سفر محمدرضا شاه پهلوی به ایالات متحده امریکا ۲۵ آبان ۱۳۲۸ - ۱۰ دی ۱۳۲۸
| اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی | درگاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
سفر محمدرضا شاه پهلوی به ایالات متحده امریکا ۲۵ آبان ۱۳۲۸ - ۱۰ دی ۱۳۲۸
ایران در گیر و دار جنگ جهانی دوم یکی از بنیانگذاران سازمان ملل متحد شد. پس از آنکه شوروی پیمان سه دولت [۱] را زیرپا گذاشت و به جای اینکه شش ماه پس از پایان جنگ ارتش شوروی را از ایران بیرون برد، جنبش‌های جدایی‌خواهی در استان‌های شمالی ایران به راه انداخت و حکومت دموکراتیک آذربایجان را با یاری توده‌ای‌های آموزش دیده در شوروی برپا کرد که با پایداری مردم آذربایجان علیه کمونیسم و اراده استوار شاهنشاه محمد رضا پهلوی و فداکاری‌های ارتش شاهنشاهی ایران آذربایجان از چنگال عوامل شوروی رها شد و استقلال و تمامیت ارضی ایران که در لبه نابودی بود برقرار شد. پس از آنچه که در آذربایجان [۲]رویداد و تهدید مداوم استقلال و تمامیت ارضی ایران از سوی شوروی، مردم ایران دیکتاتور پرولتاریا و بردگی در برابر فرمان‌های رسیده شده از مسکو را نخواستند و راه سیاست خارجی ایران برپایه اراده و انتخاب ملت برگسترش سیاست خارجی با دنیای غرب استوار گردید. دولت‌های غربی این تصمیم مردم ایران را خوش‌آمد گفتند و شاهنشاه ایران را به اروپا و امریکا دعوت کردند. ، دولت شوروی که از نگرفتن امتیاز نفت شمال ایران و از دست دادن آذربایجان زخمی شده بود، آغاز به یک سری سوقصدهای سیاسی در ایران برای[۳] استوار کردن ریشه‌های نفوذی خود کرد تا آنجا که در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ یکی از عوامل حزب توده به جان شاهنشاه سوءقصد[۴] کرد.
وضعیت سیاسی ایران
پس از بیش از چهار سال اشغال ایران [۵] و درهم‌کوبیده‌شدن و ویرانی پای‌ساخت[۶] نوپای ایران به وسیله ارتش‌های خارجی، و تحمیل توهین، درد، بیماری، رنج و گرسنگی بر مردم ایران، زمان بازسازی کشور فرارسیده بود. کارشناسان ایرانی نخستین برنامه عمرانی ایران [۷]را با اصلاحاتی که به سبب کمبود بودجه در آن پدیدآوردند نوشتند. دولت امریکا نیز پشتیبانی از بازسازی ایران چه مالی و چه فنی را در چهارچوب برنامه عمرانی به وسیله اصل چهار ترومن اعلام داشت.
پس از سفر شاهنشاه به اروپا در سال ۱۳۲۷ [۸] گام بعدی سفر به ایالات متحده امریکا بود. کوتاهی پیش از سفر شاهنشاه به امریکا که از مهرماه ۱۳۲۸ با دعوت ترومن پرزیدنت امریکا سازمان یافته بود، سیاست داخلی ایران به سبب فشارهای حزب توده و تظاهرات و اعتصاب‌ها رو به ناآرامی گذاشت. در ۱۳ آبان ۱۳۲۸ هژیر وزیر دربار شاهنشاهی به هنگام آیین سوگواری در مسجد سپهسالار، با شلیک گلوله‌هایی از سوی حسین امامی قاتل احمد کسروی زخمی و به بیمارستان شماره دو ارتش برده شد. عبدالحسین هژیر روز پسین در ۱۴ آبان درگذشت. به فرمان شاهنشاه ابراهیم حکیمی به سمت وزیر دربار شاهنشاهی برگزیده شد. ساعد بی‌درنگ سیدجلال‌الدین تهرانی و دکتر نخعی را به سمت وزیران مشاور شناساند.
۲۲ آبان ۱۳۲۸ اعضای شورای سلطنتی برای درازای نبودن شاهنشاه در کشور برگزیده شدند و ۲۴ آبان ۱۳۲۸ شاهنشاه به دعوت رئیس جمهور امریکا از تهران رهسپار امریکا شدند و در فرودگاه مهرآباد برای ملت ایران پیامی فرستادند. هواپیمای شاهنشاه در فرودگاه رم برزمین نشست و پس از یک ساعت و نیم سوخت‌گیری به سوی ایسلند پرواز کرد.
ورود به واشنگتن دی. سی.
۲۵ آبان شاهنشاه به شهر واشنگتن وارد شدند و مورد پیشباز ترومن رئیس جمهور امریکا و دیگر سران آن کشور قرارگرفتند و در پاسخ به خیرمقدم رئیس جمهور امریکا فرمایشاتی ایراد کردند.
در راه به کاخ بلرهاوس، بیش از دویست هزار نفر از اهالی واشنگتن با ابراز احساسات خود ورود شاهنشاه را گرامی داشتند. جان راسل یانگ شهردار واشنگتن در خوش‌آمدگویی خود کلید طلایی شهر را به پیشگاه اعلیحضرت تقدیم کرد و سپس شاهنشاه به کاخ بلرهاوس جای ماندن شاهنشاه در بازدید از امریکا تشریف‌فرما شدند.
شاهنشاه در میهمانی رسمی شام ترومن پرزیدنت امریکا شرکت فرمودند و از سوی شاهنشاه و ترومن بیانات پر از دوستی پشتیبانی ایراد شد.
۲۶ آبان ۱۳۲۸ نمایندگان رادیو و تلویزیون و روزنامه‌های امریکا به پیشگاه شاهنشاه باریافتند و ایشان به پرسش‌های آنان پاسخ دادند. سپس شاهنشاه از دانشکده نیروی دریایی امریکا دیدن کردند و ناهار را در آنجا خوردند. شاهنشاه در میهمانی شام دین آچسن وزیر خارجه امریکا شرکت کردند و در پاسخ سخنان آچسن گفتند
ایران استقلال خود را در برابر هرگونه تهدید از هر منبعی که سرچشمه بگیرد و به هر قیمتی که تمام شود حفظ خواهد کرد
۲۷ آبان ۱۳۲۸ شاهنشاه از دیوان عالی و کنگره امریکا و همچنین کتابخانه کنگره و موزه ملی هنرهای زیبای آن کشور بازدید کردند. شاهنشاه در جشن باشگاه نویسندگان از کشورهای گوناگون شرکت فرمودند و درباره استقلال ایران سخنانی ایرادکردند. گفتگوهای رسمی شاهنشاه با ترومن پرزیدنت امریکا در کاخ سفید آغاز شد. در این گفنگوها آچسن وزیر امور خارجه امریکا و علاء سفیر کبیر ایران در واشنگتن نیز بودند. شاهنشاه پس از پایان گفتگوها به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند. شاهنشاه در همین روز با آچسن وزیر امور خارجه امریکا و پس از آن با ژنرال برادلی در پنتاگون ساختمان وزارت دفاع امریکا نیز گفتگو کردند. از سوی شاهنشاه شاهنشاه در پایان این روز تاج گلی بر مزار جرج واشنگتن نخستین پرزیدنت امریکا نهادند و سپس رهسپار آرلینگتن شدند و تاج گلی بر آرامگاه سرباز گمنام گذاشتند. میهمانی شامی به افتخار تروم پرزیدنت امریکا برگزار شد که در آن دیگر سران برجسته امریکا نیز در آن شرکت داشتند.
۲۸ آبان ۱۳۲۸ ایرانیانی که در واشنگتن زندگی می‌کردند و نمایندگان آسوری‌ها به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و اعلیحضرت در بیاناتی به آنها فرمودند:
به تنهایی کاری از من ساخته نیست، همه باید در انجام وظایف ملی و مملکتی کوشش کنیم
شاهنشاه پس از دیدن مسابقه فوتبال دانشگاه جرج واشنگتن از ساختمان‌های ارزان قیمت در نزدیکی واشنگتن بازدید کردند.
۲۹ آبان ۱۳۲۸ ایرانیانی که در امریکا زندگی می‌کردند به پیشگاه شاهنشاه بار یافتند و اعلیحضرت در سخنان خود به ایشان گفتند:
ما گذشته‌ای پرافتخار داریم که به آن مباهات می‌کنیم، ولی این کافی نیست، باید کاری کنیم که دهقانان و کارگران و سایر طبقات محروم را از زندگی شایسته‌ای برخوردار سازیم.
ورود به نیویورک
شاهنشاه با ترن ویژه از واشنگتن رهسپار نیویورک شدند و به هتل والدورف استوریا تشریف‌فرما شدند. دومین گفتگوی شاهنشاه با نمایندگان مطبوعات در هتل والدرف استوریا انجام یافت و شاهنشاه به پرسش‌های خبرنگاره پاسخ دادند و درباره اوضاع ایران بیاناتی ایراد کردند.
حکمت وزیر امور خارجه نیز در گفتگویی با خبرنگاران درباره پیمان بازرگانی ایران و امریکا، طلاهای ایران و دولت شوروی، و رویدادهای مرزی باغچه‌سرا دیدگاه‌های دولت را بیان کرد.
نصرالله امیرانتظام نماینده ایران در سازمان ملل متحد میهمانی به افتخار شاهنشاه در هتل والدورف استوریا برگزار کرد که در آن رومولو رئیس مجمع عمومی، تریگوه‌لی دبیر کل سازمان ملل و وارن نماینده امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز بودند.
۳۰ آبان ۱۳۲۸ شاهنشاه به دعوت کارلوس رومولو رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نشست مجمع عمومی تشریف‌فرما شدند و در بیانات خود به نمایندگان کشورها فرمودند:
اگر صلح در جهان وجود داشته باشد هرکاری امکان پذیر است و اگر وجود نداشته باشد هیچ چیز را دوام و ثباتی نخواهد بود. یکی از شواهد روشن این معنا ترقیات شگفتی است که برای ما ایرانیان در دوره کوتاه بین دو جنگ جهانی حاصل شد.
شاهنشاه از موزه متروپولیتن در نیویورک بازدید کردند و هنگام گشایش نمایشگاه آثار هنری ایران فرمودند:
در این نمایشگاه که آثار هنرهای زیبای ایران به نمایش گذاشته شده، عشق ایرانی به طبیعت و حس شکیبایی و اندیشه‌های عرفانی او به خوبی دیده می‌شود. همچنین در این آثار عشق ایرانیان به گل و زیبایی کاملا نمودار است.
شهردار نیویورک در آیین باشکوهی به پاس پایداری شاهنشاه در راه برقراری عدالت اجتماعی و گسترش برنامه‌های فرهنگی و بالا بردن سطح زندگی مردم ایران از سوی اهالی نیویورک منشوری به پیشگاه شاهنشاه تقدیم داشت.
۱ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه در میهمانی ناهار باشگاه ملی مطبوعات امریکا شرکت کردند و در سخنانی به نمایندگان مطبوعات و روزنامه‌نگاران امریکا فرمودند:
اساس پیشرفت ایران همانند همه ممالک دیگر صلح به شمار می‌رود، سراسر ادبیات بزرگ و وسیع ما مملو از اشاره به اهمیت صلح است و فواید صلح در آثار هنری ما نیز نشان داده شده و در اصول فلسفی که قسمتی از اصول اخلاقی ما را تشکیل می‌دهد در همه جا از صلح تمجید و ستایش شده‌است.
شاهنشاه از دانشگاه نظامی وست‌پوینت بازدید کردند و دانشجویان دانشگاه در برابر شاهنشاه رژه رفتند. پس از پایان این آیین، شاهنشاه در جشنی که به افتخار معظم‌له برپا شده بود شرکت فرمودند. در همین روز شاهنشاه در جشن انجمن ایران در نیویورک بیاناتی درباره نیازهای بهداشتی ایران بیاناتی ایراد کردند. سپس شاهنشاه در انجمن روابط خارجی امریکا فرمودند که ایران برای پیشرفت امور اقتصادی خویش و استقرار عدالت اجتماعی که براساس افزایش تولید و ترقی سطح زندگی عمومی استوار باشد احتیاج به مساعدت و همکاری دارد.
۲ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از آرامگاه روزولت رئیس جمهور پیشین امریکا دیدن کردند و تاج‌گلی برآن نهادند. سپس اعلیحضرت از انجمن آسیایی نیویورک بازدید کردند و به میهمانی ایرانیانی که در نیویورک زندگی می‌کردند تشریف‌فرما شدند و درباره نیازهای مردم ایران و عدالت اجتماعی بیاناتی ایراد کردند.
ورود به دیترویت و فراداشت درجه دکترای حقوق دانشگاه میشیگان به شاهنشاه
۴ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه به سوی شهر دیترویت مرکز صنایع اتومبیل‌سازی امریکا پرواز کردند و پس از بازدید از کارخانه جنرال موتورز در جشنی که مدیران این کمپانی به افتخار شاهنشاه داده بودند شرکت کردند و درباره مکانیزه کردن کشاورزی ایران سخنانی ایراد کردند.
۵ آذر ۱۳۲۸ دانشگاه میشیگان در آیین باشکوهی درجه دکترای حقوق را به شاهنشاه تقدیم کرد و شاهنشاه در این آیین بیاناتی ایراد کردند: [۹]
- آقایان اعضای هیأت مدیره دانشگاه با اعطای درجه دکترای حقوق افتخار بزرگی را نصیب من کرده‌اند.
- من از مدت‌ها پیش واقف به عظمت و اشتهار دانشگاه میشیگان بودم. اصل و منشأ این دانشگاه تقریباً به اوایل تأسیس جمهوری امریکا می‌رسد. ما در ایران اصل و منشأ را خوب قدر می‌شناسیم، زیرا فرهنگ خود ما یکی از فرهنگ‌های باستانی است. ما معتقدیم اصل و منشأ عالی و اصل و گوهری که تمدن را به وجود آورده مفهوم حیاتی و بسیار مهمی دارد، زیرا در دنیای پر آشوب کنونی که بر اساس احترام ارزش و منزلت مقام بشری و اصول معتقدات عالی اخلاقی استوار است، سنن باستانی ما را حیات و نیرو می‌بخشد و سرچشمه الهامات برای ما می‌شود. اصول و سنن عالی در آن موقع که مسیر ما از هر طرف با هرج و مرج و آشوب و بی‌نظمی احاطه شده، تکیه‌گاه استواری برای ما خواهدبود. سنن شما در این دانشگاه از همان اصول و سنن عالی است. بنابراین من این درجه دکترا را با افتخار مخصوص می‌پذیرم و از اینکه این درجه به عنوان اینکه نماینده ایران هستم به من اعطا شده‌است، مفتخرم.
- بی شک همه شما می‌دانید که ایران تا این اواخر در اقتباس از اصول و روش فرهنگی باختر کند و بطئی بوده، ولی باختر هیچ گاه چنین نبوده و چنین تردیدی را به خود راه نداده‌است، زیرا از همان قرون اولیه، باختر از فرهنگ ایران و سایر کشورهای خاورمیانه آنچه را که منطبق با احتیاجات خود یافت، اقتباس کرد. البته در این دانشگاه بی مورد خواهدبود که در این موضوع بیش از این شرح و بسط داده‌شود. من اطمینان دارم هیچ یک از دانشمندان ما نخواهند نوشت که اگر یونانی‌ها جنگ ماراتون را باخته‌بودند، سرنوشت تمدن جهان واقعاً به وضع باریک و شومی مبتلا می‌شد. کسانی که چنین عقیده‌ای داشته‌باشند می‌خواهند بقبولانند که ایران هیچ گونه کمکی به فرهنگ باختر نکرده و چیزی نداشته که کمک بکند. شما می‌دانید که این مطلب صحیح نیست.
- از مجموعه‌های نفیسی که شما از آثار خطی ایران در کتابخانه خود جمع‌آوری کرده‌اید و همچنین از انتشارات و برنامه دروس شما به خوبی پیدا است که شما به مقام و منزلت و درجه اهمیت ایران پی برده‌اید. این مطالب از تحقیقات و تتبعاتی که خاورشناسان عالیقدر امریکایی در ایران به عمل می‌آورند، کاملاً نمایان است.
- در زمان جنگ برنامه مفصلی در این قسمت از دنیا درباره این موضوع به زبان فارسی تدریس شده و تا آنجا که من اطلاع دارم در آینده نزدیکی برنامه‌ای به زبان فارسی دنبال خواهدگردید. تمام اینها مورد علاقه من است و این خود یک جز از برنامه وسیعی است که این دانشگاه نسبت به کشورهای خاور نزدیک و میانه تنظیم کرده‌است، همان سرزمین‌هایی که مهد تمدن و مشوق علم و هنر و صنعت و علوم پزشکی بوده و اصول سازمان اجتماعی و مملکت‌داری از آن سرزمین‌ها به باختر راه یافته‌است.
- ایران از تمام مصائب و پیشامدهای بد روزگار فاتح بیرون آمده و استقلال خود را حفظ کرده‌است. روح زنده ایام گذشته برای تمام مردم ایران مفهوم ارزنده‌ای دارد. یکی از غرایز و صفات جبلی ما که میراث ملی ما است، عشق و علاقه به صلح است. ما می‌خواهیم با تمام همسایگان خود در صلح و صفا زندگی کنیم و به حفظ صلح در سراسر جهان کمک نماییم. بدون صلح ما قادر نخواهیم بود وظایف خطیری را که برای امور داخلی ایران به عهده گرفته‌ایم، انجام دهیم. هدف این وظایف و امور خطیر بهبود وضع زندگی و تأمین بهداشت و بالابردن سطح زندگانی مردم ایران است. ایران امریکا را دوست خود می‌داند و دوستی این دو ملت سابقه ممتدی دارد و امیدوارم اکنون این دوستی نزدیک‌تر شود. تحقیقات و تتبعات دانشمندان امریکایی درباره ایران زیر نظر دانشگاه میشیگان نقش مهمی را در بسط و توسعه دامنه مناسبات میان دو ملت ایفا خواهدکرد. من این درجه دکتری را که به من اعطا شد به عنوان دلیل زنده‌ای از علاقه و محبت گرم شما به سرزمین محبوب و باستانی ایران، که افتخار نمایندگی آن را دارم، به وطن خود خواهم برد.
فراداشت دکترای حقوق دانشگاه میشیگان به شاهنشاه ایران
ورود به رایت پاترسن
۶ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از دیترویت به رایت پاترسن مرکز نیروی هوایی امریکا تشریف‌فرما شدند و از سازمان‌ها و تاسیسات نیروی هوایی ایالت اوهایو دیدن کردند.
۷ آذر ۱۳۲۸ فورت ناکس در ایالت کنتاکی مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت و معظم‌له عملیات نظامی سربازان را دیدند آنگاه در میهمانی شام ژنرال لیونی فرمانده کل نیروهای نظامی قورت ناکس شرکت کردند و بیاناتی ایراد کردند.
۸ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از فورت ناکس رهسپار گراند کانیون در آریزونا شدند.
ورود به آریزونا
۹ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از موسسات کشاورزی گراند کانیون بازدید کردند.
۱۰ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه در پیامی که از رادیو صدای امریکا برای ملت ایران فرستادند فرمودند
هدف ما همانطور که قبلا بارها تذکر داده‌ام، تامین امنیت، بهداشت، فرهنگ و حداقل مایحتاج زندگی برای کلیه افراد ملت است.
شاهنشاه سپس به نوادا تشریف‌فرما شدند و از سد بزرگ هوور که بلندترین سد جهان است دیدن کردند و سپس به فینیکس در آریزونا رفتند. در همین روز شاهنشاه در یک نشست مطبوعاتی درباره آینده امیدبخش و درخشان ایران بیاناتی فرمودند.
۱۱ آذر ۱۳۲۸ زمین‌های کشاورزی و روش‌های آبیاری در فینیکس آریزونا مورد بازدید شاهنشاه قرار گرفت.
۱۲ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه به سوی سان‌دیه‌گو پرواز کردند و ار پایگاه نیروی دریایی کالیفرنیا و ولی‌فورج ناو بزرگ هواپیما بر امریکا در این بندر دیدن کردند.
۱۴ آذر ۱۳۲۸ کارخانه بزرگ هواپیماسازی لاکهید در لس‌انجلس مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت و آنگاه دانشجویان ایرانی این شهر را پذیرفتند.
۱۵ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه از مرکزهای صنعتی و دیدنی‌های لس‌انجلس بازدید کردند.
۱۶ آذر ۱۳۲۸ بازدید رسمی شاهنشاه از امریکا پایان یافت و معظم‌له برای چندروزی به استراحتگاه سان‌ولی رفتند.
۱۸ آذر ۱۳۲۸ هفتاد تن از ایرانیانی که در سانفرانسیسکو رندگی می‌کردند به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و اعلیحضرت در بیاناتی آنان را به بازگشت به ایران و خدمت در راه میهن برانگیزاندند.[۱۰]
۲۱ آذر ۱۳۲۸ به مناسبت روز نجات آذربایجان رژه همه پادگان‌های ارتش در برابر فرتور شاهنشاه انجام یافت.
۲۸ آذر ۱۳۲۸ شاهنشاه در جشن شامی که از سوی ژنرال آیزنهاور رئیس دانشگاه کلمبیا به افتخار شاهنشاه برپا شده بود شرکت فرمودند و شاهنشاه و ژنرال آیزنهاور بیاناتی ایراد کردند.[۱۱]
- این مؤسسه بزرگ دارای شهرت بین‌المللی است. از اینکه امشب پرتویی از این شهرت بزرگ بر من که نمایندگی ملت ایران را به عهده دارم تابیده است، مسرورم، ولی خوشوقتی من علت دیگری هم دارد.
- رئیس دانشگاه کلمبیا در عین حالی که ریاست یکی از بزرگترین مراکز علم و ادب را عهده‌دار می‌باشد، سرباز بزرگی است که در دنیا کمتر نظیر دارد. نام ژنرال آیزنهاور همواره با پیروزی و آزادی متفقین در جنگ دوم بین‌المللی توأم خواهدبود.
- همانطوری که امشب در این مجلس اظهارشد، کشور ایران که به سهم خود در این مبارزه و تلاش شدید و طاقت‌فرسا شرکت کرده، خوشوقتی آن را داشته‌است که با ایالات متحده امریکا شریک و متحد باشد. این اتحاد و یگانگی همواره موجب خرسندی ما خواهدبود. اگر تا کنون خدمات ایران به این هدف بزرگ فراموش نشده، علت این است ایران مانند ایالات متحده امریکا و سایر ملل متحد به خاطر بعضی عقاید و اصول مهم و عالی بشری که بایستی اساس تمدن واقعی بشر باشد، وارد کارزار شده‌بود. ولی چیزی که امشب تأثیر عمیقی بر من که یک فرد ایرانی هستم بخشیده، این است که یک فرد سرباز اکنون لباس سربازی را کنار گذاشته و وارد زندگی کشوری شده‌است، و ثابت کرده‌است که همانطوری که در امور جنگی مهارت و لیاقت بسیار از خود نشان داده‌است، در امور و فنون صلح نیز استعداد و مهارت زیادی دارد. البته این موضوع جزئی از سنن تاریخی امریکا محسوب می‌شود، ولی با آداب و رسوم تاریخی ایران نیز وفق می‌دهد، زیرا در طی قرون متمادی پادشاهان و سرداران بزرگ ما به تمدن و فرهنگ خدمات شایانی کرده‌اند.
- البته ما در اینجا باز هم به اظهارات پروفسور والاس که امشب اظهار داشت ایران به فرهنگ ملل غربی و شاید کلیه ملل دنیا خدمت کرده‌است، برمی‌خوریم. در این محل که عده‌ای از دانشمندان امریکا دور هم گرد آمده‌اند، این خدمات ایران مورد تردید نیست و لزومی ندارد که من مجدداً آن را تذکر دهم. شاید در طی مسافرت اخیر خود در سرتاسر کشور امریکا این نکته را بیش از آنچه لازم بود، تأکید کرده‌باشم. علت این است که من مانند کلیه ایرانیان به تاریخ مشعشع کشور خود بی نهایت افتخار می‌کنم، و آرزو دارم که این افتخارات تجدید شده و بین ملت ایران و دنیای غرب وحدت و همکاری نزدیکی به خاطر ترقی و تعالی دو ملت ایران و امریکا ایجاد شود. ایجاد مؤسسه جدیدی برای آشنایی با فرهنگ و ادبیات ایران در دانشگاه کلمبیا به این منظور کمک زیادی خواهدکرد.
- شما فرهنگ ایران را جزئی از تمدن جدید بشر می‌دانید. ایران خدمات بسیار مهمی می‌تواند به روحیه دموکراتیک دنیای جدید بکند، زیرا در کشور ما نجابت و محبت هست. ما فرد را محترم می‌شماریم و به خصایل نیک اخلاقی احترام می‌گذاریم. ما به استقلال خود علاقه شدیدی داریم و به داشتن آزادی که آن را قرون متمادی حفظ کرده‌ایم، مباهات می‌کنیم. ولی ما با فنون علوم جدید صنعتی که تا این حد موجب رشد و عظمت امریکا شده‌است، آشنایی کافی نداریم. اگر ما بتوانیم به قدرت ملی خود فنون صنعتی و مهندسی امریکا را بیفزاییم، و اگر شما ما را در صنعتی‌کردن کشور و بالا بردن سطح زندگی افراد ملت یاری کنید و علوم و فنون لازم را در اختیار ما بگذارید، آن وقت اتحادی بین دو کشور ایجاد خواهدشد که نفع آن عاید کلیه ملل دنیا خواهدگشت.
- من اطمینان دارم این مؤسسه جدیدی که در دانشگاه کلمبیا تأسیس شده، به تأمین این منظور کمک‌های زیادی خواهدکرد. عده زیادی از جوانان ایرانی در این دانشگاهِ بزرگ تحصیل کرده‌اند و اینک ملت ایران از وجود این جوانان استفاده می‌کند. دکتر ویلیام جکسون، دانشمند امریکایی که کتاب‌های مهمی درباره ایران نگاشته و ادبیات و زبان ایران را به دانشگاه کلمبیا به خوبی معرفی کرده‌است، مورد تمجید و تکریم کلیه ایرانیان است.
- جای بسی خوشوقتی است که "مرکز علوم ایران" تحت ریاست ژنرال آیزنهاور تأسیس شده‌است. همچنین خوشوقتم از اینکه در موقع تأسیس این مرکز علم و ادب در امریکا هستم.
- طی اقامتم در امریکا از طرف عموم افراد ملت امریکا پذیرایی گرم و صمیمانه‌ای از من به عمل آمده‌است، بنابراین امیدوارم که به این طریق ما دوره جدیدی برای توسعه روابط حسنه و حسن تفاهم و دوستی و مودت متقابل آغاز نماییم.
- این دوستی و مودت و حسن تفاهم فقط به نفع دولت ایران و امریکا نیست، بلکه به سود کلیه ابناء بشر و صلح و امنیت بین‌المللی است.
۸ دی ۱۳۲۸ شاهنشاه در پایان سفر خود در امریکا در پیامی به پرزیدنت ترومن فرمودند:[۱۲]
اطمینان دارم که دوستی و مودت و حسن تفاهم بین ایران و امریکا علاوه بر آن که به نفع هر دو ملت است، صلح و امنیت بین‌المللی نیز بیش از پیش تقویت یافته و مدام در توسعه خواهد بود
۹ دی ۱۳۲۸ شاهنشاه پیش از پرواز به سوی تهران پیامی به وسیله رادیو صدای امریکا به ملت ایران فرستادند.[۱۳]
- ملت عزیزم،
- خدا را شکر می‌کنم که بار دیگر به خاک کشور و میهن عزیزم قدم می‌نهم و از همین نقطه‌ای که چند هفته پیش با دعای خیر و عواطف و احساسات صادقانه شما از آن رهسپار شدم، به شما هم میهنان عزیز درود می‌فرستم.
- رفتار متین و توأم با ابراز محبت و علاقه ملت عزیزم در مدت غیبت کوتاه من موجب خرسندی و رضایت و علاقه کامل من بوده‌است.
- در مسافرت اخیر مطالعات و مذاکرات سودمندی به عمل آمد و امیدوارم در آتیه نزدیکی با پشتیبانی هم میهنان عزیزم برای رفاه و آسایش عموم قدم‌های اساسی برداشته شود. نتیجه مشهودات و مطالعات این سفر که بستگی تام به سعادت و خوشبختی ایرانیان دارد، ممکن است در یک جمله مختصر شود: کار، اتحاد کلمه و مبارزه با مفاسد اجتماعی تنها راه موفقیت است و بس.
اعلامیه مشترک شاهنشاه و ترومن پرزیدنت امریکا در تهران و واشنگتن به چاپ رسید.
۱۲ دی ۱۳۲۸ شاهنشاه پس از پایان سفر چهل و هفت روزه خود از امریکا به تهران بازگشتند و در فرودگاه مهرآباد در پیامی به ملت ایران یادآور شدند که کار و تلاش و اتحاد کلام و مبارزه با مفاسد اجتماعی تنها راه موفقیت است.
دستاورد سفر شاهنشاه به امریکا اعلامیه مشترک شاهنشاه و پرزیدنت ترومن
شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در سی‌ام دسامبر ۱۹۴۹ در پایان دیدار رسمی شاهنشاه از ایالات متحده امریکا، اعلامیه مشترکی را به آگاهی و چاپ رساندند. در این اعلامیه موافقت شد که:
۱- شاهنشاه و پرزیدنت ترومن تایید می‌کنند که سازمان ملل متحد بهترین ارگانی که به وسیله آن می توان سلح جهانی را تضمین کرد.
۲- ایالات متحده امریکا، استقلال و تمامیت ارضی ایران را تضمین می‌کند همانگونه که در پیمان سه دولت در کنفرانس تهران به تاریخ ۱ دسامبر ۱۹۴۳ نوشته شده‌است.
۳- شاهنشاه و پرزیدنت ترومن موافق هستند که یک کشور می‌تواند استقلال خود را حفظ کند زمانی که اقتصاد آن کشور گسترش یابد، به همین دلیل ایران برنامه هفت ساله‌ای برای بازسازی اقتصادی و اجتماعی فراهم کرده‌است. امریکا برنامه عمرانی هفت ساله ایران را با کمک‌های اقتصادی و فنی و فرستادن کارشناسان فنی در چهارجوب اصل چهار ترومن پشتیبانی خواهد کرد.
۴- ایالات متحده امریکا ملت آزاد را پشتیبانی خواهند کرد تا آزادی و استقلال خود را بتوانند حفظ کنند . به همین دلایل ایالات متحده امریکا آماده‌است که به ایران پشتیبانی نظامی برای دفاع از خود بدهد.
نگارخانه
سرود ملی امریکا و سرود شاهنشاهی ایران در ورود شاهنشاه نواخته می‌شود
خوش‌آمدگویی به شاهنشاه ایران در آیین تقدیم کلید طلایی واشنگتن دی. سی.
پذیرایی پیش از میهمانی شام پرزیدنت ترومن به افتخار شاهنشاه ایران
بازدید از خانه جرج واشنگتن
بازدید از خانه جرج واشنگتن
شاهنشاه و تنی چند از سران ارتش در برابر خانه جرج واشنگتن
شاهنشاه پس از انجام آیین، ارلینگتن را ترک می‌کنند
شاهنشاه ارلینگتن را ترک می‌کنند
خوش‌آمد پرزیدنت هری ترومن در ورود اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی
اعلامیه مشترک شاهنشاه ایران و پرزیدنت ترومن
منبع
- ↑ پیمان سه دولت
- ↑ روز نجات آذربایجان
- ↑ سوقصدهای سیاسی در ایران در درازای جنگ سرد
- ↑ سوءقصد به جان شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی دانشگاه تهران ۱۵ بهمن ۱۳۲۷
- ↑ اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی
- ↑ Infrastructure
- ↑ برنامه عمرانی اول
- ↑ سفر محمدرضا شاه پهلوی به اروپا ۲۷ تیر ۱۳۲۷
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در دانشگاه میشیگان هنگام دریافت دکترای افتخاری دانشگاه ۵ آذر ماه ۱۳۲۸
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام باریابی ایرانیان در سانفرانسیسکو ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۸
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در دانشگاه کلمبیا ۲۸ آذر ماه ۱۳۲۸
- ↑ پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به پرزیدنت امریکا هنگام بازگشت به ایران ۸ دی ماه ۱۳۲۸
- ↑ پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام بازگشت از امریکا به ملت ایران در فرودگاه مهرآباد ۱۲ دی ماه ۱۳۲۸
نیز نگاه کنید به
- سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۲۸ خورشیدی تازی
- پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به ملت ایران هنگام پرواز به امریکا ۲۴ آبان ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پاسخ خوش‌آمدگویی پرزیدنت امریکا در واشنگتن ۲۵ آبان ماه ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پاسخ بیانات پرزیدنت امریکا در میهمانی رسمی شام در کاخ سفید واشنگتن ۲۵ آبان ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پاسخ بیانات وزیر امور خارجه امریکا ۲۶ آبان ماه ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی سفارت شاهنشاهی ایران در واشنگتن به افتخار پرزیدنت امریکا ۲۷ آبان ۱۳۲۸
- مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با رسانه‌های همگانی امریکا در هتل والدورف آستوریا نیویورک ۲۸ آبان ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام باریابی ایرانیان در امریکا ۲۹ آبان ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در موزه متروپولیتن امریکا هنگام گشایش نمایشگاه صنایع و هنرهای ایران ۳۰ آبان ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۱ آذر ماه ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در باشگاه ملی رسانه‌های امریکا ۱ آذر ماه ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در انجمن روابط خارجی امریکا ۱ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در بنگاه خاور نزدیک در نیویورک ۲ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در انجمن آسیایی نیویورک ۳ آذر ماه ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در دانشگاه میشیگان هنگام دریافت دکترای افتخاری دانشگاه ۵ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران فورت ناکس مرکز نظامی امریکا به فرمانده فورت ناکس ۸ آذر ماه ۱۳۲۸
- پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به ملت ایران از رادیو سدای امریکا ۱۰ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در عرشه ناو هواپیمابر امریکا ۱۳ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام بازدید از ایالت آریزونا ۱۳ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام بازدید از ایالت آریزونا به روزنامه‌نگاران ایرانی ۱۹ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام بازدید از تاسیسات آبیاری ایالت آریزونا ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۸
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام باریابی ایرانیان در سانفرانسیسکو ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۸
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در دانشگاه کلمبیا ۲۸ آذر ماه ۱۳۲۸
- پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به پرزیدنت امریکا هنگام بازگشت به ایران ۸ دی ماه ۱۳۲۸
- پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام بازگشت از امریکا به ملت ایران در فرودگاه مهرآباد ۱۲ دی ماه ۱۳۲۸