سوگند پادشاهی رضا شاه پهلوی
| تاجگذاری رضا شاه پهلوی | اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی | یک پارچگی کشور ایران از سوی رضا خان سردار سپه وزیرجنگ |
روز ۲۵ آذر ماه ۱۳۰۴ فرخنده روزی که اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی در برابر مجلس شورای ملی سوگند پادشاهی خوردند و شاهنشاه ایران شدند.
پس از تصویب ماده واحده از سوی مجلس شورای ملی در روز ۹ آبان ماه ۱۳۰۴ که به نام سعادت ملت ایران، انقراض سلطنت قاجاریه را اعلام و حکومت موقتی را در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملکتی به شخص آقای رضا خان پهلوی واگذار نمود و تعیین تکلیف حکومت را به نظر مجلس موسسان قرارداد که برای دگرگون ساختن ماده‌های ۳۶ - ۳۷ - ۳۸ - ۴۰ متمم قانون اساسی برگزار شود. مجلس موسسان در روز ۱۵ آذر ماه ۱۳۰۴ نخستین نشست خود را با ۲۴۱ نماینده از سراسر کشور برگزار کرد. در پنجمین نشست مجلس موسسان در روز ۲۱ آذر ماه پس از دادن تغییرات در اصل‌های چهارگانه ۳۶ - ۳۷ - ۳۸ و ۴۰ متمم قانون اساسی، پادشاهی ایران را به اعلیحضرت رضا شاه پهلوی سپرد.
روز ۱۴ آبان ماه ۱۳۰۴ از سوی اعلیحضرت رضا شاه پهلوی نامه‌ای به مجلس فرستاده شد:
مقام مقدس مجلس شورای ملی شیداله ارکانه
- در این موقع که ریاست حکومت موقتی مملکت به من تفویض شده است جناب مستطاب اجل آقای میرزا محمدعلی خان فروغی وزیر مالیه را برای تسهیل و تسریع جریان کار از جانب خود به کفالت امور راجعه، به ریاست وزرا معین و اینک معرفی می‌نمایم سایر آقایان وزرا هم کماکان در پست‌های خود باقی خواهند بود.
- رییس حکومت موقتی مملکت و ریاست عالی کل قوا - رضا
در روز ۲۵ آذر ماه ۱۳۰۴ مجلس شورای ملی آذین بندان شده بود. از ساعت یک و نیم پس از نیم روز میهمانان به پارلمان وارد شدند. از ورودی مجلس تا ساختمان مجلس در دو سو شاگردان مدرسه نظام ایستاده بودند و از در ساختمان به بالا دو سوی پلکان‌ها از یک سو تا سالن آیینه که جای درنگ برای اعلیحضرت همایونی قرارداده شده بود و از سوی دیگر تا در ورود به سالن اصلی مجلس شورای ملی که راهروی اعلیحضرت همایونی رضا شاه بود شاگردان مدرسه نظام با لباس رسمی و در حال سلام ایستاده بودند.
تالار کمیسیون خارجه مجلس برای هیات وزرا، تالار کمیسیون فواید عامه برای نخست وزیران پیشین، تالار کمیسیون نظام برای علمای اعلام و تالار بزرگ تنفس برای نمایندگان مجلس موسسان ویژه شده بود. آذین ورودی و راهروهای مجلس بسیار باشکوه و زیبا بود.
ساعت دو و نیم پس از نیم روز موکب اعلیحضرت همایونی که یساولان سلطنتی جلوی کالسکه سلطنتی با چماق‌های نقره‌ای در دست و امیر لشکر خدایارخان که پرچم سلطنتی را در دست داشت دنبال کالسکه وارد پهنه مجلس شورای ملی شدند. هیات رییسه مجلس شورای ملی و هیات وزرا برای پیشباز در برابر ساختمان مجلس ایستاده بودند. اعلیحضرت همایونی در برابر ساختمان مجلس پیاده شدند و به سوی تالار آیینه که برای ایشان ویژه شده بود رفتند.
نخست نمایندگان هیات موسسان به سوی سالنی که در آن آیین سوگند برگزار می‌شد، رفتند و در جای ویژه برای آنها، سمت چپ مجلس ایستادند. سپس نمایندگان مجلس هر یک به سوی سندلی‌های خود رفتند و نشستند. در لژ هیات نمایندگان خارجه سفیران انگلیس، فرانسه، مصر، روسیه، ترکیه و دیگران کشورها با پوشاک رسمی مشکی و یراق‌دار ایستاده بودند و کلاه‌های شاپوی خود را در دست داشتند. علما نیز به فرم یک نیم دایره دور میز شاهنشاه و سندلی جواهرنشان که به سندلی نادری آوازه دارد، نشستند.
در لژ ویژه وزیران پیشین و دیگر بزرگان کشور و همه طبقه‌ها و در لژ روزنامه‌ها، مدیران روزنامه‌ها و هفته نامه‌ها و بخشی از اصناف ایستاده بودند. در سوی چپ مجلس، سران ارتش و در لژ نوین رییس‌های اداره‌های دولتی ایستاده بودند. در لژ روبرو که لژ شاهنشاه است پروانه داده بودند که دو دوربین عکاسی گزارده شود.
هیات وزرا با گُبه یا پیراهن‌های بلند و بی آستین که بر روی لباس‌ها می‌پوشند، وارد شدند و در دایره جلوی مجلس در سوی راست و معاونین در سوی چپ ایستادند. سپس نخست وزیران پیشین نیز با گُبه ترمه وارد شدند و در زاویه سوی راست تریبون عبدالحسین فرمانفرما و سعدالدوله و در زاویه چپ محمد ولی خان تنکابنی سپهسالار ایستادند. هیات رییسه مجلس واپسین هیاتی بود که به مجلس وارد شد و بر سندلی‌های روبروی تریبون جایگاه وزیران نشستند. پس از آنکه همه در جای خود قرارگرفتند، آقای جم مدیرالملک با گُبه ترمه وارد مجلس شد از همان بالا با آوای بلند گفت:
- اعلیحضرت همایونی تشریف فرما شدند.
در این هنگام نمایندگان مجلس از جای خود برخاستند و اعلیحضرت همایونی از پله‌های هیات رییسه به سالن مجلس وارد تشریف فرما شدند، با رخت پادشاهی و جقه و سردوشی‌های الماس زده در جلوی سندلی ویژه و پشت میز شاهنشاهی ایستادند و چنین فرمودند:
| « | نظر به احساسات عالیه‌ای که ملت محبوب من نسبت به من ابراز نموده و به پاس صمیمیت من در خدمت به مملکت برای تقدیر مراتب مزبور بلندترین مقامی را که در حیز امکان داشته به من تفویض کرده است، میل دارم در اولین موقع که برای من میسر می‌شود با کمال مسرت اظهار امتنان خود را از این صفت قدردانی ملت عزیز بنمایم و خاطر نشان کنم که هم چنانکه در گذشته از هیچ گونه مجاهدت و فداکاری برای مملکت فروگذار نکرده‌ام در آینده نیز از نیت خود در سعی و کوشش برای خیر و سعادت ملت اطمینان کامل دارم و از خداوند تبارک و تعالی برای نیل به مقاصد بی آلایش خود طلب توفیق کرده اینک به ایفای مراسم تحلیف و ادای اولین تکلیفی که قانون اساسی برای من مقرر داشته است اقدام می‌نمایم. | » |
سپس رویه دیگری که سوگندنامه قانون اساسی در آن نوشته شده بود را برداشتند و چنین خواندند:
| « | من خداوند قادر متعال را گواه گرفته به کلام الله مجید و به آنچه نزد خدا محترم است قسم یاد می‌کنم که تمام هم خود را مصروف حفظ استقلال ایران نموده حدود مملکت و حقوق ملت را محفوظ و محروس بدارم. قانون اساسی و مشروطیت ایران را نگهبان و بر طبق آن و قوانین مقرره سلطنت نمایم و در ترویج مذهب جعفری اثنی عشری سعی و کوشش نمایم و در تمام اعمال و افعال خداوند عز شانه را حاضر و ناظر دانسته منظوری جز سعادت و عظمت دولت. ملت ایران نداشته باشم و از خداوند مستعان در خدمت به ترقی ایران توفیق می‌طلبم و از ارواح طیبه اولیای اسلام استمداد می‌کنم | » |
پس از آن اعلیحضرت قلم را برداشتند و رویه سوگندنامه را دستینه نهادند. سالن مجلس سکوت بود و تنها دوربین‌های عکاسی بودند که آن سکوت را می‌شکستند.
سپس سیل تهنیت به سوی اعلیحضرت همایونی رضا شاه پهلوی سرازیر شد. پس از آیین تهنیت اعلیحضرت به سوی تالار آیینه تشریف فرما شدند و پس از کوتاه زمانی از تالار بیرون آمدند و در راهرو با نمایندگان که ایستاده بودند ابراز مهربانی فرمودند و از پله‌ها به پایین روانه شدند. هیات رییسه و وزیران تا جلوی کالسکه اعلیحضرت را همراهی کردند و آیین پسواز به جای آوردند تا اعلیحضرت سوار کالسکه سلطنتی شدند و از پهنه مجلس شورای ملی در ساعت سه پس از نیم روز خارج شدند. روز دهم دی ماه برنامه شناساندن ولیعهد شش ساله ایران محمدرضا پهلوی به مجلس شورای ملی اعلام شد. و آیین جشن تاجگذاری برای روز ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۵ در کاخ گلستان تعیین شد.[۱]