بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی شاهنشاه آریامهر هنگام گشایش دوره پنجم مجلس سنا و دوره بیست و دوم مجلس شورای ملی ۱۴ مهرماه ۱۳۴۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی | مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و دوم |
بیانات اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر
هنگام گشایش دوره پنجم مجلس سنا و دوره بیست و دوم مجلس شورای ملی
(۱۴ مهرماه ۱۳۴۶)
با تأییدات خداوند متعال بیست و دومین دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی و پنجمین دوره تقنینیه مجلس سنا را با کمال مسرّت افتتاح می‌نماییم.
دوره تقنینیه گذشته مجلسین سنا و شورای ملی را مسلماً می‌توان یکی از پر افتخارترین ادوار تقنینیه ایران دانست، زیرا این دوره مصادف با آغاز انقلاب بزرگ شاه و ملت و اجرای نخستین مراحل تحول اجتماعی عظیمی بود که اکنون در تمام شئـون مادی و معنوی کشور ما در جریان است.
این انقلابی بود که بنیاد اجتماع کهن ایران را بکلی دگرگون کرد و آنرا تا پیشرفته‌ترین تحولات دنیای مترقی امروز منطبق و هماهنگ ساخت. شاید ماهیت و وسعت این انقلاب با توجه به مظاهر مختلف آنکه در هر قسمت از شئـون حیاتی کشور بطور وضوح بچشم می‌خورد، اصولاً احتیاجی به تفسیر و توضیح نداشته باشد، معهذا نظری اجمالی به نتایج انقلاب ایران و کارهائی که در همین مدت کوتاه بر اساس آن انجام گرفته‌است در این هنگام که دوره تقنینیه تازه شروع بکار می‌کنید بی‌فایده نخواهد بود.
یکی از مهمترین نتایج این تحول مسلماً اصلاحات ارضی کشور و آزاد شدن توده عظیم دهقانان ایرانی است که در حال حاضر ۶۵ درصد از تمام جمعیت مملکت را تشکیل می‌دهند. با این اقدام دوران فئودالیسم و مالکیت‌های بزرگ برای همیشه در مملکت ما به پایان رسید و میلیون‌ها خانوار زارع ایرانی صاحب زمین شدند. بطوریکه می‌دانید با اجرای مرحله اول قانون اصلاحات ارضی بیش از ۶۰۰۰۰۰ خانوار زارع به صورت مالک در آمدند و با اجرای مرحله دوم آن بر اساس قانونی که اخیراً از تصویب مجلسین ایران گذشت، ترتیبی داده شده‌است تا صورتی که مالکین املاکی که به زارعین اجازه داده شده‌است داوطلب فروش آن‌ها به دولت باشند، این املاک توسط سازمان اصلاحات ارضی کل کشور خریداری و به صورت اقساطی به زارعین مستأجر فروخته شوند تا بدین ترتیب این زارعین نیز مستقلاً مالک زمین شوند، و هم‌اکنون اجرای این قانون در قسمتی از کشور آغاز شده‌است.
با اجرای دو مرحله اول و دوم اصلاحات ارضی بی‌عدالتی‌ها و اجحافاتی که در امر مالکیت در ایران وجود داشت برطرف گردید، ولی مرحله بعدی این کار این خواهد بود که ترتیب حداکثر استفاده از زمین زیر کشت و پیدا کردن مقیاسی که یک خانواده کشاورز ایرانی با داشتن چند هکتار زمین می‌تواند زندگی آبرومندانه‌ای داشته باشد داده شود. ایجاد واحدهای سهامی زراعی آزمایش ابتکاری مهم و تازه‌ای است که ما بدان دست می‌زنیم و امیدواریم در این تجربه جدید نیز مانند سایر کارهائی که انجام گرفت۶ه‌است به موفقیت کامل نائل شویم. این شرکت‌های سهامی زراعی بدین منظور ایجاد می‌شوند که صاحبان زمین هائی که بر اثر اجرای قوانین اصلاحات ارضی مالک مزارع کوچکی شده‌اند که زراعت مکانیزه و مدرن در یکایک آن‌ها صرف نمی‌کند باتفاق یکدیگر شرکت‌های زراعی بزرگی تشکیل دهند که بتوانند به صورت مکانیزه اداره شوند و در مورد تقسیم بین وراث نیز زمین تبدیل به قطعات جزء نشود و واحد زراعی کماکان حفظ گردد و فقط سهام زراعتی به ارث برسد و قابل خرید و فروش باشد. در این شرکت‌ها هر زراعی هر اندازه ملکی را که از دولت خریداری یا خرده مالک اجاره کرده باشد به عنوان سهم در اختیار شرکتی که از خود روستائیان و کشاورزان تشکیل می‌شود قرار می‌دهد و به همان سهم خود از حاصل کار سود می‌برد. در عین حال در این شرکت‌ها هر زارعی که شخصاً نیز بعنوان کارگر کشاورزی کار کند اضافه بر سود حاصله از سهم زمین خویش، مزد کار خود را نیز دریافت خواهد داشت. البته دولت تا مدتی به منظور حسن اداره این شرکت‌ها با هیئت‌های مدیره آن‌ها که توسط خود کشاورزان انتخاب می‌شوند همکاری و آن‌ها را راهنمائی خواهد کرد تا بدینوسیله بتوان در هر سالی محصولی را که مملکت بیشتر بدان احتیاج دارد با شرایط زمین در هر محل امکان بیشتری و بهتری را برای کشت آن می‌دهد تولید کند. بدیهی است چه در مورد این شرکت‌های سهامی زراعی و چه در مورد سایر زمین‌های زیر کشت، مکانیزه کردن زراعت و استفاده وسیع از کودهای شیمیائی و بکار بستن بهترین تجربیات و طرق فنی که امروزه در دنیای مترقی بکار برده می‌شوند، برای ما در درجه اول اهمیت قرار داد.
با اجرای قانون اصلاحات ارضی، طبق آخرین آمار تا به امروز وضع قانونی تقریباً سه میلیون خانوار زارع با تعداد عائله‌ای متجاوز از چهارده میلیون نفر روشن شده و عملیات اجرائی این قانون در قریب ۵۳۰۰۰ قریه و نیز در ۱۰۰۰ مزرعه خاتمه یافته‌است.
از طرف دیگر برای آنکه وسیله کار چه از لحاظ سرمایه و چه از نظر لوازم فنی برای این کشاورزان تأمین شود، اقدام به ایجاد شرکت‌های متعدد تعاونی شده‌است که تا کنون تعداد آن‌ها در سراسر کشور به بیش از ۷۰۰۰ و تعداد اعضای آن‌ها به قریب یک میلیون نفر بالغ گشته‌است و تلاش می‌شود تا تعداد این شرکت‌های تعاونی به هر اندازه که مورد احتیاج باشد افزایش یابد. بانک کشاورزی ایران تا به امروز در حدود بیست میلیارد ریال بدین شرکت‌های تعاونی و به کشاورزان مناطق مختلف کشور وام و اعتبار داده‌است.
توسعه و تقویت سازمان‌های تعاونی نه تنها در رشته کشاورزی و روستایی بلکه در تمام شئـون اجتماعی و اقتصادی کشور از هدف‌های اصولی و اساسی ما است|، زیرا بهترین جوابگوی احتیاجات جامعه ما و فکر می‌کنم هر جامعه بشری در تحت هر رژیم که باشد همین مؤسسات تعاونی و بیمه‌های اجتماعی است. انقلاب ما که بر اساس تأمین عدالت اجتماعی پی ریزی شده‌است ایجاب می‌کند که از یک طرف اساس اقتصاد دموکراتیک (که باید مکمل دموکراسی سیاسی باشد) بدست این مؤسسات تعاونی یعنی تعاونی‌های تولید، تعاونی‌های توزیع و تعاونی‌های مصرف مستحکم گردد و کالاهائی که با شرایط صحیح تولید می‌شود بدون دخالت واسطه هائی که هیچ سهم مثبتی در کار ندارند با طرز توزیع صحیح بدست خریدار برسد و از طرف دیگر همین عدالت اجتماعی حکم می‌کند که سرنوشت هر فرد ایرانی از هنگامی که به دنیا می‌آید تا زمانی که چشم از جان فرو می‌بندد از راه انواع بیمه‌ها از قبیل بیمه تحصیلی، بیمه بیماری، بیمه حوادث و اتفاقات، بیمه بازنشستگی و کهولت، بیمه عمر و نظایر آن تأمین شود و این هدفی است که با کمال مراقبت و دقت دنبال خواهد شد.
دومین اصل انقلاب ایران ملی شدن جنگل‌ها و مراتع مملکت بود که وسعت آن‌ها بر رویهم بیش از بیست میلیون هکتار را شامل می‌شود. تا قبل از انقلاب ششم بهمن ۱۳۴۱ این منابع عظیم و خداداد ثروت ملی که دست انسانی در ایجاد آن‌ها سهمی نداشته‌است و بنا بر این به نظر ما می‌بایست حقاً متعلق به تمام ملت باشد غالباً مورد بهره برداری بی دلیل و ناروای عده‌ای متنفذ قرار داشت که بر اثر استفاده جوئی با بی مبالاتی آن‌ها تدریجاً این ثروت خداداد رو بزوال و نابودی می‌رفت. اکنون با ملی شدن جنگل‌ها و مراتع و با اقداماتی که در دنبال آن در امر مراقبت در حفظ این منابع و توسعه آن‌ها در جریان است، می‌توان امید داشت که دوباره این منابع وسیع و خداداد ثروت ملی بهترین صورت ممکن به نفع تمام ملت ایران مورد بهره برداری و استفاده قرار گیرند. آرزوی ما این است که نه تنها تمام مناطقی از کشور که به شهادت تاریخ روزی پوشیده از جنگل بوده‌است مجدداً احیاء شود و آبادانی خود را باز یابد بلکه در هر نقطه دیگری از مملکت نیز که در آن امکان ایجاد جنگل باشد جنگل‌هایی که به دست انسان ایجاد شده باشد بوجود آید. البته ممکن است نتیجه چنین کوششی زودتر از سالیان دراز ظاهر نشود زیرا رشد کامل بعضی از درختان مستلزم گذشت حتی بیش از یک قرن است ولی این کاری است که به هر حال باید از هم‌اکنون شروع شود زیرا هر روزی که در آغاز آن تأخیر شود در واقع روزی است که به زیان نسل‌های آینده این سرزمین تمام شده‌است.
سومین اصل انقلاب ما، فروش سهام کارخانه‌های دولتی به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضی بود. منظور اساسی در این مورد این بود که به مالکانی که املاک آن‌ها طبق قانون اصلاحات ارضی به فروش می‌رسد امکان آن داده شود که با خرید سهام این کارخانه‌ها سرمایه‌های خود را در کارهای تولیدی و صنعتی بکار اندازند و از این راه خود مردم در فعالیت‌های اقتصادی مملکت سهم و دخالت بیشتری پیدا کنند. در اجرای این قانون اکنون شرکت سهامی کارخانجات از ترکیب ۳۲ شرکت مختلف بوجود آمده که سهام آن‌ها برای خرید در اختیار عمومی قرار گرفته‌است.
در جریان عمل، این نظر با طرح‌ها و برنامه‌های تازه و وسیعی تکمیل شد، بدین ترتیب که به منظور توسعه صنایع مملکت و در عین حال بالا رفتن کیفیت آن‌ها، سازمانی بنام «سازمان گسترش و نوسازی صنایع کشور» بوجود آمد تا همزمان با تشویق و توسعه ابتکارات فردی در امر سرمایه‌گذاری در صنایع دولت نیز اقدام‌ها وسیعی در جهت تقویت صنایع موجود و ایجاد صنایع بزرگ مخصوصاً صنایع سنگین بعمل آورد. با اختیارات و آزادی عمل لازم که به موجب لایحه قانونی «تأسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» بدین سازمان و شرکت‌های تابع آن داده شده سعی خواهد شد که نظم نوینی در تأسیس و اداره صنایع بزرگ دولتی با تشریک مساعی صاحبان صنایع خصوصی بوجود آید، و عامه مردم بیش از پیش در سرمایه‌گذاری و شرکت در اداره صنایع کشور علاقمند گردند، تا منافعی که از تأسیس این قبیل واحدهای صنعتی حاصل می‌شود بین عده زیادتری از مردم که صاحبان پس اندازها و سرمایه‌های کوچک هستند تقسیم گردد. از طرف دیگر سازمان گسترش و نوسازی صنایع کشور موظف است اقدامات وسیع و همه جانبه‌ای را به منظور رفع یکی از مشکلات اساسی کار صنایع موجود یعنی ضعف مدیریت بعمل آورد. و کادر تخصصی و کادر مدیریت ورزیده‌ای را برای اداره صنایع مملکت اعم از دولتی و خصوصی تربیت و آماده سازد. تصور می‌کنیم آثار مثبت و وسیع این اقدام تا چند سال دیگر بخوبی ظاهر گردد و بدیهی است که در جریان عمل هر قوت لازم باشد قسمت دیگری از صنایع موجود به همان صورتی که تا کنون در مورد قسمتی از آن‌ها اقدام شده در راه تأمین همین هدف به فروش خواهد رسید.
چهارمین اصل انقلاب ایران که مسلماً از مهمترین اصول نه گاهه بود، سهیم شدن کارگران در سود کارگاه‌ها بود. ین کار انقلابی نه تنها منافع بیشتری را از دسترنج کارگران ایرانی عاید آن‌ها می‌کرد بلکه در عین حال از این نظر اهمیت داشت که کارگر ایرانی از شخصیت و احترام انسانی خاصی که حقّاً استحقاق آنرا داشت برخوردار شد زیرا احساس کرد که خودش در حاصل کاری که انجام می‌دهد سهیم است و دیگر دسترنج او مورد استعمار قرار نمی‌گیرد.
برای اجرای هر چه صحیح‌تر و کاملتر اصل سهیم شدن کارگران تا نسبت بیست درصد از سود خالص کارگاه‌ها، البته در آینده بر اساس تجاربی که در عمل بدست می‌آید هر لایحه قانونی تازه‌ای که لازم باشد از طرف دولت به مجلسین پیشنهاد خواهد شد.
پنجمین اصل انقلاب شاه و ملت، اصلاح قانون انتخابات بود که گذشته از رفع تبعیض هائی که صرفاً به نفع طبقه متنفذ و به منظور جلوگیری از راه یافتن سایر افراد به پارلمان صورت می‌گرفت شاید مهمترین نتیجه آن آزاد شدن زن ایرانی از بسیاری قیود غیر عادلانه و احراز تساوی کامل حقوق او با مردان کشور بود. می‌دانیم که تا پیش از اصلاح قانون انتخابات زنان ایرانی در ردیف دیوانگان و ورشکستگان بتقصیر، از حق رأی دادن و انتخاب شدن یعنی از شرکت در تعیین سرنوشت جامعه‌ای که خود نیمی از آن را تشکیل می‌دادند محروم بودند. انقلاب ما میلیون‌ها زن ایرانی را از حق انسانی و طبیعی خود برخوردار کرد، بطوریکه در همین جلسه حاضر عده‌ای از بانوان کشور به نمایندگی از جانب ملت در کنار برادران خود نشسته‌اند تا دوشادوش آنان وظیفه ملی خطیر خویش را انجام دهند. در این مورد حقاً شایسته‌است از یکی از مهمترین قوانینی که در دوره تقنینیه گذشته بر اساس همین روح انقلاب اجتماعی ایران وضع شد، یعنی از قانون حمایت خانواده یاد شود. امیدواریم با اجرای این قانون وضع خانواده‌های ایرانی هر چه بیشتر بهتر تثبیت گردد و جامعه ما از تأمین خانوادگی که ضامن استحکام و ثبات هر اجتماعی است برخوردار شود.
در مورد سپاهیان دانش و بهداشت و ترویج و آبادانی که نام پرافتخار سپاهیان انقلاب را دارند، شاد اصولاً توضیحی لازم نباشد زیرا امروز این سپاهیان واقعاً مایه افتخار کشور ما در سراسر جهان هستند. سپاهیان انقلاب عالی ترین مظاهر تمدن و پیشرفت یعنی دانش و تندرستی و سازندگی را با خود به دورافتاده ترین روستاهای کشور برده‌اند و جا دارد که ملت ایران به کوشش و ایمان و از خودگذشتگی به این فرزندان وظیفه شناس خویش مباهات کند. در مورد حاصل کار سپاهیان دانش شاید ذکر این ارقام کافی باشد که در حال حاضر قریب نیم میلیون نفر کودک یا بزرگسال در بیش از ۷۰۰۰ دبستان روستائی توسط سپاهیان دانش مشغول تحصیلند و تا کنون نزدیک ۴۰۰۰۰ نفر از این سپاهیان در دهات دور و نزدیک مملکت انجام وظیفه کرده‌اند.
نباید فراموش کرد که کار این سپاهیان دانش با همه وسعت و تأثیر آن تنها قسمتی از مبارزه پی گیر و وسیعی است که اکنون در سراسر کشور ما در راه تعمیم آموزش و ریشه‌کن کردن بیسوادی در جریان است، بدین جهت تذکر این ارقام بیمورد نیست که در حال حاضر در ایران دو میلیون و نیم دانش آموز در بیش از ۱۵۰۰۰ دبستان، و قریب ششصد هزار دانش آموز در ۱۷۰۰ دبیرستان و در حدود چهل هزار دانشجو در دانشگاه‌ها مشغول تحصیلند، و تعداد آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای که تا چند سال پیش اصولاً وجود نداشت اکنون از رقم یکـصد تجاوز کرده‌است و در این آموزشگاه‌ها بیش از ۱۷۰۰۰ نفر دختر و پسر مشغول تحصیلند.
ما تصمیم راسخ داریم که در مملکت خودمان، که تا چندی پیش بیش از هشتاد درصد افراد آن بی‌سواد بودند، تا چند سال دیگر بیسوادی را بکلی ریشه‌کن کنیم و در این مورد حتی به تأمین این هدف عالی انسانی در مملکت خود اکتفا نکرده و برای کمک به از میان بردن بلای بیسوادی به سراسر جامعه بشری ابتکار ایجاد و تقویت یک نهضت جهانی مبارزه با بیسوادی را عهده دار شده‌ایم که نخستین قدم آن تشکیل کنگره جهانی پیکار با بیسوادی در سال ۱۳۴۴ در پایتخت ایران بود مساعی ما و بخصوص تجارب حاصله از کار سپاه دانش ایران باعث شد که سازمان جهانی یونسکو مملکت ما را یک کشور پیشرو و نمونه در امر مبارزه با بیسوادی اعلام کرد، و تجارب ما مورد استفاده و پیروی بسیاری از جوامع دیگر جهان قرار گرفت، چنانکه اطلاع دارید، ما در راه پیشرفت این جهاد مقدس بشری کمک مالی جالبی نیز از بودجه خود در اختیار یونسکو گذاشتیم.
به منظور پیشرفت سریعتر و قاطع تری در امر ریشه‌کن کردن بیسوادی در ایران لازم است همچنانکه عده‌ای از افراد ذکور ایرانی به صورت سپاهیان دانش و بهداشت و ترویج و آبادانی در روستاهای کشور انجام وظیفه می‌کنند عده‌ای از دوشیزگان و زنان کشور نیز که از نظر مدارج تحصیلی دارای همان شرایط باشند طبق قانون موظف به آموزش بیسوادان، انجام وظایف بهداشتی در شهرهائی که خود ساکن آن‌ها هستند بشوند. در این مورد مطالعات لازم در جریان است تا بر اساس نتایج آن‌ها بهترین صورتی که مقتضی باشد عمل شود.
خدمات سپاهیان بهداشت و سپاهیان ترویج و آبادانی نیز بنوبه خود چه از نظر وسعت وظایفی که به عهده آن‌ها گذاشته شده و چه از لحاظ تأثیر انجام این وظایف در پیشرفت روستاها، به همین نسبت قابل تقدیر است. در این مورد کافی است تذکر داده شود که در حال حاضر اعضای ۵۰۰ گروه پزشکی که سپاهیان بهداشت را تشکیل می‌دهند در ۱۳۰۰۰ دهکده کشور با جمعیتی بالغ بر شش میلیون نفر مشغول کارند و نیز بیش از ۲۵۰۰ سپاهی ترویج و آبادانی در قریب یکهزار روستا به انجام وظیفه اشتغال دارند.
نهمین اصل انقلاب ما، تشکیل خانه‌های انصاف و شوراهای داوری بوده‌است. این خانه‌ها شوراها اصل اجرای عدالت را از صورت پیچیده‌ای که در غالب موارد زائد و غیر ضروری بود خارج ساختند و آنرا به بهترین صورتی که بتواند اختلافات عادی را در روستاها و شهرها حل و فصل کند در آوردند و بدین ترتیب هم بارِ دستگاه دادگستری را بسیار سبکتر کردند و هم از تضییغ وقت و اتلاف پول روستائیان در مورد احقاق حق خود جلوگیری نمودند، و امکان آنرا دادند که این پول و وقت در راه مثبت و مولد مصرف گردد. در حال حاضر نزدیک به یکهزار خانه انصاف در روستاها و قریب ۵۰ حوزه شوراهای داوری در شهرها مشغول بکار یا آماده کار شده‌اند، که تعداد کسانی که در منطقه فعالیت این خانه‌های انصاف و شوراهای داوری قرار دارند در حدود یک میلیون و نیم نفر را در روستاها و معادل همین عده را در شهرها شامل می‌شود.
تمام این مواردی که بدانها اشاره شد، نمودار مختصری از آثار و نتایج انقلاب اجتماعی عمیقی است که تنها در عرض پنج سال اخیر صورت گرفته‌است. آنچه در حال حاضر تذکر آن از هر حیث لازم و ضروری است، این است که برای بثمر رسانیدن کامل آثار این انقلاب می‌باید آن روحیه‌ای که عامل و محرک اصلی همه این تحولات بوده‌است کماکان برقرار و پای برجا بماند و حتی قدرت و جهشی بیش از پیش پیدا کند. بدین جهت است که ما در نظر داریم مواد نُه گانه انقلاب را با سه ماده دیگر تکمیل کنیم تا بدین ترتیب تحول اجتماع ایرانی بر اساس روح و مفهوم کلی آن بطور کاملتر و همه جانبه تری تحقق یابد.
از این سه اصل، یکی ملی کردن تمام آب‌های کشور است، زیرا وضع طبیعی و جوّی کشور ما طوری است که اجازه اتلاف حتی یک قطره آب را به ما نمی‌دهد و ما باید در این مورد ترتیبی بدهیم که با منتهای دقت و با استفاده از کاملترین اصول علمی و فنی، تمام منابع آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی و رودخانه‌ها و دریاچه‌های آب شیرین را در کشور خود دقیقاً برآورد و تثبیت کنیم. و سپس با حداکثر استفاده از تکنیک و صنعت آب‌ها را باصطلاح مهار نمائیم تا با کمال صرفه جویی و با حد اعلای بازده، به ترتیب و اولویت به مصرف رفع نیازمندی‌های خانگی و شهری و کشاورزی و صنعتی برسانیم.
البته با توجه به محدودیت مقدار آب در کشور ما، آبی که به مصرف امور کشاورزی می‌رسد باید در درجه اول در آن اراضی که مرغوبیت و قابلیت دادن محصول بیشتری را دارند مصرف شود و از این جهت باید قطب‌های جدید کشاورزی ایجاد گردد.
بدیهی است ما در کوشش‌های دامنه داری که امروز در جهان به منظور شیرین کردن آب‌های شور صورت می‌گیرد نیز با علاقمندی شرکت خواهیم داشت و خواهیم کوشید تا از هر گونه پیشرفتی که در این مورد نصیب علم و صنعت می‌شود و به نفع خویش استفاده کنیم.
دومین اصلی که باید به اصول انقلاب ما افزوده شود نوسازی کشور در تمام مظاهر زندگی آنچه در شهرها و چه در روستاها است. کمال مطلوب ما در این مورد این است که زندگانی جدیدی برای عموم خانواده‌های ایرانی ایجاد و تأمین شود که از هر حیث با شئـون اجتماعی ملت ایران، با آن روح و مفهوم عالی که ما برای حیثیت و شایستگی ایرانی قائل هستیم و با امکانات و ثروت خداداده این مملکت و نیروی کامل کار افراد آن تناسب داشته باشد برای نیل بدین هدف می‌باید تمام نیروها و امکانات مادی و معنوی اجتماع ما با همان روح تحرک و جهش انقلابی که لازمه تحقق چنین هدفی است بکار افتاد و هیچ قسمت از استعدادها در این مورد بی حاصل نماید.
اصل سوم از اصول تکمیلی سه گانه انقلاب اداری و آموزشی مملکت است، بطوری که بتواند از این حیث جوابگوی واقعی احتیاجات حال و آینده اجتماع نوین ما باید مفهوم این اصل این است که همه افرادی که در سازمان‌های اداری و دولتی مملکت وظیفه‌ای را اعم از بزرگ یا کوچک بعهده دارند، با کمال صداقت و وظیفه شناسی و با قبول مسئولیت در انجام وظیفه خود بکوشند و روح اتلاف وقت و به اصطلاح قرطاس بازی و بوروکراسی در ادارات ما از بین برود و هر کارمند اداری بداند که وظیفه او در درجه اول سرعت در انجام مراجعات مردم و اجرای صحیح و بیغرضانه وظایف اداری و تسهیل گردش کارهای کشور است، زیرا همین مردمند که از راه دادن مالیات حقوق این کارمندان را تأمین می‌کنند. ادارات ما می‌باید از روح دفع الوقت، بی تصمیمی و نیز از تشبث و توسل پاک و منزه شوند، و روح خدمتگزاری و شور و علاقه‌ای که لازمه تحول اجتماع امروز در ایران است جایگزین آن گردد. از طرف دیگر می‌باید تمرکز بی دلیل و زیاده از حد امور در پایتخت مملکت از میان برود و به استان‌ها و شهرستان‌های کشور امکان ابتکار و مسئولیت بیشتری در کارهای مربوط بخودشان داده شود. حتی شایسته‌است ترتیبی داده شود که خدمت در نواحی مختلف کشور یا خدمت در پایتخت و شهرهای بزرگ لازم و ملزوم یکدیگر باشند. به هر صورت اصلاح وضع دستگاه‌های دولتی تجدید بنای سازمان‌های اداری و تغییر اساسی در روش کار و اعمال مدیریت صحیح و دقت در حسن انجام کارهای اداری و سرعت اتخاذ تصمیم با بی نظری و خیرخواهی اصولی است که قطعاً می‌باید در اجرای انقلاب اجتماعی ایران تحقق یابد. همینطور می‌باید تحول و جهشی اساسی در امر آموزش، به جوانان ایرانی امکان آن بدهد که استعدادهای مختلف آنان در هر رشته‌ای با بهترین صورت به تجلی در آیند و روح سازندگی و حس ابتکار و نوسازی و همکاری اجتماعی پرورش بسیار کاملتری یابد، و هر کس در هر شغلی که به عهده می‌گیرد و تبحر و تخصص داشته باشد. بدین نظر، با توجه به اهمیت روزافزون تعلیمات حرفه‌ای و تخصصی، و با ضرورت تهیه کادر لازم مدیریت در سطح بالا، به دولت دستور داده‌ایم که مطالعات لازم را در این مورد انجام داده و از نظر توسعه و تحولی که می‌بیاد در این زمینه در سازمان آموزشی کشور صورت گیرد به بهترین وجهی که بتواند این منظور را تأمین کند تصمیمات لازم اتخاذ نماید. هدف اساسی از تحول آموزشی می‌باید این باشد که شخصیت جوانان ما و حس اعتماد به نفس ایشان از هر چه تقویت شود تا افرادی که در آینده سرنوشت کشور را بدست خواهند گرفت برای قبول مسئولیت‌های خود واقعاً آماده و مجهز باشند.
اصولاً جامعه ما برای اینکه سیر پیشرفت خود را به صورتی اصیل و همه جانبه دنبال کند، می‌باید بطور دائم خودش را با مقتضیات این پیشرفت و تکامل تطبیق دهد بطوری که همیشه از این لحاظ با مترقی ترین جوامع جهان همگام باشد، و چه بهتر که حتی بتواند در این راه از دیگران نیز جلوتر رود.
در مورد سیاست خارجی، ما کماکان وضع و برنامه روشن و کاملاً مشخصی داریم. یعنی از یک سیاست مستقل ملی بر اساس همکاری و تفاهم بین‌المللی و حفظ کامل حقوق و منافع ملی خودمان با رعایت احترام حقوق و منافع ملی دیگران پیروی می‌کنیم، و اعتقاد راسخ داریم که این تفاهم و همکاری بین‌المللی شرط لازم و حیاتی برای پیشرفت هر اجتماعی در هر نقطه از جهان امروز است، در این زمینه ما نه فقط معتقد به لزوم همزیستی، بلکه حتی همکاری مسالمت آمیز بین همه ملل دنیا با رژیم‌های مختلف هستیم و موفقیت‌های فراوانی که با پیروی از این سیاست در تأمین مصالح ملی خود بدست آورده‌ایم بخوبی ثابت می‌کند که راه صحیح و واقع‌بینانه‌ای را برگزیده‌ایم.
از نظر بین‌المللی، ما همچنان پای بند به اصول و مقررات منشور ملل متحد هستیم و با وجودیکه متأسفانه علایم ضعف و ناتوانی در این سازمان جهانی می‌بینیم، معهذا معتقدیم که راه حل بهتری از این سازمان از نظر حل مشکلات بین‌المللی وجود ندارد، به همین جهت امیدواریم روزی این سازمان بتواند خیلی قوی‌تر و بهتر از امروز به صورت دستگاهی تصمیم گیرنده و تضمین کننده در آید. ما به عنوان یکی از نخستین اعضای مؤسس این سازمان بزرگ جهانی وفاداری خود را نسبت بدان حفظ می‌کنیم و صمیمانه پشتیبان آن هستیم، به همین دلیل طبعاً عقیده داریم که هر کشوری که موجودیت آن توسط این سازمان به رسمیت شناخته شده باشد باید حق حیات و امنیت حدود و ثغور خود را داشته باشد و هیچ کشوری کشور دیگر را به نابودی تهدید نکند.
ما طرفدار عدم گسترش سلاح‌های اتمی و غیر اتمی شدن بعضی مناطق جهان و مآلاً طرفدار خلع سلاح بین‌المللی کامل و کنترل شده‌ای هستیم، در عین حال، تا روزی که چنین خلع سلاح تضمین شده‌ای در جهان عملی نشده باشد، با شواهدی که هر روز می‌بینیم و تجارتی که پیوسته به دست می‌آوریم با وجود تمام دوستی‌ها و پیمان هائی که داریم چاره‌ای جز آن نداریم که بیش از پیش و تا سر حد امکان وسائل حفظ حدود و ثغور و امنیت مملکت خودمان را تأمین کنیم، زیرا چنانکه بارها تذکر داده‌ایم ما باید قبل از هر چیز به خودمان متکی باشیم.
با کمال تأسف، اخیراً در منطقه خاورمیانه وقایع ناگواری اتفاق افتاد که احساسات ما را بر اساس اخوت اسلامی در مورد برادران مسلمان خودمان جریحه دار ساخت و طبعاً همدردی عمیق ما را برانگیخت. ما بلافاصله اعلام کردیم و باز هم اعلام می‌کنیم که امروز دیگر اِشغال خاک هیچ کشوری توسط کشور دیگر بوسیله قوه قهریه قابل قبول نیست و باید این حقیقت بخوبی درک شود که دوران زورگوئی و استیلای نظامی برای همیشه سپری شده‌است و طبعاً فتوحات برق آسای نظامی نیز نباید باعث سرمستی و نابینائی گردد.
امیدواریم دوره تقنینیه حاضر که مصادف با دوره انجام برنامه پنجساله چهارم و در عین حال مصادف با برگزاری جشن‌های بیست و پنجمین قرن بنیانگذاری شاهنشاهی ایران خواهد بود مانند دوران تقنینیه گذشته شاهد تحقق روزافزون اصول انقلاب ایران باشد و ما بتوانیم در چهارمین برنامه پنجساله زیر بنای سازمان نوین مملکت را مستحکمتر کنیم تا به خواست خداوند در برنامه پنجساله پنجم این زیر بنا زا هر جهت استوار و بی‌نقص گردد و بعد از آن دوران تکامل همه جانبه‌ای در تمام مظاهر مادی و معنوی و اجتماعی مملکت و ملت ایران آغاز شود که ان‌شاءالله تا یک نسل دیگر به تمام هدف‌های خود نائل شویم.
برای نیل بدین هدف مسلماً دولت وظیفه خود را انجام خواهد داد و یقین داریم که مجلسین نیز با توجه کامل به اهمیت مسئولیتی که بر عهده دارند در انجام وظیفه خویش خواهند کوشید ولی در عین حال اعتقاد راسخ داریم که بخصوص این ملت ایران است که بیشتر از پیش با شور و هیجان و با روح ایمان و وطن‌پرستی که از خصائص دیرینه این ملت بزرگ و کهنسال است در این جهاد همه جانبه‌ای که به منظور ترقی و تعالی مملکت صورت می‌گیرد وظیفه ملی و تاریخی خویش را به بهترین وجهی انجام خواهد داد و جنبش عظیمی را که برای نخستین بار در تمام طول تاریخ ایران تنها در عرض چند سال تمام مظاهر حیات سیاسی و اجتماعی و مادی و معنوی مملکت را دگرگون کرده‌است با همین روح و جهش و تحرک دنبال خواهد کرد.
خوشبختانه برنامه پنجساله آینده ما با آنکه برنامه‌ای بسیار وسیع و شاید جاه طلبانه بنظر رسد، با امکانات مادی و فنی ما هماهنگی دارد. تذکر این نکته مایه خوشوقتی ماست که در مجموع سه سال اخیر رشد سالانه اقتصادی کشور ما بطور متوسط از یازده درصد بیشتر بوده، در حالیکه قیمت‌ها و هزینه زندگی تقریباً ثابت مانده‌است. و این امر فوق‌العاده‌ای است که شاید در جهان بی‌نظیر باشد.
البته چنین رشدی جنبه کاملاً استثنائی داشته‌است، ولی ما باید بکوشیم تا در آینده این وضع را تا حدود امکان حفظ کنیم بطوری که سعی شود این رقم به ۹ درصد برسد، و البته چنین امری مستلزم منتهای کوشش و فداکاری است، باید مخصوصاً به امر کشاورزی ایران بیش از هر موقعی اهمیت بدهیم، زیرا از این راه در واقع دو وظیفه را انجام می‌دهیم:
یکی بهبود تغذیه ملت ایران بنحوی که هر فرد ایرانی بتواند به مراتب بیشتر و بهتر از گذشته و حال تغذیه کند و البته قدرت خرید این غذا را نیز داشته باشد. دیگر انجام وظیفه‌ای که نسبت به عالم بشریت و به همنوعان خود داریم و آن تهیه خواربار برای کمک به رفعت کمبود و مواد غذایی در دنیا است زیرا نباید فراموش کنیم که این خطر خطری چنان عظیم و مهلک است که دنیای ما را تا آخر قرن حاضر به وحشتناک ترین دورنماها تهدید می‌کند. مگر اینکه از هم‌اکنون همه ملل دنیا در این باره همکاری و اشتراک مساعی کنند و تا دیر نشده پیش‌بینی‌های لازم بنمایند. اهمیت خاصی که ما در برنامه پیشرفت‌های آینده مملکت به امر کشاورزی می‌دهیم و مقتضیاتی که انجام این رشته از برنامه‌ها پیش خواهد آورد، ایجاب می‌کند که وزارت کشاورزی به چند وزارتخانه جدید تقسیم گردد و در این باره دولت اقدام خواهد کرد. همچنین باید ترتیبی داده شود که قیمت‌های فرآورده‌های کشاورزی معین و تضمین و حتی بیمه شود.
امیدواریم برنامه کار ما چه در قسمت پیشرفت‌های کشاورزی و چه در رشته ترقیات صنعتی هر قدر بزرگ و سنگین باشد، به همان اندازه نیروی بیشتری از جانب فرد فرد ملت ما بکار اندازد و انگیزه کوشش‌ها و تلاش‌های فراوانتر و همت و مردانگی فزونتری گردد که لازمه و اساس هر تحول مترقیانه‌ای است. اگر هر ایرانی گوشه‌ای از این کار بزرگ را به نسبت توانائی و استعداد و همت خود بگیرد شک نیست که ملت کهنسال ما که در کوره حوادث تاریخ آبدیده شده، در این راه که ضامن سعادت نسل حاضر و نسل‌های آینده این سرزمین است بسر منزل مقصود خواهد رسید.
در این فرصت لازم می‌دانیم از یک قدم اساسی که اخیراً به منظور تأمین مصالح همین نسل‌های آینده برداشته شد یاد کنیم و آن تشکیل مجلس مؤسسان بود که با مطالعه و دقت کامل در اصولی از قانون اساسی ایران تجدید نظر لازم بعمل آورد تا از این راه دوام و استمرار رژیم سلطنتی مشروطه ایران هر چه بیشتر تأمین گردد و ما در این هنگام آغاز تقنینیه جدید خوشوقتیم که مراتب قدردانی خود را از این بابت ابراز داریم.
از خداوند متعال مسئلت داریم که کشور و ملت کهنسال ما را مانند همیشه در پناه لطف و عنایت کامله خویش از هر گزند و آسیبی در امان بدارد و به همه ما امکان آن بدهد که با کار و کوشش بر اساس انقلابی که منطبق با عالی ترین سنن و موازین معنوی اسلامی در کشور ما صورت گرفته‌است جامعه‌ای از هر جهت آزاد و آباد و سعادتمند بوجود آوریم و در این راه توفیق همگی شما نمایندگان ملت را در این دوره تقنینیه در انجام وظیفه خطیری که در برابر ملت ایران به عهده دارید خواستاریم.
(کف زدن شدید نمایندگان و حاضرین در تالار)