قانون اجازه انعقاد قرارداد مالی بین دولتین ایران و انگلیس
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین و قراردادهای بین‌المللی مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم
قرارداد مالی فیما بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی |
قانون اجازه مبادله قرارداد مالی بین دولتین ایران و انگلستان - مصوب ۵ تیر ماه ۱۳۲۲
ماده یگانه - مجلس شورای ملی قرارداد مالی مشتمل بر پانزده ماده و یک نامه ضمیمه را که بین دولتین ایران و انگلستان در تاریخ پنجم خرداد ماه۱۳۲۱ منعقد شده‌است و متن آن ضمیمه می‌باشد تصویب و اجازه مبادله آن را به دولت می‌دهد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و متن قرارداد است در جلسه پنجم تیر ماه یک هزار و سیصد و بیست و دو به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری
متن قرارداد مالی فیما بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی
دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی با توجه به مقررات ماده ۷ پیمان اتحاد منعقده در نهم بهمن ماه ۱۳۲۰(۲۹ ژانویه ۱۹۴۲) و با میل به تسهیل در معاملات بازرگانی و مالی بین ایران و ممالکی که در گروه استرلینگ واقعند نمایندگان تام‌الاختیاری برای عقدقرارداد در این باب تعیین و نمایندگان مزبور با اجازه از دول متبوعه خود در موارد ذیل موافقت نمودند.
ماده ۱ -
الف - عنوان گروه استرلینگ در هر موقع همان مفهومی را که در مقررات مربوطه به نظارت ارز که در مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلندشمالی در آن موقع اجرا می‌باشد دارا خواهد بود.
ب - عنوان بانکهای مجاز در ایران در هر موقع به بانکهایی در ایران اطلاق می‌شود که به موجب مقررات جاریه در ایران در همان موقع مجاز به‌معاملات ارز خارجی باشند.
ج - مقصود از جمله (موجودی لیره به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران)وجوهی است که به لیره استرلینگ خواه به نام دولت شاهنشاهی ایران‌و خواه به اختیار کمیسیون ارز ایران در انگلستان موجود باشد.
د - منظور از جمله (موجودی دلار به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران) وجوهی است که به دلار خواه به نام دولت ایران و خواه به اختیارکمیسیون ارز ایران در ایالات متحده امریکا موجود باشد.
ماده ۲ - دولت مملکت متحده انگلستان هر اقدامی که در حیطه اختیار او باشد و تطبیق با مقتضیات اوضاع عمومی جنگ نماید برای تأمین فروش‌ورود کالاهای ضروری به ایران به عمل خواهد آورد.
ماده ۳ - دولت شاهنشاهی ایران اقدامات لازمه به عمل خواهد آورد که پول رایج ایران به قدر کفایت جهت کلیه معاملات بازرگانی و مالی بین گروه‌استرلینگ از طرفی و ایران از طرف دیگر در دسترس باشد.
ماده ۴ - خرید و فروش پولهای گروه استرلینگ در ایران تماماً به وسیله بانکهای مجاز در ایران صورت خواهد گرفت و اسامی بانکهای مجاز مزبور وطرف آنها در مملکت متحده انگلستان و ایالات متحده امریکا از طرف بانک ملی ایران یا از مجرای آن به اطلاع بانک انگلستان خواهد رسید.
ماده ۵ - الف - دولت شاهنشاهی ایران پولهای گروه استرلینگ را که جهت هزینه‌های دولت مملکت متحده انگلستان در ایران عرضه می‌شود به‌نرخهای معینه در ماده ۶ زیر به ریال خریداری خواهد نمود.
ب - دولت شاهنشاهی ایران هیچگونه تضییقات غیر موجهی را در مورد سایر معاملاتی که به پول گروه استرلینگ صورت می‌گیرد مخصوصاً در خریدپولهای گروه استرلینگ به ریال معمول نخواهد داشت و تعهد می‌نماید که کلیه معاملات مجاز به نرخهای مصرح در ماده ۶ زیر به عمل آید.
ماده ۶ -
الف - دولت شاهنشاهی ایران نرخهای خرید و فروش لیره انگلیسی را به ریال به شرح زیر تعیین می‌نماید:
نرخ خرید نبایستی از ۱۲۸ ریال هر لیره انگلیسی کمتر باشد.
نرخ فروش نبایستی از دو ریال از نرخ خرید تجاوز نماید.
و برای سایر وجوه گروه استرلینگ نرخهای خرید و فروش به همین نسبت معین خواهد شد در صورت تغییر در نرخ رسمی متوسط مبادله لیره و دلار درلندن و نیویورک نرخهای مصرح فوق نیز قابل تجدید نظر خواهد بود.
ب - دولت شاهنشاهی ایران بر اساس نرخ متوسط رسمی لندن نیویورک نرخهای خرید و فروش دلار ایالات متحده آمریکا را به ریال نیز تعیین خواهدنمود.
ماده ۷ - الف - موجودیهای لیره و دلار به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران در حساب بانکهای مجاز ایران در مملکت متحده انگلستان وایالات متحده آمریکا نگاهداری خواهد شد.
ب - موجودیهای لیره و دلاری که به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی در مواقع مختلف باقی است به طریقی که بعداً بین دولت شاهنشاهی ایران ودولت مملکت متحده انگلستان موافقت شود تعیین خواهد شد و برای تعیین موجودیهای مزبور دولت شاهنشاهی ایران هر گونه تسهیلات مقتضی رافراهم خواهد نمود.
ماده ۸ - در صورت وقوع هر گونه تغییری در بهای رسمی زر در لندن موجودیهای لیره به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران در آخر ختم معامله‌روز قبل از تغییر تعیین و تشخیص داده خواهد شد و مجموع موازنه‌ای که بدین طریق به دست می‌آید بر اساس نرخ رسمی جدید زر زیاد و کم خواهدگردید.
ماده ۹ - هر گاه در مواردی دولت شاهنشاهی ایران به منظور تأمین بهای کالاهایی که از آمریکای شمالی وارد ایران خواهد نمود احتیاج به دلار داشته‌باشد و موجودیهای دلار به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران تکافوی پرداخت بهای کالاهای مزبور را ننماید دولت شاهنشاهی ایران می‌تواند ازمحل موجودیهای لیره مبلغی که برای تأمین کسر مذکور لازم است برداشت و به مصرف خرید زر از بانک انگلستان به بها و شرایط مصرحه در ماده ۱۱زیر برساند با شرط آنکه قبل از استفاده از موجودیهای لیره برای خرید زر دولت شاهنشاهی ایران طبق مقررات قانون ارز ایران اقدامات لازمه جهت‌به دست آوردن کلیه موجودیهای دلار آمریکایی ایالات متحده که در تصرف اشخاص مقیم ایران هستند به عمل آورده باشد مقصود از کلمه (کالاها)مندرج در این ماده لوازم مورد احتیاج است که برای صدور از آمریکای شمالی به ایران موجود باشد و بتوان آن را از آمریکای شمالی به ایران حمل نمودو همچنین نباید مشمول تسهیلاتی باشد که دولت ایالات متحده آمریکا به موجب قانون وام و اجاره در موارد مختلف برای ایران فراهم نماید.
ماده ۱۰ -
الف - میزان موجودیهای لیره استرلینگ به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران در تاریخ سی‌ام ژوئن ۱۹۴۲ به طریقی که در ماده هفتم‌این قرارداد مقرر گردیده تعیین خواهد گردید.
دولت مملکت متحده انگلستان تعهد می‌کند که از موجودیهایی که به این ترتیب تشخیص داده شده شصت درصد آن قابل تبدیل به زر باشد و نیز تعهدمی‌نماید ترتیبی بدهد که دولت شاهنشاهی ایران قادر باشد زرهای مزبور را به بها و شرایطی که در ماده ۱۱ ذیل ذکر شده از بانک انگلستان خریداری نماید.
ب - هر گاه موجودیهای لیره که در آخر هر سه ماه بعد از سه ماهی که به سی‌ام ژوئن ۱۹۴۲ منتهی می‌شود به حساب بستانکار دولت شاهنشاهی‌ایران باشد نسبت به موجودیهای آخر سه ماه قبل پس از کسر بهای زری که بعداً به موجب مقررات این ماده خریداری شده فزونی داشته باشد مبلغ‌فزونی مزبور مطابق مقررات ماده ۷ این قرارداد معین خواهد شد دولت مملکت متحده انگلستان تعهد می‌کند که از میزان فزونی که به این ترتیب‌تشخیص داده شده شصت درصد آن قابل تبدیل به زر باشد و نیز تعهد می‌نماید ترتیبی بدهد که دولت شاهنشاهی ایران قادر باشد زرهای مزبور را به بهاو شرایطی که در ماده ۱۱ ذیل ذکر شده از بانک انگلستان خریداری نماید.
ماده ۱۱ - زری که تحت شرایط مواد ۹ و ۱۰ این قرارداد از طرف دولت شاهنشاهی ایران از بانک انگلستان خریداری می‌شود بنا بر اختیار دولت‌مملکت متحده انگلستان در اتاوا یا در اتحادیه آفریقای جنوبی تحویل خواهد گردید.
بهای آن در صورت تحویل در اتاوا بر اساس نرخ زر در اتاوا به دلار دولت ایالات متحده آمریکا و مظنه نرخ رسمی متوسط لیره و دلار در لندن در روزخرید احتساب خواهد گردید و در صورتی که تحویل زر در اتحادیه آفریقای جنوبی صورت گیرد بها طبق نرخ رسمی زر در لندن در روز خرید احتساب‌خواهد شد.
ماده ۱۲ - دولت شاهنشاهی ایران هیچ مقدار از زر تحصیل شده تحت شرایط این قرارداد را مادامی که جنگ فعلی ادامه دارد به مصرف معاملات‌بازرگانی با هیچیک از کشورها جز ممالک گروه استرلینگ کانادا و ایالات متحده آمریکا نخواهد رسانید.
ماده ۱۳ - دولت شاهنشاهی ایران موجودیهای لیره به حساب بستانکار خود را فقط برای پرداخت در ممالک گروه استرلینگ مصرف خواهد نمود.
ماده ۱۴ - دولتین شاهنشاهی ایران و مملکت متحده انگلستان تعهد می‌کنند برای اجرای این قرارداد در موقع لزوم هر گونه مقررات قانونی وضع واقدامات اداری به عمل آورند.
ماده ۱۵ -
الف - این قرارداد از تاریخ پنجم خرداد ۱۳۲۱ (۲۶ مه ۱۹۴۲) اجرا خواهد شد و (طبق مندرجات بند ب - ج ذیل) در تاریخ خروج نیروی‌دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان از ایران طبق ماده ۵ پیمان اتحاد مورخه نهم بهمن ۱۳۲۰ (۲۹ ژانویه ۱۹۴۲) منقضی خواهد گردید.
ب - در تاریخ انقضاء این قرارداد مذکور در بند (الف) موجودیهای لیره در حساب بستانکار دولت شاهنشاهی ایران که طبق ماده ۷ فوق تشخیص خواهدگردید به حساب مخصوص به بانک انگلستان نقل خواهد شد مقررات ماده ۱۰ بند (ب) در مورد موجودیهای این حساب مخصوص مجری خواهد شدو انقضای قرارداد که در بند الف ذکر شده حکم انتهای سه ماه را خواهد داشت.
ج - مادامی که موجودی لیره به حساب مخصوص تماماً مصرف نشده باشد مقررات مواد هشت و سیزده نسبت به آن موجودی مجری خواهد گردید ومقررات ماده ۲ نیز به قوت خود باقی خواهد بود.
امضاکنندگان ذیل نمایندگان تام‌الاختیار قرارداد حاضر را امضاء و مهر می‌نمایند در تهران در تاریخ پنجم خرداد ۱۳۲۱ (۲۶ مه ۱۹۴۲) به دو نسخه فارسی و انگلیسی تهیه گردید و هر دو نسخه به تساوی معتبر شناخته می‌شود.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران از طرف دولت مملکت متحده انگلستان
وزیر امور خارجه دولت ایران و ایرلند شمالی - وزیر مختار و ایلچی
امضاء: علی سهیلی امضاء: ر. و. بولارد
۱۶ مه ۱۹۴۲
آقای وزیر
محترماً به اطلاع آن جناب می‌رساند که واضح است که در موقع احتساب موجودیهای لیره دولت شاهنشاهی ایران از نظر اجرای قرارداد مالی که درتاریخ امروز به امضاء رسیده کلیه موجودیهای پول گروه استرلینگ اعم از اینکه متعلق به دولت شاهنشاهی ایران و یا در اختیار کمیسیون ارز ایران باشد قابل تبدیل به لیره استرلینگ به نرخ رسمی خواهد بود.
موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌نماید.
شماره ۶۲۳
۱۳۲۱٫۳.۵ آقای وزیر مختار
محترماً وصول نامه انجذاب مورخه امروز که در آن اطلاع می‌دهند:
(که واضح است که در موقع احتساب موجودیهای لیره دولت شاهنشاهی ایران از نظر اجرای قرارداد مالی که در تاریخ امروز به امضاء رسیده کلیه‌موجودیهای پول گروه استرلینگ اعم از اینکه متعلق به دولت شاهنشاهی ایران و یا در اختیار کمیسیون ارز ایران باشد قابل تبدیل به لیره استرلینگ به‌نرخ رسمی خواهد بود) اشعار می‌دارد. موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌نماید.
اجازه مبادله قرارداد مالی بین دولتین ایران و انگلستان مشتمل بر پانزده ماده و دو نامه به شرح بالا در جلسه پنجم تیر ماه یک هزار و سیصد و بیست ودو به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری
نیز نگاه کنید به
- قرارداد مالی فیما بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت مملکت متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی
- شور اول قرارداد مالی بین دولتین ایران و انگلستان ۲۵ اسفند ۱۳۲۱ نشست ۱۴۱
- بقیه شور اول لایحه قرارداد مالی و رأی بورود شور دوم ۲۹ اسفند ۱۳۲۱ نشست ۱۴۳
- بقیه شور دوم لایحه قرارداد مالی بین ایران و انگلستان و تصویب آن ۵ تیر ۱۳۲۲ نشست ۱۷۵
- اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی
- منشور آتلانتیک