سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر هنگام گشایش دوره اجلاسیه ۱۳۴۹ - ۱۳۴۸ مجلس سنا و مجلس شورای ملی ۱۴ مهر ماه ۱۳۴۸
| برنامه عمرانی چهارم | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | روزشمار انقلاب شاه و مردم |
۱۴ مهر ۱۳۴۸
نطق شاهنشاه در مراسم گشایش دوره اجلاسیه سال ۱۳۴۹ – ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و سنا
با تأییدات خداوند متعال دوره اجلاسیه سال ۱۳۴۹ – ۱۳۴۸ مجلس سنا و مجلس شورای ملی را با مسرت افتتاح می‌نماییم.
برای ما تذکر این نکته مایه خوشوقتی است که در دوره اجلاسیه گذشته مانند چند دوره پیش از آن، قوانین مفیدی از تصویب مجلسین گذشت و اجرای برنامه‌های وسیع مملکتی در همه شئون مادی و معنوی به نحو رضایت‌بخش ادامه یافت و در هر یک از زمینه‌های صنعتی، اجتماعی، فرهنگی، کشاورزی، آموزش و پرورش و غیره، پیشرفتهای شایان توجهی حاصل گردید.
سال گذشته را ما با رشد سالانه ۳/۱۰ درصد به قیمت ثابت و ۶/۱۱ درصد به قیمت جاری به پایان رسانیدیم و برآوردهای مقدماتی درباره شش ماهه اول سال جاری در مقایسه با شش ماهه اول سال گذشته، رشدی معادل ۶/۱۵ درصد به قیمت ثابت را نشان می‌دهد که بر مبنای آن برای تمام سال ۱۳۴۸ رشدی در حدود ۱۲ درصد پیش‌بینی می‌شود. به طوری که می‌دانید رشد متوسط سالانه تولید ناخالص ملی ما در پنج سال گذشته ۴/۹ درصد بوده‌است.
در سال گذشته رشد مصرف برق معادل ۳۷ درصد بوده و در شش ماه اول سال جاری این رشد با همین آهنگ ادامه داشته‌است. قدرت برق نصب‌شده مملکت در آغاز برنامه پنج ساله چهارم ۱۲۰۰۰۰۰ کیلووات بوده که امیدواریم این رقم تا آخر این برنامه به ۲۷۰۰۰۰۰ کیلووات برسد. مصرف سرانه سالانه برق مملکت نیز که در حال حاضر کمی بیش از ۲۰۰ کیلووات‌ساعت است در آخر برنامه چهارم به ۴۰۰ کیلووات‌ساعت خواهدرسید.
در امر اصلاحات ارضی و تعاون روستایی در یک سال گذشته علاوه بر توسعه شبکه شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی روستایی و تأمین اعتبارات مورد نیاز بیش از ۱۳۰۰۰۰۰ خانوار زارع عضو این شرکتها و آغاز برنامه تعلیم و تربیت مدیران حرفه‌ای جهت اداره امور شرکتهای تعاونی در حین انجام خدمت وظیفه با همکاری ارتش و وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی اقدامات مؤثر دیگری صورت گرفته‌است که از جمله آنها تصویب و شروع اجرای قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان، قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره به زارعین مستأجر که با اجرای تدریجی آن موجبات مالکیت بیش از ۱۲۰۰۰۰۰ خانوار کشاورز دیگر با متجاوز از ۶۰۰۰۰۰۰ نفر عائله فراهم خواهدشد و به این ترتیب از این پس دیگر زارعی به صورت مستأجر وجود نخواهدداشت، تشکیل بانک تعاون کشاورزی ایران که سهام آن قابل انتقال به شرکتها و اتحادیه‌های تعاون روستایی و تعاونیهای کشاورزی بوده و تأمین اعتبارات مورد نیاز شرکتها و اتحادیه‌های تعاون روستایی و تعاونیهای کشاورزی را بر عهده خواهدداشت، تأسیس خانه‌های فرهنگ روستایی به منظور بالابردن سطح اطلاعات عمومی و اجتماعی و پرورش استعدادهای جسمی و روحی روستانشینان و ارشاد افکار کشاورزان در جهت پیشرفت برنامه‌های آبادانی مملکت، ایجاد مرکز تحقیقات روستایی به منظور ارزشیابی فعالیتهای شرکتهای سهامی زراعی و نظارت در حسن اجرای قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان و مسائل مربوط به امور اقتصادی و اجتماعی روستاها است.
در زمینه توسعه آبیاری کشاورزی جدید و به وجودآوردن واحدهای بزرگ به صورت شرکتهای کشت و صنعت و شرکتهای سهامی زراعی، قدمهای مؤثری برداشته شده و کار ساختمان سدهای بزرگ طبق برنامه به خوبی ادامه یافته‌است. هم‌اکنون شش سد در دست ساختمان است و بنای سد عظیم رضاشاه‌کبیر نیز از سال ۱۳۴۹ آغاز خواهدشد.
در زمینه حمایت و بهره‌برداری از منابع طبیعی که از اصول مهم انقلاب ایران است، قدمهای مؤثری در این سال برداشته شده که حفاظت آب‌خیزها و تثبیت ریگهای روان که بر اثر آن در یک ساله گذشته ۱۴۰۰۰ هکتار از کویرهای کشور تبدیل به جنگل شده و واگذاری اراضی جنگلی مخروبه و غیر قابل احیاء به کشاورزان به منظور تولید محصولات کشاورزی و فرآورده‌های دامی که با اجرای آن در حدود یک‌صدهزار هکتار از بوته‌زارهای شمال کشور به اراضی زیر کشت افزوده می‌شود و برنامه بهره‌برداری از یک‌میلیون مترمکعب چوب در سال و تأسیس کارخانه کاغذسازی در منطقه گیلان و تصویب و اجرای قانون جلوگیری از صید غیرمجاز در دریای مازندران و احداث مراکز بزرگ تکثیر و پرورش ماهی از آن جمله است.
در زمینه پیشرفت کمّی و کیفی امر کشاورزی، طرحهای افزایش تولید محصولات مهم فلاحتی از قبیل گندم و برنج و پنبه و چغندرقند و برنامه‌های مکانیزه‌شدن کشاورزی و تهیه بذرهای اصلاح‌شده و ترویج روشهای نوین زراعتی و حفظ محصولات گیاهی و ثروت دامی کشور به مورد اجرا گذاشته شده‌است و در این مورد مخصوصاً لازم می‌دانیم رضایت خود را از خدمات سپاهیان ترویج‌وآبادانی در روستاهای کشور ابرازداریم.
در زمینه امور اجتماعی به دولت دستور داده‌ایم که به منظور حمایت کلیه حقوق‌بگیران و کارمندان مؤسسات، لایحه قانونی به نام حمایت کارمندان در برابر ازکارافتادگی و پیری و فوت تنظیم و تقدیم قوه مقننه نمایند تا کلیه کارمندان مؤسسات خصوصی و آن دسته از کارمندان بخش عمومی که از چنین حمایتی برخوردار نیستند، از مزایای آن بهره‌مند گردند. همچنین برای کارکنان بخش خصوصی پیش‌بینی بازنشستگی کرده‌ایم و امیدواریم این فکر در بین عموم مردم از طریق بیمه‌های اجتماعی عمومیت پیداکند.
درمورد کارگران قالیبافی، بر اساس سیاست دائمی ما که از بین بردن کوچکترین آثار بی‌عدالتیهای اجتماعی و اقتصادی است، اقدامات لازم برای دفاع از حقوق آنان انجام گرفته و در سایر موارد مشابه نیز به همین ترتیب اقدام شده‌است.
فعالیتهای خانه‌های انصاف و شوراهای داوری در این سال طبق برنامه به خوبی پیشرفت داشته و در امر دادگستری نیز در سه ماهه اول سال جاری نسبت به سه ماهه اول سال گذشته در حدود ۴۰۰۰۰ پرونده بیشتر مورد رسیدگی قرار گرفته و مختومه شده‌است.
در زمینه‌های انقلاب آموزشی، چه در سطح تعلیمات عالیه و چه در سطح عادی آموزش و پرورش که مورد توجه خاص ما است، قدمهای مؤثرتری برداشته شده‌است. با اجرای قانون خدمات اجتماعی زنان، برای اولین بار در سال گذشته ۲۸۰۰ دختر سپاهی دانش و بهداشت به خدمت مشغول شدند و در همین چند روزه قریب ۹۰۰ نفر دیگر به خدمت خواهندرفت و با احتساب دخترانی که در دوره تعلیماتی کار می‌کنند، به زودی جمعاً در حدود ۶۰۰۰ دختر سپاهی مشغول کار خواهندبود. در همین سال به منظور تعمیم آموزش و پرورش، طرحهای تازه‌ای به مورد اجرا گذاشته‌شده که ایجاد دبستانها و دبیرستانهای شبانه و تأسیس مراکز آموزش کودکان استثنایی و عقب‌ماندگان ذهنی و کرولالها و نابینایان و تشکیل انجمنهای معلمان و تربیت معلمان امور پرورشی در نقاط مختلف کشور به منظور تقویت و پرورش استعدادها و راهنمایی آنها و به خصوص طرح منطقه‌ای شدن آموزش و پرورش از نظر امور اداری و مالی و استفاده از نظریات و کمکها و مسئولیتهای مردم به وسیله شوراهای آموزش و پرورش محلی که لایحه قانونی آن از طرف دولت به قوه مقننه تقدیم شده‌است، از آن جمله است.
درمورد تعمیم آموزش کماکان سپاهیان دانش وظیفه ملی و انسانی خویش را با شهامت و فداکاری انجام می‌دهند. تعداد این سپاهیان که تاکنون در روستاها خدمت کرده‌اند از ۶۰۰۰۰ نفر تجاوز کرده و جالب توجه است که در حدود ۲۴۰۰۰ نفر از آنان پس از پایان خدمت وظیفه خود، داوطلبانه به امر تعلیم ادامه داده و به عنوان آموزگار به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمده‌اند.
شاید تذکر این نکته بی‌مورد نباشد که در سال ۱۹۷۰، که از طرف سازمان ملل متحد سال بین‌المللی تعلیم و تربیت اعلام شده‌است، ترازنامه موفقیتهای ملی ما در این زمینه از درخشانترین ترازنامه‌هایی است که در جهان در زمینه این کوشش بزرگ انسانی و اجتماعی ارائه می‌توان داد.
در سال ۱۳۴۷ لااقل یک‌میلیون نفر از افراد کشور در قریب ۲۰۰۰۰ کلاس پیکار با بی‌سوادی مشغول تحصیل بوده‌اند و طبق برنامه پیش‌بینی‌شده در سال جاری تحصیلی این رقم به ۱۲۰۰۰۰۰ نفر بالغ خواهدشد. تاکنون ۱۹ میلیون نسخه کتاب درسی و کتابهای حاوی اطلاعات عمومی در دسترس این افراد گذاشته شده‌است و روزنامه مخصوص برای نوسوادان به چاپ می‌رسد.
در سطح علوم و آموزش عالی نیز کوششهای تازه‌ای بر مبنای اصول انقلاب آموزشی کشور صورت گرفته‌است. تعداد دانشجویان مؤسسات آموزش عالی برای نخستین بار از ۵۸۰۰۰ تجاوز کرده و در این مدت بیش از ۲۰۰ استاد از میان فارغ‌التحصیلان ایرانی مقیم خارج از کشور برای دانشگاهها استخدام شده‌اند و بیش از ۹۰۰۰ نفر از دانشجویان به تناوب یا توالی در سازمانهای آموزشی و اداری در سطح مملکتی مشغول کار شده‌اند.
با پرداخت شهریه به صورت وام شرافتی، افراد با استعداد ولی کم‌بضاعت توانسته‌اند به تعلیمات عالیه دست یابند. در امر تبادل نظر میان استاد و دانشجو و واردکردن دانشجویان به اداره امور مربوط به کارهای تحصیلی خود و استفاده از وسایل جدید فنی و علمی در دانشگاهها و نیز ایجاد مراکز اسناد و مدارک علمی ایران و توسعه آن به صورت یک محیط مناسب برای فعالیت محققان ایرانی قدمهای جدیدی برداشته شده‌است.
درمورد انقلاب آموزشی همچنان که بارها گفته‌ایم، سیاست کلی ما این است که آنچه را که احیاناً ده سال دیگر ناگزیر به انجام آن خواهیم بود از هم‌اکنون به دلخواه خویش و به صورتی که با مصالح و احتیاجات ملی ما به طور کامل‌تر تطبیق داشته‌باشد، انجام دهیم و این کار را چه از لحاظ شیوه‌ها و طرق جدید تدریس، و چه با تزریق خون تازه و جوان به کادر آموزشی و اختلاط همه نوع افرادی که به درد آموزش عالی می‌خورند و ایجاد حس اشتراک مساعی و اشتراک منافع در محیط آموزشی، عملی کنیم.
درمورد تولیدات کشاورزی، تذکر این نکته ضروری است که سیاست ما می‌باید بر اساس زیاد تولیدکردن و ارزان فروختن متکی باشد، نه کم تولیدکردن و گران فروختن، زیرا اگر فراورده‌های ما چه زراعی و چه صنعتی از قیمتهای بین‌المللی گرانتر باشد، این معرف اقتصاد ناسالمی خواهدبود و ما قدرت رقابت در بازارهای جهانی را نخواهیم داشت. ما در حال حاضر بیشتر متکی به درآمدهای نفتی خودمان هستیم، درصورتی که می‌باید سعی کنیم به صادرات غیرنفتی خویش اتکا داشته‌باشیم. درآمدهای نفتی ما باید محرک فوق‌العاده‌ای برای پیشرفت فوق‌العاده باشد، نه اینکه برای زندگی عادی روزمره کشور به کار رود.
خوشبختانه هر روز منابع زیرزمینی تازه‌ای در مملکت ما کشف می‌شود، کما اینکه به قرار معلوم منابع مس ایران از منابع بزرگ دنیا است و ما باید بتوانیم این ثروت عظیم را به بهترین وجهی مورد استخراج و بهره‌برداری قراردهیم. همچنین امیدوارم کشت و صنعت در مملکت ما مطابق تازهترین و کامل‌ترین اسلوب دنیایی شروع شود و تدریجاً وسعت کامل پیداکند و انتظارداریم به وسیله تأسیس شرکتهای سهامی زراعی بتوانیم در تمام سطوح زیر کشت مملکت با جدیدترین سیستم کشاورزی عمل بکنیم. در این مورد ما باید به خصوص به رفع نواقصی که در جنبه‌های مختلف کشاورزی ما وجود دارد، توجه کنیم.
یکی از این مسائل مبارزه با آفات نباتی است که هر ساله قسمت مهمی از محصولات کشاورزی ما را از میان می‌برد و یا از کیفیت آنها می‌کاهد. دیگری موضوع بسته‌بندی بد است.
همچنین موضوع فاسدشدن مواد فاسدشدنی در بین راه و از بین رفتن آنها یا نبودن انبار یا وجود انبارهای نامناسب یا توزیع نامرتب و غلط است. یک اشکال اساسی دیگر وجود واسطه‌های زائد بین تولیدکننده و مصرف‌کننده است که اگر پای آنها در میان نباشد خواهیم توانست خیلی از اجناس را از تولیدکننده گرانتر بخریم و به مصرف‌کننده به قیمتی ارزان‌تر بفروشیم. اگر همه این معایب برطرف شود، خودبه‌خود شاید سی الی چهل درصد بر تولیدات مملکت اضافه خواهدشد.
در رشته‌های صنعتی نیز ما باید بسیاری از اشکالات را برطرف کنیم. ما هنوز در کارهای مدیریت و در اداره فنی کارخانه‌ها و در خیلی از زمینه‌های اقتصادی و اداری نواقص زیادی داریم که لازم است با توجه به اسلوبهای جدید آنها را مرتفع سازیم. ما نباید از قبول اینکه چیزی را نمی‌دانیم احساس خجالت کنیم، زیرا بالعکس افتخار در این است که انسان بتواند عیب خویش را برطرف سازد نه اینکه در صدد پوشانیدن آن برآید.
تمام پروژه‌ها و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که اگر ما از طرفی حداکثر امکانات خودمان را به کار اندازیم، و از طرف دیگر معایب خویش را مرتفع بکنیم، این مملکت چه آینده فوق‌العاده و حتی غیرقابل تصوری خواهدداشت.
از نظر مالی باید متوجه باشیم که در سال ۱۳۴۸ و احیاناً در سال ۱۳۴۹ ممکن است مواجه با اشکالاتی بشویم که اساس آن محاسبات غلطی است که درمورد دو طرح بزرگ به عمل آمده‌بود، ولی همین بزرگی این طرحها نشان می‌دهد که ما در ایران امروز به چه امکاناتی از لحاظ اقتصادی دست یافته‌ایم، زیرا تنها یکی از این طرحها به قریب ۵۰ میلیارد ریال بالغ می‌شود و شاید اگر تمام مخارج ذوب‌آهن، یعنی تأسیس کارخانه‌ها و ایجاد جاده و راه‌آهن و استخراج معادن سنگ و ذغال را در نظر بگیریم بیش از هفتادمیلیارد ریال هزینه آن شود. یعنی ایران امروز به آن مرحله از قدرت مالی و اقتصادی رسیده‌است که بتواند به اجرای طرحهایی که چنین هزینه‌هایی دارد، دست بزند.
در سال گذشته متأسفانه زلزله سختی در خراسان روی داد که باعث تلفات جانی و خسارات مالی فراوان گردید، ولی همین فاجعه ناگوار و غم‌انگیز به ملت ایران امکان داد که عالی‌ترین احساسات ملی و بشری خویش را ظاهر سازد، و ما در بازدید اخیر خود از مناطق زلزله‌زده شاهد حسن پیشرفت فعالیتهای مربوط به ترمیم خرابیها بودیم و یقین داریم که این اقدامات به خوبی ادامه خواهدیافت.
همچنین در اواخر سال گذشته و اوایل سال جاری سیلهای مهیبی در قسمتهای مختلف مملکت جریان یافت که طبعاً مایه خسارات بسیار شد و اگر زیانهای حاصله از آنها نبود، شاید رشد اقتصادی مملکت در سال جاری حتی از این حد هم که اکنون هست بالاتر بود و مقدار محصول به اندازه‌ای می‌شد که احتمالاً برای ایران اشکال انبارداری پیش می‌آمد.
از نظر بین‌المللی باید بگوییم که متأسفانه اوضاع دنیا بسیار مغشوش است و از همین نظر ما با آنکه مانند همیشه برای تحقق خلع سلاح عمومی می‌کوشیم تا روزی که این آرزو جامه عمل نپوشیده است، ناچاریم بر قدرت دفاعی خودمان بیفزاییم، زیرا که می‌بینیم در پیرامون ما این کار به شدت هر چه تمام‌تر انجام می‌گیرد. مسلماً هر تدبیری که برای افزایش آمادگی نیروهای ما در دفاع از این مرزوبوم لازم باشد به کار خواهدرفت، به خصوص اینکه با بیرون رفتن قوای انگلستان از شرق سوئز در سال ۱۹۷۱ مسئولیتهایی برای ما پیش می‌آید که قبلاً قابل پیش‌بینی نبود. البته این امر برای ایران خرج هنگفتی خواهدداشت، ولی از طرف دیگر منطقی است که دفاع از ایمنی این منطقه به وسیله ممالک خود این منطقه صورت بگیرد. درمورد شط‌العرب به طوری که می‌دانید ما پس از ۳۲ سال صبر و حوصله به قرارداد استعماری ۱۹۳۷ که حتی خود آن نیز هیچ وقت توسط طرف ما در آن قرارداد محترم شمرده نشده‌بود، خاتمه دادیم، ولی اعلام کرده‌ایم که حاضریم هر آن بر اساس حقوق مساوی بین‌المللی قرارداد شرافتمندانه‌ای در این مورد با همسایه خودمان امضاکنیم.
اخیراً ما بر اساس همبستگی اسلامی در کنفرانس رباط شرکت کردیم و گذشته از ابراز تأسف نسبت به واقعه دلخراش حریق مسجدالاقصی، سیاست همیشگی خودمان را در دفاع از حقوق مردم فلسطین و پشتیبانی از قطعنامه‌های مختلف سازمان ملل متحد که ما از بانیان آن بوده‌ایم و همچنین عقیده راسخ خود را به لزوم اجرای قطعنامه ۲۲ نوامبر ۱۹۶۷ آن سازمان بار دیگر اعلام داشتیم. صمیمانه امیدواریم که این اجتماع بزرگ اسلامی زمینه‌ای برای همبستگی بیشتر مردم مسلمان جهان و تأمین مجدد اعتلای هر چه بیشتر عالم اسلام باشد.
توفیق شما نمایندگان مجلس سنا و شورای ملی را در حسن انجام وظایف خطیری که به عهده دارید، خواستاریم و از خداوند متعال مسئلت داریم که همه ما را در مساعی خویش برای ترقی و سعادت ملت ایران ارشاد فرماید و ملل مسلمان جهان را بالاخص، و مردم جهان را عموماً از صلح و تفاهم و همکاری بین‌المللی در راه تأمین سعادت به جامعه بشری برخوردار سازد.