جشن‌های زناشویی ولیعهد ایران والاحضرت همایون محمدرضا پهلوی در ایران اردیبهشت ماه ۱۳۱۸
| اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی | روز ۲۴ اسفند ماه ۱۳۱۷ زادروز اعلیحضرت رضا شاه بزرگ و همسری محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران و شاهزاده فوزیه |
والاحضرت ولیعهد محمدرضا پهلوی پس از بستن پیمان زناشویی با شاهزاده فوزیه در قاهره در روز آدینه ۲۴ فروردین ماه ۱۳۱۸ ساعت ۱۰ بامداد با کشتی محمدعلی کبیر از بندر اسکندریه به بندر شاهپور وارد ایران شدند. هفته نخست اردیبهشت ماه هفته برگزاری جشن‌های زناشویی ولیعهد در کشور ایران اعلام شد.
روز نخست اردیبهشت ماه
ساعت ۳ پس از نیمروز اول اردیبهشت ماه موکب اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران رضا شاه بزرگ از کاخ شاهنشاهی ایران به پهنه کاخ گلستان وارد شد و ورود رضا شاه بزرگ به تالار برلیان به آگاهی رسید. سپس موکب والاحضرت ولیعهد و همسر ایشان والاحضرت فوزیه نیز وارد پهنه کاخ گلستان شد.
محمود جم نخست‌وزیر و هیات وزیران به پیشگاه اعلیحضرت بار یافتند. نخست‌وزیر به نام هیات دولت زناشویی ولیعهد را تهنیت گفت. پس از آن هیات رییسه مجلس شورای ملی و شماری از نمایندگان به پیشگاه شاهنشاهی باریافتند و حسن اسفندیاری به نام مجلس شورای ملی و به نام ملت ایران تهنیت گفت. سپس ۴۴ تن از نمایندگان استان‌ها و دیگر شهرهای ایران بار یافتند و آقای طاهری نماینده استان نهم به نمایندگی از سوی نمایندگان شادباش گفت.
ساعت ۳ و ۱۵ دقیقه پس از نیمروز تخست‌وزیر محمود جم و هیات وزیران در تالار موزه به پیشگاه والاحضرت ولیعهد محمدرضا پهلوی و والاحضرت فوزیه شرفیاب شدند و نخست‌وزیر به نام هیات دولت شادباش گفت. پس از آن هیات رییسه و گروهی از نمایندگان مجلس شورای ملی به پیشگاه والاحضرت ولیعهد و والاحضرت فوزیه سرفراز شدند و رییس مجلس شورای ملی حسن اسفندیاری به نام مجلس شورای ملی و ملت ایران تهنیت گفت.
ساعت ۴ و ۳۰ دقیقه پس از نیمروز هیات نمایندگان استان‌ها و دیگر شهرها باریافتند. والاحضرت ولیعهد شادباش‌های هیات دولت و نمایندگان مجلس و نمایندگان استان‌ها و دیگر شهرهای ایران را سپاس و گرامی داشتند.
پس از انجام آیین شادباش و تهنیت در کاخ گلستان، موکب اعلیحضرت شاهنشاهی رضا شاه بزرگ ساعت ۴ پس از نیمروز و موکب والاحضرت ولیعهد ساعت ۴ و ۳۰ دقیقه به کاخ مرمر بازگشتند.
شناساندن هیات‌های نمایندگی ویژه کشورهای خارجی که برای هنبازی (شرکت) در جشن زناشویی به پایتخت آمده بودند و همچنین شناساندن هیات‌های سیاسی دربار شاهنشاهی به علیاحضرت ملکه نازلی برای ساعت ۱۷ برنامه‌ریزی شده بود. کوتاه زمانی پیش از ساعت ۱۷ هیات‌های نمایندگی ویژه و هیات‌های سیاسی در دربار شاهنشاهی در یکی از تالارهای کاخ گلستان گردآمدند و درست سر ساعت ۱۷ علیاحضرت ملکه نازلی وارد تالار شدند. آقای اعلم وزیر امور خارجه هیات‌های نمایندگی ویژه و هیات‌های سیاسی در دربار شاهنشاهی را به پیشگاه علیاحضرت ملکه نازلی شناساندند.
میهمانی اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ شاهنشاه ایران
در شب روز اول اردیبهشت ماه میهمانی باشکوه و شاهانه‌ای که در کاخ گلستان از سوی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی رضا شاه بزرگ برگزار شد و آیین جشن زناشویی را اعلیحضرت شاهانه و رسما گشودند. در این مهمانی خانواده شاهنشاهی ایران و خانواده سلطنتی مصر، هیات دولت و رییس‌های هیات‌های نمایندگی ویژه کشورهای خارجه، رییس مجلس شورای ملی و رییس‌های دربار شاهنشاهی با بانوان خود بودند.
در سر میز شام والاحضرت دوک دو اسلوتو رییس هیات نمایندگی ایتالیا در سخنرانی خود به نام هیات‌های نمایندگی خارجی چنین گفت:
- برای بنده موجب نهایت سرفرازی و شادی است که تهنیت‌های خود را برای ازدواج فرخنده به پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و علیاحضرت ملکه پهلوی و علیاحضرت ملکه نازلی و والاحضرت همایون ولیعهد و والاحضرت فوزیه پیشکش نمایم.
- چون دلاوری و تکلیف در درازای قرن‌ها آرنگ (شعار) خانوادگی ماست، نمی‌توانم از ستودن کارهای بزرگ اعلیحضرت شاهنشاهی که سرچشمه از احساسات و تکالیف عالیه برای خوشبختی ملت و استواری قدرت آن انجام فرموده‌اند، خودداری کنم.
- این احساسات را که از سوی اعلیحضرت امانوئل سوم پادشاه بزرگ و دولت خود ابراز می‌کنم، همزمان ترجمان احساسات دیگر سران دولت‌هایی که نمایندگان بلندپایه به تهران برای هنبازی در این جشن خجسته فرستاده‌اند نیز می‌باشم. درخواست می‌کنم، پروانه دهید، جام خود را به سلامتی اعلیحضرت شاهنشاهی و خانواده شاهنشاهی ایران و خانواده سلطنتی مصر و والاحضرت همایون ولیعهد و والاحضرت فوزیه بلند نموده به سلامتی و خوشبختی والاحضرتین و بزرگی ملت نیک‌نژاده ایران بنوشم.
پاسخ اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ شاهنشاه ایران:
- والاحضرتا
- بیاناتی را که به مناسبت جشن فرخنده عروسی فرزند ارجمندم با والاحضرت فوزیه که دو خاندان سلطنتی ایران و مصر را به یکدیگر متصل می‌سازد از طرف خود و سایر نمایندگان دول دوست نموده و احساساتی را که نسبت به شخص من و عملیاتی که در دوره من انجام شده است ابراز داشتید موجب خرسندی و تقدیر است.
- شجاعت و تکلیف که شعار خانوادگی شما در قرن‌های متمادی بوده شماری است که هر زمامداری باید برای تحکیم رفاه و سعات ملت خود وظیفه خویش قرار دهد.
- از احساساتی که به نام اعلیحضرت پادشاه ایتالیا و نمایندگان سایر دول دوست و معظم که در جشن فرخنده عروسی فرزند عزیزم شرکت کرده‌اند ابراز داشته‌اید قدردانی نموده جام خود را به سلامتی روسای دول معظم دوست و رفاه و سعادت و تعالی و ترقی کشور آنها بلند نموده می‌نوشم.
شب نشینی
پس از میهمانی شام، شب نشینی برگزار شد. معاون‌های وزارت خانه‌ها، مدیران کل وزارت خانه‌ها، هیات رییسه و گروهی از نمایندگان مجلس شورای ملی و شماری از بزرگان و سران کشوری و لشکری با بانوان خود در شب نشینی سرافرازی بودن یافتند.
روز دوم اردیبهشت ماه جشن ورزشی و نمایش ورزشکاران
به هنگام ایوار (عصر) روز یکشنبه دوم اریبهشت ماه جشن ورزشی باشکوهی در ورزشگاه امجدیه (ورزشگاه شماره یک) برپا گردید. خانواده شاهنشاهی ایران و خانواده سلطنتی مصر به زمین ورزشگاه وارد شدند. در این جشن همه پیشاهنگان مرکز و ورزشکاران جوان و استادان ورزش باستانی و نوین شرکت داشتند.
نخست پیشاهنگان ایران در امجدیه از برابر جایگاه ویژه همایونی در ورزشگاه امجدیه رژه رفتند، هزاران جوان ورزشکار که توانستند پیشوای خود والاحضرت ولیعهد ریاست عالیه پیشاهنگی ایران را ببینند، در پوست خود از شادی نمی‌گنجیدند و ابراز احساسات می‌کردند. پس از رژه پیشاهنگان از دو دهانه‌ای که میان جایگاه‌ها در بخش شرقی میدان امجدیه قراردارد دو دسته از دختران ورزشکار پدیدار شدند که به هنگام ورود دورنمای زیبایی همانند به موج گل ساخته بودند. همه این دختران ایران پیراهنی به رنگ ارغوانی و دامنی آسمانی رنگ که با یراق‌های طلایی آرایه یافته بود دربر داشتند و به دور سر خود از همان یراق طلایی بسته بودند. در دست آنها چنبره‌ای (دایره) از گل به رنگ پرچم ایران بود. این دختران که نماد ایران بودند با گام‌های موزون پیش آمدند و دم به دم به شور و شادی مردم می‌افزودند و سدای کف زدن‌ها و هورا بلندتر می‌شد.
هنگامی که همه دختران در جایگاه‌های ویژه خود قرارگرفتند، آهنگ شادی‌آفرینی آغاز به نواختن کرد و دختران هم آهنگ به ورزش موزون بسیار زیبایی پرداختند. درخشندگی نوارهای طلایی و چنبره‌های گل و پوشاک بسیار زیبای دختران ایران بسی بر جلوه ورزش آنها افزوده و چشم اندازی بسیار دلپذیر و تماشایی بوجود آورده بود. کوتاه زمانی پس از این، چشم‌انداز دیگری چشم‌ها را به خود کشید و آن گروه دیگری از دختران با پوشاک سپید یراق‌دوزی شده و سربندهای ویژه مصر باستان نمایانگر کشور زیبا و کهن مصر وارد شدند. این دختران نیز چنبره‌هایی از گل به رنگ پرچم مصر سپید و سبز در دست داشتند. دختران ایران در این هنگام با بازوهای خود دالانی که سقف آن از چنبره‌های گل پرچم ایران بود ساختند. دختران مصری از میان آن دالان با گام‌هایی موزون و زیبا پیش می‌آمدند و سرانجام همه آنها در دل دختران ایران جای گرفتند و موزیک آغاز به نواختن آهنگی دلنواز نمود و دختران مصر و ایران همه با هم با تکان‌های موزون و زیبا نمایش باشکوهی را انجام دادند. دختران ایران و مصر پس از انجام ورزش زیبای خود در لژ برابر ساختمان ورزشی جای گرفتند.
بخش چشمگیر دیگر، ورزش‌های باستانی ایران بود. نخست یک دسته از پیشاهنگان دستگاهی را که ورزشکاران ورزش باستانی آن را "سردم" می‌نامند و جایگاه "مرشد" می‌باشد و روی بدنه آن فرتور "رستم پهلوان" هنگام "کشتن دیو سپید" کشیده شده بود را وارد میدان کردند. سردم را برابر جایگاه ویژه قراردادند و مرشدها در بالای آن قرارگرفتند و با زدن زنگ، آغاز نمایش را به آگاهی رساندند و سپس ضرب گرفته و ورزشکاران به سامان با چهره‌های مردانه و بدن‌های ورزیده و گردن‌های افراخته وارد میدان شدند. بر پایه آیین و شعار ورزشکاران باستانی در برابر جایگاه ویژه والاحضرت همایونی سرفرودآوردند. در این هنگام یکی از مرشدها آغاز به سراییدن چامه‌هایی از شاهنامه فردوسی نمود، آهنگ و سدای خواننده با بلندگو در سراسر ورزشگاه امجدیه و تا درازراهی بس دور پخش می‌شد. نمایندگان هیات‌ها و همه کسانی که در میدان بودند با شنیدن ترجمان هر بیتی از شاهنامه فردوسی به هیجان می‌آمدند و کف می‌زدند. آنگاه زنگ "سردم" زده شد و ورزش آغاز شد. ورزشکاران، بسامان و به آهنگ چامه‌های حماسی مرشد و ضرب ورزش کردند و شناهای گوناگون رفتند و سپس به میل بازی پرداختند و بسیاری شیرین‌کاری‌هایی نیز انجام دادند که میهمانان را شگفت‌زده کرد.
والاحضرت ولیعهد و فوزیه وارد ورزشگاه امجدیه می‌شوند
جایگاه ویژه والاحضرت ولیعهد در امجدیه
دختران ایران در میدان امجدیه
دختران ایران و مصر و گلها و کارهای موزون
دختران ایران و مصر نمایش‌های شکوهمندی به اجرا درمی‌آورند
مرشد در جایگاه خود با نوای ضرب از شاهنامه فردوسی می‌خواند
پهلوانان با ضرب مرشد ورزش باستانی انجام می‌دهند
مردان ورزشکار ایران با نمایش‌های ورزشی ستودنی در امجدیه
نمایش ژیمناستیک ورزشکاران
شامگاه دوم اردیبهشت ماه مهمانی بسیار باشکوهی در باشگاه افسران برپا شد. والاحضرت همایون ولیعهد و والاحضرت فوزیه، هیات وزیران و رییس‌های هیات‌های ویژه کشورهای خارجه و رییس مجلس شورای ملی را با ورود خود سرافراز کردند. در سر میز شام جناب لرد اتلون نماینده اعلیحضرت پادشاه انگلستان و رییس هیات نمایندگی ویژه دولت انگلیس چنین گفت:
- والاحضرتا
- برای من که بیشتر دوره زندگانی خود را در خدمت نظام کشورم به سر برده‌ام مایه بسی خوشوقتی است که در چنین هنگام فرخنده‌ای به دیدن ارتش شاهنشاهی دست یابم، و یقین دارم که در ابراز این مطلب گذشته از احساسات شخصی مترجم احساسات همه دسته افسران عالی مقام زمینی و دریایی که امشب در این فراخوانده شده‌اند خواهم بود. چند روزی را که در این جا مانده‌ایم سبب شد که به پیشرفت‌های والایی که ارتش شاهنشاهی دست یافته است بهتر پی بریم و بی گمان که ارتش این پیشرفت‌های خود را وامدار مراقبت پیوسته اعلیحضرت همایون شاهنشاهی می‌باشد. خوشبخت ارتشی که در زیر ریاست عالیه رییس توانایی که دارای چنین آزمودگی و روح خلاقی می‌باشد قرارگرفته باشد.
- والاحضرت همایونی که به نمایندگان این همه کشورها وسیله داده‌اند که برای هنبازی در جشن زناشویی خجسته همایونی در این جا گردآیند مراتب احترام همه را نسبت به خود جلب فرموده و این احترام گذشته از مقام شامخی که از حیث ولایتعهد عهد کشور باستانی و پرافتخار ایران دارند به مناسبت اینکه همچنین سرباز با حرارتی نیز می‌باشند افزون می‌گردد چه همه می دانیم که والاحضرت همایونی به چه گونه درخشانی دوره تحصیلات نظام خود را به پایان رسانده‌اند. در عالم ورزش هم که برای آماده ساختن افسران و سربازان میدان فعالیت گرانبهایی است. والاحضرت همایونی به ارتش و جوانان ایران که امروز پس از نیمروز تراز پیشرفت و شور آنان را با شادمانی دیدیم نمونه و سرمشق بزرگی پیشکش فرمودند.
- بنا بر این با سرافرازی از همه دوستان ارتش شاهنشاهی ایران و ارتش‌های خارجه و هم چنین از میهمانانی که بهروزی خدمت در ارتش را نداشته‌اند، درخواست می‌کنم جام خود را به سرافرازی اعلیحضرت همایون شاهنشاه و والاحضرت فوزیه نوشیده و برای آنان زندگی دراز و پر از خوشبختی را آرزو نمایند.
در پاسخ بیانات ایشان والاحضرت همایون محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران چنین فرمودند:
- از بیانات محبت‌آمیزی که اظهار فرمودید بسیار خرسندم و مخصوصا از اینکه سرباز به این عالی مقامی در چنین موقعی مترجم احساسات دوستانه هیات نمایندگان خارجی که در مراسم عروسی من شرکت نموده‌اند واقع شده است بیشتر مسرورم.
- از احساساتی که نسبت به اعلیحضرت همایون شاهنشاه پدر تاجدارم که تنها نظرشان سعادت ملت و ترقی دایم کشور در محیط صلح و صفا است اظهار فرمودید تشکر مخصوص دارم. از اینکه نمایندگان عالی مقام سلاطین و روسای دُوَل و افسران و افراد نظامی که نماینده ارتش شجاع بری و بحری و هوایی کشورهای مختلفه هستند در این جا گرد آمده و به این وسیله مراتب دوستیشان را به منصه ظهور رساندند نهایت خوشوقتی را دارم.
- از ادعیه‌ی که آن والاحضرت ابراز داشتید به نام شاهزاده خانم فوزیه و به نام خود سپاسگذاری کرده و جام خود را به افتخار سلاطین و روسای دُوَل که نمایندگانشان دور این میز گرد آمده‌اند بلند کرده و به سلامتی آن والاحضرت و و والاحضرت شاهزاده خانم آلیس می‌نوشم.
پس از میهمانی شام، در ساعت ۲۲ شب نشینی آغاز شد. معاون‌ها و مدیرهای کل وزارتخانه‌ها و هیات رییس مجلس شورای ملی و گروهی از نمایندگان مجلس شورای ملی و کارمندان هیات‌های نمایندگی و کارمندان سفارت خانه‌ها و افسران ارتش و شماری از بزرگان کشور در شب نشینی بودند. والاحضرت همایون ولیعهد و والاحضرت فوزیه تا ساعت ۲۳ و ۳۰ دقیقه در باشگاه بودند و سپس به کاخ شاهنشاهی ایران بازگشتند. شب نشینی تا پاسی پس از نیمه شب برپا بود.
روز سوم اردیبهشت ماه میهمانی چای در مجلس شورای ملی
روز سوم اردیبهشت ماه به هنگام ایوار (عصر) در باغ بهارستان پهنه مجلس شورای ملی به سرافرازی زناشویی والاحضرت همایون شاهپور محمدرضا پهلوی با والاحضرت فوزیه برپا بود. هیات دولت، هیات‌های ویژه نمایندگی کشورهای خارجه، سفیرکبیرها و سفیران و افسران ارشد ارتش شاهنشاهی ایران با بانوانشان فراخوانده شده بودند.
موکب محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران در ساعت تعیین شده وارد پهنه مجلس شورای ملی شد. در باغ بهارستان درمیان کف زدن میهمانان، والاحضرت ولیعهد و والاحضرت فوزیه وارد شدند و چندساعتی را با بزرگان کشوری و لشکری و نمایندگان مجلس شورای ملی و نمایندگان کشورهای خارجه گذراندند.
مهمانی وزارت امور خارجه
شامگاه روز ۳ اردیبهشت ماه در ساختمان نوین وزارت امور خارجه ایران جشن و شب نشینی برگزار شد. هیات دولت رییس‌های هیات‌های ویژه نمایندگی کشورهای خارجه، رییس مجلس شورای ملی، سفیران کبیر و سفیران کشورهای خارجه، رییس اداره کل شهربانی، شهردار تهران و فرماندار تهران برای پذیرایی شام فراخوانده شده بودند.
در سر میز شام والاحضرت شاه احمد خان نماینده اعلیحضرت پادشاه افغانستان و رییس هیات ویژه نمایندگی دولت پادشاهی افغانستان در سخنرانی خود فرمودند:
- والاحضرت همایون افتخار و مسرت دارم که تبریکات پر حرارت خودم را به تقریب این وصلت سراسر مسعود به والاحضرت همایون و والاحضرت شاهزاده خانم فوزیه تقدیم می‌کنم. تبریکاتی به نام اعلیحضرت پادشاه متبوع خود اظهار می‌نمایم در عین زمان شامل تهانی تمام روسای دول که در این جشن پرمسرت اشتراک ورزیده‌اند می‌باشد.
- والاحضرت همایون افغانستان که خوشبختانه همسایه و دوست این کشور بزرگ است از مشاهده این همه "ترقیات مادی و معنوی و تهیه اسباب سعدت ملی نمی‌تواند از تمجید و تحسین خدمات فوق‌العاده شهنشاه بزرگ و نابغه بزرگ کشور ایران اعلیحضرت همایون شهنشاه پهلوی خودداری نماید. بناء علیه در این موقع پر مسرت با ملت نجیب ایران حصه بزرگ می‌گیرد.
- والاحضرت همایون اجازه بفرمایید به صحت اعلیحضرت همایون شهنشاهی و والاحضرت همایونی و والاحضرت شهزاده خانم فوزیه و خاندان سلطنتی ایران و مصر و عظمت کشور ایران جام خود را بلند نموده بنوشم.
در پایان بیانات والاحضرت شاه احمدخان نماینده اعلیحضرت پادشاه افغانستان والاحضرت همایون ولیعهد ایران در پاسخ فرمودند:
- والاحضرت از تبریکاتی که به نام اعلیحضرت پادشاه افغانستان و روسای دُوَلی که نمایندگان عالی مقام آنها در این جشن شرکت جسته‌اند اظهار فرمودید بسیار متشکرم. احساساتی را که نسبت به اعلیحضرت همایون شاهنشاه پدر معظم من اظهار داشتید بسیار گرامی می‌دارم و خرسندم که آثار شاهانه که در این مدت برای ترقی و تعالی کشور و رفاه ملت شده مورد تمجید آن والاحضرت واقع گردیده است. البته با روابط دوستی و همجواری که بین دو کشور افغانستان و ایران موجود است ابراز این احساسات از طرف والاحضرت مورد سپاسگذاری مخصوص است.
- ضمنا به نام شاهزاده خان فوزیه و به نام خود از تبریکات و احساساتی که ابراز فرمودید متشکرم و جام خود را به سلامتی اعلیحضرت پادشاه افغانستان و سلاطین و روسای دُوَلی که نمایندگان عالی مقامشان در این ضیافت حضور دارند و همچنین به سلامتی آن والاحضرت می‌نوشم.
شب نشینی در ساعت ۲۲ آغاز شد. هیات رییسه مجلس شورای ملی و شماری از نمایندگان مجلس شورای ملی و افسران ارشد ارتش شاهنشاهی، معاونان و مدیران کل وزارتخانه‌ها و شماری از رییس‌های اداره‌ها و نمایندگان شهرستان‌ها با بانوان خود در شب نشینی بودند.
موکب والاحضرت همایون ولیعهد و والاحضرت فوزیه پس از انجام آتش‌بازی به کاخ شاهنشاهی ایران بازگشت. بوفه نیمه شب گشوده شد و بال در تالار ویژه برگزار شد. میهمانان شب نشینی تا چند ساعت پس از نیمه شب به پایکوبی و دست افشانی پرداختند.
روز چهارم اردیبهشت ماه جشن در سفارت کبرای مصر
نیمروز ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۱۸ مهمانی شاهانه از سوی اعلیحضرت ملک فاروق اول در سفارت کبرای مصر داده شد.
موکب اعلیحضرت همایون شاهنشاهی رضا شاه بزرگ، علیاحضرت ملکه پهلوی ملکه مادر و علیاحضرت ملکه نازلی و والاحضرت همایون محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران، والاحضرت فوزیه و والاحضرت شاهدخت‌ها و شاهپورها نیمروز وارد پهنه وزارت امور خارجه گردید.
والاحضرت دوک دو اسپلوتو و والاحضرت لرد اتلون و والاحضرت شاهزاده الیس، والاحضرت شاه احمد خان و دیگر رییس‌های هیات‌های نمایندگی خارجی، نخست‌وزیر و رییس مجلس شورای ملی نیز بودند و پذیرایی شاهانه‌ای انجام شد.
روز پنجم اردیبهشت ماه جشن در کاخ گلستان
روز پنجم اردیبهشت ماه جشن و میهمانی باشکوهی در کاخ گلستان از سوی علیاحضرت ملکه نازلی برگزار شد. پیش از ساعت ۲۰ سربازان مصری گارد احترام وارد پهنه کاخ گلستان شدند و در داخل و بیرون ساختمان جای گرفتند. در پهنه کاخ سه دسته موزیک جای داشت که یک دسته آن دسته موزیک مصری می‌نواخت. در درازای خیابان‌هایی که اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ از آن می‌گذشتند، انبوه مردم ایستاده بودند. در میدان سپه از زیادی جمعیت رفت و آمد بازایستاده بود. میدان سپه فرورفته در نور و در هر سو درخشندگی چراغ‌ها چشم‌ها را خیره می‌ساخت. ساعت ۲۰ موکل اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ در میان کف زدن و هلهله شورانگیز مردم وارد پهنه کاخ گلستان شد. گارد احترام، آیین احترام را به جای آورد و دسته موزیک سرود ملی ایران[۱] را نواخت.
اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ وارد کاخ گلستان شدند و پس از کوتاه زمانی در سر میز شام نشستند. در سر میز شام علیاحضرت ملکه پهلوی، علیاحضرت ملکه نازلی، والاحضرت همایون ولیعهد محمدرضا پهلوی، والاحضرت فوزیه، والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی، والاحضرت اشرف پهلوی، والاحضرت شاهزاده فائزه، والاحضرت شاهزاده فائقه و فتحیه، والاحضرت شاهپور علیرضا، والاحضرت شاهپور غلامرضا و والاحضرت شاهپور عبدالرضا نیز بودند.
رییس هیات‌های نمایندگی ویژه کشورهای خارجه، هیات دولت، سفیران کبیر و سفیران کشورهای خارجی، پیشگار والاحضرت همایون ولیعهد دکتر مودب نفیسی در سر میز شام سرافراز به نشستن بودند.
در سر میز شام محمود جم نخست‌وزیر سخنرانی کرد:
- علیاحضرتا
- بسیار مفتخرم که به نام دولت شاهنشاهی تبریکات و شعف عموم کشور ایران را به مناسبت این وصلت خجسته به پیشگاه آن علیاحضرت تقدیم دارم. فکر این وصلت خجسته که ناشی از افکار عالیه اعلیحضرت همایون شاهنشاه پادشاه معظم اینجانب است و مایه نزدیکی دو خاندان سلطنتی گردیده است سعادت جدیدی برای ملت ایران فراهم آورده و همه از آن سپاسگذاریم.
- تشریف فرمایی علیاحضرت به کشور شاهنشاهی بیشتر بر افتخار ما افزوده و سراسر کشور مقدم مهمان عظیم‌الشان خود را تهنیت می‌گویند.
- همانطور که آن علیاحضرت ملاحظه فرمودند شادی و شعفی که تمام کشور در این موقع احساس می‌نماید چیزی نیست که بتوان به زبان آورد و تنها فلب ایرانیان از عهده سپاسگزاری آن می‌تواند برآید.
- از آن علیاحضرت اجازه می‌خواهم جام خود را بلند کرده به سلامتی اعلیحضرت ملک فاروق و سلامتی آن علیاحضرت و تعالی و عظمت ملت نجیب مصر بنوشم.
پس از سخنان نخست وزیر ایران، جناب آقای یوسف ذوالفقار پاشا سفیر کبیر دولت پادشاهی مصر پاسخ ذیل را ایراد نمودند:
- عالیجنابا
- به نام اعلیحضرت ملک فاروق اول، پادشاه محبوبم و علیاحضرت ملکه نازلی افتخار عظیم تشکر از آن عالی جناب را داشته تبریکات صمیمانه و آرزوهای قلبی خود را به مناسبت واقعه تاریخی پر سعادتی که دو شاهزاده والا تبار و محبوب دو ملت برادر ایران و مصر به یکدیگر می‌پیوندد تقدیم می‌نمایم. با تقدیم این آمال یقین دارم که احساسات عالی مقام ممالکی که در این جشن فرخنده عروسی شرکت نموده‌اند نیز بیان نموده‌ام.
- کشور مصر که با روابط برادرانه با کشور ایران متحد است به خوبی می داند که از غرور آن ملت برادر سهمی نیز نصیب او شده و در قبال شاهکار خطیر اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که در مدتی کم ملت ایران زا قوی و مملو از شور و حرارت جوانی نموده و با گام‌های محکم و مصمم به سوی شاهراه ترقی سوق داده است شادمان و مسرور می‌باشد.
- ایران و مصر دو کشورند که از قدیم ترین ایام باستانی تمدن خود را در جهان یکسان پراکنده ساخته و تاریخ پرافتخارشان گواه عظمت هردوی آنهاست.
- محبت حقیقی هر یک از آنها به دیگری دوستی تاریخی ایجاد نموده است که رشته‌ای آن با اراده اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و اعلیحضرت محبوب من مستحکم گردیده وصلت فرخنده‌ای را که امروز جشن گرفته‌ایم و دو ملت ما را غرق در شادی ساخته است بوجود آورده است.
- از آن عالی جناب اجازه می‌خواهم جام خود را بلند نموده به سلامتی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و به سعادت جاویدان شاهزادگان والا تبار و عظمت خاندان پهلوی و تندرستی پادشاهان و روسای عظیم‌الشان کشورهای خارجه که درین مجلس نماینده دارند و سلامت آن عالی جناب و ترقی و بختیاری ملت نجیب ایران شربت خود را می‌نوشم.
شب نشینی کاخ گلستان
مهمانان جشن زناشویی در کاخ گلستان همه در ساعت ۲۲ با بانوان خود بودند. بانوان همه لباس سپید دربرداشتند. مهمان هیات رییسه و شماری از نمایندگان مجلس شورای ملی، کارمندان هیات‌های ویژه نمایندگی کشورهای خارجه، معاونان و مدیران کل وزارتخانه‌ها، کارمندان سفارت خانه‌ها و رییس بانک‌ها.
پیشکش‌های شاهانه در تالار موزه
پیشکش‌های گرانبها و ارزنده‌ای که از سوی دولت‌های خارجی، شهرهای کشور و هم چنین اهالی پایتخت فرستاده شده بود در تالار موزه کاخ گلستان چیده شده بود که مهمانان شگفت زده از این همه شکوه و گرانبهایی پیشکش‌ها به تماشایشان ایستاده بودند.
ساعت ۲۳ و ۱۵ دقیقه ورود والاحضرت ولیعهد و والاحضرت فوزیه به تالار موزه اعلام شد. مهمانان در دو سوی تالار جای گرفتند و دو دختر خردسال جلوی در تالار موزه دسته‌های گل بر گام‌های همایون ولیعهد و فوزیه افشاندند. سامان ورود همایونی به تالار موزه چنین بود:
رییس تشریفات وزارت امور خارجه و نماینده تشریفات سلطنتی که هر یک عصای جواهرنشاه در دست داشتند، پیشاپیش راه می‌رفتند. پس از آن والاحضرت ولیعهد ایران و همسر ایشان وارد تالار موزه شدند.
والاحضرت همایون ولیعهد دست در بازوی والاحضرت ولیعهد گام بر می‌داشتند و شاهزاده فائقه و فتحیه دنباله پوشاک اَروس را بر سر دست بلند کرده در پی والاحضرت ولیعهد و فوزه می‌رفتند. چهار بانوی دیگر نیز پشت آنان جای داشتند. در دو سوی اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران، علیاحضرت ملکه پهلوی و علیاحضرت ملکه نازلی راه می‌رفتند. پس از آن والاحضرت شاهدخت‌ها، والاحضرت فائزه و سپس والاحضرت شاهپورها راه می‌رفتند. موکب فرخنده همایونی به سوی تخت طاووس روان بود و پس از شنیدن قصیده تهنیت از آقای اورنگ از درازای تالار از سوی راست بازگشتند و به همه میهمانان که در شادمانی و شور پیوسته کف می زندند ابراز مهربانی فرمودند.
موکب داماد و اروس به راه می‌افتد
در بیرون تالار اعلیحضرت همایون شاهنشاهی رضا شاه پهلوی فرزند ارجمند و اروس خود را در آغوش کشیدند و بوسیدند. والاحضرت ولیعهد به همراه والاحضرت فوزیه و سپس علیاحضرت ملکه پهلوی و علیاحضرت ملکه نازلی، شاهدخت‌ها، شاهزاده خانم‌ها، و دیگر همراهان پایین آمدند. داماد و اَروس در خودرویی پوشیده از گل رهسپار کاخ مرمر گردیدند.
در راستای موکب والاحضرت ولیعهد در ساعت ۲۳ و ۱۵ دقیقه اسواران سواره نظام رهسپار کاخگلستان شدند و هشت هنگ پیاده نظام از کاخ گلستان، خیابان باب همایون و میدان سپه در برابر ساختمان پیشین شهربانی در دو سوی ایستاده بودند. هنگام گذشتن موکب والاحضرت ولیعهد از کاخ گلستان اسواران سواره نظام ۴۰۰ گام جلوتر می‌رفتند و نظامیان هنگام گذر موکب والاحضرت ولیعهد پیش‌فنگ کرده و در میان غریو شادمانی و هلهله‌های شورانگیز مردم پایتخت وارد کاخ مرمر شدند.
کاروان شادی
پایان جشن‌های زناشویی والاحضرت ولیعهد راه افتادن "کاروان شادی" در تهران بود که روز چهارشنبه ۵ اردیبهشت ماه ۱۳۱۸ ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه از دروازه باغشاه وارد شهر تهران شد و در همه خیابان‌های اصلی چون سپه، خیام، بوذرجمهری، ناصرخسرو، میدان سپه، شاه و... گردش کرد. کاروان شادی با ۳۲ گردونه یا ارابه که هر یک بسیار زیبا آراسته شده بودند و هر کدام انگیزه و داستانی داشتند و بسیار دیدنی بودند. مردم تهران ساعت‌ها در خیابان‌های تهران پایکوبی و دست‌افشانی می‌کردند.
تمبر یادبود زناشویی والاحضرت محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران
مدالیون یادبود زناشویی والاحضرت محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران
پانویس