بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر هنگام بازدید از دانشگاه صنعتی آریامهر ۱۱ آبان ماه ۱۳۴۵
| برنامه عمرانی سوم/سال ۱۳۴۵ | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر |
۱۱ آبان ۱۳۴۵
سخنان شاهنشاه در بازدید از دانشگاه صنعتی آریامهر
سال گذشته وقتی که فرمان تأسیس این دانشگاه را صادرکردم، در ته قلب خود آرزوداشتم که در مملکت ایران و برای برنامه‌های سازنده و خلاقه‌ای که داریم، محیط آموزشی به‌وجودآید که در آن روحیه افراد ایرانی، جوانان ایرانی، طوری باشد که از هیچ محیط مشابه دیگری در هر نقطه دنیا اگر بیشتر نباشد، کمتر نباشد. این آرزوی باطنی خود را امروز با کمال خوشوقتی از لحاظ روحی و از لحاظ انسانی مشاهده‌می‌کنیم. از دانشجویی که در میز با او صحبت می‌کردم سؤال کردم که انگیزه شما در انتخاب این دانشگاه برای ادامه تحصیل چه بوده‌است، و خوشوقت شدم که آن جوابی را که انتظار و آرزوداشتم از دهان او شنیدم که می‌گفت ما اطمینان داشتیم که در این مکان خواهیم‌توانست به آرزوی فردی و اجتماعی خود که بودن در یک محیط عالی تحصیلی باشد، نائل‌شویم. به همین جهت برای نیابت تولیت و ریاست این دانشگاه کسی را انتخاب کردیم که تمام عمر خود را نه فقط در محیط آموزشی گذرانده‌است، بلکه امتحان استعداد خویش را در اداره‌کردن و استعداد در فراهم‌کردن یک محیط تحصیلی و اخلاقی داده‌است.
شنیده‌ام امسال کسانی که از دبیرستان البرز فارغ‌التحصیل شده‌اند اغلب در کنکور دانشگاهها قبول شده‌اند، و این می‌رساند که محیط تحصیلی آن دبیرستان همان چیزی است که باید سرمشق دبیرستانهای ما باشد و این طوری که باز شنیده‌ام جوانانی که به این دانشگاه وارد شده‌اند از برجسته‌ترین افراد و جوانان این مملکت هستند. رئیس دانشگاه شما مأموریت داشت که در ممالک دیگر در اروپا و آمریکا تفحص کند و سعی کند با استعدادترین جوانان ایرانی را پیداکند و با آنها مصاحبه کند و آنها را برای ورود به این دانشگاه و خدمت آموزشی آن دعوت نماید. باز مطابق اطلاعی که داریم عده‌ای از بهترین جوانان ایرانی که تحصیلات خود را در خارج تمام کرده‌بودند و مشغول به کارهای قابل توجهی بودند و هر کدام چه از لحاظ استرضای منویات معنوی خود به کاری که مطابق ذوق و سلیقه و تحصیلات آنها بود، مشغول بودند و چه در عین حال زندگی خود را از لحاظ مادی و غیره تأمین می‌دیدند بدون درنگ این دعوت را قبول کردند، بدین نیت که در این مؤسسه جدید بتوانند به جامعه خود، به برادران خود، به خواهران خود و به مملکت خود خدمتی شایسته انجام دهند.
این محیطی است که فعلاً در این مؤسسه حکمفرما است ولی ما چون استعداد مملکت را بسیار به مراتب بیشتر از این می‌دانیم، بدان چه هست قانع نیستیم و همیشه سعی می‌کنیم که به یک هدفهای بالاتری بنگریم و هر چه در امکان داریم برای ترقی و تعالی و رسیدن به سر حد کمال بکوشیم، و این کوشش در این مؤسسه و در این دانشکاه به حد کمال خواهدشد.
از لحاظ بنا فعلاً می‌بینیم که بناهای شما ظاهرش آراسته نیست. این بنا به این منظور ساخته نشده‌بود و چون در این کار عجله داشتیم به‌طور موقت بناهایی را تعمیر کردیم و وسایل اولیه‌ای را که برای دروس شما لازم هست از لحاظ وسایل و قسمتهای فنی و تکنولوژی فراهم ساختیم. ولی امیداست در آینده از لحاظ بنا و ساختمان و تمام لوازمی که این دانشگاه را به پایه عالی‌ترین دانشگاههای مشابه برساند، به نحو احسن اقدام شود. همچنین روزبه‌روز در کاوش و دعوت برجسته‌ترین افراد ایرانی و اگر لازم شد غیر ایرانی برای تدریس در این دانشگاه خواهیم‌کوشید.
ولی برای هر کوششی و هر برنامه‌ای مسلماً یک هدفی هست. هدف از تأسیس این دانشگاه چه می‌تواندباشد؟ البته فقط انگیزه داشتن یک مؤسسه‌ای، محرک ما در تأسیس این دانشگاه نبوده‌است، بلکه اصل آرزو در داشتن یک مؤسسه عالی تکنولوژی توأم شده‌است با احتیاجات مملکت. مملکت شما، مملکت تازه یا ملت تازه‌واردی در صحنه جهان نیست. اضافه بر اینکه ما تاریخ کهنه و درخشانی داریم. امکاناتی که در این مملکت از لحاظ منابع و ثروتهای انسانی و همچنین ثروتهای طبیعی وجوددارد، بیکران و در واقع نامحدود است. از لحاظ انسانی اگر تاریخ ایران را ورق بزنید می‌بینید که در هر زمانی از این ملت، افراد برجسته‌ای چه در زمینه ملی و چه در خدمت به عالم انسانیت و بشریت برخاسته‌اند. اگر بخواهیم مثال بزنیم امکان زیادی هست که این نوع افراد را اسم ببریم. چیزی که مسلم‌است این است که ملت ایران در طول تاریخ خود همیشه نشان داده‌است که موقعی که برنامه صحیحی در کار بوده و در راه صحیحی قدم برداشته می‌شده، بهترین فرزندان انسانیت را به جامعه بشری تقدیم کرده‌است. ثروتهای طبیعی مملکت نیز قابل توجه است، به خصوص وقتی که به خواست خداوند موفق شدیم که پایه‌ریزی آینده کشور را بر اساس احتیاجات تمدن امروز جهان و بر اساس پیشرفته‌ترین اصول فنی و انسانی با تطبیق آن با احتیاجات ایران و محیط ایران و سابقه ملت ایران و تاریخ ایران و تمدن ایران پی‌ریزی بکنیم، این امکان بالاخره پیداشد که در نیمه دوم قرن بیستم برنامه‌ای بر اساس نبوغ ایرانی، بر اساس نتیجه‌گیری از بهترین تجربیاتی که در دنیا در قسمتهای مختلف فنی و اجتماعی و هر چیزی که یک ملتی را ممکن است به اوج ترقی اجتماعی و اداری برساند به‌دست آمده، تدوین بشود.
این پی‌ریزی در بهمن ماه ۱۳۴۱ با رأی پرهیجان و شورانگیز ملت ایران انجام گرفت. مسلماً هدفهای انقلاب ایران که ما را در زمره ممالک پیشرفته جهان قرار خواهدداد بدون یک کادر فنی متخصص و عالی‌مقامی امکان‌پذیر نمی‌باشد. در موقع شروع به کار، تمام عوامل انسانی و کادر تخصصی موجود نبود، کما اینکه انقلاب ایران را ما موقعی شروع کردیم که در مملکت ما هنوز موضوع بی‌سوادی موضوع روز بود. در بهمن ۱۳۴۱ قریب به ۸۰ درصد مردم این مملکت بی‌سواد بودند. در بهمن ۱۳۴۱ تقریباً ۷۰ درصد ملت ایران در روستاها به‌سرمی‌بردند و تعداد زیادی از آنها در آن زمان به حالت رعیت زندگی می‌کردند. برای توضیح این چند مثال را زدم تا بگویم راه حلهایی که در این مملکت پیداشد دیگر اقتباس نبود، بلکه ابتکار ایرانی بود. ما مشکلات خود را با نبوغ خودمان حل کردیم. تعداد معلم در این مملکت غیر کافی بود. تعداد افراد متخصص در رشته‌های عمرانی و آبادانی و همچنین پزشک و غیره کافی نبود. راههای مواصلاتی مملکت تکمیل نبود. برای پیش‌بردن انقلاب ایران در آن موقع مجبورشدیم که سپاههایی که با آنها آشنایی دارید، ایجادبکنیم. اینها راه حلهایی است که ما را هر چه زودتر به هدف نهایی خواهدرساند. ولی در این بین کادرهای فنی ما باید تربیت بشوند و بیشتر احتیاج ما در این کارهای فنی برای ساختمان آینده ایران کادرهای تکنولوژیک است. در هر رشته‌ای که ما مطالعه بکنیم این احتیاج به خوبی نمایان است. اصلاحات ارضی شد، روابط کهنه و قدیمی و غیرقابل قبول و تحمل ارباب و رعیتی از بین رفت، زمین بین زارعین تقسیم‌شد، ولی آیا هدف ما فقط همین است؟ آیا هدف ما این است که زارعی که قبلاً احیاناً در سال ده‌هزار ریال درآمد داشت درآمدش قدری بیشتر، یعنی فرضاً بیست‌هزار ریال بشود؟ آیا در جامعه امروز ایران و تمدن امروز دنیا می‌شود قبول‌کرد که یک خانواده‌ای که معمولاً آن را پنج نفر حساب می‌کنیم با سالی بیست‌هزار ریال زندگی بکند؟ البته خیر!
برای اینکه آن زارع در آینده بتواند درآمدی به‌دست بیاورد که کفاف زندگی خود و خانواده‌اش را بدهند باید به اصول امروز زراعت آشناباشد. اصول امروز زراعت خیلی مفصل و پیچیده است. امروز زراعت جنبه فنی پیدا کرده‌است. امروز در زراعت باید ماشین به کار برده‌شود. باید اسلوب آبیاری به کار برده‌شود، باید کود شیمیایی به کار برده‌شود. اضافه بر این مطالب فن و علم بیولوژی نیز در زراعت سهم عمده‌ای دارد. هواشناسی و پیشگیری از هواهای مختلف و پیشگیری و مبارزه با آفات نباتی و طبیعی امور لازمه زراعت است. پس حتی در زراعت می‌بینید که اصول فنی و علمی تا چه حدی اهمیت پیدا کرده‌است. تعداد زارعین ایران همانطور که بارها گفته‌ایم، در آینده باید به نسبت معکوسی تنزل پیدابکند، یعنی برای اینکه مملکت ایران مملکت پیشرفته‌ای بشود، باید این نسبت ۷۰ درصد فعلی افراد این مملکت که در اوامر زراعت مشغول هستند به ۳۰ درصد برسد. برای مابقی باید کار پیداشود و این کار اصولاً کارهای صنعتی و کارهای حرفه‌ای است. از یک طرف جمعیت مملکت اضافه می‌شود، به‌طوری که شاید تا بیست سال دیگر این جمعیت دو برابر بشود. اگر از طرفی تعداد زارعین باید کمتر بشود و جمعیت مملکت نیز در بیست سال آینده دو برابر بشود پس می‌بینیم که در امر صنعتی‌کردن مملکت چه برنامه وسیع و فوق‌العاده‌ای باید تدوین بشود و به مرحله اجرا گذاشته‌شود تا این امر امکان‌پذیر بشود. برای صنعتی‌کردن مملکت هیچ چاره‌ای غیر از فراهم‌کردن کادرهای متخصص و تحصیلکرده نداریم.
صنعت امروزی با صنعتی که چند سال پیش در این مملکت شروع شده‌بود خیلی فرق دارد. یک موقعی افرادی بودند که فکر می‌کردند صنعت نیز یک نوع تجارتی است. حساب می‌کردند که ما این سرمایه را داریم و اگر آن را در صنعت بگذاریم بعد از یکی دو سال سرمایه مستهلک می‌شود و شروع می‌کند به منفعت‌دادن و اکتفامی‌کردند به سه سال، چهار سال منفعت‌گیری به عنوان یک نوع معامله تجارتی. در این بین از لحاظ اداره کارخانه، از لحاظ اصلاحات ماشینها، از لحاظ تعویض ماشینهای کهنه با ماشینهای جدید دیگر کاری نداشتند. این است که کارخانجات ایران بعد از دو سه سال فرسوده می‌شد، کهنه می‌شد و در واقع تکه آهن پاره‌ای می‌شد که در یک گوشه‌ای می‌افتاد و از لحاظ بازده بسیار ناچیز و غیرقابل توجه بود.
امروز چه در امر زراعت و چه در امر صنعت باید محصولی که از زمین ایران گرفته‌می‌شود یا از کارخانجات ایران بیرون می‌آید با محصولی که در یک مملکت دیگری در دنیا برای آن مردم و آن مملکت تمام می‌شود رقابت بکند، و ما برای اینکه به این مرحله برسیم باید از لحاظ تکنیک و از لحاظ فن حتماً مطابق دیگران پیشرفت بکنیم. برای این است که به امر تربیت فنی در محیط آموزشی ایران اهمیت به‌سزایی می‌گذاریم. در آتیه در دبیرستانها، ما باید وسایل تربیت فنی را در نظر بگیریم که افرادی که در این قسمتها بیشتر میل دارند و استعداد دارند از همان موقع بتوانند راه خود را تشخیص بدهند و امکان آن باشد که بعد از محیط دبیرستانی، در محیط عالی‌تر یعنی در محیط دانشگاهی و قسمت فنی و تکنولوژی به سر حد کمال وسیله تحصیلاتشان فراهم باشد.
صنعت در ایران آینده بزرگی دارد و ما به تمام رشته‌هایی که امکان آن در ایران موجودباشد دست خواهیم‌زد. اطلاع‌دارید که بالاخره بعد از سالهای زیاد به یکی از آرزوهای ملی و دیرین خود که ایجاد صنعت ذوب‌آهن بود، رسیدیم. به خودی خود ذوب‌آهن به نظر فقط یک کارخانه‌ای می‌آید، ولی در حقیقت این یک صنعت مادر است. صنعتی است که تا حد زیادی با استقلال سیاسی و اقتصادی یک مملکت ارتباط دارد. مشتقات این صنعت خیلی مفصل و زیاد است. به صنعت آلومینیوم دست‌زدیم. به صنعت فعلاً غیر قابل پیش‌بینی از لحاظ توسعه، که صنعت پتروشیمی است دست زدیم که شاید مهمترین صنعت آینده دنیا همین صنعت پتروشیمی باشد. به سایر صنایع فلزی و غیر فلزی چه دست زده‌ایم و چه دست خواهیم زد. به ایجاد صنایع جدید الکترونیک و غیره نیز مسلماً در این مملکت اقدام خواهدشد.
این توضیحات برای این بود که کسانی مثل شما که این رشته‌ها را انتخاب کرده‌اند و در این دانشگاه اسم‌نویسی کرده‌اند یا در سایر دانشکده‌های فنی این مملکت مشغول تحصیل علوم هستند یا در خارجه به این کار پرداخته‌اند، بدانند که نه فقط از لحاظ شخصی خود یک رشته‌ای را برای زندگی آینده خود انتخاب کرده‌اند، بلکه بدانند که در انتخاب این راه و در سازندگی اجتماع آینده این مملکت و در به راه انداختن چرخهای صنعتی و مآلا اقتصاد این مملکت چه نقش بزرگ و مؤثر و مفیدی را بازی خواهندکرد، و مفتخر خواهندبود به اینکه به خود یا به کسان خود و یا به فرزندان خود و یا به فرزندان آینده این مملکت بگویند که در دوره سازندگی ایران ما نیز نقش مؤثر و مفیدی داشتیم و از این راه در سربلندی مملکت و رسیدن به آرزوهای ملی مؤثر و خدمتگزار بوده‌ایم.
این است که با آرزوی توفیق شما در دروستان فعلاً در این محیط و پس از آن موقعی که وارد اجتماع شده‌اید، امیدوار هستم که مشعل علمی ایران توأم با کار عملی شما افراد متخصص و متبحر در فنی که این اندازه این مملکت به آن احتیاج دارد همواره فروزان باشد.