دست‌کاری حدنصاب رای‌گیری در مجلس شورای ملی به وسیله محمد مصدق
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفدهم | تصمیم‌های مجلس | درگاه روز رستاخیز ملت ایران ۲۸ امرداد ۱۳۳۲ |
- تقدیم لایحه تمدیداختیارات آقای دکترمصدق نخست وزیر بقید دوفوریت بوسیله آقای کاظمی نایب نخست وزیر
- قانون تمدید مدت اختیارات شش ماهه اعطایی به شخص آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر از تاریخ انقضا برای مدت یک سال
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ دی ۱۳۳۱ نشست ۵۷
نایب نخست وزیر و وزیردارایی (آقای کاظمی)_ لایحه‌ای ازطرف دولت تقدیم می‌شودکه جناب آقای نخست وزیر فرمودند که اینجابعرض آقایان نمایندگان مجلس برسانم (بشرح آتی خوانده شد)
مجلس شورای ملی. بر خاطر آقایان نمایندگان محترم پوشیده نیست که دولت اینجانب در حالی زمام امور را بدست گرفت که وضع مملکت صورت بسیارآشفته و درهمی داشت. اجانب درتمام شئون کشوررخنه کرده وبرای پیشرفت مقاصد وحصول مطامع خودبهروسیله که ممکن بود تشبث می‌کردند وترتیب کاررا طوری فراهم ساخته بودندکه در مقابل مقاصد ومطامع آنان هیچگونه مانع و رادعی نباشد تا بتوانند با روشن کردن آتش اختلاف ونفاق در بین افراد ملت همه را نسبت بهم بی اعتماد وظنین ساخته وپیوسته آنانرا بعواقب ناشیه از اختلافات جزئی وبی ارزش سرگرم ومشغول کنند و فرضتی نماند که بتوانند درسرنوشت خویش دخالتی بکنند وبرای اوضاع ازهم گسیخته مملکت چاره‌ای بیندیشند. ...
... بااعتمادی که عموم آقایان نمایندگان محترم مجددا نسبت به این دولت ابراز فرموده‌اند و رفع بحران را در این موقع خطیر از این جانب خواسته‌اند باید عرض کنم که تامین این منظور مقدس و سر و صورت دادن باوضاع مملکت و رفع بحران اقتصادی و اجتماعی و ایستادگی در مقابل بیگانگان جز تمدید اختیارات راه دیگری بنظر دولت نمی‌رسد. از این جهت با اتکاء به حسن نیت و علاقه مندی و وطن دوستی و موقع شناسی آقایان نمایندگان محترم ماده واحده ذیل بقید دو فوریت بمجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود و امیدواراست با تصویب آن امکان هرگونه اقدامات قانونی که برای ادامه اصلاحات مورد علاقه مردم ضروریست و برای طی مراحل نهایی این مبارزه ملی لازم بنظرمی رسد بدولت اینجانب داده شود تا بتوان برای بهبود موثر اوضاع قدمهای اساسی‌تر برداشت و بخواست خداوندی و اراده توانای ملت این مجاهده مقدس را با نیروی تازه‌ای بثمر برسانیم. نخست وزیر _ دکترمحمدمصدق.
ماده واحده _ اختیارات موضوع قانون مصوب بیستم امرداد ماه ۱۳۳۱ ازتاریخ انقضاء برای مدت یکسال دیگر تمدید می‌شود.
تبصره _ درصورتیکه بموجب اختیارات درجدول قانون انتخابات تغییراتی داده شود وعده نمایندگان ازمیزانی که قانون سابق برای احراز حدنصاب تشکیل جلسه پیش بینی کرده‌است تجاوزنماید مادامی که نمایندگان جدید به مجلس نیامده‌اند تاثیری در حد نصاب اکثریت دوره فعلی نخواهدداشت.
- طرح وتصویب پیشنهاد آقای مجدزاده راجع به مسکوت ماندن طرح سه فوری مربوط به تعطیل احتمالی مجلس
نایب رئیس _ طرح سه فوری تقدیمی آقایان نمایندگان مطرح است. یک پیشنهادی ازطرف آقای مجدزاده رسیده که مسکوت بماندقرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی‌کنم طرح تقدیم آقایان نمایندگان درجلسه سابق که نسبت به فوریت آن مذاکره بعمل آمده مسکوت بماند.
نایب رئیس _ آقای مجدزاده
مجدزاده _ عرض کنم پیشنهاد بنده مبنی بر مسکوت ماندن این طرح نه ازجهت اطمینانی است که کرارا از طرف دولت داده شده‌است برای اینکه دولت درصدد تعطیل و فلج کردن مجلس شورای ملی نیست بلکه اساسا این تصور برای بنده مشکل است که دولت بتواند ذاتا یا بموجب اختیاراتی که ازطرف مجلس شورای ملی باو تفویض شده‌است موجب تعطیل مجلس بشود زیرامسلم است که دولت ذاتا چنین اختیاری نداشته و ندارد و اما بموجب اختیارات ازطرف مجلس شورای ملی هم نمی‌تواند اقدام بچنین عملی بکند چرا؟ برای اینکه بموجب یکی از اصول قانون اساسی مشروطیت جزا و یا کلا تعطیل بردار نیست وحتی بنده معتقدم که خود مجلس شورای ملی هم جز ایام و اوقاتی که بموجب قانون اساسی باو حق اجازه تعطیل داده شده نمی‌تواند مجلس شورای ملی را بنحوی ازانحاء تعطیل کند(صحیح است) وقتی که اختیاردارخودش چنین اختیاری را نداشت بطریق اولی وکیل و یا کسی که ازطرف او اختیاردار خواهدشد چنین اختیاری را ندارد (صحیح است) بطوریکه عرض کردم اساسا این تصور برای بنده قانونا مشکل است و اما بنده هم باتوجه به قانون انتخابات و با مطالعه ماده اول این توهم برایم ایجادشد که شاید با ۱۷۲ نفرکه تعداد کل نمایندگان تعیین شده یک چنین توهمی پیش آمد کند و تصور می‌کنم که برای تقدیم کنندگان طرح هم همین توهم پیش آمده باشد و بدیهی است که آقایان هم هیچگونه نظری نداشته و در نظراول توجه بماده اول قانون انتخابات دوره هفدهم و ادوار بعد مطابق این قانون انجام می‌گیرد و با توجه بعده آنها که در ذیل ماده ۶۳ این قانون قید شده باینکه درنقاطی که انتخابات دوره هفدهم انجام گرفته تجدیدانتخابات نمی‌شود و۳۶ نفرعده‌ای را که بر تعداد نمایندگان افزوده شده با حسابی که از روی جدول بعمل آمده ۲۴ نفر مربوط به نقاطی است که انتخابات آن انجام شده (صحیح است) بنابراین (امامی اهری _ آقای مجدزاده توجه باین هم بفرمایید) بااجرای قانون انتخابات دربقیه دوره هفده فقط ۱۲ نفر نماینده زیادتر از ۱۳۶ نفر مجموعا در دوره هفدهم مطابق این قانون و این جدول ۱۴۸ نفر نماینده انتخاب خواهد شد که نصف بعلاوه یک آنهم ۷۵ نفراست که تاحالا ۸۰ نفر نماینده انتخاب شده‌است یعنی از لحاظ قانون هم نگرانی نیست گواینکه اگر صراحتا یک ماده‌ای ذکر می‌شد که موجب تعطیل مجلس می‌شد چنین چیزی بموجب قانون اساسی امکان نداشت و دولت چنین عملی نمی‌توانست بکند خصوصا که این توهم اصلا در قانون انتخابات نیست ازاین جهت بنده تقاضا کردم که آن طرح مسکوت بماند واستدعا می‌کنم که آقایان امضا کنندگان طرح هم موافقت کنند(احسنت)
نایب رئیس _ آقای دکتربقایی
دکتربقایی _ البته آقایان نمایندگان محترم بخاطر دارندکه درچندروزقبل این طرحی که الان رویش پیشنهادسکوت داده شده دراینجامطرح شد ودرموقعی که اینجا مطرح شدگفته شد که طرح خوبی است ولی تحصیل حاصل است وبدیهی است واحتیاجی برای ندارد واقای وزیرکشور هم فرمودند که دولت نظری در این کارنداشته‌است وخیال بستن مجلس یا تعطیل یافلج کردن مجلس رانداشته‌است بعداهم جناب آقای دکترمصدق درنامه‌ای که بمجلس نوشتند این موضوع را تاییدکردندکه چنین نظری دربین نبوده‌است روی نامه‌ای هم که ایشان به مجلس نوشته بودند مجلس باتفاق آرا بایشان رای اعتمادداد ولی متاسفانه جریانات بعدنشان داد که یک چیزی را که توهم می‌گفتند اینقدرهاهم توهم نبوده‌است البته همکار عزیزما آقای مجدزاده که ازوکلای برجسته دادگستری هستند اینجا استدلالهایی کردند که ازلحاظ استدلال بسیار صحیح وپسندیده بودوکسی نمی‌تواندحرفی بزند ولی بدبختانه خوددولت با عملش تمام استدلالهای ایشان را ضعیف کرده وازبین برده‌است بجهت اینکه بعدازاینکه درمجلس گفته شد تحصیل حاصل است وچنین خیالی نبوده‌است وبعدازاینکه آقای وزیرکشور هم همین توضیح را دادند وبعدازاینکه جناب اقای دکتر مصدق نامه نوشتند بمجلس وتصریح کردند که چنین خیالی نبوده‌است وروی آن نامه هم رای اعتماد گرفتندوقضیه خاتمه یافته تلقی می‌شد بهیچوجه دلیلی نداشت که این موضوع را بعنوان تبصره ماده واحده مربوط باختیارات دوباره برگردانند به مجلس (مجدزاده _ بنده تبصره راهم لازم نمی‌دانم) (دکتر شایگان _ درموقعی که آن لایحه مطرح می‌شود بحث بفرمایید) چون این تبصره را در ماده واحده مربوط باختیارات که ارتباطی هم باقانون انتخابات نداشته گذاشته‌اند این توهم جدید پیش می‌آید چون مامدتی است که درتوهمات وسوء تفاهمات زندگی می‌کنم خدای ناکرده این توهم پیش می‌آید که این تبصره برای این گذاشته شده‌است که اگرشمابماده واحده اختیارات رای بدهیداین تبصره راهم می‌توانیدتصویب کنید واگررای ندهید این تبصره هم تصویب نمی‌شود وباعکس العمل تصویب نشدن این تبصره دولت خواهدتوانست خدای ناکرده اگرلازم بداند همان عمل را انجام بدهد (دکترشایگان _ اینطورنیست) بنده هم می‌دانم گفتم توهم است این توهم پیش آمده چون همین طور که جناب آقای مجدزاده هم گفتند هیچ موردی نداشت که این تبصره راهم بگذارند برای اینکه این توهین رفع شود ودروضع فعلی یک سوء تفاهمات جدیدی پیش بیاید بنده ازآقایان نمایندگان محترم تقاضا می‌کنم به پیشنهادسکوت که آقای مجدزاده تقدیم کرده‌اند رای ندهید وآن طرحی که بامضای نمایندگان تقدیم شده بودکه همین تبصره دولت هم درآن هست به آن رای بدهیدبرای اینکه اگرگفتندتضعیف دولت بوده توهمی بدولت بوده وقتی که خوددولت همان تبصره را ضمن یک قانونی به مجلس آورده این خودنشان می‌دهد که تضعیفی برای دولت بوده ونه توهمی چرا برای اینکه خودش هم آورده‌است باین جهت بنده تقاضامی‌کنم که آقایان نمایندگان به پیشنهادآقای مجدزاده رای ندهند تاآن طرح تصویب بشود.
نایب رئیس _ آقای وزیرکشور بفرمایید
حائری زاده _ یک موافق ویک مخالف صحبت کرده دیگر وزیرکشور حرفش چیست؟
وزیرکشور _ اگریک شخصی بیک امری مومن ومعتقدباشد وآن امررا سبب شدت وفوت ایمان واعتقادش چندبارتکرار کندبعقیده بنده گناهی نکرده حقیقت را از تکرارش تضعیف نمی‌کند بلکه اعتراف می‌کند به صحتش و بعقیده بنده یک یا چند بار اعتراف اگر بحقیقت چیزی نیفزاید از آن چیزی نمی‌کاهد (دکتربقایی _ ماهم همین رامی گوییم) اگر توهم است جناب آقای دکتر بقایی که استاد دانشگاه واستاد فلسفه هستندتوجه بفرمایند که برای رفع توهم اگرلازم است مقاماتی اظهار بکنندآن مقام اول شخص نخست وزیر است وبعدهم مجری انتخابات وزارت کشور و وزیر کشور است بنده عرض می‌کنم تا توهم برای همیشه رفع شود عرض کنم که قصد تعطیل و فلج کردن مجلس بهیچوجه در میان نبوده و نیست و با سابقه ذهنی که بسیره سیاسی و رفتار و عقاید پنجاه سال سابقه شخص نخست وزیر آقایان دارید و بیشتراز بنده هم این اطلاع را دارید بنده هم خود را فعلا شاگرد مدرسه ایشان می‌دانم باایمان واعتقاد کامل عرض می‌کنم که بهیچوجه قصد تضعیف و تعطیل مجلس و فلج کردن مجلس در میان نیست و امیدار هستم که استاد بزرگوار و نماینده محترم مبارز و حقیقت دوست و حقیقت شنو و حقیقت پرور مجلس شورای ملی جناب آقای دکتر بقایی یکبار برای همیشه بدانند که دولت دکتر مصدق درصدد تضعیف مجلس مقدس ملی نیست.
نمایندگان _ صحیح است احسنت
نایب رئیس _ رای می‌گیریم به پیشنهادآقای مجدزاده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد.
- استرداد تبصره لایحه اختیارات برای یک سال بوسیله آقای نایب نخست‌وزیر
نایب رئیس _ لایحه تقاضای اختیارات دولت مطرح است درکلیات آقای دکتر بقایی مخالف هستند تشریف ندارند؟ (حائری زاده _ بنده هستم ) آقای حائری زاده .
وزیردارایی _ بنده چندکلمه عرض داشتم
نایب رئیس _ بفرمایید آقای حائری‌زاده چند دقیقه تامل بفرمایید
کاظمی (نایب نخست وزیر)_ بنده می‌خواستم خاطر آقایان را متوجه بکنم به تبصره‌ای که ضمیمه بود بلایحه تمدید اختیارات چون در جلسه گذشته مذاکراتی در مجلس شورای ملی شد و آقای مجدزاده پیشنهادی فرمودند که مورد موافقت همه آقایان قرار گرفت و دیگر مثل اینست که ابهامی دراین خصوص باقی نیست بنده با اجازه آقای نخست وزیر این تبصره را مسترد می‌دارم و میل دارم که این مطلب را بالصراحه در اینجا عرض بکنم که همانطور که آقای وزیر کشور دو بار در اینجا بعرض نمایندگان محترم رسانیدند هیچوقت دولت منظوری نداشته‌است که منجر بشود باینکه آن پیشنهاد بشود حالا برای اینکه این موضوع مرتفع شده باشد بنده بالصراحه عرض می‌کنم و ممکن است در صورت مجلس قید بشود که اگر در ضمن لایحه انتخابات جدید راجع بحد نصاب تغییری حاصل شود دوره هفدهم تقنینیه مجلس شورای ملی مشمول آن نخواهد بود واین را استدعا می‌کنم که در صورت مجلس نوشته بشود وآن تبصره هم باین ترتیب مسترد می‌شود.
نگاه کنید به
- طرح سه فوری نمایندگان مجلس برای جلوگیری از تعطیل مجلس شورای ملی به وسیله محمد مصدق با استفاده از اختیارات داده شده به وی ۱۴ دی ۱۳۳۱
- نامه محمد مصدق به مجلس شورای ملی درباره درخواست گرفتن رای اعتماد ۱۶ دی ۱۳۳۱
- نامه محمد مصدق به مجلس شورای ملی درباره تمدید مدت اختیارات شش ماهه از تاریخ پایان آن برای یک سال دیگر به قید دو فوریت ۱۸ دی ۱۳۳۱