بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در نشست شورای عالی اقتصاد ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۳۴۸

برنامه عمرانی چهارم

اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۴۸ خورشیدی تازی

روزشمار انقلاب شاه و مردم

۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۸

از بیانات شاهنشاه در جلسه شورای عالی اقتصاد

جلوگیری از افزایش قیمتها

یک ماه به دولت وقت داده‌ام تا طرحی درباره چگونگی جلوگیری از افزایش قیمتها تهیه کند، ولی باز هم تأکیدمی‌کنم که انجام این کار برای جلوگیری از تورم، ضروری است و باید هر چه زودتر به مرحله اجرا درآید.

دولت حافظ منافع دزدها نیست، به عکس باید منافع نامشروعی را که به ضرر عامه می‌برند، از حلقومشان بیرون بکشد. این حرفها که می‌گویند اگر کسی را تهدید به مصادره اموال کنیم، مردم می‌ترسند و اجناس خود را پنهان می‌کنند، دیگر قابل قبول نیست. مگر می‌شود مثلاً تیرآهن را پنهان کرد؟ مگر جواهر است؟ دستگاه ما یک دستگاه انقلابی است نه دستگاه حافظ سفته‌بازان یا واردکنندگان کالا. صریحاً به شما دستورمی‌دهم که این کار را بکنید و تهدیدکنید که هر کس سوءاستفاده کند، بلافاصله با رعایت قانون، اموالش مصادره می‌گردد.

منظور ما از مصادره آن است که جنس گرانفروش با رعایت قانون گرفته‌شود و به قیمت عادله در اختیار مصرف‌کنندگان گذارده شود. این قانون را پیاده کنید. مرجعی که می‌تواند این قانون را درمورد مصالح ساختمانی پیاده‌کند، وزارت آبادانی و مسکن است، چون خودش می‌سازد و اگر کالا را گرفت، یا آن را مصرف می‌کند یا به قیمتی که دولت تعیین خواهدنمود، در اختیار عموم قرارمی‌دهد.

با آنهایی که اجناس را گران فروخته‌اند چه کار می‌کنید؟ با کسانی که تیرهای آهن را ارزان وارد کرده و سود بازرگانی هم نپرداخته‌اند و اکنون گرانفروشی می‌کنند، دولت چه خواهدکرد؟ اگر روز اول که سود بازرگانی را بالامی‌بردند تمام آهن‌آلات موجود را می‌خریدند و به قیمت خرید عرضه می‌کردند، این اتفاقات رخ نمی‌داد.

مشکلات شهری

عده‌ای از محدوده شهر تهران شکایت دارند و مثلاً می‌گویند کوههای توچال به عنوان حد شمالی شهر تعیین‌شده، ولی ونک را از محدوده شهر خارج گذارده‌اند، این کار منطقی نیست.

به وزیر آبادانی و مسکن دستورداده‌ام در اراضی سازمان مسکن آپارتمان‌سازی کند تا ساکنین قسمتهای کهنه شهر به این آپارتمانها منتقل گردند و منازل قدیمی و کهنه آنها خراب و تبدیل به آپارتمانهای جدید با فضای سبز شود.

درمورد گودالهای جنوب شهر که قراربود به صورت دریاچه مورد استفاده قرارگیرد چه اقدامی صورت گرفته‌است؟ از موقعی که شهرداری تهران به صورت مستقل کارمی‌کند، چه اقدامی در این زمینه به عمل آورده‌است؟

ما هر کجا می‌رویم از تهران بهتر است، شیراز می‌رویم از تهران بهتر است یا بهتر می‌شود، مشهد که از همه جا بهتر است.

امروز دیگر هیچ چیز مشکل نیست، منتهی تصمیم جدی نمی‌گیریم.

برای منطقه عباس‎آباد، راه حل به این خوبی پیداکردیم ولی هنوز اجرانشده، به وزیر آبادانی و مسکن دستورداده‌ام که با شهرداری صحبت کند که اگر نمی‌توانند این موضوع را حل کنند وزارت آبادانی و مسکن ترتیب کار را بدهد و تا یک هفته دیگر نتیجه را گزارش دهد. گزارش وزیر کشور را قبلاً در این مورد دیده‌ام. می‌خواهند کار عباس‌آباد را از سر خودشان بازکنند. بسیار خوب، با آنکه اصولاً کار مربوط به شهرداری است، دستورداده‌ام وزارت آبادانی و مسکن اقدام کند، ولی باید امکانات را هم در اختیارشان گذاشت، اجرای طرح، اعتبار می‌خواهد و دولت باید راه حل آن را پیداکند.

درمورد کسانی که در عباس‌آباد زمین دارند، موافقت کردم که یکی از این سه راه حل اتخاذ شود، یا درمقابل گرفتن زمینهای آنها از زمینهای بند (ز) که وزارت آبادانی و مسکن دارد به تناسب قیمت، زمین داده‌شود، یا آنکه بهای زمین آنها به منزله قسط اول بهای آپارتمانهایی که بعداً در عباس‌آباد ایجاد خواهدشد محسوب شود، یا اینکه پول زمین به آنها پرداخت شود. خوب است در این مورد با بانک مذاکره کنید، ولی برای این کار شما می‌توانید از هر کجا که بخواهید وام بگیرید.

نوسازی تهران

در زمینه نوسازی تهران چند مطلب است که باید زودتر روشن شود، اول مسئله ترافیک تهران است که قراراست ژاپونیها بیایند و آن را بررسی کنند. دوم موضوع ایجاد خیابانهای دو یا چند طبقه و مسئله مترو تهران است. سوم مسئله مرمت آسفالت خیابانها است. خیابانهای تهران دیگر قابل عبور نیست. در بعضی نقاط گودالهایی ایجادشده که ماشین یکسره داخل آن می‌رود. آیا این پایتخت کشور شاهنشاهی است که می‌خواهید هنگام جشنهای دوهزاروپانصد ساله به مردم دنیا نشان بدهید؟

این کارها مربوط به شهرداری است، پرونده‌ها را به آنها تحویل بدهید، به شرط آنکه آنجا چاه ویل نباشد که همه چیزها فراموش شود. سازمان برنامه را هم از اول در جریان کارها قراردهید.

رفع مایحتاج عمومی

دولت باید به چند رشته که از لحاظ هزینه زندگی مؤثر است، توجه خاص معطوف کند. مانند گوشت، نان، برنج، چای، قند، شکر، پارچه‌های چیت و چلوار، سبزیجات و سیب‌زمینی که باید تدریجاً جزء خوراک اصلی مردم منظور شود. اگر قیمت اینها را تحت کنترل درآورید سایر مایحتاج به آن دسته از افراد که اکثریت ملت را تشکیل می‌دهند و ما حامی آنها هستیم فشار زیادی واردنمی‌آورد.

قیمت هیچ محصول ایرانی نباید از قیمت بین‌المللی بالاتر باشد، اگر گرانتر باشد معلوم می‌شود که یا دستگاه مسئول آن خیلی بی‌عرضه است، یا عیوب دیگری در کار است، والا با دستمزد کم در ایران، قیمت فرآورده‌ها نباید از قیمت محصولات مشابه بین‌المللی بالاتر باشد.

ببینید همین بذر مکزیکی را که سالها است می‌گفتیم کشت کنید و شما می‌گفتید نمی‌شود، حالا کاشته‌اید و از هر هکتار شش تن محصول برداشت می‌کنید، بذر محلی همه جا زنگ زده، ولی بذر مکزیکی مقاومت زیادی در مقابل زنگ‌زدگی نشان داده‌است و حداکثر ضرر حدود پنج درصد بوده‌است.

مثال دیگر غرس درخت اکالیپتوس است. باز به شما گفتم از این نهالها بیاورید و به تعداد زیاد غرس کنید، گفتید نمی‌شود. اما حالا این کار کم‌کم به راه افتاده.

درمورد بهبود محصول برنج شمال، وزارت کشاورزی بیست‌وپنج تا سی سال وقت می‌خواست تا نتیجه مطلوب حاصل شود. در حالی که من می‌گویم این کار باید حداکثر در عرض سه سال آینده انجام شود.

آنچه مربوط به ساختمانهای دولتی است، وزارت آبادانی و مسکن برآوردنماید. احتیاجات سایر دستگاهها را هم سازمان برنامه و احتیاجات کلی مملکت را وزارت اقتصاد تعیین کند. یک کمیسیون سه‌جانبه نیز تشکیل شود و حتی‌المقدور خرید از هندوستان صورت گیرد و در مقابل تیرآهن، آمونیاک مبادله شود.

رسیدگی به شکایات

در نخست‌وزیری کمیسیونی تشکیل دهید که در آن نمایندگان وزارت دربار، دفتر مخصوص، دفتر علیاحضرت شهبانو، بازرسی شاهنشاهی و احتمالاً کمیسیون عرایض مجلس سنا و مجلس شورا شرکت نمایند و راهی پیداکنید که شکایات به یک جا برود و از آنجا به سایر دستگاهها ارجاع شود تا وقت دستگاهها برای رسیدگی به شکایت واحدی تلف نشود.

برای مردم که کاری ندارند، یک شکایت را به ده جای مختلف می‌فرستند، بعد این شکایت چه طریق طولانی را طی می‌کند و چقدر وقت دستگاهها را می‌گیرد، خدا می‌داند.

راه حلی پیداکنید که رسیدگی به شکایات در یک دستگاه متمرکز شود تا از دوباره کاری جلوگیری به عمل آید.

انقلاب اداری

موضوع دیگر مربوط به انقلاب اداری است، در این مورد چند نمونه دارم، می‌گویند در دانشگاه تهران ۸۰۰ نفر عضو زائد اداری وجود دارد. رئیس دانشگاه گزارش می‌دهد که صورت ۳۰۰ نفر آنها را داده ولی کسی به آن توجهی نکرده، موضوع چیست؟

نکته دیگر آنکه می‌گویند در دانشکده پزشکیِ دانشگاه تهران، از ۵۳۰ نفر پزشک، ۲۰۰ نفر زائد هستند، در حالی که دانشکده‌های پزشکی دیگر احتیاج مبرم به پزشک دارند. این درست برخلاف آن چیزی است که ما گفتیم باید با انقلاب اداری صورت بگیرد، حالا دستوراتی به وزیر علوم داده‌ام، شاید بتوانیم روش اداری دانشگاههای دولتی را عوض کنیم.

آیا این قبیل گزارشها در هیأت امنای دانشگاه تهران مطرح می‌شود یا نه؟ آخر اینکه نمی‌شود جایی که به نفعشان است می‌گویند ما هیأت امنا داریم و از دولت جدا و مستقل هستیم، اما جایی که خودشان باید تصمیم بگیرند، نمی‌گیرند و می‌گویند باید دولت دستوربدهد، این کارها دیگر قابل قبول نیست.

امور روستایی

موضوع دیگری که گزارش داده شده، مربوط به امور روستایی است.

باز در این مورد مسئله شخصی مطرح شده، وزیر کشور سابق یک مطلب می‌گوید، وزیر کشور جدید مطلب دیگر می‌گوید، وزیر کشاورزی سابق یک چیز می‌گوید، وزیر کشاورزی جدید چیز دیگر می‌گوید، وزیر آبادانی و مسکن سابق یک مطلب می‌گوید، وزیر آبادانی و مسکن جدید یک چیز می‌گوید. بالاخره باید روشن شود که مسئولیت امور دهات با چه دستگاههایی است.

یک وقت می‌گویند دو درصد وصولی انجمنهای دهات را به آبادانی و مسکن بدهید، حالا که وزیر کشور عوض شده می‌گویند بیایید آن را به وزارت کشور پس بدهید. در این میان کسی که صدمه می‌بیند دهات ایران است که کارش به جایی نمی‌رسد. این مسایل را در هیأت دولت مطرح کنید و نتیجه آنها را گزارش دهید.