تغذیه رایگان

درگاه محمدرضا شاه پهلوی

انقلاب شاه و مردم

قوانین انقلاب شاه و مردم

تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدرسه‌ها و تغذیه رایگان برای شیرخوارگان تا دو سالگی با مادران - اصل شانزدهم انقلاب سفید تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدرسه‌ها و تغذیه رایگان برای شیرخوارگان تا دو سالگی با مادران در سال ۱۳۵۵ اعلام شد که بر اساس آن دانش آموزان کشور از تغذیه رایگان بر خوردار شدند. با توزیع یک وعده غذای روزانه در ساعات درس بامدادی که در آن شیر، بیسکویت و میوه که میزان کالری آن با دقت حساب شده در سال تحصیلی ۱۳۵۵ بیش از ۶ میلیون دانش آموز از آن بهره بردند.مسول اجرای بخش نخستین وزارت آموزش و پرورش بود.

خلاف برنامه‌های تغذیه رایگان در کشورهای غربی در اصل شانزدهم انقلاب، شیرخوارگان و مادرانشان نیز از تغذیه رایگان بهره مند شدند که پیشبرد و اجرای آن بر عهده جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و بنگاه حمایت مادران و نوزادان می‌بود.

پیش از اعلام اصل شانزدهم، آمارها نشان داد که نزدیک به ۵۰۰ (پانسد) مرکز بهداشتی و درمانی، تغذیه مادران و نوزادان را در سطح‌های گوناگون اجرا می‌کنند و بیش از سدو پنجاه هزار مادر با کودکانشان زیر پوشش این خدمات هستند. آمار نشان می‌دهد که رشد شیرخواران در ایران تا پنج ماه نخست طبیعی است ولی از ماه ششم رو به کندی می‌گذارد. بررسی‌های علمی نیز نشان داده‌است که سلول‌های مغز آدمی از هنگام زاده شدن تا دو سالگی شکل می‌گیرد، بنا بر اصل شانزدهم تغذیه مادرانی که دوره بارداری اشان را می‌گذرانند و بیمه‌های اجتماعی آن‌ها را معرفی می‌کند همراه با جنین اشان تا زاده شدن نوزادشان و تا دو سالگی آن نوزاد زیر پوشش این اصل و سازمان‌های همیار انقلاب شاه و مردم می‌باشند.

اصل شانزدهم انقلاب شاه و مردم در واقع دوره نوینی در بالا بردن بهداشت و تندرستی جامعه ایرانی بود. برنامه بهداشت رایگان که وزارت بهداری و سپاه بهداشت اجرای آن را بر عهده داشت در بیماری یابی، جلوگیری از بیماری‌های واگیر، پیشگیری بیماری‌ها با مایه کوبی یا واکسیناسیون، بهبود محیط زیست و آموزش بهداشت به مردم نقش بر جسته‌ای را دارد.

چهار اصل از اصول انقلاب سفید، یعنی اصل ششم سپاه دانش، اصل دوازدهم انقلاب اداری و آموزشی و اصل پانزدهم آموزش رایگان و اجباری در هشت سال نخستین تحصیل و اصل شانزدهم تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدرسه‌ها و تغذیه رایگان شیرخوارگان تا دو سالگی با مادران دست در دست همه جنبه‌های آموزش و پرورش کشور را زیر نظر دارند.

از ۱۵ فروردین ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی برنامه تغذیه رایگان دگرگون شد. دادن میوه به دانش آموزان جای خود را به مواد پروتئینی داد. بدین سان که به یک میلیون دانش آموز در تهران و اسپهان شیر و بیسکویت که فرآورده کشور است و دسترسی به آن در این دو شهر آسان است، داده می‌شود. در برنامه تغذیه رایگان برای ۵ میلیون دانش آموز در دیگر جاهای کشور دادن ۱۰۰ گرم نان، ۲۰ گرم پنیر و ۵۰ گرم خرما هر روز پیش بینی شده است. وزیر بازرگانی گفت که کم کم که فرآورده شیر و بیسکویت در کشور افزایش یابد، تغذیه رایگان در سراسر کشور نیز یک سان خواهد شد.

۱ آبان ماه ۲۵۳۷ دانش آموزان در تهران راه پیمایی بزرگی کردند. پیرامون خیابان‌های پهلوی و شاهرضا و دانشگاه تهران، دانش آموزان که همه کفش‌های ورزشی به پا و آن را « کفش زرنگی » می‌نامند شیر و بیسکویت و میوه‌های تغذیه رایگان را بر زمین می‌کوبیدند و آن را شیر مانده و بیسکویت سگ می‌خواندند. بیش از ۱۵۰۰ تن از دانشجویان دانشگاه صنعتی آریامهر تهران در پهنه دانشگاه با در دست داشتن پلاکاردهایی و آرنگ‌های ضد ملی به راه پیمایی پرداختند.

۱ آبان ماه ۲۵۳۷ نشست شورای عالی تغذیه رایگان دانش آموزان، با بودن وزیر آموزش و پرورش و معاونان وزارت کشور، بازرگانی، بهداری و بهزیستی ، کشاورزی و عمران روستایی، رییس انستیتو علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران و نمایندگان بازرسی شاهنشاهی در کاخ نخست وزیری برگزار شد. در این نشست تصمیم گرفته شد که بودجه تغذیه رایگان دانش آموزانی که نیازی به تغذیه رایگان ندارند برای بهبود ابزارهای آموزشی مدرسه‌های آن ناحیه ویژه خواهد شد. هم چنین برای جلوگیری از میان رفتن خوراکی‌ها، نام دانش آموزانی که تغذیه رایگان نمی‌خواهند از پهرست برداشته شود و از این پس مدرسه‌هایی که در آن دیده شود که برنامه تغذیه رایگان در آن نیازی نیست، مدیر مدرسه باید نشستی با بودن معاون و آموزگاران و دبیران راهنمایی تحصیلی و نگاهبانان بهداشت برگزار کند و اگر دو سوم همه کادر آموزشی گزارش دهند که به تغذیه رایگان نیازی نیست در پروتکل نشست نوشته و پروتکل به اداره آموزش و پرورش فرستاده شود تا آن مدرسه از پهرست تغذیه رایگان بیرون کشیده شود.

۱۳ آبان ماه ۲۵۳۷ با کوشش ضد انقلاب و انیرانیان در پروپاگاندا علیه تغذیه رایگان و در اشغالدانی افکندن بیسکویت‌ها، سیب و موزها، شیرها، پسته و بادام‌ها از سوی دانش آموزان سرانجام در پایان نشست هیات وزیران، دکتر محمدرضا عاملی وزیر اطلاعات و جهانگردی و سخنگوی دولت درباره تصمیم‌های هیات وزیران گفت که تغذیه رایگان از میان برداشته شد.

شاهنشاه آریامهر آرزوی خود که از ایرانیان نسل‌هایی باهوش، بلند قد، زیبا و تندرست بیرون بیاید را با اصل شانزدهم انقلاب شاه و ملت، تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدرسه‌ها و تغذیه رایگان برای شیرخوارگان تا دو سالگی با مادران جامه عمل پوشاندند. در سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی بیش از شش میلیون دانش آموز کشور از تغذیه رایگان برخوردار شدند. با پخش یک وعده غذای روزانه در ساعات درس بامدادی که در آن شیر، بیسکویت و میوه و دانه‌های روغنی چون پسته و بادام که میزان کالری آن با دقت حساب شده در سال تحصیلی ۲۵۳۵ شاهنشاهی بیش از ۶ میلیون دانش آموز از آن بهره بردند. مسول اجرای بخش نخستین وزارت آموزش و پرورش بود. در اصل شانزدهم انقلاب، شیرخوارگان و مادرانشان نیز از تغذیه رایگان بهره مند شدند که پیشبرد و اجرای آن بر عهده جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و بنگاه حمایت مادران و نوزادان بود. هم چنین در چارچوب قانون اصلاحات ارضی و الغای رژیم ارباب و رعیتی بیش از ۷۴۹ مهد کودک بنیاد شد که در این مهد کودک‌ها ۲۵٬۰۰۰ کودک روستایی از سه تا شش ساله از آموزش کودکستانی و یک وعده غذای انرژی دهنده و ویتامیندار بهره‌مند می‌شدند.

برنامه‌های کشورهای دیگر

برنامه‌ای که با اصل شانزدهم انقلاب سفید قابل مقایسه باشد در دنیا وجود ندارد. در اروپا شیر از طرف دولت سوبسید می‌شود و ارزانتر در اختیار کودکان در مدارس قرار می‌گیرد. در انگلستان ۱۹۴۶ (میلادی) شیر رایگان به همه دانش اموزان از دبستان تا دبیرستان تا سن هیجده سالگی داده شد. ۱۹۶۸(میلادی) این برنامه تنها به دبستان‌ها اختصاص یافت. و در سال ۱۹۷۱ (میلادی) مارگارت تاچر این برنامه را تنها برای کودکان تا هفت سال کاهش داد. در سال ۲۰۰۰ (میلادی) اتحادیه اروپا برنامه شیر در مدرسه را به اجرا درآورد. برای هر دانش آموز در هر روز مدرسه‌ای، اتحادیه اروپا ۴٬۵ سنت برای یک پاکت شیر ۰٬۲۵ یارانه می‌دهد.

تغذیه رایگان در کشورهای دیگر برابر با ناهار رایگان در مدرسه‌ها تعبیر می‌شود. در ایالات متحده امریکا بار نخست ۱۹۴۴ میلادی ناهار رایگان در مدرسه‌ها تنها برای خانواده‌های کم درآمد معرفی شد. از ۱۹۴۶ میلادی پدر و مادران می‌بایستی مبلغی به مدرسه به پردازند و پس از چندی این برنامه برچیده شد.

در فنلاند کشور اسکاندیناوی تغذیه رایگان به همه دانش اموزان دبستانی از سال ۱۹۴۸ (میلادی) تغذیه رایگان داده شد.

هند از سال ۲۸ نوامبر ۲۰۰۱ میلادی برنامه وسیع یک وعده ناهار را تصویب کرد تا به تواند کودکان خانواده‌های فقیر را بدین تر تیب به دبستان‌ها بکشد. این برنامه در اغاز در استان تمیل نادو اجرا شد و ۱۲۰ میلیون کودک را زیر پوشش خود گرفت. هدف اصلی این برنامه پشتبانی از کودکان از گرسنگی و کمبود تغذیه بود. هزینه این برنامه اکنون به ۱٬۲ میلیارد دلار رسیده‌است.

اسکاتلند: در سال ۱۳۸۷ یا ۲۰۰۷ میلادی تغذیه رایگان برای سه سال نخستین دبستان اغاز کرد. این پروژه که پروژه ازمایشی است در سال ۲۰۰۲ میلادی به پارلمان اسکاتلند عرضه شد ولی پارلمان ان را رد کرد.

منابع

‎