بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در آیین سلام چهارم آبان زادروز همایونی ۴ آبان ماه ۱۳۳۹
| برنامه عمرانی دوم | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۹ |
۴ آبان ۱۳۳۹
از بیانات شاهنشاه در سلام چهارم آبان
در دنیای امروز پیشرفت‌های بسیار درخشانی از لحاظ مادی و صنعتی حاصل شده، ولی متأسفانه به موازات این پیشرفت مادی، دنیا رو به اصل ماده‌پرستی رفته‌است، در حالی که توجه به اصول معنویت از لحاظ جامعه بشری در درجه اول اهمیت قرار دارد. خوشبختانه ملت ایران همواره ملتی با ایمان بوده و نسبت به اصول معنوی در تمام تاریخ خود اعتقاد و علاقه بسیار ابراز داشته‌است و همین ایمان معنوی است که ملت ما را از مشکلات و حوادث بی‌شمار به سلامت بیرون آورده‌است، ولی نباید فراموش کنیم که دنیا روزبه‌روز به ترقیات علمی و صنعتی و مادی بیشتری نائل می‌شود و ما نیز برای حفظ موجودیت و مصالح ملی خود می‌باید با این پیشرفت‌ها هماهنگ و همگام شویم. سعادت ما در این است که دارای مذهبی بسیار مترقی هستیم که از هر جهت با اصل تکامل و تحول سازگار است و اصول اسلامی به هیچ وجه منافات با ترقیات مادی ندارد. اصولاً اسلام دین تکامل است و پیروان خود را در حال جمود و رکود نگاه نمی‌دارد، بلکه به عکس آنها را به هماهنگی با مقتضیات زمان و پیشرفت‌های علمی و اجتماعی تشویق می‌کند.
گمان نمی‌کنم اساس سلطنت در خیلی از ممالک، من جمله ایران اساسی باشد که نتواند وظایف خود را به نحو کامل انجام دهد، بلکه می‌بینیم هر قدر دنیا رو به ترقی و آزادی و رفاهیت بیشتری می‌رود، برای پر کردن خلأیی که پیشرفت‌های مادی از لحاظ معنوی و روحی به وجود می‌آورد، احتیاج به وجود دستگاه‌هایی در کشور که نیازمندی معنوی مملکت را تأمین کند بیشتر محسوس می‌شود. این احتیاج معنوی اول ایمان به خداوند است و بعد هم اساس استواری که با حفظ سنن ملی و تاریخی و ضمناً بی‌غرضی و بی‌طرفی و قضاوت عادلانه و بی‌طرفانه بتواند در امید را به روی همه یکسان بگشاید.
امیدوارم اساس سلطنت ایران همانطور که طی دوهزاروپانصد سال متوالی توانسته‌است مملکت ما را به اوج عظمت و افتخار برساند، در این دنیای مادی ما نیز بتواند وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد.
امیدوارم دولت در انجام وظایفی که به عهده دارد از هر حیث توفیق یابد، یعنی هم کارهای فوری و لازم را سریعاً انجام دهد و هم در عملی کردن کارها و نقشه‌های اساسی موفقیت داشته‌باشد. از جمله کارهای فوری، پایین آوردن قیمت‌ها و تنزل هزینه زندگی است نه تثبیت قیمت‌ها، زیرا قیمت‌ها به طور غیر طبیعی بالا رفته‌است.
درمورد سیاست عمومی و اقتصادی و ارزی، دولت با اشکالاتی مواجه بود که ناچار می‌بایست اقداماتی از لحاظ صرفه‌جویی در ارز به عمل آید. در این مورد ممکن است سلیقه‌ها در نحوه عمل مختلف باشد، ولی به هر حال اقداماتی که شده نتیجه‌بخش بوده و مؤسسات اعتباری بین‌المللی که سابقاً در دادن وام به ما تعلل می‌کردند، حالا خودشان پیشنهاد وام می‌دهند. از لحاظ امور اقتصادی داخلی وضع ما نسبت به سال گذشته بهتر شده‌است و امید است مقدار بیشتری ارز خارجی تا آخر سال به دست ما برسد و چه درآمد داخلی و چه درآمدهای خارجی ما افزایش یابد، به طوری که در دادن اعتبارات بانکی گسترش بیشتر پیدا شود و مردم بتوانند در کارهای تولیدی فعالیت‌های زیادتری بکنند، ولی هر قدر هم این درآمدها چه ریالی و چه ارزی زیادتر شود، این امر نباید مانع جلوگیری از مخارج زائد شود، زیرا به هر حال باید با تمام قدرت از خرج زائد جلوگیری کرد.
کار اساسی که امروز در پیش داریم، سعی در پایین آوردن قیمت‌ها است. قیمت‌ها در ایران به طور غیر طبیعی بالا است و این فقط موضوع عرضه و تقاضا نیست، زیرا موضوع از یک امر طبیعی و اقتصادی گذشته و جنبه غیر عادی اجحاف به خود گرفته‌است. ما یکی از ممالک خوشبختی هستیم که سالی شش تا هفت درصد از درآمد ملی خودمان را در داخل مملکت در امور تولیدی و غیره سرمایه‌گذاری می‌کنیم. خیلی از ممالک مترقی دنیا بین سه و چهار تا پنج درصد بیشتر قادر به این کار نیستند. دستور داده‌ام در برنامه پنج ساله سوم که مشغول تهیه آن هستند، پیش‌بینی کنند که هشت درصد درآمد ملی ایران، به خصوص در امور تولیدی سرمایه‌گذاری شود. به طوری که آقایان می‌دانند منظور من این است که از این مبلغ قسمت بیشتر آن صرف امور تولیدی و کشاورزی شود. در ضمن باید متوجه بود که جمعیت ایران سالی دو و نیم درصد اضافه می‌شود و اگر این دو و نیم درصد را از شش درصد کسر کنیم، سالی سه و نیم تا چهار درصد اضافه درآمد خواهیم داشت. اگر بنا باشد که قیمت‌ها نیز به همین نسبت بالا برود، این مملکت هیچ وقت ترقی نمی‌کند، یعنی ترقی آن ظاهری است. ساختمان و جاده و راه هست و از لحاظ ظاهر امور پیشرفت کرده، ولی هیچ وقت رفاهیت سرانه بیشتری به دست نخواهدآمد. می‌بینیم که در حال حاضر قیمت‌ها از سالی چهار درصد بیشتر بالا می‌رود و این غیر قابل تحمل است. این وظیفه قوه مجریه است که در این باره جداً اقدام کند و ضمناً وظیفه قوه مقننه است که از تقویت دولت در این مورد فروگذار نکند. امروز دیگر موضوع فقط تثبیت قیمت‌ها نیست، بلکه موضوع تنزل هزینه زندگی به پایه حقیقی و طبیعی آن است و این کاری است که دولت دستور دارد با نهایت جدیت و شدت درباره آن اقدام نماید. باید درستی و پاکیزگی در امر و شغل کاسبی نیز یک طبیعت ثانوی برای مردم بشود، امیدوارم مجلس سنا به زودی بتواند حقیقتاً وارد کار اساسی خود شود، یعنی بتوانیم انتخابات مجلس شورای ملی را به خوبی انجام دهیم تا این دو مجلس موفق شوند وظایف خود را مثل به خصوص چهار سال اخیر به خوبی انجام دهند.
کشور ما خوشبختانه از هر جهت در راه ترقی پیش می‌رود. ایران مملکت خوشبختی است، زیرا همیشه توانسته‌است مشکلات فراوان را پشت سر بگذارد و در نیل به آمال ملی خود توفیق پیدا کند.
کارهای اساسی زیادی در همه رشته‌ها صورت گرفته و می‌گیرد که البته در تهران بیشتر به چشم می‌خورد، ولی این کارها منحصر به تهران نیست، بلکه در همه نقاط مملکت امور به جریان مطلوب افتاده‌است. در چند سال پیش کشور ما به راه خطرناکی افتاده‌بود که واقعاً موجب نگرانی بود، ولی خوشبختانه با تأییدات الهی همه کارها اصلاح شده و حالا مملکت در جاده ترقی و پیشرفت واقعی افتاده‌است. البته گذشته همیشه زود فراموش می‌شود و به همین جهت خیلی‌ها متوجه نیستند که ما از چه مرحله پر خطری گذشتیم. آنچه اکنون صورت می‌گیرد طلیعه و نشانه پیشرفت‌های بیشتری است که در آینده خواهدشد و البته آقایان که همه از خدمتگزاران قدیمی مملکت هستند و از جریان مسائل به خوبی اطلاع دارند، خود بهتر از همه به این نکات واقفند.
لازم به تذکر نیست که تقویت دانشگاه و پشتیبانی از فرهنگ کشور همواره از اصول هدف‌ها و اقدامات من بوده‌است و حالا نیز من از هر جهت پشتیبان این سازمان بزرگ علمی هستم. امیدوارم اگر اشکالات مالی و اشکالات دیگری در راه دانشگاه باشد، تا جایی که برای ما امکان داشته‌باشد این مشکلات را رفع کنیم.
چیزی که باید تذکر دهم لزوم توجه کامل به جنبه‌های معنوی و اخلاقی در دانشگاه است. باید کوشش کامل کنید که در کادر لازم تدریس پیوسته مجهزتر شود و کسانی که تازه وارد کار می‌شوند از دانشیاران و استادان عالی و با ارزش باشند. اضافه بر تدریس اصول علمی، باید دانشگاه مکتب واقعی درس اخلاق باشد تا دیگر نظایر جنایت ننگینی که اخیراً اتفاق افتاد و قلب مرا جریحه‌دار کرد، اتفاق نیفتد. باید کاری کرد که دیگر کسی در صدد نیفتد به زور فحش و تهدید و این قبیل حرکات سند باسوادی از استاد دانشگاه بگیرد.
امروز هیچ اجتماع و مملکتی نمی‌تواند ترقی کند، مگر اینکه این ترقی هم بر پایه عدالت اجتماعی و هم بر اساس بنیاد اخلاقی و به خصوص بنیاد علمی نهاده شود. امروز دنیا صحنه مسابقه‌ای است بر این اساس که کدام ملتی بهتر از ملت دیگر می‌تواند افراد دانشمند و کارشناس داشته‌باشد. در چنین دنیایی انجام هر کاری باید فقط به عهده افرادی که در آن متخصص هستند، واگذار گردد و این امکان ندارد، مگر اینکه واقعاً ملاک پیشرفت و صلاحیت تخصص باشد، نه اینکه هر بی‌سوادی بخواهد به زور مدرک باسوادی بگیرد. ما باید این کار را از دبستان‌ها شروع کنیم و در دبیرستان‌ها توسعه دهیم و در دانشگاه تکمیل نماییم تا حقیقتاً هر کسی که از دانشگاه بیرون می‌آید نماینده علم و فضیلت باشد، نه متخصص هوچی‌گری و قلدری. البته کار آقایان کار آسانی نیست، ولی باید آنچه از دستتان برمی‌آید در این راه انجام دهید و دولت هم می‌باید با تمام وسایل شرایط پیشرفت کار شما را فراهم کند. امیدوارم دانشگاه‌های استان‌ها نیز روزبه‌روز بیشتر و مجهزتر شوند و کار به جایی برسد که مملکت ما دوباره مثل دوران گذشته مهد علم و ادب و اخلاق و فضیلت گردد.
هم اکنون پیشرفت‌های بسیار در کار تعلیم و تربیت و دانشگاه ما حاصل شده، ولی امیدوارم در آینده این توسعه خیلی بیشتر و کامل‌تر گردد.
خوشوقتم که مطبوعات اخیراً باشگاهی ایجاد کرده‌اند که می‌توانند در آن مرکزیتی داشته‌باشند. البته باید از خبرنگاران و نمایندگان مطبوعات خارجی که به کشور ما می‌آیند در این باشگاه پذیرایی شود و آنان در جریان حقایق مملکت گذاشته‌شوند تا آلت دست مغرضینی که عمداً در صدد انتشار اخبار خلاف حقیقت هستند، قرار نگیرند.
بدیهی است من نمی‌گویم که برخلاف حقیقت از همه اوضاع تعریف کنند، ولی باید کاری کرد که چه بد و چه خوب را همانطور که واقعاً هست، ببینند و بنویسند.
من از وضع مطبوعات خودمان به طور کلی راضی هستم. مطبوعات ما خوب است و روزبه‌روز هم چه از حیثیت وسایل کار و جنبه فنی و چه از نظر مطالب بهتر می‌شود و خوشبختانه به هیچ وجه جنبه مطبوعات جنجالی را ندارد.