعرفه مخصوصی برای تعیین حقوقی که در اداره ثبت اسناد دریافت می‌شود منضم به این قانون می‌باشد.
ماده ۱۱۶ - هر گاه هر دو طرف معامله برای استفاده قانونی به اداره ثبت اسناد رجوع نمایند حقوق مقرره را بالمناصفه می‌پردازند و الا فقط طرفی که‌به اداره مذکوره رجوع می‌کند ولی هر گاه اصحاب معامله قراری در باب تأدیه حقوق مابین خودشان داده باشند موافق قرارداد آنان باید رفتار شود.
ماده ۱۱۷ - پس از ثبت سند مباشر ثبت مبلغ دریافتی را با تمام حروف در ذیل ثبت سند در دفتر و در روی سند می‌نویسد ولی در صورتی که معادل‌وجه دریافتی بر روی سند تمبر دولتی الصاق شده باشد نوشتن وجه در روی سند لازم نیست.
ماده ۱۱۸ - در خصوص دریافت حقوق دولتی مباشرین ثبت مکلف نیستند اسناد را در نوع و طبقه که طرفین اظهار می‌دارند قرار دهند و همچنین‌نباید به واسطه تأویلات و تفسیرات خودسرانه آن چه را که در مفاد عبارات اسناد مفهوم نمی‌شود فرض نمایند بلکه باید نوع حقیقی سند را مأخذقرارداده موافق تعرفه حقوق دولت را دریافت کنند.
ماده ۱۱۹ - مباشر ثبت حق دارد صحت اقراراتی را که در حضور او می‌شود و همچنین صحت مندرجات اسناد را برای حفظ حقوق دولتی تفتیش‌و تحقیق نماید.
ماده ۱۲۰ - ترتیب محاسبات اداره ثبت اسناد و تفتیش آن موافق محاسبات عمومی دولتی است، و وزیر عدلیه با موافقت وزیر مالیه دستورالعمل‌اجرای آن را مرتب و ابلاغ می‌نمایند.
باب سوم - در مجازات اجزای اداره ثبت و مقرری آنان
فصل اول - در مجازات
ماده ۱۲۱ - هر گاه اجزای اداره ثبت اسناد یکی از تقصیرات مفصله ذیل را مرتکب شوند از شغل خود معزول و به هیچ خدمت دولتی قبول‌نمی‌شوند به علاوه از دو سال الی چهار سال محبوس خواهند شد:
- اول - اسنادی که به جهات ظاهره از سندیت افتاده قبول و ثبت نمایند مثل اسناد مجعوله و محکوکه و قلم رفته و امثال آنها.
- دوم - سندی را بدون حضور طرفین یا یک طرف یا وکیل ثابت‌الوکاله آنان ثبت کنند.
- سوم - سندی را به اسم کسانی که آن معامله را نکرده‌اند ثبت کنند.
- چهارم - تاریخ سندی یا ثبت سندی را در دفتر مقدم یا مؤخر ثبت کنند.
- پنجم - قسمتی از دفاتر خود را مفقود یا مکتوم کنند یا ورقی بکشند یا به تزویر دیگری ثبت سندی را از استفاده بیندازند.
- ششم - دفتر را بتراشند و یا پاک کنند خواه کلمه را به کلمه دیگر تبدیل و یا حذف نمایند.
ماده ۱۲۲ - هر گاه اجزاء اداره ثبت اسناد سندی را بدون تحقیق هویت اشخاص یا با عدم علم به صلاحیت اصحاب معامله یا با علم به عدم قابلیت‌موضوع معامله ثبت کنند از شغل خود معزول و به هیچ خدمت دولت قبول نمی‌شوند.
ماده ۱۲۳ - هر گاه اجزاء اداره ثبت اسناد سندی را که مفاد آن مخالف قوانین مقرره‌است ثبت کنند از شش ماه الی یک سال از شغل خود منفصل‌می‌شوند.
ماده ۱۲۴ - هر گاه اجزاء اداره ثبت اسناد صورت ثبت یا سواد سندی را به کسانی که در این قانون رخصت داده نشده بدهند یا خود اسنادی که نزدآنان می‌آورند افشا نمایند یا مضمون آنها را به کسانی که حق ندارند توضیحات یا اطلاعات دهند از شغل خود معزول شده و به هیچ خدمت دولتی قبول‌نخواهند شد.
ماده ۱۲۵ - هر گاه اجزاء اداره مزبوره تصدیقاتی بدهند که مخالف واقع باشد از شغل خود معزول شده و به هیچ خدمت دولتی قبول نخواهند شد.
ماده ۱۲۶ - هر گاه اجزاء اداره ثبت اسناد سندی را که در اداره سربسته تودیع شده باز کنند از شغل خود معزول شده و به هیچ خدمت دولتی قبول‌نگردیده و از یک ماه الی شش ماه محبوس می‌شوند و هر گاه خود یا مضمون سند تودیع شده را به کسانی که حق استرداد آن را ندارند ارائه یا افشاء کننداز شغل خود معزول شده و به هیچ خدمت دولتی قبول نشده به علاوه از شش ماه الی یک سال محبوس خواهند شد.
ماده ۱۲۷ - هر گاه اجزاء اداره مزبوره وجه ثبت را زیاده بر مقداری که قانوناً مرخصند نگاهداشته به خزانه عاید ندارند باید باید به قدر آن چه زائد برقدر قانونی نگاه داشته‌اند از مقرری خود روی آن گذاشته به خزانه دولت تسلیم کنند.
ماده ۱۲۸ - هر گاه اجزاء اداره ثبت اسناد وجه ثبت را عمداً کمتر از تعرفه اخذ نمایند در دفعه اول دو ماقبل آن چه کسر گرفته‌اند و در دفعه دوم سه‌مقابل و در دفعه سوم چهار مقابل از مقرری آنها مسترد به خزانه دولت می‌شود و اگر مقرری نداشته یا کفایت نکند در هر یک از صور مزبوره در مقابل هریک تومان یک روز حبس خواهند شد و در دفعه چهارم علاوه بر ترتیب مقرر در دفعه سوم از شغل خود نیز منفصل می‌شوند.
ماده ۱۲۹ - هر گاه معلوم شود یکی از اجزاء اداره مزبوره بعد از اخذ حقوق دولت تمام یا قسمتی از آن را پنهان کرده از شغل خود معزول شده و به‌هیچ خدمت قبول نمی‌شود به علاوه از شش ماه الی یک سال مقرری او مسترد و از شش ماه الی یک سال محبوس می‌شود.
ماده ۱۳۰ - هر گاه اجزاء اداره ثبت اسناد علاوه بر تعرفه وجهی اخذ کرده و به حساب دولت نیاورده باشند موافق ماده ۱۲۸ مجازات می‌شوند و اگرزیاده را به حساب دولت آورده‌اند به واسطه غفلت موافق ماده ۱۳۱ مجازات می‌شوند و در هر دو صورت زیاده به صاحبش مسترد می‌شود.
ماده ۱۳۱ - هر گاه اجزاء اداره مزبوره مقررات این قانون را در اصلاح جای سفید و کلمات زایده و عده و فاصله و توافق سطور و سایر ترتیبات مقرره‌در ماده ۶۷ و ۸۰ و همچنین دستورالعملهای وزارت عدلیه را در ترتیب دفاتر رعایت ننمایند در دفعه اول ثلث مقرری آنان و در دفعه دویم مقرری‌یکماهه تمام مقطوع و در دفعه سوم شش ماه از این خدمت منفصل می‌شوند.
ماده ۱۳۲ - هر گاه اجزاء اداره مزبوره به واسطه تأخیر از وقت حضور یا غفلت و مسامحه امور اداره را معوق و معطل دارند در دفعه اول اخطار کتبی‌و در دفعه دوم اخطار کتبی با قید در ورقه خدمت و در دفعه سوم و چهارم و بعد از آن به هر دفعه به کسر مقرری یک‌ماهه مجازات می‌شوند.
فصل دوم - در مقرری اجزاء اداره ثبت اسناد
ماده ۱۳۳ - مقرری اجزاء اداره ثبت اسناد موافق قانون مقرری مأمورین و مستخدمین دولتی معین می‌شود.
ماده ۱۳۴ - علاوه بر مقرری مذکور اضافه از محل عایدات مباشرت ثبت همه‌ماهه برای مباشرین ثبت مقرر می‌شود و مقدار آن نباید کمتر از صدی‌دو و بیشتر از صدی چهار عایدات مباشرت ثبت باشد و اضافه هر محلی را نظر به مقتضیات آن محل وزیر عدلیه به موافقت وزیر مالیه معین و به‌مقامات لازمه پیشنهاد می‌کند.
ماده ۱۳۵ - هر ماه عشر مقرری هر یک از اجزاء اداره ثبت اسناد و عشر آن چه علاوه بر مقرری از عایدات به آنان داده می‌شود در صندوق عدلیه به‌عنوان ذخیره برای آنها محفوظ خواهد شد.
ماده ۱۳۶ - هر گاه یکی از اجزاء مرتکب تقصیری شده که بر حسب این قانون مستلزم کسر مقرری او است از وجهی که برای او ذخیره شده تأدیه‌خواهد شد و در صورت عدم کفایت از مقرری آنان مسترد می‌شود.
ماده ۱۳۷ - هر یک از اجزاء که تا آخر سال مرتکب تقصیری که موجب انفصال یا کسر مقرری است نشده به حسب تقاضای خود او نصف آن چه درآن سال برای او ذخیره شده به او داده می‌شود و در صورت انفصال یا وفات تمام ذخیره بعد از تأدیه حقوق متعلقه به آن به خود یا وارث او داده می‌شود.
تعرفه اعمال اداره ثبت اسناد
ماده ۱۳۸ - حقوقی که در اداره ثبت اسناد برای اعمال مقرره اخذ می‌شود از قرار تفصیل ذیل است:
- (اول) برای ثبت اسنادی که موضوع آنها عین مال غیر منقول است از قبیل قباله و بیع شرط و رهن و مصالحه‌نامه و هبه‌نامه و صداق‌نامه ووصیتنامه و وقفنامه و امثال آنها از هر یک تومان نیم شاهی دریافت می‌شود.
- (دوم) از ثبت اسناد متعلقه به اموال منقوله از نقود و اجناس و منافع اعیان از قبیل تمسکات و اجاره‌نامه و فته طلب و قبض و صداق‌نامه و غیرهابه هر یک تومانی ربع یک شاهی.
- (سوم) برای ثبت کلیه اسنادی که موضوع مالی ندارد از قبیل طلاقنامه و وکالتنامه و قرارنامه و استشهادنامه و امثال آنها به هر سندی دو قران.
- (چهارم) برای دادن صورت ثبت دفتر به هر صفحه از دفتر دو قران.
- (پنجم) برای دادن سواد سند به هر صفحه که نمونه آن را وزارت عدلیه معین و اعلام می‌نماید دو قران.
- (ششم) از تصدیق مطابقت سواد با اصل و تصدیق اصالت امضاء و تصدیق این که در چه تاریخ سندی ثبت شده و تصدیق اظهار یا اقرار کسی که ازهر یکی دو قران.
- (هفتم) از تصدیق هویت یا حیات کسی به هر یک چهار قران.
- (هشتم) از تبلیغ اظهار کسی به کسی یا ثبت آن در دفتر پنج قران.
- (نهم) حق‌الامانه برای حفظ هر یک سندی که باز باشد یا یک پاکت سر بسته اگر چه متضمن چند سند باشد تا شش ماه و کمتر از آن هر چند باشدپنج قران و بعد از شش ماه اول تا شش ماه دیگر پنج قران و هکذا به هر شش ماه پنج قران و آخرین مدت بعد از شش ماه هر قدر باشد حکم شش ماه رادارد.
- (دهم) قبض رسید امانت که به صاحب امانت داده می‌شود یک قران.
- (یازدهم) صورت مجلس که به جای قبض امانت مرتب و به صاحب امانت داده می‌شود پنج قران.
تنبیهات
- (اول) در هر مورد حق تعرفه کمتر از یک شاهی معفو است.
- (دوم) کسور صفحه در فقره چهارم و پنجم - اگر سطور تا نصف صفحه نرسیده‌است نصف قیمت دریافت می‌شود و اگر از نصف گذشت قیمت تمام‌صفحه دریافت می‌شود.
- (سوم) مخارج حرکت در فقره هشتم به عهده رجوع‌کننده‌است.
ماده ۱۳۹ - دایره ثبت اسناد در حوزه محاکم ابتدایی که قانوناً تشکیل شده تأسیس خواهد شد و وزارت عدلیه قبل از تأسیس دایره ثبت اسناد درمحلی باید بدواً بودجه آن را از مقام مقننین گذرانیده بعد اقدام در تأسیس دایره مزبوره بنماید.
- پاورقی: این قانون به موجب «قانون نسخ قانون ثبت اسناد» مصوب ۲۸ حمل ۱۳۰۲ شمسی (دوره چهارم) نسخ شده‌است.