سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ بیانات پرزیدنت امریکا در میهمانی رسمی شام کاخ سفید واشنگتن ۲۳ فروردین ماه ۱۳۴۱
| سفر محمدرضا شاه پهلوی به امریکا ۲۲ فروردین ۱۳۴۱ - ۱۰ اردیبهشت ۱۳۴۱ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۴۱ |
۲۳ فروردین ۱۳۴۱
نطق شاهنشاه در پاسخ بیانات حضرت رئیس‌جمهوری امریکا
(در ضیافت رسمی شام کاخ سفید واشنگتن، به افتخار اعلیحضرت همایون شاهنشاه و علیاحضرت شهبانوی ایران)
حضرت رئیس‌جمهوری،
باید از شما تشکرکنم که به شهبانو و من فرصت آن دادید که از کشور بزرگ و زیبای شما دیدن کنیم و با شما و خانم کندی آشنا شویم. از پذیرایی شما و احساسات گرمی که مردم این پایتخت بزرگ نسبت به ما ابراز داشتید، تشکرات قلبی خود را اظهار می‌دارم و همچنین از کلمات محبت‌آمیزی که نسبت به ما و ملت ما بیان نمودید، صمیمانه سپاسگزاری می‌کنم.
هر چند من از راه دوری به کشور شما آمده‌ام، ولی از لحاظ روحی و معنوی هیچ وقت فاصله‌ای میان ما نبوده و ملت من همواره به کشور و ملت امریکا با نظر احترام و علاقه‌مندی نگریسته‌است. شاید در تاریخ مناسبات ملل کمتر موردی بتوان یافت که روابط دو کشور در طول سالیان دراز تا بدین حد با خاطرات نیکو آمیخته بوده و از هر واقعه ناخوشایندی دور باشد.
وقتی که ما تاریخ روابط صدساله کشور خودمان را با مملکت شما ورق می‌زنیم، در سراسر آن حتی یک نمونه اختلاف یا سوءتفاهم نمی‌بینیم و بالعکس می‌بینیم که در همه این مدت ملت شما از جهات مختلف فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی با ما یاری و همکاری کرده‌است و از این راه درک می‌کنیم که چرا احساسات مردم ما نسبت به شما همواره با محبت و صمیمیت همراه بوده‌است.
نخستین امریکاییانی که ما در کشور خود دیده‌ایم یا پزشکان و متصدیان بیمارستانهایی بوده‌اند که در قرن گذشته توسط مؤسسات نوع‌دوست امریکایی در تهران و چندین شهر دیگر کشور ما ایجاد گردیدند و یا فرهنگیانی که در کالج امریکایی تهران که در سال ۱۸۷۵ تأسیس شد و هنوز هم با نام و سازمان دیگری مشغول کار است به امر تعلیم و تدریس اشتغال داشتند و به خصوص خاطره دکتر ساموئل مارتین جردن، که جوانی و نیرو و زندگانی خود را تا به آخر وقف اداره این مرکز علمی و فرهنگی کرد و بسیاری از افراد کشور ما به وی به دیده پدر معنوی خود می‌نگریستند، برای ما خاطره‌ای فراموش‌نشدی است.
همچنانکه خاطره دوست امریکایی دیگر ما مورگان شوستر که در سال ۱۹۱۱ از طرف دولت ایران به سمت مشاور مالی استخدام شد و با دلسوزی و علاقه خالصانه خود حق‌شناسی و محبت تمام افراد ملت مرا جلب کرد، هرگز از نظر ما فراموش نشده‌است. در قرن حاضر بسیاری از مؤسسات فرهنگی و علمی کشور شما به خصوص درمورد عملیات باستان‌شناسی خدمات بزرگی در کشور ما انجام داده‌اند که شاید بدون آنها قسمتی از تاریخ پرافتخار گذشته ما ناشناس می‌ماند.
این روابط در طول ایام تدریجاً به قدری به هم نزدیک شدند که ما اکنون به وسیله یک رشته قراردادهای مختلف بازرگانی و فرهنگی و تعهدات دوجانبه امریکا نسبت به ایران از لحاظ پیمان «سنتو» به هم پیوسته‌ایم.
آقای رئیس‌جمهور،
ما هرگز فراموش نمی‌کنیم که ملت امریکا همان ملتی است که برای دفاع از حق قیام کرد و زنجیرهای بی‌عدالتی را از هم گسسته و از آزادگی و مردانگی خود دفاع نمود. ما سنن عالیِ آزادمردی و قهرمانی را که همیشه در افسانه‌ها و حماسه‌های ملی خود خوانده‌ایم، در ملت امریکا مجسم یافته و روح بشردوستی و عدالت‌طلبی این ملت را پیوسته با دیده تحسین نگریسته‌ایم. به خصوص در دوران پس از جنگ جهانی دوم ما شاهد آن بوده‌ایم که چگونه امریکا بر اساس همین احساسات توانسته دنیایی را که اسیر فلاکت و ویرانی بود، از هرج و مرج و پریشانی نجات دهد و با کمک بی‌دریغ و بی‌توقع اجر و پاداش خود به بسیاری از ملل امکان تجدید حیات و فعالیت ثمربخش بدهد. ما خودمان نیز از این کمکهای پر ارزش سهم مؤثری برده‌ایم که در اجرای برنامه‌های عمرانی و آبادانی ما اهمیت بسیار داشته‌است و من در این فرصت از بابت این کمکها صمیمانه تشکرمی‌کنم.
- آقای رئیس‌جمهور،
کشور امریکا امروز دارای بزرگترین قدرتی است که تاکنون در تاریخ جهان نصیب یک مملکت شده‌است و در عین حال کشور شما از این افتخار بزرگ برخوردار است که این نیروی عظیم مادی و معنوی را نه در راه استیلاجویی و تجاوز، بلکه درست بالعکس در راه جلوگیری از تجاوز و در راه حفظ صلح جهانی و کمک به سایر ملل در بالا بردن سطح زندگانی و بهبود وضع اجتماعی و اقتصادی آنها به کار برده‌است. پیشرفتهای عظیمی که در کلیه رشته‌های علمی و صنعتی و کشاورزی و فرهنگی و غیره نصیب کشور شما شده و آخرین نمونه آن موفقیت این کشور در عالم کیهان‌نوردی است، مایه خرسندی و ستایش ما است و آرزو داریم که مملکت شما بتواند در آینده نیز قدمهای بزرگتری در راه حفظ تمدن و فرهنگی که امروزه شما بزرگترین نگاهبان و مدافع آن هستید و ما از نظر آنکه خود در تاریخ کهن خویش سهم بزرگی در تکوین و تکامل آن داشته‌ایم بدان علاقه بسیار داریم، بردارد. شاید احتیاج به تذکر این نکته نباشد که ما نیز در تاریخ طولانی خود همواره با روح آزادی و آزادگی زندگی کرده، پیوسته به اصولی که امروزه بزرگترین میراث معنوی بشر به شمار می‌رود، وفادار بوده‌ایم.
ملت ما در طول چند هزار سال، تمدنی به وجود آورده که در آن در حدود و اختلافات طبقاتی هرگز مانع بروز استعدادها و تأمین ترقی اشخاص نبوده و هر کس از هر طبقه و هر موقعیت اجتماعی در این کشور فرصت آن را داشته‌است که اگر لیاقت و استعدادی داشته‌باشد، به بالاترین مقامات و امکانات برسد. چه فلسفه مذهبی کهن ما همواره بر اساس حقیقت‌جویی و بشردوستی متکی بوده و همیشه مظهر آن حقیقتی بوده‌است که یک صد سال پیش از این شاعر بزرگ کشور شما «امرسون» در قطعه شعر معروف و عالی خود «سعدی» که درباره یکی از بزرگترین حکماء و شعرای کشور من سروده‌شده آن را چنین وصف کرده‌است:
«ای فرزند بامداد فروزان شرق، به پیروی از شیوه کهن خود هرگز به دنبال دروغ مرو، گوش به اغفالگران و سفسطه‌جویان مده و پیوسته روی به جانب راستی و حقیقت داشته‌باش.»
با پیروی از این تعلیم عالی ما امروز می‌کوشیم که با حفظ سنن و مواریث خوب ملی و معنوی خود، تا حدود توانایی خویش کشورمان را تبدیل به مملکت آباد و پیشرفته و آزادی بکنیم که در آن عدالت اجتماعی و قضایی حکمفرما باشد و هر استعدادی بتواند به بهترین صورت در راه تأمین رفاه و خوشبختی ملت ما بروز کند.
ما آرزوداریم که ملت ایران مانند هر ملت دیگر از سعادت و رفاهیت برخوردار گردد و من ایمان دارم که به خوبی می‌توانیم به این هدف خود برسیم زیرا در این راه از استعداد انسانی و طبیعی به طور کامل برخورداریم و علاوه بر این برای حفظ آزادی و استقلال و نیل به هدفهای ملی خود مطمئن هستیم که همواره می‌توانیم از حسن نیت دوستان خود، به خصوص امریکا بهره‌مند باشیم.
این تلاش بی‌وقفه‌ای که برای بهبود مادی و معنوی زندگی ملت خود آغاز کرده‌ایم، طبعاً مورد پسند آنهایی که وجود یک ایران آباد و مرفه و مترقی را مایل نیستند، نمی‌تواند باشد. بدین جهت است که من و ملتم پیوسته آماج ناسزاها و حملات بی‌انصافانه هستیم، ولی شاید بهترین پاسخ این حملات جمله‌ای از کتاب «سیمای شجاعان» شما باشد که:
«اگر ملتی صفت شجاعت را فراموش کند، طبعاً نسبت بدان علاقه و تعصبی از خود نشان نخواهدداد و اگر چنین علاقه‌ای را نداشت، طبعاً این صفت شجاعت را در نزد رهبران و برگزیدگان خود نیز تشویق نخواهدکرد.»
و من می‌توانم با کمال مباهات بگویم که اگر من در مواجهه با این حملات ثابت‌قدم بوده‌ام، برای این است که ملت من با شهامت و پشتیبانی بی‌دریغ خویش از من چنین خواسته‌است.
- آقای رئیس‌جمهوری،
شما با نیرومندی و هیجان و امیدواری و تازه‌جویی خود و با دید دوراندیش و آینده‌بین خویش، و با علاقه خود به طرح راه‌حلهای تازه برای مسایل کهن، در نظر همه مردم جهان آزاد، مظهر همین شجاعت و شهامت هستید.
ما شما را نمونه بارز رهبر و زمامداری می‌شناسیم که خود شما در همان کتابی که از آن سخن گفتم، آنان را چنین وصف کرده‌اید:
- « در دنیای امروز و برای روزهایی که در پیش داریم فقط مردانی به درد می‌خورند که فوق‌العاده شجاع باشند. یعنی رجالی که قادر باشند حتی به محبوبیت خود نیز پشت پا زنند و هر تصمیمی را که واقعاً به مصلحت مملکت ببینند، اتخاذکنند.»
ما می‌دانیم که وظیفه شما در دنیای آشفته کنونی بسیار سنگین است و من می‌توانم بی‌مجامله بگویم که تاکنون هرگز باری سنگین‌تر از این به دوش زمامداری گذاشته نشده‌است. زیرا ما همه می‌دانیم که امروز کشور شما با قدرت عظیم مادی و معنوی خود، رهبری دنیای آزاد را عهده‌دار است و مسئولیت اداره چنین کشوری در چنین دنیای پر آشوب ما کار آسانی نیست ولی ما در شما تمام خصایص و امتیازات بارزی را که برای حسن اداره چنین مسئولیتی لازم است، سراغ داریم و می‌دانیم که حسن نیت کامل و دعای خیر صدها میلیون مردم آزاده و نیک‌اندیش جهان نیز در این راه بدرقه شما است.
موفقیت شما را در این راه خطیر و پرافتخار، و سلامتی و شادکامی شما و بانو کندی را آرزو دارم، و ترقی و رفاه روزافزون ملت نجیب و بزرگ امریکا را خواهانم.