جبهه ملی
جبهه ملی همبستگی حزب‌های چپ است با نیروهای بورژوا.
مفهوم جبهه ملی
در تئوری مارکسیسم کارگر و بورژوا علیه یکدیگر مبارزه طبقاتی می‌کنند. مارکس و انگلس دریافتند که در میان بورژوا نیروهایی وجود دارد که برای تغییرات در جامعه بورژوا برای بدست آوردن حق آزادی می‌جنگند. مارکس و انگلس بدان باور بودند که طبقه کارگر می‌تواند مبارزه بورژوازی را به سود خود استفاده کند و از آن یک انقلاب کارگری بسازد. این تئوری به وسیله انقلاب بورژوازی ۱۸۴۸ – ۱۸۴۹ در آلمان در اندیشه مارکس و انگلس پرورانده شد.
نخستین جبهه ملی نوین در بخش اشغال کشور آلمان شده به وسیله شوروی در سال ۱۹۴۹ بنیان گذاشته شد. اعضای جبهه ملی آلمان شرقی را حزب‌های سیاسی و سندیکاها و انجمن‌های فرهنگی تشکیل می‌دادند. هدف جبهه ملی آلمان شرقی آماده سازی ایدئولوژی و سازماندهی انتخابات بود. جبهه ملی ایران بر پایه مدل جبهه ملی آلمان شرقی (جمهوری دموکراتیک آلمان) در ۲۶ مهر ماه ۱۳۲۸ به وسیله محمد مصدق بنیان شد.
جبهه ملی ایران
اقلیت در مجلس شورای ملی
در انتخابات دوره چهاردهم مجلس شورای ملی ۱۳۳ تن نماینده از سراسر ایران انتخاب شدند. محمد مصدق در مجلس چهاردهم گروهی به نام اقلیت را دور خود جمع کرد. واژه اقلیت برگردان واژه روسی منشویک است. منشویک یکی از فراکسیون های سوسیال دموکرات حزب کارگر روسیه بود. در روز دوم گردهمایی حزب سوسیال دموکرات روسیه در لندن این حزب میان هواداران لنین و مخالفین لنین منشعب شد. هواداران لنین خود را بلشویک (Bolshevic) یا اکثریت و مخالفین خود را منشویک (Menshevik) یا اقلیت نامیدند. مصدق به وسیله گروه اقلیت در مجلس اوبستروکسیون راه انداخت، بدین معنا که هر گاه قانونی می باید تصویب می شد و یا نخست‌وزیری می باید رای اعتماد می گرفت، این گروه از نشست بیرون می رفتند و نشست را از اکثریت می انداختند. محمد مصدق برای ابستروکسیون به ۳۰ نفر نیاز داشت. نمایندگان اقلیت به سرکردگی محمد مصدق دست در دست نمایندگان حزب توده مجلس چهاردهم را به آشوب کشیدند. نام نمایندگان اقلیت به قرار زیر است:
۱- محمد مصدق، تهران ۲- ابراهیم افخمی، زنجان ۳- غلامعلی فریور، تهران ۴- محمدرضا تهرانچی، تهران ۵- امیرنصرت اسکندری، تبریز ۶ – ابوالحسن صادقی، تبریز ۷ – فتحعلی ایپکچیان، تبریز ۸ – رضا حکمت (سردار فاخر)، شیراز ۹ – عزت‌الله بیات، اراک ۱۰ – موسی فتوحی، مراغه ۱۱ – میرصالح مظفرزاده، رشت ۱۲ – عبدالله معظمی، گلپایگان ۱۳ – غلامحسین رحیمیان، قوچان ۱۴ – جواد عامری، سمنان ۱۵ – حبیب‌الله درّی، درجز ۱۶ – محمد بهادری، اهر ۱۷ – محسن افشارصادقی، رضائیه ۱۸ – محمدولی فرمانفرمائیان، سراب ۱۹ – ابوالقاسم صدر قاضی، مهاباد ۲۰ – ابراهیم آشتیانی، ایوانکی ۲۱ – حمدالله ذکائی، خلخال ۲۲- مهدی عدل، مشکین‌شهر ۲۳- رضا رفیع (قائم‌مقام)، گرگان‌رود ۲۴- حسن اکبر، فومنات ۲۵- داود طوسی، بجنورد ۲۶- محمد گرگانی، گنبد کاوس ۲۷ – اصغر پناهی، تبریز ۲۸ – منوچهر تیمورتاش، کاشمر ۲۹ – عباس تیموری، خوی ۳۰ – عبدالحمید زنگنه، کرمانشاه ۳۱ – خلیل فلسفی، گرگان ۳۲ - محسن افشارصادقی، رضائیه ۳۳ – اصغر سرتیپ‌زاده، تبریز (این شخص پس از چندی از اقلیت بیرون رفت)
محمد مصدق در دوره قانونگذاری مجلس پانزدهم انتخاب نشد و در دوره قانونگذاری شانزدهم نیز انتخاب نشد. حزب توده در این زمان به عنوان پشتیبان وجود نداشت زیرا پس از سوءقصد به شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در ۱۶ بهمن ۱۳۲۷ ممنوع شد.
انتخابات دوره شانزدهم قانونگذاری
در ۲۱ مهر ۱۳۲۸ محمد مصدق به همراهی ۲۰ تن به دربار رفت و بست نشست. شاهنشاه به وسیله نخست وزیر عبدالحسین هژیر به آگاهی محمد مصدق رساندند که برای اعتراض به انتخابات می‌باید به کمیسیون انتخابات مجلس شورای ملی و به دولت برود. محمد مصدق و بیست تن همراهانش آغاز به اعتصاب غذا کردند تا انتخابات تهران باطل شود. انجمن مرکزی انتخابات تهران با فشارهای مصدق و همراهانش انتخابات تهران را باطل کرد. محمد مصدق برای اینکه اطمینان یابد که به مجلس شانزدهم راه پیدا خواهد کرد، جبهه ملی را در ۲۶ مهر ۱۳۲۸ برپا کرد.
در روز ۱۹ آبان ۱۳۲۸ انجمن مرکزی نظارت انتخابات تهران، انتخابات این شهر را باطل کرد. گام نخست انتخاب دوست بسیار نزدیک مصدق، دکتر حسن لقمان ادهم به ریاست انجمن مرکزی نظارت انتخابات تهران بود. گام دوم پروپاگاندای شدید برای کاندیدهای جبهه ملی و گام سوم از بیست و چهار انجمن فرعی انتخابات تهران، شانزده حوزه رئیس و بیشتر اعضای آن از طرفداران جبهه ملی بودند. در ۱۸ بهمن ۱۳۲۸ مصدق در یک میتینگ بزرگ تبلیغاتی که در میدان بهارستان تشکیل داده بود گفت:" هموطنان! اکنون نوبت رسیده‌است که ۱۲ کرسی تهران را تصرف کنند بسیاری از روشنفکران به اینجانب پیشنهاد کرده‌اند که جبهه ملی ۱۲ نفر از اعضای خود را نامزد انتخابات این شهر کند و از طرف کلیه اعضای جبهه ملی هم به اینجانب اختیار داده شده‌است که با نظر خود لیست نامزدهای این جمعیت را تنظیم نمایم...۱۹ بهمن ۱۳۲۸ انتخابات