سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو به آمریکا ۲۴ تا ۲۶ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به آمریکا ۲۴ تا ۲۶ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
هواپیمای آورنده شاهنشاه و شهبانو در ساعت ۱۴ به وقت آمریکا و ۲۳ به وقت تهران در فرودگاه پاتریک هنری در ویرجینیا بر زمین نشست. در فرودگاه رئیس تشریفات دولت آمریکا و همسرش و سفیر آمریکا در تهران همراه گروهی از پایوران دولتی و محلی از اعلیحضرتین پیشباز کردند. والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی که برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در آمریکا بودند، به پیشباز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو رفتند. اردشیر زاهدی سفیر ایران در ایالات متحده نیز در رأس هیأت‌های سیاسی و کنسولی ایران در ایالات متحده از باشندگان در آیین پیشباز بودند. شبانگاه میهمانی شامی از سوی آقای کارلایل سیمول ساین و بانو به افتخار شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو در قصر فرمانداری ویلیامزبرگ برپا شد. هنگام تشریف‌فرمایی اعلیحضرتین به فرودگاه بین‌المللی پاتریک هنری در ویلیامزبرگ صدها تن از ایرانیانی که در آمریکا زندگی می کردند، برای پیشباز از شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو گِرد آمده بودند. شاهنشاه آریامهر خودانگیخته، به میان ایرانیان رفتند و همگی را مورد مهربانی قرار دادند.
ماندن یک شبه غیر رسمی در جایی نزدیک به واشنگتن، در برنامه بیشتر رهبرانی است که رسمی از ایالات متحده دیدن می‌کنند. آیین پیشباز پرزیدنت امریکا از رهبران خارجی همیشه در کاخ سفید انجام می‌شود. آیین پیشباز رسمی از شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در کاخ سفید ۳۰ دقیقه به درازا خواهد کشید. افزون بر کارتر و همسرش روزالین، وزیران کابینه دولت پرزیدنت کارتر و پایوران والا رده در این آیین می‌باشند.
برنامه سفر شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو: پس از آیین پیشباز، رهبران دو کشور به تبادل نظر و گفتگو خواهند نشست. این گفتگوها در اتاق کار پرزیدنت کارتر انجام خواهد گرفت و پیش از آغاز گفتگوها، عکاس‌ها و فیلمبرداران دقایقی پروانه فیلمبرداری و فرتورنگاری از نخستین دیدار کارتر با شاهنشاه آریامهر را خواهند داشت. پرزیدنت کارتر، هفتمین پرزیدنت آمریکا است که در همین اتاق با شاهنشاه ایران به گفتگو می‌نشیند. شاهنشاه در نخستین روز سفر رسمی در آمریکا ناهار را میهمان سایروس ونس وزیر خارجه آمریکا خواهند بود و شهبانو نیز با همسر وزیر خارجه ناهار خواهند خورد. بعد از دیدار با ونس، هارولد براون وزیر دفاع آمریکا و سپس هریمن سیاستمدار کهنه کار آمریکایی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر بار خواهند یافت. پس از آن هموندان شورای تجارتی ایران و آمریکا و سپس هموندان اتاق تجارت ایران و آمریکا در بلرهاوس به پیشگاه شاهنشاه بار می‌یابند.
علیاحضرت شهبانو نیز پس از نیمروز از یک بیمارستان کودکان در واشنگتن که به تازگی آماده بهره‌برداری شده است، دیدن می‌کنند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو شام نخستین شب اقامت رسمی در آمریکا را میهمان پرزیدنت کارتر و همسرش در کاخ سفید خواهند بود.
برنامه چهارشنبه شاهنشاه پیش از انجام دومین دور گفتگوها با پرزیدنت کارتر و باریابی جیمز شلزینگر وزیر انرژی ایالات متحده را در بر می‌گیرد. شلزینگر در دولت پرزیدنت فورد وزارت دفاع آمریکا را به گردن داشت، پست وزارت انرژی را با اهمیتی که مسئله انرژی امروزه یافته است، پرزیدنت کارتر در دولت خود بوجود آورد. در زمان پرزیدنت فورد مسایل مربوط به انرژی تنها در یک اداره متمرکز بود.
دومین دور گفتگوهای رهبران ایران و آمریکا در ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه بامداد چهارشنبه به وقت واشنگتن و ۱۹ و سی دقیقه به وقت تهران انجام می‌یابد. اعلیحضرتین ناهار را میهمان معاون پرزیدنت آمریکا و همسرش خواهند بود. پس از خوردن ناهار، شاهنشاه آریامهر هموندان کمیته روابط بین‌المللی مجلس نمایندگان را به پیشگاه همایونی می‌پذیرند. همسر پرزیدنت کارتر به دیدار شهبانو خواهند رفت. شاهنشاه آریامهر پیش از ترک واشنگتن در یک مصاحبه با رسانه‌های همگانی به پرسش‌های نمایندگان مطبوعات و خبرگزاری‌های آمریکا و بین‌المللی پاسخ خواهند داد. چهارشنبه شب سفر اعلیحضرتین به ایالات متحده آمریکا پایان می‌پذیرد.
شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۹ و سی دقیقه ۲۴ آبان ماه به وقت تهران و ده و نیم بامداد به وقت واشنگتن در میان پیشباز گرم پرزیدنت جیمی کارتر و بانو روزالین کارتر وارد کاخ سفید واشنگتن شدند و در چند صد متر دورتر پیشباز بی مانند، باشکوه و گسترده ای از سوی ایرانیان مقیم آمریکا که در میان آنان اقلیت‌های مذهبی ایرانی نیز بودند، از اعلیحضرتین انجام یافت. این پیشباز باشکوه تظاهرات کنفدراسیون دانشجویان ایرانی در خارج از کشور و آنارشیست‌ها و مارکسیست بین‌المللی را بکلی تحت‌الشعاع قرار داد.
انبوهی از تظاهرکنندگان نقاب پوش و کلاه بر سر که بیشتر آنان ایرانی بودند و در دانشگاه‌های ایالات متحده درس می‌خوانند و هموند چهار سازمان انقلابی مارکسیستی می‌باشند در این هفته به واشنگتن آمدند. آنها دو روز تمام به خیابان‌های شهر، پارک‌های فدرال و دیگر جاهایی که زیر حفاظت پلیس چون پارک ایالات متحده و نیز به دور و بر کنگره آمریکا یورش بردند و آشکارا اسلحه سرد چون چماق، تبر، قیچی نوک تیز کاغذ بر و چاقو و به همراه داشتند،. در روز سه شنبه پانزدهم نوامبر گروه‌های تروریستی که بیشترشان مردان جوان بودند یک صف کوچک پلیس پارک را درهم شکستند و وحشیانه به گروه منظم زنان و مردان ایرانی که برای پیشباز شاهنشاه و شهبانو آمده بود و میان آنها کودکان و افراد مسن نیز وجود داشتند و با آرامش و شادی پرچم ایران را به اهتزاز درآورده بودند و شعارهایی برای خوش آمد گویی به شاهنشاه و شهبانو می‌گفتند، یورش بردند و با اسلحه‌های سردی که در دست داشتند ایرانیان را کتک زدند و زخمی کردند.[۱]
ایرانیان میهن‌پرست به پیشباز شاهنشاه و شهبانو آمده‌اند
کنفدراسیون دانشجویان با چماق به جان ایرانیان می‌افتند
کنفدراسیون دانشجویان ایرانی در دفتر ایران ایر در واشنگتن دینامیت می‌گزارند
شاهنشاه و شهبانو پس از پیاده شدن از هلیکوپتر با خودرو به پهنه سرسبز کاخ وارد شدند، پرزیدنت آمریکا و بانو در کنار اتومبیل از اعلیحضرتین پیشباز کردند و پرزیدنت کارتر والتر ماندیل معاون پرزیدنت و سایروس ونس وزیر خارجه و فرمانده نیروی دریایی و شماری از شخصیت‌های ممتاز دولت آمریکا را به شاهنشاه معرفی کرد. پس از آن، آیین نظامی انجام یافت و اعلیحضرتین به همراه پرزیدنت کارتر و بانو در جایگاه ویژه قرار گرفتند و به افتخار تشریف‌فرمایی شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو ۲۱ تیر توپ شلیک شد.
پس از پایان آیین نظامی پرزیدنت آمریکا پشت میکروفون رفت و گفت:
- امروز کشور و ملت آمریکا واقعاً مفتخرند که مقدم شاهنشاه آریامهر و شهبانو فرح، دوستان دیرینه ایالات متحده آمریکا را که با ما پیوند تاریخی دارند شادباش بگویند. نخستین پرزیدنت آمریکا که با شاهنشاه آریامهر دیدار کرد فرانکلین روزولت بود که در سال ۱۹۴۳ در کنفرانس تهران با شاهنشاه ایران آشنایی یافت. از آن تاریخ به بعد شاهنشاه ایران با هفت پرزیدنت آمریکا دیدار کرده‌اند. بنابراین، باعث افتخار من است که چنین شخصیتی در نخستین سال ریاست جمهوری من به آمریکا تشریف‌فرما می‌شوند تا با تشریک مساعی یکدیگر روابط دوستانه و تاریخی بین دو کشور را بیش از پیش استوار نماییم. اینک تعهد دوستی و همکاری و اشتراک مساعی جانشین روابط تاریخی ما شده است. هنگامی که شاهنشاه ایران ۳۶ سال پیش زمام امور کشور خود را به دست گرفتند، ایران در اشغال نیروهای بیگانه بود. از آن تاریخ پیشرفت‌های خیره کننده ایران و شأن و منزلت شاهنشاه ایران و اقتصاد درخور تمجید این کشور ستایش جهانیان را برانگیخته است. اکنون زمان آن رسیده است که عمیقاً زمینه‌های همکاری مشترک خود را گسترش دهیم. روابط دو کشور را نه تنها دوستی و روابط بازرگانی، بلکه دفاع مشترک از صلح جهانی به یکدیگر پیوند می‌دهد. این مسایل به ما فرصت می‌دهد تا به حفظ صلح در خاورمیانه بکوشیم. ایران قوی است و با همسایگان خود در صلح و صفا بسر می‌برد و دو کشور ما نیز بیش از ۵۰ نوع روابط آموزشی و فرهنگی با یکدیگر دارند. حدود ۳۰ هزار دانشجوی ایرانی در آمریکا هستند و در حدود ۴۰ هزار آمریکایی در ایران بسر می‌برند و این به ما فرصت مناسبی می‌دهد که در این زمینه‌ها برای گسترش روابط آینده خود استفاده کنیم.
پرزیدنت کارتر در پایان گفت: شاهنشاها، ما مقدم معظم آن اعلیحضرت و علیاحضرت شهبانوی ایران را خوش‌آمد می‌گوییم و از اینکه به کشور ما تشریف‌فرما شدید سپاسگزاریم.
شاهنشاه آریامهر در پاسخ پرزیدنت کارتر فرمودند:
- از سخنان بسیار گرم و محبت‌آمیز شما که طی آن به پیوندهای دوستی موجود میان دو کشور اشاره کردید فوق‌العاده سپاسگزارم. به یاد می‌آورم آن روزی را که برای نخستین بار در پایتخت ما با پرزیدنت روزولت دیدار کردم. در آن زمان تصور می‌کردیم که درباره چهره آینده جهان بعد از جنگ تصمیم می‌گیریم. بعد از جنگ جهانی دوم امید داشتم که نتایج آن جنگ باعث شود دنیایی مرفه و پر آسایش و صلح‌آمیز بوجود آید ولی انتظارات تاریخی همیشه صورت عمل کامل به خود نمی‌گیرد. ولی این رهبران با حسن نیت کشورها هستند که بایستی مکرر در مکرر در راه رسیدن به این هدف‌ها از هیچگونه کوششی فروگذار نکنند. آنچه ما در مملکت خود امید داریم این است که بدانیم یا ببینیم که رهبری جدید ایالات متحده ریشه‌های امید را در دل میلیون‌ها مردم جهان بارور سازد. رهبری پرزیدنت ایالات متحده در تأمین آینده بهتر اهمیت تام دارد و می‌دانیم که شما می‌توانید چنین رهبری جهانی را به عهده داشته باشید. آقای پرزیدنت، شما با اشاره به ایرانیان مقیم آمریکا و آمریکاییان مقیم ایران و اهمیت آن در روابط دو کشور اشاره کردید و این واقعیت دارد زیرا شناسایی دوستی و مودّت اتباع دو کشور شما و من در نهایت امر موجب تحکیم روابط دو ملت خواهد شد و به صلح جهانی کمک خواهد کرد، چه دو کشور ما بطور اصولی از یک ایده مشترک پیروی می‌کنند. ما برای روابط با آمریکا و دوستی با شما اهمیت بسیار قائلیم و امیدواریم که پیوسته در کنار هم به حفظ صلح جهان کمک کنیم. آمریکا همواره نسبت به ما حسن نیت و دوستی عمیق نشان داده است و هیچگونه سایه‌ای بر روابط دو کشور نیفتاده است. از خداوند متعال مسئلت دارم که این روابط در آینده هم به همین نحو دوام داشته باشد. مجدداً از استقبال گرمی که از ما به عمل آورده‌اید سپاسگزارم.
شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت جیمی کارتر آمریکا از ساعت ۲۰ به وقت تهران برابر با ساعت ۱۱ بامداد به زمان واشنگتن پس از به پایان رسیدن آیین پیشباز، گفتگوهای دور نخست خود را آغاز کردند. در گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و جیمی کارتر مسایل جهانی و اوضاع مناطق بحرانی آفریقا و خاورمیانه عربی و همچنین مسایل منطقه خلیج فارس و اقیانوس هند بررسی شد. درباره پیوندهای دو کشور گفتمان، گسترده تر و متنوع‌تر بود. گفتمان پیرامون انرژی، نفت و راکتور اتمی و خرید سلاح‌های مدرن درخواستی ایران چون خرید ۱۴۰ هواپیما اف ۱۶ و همانند آن دور می‌زد که همه این موارد پیشینه دار می‌باشد و در حقیقت کارشناسان پیشتر جزییات گفتمان را روشن کرده‌اند.
درباره گفتگوهای سیاسی، محافل بین المللی بدین باورند که جیمی کارتر از شاهنشاه برای حل و فصل بحران نژادی آفریقا که ایران در زمینه آن سیاست روشنی دارد و آن را محکوم کرده است، کمک خواهد خواست. مانند این کار در سال‌های گذشته هنگامی که هنری کیسینجر شخصاً مأمور حل و فصل مشکل فوق شده بود نیز انجام شد و وی در تهران از شاهنشاه کمک خواست. درباره خاورمیانه عربی نیز همین رویه در پیش گرفته شد. گفته می‌شود پرزیدنت سادات و شیخ زاید و وزیر کشور عربستان در دیدارهای اخیر خود از تهران آخرین اطلاعات از وضع منطقه را در اختیار شاهنشاه گزارده‌اند و درخواست کردند که شاهنشاه در دیدار با کارتر دیدگاه‌های اعراب را روشن فرمایند. آشکار است این نیز از سوی کارتر پیش کشیده شد که شاهنشاه موضع آمریکا را هم چنین برای سادات و دیگر رهبران کشورهای دوست عرب روشن فرمایند. بدین سان بخشی از گفتگوهای شاهنشاه آریامهر در این گفتان ویژه مسایل خاورمیانه عربی گردید.
درباره نفت، ایران دیدگاه‌های سال‌های گذشته خود را دنبال نمود. سیاست ایران کماکان همان سیاست گذشته است. سیاست نفتی ایران این است که غرب باید در اندیشه یافتن منابع جدید انرژی باشد و سیاست محدودیت مصرف نفت را به سختی پیاده کند. چون افزایش قیمت نفت از دید رشد نرخ تورم بی برو و برگرد است، از این روی، شتاب بخشیدن و آسان ساختن راه‌های یافتن منابع جدید انرژی نیز عامل سازنده و تعیین کننده‌ای است. ایران از نظر تاکتیکی در کنفرانس ماه آینده کاراکاس « دیده بان (ناظر) » خواهد بود و در پیگیری بهای نفت از رأی اکثریت پیروی خواهد کرد. محافل سیاسی تهران و واشنگتن چشم به راه مصاحبه شاهنشاه با خبرنگاران آمریکایی هستند که در آن دیدگاه‌های ایران درباره مسایل گوناگون جهانی روشن می‌شود و هم چنین روشنگر خطوط پیشرفت و یا گویای بسیاری از مسایل گفته شده در گفتگوهای رهبران دو کشور ایران و آمریکا گردید.
میهمانی شام در کاخ سفید به افتخار ورود اعلیحضرتین
از سوی پرزیدنت کارتر و بانو میهمانی شام بسیار باشکوهی به افتخار اعلیحضرتین در کاخ سفید واشنگتن برگزار شد که در آن والاترین پایوران ایالت متحده در آن شرکت داشتند. در سر میز شام پرزیدنت کارتر و شاهنشاه آریامهر پیرامون دوستی ژرف میان دو ملت آمریکا و ایران سخنانی ایراد کردند. نخست پرزیدنت جیمی کارتر چنین گفت:[۲]
- بیایید در ستایش از شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو که به نمایندگی از سوی مردم خود - ایران - به اینجا آمده‌اند هم سدا شویم. مطلبی که می‌توانم درباره شاهنشاه بگویم این است که ایشان به خوبی می‌دانند چگونه مردم را به خود جلب کنند. این دیدار فرصت نیکویی است که ما با هم آشنا شویم،کشور ما چند هفته پیش این افتخار را داشت که پذیرای علیاحضرت شهبانو فرح باشد. ایشان به دیدار روزالین و من آمدند و ما از این که با رهبران یکی از والاترین کشوهای جهان آشنا می‌شدیم خوشحال بودیم. در شرق مثلی وجود دارد که می‌گوید « تاریخ آیینه گذشته و درسی برای آینده است » اگر کشوری وجود داشته که تحت رهبری داهیانه دوران شکوفایی را گذرانده است، امپراتوری باستانی ایران است که امروز کشور بزرگ ایران خوانده می‌شود.
- شاهنشاه آریامهر ۳۶ سال پیش، زمانی که رهبری کشورشان را بر عهده گرفتند با آینده سخت و دشواری روبرو بودند. کشورشان به وسیله نیروهای خارجی اشغال شده بود. پدرشان - اعلیحضرت رضا شاه کبیر - به اصلاحاتی دست زده بودند و درباره موفقیت این اصلاحات، در آن زمان تردید وجود داشت، زیرا در آن روزگار تنها حدود یک هزار ایرانی مدارج دانشگاهی را گذرانده بودند ، در حالی که امروز پانزده کالج و دانشگاه و یک صد و هفتاد و پنج هزار دانشجوی دانشگاهی در ایران است و به طوری که شاهنشاه فرموده‌اند، شمار دانشجویان دانشگاه‌ها در ایران ظرف ده سال به پانصد هزار خواهد رسید. این یکنمونه درخشان و بارز رهبری و رشد فکری برای شناختن مردم کشور بزرگ شما است. همان طور که می‌دانید ایران همیشه یک نوع چهارراه حوادث بوده است.
- جریان تاریخی در ایران، به معنای واقعی، درخشان بوده است و علیاحضرت شهبانو فرح، بار مسئولیت نگاهداری این فرهنگ کهن را شخصا بر عهده گرفته‌اند تا بتوانند دانش زیبای گذشته را برای آینده به کار گیرند.
- در ایران از نظر رفاه نیز رشد چشم گیری به چشم می‌خورد. مردم ایران از فرصت‌هایی که برای بهره گیری از بهداشت خوب و آموزش در دسترس دارند، به خوبی استفاده می‌کنند. حدود پانزده سال پیش درآمد متوسط هر ایرانی از یک صد دلار در سال تجاوز نمی‌کرد، شاهنشاه آریامهر هم اکنون به من گفتند این میزان در ماه گذشته به ۲۲۰۰ دلار رسید و در ماه جاری احتمالا از این مبلغ نیز بالاتر خواهد رفت. اینها روشنگر رهبری درخشان شاهنشاه است. ایران دریافته است که منابع طبیعی عظیمش باید برای تضمین یک آینده درخشان و روشن مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گیرد. ایران کشوری است که از نقطه نظرهای نظامی و سیاسی تعهدات، روحیه و هم چنین صلح با همسایگانش قوی و مورد احترام همگان است.
- ایران هم اکنون وسیله رهبری هدایت می‌شود که مورد اعتماد دیگر کشورهاست. حتی کشورهایی که از نقطه نظر تاریخی با ایران دشمنی داشته‌اند با اعتماد و اطمینان به این کشور می‌نگرند و نفوذ ایران را در حوزه خلیج فارس، اقیانوس هند و به صورتی فزاینده در جهان غرب، در ژاپن و در افریقا پذیرفته‌اند.
- من امروز فرصت یافتم از دیدگاه‌های شاهنشاه به عنوان رهبر بزرگ ملت ایران، درباره چشم اندازهای منطقه و بقیه جهان آگاه شوم و از ایشان که برای من از تاریخ و فرصت‌های حال و آینده مردم افغانستان و پاکستان، مردم هند و عراق و دیگر کشورهای خاورمیانه و شاخ افریقا گفتند ، بهره بسیار بردم. مطالبی را که امروز آموختم پیشتر نتوانسته بودم از این دیدگاه خاص مورد توجه قرار دهم و این فرصت مرا یاری داد چالش ویژه‌ای را که به عنوان یک کشور بزرگ در برابر ما قرار دارد، و هم چنین اهمیت تشریک مساعی با ملت ایران را درک کنم پیوندهای ناگسستنی دوستی، تاریخ گذشته، تعهدات متقابل در برابر حال و آینده ما را به هم نزدیک می‌سازد. اتحاد نظامی ما خلل پذیر نیست و اتحادی است که منافع آن متوجه بقیه جهان است. ایران در صدد اعمال سلطه خود بر دیگر ملت‌ها نیست و به دست آوردهای ارضی چشم ندوخته است. ایران تنها خواستار صلح است و در پرتو رهبری شاهنشاه، با شتابی بسیار نفوذ خود را گسترش می‌دهد. ما به قدرت ایران به مانند قدرت خود می‌نگریم. ایران نیز قدرت ما را به سان قدرت خود می‌بیند. ما هر دو از این روابط نزدیک بهره مند می‌شویم.
- شاهنشاه بیش از دوازده بار از کشور ما دیدن کرده‌اند، نخستین دیدارشان با یک پرزیدنت امریکا در سال ۱۳۴۳ بود که پرزیدنت روزولت برای شرکت در کنفرانس تهران به پایتخت ایران سفر کرد. در سال‌های پسین شاهنشاه با همه پرزیدنت‌های ما، ترومن، آیزنهاور، کندی، جانسون، نیکسون، فورد و خود من دیدار کردند و این نمایانگر درک نتقابل و همیشگی دو کشور بوده است.
- روش شاهنشاه ایران در برابر امریکایی‌ها همیشه خیرخواهانه بوده است. هم اکنون افزون بر ۱۷۵ هزار دانشجویی که در ایران به تحصیل مشغول هستند، نزدیک به سی هزار دانشجوی ایرانی نیز در دانشگاه‌های ایالات متحده به تحصیل اشتغال دارند که این می‌تواند به منزله سرمایه‌ای برای شناخت متقابل دو کشور در آینده باشد. بیش از چهل هزار آمریکایی هم در ایران زندگی می‌کنند که به همراه اختصای دادن سرمایه و فرصت‌های آموزشی برای دانش آموزان پسر و دختر امریکایی در ایران، برای گذراندن دوره‌های آموزشی ابتدایی و متوسطه، نشانه بارز دیگری از دوستی میان دو کشور است. این امر نشان دهند ارزشی است که ایران برای دوستی امریکا قایل است.
- مایلم در پایان بگویم که رویهم رفته ما به ایران، به عنوان یک عامل ثبات در جهان نگاه می‌کنیم. ما با داشتن دوستانی مانند این کشور بزرگ، ترس از آینده نداریم، کشورهایی هستند که برای نخستین بار نقش خود را به عنوان رهبر منطقه نشان می‌دهند، اما تصور می‌کنم ایران بی گمان یکی از کشورهای بزرگی است که با گسترش نفوذ خود در جهان، اطمینان بیشتر به پایداری صلح را تعیین می‌کند، ما هم چنین از این که شهبانو فرح یک بار دیگر برای دیدار ما به امریکا آمده‌اند سپاسگزاریم و باید بیافزایم که ایشان مورد ستایش همگان قرار دارند.
- تندرستی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و موفقیت روزافزون ملت ایران و پایداری دوستی دو کشور را خواستارم
شاهنشاه آریامهر در پاسخ بیانات پرزیدنت امریکا جیمی کارتر در میهمانی کاخ سفید واشنگتن سخنرانی ایراد فرمودند:[۳]
- آقای پرزیدنت، بانو کارتر، خانم‌ها و آقایان:
- پس از سخنان مهرآمیز پرزیدنت ایالات متحده امریکا که نسبت به کشور من، ملت ما، شهبانو و من ایراد شد، سخن گفتن آسان نیست. مایلم یک بار دیگر تاکید کنم که ما به کشور شما و ملت شما و امروز به پرزیدنت تازه برگزیده شده شما، مانند دوستان خوب و قابل اعتماد، توجه داریم و همین امر به ما بردباری و شهامت بیشتری می‌دهد که هدف‌های خود را که از سوی پرزیدنت به روشنی و رسایی بیان شد، دنبال کنیم.
- در همه دوران نزدیکی و آشنایی من با کشور شما و حتی پیش از آن، ایالات متحده امریکا همواره به کشور ما و ملت ما نشان داده است که از یک ملت بزرگ و بشر دوست چه انتظارهایی می‌توان داشت. ملتی که به اصول و آرزوهای شرافتمندانه پای بند است.
- سخنان اطمینان بخشی که پرزیدنت امشب ابراز داشتند با احساس سپاس و قدردانی عمیق مردم کشور من روبرو می‌شود، ما در جهانی به سر می‌بریم که هواداران آرمان‌ها و اندیشه‌های مشترک و مشابه، باید بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شوند. می‌توانید اطمینان داشته باشید که شما و من و هوادران اندیشه‌های مشترک تحت هر شرایطی برای پیوندهای خود با ایالات متحده امریکا و ملت نجیب امریکا ارج و ارزش قائلند.
- باید خاطر نشان سازم از زمانی که مقام والای ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا را به عهده گرفته‌اید، انتظار روزی را داشتم که با شما دیدار کنم و آشنا شوم و مناسبات شخصی با آن حضرت برقرار سازم. می‌توانم با خرسندی و مباهات ابراز نمایم آنجه را که دیدم اگر بیش از انتظار من نبود با آن کاملا برابری می‌کند. من خاطره نیکوی دیدار و گفتار بار آن حضرت و تقاهم عمیقی را که شما به سبب بینش خرداندیشانه به جهان امروز و فردا دارید با خود به کشورم خواهم برد.
- مسئله قابل اهمیت این است که آنچه ما امروز انجام می‌دهیم ممکن است به سود آینده تمام شود و خوشوقتم از اینکه شما هم همان نگرش را با آشکاری کامل دارید. به سبب مقام والای آن حضرت و عظمت کشورتان تنها امیدواری ما این است که رهبری خود را به کشورتان عرضه و امکانات و توانایی‌های بالقوه ایالات متحده امریکا را برای سرنوشت جهانی که صلح و حیثیت در آن تضمین شده باشد ارزانی خواهید داشت.
- با این نیت و اطمینان که دنیای ما دنیای بهتری برای زیست همگانی بوده و فرصت‌ها و امکانات بیشتری برای مردم همه نژادها و اعتقادها فراهم خواهد شد، و همه ما با هم در از میان برداشتن همه دشواری‌ها، کامیاب شده و مانند گذشته بتوانیم با گردش قرن حاضر روبرو شویم. مایلم بار دیگر اطمینان دهم که شما همواره از پشتیبانی عمیق قلبی کشور و ملت من در وظیفه عالی که همانا خدمت به کشورتان و هم چنین نسل بشریت است برخوردار خواهید شد.
- در پایان میل دارم از میهمان نوازی و دوستی فراوانی که نسبت به ما و هم چنین به ملت ایران از طریق ما ابراز داشتید، عمیقا سپاسگزاری کنم و از خداوند سلامتی آن حضرت و بانو کارتر و ملت نجیب امریکا را آرزو کنم.
رویترز درباره گفتگوهای شاهنشاه چنین می‌نویسد ۲۵ آبان ماه
واشنگتن- رویتر- شاهنشاه ایران دیروز ابراز داشتند که از تثبیت قیمت نفت برای سال آینده پشتیبانی می‌کنند و پیش‌بینی کردند که کنفرانس وزیران اوپک ماه آینده در کاراکاس تصمیم خواهد گرفت که قیمت نفت را در سطحی پایین نگهدارد. شاهنشاه که به دنبال یک دیدار رسمی دو روزه، با خبرنگاران سخن می‌گفتند، در جواب این پرسش که آیا ایران در کنفرانس کاراکاس از اقداماتی که برای تثبیت قیمت نفت صورت بگیرد حمایت خواهد کرد، ابراز داشتند:
- «من به این پرسش جواب مثبت خواهم داد.» شاهنشاه افزودند: «من مخالفت نخواهم کرد که قیمت نفت برای تمام سال آینده دست نخورده بماند.» اعلیحضرت آنگاه در دنبال سخنان خود گفتند: اگر برخی از ما، یعنی عمده‌ترین کشورهای تولید کننده نفت روشی در پیش بگیریم که هدف از آن پشتیبانی از پایین نگهداشتن قیمت باشد، فکر نمی‌کنم که سایر اعضای اوپک بتوانند جبراً سیاست‌های چندان متفاوتی اعمال کنند. شاهنشاه افزودند که پیروی از چنان سیاستی (یعنی طرفداری از تثبیت قیمت نفت) سبب خواهد شد که ثبات قیمت نفت برای سال ۱۹۷۸ حفظ شود و فکر می‌کنم که عربستان سعودی به عنوان یکی دیگر از بزرگترین تولید کنندگان نفت در گروه اوپک به نوبه خود از نظرات مربوط به لزوم تثبیت قیمت نفت پشتیبانی خواهد کرد. شاهنشاه در جای دیگری از سخنان خود یادآوری کردند که پرزیدنت کارتر معظم له را متقاعد کرده است که نقش فعالانه‌تری در جستجوی راه‌های حفظ ثبات قیمت نفت ایفا کنند.
شاهنشاه گفتند: نخست سیاست ما این بود که در کاراکاس «تماشاگر» باشیم و از هیچ طرفی جانبداری نکنیم ولی اکنون مایل و آماده هستیم که پشتیبانی و تفاهم خود را با نظرهای شما ابراز کنیم. با وجود این شاهنشاه به نوبه خود پرسیدند که: «اگر شما آنچه را که برای ۱۹۷۸ می‌خواهید به دست بیاورد، برای ۱۹۷۹ چه خواهید کرد؟ شاهنشاه سپس گوشزد کردند که لازم است کوشش‌های مجدانه‌تری در زمینه حفظ منابع انرژی و صرفه‌جویی در مصرف آن صورت گیرد و این نکته که جستجو و پیدا کردن منابع جدیدی برای جایگزین کردن آنها به جای نفت و سایر شکل‌های انرژی فسیلی از اولویت‌های درجه اول سیاست آمریکا باید باشد، نباید فراموش گردد و یا اهمیت آن دست کم گرفته شود. اعلیحضرت در عین حال اعلام کردند که حداقل نیازهایی را که ایران برای دریافت اسلحه از آمریکا دارد، ارائه داده‌اند که ۱۴۰ فروند جت‌های اف- ۱۶ را علاوه بر ۱۶۰ فروندی که قبلاً به ایران تحویل شده است باید از آن جمله ذکر کرد.
سایر نکات سخنان شاهنشاه از این قرار است: من نسبت به موفقیت اقداماتی که صورت می‌گیرد تا پشتیبانی دولت آمریکا از ضرورت اجابت شدن نیازهای ایران به ادوات نظامی تحصیل گردد بدبین نیستم ولی توجه دارم که لازم است در این باره با کنگره آمریکا نیز مشورت شود. وظیفه دولت پرزیدنت کارتر است که موضع خود را در قبال تقاضاهایی که ایران برای دریافت جنگ‌افزار از آمریکا دارد روشن کند. در صورتی که آمریکا به ما اسلحه نفروشد ایران به منابع و فروشنده‌های دیگر و کشورهای دیگر روی خواهد آورد.
(روز گذشته پیش از مصاحبه شاهنشاه آریامهر، پرزیدنت کارتر گفته بود که برای آمریکا برآوردن نیازهای امنیتی ایران از شامخ‌ترین اولویت‌ها برخوردار است).
فروش اسلحه
در جواب یک پرسش دیگر، اعلیحضرت فاش ساختند که ایران دست اندرکار عرضه کردن سلاح‌های سبک از قبیل تفنگ به سومالی است ولی حاضر نشدند در این باره وارد جزییات شوند. سخنگوی دولت کارتر دیروز وعده داد که بدون مشورت کردن با کنگره هیچ تصمیم مهمی در زمینه فروش اسلحه به ایران از طرف دولت کارتر گرفته نخواهد شد. بیانیه‌ای که در این باره بطور رسمی از طرف کاخ سفید واشنگتن صادر شده است اشعار می‌دارد که پرزیدنت کارتر یک بار دیگر پشتیبانی ما را از یک ایران قدرتمند تأکید کرده و خاطرنشان ساخته است که امنیت ایران امری است که بالاترین اولویت‌ها را در این کشور (آمریکا) دارد. در بیانیه یاد شده هم چنین افزوده شده است که پرزیدنت کارتر اعلیحضرت را آگاه کرده که مایل است از نزدیک با کنگره درباره پذیرفتن نیازهای ایران رایزنی کند.
شاهنشاه که پس از دیداری یک ساعته با هموندان کنگره آمریکا با خبرنگاران روبرو شده بودند، در جواب این پرسش که آیا ایران حاضر است از بذل هر کوششی کوتاهی نکند تا بتوان بهای نفت را در سطحی نگهداشت، فرمودند: بلی، تا جایی که به ما مربوط می‌شود جواب شما مثبت است، به ویژه بر اینکه ما ممکن است نفوذی نیز در سایر اعضای اوپک داشته باشیم. شاهنشاه همچنین گفتند که خریدهای اسلحه از جانب ایران از آمریکا موضوعی است که در کلیات خود میان معظم‌له و پرزیدنت کارتر گفتگو و بررسی شده است. در پاسخ به پرسشی درباره تظاهراتی که همزمان با دیدارشان از واشنگتن در این شهر برپا گردید فرمودند: من شخصاً در برابر این قماش چیزها مصونیت دارم و اضافه کردند که تظاهر کنندگان جز مشتی از پیروان «مسلک بوچی» که ضمناً به خشونت اعتقاد دارند نبوده‌اند.
سفر اعلیحضرتین به فرانسه
۲۶ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو عصر پنجشنبه ۲۶ آبان ماه از واشنگتن رهسپار پاریس شدند و به کاخ «ماری لین» که برای میهمانان عالیقدر پرزیدنت فرانسه ویژه شده است، وارد شدند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در این سفر میهمان خصوصی پرزیدنت فرانسه و بانو بودند. والاحضرت شاهپور علیرضا در دیدارهای خصوصی همراه علیاحضرت شهبانو بودند.
اعلیحضرتین به پسوازکنندگان بدرود می‌گویند. ویلیام سولیوان سفیر برانداز حکومت ایران نیز در فرتور دیده می‌شود
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از واشنگتن به سوی پاریس پرواز می‌کنند
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به ابراز شور و هیجان پسوازکنندگان پاسخ می‌دهند
بن‌مایه‌ها
- ↑ نماینده کنگره آمریکا لاری مک دونالد از توطئه جیمی کارتر علیه شاهنشاه آریامهر هنگام سفر رسمی اعلیحضرتین پرده بر می‌دارد نوامبر ۱۹۷۷
- ↑ سخنرانی پرزیدنت کارتر در میهمانی کاخ سفید به افتخار اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو واشنگتن ۲۴ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ بیانات پرزیدنت کارتر در میهمانی کاخ سفید ۲۴ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی