سفر محمدرضا شاه پهلوی به ایالات متحده امریکا ۲۵ آبان ۱۳۲۸ - ۱۰ دی ۱۳۲۸
| اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی | سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
ایران در گیر و دار جنگ جهانی دوم یکی از بنیانگذاران سازمان ملل متحد شد. پس از آنکه شوروی پیمان سه دولت [۱] را زیرپا گذاشت و به جای اینکه شش ماه پس از پایان جنگ ارتش شوروی را از ایران بیرون برد، جنبش‌های جدایی‌خواهی در استان‌های شمالی ایران به راه انداخت و حکومت دموکراتیک آذربایجان را با یاری توده‌ای‌های آموزش دیده در شوروی برپا کرد که با پایداری مردم آذربایجان علیه کمونیسم و اراده استوار شاهنشاه محمد رضا پهلوی و فداکاری‌های ارتش شاهنشاهی ایران آذربایجان از چنگال عوامل شوروی رها شد و استقلال و تمامیت ارضی ایران که در لبه نابودی بود برقرار شد. پس از آنچه که در آذربایجان [۲]رویداد و تهدید مداوم استقلال و تمامیت ارضی ایران از سوی شوروی، مردم ایران دیکتاتور پرولتاریا و بردگی در برابر فرمان‌های رسیده شده از مسکو را نخواستند و راه سیاست خارجی ایران برپایه اراده و انتخاب ملت برگسترش سیاست خارجی با دنیای غرب استوار گردید. دولت‌های غربی این تصمیم مردم ایران را خوش‌آمد گفتند و شاهنشاه ایران را به اروپا و امریکا دعوت کردند. ، دولت شوروی که از نگرفتن امتیاز نفت شمال ایران و از دست دادن آذربایجان زخمی شده بود، آغاز به یک سری سوقصدهای سیاسی در ایران برای[۳] استوار کردن ریشه‌های نفوذی خود کرد تا آنجا که در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ یکی از عوامل حزب توده به جان شاهنشاه سوءقصد[۴] کرد.
وضعیت سیاسی ایران
پس از بیش از چهار سال اشغال ایران [۵] و درهم‌کوبیده‌شدن و ویرانی پای‌ساخت[۶] نوپای ایران به وسیله ارتش‌های خارجی، و تحمیل توهین، درد، بیماری، رنج و گرسنگی بر مردم ایران، زمان بازسازی کشور فرارسیده بود. کارشناسان ایرانی نخستین برنامه عمرانی ایران [۷]را با اصلاحاتی که به سبب کمبود بودجه در آن پدیدآوردند نوشتند. دولت امریکا نیز پشتیبانی از بازسازی ایران چه مالی و چه فنی را در چهارچوب برنامه عمرانی به وسیله اصل چهار ترومن اعلام داشت.
پس از سفر شاهنشاه به اروپا در سال ۱۳۲۷ [۸] گام بعدی سفر به ایالات متحده امریکا بود. کوتاهی پیش از سفر شاهنشاه به امریکا که از مهرماه ۱۳۲۸ با دعوت ترومن پرزیدنت امریکا سازمان یافته بود، سیاست داخلی ایران به سبب فشارهای حزب توده و تظاهرات و اعتصاب‌ها رو به ناآرامی گذاشت. در ۱۳ آبان ۱۳۲۸ هژیر وزیر دربار شاهنشاهی به هنگام آیین سوگواری در مسجد سپهسالار، با شلیک گلوله‌هایی از سوی حسین امامی قاتل احمد کسروی زخمی و به بیمارستان شماره دو ارتش برده شد. عبدالحسین هژیر روز پسین در ۱۴ آبان درگذشت. به فرمان شاهنشاه ابراهیم حکیمی به سمت وزیر دربار شاهنشاهی برگزیده شد. ساعد بی‌درنگ سیدجلال‌الدین تهرانی و دکتر نخعی را به سمت وزیران مشاور شناساند.
۲۲ آبان ۱۳۲۸ اعضای شورای سلطنتی برای درازای نبودن شاهنشاه در کشور برگزیده شدند و ۲۴ آبان ۱۳۲۸ شاهنشاه به دعوت رئیس جمهور امریکا از تهران رهسپار امریکا شدند و در فرودگاه مهرآباد برای ملت ایران پیامی فرستادند. هواپیمای شاهنشاه در فرودگاه رم برزمین نشست و پس از یک ساعت و نیم سوخت‌گیری به سوی ایسلند پرواز کرد.
ورود به واشنگتن دی. سی.
۲۵ آبان شاهنشاه به شهر واشنگتن وارد شدند و مورد پیشباز ترومن رئیس جمهور امریکا و دیگر سران آن کشور قرارگرفتند و در پاسخ به خیرمقدم رئیس جمهور امریکا فرمایشاتی ایراد کردند.
در راه به کاخ بلرهاوس، بیش از دویست هزار نفر از اهالی واشنگتن با ابراز احساسات خود ورود شاهنشاه را گرامی داشتند. جان راسل یانگ شهردار واشنگتن در خوش‌آمدگویی خود کلید طلایی شهر را به پیشگاه اعلیحضرت تقدیم کرد و سپس شاهنشاه به کاخ بلرهاوس جای ماندن شاهنشاه در بازدید از امریکا تشریف‌فرما شدند.
شاهنشاه در میهمانی رسمی شام ترومن پرزیدنت امریکا شرکت فرمودند و از سوی شاهنشاه و ترومن بیانات پر از دوستی پشتیبانی ایراد شد.
۲۶ آبان ۱۳۲۸ نمایندگان رادیو و تلویزیون و روزنامه‌های امریکا به پیشگاه شاهنشاه باریافتند و ایشان به پرسش‌های آنان پاسخ دادند. سپس شاهنشاه از دانشکده نیروی دریایی امریکا دیدن کردند و ناهار را در آنجا خوردند. شاهنشاه در میهمانی شام دین آچسن وزیر خارجه امریکا شرکت کردند و در پاسخ سخنان آچسن گفتند
ایران استقلال خود را در برابر هرگونه تهدید از هر منبعی که سرچشمه بگیرد و به هر قیمتی که تمام شود حفظ خواهد کرد
۲۷ آبان ۱۳۲۸ شاهنشاه از دیوان عالی و کنگره امریکا و هم‌چنین کتابخانه کنگره و موزه ملی هنرهای زیبای آن کشور بازدید کردند. شاهنشاه در جشن باشگاه نویسندگان از کشورهای گوناگون شرکت فرمودند و درباره استقلال ایران سخنانی ایرادکردند. گفتگوهای رسمی شاهنشاه با ترومن پرزیدنت امریکا در کاخ سفید آغاز شد. در این گفنگوها آچسن وزیر امور خارجه امریکا و علاء سفیر کبیر ایران در واشنگتن نیز بودند. شاهنشاه پس از پایان گفتگوها به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند. شاهنشاه در همین روز با آچسن وزیر امور خارجه امریکا و پس از آن با ژنرال برادلی در پنتاگون ساختمان وزارت دفاع امریکا نیز گفتگو کردند. از سوی شاهنشاه شاهنشاه در پایان این روز تاج گلی بر مزار جرج واشنگتن نخستین پرزیدنت امریکا نهادند و سپس رهسپار آرلینگتن شدند و تاج گلی بر آرامگاه سرباز گمنام گذاشتند. میهمانی شامی به افتخار تروم پرزیدنت امریکا برگزار شد که در آن دیگر سران برجسته امریکا نیز در آن شرکت داشتند.
۲۸ آبان ۱۳۲۸ ایرانیانی که در واشنگتن زندگی می‌کردند و نمایندگان آسوری‌ها به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و اعلیحضرت در بیاناتی به آنها فرمودند:
به تنهایی کاری از من ساخته نیست، همه باید در انجام وظایف ملی و مملکتی کوشش کنیم
شاهنشاه پس از دیدن مسابقه فوتبال دانشگاه جرج واشنگتن از ساختمان‌های ارزان قیمت در نزدیکی واشنگتن بازدید کردند.
۲۹ آبان ۱۳۲۸ ایرانیانی که در امریکا زندگی می‌کردند به پیشگاه شاهنشاه بار یافتند و اعلیحضرت در سخنان خود به ایشان گفتند:
ما گذشته‌ای پرافتخار داریم که به آن مباهات می‌کنیم، ولی این کافی نیست، باید کاری کنیم که دهقانان و کارگران و سایر طبقات محروم را از زندگی شایسته‌ای برخوردار سازیم.
ورود به نیویورک
شاهنشاه با ترن ویژه از واشنگتن رهسپار نیویورک شدند و به هتل والدورف استوریا تشریف‌فرما شدند. دومین گفتگوی شاهنشاه با نمایندگان مطبوعات در هتل والدرف استوریا انجام یافت و شاهنشاه به پرسش‌های خبرنگاره پاسخ دادند و درباره اوضاع ایران بیاناتی ایراد کردند.
حکمت وزیر امور خارجه نیز در گفتگویی با خبرنگاران درباره پیمان بازرگانی ایران و امریکا، طلاهای ایران و دولت شوروی، و رویدادهای مرزی باغچه‌سرا دیدگاه‌های دولت را بیان کرد.
نصرالله امیرانتظام نماینده ایران در سازمان ملل متحد میهمانی به افتخار شاهنشاه در هتل والدورف استوریا برگزار کرد که در آن رومولو رئیس مجمع عمومی، تریگوه‌لی دبیر کل سازمان ملل و وارن نماینده امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز بودند.
۳۰ آبان ۱۳۲۸ شاهنشاه به دعوت کارلوس رومولو رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نشست مجمع عمومی تشریف‌فرما شدند و در بیانات خود به نمایندگان کشورها فرمودند:
اگر صلح در جهان وجود داشته باشد هرکاری امکان پذیر است و اگر وجود نداشته باشد هیچ چیز را دوام و ثباتی نخواهد بود. یکی از شواهد روشن این معنا ترقیات شگفتی است که برای ما ایرانیان در دوره کوتاه بین دو جنگ جهانی حاصل شد.
شاهنشاه از موزه متروپولیتن در نیویورک بازدید کردند و هنگام گشایش نمایشگاه آثار هنری ایران فرمودند:
در این نمایشگاه که آثار هنرهای زیبای ایران به نمایش گذاشته شده، عشق ایرانی به طبیعت و حس شکیبایی و اندیشه‌های عرفانی او به خوبی دیده می‌شود. هم‌چنین در این آثار عشق ایرانیان به گل و زیبایی کاملا نمودار است.
شهردار نیویورک در آیین باشکوهی به پاس پایداری شاهنشاه در راه برقراری عدالت اجتماعی و گسترش برنامه‌های فرهنگی و بالا بردن سطح زندگی مردم ایران از سوی اهالی نیویورک منشوری به پیشگاه شاهنشاه تقدیم داشت.
۱ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه در میهمانی ناهار باشگاه ملی مطبوعات امریکا شرکت کردند و در سخنانی به نمایندگان مطبوعات و روزنامه‌نگاران امریکا فرمودند:
اساس پیشرفت ایران همانند همه ممالک دیگر صلح به شمار می‌رود، سراسر ادبیات بزرگ و وسیع ما مملو از اشاره به اهمیت صلح است و فواید صلح در آثار هنری ما نیز نشان داده شده و در اصول فلسفی که قسمتی از اصول اخلاقی ما را تشکیل می‌دهد در همه جا از صلح تمجید و ستایش شده‌است.
شاهنشاه از دانشگاه نظامی وست‌پوینت بازدید کردند و دانشجویان دانشگاه در برابر شاهنشاه رژه رفتند. پس از پایان این آیین، شاهنشاه در جشنی که به افتخار معظم‌له برپا شده بود شرکت فرمودند. در همین روز شاهنشاه در جشن انجمن ایران در نیویورک بیاناتی درباره نیازهای بهداشتی ایران بیاناتی ایراد کردند. سپس شاهنشاه در انجمن روابط خارجی امریکا فرمودند که ایران برای پیشرفت امور اقتصادی خویش و استقرار عدالت اجتماعی که براساس افزایش تولید و ترقی سطح زندگی عمومی استوار باشد احتیاج به مساعدت و همکاری دارد.
۲ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از آرامگاه روزولت رئیس جمهور پیشین امریکا دیدن کردند و تاج‌گلی برآن نهادند. سپس اعلیحضرت از انجمن آسیایی نیویورک بازدید کردند و به میهمانی ایرانیانی که در نیویورک زندگی می‌کردند تشریف‌فرما شدند و درباره نیازهای مردم ایران و عدالت اجتماعی بیاناتی ایراد کردند.
ورود به دیترویت
۴ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه به سوی شهر دیترویت مرکز صنایع اتومبیل‌سازی امریکا پرواز کردند و پس از بازدید از کارخانه جنرال موتورز در جشنی که مدیران این کمپانی به افتخار شاهنشاه داده بودند شرکت کردند و درباره مکانیزه کردن کشاورزی ایران سخنانی ایراد کردند.
۵ آذر ۱۳۲۸ دانشگاه میشیگان در آیین باشکوهی درجه دکترای حقوق را به شاهنشاه تقدیم کرد و شاهنشاه در این آیین بیاناتی ایراد کردند.
ورود به رایت پاترسن
۶ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از دیترویت به رایت پاترسن مرکز نیروی هوایی امریکا تشریف‌فرما شدند و از سازمان‌ها و تاسیسات نیروی هوایی ایالت اوهایو دیدن کردند.
۷ آذر ۱۳۲۸ فورت ناکس در ایالت کنتاکی مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت و معظم‌له عملیات نظامی سربازان را دیدند آنگاه در میهمانی شام ژنرال لیونی فرمانده کل نیروهای نظامی قورت ناکس شرکت کردند و بیاناتی ایراد کردند.
۸ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از فورت ناکس رهسپار گراند کانیون در آریزونا شدند.
ورود به آریزونا
۹ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از موسسات کشاورزی گراند کانیون بازدید کردند.
۱۰ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه در پیامی که از رادیو صدای امریکا برای ملت ایران فرستادند فرمودند
هدف ما همانطور که قبلا بارها تذکر داده‌ام، تامین امنیت، بهداشت، فرهنگ و حداقل مایحتاج زندگی برای کلیه افراد ملت است.
شاهنشاه سپس به نوادا تشریف‌فرما شدند و از سد بزرگ هوور که بلندترین سد جهان است دیدن کردند و سپس به فینیکس در آریزونا رفتند. در همین روز شاهنشاه در یک نشست مطبوعاتی درباره آینده امیدبخش و درخشان ایران بیاناتی فرمودند.
۱۱ آذر ۱۳۲۸ زمین‌های کشاورزی و روش‌های آبیاری در فینیکس آریزونا مورد بازدید شاهنشاه قرار گرفت.
۱۲ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه به سوی سان‌دیه‌گو پرواز کردند و ار پایگاه نیروی دریایی کالیفرنیا و ولی‌فورج ناو بزرگ هواپیما بر امریکا در این بندر دیدن کردند.
۱۴ آذر ۱۳۲۸ کارخانه بزرگ هواپیماسازی لاکهید در لس‌انجلس مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت و آنگاه دانشجویان ایرانی این شهر را پذیرفتند.
۱۵ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از مرکزهای صنعتی و دیدنی‌های لس‌انجلس بازدید کردند.
۱۶ آذر ۱۳۲۸ بازدید رسمی شاهنشاه از امریکا پایان یافت و معظم‌له برای چندروزی به استراحتگاه سان‌ولی رفتند.
۱۸ آذر ۱۳۲۸ هفتاد تن از ایرانیانی که در سانفرانسیسکو رندگی می‌کردند به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و اعلیحضرت در بیاناتی آنان را به بازگشت به ایران و خدمت در راه میهن برانگیزاندند.
۲۱ آذر ۱۳۲۸ به مناسبت روز نجات آذربایجان رژه همه پادگان‌های ارتش در برابر فرتور شاهنشاه انجام یافت.
۲۸ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه در جشن شامی که از سوی ژنرال آیزنهاور رئیس دانشگاه کلمبیا به افتخار شاهنشاه برپا شده بود شرکت فرمودند و شاهنشاه و ژنرال آیزنهاور بیاناتی ایراد کردند.
۸ دی ۱۳۲۸ شاهنشاه در پایان سفر خود در امریکا در پیامی به پرزیدنت ترومن فرمودند:
اطمینان دارم که دوستی و مودت و حسن تفاهم بین ایران و امریکا علاوه بر آن که به نفع هر دو ملت است، صلح و امنیت بین‌المللی نیز بیش از پیش تقویت یافته و مدام در توسعه خواهد بود
۹ دی ۱۳۲۸ شاهنشاه پیش از پرواز به سوی تهران پیامی به وسیله رادیو صدای امریکا به ملت ایران فرستادند. اعلامیه مشترک شاهنشاه و ترومن پرزیدنت امریکا در تهران و واشنگتن به چاپ رسید.
۱۲ دی ۱۳۲۸ شاهنشاه پس از پایان سفر چهل و هفت روزه خود از امریکا به تهران بازگشتند و در فرودگاه مهرآباد در پیامی به ملت ایران یادآور شدند که کار و تلاش و اتحاد کلام و مبارزه با مفاسد اجتماعی تنها راه موفقیت است.
دستاورد سفر شاهنشاه به امریکا اعلامیه مشترک شاهنشاه و پرزیدنت ترومن
شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در سی‌ام دسامبر ۱۹۴۹ در پایان دیدار رسمی شاهنشاه از ایالات متحده امریکا، اعلامیه مشترکی را به آگاهی و چاپ رساندند. در این اعلامیه موافقت شد کهک
۱- شاهنشاه و پرزیدنت ترومن تایید می‌کنند که سازمان ملل متحد بهترین ارگانی که به وسیله آن می توان سلح جهانی را تضمین کرد.
۲- ایالات متحده امریکا، استقلال و تمامیت ارضی ایران را تضمین می‌کند همانگونه که در پیمان سه دولت در کنفرانس تهران به تاریخ ۱ دسامبر ۱۹۴۳ نوشته شده‌است.
۳- شاهنشاه و پرزیدنت ترومن موافق هستند که یک کشور می‌تواند استقلال خود را حفظ کند زمانی که اقتصاد آن کشور گسترش یابد، به همین دلیل ایران برنامه هفت ساله‌ای برای بازسازی اقتصادی و اجتماعی فراهم کرده‌است. امریکا برنامه عمرانی هفت ساله ایران را با کمک‌های اقتصادی و فنی و فرستادن کارشناسان فنی در چهارجوب اصل چهار ترومن پشتیبانی خواهد کرد.
۴- ایالات متحده امریکا ملت آزاد را پشتیبانی خواهند کرد تا آزادی و استقلال خود را بتوانند حفظ کنند . به همین دلایل ایالات متحده امریکا آماده‌است که به ایران پشتیبانی نظامی برای دفاع از خود بدهد.
نگارخانه
سرود ملی امریکا و سرود شاهنشاهی ایران در ورود شاهنشاه نواخته می‌شود
خوش‌آمدگویی به شاهنشاه ایران در آیین تقدیم کلید طلایی واشنگتن دی. سی.
پذیرایی پیش از میهمانی شام پرزیدنت ترومن به افتخار شاهنشاه ایران
بازدید از خانه جرج واشنگتن
بازدید از خانه جرج واشنگتن
شاهنشاه و تنی چند از سران ارتش در برابر خانه جرج واشنگتن
شاهنشاه پس از انجام آیین، ارلینگتن را ترک می‌کنند
شاهنشاه ارلینگتن را ترک می‌کنند
{{#ev:youtube|p4LQKFYvwHc|210|left|ترومن پرزیدنت امریکا به شاهنشاه ایران خوش‌آمد می‌گوید}}
منبع