سخنرانی علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی هنگام دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه پراگ ۵ شهریور ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
سخنرانی علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی هنگام دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه پراگ ۵ شهریور ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
جناب آقای رئیس
امروز برای من افتخار بزرگی است که دانشگاه پراگ عنوان دکترای افتخاری را نصیب من می‌سازد. من اطمینان دارم که این نشان برجسته تنها به شخص من اختصاص ندارد، بلکه افتخاری نیز برای فرهنگ کشورم می‌باشد. افتخاری ارزشمند از یکی از مراکز کهن فرهنگ و علوم اروپا. دانشگاه کهن شما که سایه‌های مردان مشهوری مانند ژان هوس که مردی روشن بین و دلباخته حقیقت مانند متفکرین ما بوده بر آن پرتو افکنده است، در جریان تاریخ و در زمان حال یکی از مراکز فعال زندگی روشنفکرانه چکسلواکی که شهرت آن از مرزها فراتر رفته است می‌باشد.
یکی از مشخصات چشمگیر کشور شما گسترش و توسعه صنعتی و فنی است و همانطور که منابع ثروت چکسلواکی در زمینه‌های هنر- افکار و ادبیات نشان می‌دهند مبین آنند که این گسترش صنعتی هرگز به زیان ارزش‌های انسانی نبوده‌اند. مطالعه در مبانی این موفقیت‌ها و این توازن میان علوم فنی و فرهنگ می‌تواند کمک بزرگی در تحقیق اساسی مردمان امروزی که در اثر تضادهای موجود میان روحانیات و خواست‌های زندگی صنعتی از هم پاشیده شده‌اند، باشد. چکسلواکی که سرزمین تصاویر، موسیقی، تئاتر و شعر می‌باشد، آثار هنرمندانی با شهرت جهانی مانند «دوریاک و اسمه تانا» به دنیا عرضه داشته که معماری‌های گوتیک و مخصوصاً باروک آن کمک بزرگی در زیبایی شهرهایی مانند پراگ بوده است. از سوی دیگر در کنار شگفتی این هنرمندان مشهور بایستی از هنرهای سنتی و سنن زیبایی که در زندگی روزمره مردم این کشور منعکس است و همچنین ارزش‌های عمیق این ملت یاد کرد. این هنرها خواه نقاشی بر روی شیشه و یا اسباب بازی، خواه هنر توربافی، خواه هنر کار بر روی چوب و یا هنر تئاترهای سنتی، هر یک نشانه زندگی چکسلواکی است و می‌تواند نشانه‌ای از غنای فرهنگی یک ملت مبتکر و سرشار از ظرافت باشد. آنچه که هنر و فرهنگ چکسلواکی را متمایز می‌سازد و در میان فرهنگ‌های اروپایی جای مشخصی به آن می‌دهد، وفاداری مبتکران بزرگ شما نسبت به منابع الهامات مردم است. به همین جهت است که آثار موسیقی دانان بزرگ شما این لیاقت را دارند که در سراسر جهان پخش شوند. این خصوصیت طوری است که در هنر معاصر شما و به ویژه در آثار سینمایی شما نیز رسوخ کرده است. در این جا باید به ویژه به سینمای زنده شما که داستان‌های کشورتان را در قلب بچه‌های دنیا زنده کرده است اشاره کنم. من همچنین بر روی یکی از الهامات اساسی مردان ادب و علم شما تکیه می‌کنم که همیشه به نفع دیگر تمدن‌ها کمک کرده‌اند. به همین جهت محققان و دانشمندان چکسلواکی از سالیان دراز به جنبه‌های مختلف فرهنگ ایران تمایل پیدا کرده‌اند. آن‌ها به ویژه به بررسی تاریخ و ادبیات پارسی علاقه نشان داده و به ترجمه آثار شعری آنان پرداخته‌اند. آن‌ها انتخابی بصیرانه انجام داده‌اند که مردم چکسلواکی نمی‌توانند در مقابل آن بی احساس باشند، زیرا همان طور که می‌دانید شعر بیش از دیگر شکل الحانات طی قرون با روح و فکر ایران درآمیخته است. هر ایرانی حتی اگر از شاعری چیزی نداد می‌تواند از شعر بهره گیرد. عجیب این جا است که شعرای ظریف کار پارسی از شعرای مردم عادی هستند و آن‌ها بشریت را بالاتر از قوم‌ها و نژادها دانسته و عشق و زندگی را به همه الهام بخشیده‌اند.
جناب رئیس
در این دنیای صنعتی که ما زندگی می‌کنیم، در این دنیایی که انسان و ابزارش بر طبیعت حکومت می‌کنند لزوم دادن ابعاد انسانی به زندگی بیش از پیش محسوس می‌باشد. جستجو برای این ابعاد همیشه و در همه تمدن‌ها وجود داشته، انسان امروزی در یک دنیای صنعتی زندگی می‌کند و با استفاده از یک دیدگاه سیاره‌ای بایستی از طریق گفتگوهای حقیقی تمدن این ابعاد را برقرار سازد. سال‌های اخیر با همکاری‌های فرهنگی و علمی میان کشورها مشخص شده‌اند بر ما است که کمی دورتر برویم و در ورای این همکاری‌ها گفتگوها را ایجاد کنیم. این گفتگوها در دنیایی که تنوع و قطعی بودن هر فرهنگ مورد احترام است فرصت خواهد داد تا ملت‌ها و افکارشان به هم نزدیکتر شوند. بدین سان ما قدمی مصمم در راه صلح جهانی که هدف نهایی تمام افکار مردم جهان است برداشته‌ایم. با این روحیه است که با سپاسگزاری عنوان دکترای افتخاری را که دانشگاه شارل به من اهدا کرده می‌پذیرم.