سخنرانی باقر کاظمی وزیر امور خارجه درباره سفر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ به ترکیه در مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ماه ۱۳۱۳
| سفرهای رسمی رضا شاه پهلوی | اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی | رضا شاه پهلوی - دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران |
سخنرانی باقر کاظمی وزیر امور خارجه درباره سفر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ به ترکیه در مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ماه ۱۳۱۳ [۱]
وزیر امور خارجه- بنده می‌خواهم اگر آقایان محترم اجازه فرمایند شمه راجع بمسافرت بندگان اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی ارواحنا فداء به ترکیه و نتایج این مسافرت بعرض مجلس مقدس برسانم (بفرمائید- بفرمائید) بطوری که در دو ماه قبل آقای رئیس الوزراء بعرض رسانیدند ابتدا مسافرت ذات مقدس ملوکانه برای مدت پانزده الی هیجده روز پیش بینی می‌شد لیکن بجهاتی که بعد عرض می‌کنم مدت مسافرت در خاک ترکیه بیست و هفت روز طول کشید- با اشتیاقی تمام تشریف بردند و با رضایت و خوشنودی کامل مراجعت فرمودند (بسیار خوب- بسیار خوب) و بطور خلاصه می‌توانم عرض کنم که از هر حیث و هر جهت به منتهی درجه خوبی و آبرومندی و تجلیل و احترام بپایان رسیده بقسمی که تا بحال نه تنها در مملکت ترکیه بلکه در کمتر مملکتی از ممالک اعم اینطور پذیرانی صمیمانه و گرم و از روی یگانگی بعمل آمده (صحیح است- صحیح است) و علت اصلی آن این بود ه علاوه بر تشریفات رسمی و دولتی که مطابق پروگرام بموقع اجرا می‌رسید عموم طبقات ملت از زن و مرد و جوابهای محصل در هر قدم و منزل و قریه و قصبه و شهری با شور و شوق و عشق کاملی مقدم موکب مقدس ملوکانه را استقبال و مشایعت نموده وطوری ابراز احساسات برادرانه و صمیمانه می‌نمودند که هیچ سابقه و نظیری تا بحال نداشته و حتی در غالب اوقات دیده می‌شد که از شدت اشتیاق و شعف اشک شوق از چشم‌های آنها جاری بود از ابراز هیچ نوع احساساتی نسبت به مهمان عزیز و معظم خودخوداری نمی‌کردند (افرین – آفرین) توجه شدید محصلین ومحصلات و عنصر جوان مملکت بابراز این احساسات کاملا نشان می‌داد که نه فقط ترکهای امروزی این دوستی و برادری را قدر و قیمت زیادی می‌دهند بلکه نسل آتیه و جوانانی که باید در آینده نزدیکی مقدرات وطن خود را در دست داشته باشند اهمیت و عظمت مقام شاهنشاه عظیم الشان و نماینده افتخارات ملی ایران را معترف و پایه دوستی و برادری دو ملت ایران و ترک را در قلوب پر معرفت خود جای داده‌اند (احسنت- احسنت) برای بنده و رفقائی که در این مسافرت افتخار ملازمت رکاب همایونی را داشتیم فوق العاده جای مباهات و سرافرازی بود که بچشم خود میددیم فضائل و خصائل و سرافرازی بود که بچشم خود می‌دیدیم فضائل و خصائل عالیه قائد بزرک و توانا و شاهنشاه متبوع مفخم ما و مظهر عظمت و شرافت ملت ایران تا این درجه ملت دوست و برادر ما ترکیه را جلب کرده که از روی کمال اخلاص و صمیمیت و بدون کوچکترین شایبه ریب و ریا بهمان درجه که بقائد بزرگ و محبوب خود حضرت غازی مصطفی کمال پاشا رئیس جمهور معظم ترکیه احترام و ستایش می‌کردند بهمان درجه هم شاهنشاه عظیم الشان ما را مورد توجه تقدیس و تقدیرو ستایش قرار می‌دادند (آفرین – آفرین) نه آنکارا نه اسلامبول و نه ازمیر تاکنون چنین استقبال و جشن وتظاهرات ملی را بخاطر نداشته و یقین است که این مودتها در تاریخ روابط ملل شرق جاوید و پایدار خواهد بود (البته –البته –صحیح است) علاقه که بندگان اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی نسبت بتوده ملت ترک ابراز می‌داشتند و خوشوقتی که در خاطر مبارک همایونی از مشاهده فعالیت و جدیت و پشتکار و همت و غیرت آنها در پیشرفت بطرف ترقی و تعالی ایجاد می‌شد نیز فوق العاده بود و می‌توانیم بجرأت عرض کنم که این احساسات خالصانه ملت نجیب ترکیه از قلوب صاف و بی آلایش توده ملت ترک مستقیماُ در قلب پاک و حساس ذات مقدس ملوکانه جایگیر می‌شد و عواطف پدرانه بندگان اعلیحضرت شاهنشاهی نسبت بآنها نیز علناُ دارای همان اثرات بود (احسنت- احسنت)
در ابتدای عرایض خود اشاره باجرای پرگرام مسافرت نمودم لیکن اعتراف می‌کنم که این عرض از تنگی قافیه و بر حسب عادت معمولی بین المللی بوده و صمیمت و یگانگی که حضرت غازی رئیس جمهور معظم ترکیه و اولیاء عظام دولت ترکیه بذات مقدس ملوکانه ابراز داشتند از حدود هر نوع پروگرام و تشریفات رسمی تجاوز می‌نمود و برای تشریفات معمولی و ظاهری وقعی باقی نمی‌گذاشت- روابط دوستی و یگانگی صمیمی که خوشبختانه بمحض ملاقات بین دو قائد بزرگ و دو مرد نامی شرق دست داد بقدری با عظمت و با حقیقت بود که در هر بیننده تأثیر می‌کرد و قبول دعوت حضرت غازی از طرف بندگان اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی برای ادامه توقف در خاک ترکیه و سمافرت بازمیر و داردانل و دریای مرمره و چند روز بیشتر در اسلامبول دلیل کافی و عملی برای کمال رضایت و خشنودی خاطر مقدس ملوکانه از این مسافرت و خوشوقتی و مسرت از مصاحبت و دوستی حضرت رئیس جمهوری ترکیه بود (صحیح است – صحیح است) و البته جز این هم نمی‌توانست باشد زیرا شباهت کاملی که بین این دو پیشوای معظم و دو داهیه شرق وجود دارد طوری زمینه هر نوع صمیمیت و یگانگی را در طرفین آماده کرده بود که طبیعی تر از آنچه واقع شد ممکن نبود بتصور آید (آفرین) همانطور که بندگان اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی یک مملکت نامنظم پر آشوبی را از وضع سابق بوضع حاضر رسانیده‌اند (صحیح است - صحیح است) و محتاج بعرض بنده در این مجلس محترم نیست حضرت غازی مصطفی کمال پاشا نیز رئیس عالیمقامی است که خدمات خیلی برجسته و بزرگ بوطن خود نموده و عشق بوطن و استقلال و فداکاری و جان بازی و پیشرفت بطرف تمدن جدید را خود همیشه سرمشق و پیشرو بوده و با جدیت و شور و شوق پیوسته در پیشرفت این مقصود مقدس می‌کوشند (صحیح است – صحیح است) خوشبختانه امروز در مملکت ترکیه عناصر شرافتمند و مبرزی وجود دارند که غالب بلکه تمام آنها از اعضاء مجلس کبیر ملی ترکیه بوده و در هیئت دولت عضویت دارند و فداکارانه با حضرت رئیس جمهور همکاری واقعی و کمک صمیمی می‌نمایند و برای احتراز از طول کلام از ذکر اسامی تمام این عده اشخاص شرافتمند و خادم بوطن بذکر اسم حضرت عصمت پاشا رئیس الوزراء معظم دولت ترکیه اکتفا می‌کنم – این رجل سیاسی که هم سرباز بزرگ و هم دیپلمات قابلی است طوری در خدمت بوطن خود ساعی و جاهد است که از روی کمال استحقاق محبوبیت خاصی در میان توده ملت ترک پیدا نموده و اوصاف شایان تکریم و مزایای اخلاقی ایشان طوریست که هر بیننده را مجذوب می‌نماید (صحیح است – احسنت) اگر چه بندگان اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی کراراُ در مجالس و محافل مختلفه اظهار فرموده‌اند و مجلس شورای ملی و دولت هم در موقع خود اظهار تشکر و امتنان نسبت بملت و دولت ترکیه فرموده‌اند باز هم لازم می دانیم یک باردیگر رسماُ بنام دولت ایران از این همه محبت‌ها و صمیمت‌ها و پذیرائی‌هایی که از طرف دولت معظم ترکیه و ملت عزیز ترکیه نسبت بموکب مقدس ملوکانه بعمل آمد عرض امتنان و تشکر نمایم (آفرین – صحیح است)
و اما نتایجی که از این مسافرت گرفته شده بنظر بنده فوق العاده است زیرا اساس و پایه هر نوع حسن تفاهمی که عبارت از اعتماد حقیقی و احترام متقابل و صداقت بی ریا و اشتراک منافع بوده باشد بودجه اتم و اکمل حاصل گردید و حسن پیش بینی عاقلانه و اراده محکم و توانای دو قائد مفخم و دو رئیس معظم دولت همسایه و برادر پایه سیاست صمیمانه و اطمینان بخش دو مملکت را طوری گذاشته‌اند که در آتیه از هر نوع تزلزل و فتوری مصون و محفوظ خواهد ماند (انشاءالله – انشاء الله) و دو ملت برادر و دوست می‌توانند با نهایت اعتماد و اطمینان بیکدیگر متکی بوده و با خاطری آسوده و مطمئن در خدمت بوطن خود ونیل بترقیات بیشتر و همچنین بخدمتگزاری بنوع بشر و صلح عالم بکوشند اگر چه اساس همین است که عرض کردم لیکن در مسائل جاریه مربوط بدو مملکت و همچنین در مسائل بین المللی نیز تبادل نظر دوستانه بین طرفین بعمل آمد و بی نهایت مفتخر و مسرور هستم که در این مجلس مقدس اعلام نمایم که در کلیه مسائل معروضه توافق نظر کامل و حسن تفاهم صمیمانه بین دو طرف موجود بود (احسنت – احسنت) و کلیه این مسائل بما مژده می‌دهد که روابط این دو مملکت داخل دوره جدیدی از صمیمیت و وفاداری نسبت بیکدیگر و برادری و یگانگی خواهد شد (انشاء الله – انشاء الله) و نتایج حسنه آن متوجه هر دو مملکت و همچنین متوجه بصلح عالم خواهد گردید (آفرین – آفرین)
رئیس - ما کراراُ در ضمن مسافرت اعلیحضرت همایونی نیات و احساسات خویشتن را نسبت به دولت و ملت دوست و همجوار خودمان ترکیه اظهار کرده‌ایم. و عقیده داریم بآن مرحله از ارتباط و صمیمیت نایل شده‌ایم که اجرای تشریفات و توسل بخطابه و اظهارات خیلی پائین تر از آن است که در قلوب ما عبور می‌کند (صحیح است- صحیح است) بیانات جامع و شایسته وزیر محترم امور خارجه بهترین تعبیری از احساسات ملت ایران و نیکوترین ترجمه از نیات نمایندگان (صحیح است – صحیح است)
منبع