شرق، غرب، شمال، جنوب
| ' | شرق، غرب، شمال، جنوب از احمد کسروی |
' |
| به نقل از مجلهٔ پرچم، سال یکم، شمارهٔ چهارم، نیمهٔ دوم اردیبهشت ۱۳۲۲، ص ۱۵۴. |
چنانکه خوانندگان میدانند ما پارسال در روزنامه پرچم دربارهٔ نامهای فارسی شمال و جنوب پرسشهایی از خوانندگان کردیم و یکرشته پاسخهایی رسید که در روزنامه بچاپ رسانیدیم. ولی اینکه کدام پاسخ راست‌تر بود ننوشتیم و اینک نتیجه را در اینجا می‌آوریم:
از همه پاسخهایی که رسید دوتا راست بود: یکی پاسخ آقای نادری از تهران دیگری پاسخ آقای مسعود همایون از همدان، و چنانکه این دو تن نوشتند نامهای چهارسو در فارسی چنین بوده:
شرق: خوراسان، غرب: خورروان (خاور)، شمال: باختر، جنوب: نیمروز.
اینها نامهاییست که در زمان ساسانیان بکار می‌رفته و خود یکداستان تاریخی می‌دارد که باید در جای دیگری بازنماییم. در اینجا سخن آنست که آیا می‌توان امروز این چهار نام را در نوشته‌های خود بکار برد و شناخته گردانید؟ چنانکه خوانندگان میدانند اکنون چند دشواری پدید آمده زیرا:
۱) خراسان امروز نام یک استانی گردیده که دیگر نتوان آنرا در معنی شرق بکار برد.
۲) خورروان یا خاور که نام غرب می‌بوده فرهنگستان آنرا نام شرق گردانیده و در روزنامه‌ها و نوشته‌های دولتی باین معنی شناخته گردیده.
۳) باختر که نام شمال بوده فرهنگستان در معنی غرب شناخته گردانیده.
۴) نیمروز بمعنی نیمه روز یا ظهر است که ما بان معنی نیز نیازمندیم، و چون ما برآنیم که یک واژه را جز در یک معنی بکار نبریم اینست برای جنوب بواژه دیگری نیاز خواهیم داشت.
باید در این باره بگفتگوی گشاده و درازی پردازیم و اگر خوانندگان هم چیزی می‌اندیشند بنویسند. در یکی از شماره‌های آینده کفتار [غ] آقای مسعود مقدم را درباره داستان تاریخی این چهار نام خواهیم آورد که سپس درباره نامها و اینکه امروز چه باید بکنیم بسخن پردازیم.